Ασφάλεια του εφοδιασμού σε φυσικό αέριο

Το φυσικό αέριο, το οποίο από ανέκαθεν θεωρείται ως το κατ’ εξοχήν καύσιμο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), αποκτά ολοένα και μεγαλύτερο ειδικό βάρος μεταξύ των καυσίμων. Η Ευρώπη βρίσκεται σε σχετικά ευνοϊκή θέση εις ό,τι αφορά τον εφοδιασμό σε φυσικό αέριο, δεδομένου ότι διαθέτει σημαντικά αποθέματα και το 70 έως 80% των παγκόσμιων αποθεμάτων βρίσκονται εντός της οικονομικής εμβέλειας της ευρωπαϊκής αγοράς. Στη νέα εσωτερική αγορά αερίου, δεν θα υπάρχει πλέον ενιαίος φορέας ο οποίος θα αναλαμβάνει την ασφάλεια εφοδιασμού. Ως εκ τούτου, η ευθύνη αυτή δεν πρέπει πλέον να αφεθεί κατ’ αποκλειστικότητα στη βιομηχανία, η οποία είναι η ίδια εξαρτημένη για τον εξωτερικό εφοδιασμό της.

ΠΡΑΞΗ

Οδηγία 2004/67/ΕΚ του Συμβουλίου, της 26ης Απριλίου 2004, σχετικά με τα μέτρα διασφάλισης του εφοδιασμού με φυσικό αέριο.

ΣΥΝΟΨΗ

Πλαίσιο

Η για την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού υπογραμμίζει την ανησυχητική εξάρτηση από την εισαγωγή φυσικού αερίου το οποίο προέρχεται από πηγές εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕE). Εξάλλου, πάνω από το 40% της κατανάλωσής μας σε φυσικό αέριο αυτή τη στιγμή εισάγεται και οι προβλέψεις καταδεικνύουν ότι η εν λόγω εξάρτηση μπορεί να φτάσει στο 70% το 2020.

Στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής αγοράς φυσικού αερίου (EN) που διέρχεται μια μεταβατική περίοδο, η οργάνωση της ασφάλειας του εφοδιασμού δεν μπορεί να αφεθεί σε έναν μόνο συντελεστή της αγοράς. Εν προκειμένω, τα κράτη μέλη έχουν την υποχρέωση να καθορίσουν τον ρόλο και τις ευθύνες όλων των συντελεστών της αγοράς σε θέματα ασφάλειας του εφοδιασμού.

Η οδηγία περί 2003/55/ΕΚ αναγνωρίζει στα κράτη μέλη το δικαίωμα να θεωρούν την ασφάλεια του εφοδιασμού ως υποχρέωση παροχής δημόσιας υπηρεσίας. Η εν λόγω οδηγία καθιερώνει κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά φυσικού αερίου που επιτρέπουν στα κράτη μέλη να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα διασφάλισης σε περίπτωση ξαφνικής κρίσης στην αγορά ενέργειας. Εν προκειμένω, η κοινοτική αγορά αερίου βρίσκεται στη φάση της απελευθέρωσής της και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο υπάρχει αυξανόμενη ανάγκη διασφάλισης του εφοδιασμού σε φυσικό αέριο.

Ωστόσο, υπάρχει ακόμη ανάγκη να υπερνικηθούν διάφορα εμπόδια όσον αφορά τον ανταγωνισμό: υψηλές τιμές πρόσβασης στο δίκτυο, διασφάλιση γενικών όρων χωρίς διακρίσεις και με διαφάνεια όσον αφορά την πρόσβαση στο δίκτυο, δυσκολίες για τους νεοεισερχόμενους, έλεγχος της παραγωγής και της εισαγωγής φυσικού αερίου από μία ή δύο επιχειρήσεις, κ.λπ.

Η παρούσα οδηγία καθιερώνει ένα κοινό πλαίσιο με το οποίο τα κράτη μέλη θεσπίζουν τις γενικές πολιτικές σε θέματα ασφάλειας του εφοδιασμού σε αέριο, οι οποίες θα πρέπει να είναι διαφανείς, αλληλέγγυες, χωρίς διακρίσεις και να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις μιας ανταγωνιστικής ευρωπαϊκής εσωτερικής αγοράς φυσικού αερίου.

