Στρατηγική για το θαλάσσιο περιβάλλον

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Οδηγία 2008/56/ΕΚ — Δράση της ΕΕ στο πεδίο της πολιτικής για το θαλάσσιο περιβάλλον

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ;

Η οδηγία-πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική (ΟΠΘΣ) καθορίζει μια κοινή προσέγγιση και κοινούς στόχους σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για την πρόληψη, την προστασία και τη διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος ενόψει των πιέσεων και των επιπτώσεων που επιφέρουν οι καταστροφικές ανθρώπινες δραστηριότητες, επιτρέποντας παράλληλα τη βιώσιμη χρήση του, μέσω μιας προσέγγισης με βάση το οικοσύστημα.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Η ΟΠΘΣ υποχρεώνει τα κράτη μέλη της ΕΕ να πράξουν τα κάτωθι.

• Να αναπτύξουν στρατηγικές για την επίτευξη «καλής περιβαλλοντικής κατάστασης (ΚΠΚ)»* έως το 2020. Οι στρατηγικές, οι οποίες καλύπτουν εξαετείς κύκλους, πρέπει να περιλαμβάνουν μέτρα που προστατεύουν τα θαλάσσια οικοσυστήματα και που διασφαλίζουν ότι οι οικονομικές δραστηριότητες που συνδέονται με το θαλάσσιο περιβάλλον είναι αειφόρες.
• Να περιλαμβάνουν στις στρατηγικές τους:
  • λεπτομερή αξιολόγηση της κατάστασης του θαλάσσιου περιβάλλοντος και των επιπτώσεων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων (συμπεριλαμβανομένης κοινωνικοοικονομικής ανάλυσης)·
  • έναν ορισμό της ΚΠΚ που στηρίζεται σε κατάλογο 11 χαρακτηριστικών της περιβαλλοντικής κατάστασης, για τα οποία πρέπει να επιτευχθεί ΚΠΚ έως το 2020 [καθορίζονται στο παράρτημα I της οδηγίας και διευκρινίζονται στην απόφαση (ΕΕ) 2017/848, η οποία περιέχει ένα σύνολο λεπτομερών κριτηρίων και μεθοδολογικών προτύπων προκειμένου να βοηθήσει τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν την ΟΠΘΣ, ιδίως στον προσδιορισμό της ΚΠΚ)· και
  • σαφείς περιβαλλοντικούς στόχους.
• Να καταρτίζουν και να εφαρμόζουν προγράμματα μέτρων για την επίτευξη ΚΠΚ. Τα προγράμματα αυτά διεισδύουν σε πολλά πλαίσια πολιτικής και σε ανθρώπινες δραστηριότητες με στόχο την πρόληψη ή τον περιορισμό των επιπτώσεων τους στο περιβάλλον.
• Να καταρτίζουν πρόγραμμα παρακολούθησης για τη μέτρηση και την αξιολόγηση της προόδου που σημειώθηκε προς την επίτευξη των στόχων τους.
• Να διασφαλίζουν ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αξιολογεί κατά πόσο οι θαλάσσιες στρατηγικές συνιστούν το κατάλληλο πλαίσιο προς εκπλήρωση των απαιτήσεων της οδηγίας, καθώς και ότι παρέχει την ανάλογη καθοδήγηση. Όταν δεν επιτυγχάνονται ορισμένοι στόχοι, το κράτος μέλος οφείλει να εξηγήσει τους λόγους της αποτυχίας. Εφόσον το κρίνει αναγκαίο, ένα κράτος μέλος μπορεί να εγκρίνει κάποιες εξαιρέσεις.

Η οδηγία πράττει επίσης τα ακόλουθα.

• Τονίζει την ανάγκη να συνεργάζονται τα κράτη μέλη με τους γείτονές τους στις τέσσερις θαλάσσιες περιφέρειες (Βορειοανατολικός Ατλαντικός, Βαλτική Θάλασσα, Μεσόγειος Θάλασσα και Εύξεινος Πόντος), κατά την εκπόνηση και εφαρμογή των θαλάσσιων στρατηγικών τους. Κάποιες από αυτές τις περιφέρειες χωρίζονται περαιτέρω σε υποπεριφέρειες. Η χρήση υφιστάμενων περιφερειακών δομών διακυβέρνησης, όπως των περιφερειακών θαλάσσιων συμβάσεων, συνιστά, επομένως, ένα σημαντικό στοιχείο που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη από τα κράτη μέλη.
• Αναγνωρίζει τη σημασία των μέτρων προστασίας του χώρου για το θαλάσσιο περιβάλλον, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στη δημιουργία ενός δικτύου θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών.

