Απόφαση 2005/370/ΕΚ — σύναψη της σύμβασης του Ώρχους
Η σύμβαση του Ώρχους παρέχει στο κοινό (άτομα και ενώσεις που τα εκπροσωπούν) τα δικαιώματα πρόσβασης σε πληροφορίες και συμμετοχής στις αποφάσεις που λαμβάνονται για περιβαλλοντικά θέματα, καθώς και το δικαίωμα προσφυγής στη δικαιοσύνη εάν αυτά τα δικαιώματα δεν γίνονται σεβαστά.
Με την απόφαση εγκρίνεται η σύμβαση του Ώρχους (υπογράφηκε από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα —νυν την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και τις χώρες της ΕΕ— το 1998) εξ ονόματος της ΕΕ.
Η σύμβαση, η οποία τέθηκε σε ισχύ στις 30 Οκτωβρίου 2001, βασίζεται στην ιδέα ότι η μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση και εμπλοκή του κοινού σε περιβαλλοντικά θέματα θα βελτιώσουν την προστασία του περιβάλλοντος. Έχει σχεδιαστεί με στόχο να συμβάλει στην προστασία του δικαιώματος κάθε ανθρώπου, είτε ανήκει στις σημερινές είτε στις μελλοντικές γενεές, να ζει σε περιβάλλον κατάλληλο για την υγεία και την ευεξία του. Για τον σκοπό αυτόν, η σύμβαση προβλέπει την ανάληψη δράσης στους εξής 3 τομείς:
Τα θεσμικά όργανα της ΕΕ εμπίπτουν στον ορισμό της δημόσιας αρχής κατά την έννοια της σύμβασης, όπως ακριβώς οι εθνικές ή τοπικές αρχές.
Τα υπογράφοντα μέρη της σύμβασης συμφωνούν να σέβονται τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που παρατίθενται παρακάτω:
Πρόσβαση του κοινού σε περιβαλλοντικές πληροφορίες
Η σύμβαση προβλέπει επακριβώς τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις ως προς την πρόσβαση σε περιβαλλοντικές πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένων των προθεσμιών για την παροχή των πληροφοριών και την παράθεση των λόγων για τους οποίους οι δημόσιες αρχές μπορούν να αρνηθούν την πρόσβαση σε ορισμένα είδη πληροφοριών.
Ένα αίτημα πρόσβασης μπορεί να απορριφθεί στις παρακάτω 3 περιπτώσεις:
Επιπλέον, τα αιτήματα δύνανται να απορρίπτονται λόγω του εμπιστευτικού χαρακτήρα των εργασιών των δημοσίων αρχών, της εθνικής άμυνας και της δημόσιας ασφάλειας, στο πλαίσιο της λειτουργίας της δικαιοσύνης ή του σεβασμού του εμπιστευτικού χαρακτήρα των εξής:
Επειδή η κοινολόγηση των πληροφοριών μπορεί να εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον, το σύνολο αυτών των λόγων απόρριψης πρέπει να ερμηνεύονται υπό στενή έννοια.
Στην απορριπτική απόφαση πρέπει να διευκρινίζονται οι λόγοι της απόρριψης και να γνωστοποιούνται στον αιτούντα τα διαθέσιμα μέσα προσφυγής κατά της απόφασης.
Οι δημόσιες αρχές πρέπει να επικαιροποιούν τις πληροφορίες που διαθέτουν και, για τον σκοπό αυτόν, να καταρτίζουν καταλόγους, μητρώα και φακέλους που να είναι προσιτά στο κοινό. Ως προς αυτό, αυτοί οι φορείς παροτρύνονται να χρησιμοποιούν προοδευτικά ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων που περιέχουν εκθέσεις για την κατάσταση του περιβάλλοντος, νομοθετικές πράξεις, εθνικά σχέδια και πολιτικές και διεθνείς συμβάσεις.
Το 2003 οι χώρες της ΕΕ ενέκριναν την οδηγία 2003/4/ΕΚ για την πρόσβαση του κοινού σε περιβαλλοντικές πληροφορίες. Έπρεπε να την ενσωματώσουν στο εθνικό τους δίκαιο έως τις 14 Φεβρουαρίου 2005.