Ασφάλεια του εφοδιασμού για συγκεκριμένους πελάτες

Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε ο εφοδιασμός για οικιακούς χρήστες εντός του εδάφους τους να προστατεύεται στον δέοντα βαθμό τουλάχιστον σε περίπτωση:

• μερικής διακοπής του εφοδιασμού με αέριο σε εθνικό επίπεδο για τη διάρκεια περιόδου που καθορίζουν τα κράτη μέλη, λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες που επικρατούν σε εθνικό επίπεδο·
• εξαιρετικά χαμηλών θερμοκρασιών κατά τη διάρκεια περιόδου ακραίων τιμών, η οποία καθορίζεται σε εθνικό επίπεδο·
• περιόδων εξαιρετικά υψηλής ζήτησης αερίου κατά τη διάρκεια των ψυχρότερων περιόδων, στατιστικώς επερχόμενων ανά εικοσαετία.

Εκ παραλλήλου, τα κράτη μέλη δύνανται:

• να επεκτείνουν το πεδίο εφαρμογής στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) και σε άλλους πελάτες οι οποίοι δεν μπορούν να υποκαταστήσουν το αέριο με άλλες πηγές ενέργειας·
• να θέτουν, ή να απαιτούν από τον κλάδο να θέσει, ενδεικτικούς ελάχιστους στόχους σχετικά με ενδεχόμενη μελλοντική συμβολή της αποθήκευσης, είτε εντός, είτε εκτός του κράτους μέλους, στην ασφάλεια του εφοδιασμού·
• να λαμβάνουν τα δέοντα μέτρα σε συνεργασία με άλλο κράτος μέλος, ή στο πλαίσιο διμερών συμφωνιών, προκειμένου να επιτυγχάνουν τα πρότυπα ασφάλειας του εφοδιασμού, χρησιμοποιώντας εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου ευρισκόμενες στο εν λόγω άλλο κράτος μέλος·
• να θέτουν, ή να απαιτούν από τον κλάδο να θέσει, ελάχιστους ενδεικτικούς στόχους εις ό,τι αφορά μια ενδεχόμενη μελλοντική συμβολή στην ασφάλεια του εφοδιασμού μέσω της αποθήκευσης αερίου, είτε εντός, είτε εκτός του κράτους μέλους·
• να θεσπίζουν και δημοσιεύουν τις εθνικές διατάξεις για την αντιμετώπιση καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης.

Δεδομένης της σημασίας της ασφάλειας του εφοδιασμού σε φυσικό αέριο, η Επιτροπή οφείλει να παρακολουθεί, βάσει εκθέσεων των κρατών μελών:

• το επίπεδο των νέων συμβάσεων μακράς διαρκείας για τον εφοδιασμό με εισαγόμενο αέριο από τρίτες χώρες·
• την ύπαρξη επαρκούς ρευστότητας εφοδιασμού με αέριο·
• τα χρήσιμα επίπεδα αποθηκευμένου αερίου και του δυναμικού άντλησης από τα αποθέματα·
• το επίπεδο διασύνδεσης των εθνικών συστημάτων αερίου των κρατών μελών·
• την προβλεπτή κατάσταση του εφοδιασμού με αέριο σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές της Κοινότητας.

Το αργότερο έως τις 19 Μαΐου 2008, και υπό το φως της πείρας από την εφαρμογή της οδηγίας, η Επιτροπή θα συντάξει έκθεση σχετικά με την αποδοτικότητα των χρησιμοποιηθέντων μέσων, καθώς και της επίδρασής τους στην εσωτερική αγορά αερίου, όπως επίσης και με την εξέλιξη του ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά αερίου.

Ομάδα συντονισμού για το αέριο

Συνιστάται ομάδα συντονισμού για το αέριο, προκειμένου να διευκολυνθεί ο συντονισμός των μέτρων για την ασφάλεια του εφοδιασμού σε κοινοτικό επίπεδο, σε περίπτωση μείζονος διακοπής του εφοδιασμού. Εξάλλου, η ομάδα αυτή θα μπορούσε να συνδράμει τα κράτη μέλη στον συντονισμό των οικείων εθνικών μέτρων.

Η ομάδα συγκροτείται από τους εκπροσώπους των κρατών μελών και από τα αντιπροσωπευτικά όργανα του ενδιαφερόμενου κλάδου και των ενδιαφερόμενων καταναλωτών. Προεδρεύεται δε από την Επιτροπή.