Επανεξέταση

Η επανεξέταση της ΟΠΘΣ πρέπει να πραγματοποιηθεί έως το 2023, έπειτα από αξιολόγηση και εκτίμηση των επιπτώσεων. Έπειτα μπορούν να προταθούν και τροποποιήσεις, εφόσον κρίνεται σκόπιμο.

Τροποποιήσεις της ΟΠΘΣ

Η οδηγία (ΕΕ) 2017/845 τροποποιεί την ΟΠΘΣ, αντικαθιστώντας το παράρτημα III όσον αφορά τους ενδεικτικούς καταλόγους στοιχείων που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για την εκπόνηση των θαλάσσιων στρατηγικών. Σκοπός της τροποποίησης είναι να συνδέσει καλύτερα τα στοιχεία του οικοσυστήματος, τις ανθρωπογενείς πιέσεις* και επιπτώσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον με τα 11 χαρακτηριστικά της ΟΠΘΣ και με την απόφαση (ΕΕ) 2017/848 της Επιτροπής όσον αφορά την ΚΠΚ των θαλάσσιων υδάτων (αναφέρεται ανωτέρω).

Πως η ΟΠΘΣ συνδέεται με άλλες νομοθετικές πράξεις της ΕΕ

Η ΟΠΘΣ στηρίζεται σε υφιστάμενη νομοθεσία της ΕΕ και καλύπτει συγκεκριμένα στοιχεία του θαλάσσιου περιβάλλοντος που δεν αναφέρονται σε άλλες πολιτικές, όπως στην οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα (οδηγία 2000/60/ΕΚ — βλέπε σύνοψη), στην οδηγία περί οικοτόπων (οδηγία 92/43/ΕΟΚ — βλέπε σύνοψη), στην οδηγία για τα πτηνά (οδηγία 2009/147/ΕΚ — βλέπε σύνοψη) και, τέλος, στον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1380/2013 σχετικά με την κοινή αλιευτική πολιτική (βλέπε σύνοψη). Μάλιστα, ένας από τους νομικούς στόχους του τελευταίου είναι η επίτευξη ΚΠΚ δυνάμει της ΟΠΘΣ.

ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ

• Τον Ιούλιο του 2021, η Επιτροπή ξεκίνησε δημόσια διαβούλευση προκειμένου να συγκεντρωθούν πληροφορίες και οι απόψεις και ιδέες των μερών που συμμετέχουν στην ΟΠΘΣ και που επηρεάζονται από τις διατάξεις της. Η διαβούλευση είναι ανοικτή έως τις 21 Οκτωβρίου 2021.
• Το 2020, η Επιτροπή ενέκρινε έκθεση σχετικά με τον πρώτο κύκλο εφαρμογής της ΟΠΘΣ. Παρόλο που το σύστημα προστασίας του θαλασσίου περιβάλλοντος της ΕΕ είναι από τα πλέον εξελιγμένα συστήματα σε παγκόσμιο επίπεδο, η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι πρέπει να βελτιωθεί προκειμένου να διασφαλιστεί ότι μπορεί να αντιμετωπίζει ζητήματα όπως την υπεραλίευση και τις μη βιώσιμες αλιευτικές πρακτικές, τα πλαστικά απορρίμματα, την παρουσία υπερβολικά μεγάλων ποσοτήτων θρεπτικών ουσιών, τον υποβρύχιο θόρυβο καθώς και άλλες μορφές μόλυνσης.
• Η εμπειρία της ΕΕ στην ανάπτυξη μιας βιώσιμης προσέγγισης όσον αφορά τη διαχείριση των ωκεανών μέσω της ΟΠΘΣ κρίθηκε ως σημαντική συμβολή στο όραμα του 2016 της Επιτροπής για τη διακυβέρνηση των ωκεανών.
• Το 2015, η Επιτροπή ανέφερε σημαντική πρόοδο όσον αφορά τη θέσπιση προστατευόμενων θαλάσσιων περιοχών στις θάλασσες της ΕΕ, με οφέλη για την οικονομία και το περιβάλλον. Σύμφωνα με τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τη βιολογική ποικιλότητα, η ΕΕ έχει δεσμευτεί να εξασφαλίζει τη διατήρηση του 10 % των παράκτιων και θαλάσσιων περιοχών της έως το 2020.
• Στα έτη 2014, 2017 και 2018 η Επιτροπή εξέτασε τις ενέργειες των κρατών μελών όσον αφορά την εφαρμογή της οδηγία καθ’ όλη τη διάρκεια των πρώτων κύκλων εφαρμογής.
• Η ΟΠΘΣ παρέχει κατευθύνσεις σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας 2014/89/ΕΕ για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό (βλέπε σύνοψη) που εγκρίθηκε το 2014. Η τελευταία συνιστά μέρος της ολοκληρωμένης θαλάσσιας πολιτικής, η οποία έχει ως στόχο την υλοποίηση της βέλτιστης διαχείρισης των ωκεανών και της θαλάσσιας διακυβέρνησης.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Η ΟΔΗΓΙΑ;

