Εισαγωγή των χαρτονομισμάτων και κερμάτων ευρώ: Ένας χρόνος μετά

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχωρεί σε απολογισμό έναν χρόνο μετά την κυκλοφορία των κερμάτων και χαρτονομισμάτων του ευρώ την 1 Ιανουαρίου 2002, με παράλληλη εξέταση των πρακτικών πτυχών της θέσης σε κυκλοφορία του ευρώ, των αντιδράσεων των πολιτών, του πληθωρισμού και της χρήσης του ενιαίου νομίσματος εκτός των ορίων της ευρωζώνης.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής «Η εισαγωγή των χαρτονομισμάτων και κερμάτων ευρώ: ένας χρόνος μετά» [COM(2002) 747 τελικό - Επίσημη Εφημερίδα C 36, 15.02.2003].

ΣΥΝΟΨΗ

Ήδη από τον πρώτο χρόνο της ύπαρξής του υπό τη μορφή κερμάτων και χαρτονομισμάτων, το ευρώ έγινε γρήγορα αναπόσπαστο στοιχείο της καθημερινής ζωής των ευρωπαίων πολιτών, οι περισσότεροι εκ των οποίων δηλώνουν ευτυχείς που έχουν το ευρώ ως νόμισμα. Μόνο ένας πολίτης στους πέντε δηλώνει ότι εξακολουθεί να αντιμετωπίζει δυσκολίες.

ΧΑΡΤΟΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΚΕΡΜΑΤΑ ΣΕ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ

Χαρτονομίσματα. Στις αρχές Ιανουαρίου του 2002, οι κεντρικές τράπεζες της ευρωζώνης έθεσαν σε κυκλοφορία 7,8 δισεκατομμύρια χαρτονομίσματα ευρώ. Στη συνέχεια, η ποσότητα αυτή υποχώρησε, για να αυξηθεί ακολούθως και να φθάσει τα 7,42 δισ. χαρτονομίσματα τον Οκτώβριο. Η συνολική αξία των κυκλοφορούντων χαρτονομισμάτων έχει φθάσει το ποσό των 320,9 δισ. ευρώ, που αντιστοιχεί στο 4,5% του ΑΕΠ της ευρωζώνης.

Το χαρτονόμισμα των 50 ευρώ είναι το πλέον σύνηθες, τόσο σε αριθμό όσο και σε συνολική αξία. Αντιπροσωπεύει το ένα τρίτο της συνολικής αξίας σε κυκλοφορία. Σε ορισμένα κράτη μέλη έγιναν δημόσιες συζητήσεις σχετικά με τη σκοπιμότητα καθιέρωσης χαρτονομισμάτων του ενός και των δύο ευρώ, προς συμπλήρωση ή αντικατάσταση των κερμάτων του ενός και των δύο ευρώ, αλλά σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις το 83,7% των πολιτών θεωρεί ότι κυκλοφορεί ο ενδεδειγμένος αριθμός ονομαστικών αξιών όσον αφορά τα χαρτονομίσματα (Ευρωβαρόμετρο του Νοεμβρίου 2002).

Κέρματα. Στις αρχές Ιανουαρίου 2002, οι κεντρικές τράπεζες της ευρωζώνης έθεσαν σε κυκλοφορία 40,4 δισ. κέρματα. Η ποσότητα αυτή μειώθηκε από τα μέσα Ιανουαρίου και διαμορφώθηκε στα 38,2 δισ. στα τέλη Οκτωβρίου. Σε αξία, αντιστοιχεί στο ποσό των 11,9 δισ. ευρώ. Ο αριθμός κερμάτων ανά κάτοικο διαφέρει σημαντικά από το ένα κράτος μέλος στο άλλο, ανάλογα με τις διάφορες εθνικές συνήθειες πληρωμής.

Σε ορισμένα κράτη μέλη διεξήχθησαν δημόσιες συζητήσεις για τη χρησιμότητα των κερμάτων μικρής αξίας, ιδίως για τα κέρματα του ενός και των δύο λεπτών. Στη Φινλανδία, ένας νόμος προβλέπει την στρογγυλοποίηση των πληρωμών με μετρητά ευρώ στο πλησιέστερο πολλαπλάσιο των 5 λεπτών, με αποτέλεσμα να είναι περιορισμένη η παραγωγή και η χρήση των κερμάτων του ενός και των δύο λεπτών. Σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο, το 53,5% του πληθυσμού της ευρωζώνης θεωρεί ότι κυκλοφορεί ο ενδεδειγμένος αριθμός ονομαστικών αξιών όσον αφορά τα κέρματα. Τα κέρματα μικρής αξίας έπαιξαν επίσης σημαντικό ρόλο για την ορθή μετατροπή των εθνικών νομισμάτων.