Σύνταξη εκθέσεων

Τα κράτη μέλη εγκρίνουν και δημοσιεύουν έκθεση στην οποία εξετάζονται, ιδίως τα ακόλουθα σημεία:

• οι συνέπειες των μέτρων που ελήφθησαν κατ’ εφαρμογήν της οδηγίας, υπό το πρίσμα του ανταγωνισμού·
• τα επίπεδα του αποθηκευτικού δυναμικού·
• οι μακροπρόθεσμες συμβάσεις εφοδιασμού σε αέριο που συνήφθησαν από επιχειρήσεις συσταθείσες και εδρεύουσες στο έδαφός τους, ιδίως δε την διάρκεια των εν λόγω συμβάσεων·
• τα ρυθμιστικά πλαίσια για την παροχή κατάλληλων κινήτρων για νέες επενδύσεις σε γεωτρήσεις και στην παραγωγή, στην αποθήκευση και στη μεταφορά αερίου και υγροποιημένου φυσικού αερίου.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Ιουλίου 2009 σχετικά με μέτρα κατοχύρωσης της ασφάλειας εφοδιασμού με αέριο και την κατάργηση της οδηγίας 2004/67/ΕΚ [COM(2009) 363 τελικό – Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα]. Η παρούσα πρόταση κανονισμού στοχεύει στη διασφάλιση της ασφάλειας εφοδιασμού με αέριο. Πρόκειται για την κατοχύρωση της συνεχούς λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς αερίου. Η πρόταση καθορίζει τις ευθύνες των επιχειρήσεων φυσικού αερίου, των αρμόδιων αρχών των κρατών μελών, των βιομηχανικών πελατών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσον αφορά την ασφάλεια εφοδιασμού.

Η αρμόδια αρχή, που καθορίζεται από κάθε κράτος μέλος, αναλαμβάνει να θεσπίσει:

• σχέδιο προληπτικής δράσης που αφορά τη θέσπιση μέτρων για το μετριασμό των υψηλών κινδύνων. Το σχέδιο αυτό καθορίζει τους κανόνες που αφορούν τον εφοδιασμό, εκτιμά την επικινδυνότητα, καταρτίζει προληπτικά μέτρα και παρέχει πληροφορίες για τις σχετικές υποχρεώσεις παροχής υπηρεσιών κοινής ωφέλειας. Το σχέδιο προληπτικής δράσης επικαιροποιείται κάθε δύο έτη·
• σχέδιο έκτακτης ανάγκης που αφορά τη θέσπιση μέτρων προς υιοθέτηση προκειμένου να περιοριστούν οι επιπτώσεις των διαταραχών εφοδιασμού με αέριο. Θεσπίζει τις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθηθούν σε περίπτωση κρίσης.

Η αρμόδια αρχή κάθε κράτους πρέπει να εξασφαλίζει ότι η βιομηχανία αερίου συνεχίζει τον εφοδιασμό αερίου για τους προστατευόμενους καταναλωτές στις δύο ακόλουθες περιπτώσεις:

• σε εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια επταήμερης περιόδου·
• σε περιόδους εξαιρετικά υψηλής ζήτησης για αέριο εξήντα ημερών.

Η αρμόδια αυτή αρχή αναλαμβάνει επίσης ρόλο στην εκτίμηση της επικινδυνότητας που συνδέεται με την ασφάλεια εφοδιασμού με αέριο. Η εκτίμηση αυτή επαναλαμβάνεται κάθε δύο έτη.

Σε περίπτωση κρίσης εφοδιασμού, οι υποδομές που έχουν δημιουργηθεί από την πρόταση πρέπει να είναι σε θέση να παρέχουν την απαραίτητη ποσότητα αερίου για να ικανοποιήσουν τη συνολική ζήτηση φυσικού αερίου τής περιοχής υπολογισμού για περίοδο εξήντα ημερών.

Τα επίπεδα κρίσης είναι:

• έγκαιρης προειδοποίησης·
• επιφυλακής·
• έκτακτης ανάγκης.

Η πρόταση προάγει επίσης τη σημασία της αλληλεγγύης και της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών για τη διαχείριση μίας κρίσης εφοδιασμού.

Διαδικασία συναπόφασης (2009/0108/COD)

Απόφαση 2006/791/ΕΚ της Επιτροπής, της 7ης Νοεμβρίου 2006, σχετικά με τη σύνθεση της ομάδας συντονισμού για το αέριο [Επίσημη Εφημερίδα L 319 της 18.11.2006]

Οδηγία 2003/55/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2003, σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά φυσικού αερίου και την κατάργηση της οδηγίας 98/30/ΕΚ [Επίσημη Εφημερίδα L 176, 15.07.2003].

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο «Η εσωτερική αγορά ενεργείας: Συντονισμένα μέτρα όσον αφορά την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού» [COM(2002) 488 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 03.08.2009