Το 2006 η ΕΕ ενέκρινε τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1367/2006 ο οποίος απαιτεί από τα θεσμικά όργανα και διάφορους οργανισμούς της ΕΕ την υλοποίηση των υποχρεώσεων που περιέχονται στη σύμβαση του Ώρχους.
Συμμετοχή του κοινού στη λήψη περιβαλλοντικών αποφάσεων
Το δεύτερο μέρος της σύμβασης αφορά τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων. Η συμμετοχή αυτή πρέπει να διασφαλίζεται μέσω της διαδικασίας έγκρισης για ορισμένες ειδικές δραστηριότητες (κυρίως βιομηχανικής φύσεως) που απαριθμούνται στο παράρτημα Ι της σύμβασης. Για την τελική απόφαση σχετικά με την έγκριση της δραστηριότητας πρέπει να λαμβάνεται δεόντως υπόψη το αποτέλεσμα της συμμετοχής του κοινού.
Το κοινό πρέπει να ενημερώνεται σε πρώιμο στάδιο της διαδικασίας λήψης περιβαλλοντικών αποφάσεων σχετικά με τα εξής:
Τα χρονοδιαγράμματα της διαδικασίας πρέπει να επιτρέπουν την πραγματική συμμετοχή του κοινού.
Έχει θεσπιστεί μια απλουστευμένη διαδικασία για την εκπόνηση περιβαλλοντικών σχεδίων και προγραμμάτων.
Η σύμβαση καλεί επίσης τα υπογράφοντα μέρη να προαγάγουν τη συμμετοχή του κοινού στην προετοιμασία των περιβαλλοντικών πολιτικών, καθώς και προτύπων και νομοθετικών πράξεων που ενδέχεται να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.
Το 2003 οι χώρες της ΕΕ ενέκριναν την οδηγία 2003/35/ΕΚ για την πρόσβαση του κοινού σε περιβαλλοντικές πληροφορίες.
Το 2006 η απόφαση 2006/957/ΕΚ έλαβε υπόψη μια τροποποίηση της σύμβασης, με την οποία αυξάνεται η συμμετοχή του κοινού σε αποφάσεις που αφορούν τη σκόπιμη ελευθέρωση ΓΤΟ στο περιβάλλον. Σε επίπεδο ΕΕ, αυτή η απαίτηση πληρούται ήδη σε ορισμένα άρθρα της οδηγίας 2001/18/ΕΚ για τη σκόπιμη ελευθέρωση γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών στο περιβάλλον και του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1829/2003 για τα γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα και ζωοτροφές.
Ορισμένες άλλες περιβαλλοντικές οδηγίες της ΕΕ περιέχουν κανόνες σχετικά με τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη περιβαλλοντικών αποφάσεων. Σε αυτές περιλαμβάνονται η οδηγία 2001/42/ΕΚ και η οδηγία πλαίσιο για τα ύδατα (οδηγία 2000/60/ΕΚ).
Πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα
Κάθε πρόσωπο που θεωρεί ότι τα δικαιώματα πρόσβασής του σε πληροφορίες έχουν παραβιαστεί (π.χ. εάν ένα αίτημα για πληροφορίες έχει αγνοηθεί, απορριφθεί αδίκως ή απαντηθεί ανεπαρκώς) πρέπει, εφόσον ενδείκνυται, να έχει πρόσβαση σε διαδικασία επανεξέτασης δυνάμει της εθνικής νομοθεσίας.
Η πρόσβαση στη δικαιοσύνη διασφαλίζεται επίσης σε περίπτωση παράβασης της διαδικασίας συμμετοχής που προβλέπεται στη σύμβαση. Επιπλέον, η πρόσβαση στη δικαιοσύνη επιτρέπεται για την επίλυση διαφορών που σχετίζονται με πράξεις και παραλείψεις από ιδιώτες και δημόσιες αρχές οι οποίες συνιστούν παράβαση εθνικών κανόνων σχετικά με το περιβάλλον.