Διασυνοριακές ροές σε ευρώ. Η «μετανάστευση» των κερμάτων και των χαρτονομισμάτων του ευρώ οφείλεται στις μετακινήσεις των πολιτών, στις διασυνοριακές αγορές και στις εργασίες αναδιανομής μεταξύ εθνικών κεντρικών τραπεζών, εμπορικών τραπεζών και εμπόρων. Η ανάμειξη των κερμάτων και των χαρτονομισμάτων (η προέλευση των χαρτονομισμάτων μπορεί να διαπιστωθεί με βάση τον αύξοντα αριθμό τους) θα αυξηθεί με την πάροδο του χρόνου και πιθανώς να φτάσει σε ένα επίπεδο ισορροπίας, αλλά η ταχύτητα αυτής της διαδικασίας ανάμειξης είναι ακόμη άγνωστη. Καταγράφονται ήδη ορισμένες τάσεις: Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα κέρματα διαφορετικών ονομαστικών αξιών ανακατεύονται με διαφορετικούς ρυθμούς και ότι τα κέρματα μεγάλης αξίας τείνουν να μεταναστεύουν περισσότερο. Ο αριθμός των «αλλοδαπών» κερμάτων ποικίλλει ανάλογα με τον τόπο, π.χ. μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών ή στις παραμεθόριες περιοχές.

Συλλεκτικά κέρματα. Τα κράτη μέλη έχουν διατηρήσει το δικαίωμα να παράγουν συλλεκτικά κέρματα, τα οποία συχνά είναι από πολύτιμα μέταλλα, έχουν ονομαστική αξία σε ευρώ (αξία όψεως) και θεωρούνται νόμιμο χρήμα. Σε αντίθεση με τα κυκλοφορούντα κέρματα του ευρώ, τα συλλεκτικά κέρματα θεωρούνται νόμιμο χρήμα μόνο στο κράτος μέλος στο οποίο έχουν εκδοθεί. Οι τεχνικές προδιαγραφές των συλλεκτικών αυτών κερμάτων πρέπει να διαφέρουν από τα χαρακτηριστικά των κυκλοφορούντων «συνηθισμένων» κερμάτων. Στα τέλη του 2002, είχαν ήδη εκδοθεί 80 συλλεκτικά κέρματα με αξία όψεως σε ευρώ· η ονομαστική τους αξία κυμαίνεται από τα 25 λεπτά στα 400 ευρώ.

Μετάλλια. Επίσης υπάρχουν μετάλλια, τα οποία δεν αποτελούν νόμιμο χρήμα. Για να αποφευχθεί οποιαδήποτε σύγχυση, τα μετάλλια δεν πρέπει να εκδίδονται σε ευρώ, ούτε να φέρουν το σύμβολο «ευρώ» ή οποιαδήποτε άλλη παράσταση παρεμφερή με εκείνη των κυκλοφορούντων κερμάτων ευρώ.

Αναμνηστικά κέρματα. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να εκδίδουν αναμνηστικά κέρματα σε ευρώ, τα οποία αποτελούν νόμιμο χρήμα στο σύνολο της ευρωζώνης. Τα τεχνικά τους χαρακτηριστικά, οι διαστάσεις και οι ονομαστικές τους αξίες πρέπει να ανταποκρίνονται στα αντίστοιχα γνωρίσματα των κυκλοφορούντων κερμάτων. Η παράσταση της εθνικής όψης μπορεί, επί παραδείγματι, να αναπαριστά ένα ιδιαίτερο γεγονός της ιστορίας του εκάστοτε κράτους μέλους. Για να μπορέσουν οι πολίτες να εξοικειωθούν με το νέο τους νόμισμα και να αποφευχθεί οποιαδήποτε σύγχυση, τα κράτη μέλη συμφώνησαν να μην εκδώσουν αναμνηστικά κέρματα κατά τη διάρκεια των πρώτων ετών από την εισαγωγή των χαρτονομισμάτων και των κερμάτων του ευρώ.

Χρήση του νικελίου. Τα κέρματα του ενός και των δύο ευρώ εξακολουθούν να περιέχουν μικρή ποσότητα νικελίου, αλλά το 85% των κυκλοφορούντων κερμάτων δεν περιέχει καθόλου νικέλιο, πράγμα που αποτελεί μεγάλη βελτίωση σε σύγκριση με τα εθνικά νομίσματα. Το νικέλιο χρησιμοποιείται για λόγους ασφαλείας, ιδίως στο εσωτερικό του κέρματος, για να καθιστά δυσκολότερη την παραχάραξη και να διασφαλίζει την πιο αξιόπιστη αναγνώριση των κερμάτων στα αυτόματα μηχανήματα πώλησης. Σε σύγκριση με τα παλαιά εθνικά νομίσματα, τα κέρματα του ενός και των δύο ευρώ απελευθερώνουν περίπου το μισό μόνο νικέλιο.