Εφαρμόζεται από τις 15 Ιουλίου 2008 και τα κράτη μέλη έπρεπε να την ενσωματώσουν στο εθνικό του δίκαιο μέχρι τις 15 Ιουλίου 2010.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε:

• Οι ωκεανοί, οι θάλασσες και οι ακτές μας (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Οδηγία 2008/56/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Ιουνίου 2008, περί πλαισίου κοινοτικής δράσης στο πεδίο της πολιτικής για το θαλάσσιο περιβάλλον (οδηγία-πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική) (ΕΕ L 164 της 25.6.2008, σ. 19–40).

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις της οδηγίας 2008/56/ΕΚ έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας-πλαισίου για τη θαλάσσια στρατηγική (οδηγία 2008/56/EK) [COM(2020) 259 final της 25.6.2020].

Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για την αξιολόγηση των προγραμμάτων μέτρων των κρατών μελών δυνάμει της οδηγίας-πλαισίου για τη θαλάσσια στρατηγική [COM(2018) 562 final της 31.7.2018].

Απόφαση (ΕΕ) 2017/848 της Επιτροπής, της 17ης Μαΐου 2017, για τη θέσπιση κριτηρίων και μεθοδολογικών προτύπων για την καλή περιβαλλοντική κατάσταση των θαλάσσιων υδάτων καθώς και προδιαγραφών και τυποποιημένων μεθόδων για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση, και για την κατάργηση της απόφασης 2010/477/ΕΕ (ΕΕ L 125 της 18.5.2017, σ. 43–74).

Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για την αξιολόγηση των προγραμμάτων παρακολούθησης των κρατών μελών βάσει της οδηγίας-πλαισίου για τη θαλάσσια στρατηγική [COM(2017) 3 final της 16.1.2017].

Κοινή ανακοίνωση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Διεθνής διακυβέρνηση των ωκεανών: ένα θεματολόγιο για το μέλλον των ωκεανών μας [JOIN(2016) 49 final της 10.11.2016].

Έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την πρόοδο που έχει σημειωθεί όσον αφορά τη θέσπιση προστατευόμενων θαλάσσιων περιοχών (σύμφωνα με το άρθρο 21 της οδηγίας-πλαισίου για τη θαλάσσια στρατηγική 2008/56/ΕΚ) [COM(2015) 481 final της 1.10.2015]

Οδηγία 2014/89/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Ιουλίου 2014, περί θεσπίσεως πλαισίου για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό (ΕΕ L 257 της 28.8.2014, σ. 135–145).

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών — Καινοτομία στο πλαίσιο της Γαλάζιας Οικονομίας: Αξιοποίηση του δυναμικού των θαλασσών και των ωκεανών μας με στόχο την πρόωθηση της απασχόλησης και της μεγέθυνσης [COM(2014) 254 final/2, 13.5.2014].

Έκθεση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: Η πρώτη φάση εφαρμογής της οδηγίας-πλαισίου για τη θαλάσσια στρατηγική (2008/56/ΕΚ) — Αξιολόγηση και κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής [COM(2014) 97 final της 20.2.2014].

Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1380/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2013, σχετικά με την Κοινή Αλιευτική Πολιτική, την τροποποίηση των κανονισμών του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 1954/2003 και (ΕΚ) αριθ. 1224/2009 και την κατάργηση των κανονισμών του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 2371/2002 και (ΕΚ) αριθ. 639/2004 και της απόφασης 2004/585/ΕΚ του Συμβουλίου (ΕΕ L 354 της 28.12.2013, σ. 22–61).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

τελευταία ενημέρωση 27.10.2021