Διαχείριση και ποιότητα του περιβάλλοντος αέρα

Η παρούσα οδηγία-πλαίσιο θεσπίζει τις βασικές αρχές μιας κοινής στρατηγικής με σκοπό τον καθορισμό των στόχων σε ό,τι αφορά την ποιότητα του αέρα του περιβάλλοντος, ούτως ώστε να αποφεύγονται, να προλαμβάνονται ή να περιορίζονται οι επιβλαβείς επιπτώσεις για την υγεία του ανθρώπου και για το περιβάλλον, την εκτίμηση της ποιότητας του αέρα του περιβάλλοντος στα κράτη μέλη, την ενημέρωση του κοινού, μεταξύ άλλων με όρια συναγερμού, καθώς και τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα, όταν αυτή δεν είναι ικανοποιητική.

ΠΡΑΞΗ

Οδηγία 96/62/ΕΚ του Συμβουλίου, της 27ης Σεπτεμβρίου 1996, για την εκτίμηση και τη διαχείριση της ποιότητας του περιβάλλοντος αέρα [Βλέπε πράξεις τροποποίησης].

ΣΥΝΟΨΗ

Για να διατηρηθεί και να βελτιωθεί η ποιότητα του αέρα στην Κοινότητα, η παρούσα οδηγία ορίζει τις βασικές αρχές οι οποίες επιτρέπουν:

• τον καθορισμό των στόχων που αφορούν την ποιότητα του περιβάλλοντος αέρα *,
• τη θέσπιση κοινών μεθόδων και κριτηρίων εκτίμησης της ποιότητας του αέρα,
• τη συγκέντρωση και διάδοση πληροφοριών για την ποιότητα του περιβάλλοντος αέρα.

Τα κράτη μέλη είναι υπεύθυνα για την εφαρμογή της οδηγίας.

Οι οριακές τιμές * και τα όρια συναγερμού *, για τους παρακάτω ρύπους *, πρέπει να καθοριστούν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο (βλ. «Συναφείς Πράξεις»):

• διοξείδιο του θείου, διοξείδιο του αζώτου και οξείδιο του αζώτου, αιωρούμενα σωματίδια και μόλυβδος·
• βενζόλιο και μονοξείδιο του άνθρακα·
• όζον·
• πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες (ΗΑΡ), κάδμιο, αρσενικό, νικέλιο και υδράργυρος.

Η ποιότητα του περιβάλλοντος αέρα ελέγχεται σε όλη την επικράτεια των κρατών μελών. Η εν λόγω εκτίμηση πραγματοποιείται με διάφορες μεθόδους· είτε με μέτρηση, είτε με προσομοίωση βάσει μαθηματικών μοντέλων, είτε με συνδυασμό των δύο μεθόδων, είτε κατ’ εκτίμηση. Η εκτίμηση είναι υποχρεωτική στις κατοικημένες περιοχές με πληθυσμό άνω των 250.000 κατοίκων ή στις περιοχές όπου οι συγκεντρώσεις προσεγγίζουν τις οριακές τιμές.

Σε περίπτωση υπέρβασης των οριακών τιμών, τα κράτη μέλη οφείλουν να εφαρμόσουν πρόγραμμα το οποίο να επιτρέπει την επίτευξη των οριακών τιμών εντός προκαθορισμένου χρονικού διαστήματος. Το πρόγραμμα αυτό, το οποίο είναι προσιτό στο κοινό, πρέπει κυρίως να περιλαμβάνει τις ακόλουθες πληροφορίες:

• τόπος όπου σημειώθηκε η υπέρβαση·
• φύση και εκτίμηση της ρύπανσης·
• προέλευση της ρύπανσης.

Τα κράτη είναι υποχρεωμένα να καταρτίσουν κατάλογο των ζωνών και των οικισμών όπου τα επίπεδα ρύπανσης υπερβαίνουν τις οριακές τιμές.

Σε περίπτωση υπέρβασης των ορίων συναγερμού, τα κράτη μέλη ενημερώνουν τον πληθυσμό και διαβιβάζουν στην Επιτροπή κάθε σχετική πληροφορία (καταγραμμένο επίπεδο ρύπανσης, διάρκεια του συναγερμού κ.λπ.).

Σε περίπτωση που ορισμένες γεωγραφικές ζώνες και οικιστικές περιοχές παρουσιάζουν επίπεδα ρύπανσης κατώτερα των οριακών τιμών, τα κράτη μέλη οφείλουν να διατηρούν τα επίπεδα των ρύπων κάτω από τις οριακές τιμές.

Η οδηγία περιέχει διατάξεις σχετικά με τη διαβίβαση των πληροφοριών και των εκθέσεων για τα επίπεδα ρύπανσης και τις περιοχές τις οποίες αφορούν.