Παραχάραξη. Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη δημιούργησαν δίκτυο οργανισμών για την καταπολέμηση της παραχάραξης. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και η Ευρωπόλ συμβάλλουν στη λειτουργία του. Η παραχάραξη του ευρώ παρέμεινε σε επίπεδο σαφώς χαμηλότερο από αυτό που ίσχυε για τα παλαιά εθνικά νομίσματα, και τούτο χάρη στα προηγμένα χαρακτηριστικά ασφαλείας των χαρτονομισμάτων και των κερμάτων. Για το πρώτο εξάμηνο του 2002, η ΕΚΤ κατέγραψε μόνο ένα 7% των περιπτώσεων παραχάραξης που είχαν καταγραφεί κατά την ίδια περίοδο του 2001. Στην περίπτωση των κερμάτων, τα κρούσματα παραχάραξης είναι αμελητέα.

Ο ΠΟΛΙΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩ

Υπολογισμοί σε ευρώ. Σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο, το 51,5% των κατοίκων της ευρωζώνης θεωρούν ότι δεν αντιμετωπίζουν καμία δυσκολία με τη χρήση του ευρώ. Οι σχετικοί αριθμοί κυμαίνονται, από 71,7% στην Ιρλανδία έως 36,5% στη Γαλλία. Το 42,2% των ατόμων που ερωτήθηκαν υπολογίζουν τις περισσότερες φορές σε ευρώ κατά την πραγματοποίηση αγορών. Μόνο για τις σπάνιες αγορές (οικίας ή αυτοκινήτου) ο υπολογισμός γίνεται ακόμη τις περισσότερες φορές με βάση το παλαιό εθνικό νόμισμα.

Διπλή αναγραφή των τιμών. Η διπλή αναγραφή των τιμών διευκόλυνε τη μετάβαση στο ευρώ. Σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο, μια ισχνή πλειοψηφία των ερωτηθέντων (50,6%) δήλωσε ότι δεν επιθυμεί πλέον τη διπλή αναγραφή των τιμών από τους καταστηματάρχες. Η συνέχιση της πρακτικής αυτής παρουσιάζει συγχρόνως πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Από τη μία πλευρά, βοηθά την προσαρμογή στο νέο νόμισμα, αλλά από την άλλη καθυστερεί τη νοητική μετάβαση του πληθυσμού στο ευρώ. Για τον λόγο αυτό, η Επιτροπή συνιστά να παύσει σταδιακά η διπλή αναγραφή των τιμών, με καταληκτική ημερομηνία τις 30 Ιουνίου 2003, ακόμη και για τα αποσπάσματα των τραπεζικών λογαριασμών.

Γενική ικανοποίηση. Το 49,7% των πολιτών της ευρωζώνης δηλώνει μάλλον ή πολύ ικανοποιημένο με το γεγονός ότι απέκτησε ως νόμισμα το ευρώ. Αντιθέτως, το 38,7% δηλώνει ότι είναι μάλλον ή πολύ δυσαρεστημένο. Τα σχετικά ποσοστά διαφέρουν έντονα από το ένα κράτος μέλος στο άλλο, κυμαινόμενα από ένα ποσοστό ικανοποίησης 84,2% στο Λουξεμβούργο μέχρι ένα ποσοστό ικανοποίησης 27,8% στη Γερμανία. Πάνω από τα δύο τρίτα των πολιτών της ευρωζώνης μεταχειρίζονται με ευκολία τα διάφορα κέρματα του ευρώ. Μία συντριπτική πλειοψηφία (92,6%) δηλώνει ότι δεν συναντά καμία δυσκολία με τις διαφορετικές εθνικές όψεις των κερμάτων, τις οποίες μάλιστα θεωρούν ως μία καλοδεχούμενη εκδήλωση ποικιλομορφίας. Εξάλλου, το 92,8% δηλώνει ότι μεταχειρίζεται με ευκολία τα διάφορα χαρτονομίσματα του ευρώ.