Οι οδηγίες 2003/4/ΕΚ και 2003/35/ΕΚ περιέχουν διατάξεις για την πρόσβαση στη δικαιοσύνη. Μια πρόταση οδηγίας του 2003 σχετικά με την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα αποσύρθηκε το 2014 ως μέρος του ελέγχου καταλληλότητας του δικαίου της ΕΕ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (γνωστού ως REFIT).
Τον Απρίλιο του 2017, η Επιτροπή εξέδωσε ένα έγγραφο καθοδήγησης που αφορά την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα. Αυτό το έγγραφο διευκρινίζει τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα και οι ενώσεις μπορούν να προσβάλλουν αποφάσεις, πράξεις και παραλείψεις από δημόσιες αρχές σχετικά με το περιβαλλοντικό δίκαιο της ΕΕ ενώπιον εθνικών δικαστηρίων.
Η σύμβαση εφαρμόζεται από τις 30 Οκτωβρίου 2001. Η απόφαση εφαρμόζεται από τις 17 Φεβρουαρίου 2005.
Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε:
Απόφαση 2005/370/ΕΚ του Συμβουλίου, της 17ης Φεβρουαρίου 2005, για σύναψη, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, της σύμβασης για την πρόσβαση σε πληροφορίες, τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη σε θέματα περιβάλλοντος (ΕΕ L 124 της 17.5.2005, σ. 1-3)
Σύμβαση για την πρόσβαση σε πληροφορίες, τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα (ΕΕ L 124 της 17.5.2005, σ. 4-20)
Ανακοίνωση της Επιτροπής της 28ης Απριλίου 2017 σχετικά με την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα (C(2017) 2616 final της 28.4.2017)
Απόφαση 2006/957/ΕΚ του Συμβουλίου, της 18ης Δεκεμβρίου 2006, σχετικά με τη σύναψη, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, τροποποίησης της σύμβασης για την πρόσβαση σε πληροφορίες, τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για θέματα περιβάλλοντος (ΕΕ L 386 της 29.12.2006, σ. 46-49)
Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1367/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 6ης Σεπτεμβρίου 2006, για την εφαρμογή στα όργανα και τους οργανισμούς της Κοινότητας των διατάξεων της σύμβασης του Århus σχετικά με την πρόσβαση στις πληροφορίες, τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα (ΕΕ L 264 της 25.9.2006, σ. 13-19)
Κανονισμός (EΚ) αριθ. 1829/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Σεπτεμβρίου 2003, για τα γενετικώς τροποποιημένα τρόφιμα και ζωοτροφές (ΕΕ L 268 της 18.10.2003, σ. 1-23)
Οι διαδοχικές τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1829/2003 έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Η παρούσα ενοποιημένη έκδοση έχει μόνο αξία τεκμηρίωσης.
Οδηγία 2003/4/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 28ης Ιανουαρίου 2003, για την πρόσβαση του κοινού σε περιβαλλοντικές πληροφορίες και για την κατάργηση της οδηγίας 90/313/ΕΟΚ του Συμβουλίου (ΕΕ L 41 της 14.2.2003, σ. 26-32)
Βλέπε ενοποιημένη έκδοση.
Οδηγία 2001/42/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Ιουνίου 2001, σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων (ΕΕ L 197 της 21.7.2001, σ. 30-37)
Οδηγία 2001/18/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Μαρτίου 2001, για τη σκόπιμη ελευθέρωση γενετικώς τροποποιημένων οργανισμών στο περιβάλλον και την κατάργηση της οδηγίας 90/220/ΕΟΚ του Συμβουλίου — Δήλωση της Επιτροπής (ΕΕ L 106 της 17.4.2001, σ. 1-39)
Βλέπε την ενοποιημένη έκδοση.
Οδηγία 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2000, για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων (ΕΕ L 327 της 22.12.2000, σ. 1-73)
Βλέπε την ενοποιημένη έκδοση.
τελευταία ενημέρωση 05.03.2018