Πλαίσιο

Η οδηγία εγγράφεται στο πλαίσιο τού πέμπτου προγράμματος δράσης για το περιβάλλον του 1992, που συνέστησε κυρίως τον καθορισμό μακροπρόθεσμων στόχων όσον αφορά την ποιότητα του αέρα. Συμπληρώνει την ισχύουσα ευρωπαϊκή νομοθεσία στον τομέα της βελτίωσης της ποιότητας του αέρα: την οδηγία 80/779/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 15ης Ιουλίου 1980, περί των οριακών τιμών και των ενδεικτικών τιμών της ποιότητας της ατμόσφαιρας για διοξείδιο του θείου και τα αιωρούμενα σωματίδια, την οδηγία 82/884/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 3ης Δεκεμβρίου 1982, για την ελάχιστη τιμή του μολύβδου που περιέχεται στην ατμόσφαιρα, την οδηγία 85/203/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 7ης Μαρτίου 1985, σχετικά με τις προδιαγραφές ποιότητας του αέρα για το διοξείδιο του αζώτου, και την οδηγία 92/72/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 21ης Σεπτεμβρίου 1992, σχετικά με την ατμοσφαιρική ρύπανση από το όζον. Η οδηγία 2008/50/ΕΚ καταργεί και αντικαθιστά την παρούσα οδηγία από την 11η Ιουνίου 2010.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Θυγατρικές οδηγίες

Οδηγία 2004/107/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 15ης Δεκεμβρίου 2004, σχετικά με το αρσενικό, το κάδμιο, τον υδράργυρο, το νικέλιο και τους πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες στον ατμοσφαιρικό αέρα [Επίσημη Εφημερίδα L 23, 26.1.2005]

Η οδηγία αυτή αποτελεί την τελευταία φάση της διαδικασίας αναμόρφωσης της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, η οποία δρομολογήθηκε με την οδηγία-πλαίσιο 96/62/ΕΚ, σχετικά με την ύπαρξη ρύπων που εγκυμονούν κινδύνους για την υγεία του ανθρώπου.

Δεδομένου ότι οι περί ων ο λόγος ουσίες αποτελούν καρκινογόνους παράγοντες για τον άνθρωπο, για τις οποίες δεν υπάρχουν σαφείς κατώτατες τιμές (κατώφλια) σε ό,τι αφορά τις επιβλαβείς επιπτώσεις τους στην υγεία του ανθρώπου, η παρούσα οδηγία αποβλέπει στην εφαρμογή της αρχής της κατά το δυνατόν ασθενέστερης έκθεσης στους εν λόγω ρύπους. Δεν καθορίζει οριακή τιμή για τις εκπομπές πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων, πλην όμως χρησιμοποιεί το βενζο-α-πυρόλιο ως δείκτη του κινδύνου καρκινογένεσης σε σχέση με τους εν λόγω ρύπους και θεσπίζει για την εν λόγω ουσία μια τιμή-στόχο, η οποία πρέπει να τηρείται, στο μέτρο του δυνατού. Εξάλλου, η οδηγία καθορίζει τις μεθόδους και τα κριτήρια εκτίμησης των συγκεντρώσεων και της εναπόθεσης των περί ων ο λόγος ουσιών και εγγυάται τη συγκέντρωση και δημοσιοποίηση επαρκών πληροφοριών.

Οδηγία 2002/3/ΕΚ [Επίσημη Εφημερίδα L 67, 9.3.2002]

Οδηγία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Φεβρουαρίου 2002, σχετικά με το όζον στον περιβάλλοντα αέρα.

Πρόκειται για την τρίτη «θυγατρική» οδηγία της οδηγίας πλαίσιο για την ποιότητα του περιβάλλοντος αέρα (96/62/ΕΚ). Στόχος της εν λόγω οδηγίας είναι:

• ο καθορισμός μακροπρόθεσμων στόχων (σημείο ΙΙΙ του παραρτήματος Ι της οδηγίας), τιμών στόχου για το 2010 (σημείο ΙΙ του παραρτήματος Ι), ορίου συναγερμού και ορίου για την ενημέρωση του κοινού (σημείο Ι του παραρτήματος Ι) σχετικά με τις συγκεντρώσεις όζοντος στο ατμοσφαιρικό περιβάλλον στην Κοινότητα·
• η καθιέρωση κοινών μεθόδων και κριτηρίων για την αξιολόγηση των συγκεντρώσεων όζοντος στην ατμόσφαιρα·
• η εγγύηση ότι οι πολίτες της Κοινότητας θα ενημερώνονται και θα έχουν πρόσβαση σε συναφείς πληροφορίες σχετικά με το ατμοσφαιρικό όζον·
• η διατήρηση ή η βελτίωση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα·
• η προαγωγή της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών με στόχο τον περιορισμό του όζοντος στον ατμοσφαιρικό αέρα.

Οι μακροπρόθεσμοι στόχοι που ορίζει η οδηγία τηρούν τις κατευθυντήριες γραμμές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας σχετικά με το όζον. Η μη τήρηση των τιμών στόχων υποχρεώνει τα κράτη μέλη στην κατάρτιση προγραμμάτων δράσης για τον περιορισμό του όζοντος στον ατμοσφαιρικό (περιβάλλοντα) αέρα.

Η Επιτροπή θα υποβάλει, το αργότερο έως την 31η Δεκεμβρίου 2004, προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο έκθεση για την υλοποίηση της παρούσας οδηγίας, συνοδευόμενη – εφόσον κριθεί απαραίτητο – από προτάσεις τροποποίησης. Τα κράτη μέλη οφείλουν να έχουν συμμορφωθεί προς την οδηγία αυτή έως την 9η Σεπτεμβρίου 2003, ημερομηνία κατάργησης της οδηγίας 92/72/ΕΟΚ.

Οδηγία 2000/69/ΕΚ [Επίσημη Εφημερίδα L 313, 13.12.2000]

Οδηγία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Νοεμβρίου 2000, σχετικά με τις οριακές τιμές για το βενζόλιο και το μονοξείδιο του άνθρακα στον περιβάλλοντα αέρα.

Στόχος της οδηγίας αυτής (δεύτερη «θυγατρική» οδηγία) είναι να συμπληρώσει τις διατάξεις σχετικά με τις οριακές τιμές της οδηγίας 96/62/ΕΚ με τον καθορισμό ειδικών οριακών τιμών για δύο μεμονωμένες ρυπογόνες ουσίες (το βενζόλιο και το μονοξείδιο του άνθρακα). Η οριακή τιμή για το βενζόλιο καθορίζεται σε 5 μg/m3 από την 1η Ιανουαρίου 2010 και για το μονοξείδιο του άνθρακα καθορίζεται σε 10 μg/m3 από την 1η Ιανουαρίου 2005. Η οδηγία θεσπίζει την υποχρέωση των κρατών μελών να ενημερώνουν συστηματικά το κοινό σχετικά με το βαθμό συγκέντρωσης των δύο αυτών ουσιών στον περιβάλλοντα αέρα. Τα κράτη μέλη οφείλουν να συμμορφωθούν με τις ρυθμίσεις της παρούσας οδηγίας το αργότερο μέχρι τις 13 Δεκεμβρίου 2002.

Οδηγία 1999/30/ΕΚ [Επίσημη Εφημερίδα L 163, 29.6.1999]

Οδηγία του Συμβουλίου, της 22ας Απριλίου 1999, σχετικά με τις οριακές τιμές διοξειδίου του θείου, διοξειδίου του αζώτου και οξειδίου του αζώτου, σωματιδίων και μολύβδου στον αέρα του περιβάλλοντος. Πρόκειται για την πρώτη «θυγατρική» οδηγία της οδηγίας 96/62/ΕΚ.

Μέτρα εφαρμογής

Απόφαση 2004/461/ΕΚ [Επίσημη Εφημερίδα L 156, 30.4.2004] Απόφαση της Επιτροπής, της 29ης Απριλίου 2004, για τη θέσπιση ερωτηματολογίου το οποίο χρησιμοποιείται κατά την υποβολή ετήσιας έκθεσης σχετικά με την εκτίμηση της ποιότητας του αέρα του περιβάλλοντος, βάσει των οδηγιών 96/62/ΕΚ και 1999/30/ΕΚ του Συμβουλίου και των οδηγιών 2000/69/ΕΚ και 2002/3/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.

Διορθωτικό – Επίσημη Εφημερίδα L 202 της 7.6.2004

Απόφαση 2004/279/ΕΚ [Επίσημη Εφημερίδα L 87, 25.3.2004] Απόφαση της Επιτροπής, της 19ης Μαρτίου 2004, σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές εφαρμογής της οδηγίας 2002/3/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με το όζον στον ατμοσφαιρικό αέρα.

Απόφαση 2004/224/ΕΚ [Επίσημη Εφημερίδα L 68, 6.3.2004] Απόφαση της Επιτροπής, της 20ής Φεβρουαρίου 2004, για τον καθορισμό του τρόπου υποβολής στοιχείων σχετικών με τα σχέδια ή προγράμματα που απαιτούνται βάσει της οδηγίας 96/62/ΕΚ του Συμβουλίου όσον αφορά τις οριακές τιμές ορισμένων ρύπων στον αέρα του περιβάλλοντος.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 10.11.2005