Διασυνοριακό εμπόριο και διαφάνεια των τιμών. Η εισαγωγή των κερμάτων και των χαρτονομισμάτων του ευρώ ενισχύει την ενοποίηση των αγορών στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), καταργώντας το νομισματικό κίνδυνο, μειώνοντας το κόστος των συναλλαγών, αλλά και εξαλείφοντας έναν ψυχολογισμό φραγμό για το διασυνοριακό εμπόριο και ενισχύοντας τη διαφάνεια των τιμών. Από τότε που έγινε η μετάβαση στο ευρώ, το 12% των ευρωπαίων καταναλωτών ενδιαφέρονται περισσότερο για την αγορά αγαθών σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ. Η στάση των επιχειρήσεων εξελίχθηκε κατά τρόπο ακόμη πιο ανάγλυφο: το 32% κατά μέσον όρο των κοινοτικών επιχειρήσεων δηλώνουν ότι ενδιαφέρονται τώρα περισσότερο για την πώληση των προϊόντων τους στο εξωτερικό.

Η ΕΠΙΠΤΩΣΗ ΣΤΟΝ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟ ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΣΤΟ ΕΥΡΩ

Μεσομακροπρόθεσμες επιπτώσεις. Η εισαγωγή του ευρώ θα οδηγήσει σε πτώση των τιμών μεσομακροπρόθεσμα. Η επίδραση αυτή είναι συνέπεια της ευχερέστερης σύγκρισης των τιμών στο σύνολο της ευρωζώνης, της καλύτερης λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς και ενός ανταγωνιστικότερου περιβάλλοντος, το οποίο πρόκειται να επαυξήσει την οικονομική αποτελεσματικότητα. Όλα αυτά αναμένεται να μεταφρασθούν σε μείωση των τιμών καταναλωτή.

Εξέλιξη των τιμών καταναλωτή. Τον Ιανουάριο 2002, όταν τέθηκαν σε κυκλοφορία τα χαρτονομίσματα και κέρματα του ευρώ, ο συνολικός πληθωρισμός βάσει του εναρμονισμένου δείκτη τιμών καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) σημείωσε αισθητή άνοδο, και από 2% τον Δεκέμβριο ανέβηκε στο 2,7% τον Ιανουάριο. Στη συνέχεια, ο πληθωρισμός έπεσε στο 1,8% τον Ιούνιο, δηλαδή στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων δυόμισι ετών.

Πιθανές επιπτώσεις στον πληθωρισμό από τη μετάβαση στο ευρώ. Τρεις φορές, η Eurostat δημοσίευσε εκτιμήσεις για τις επιπτώσεις στον πληθωρισμό από τη μετάβαση στο «χειροπιαστό» ευρώ. Το μεγαλύτερο μέρος του παρατηρηθέντος πληθωρισμού οφείλεται σε παράγοντες που δεν συνδέονται με το ευρώ, όπως η συνήθης πορεία του πληθωρισμού, οι κακές καιρικές συνθήκες, που επηρέασαν τις τιμές των οπωροκηπευτικών, οι αυξημένες ενεργειακές τιμές και η αύξηση των διοικητικά καθοριζόμενων τιμών και των φόρων. Σύμφωνα με τις παραπάνω μελέτες, ο πληθωρισμός που μπορεί να αποδοθεί στην έλευση του ευρώ κυμαίνεται μεταξύ 0% και 0,2%.

Πάντως, στις μελέτες υπογραμμίζεται ότι υπήρξε σημαντική αύξηση των τιμών στον τομέα των υπηρεσιών (ξενοδοχεία, επιδιορθώσεις, υπηρεσίες κομμωτικής, κ.λπ.). Για παράδειγμα, οι αυξήσεις των τιμών που καταγράφτηκαν στον κλάδο των καφενείων και των εστιατορίων ισοδυναμούν με αύξηση 4,3% μέσα σε ένα έτος.

Πραγματικός και υποκειμενικός πληθωρισμός. Πολλοί καταναλωτές συνδέουν τη μετάβαση στο ευρώ με γενικευμένες αυξήσεις των τιμών. Σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρόμετρου που πραγματοποιήθηκε το Νοέμβριο του 2002, το 84,4% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι οι τιμές στρογγυλοποιήθηκαν εις βάρος του καταναλωτή, ενώ το 10,9% εκφράζει την άποψη ότι οι μετατροπές προς τα πάνω εξισορροπήθηκαν από τις μετατροπές και προς τα κάτω. Υπάρχουν διάφορες εξηγήσεις για την απόκλιση αυτή μεταξύ πραγματικού και υποκειμενικού πληθωρισμού.

Ο πρώτος λόγος είναι ότι οι καταναλωτές σχηματίζουν προσωπική αντίληψη για τον πληθωρισμό βασιζόμενοι στα συχνότερα αγοραζόμενα αγαθά και υπηρεσίες (π.χ. καφενεία και εστιατόρια, επιδιορθώσεις, υπηρεσίες κομμωτικής, εφημερίδες, κ.ο.κ.) και ότι πρόκειται ακριβώς για τα αγαθά και τις υπηρεσίες για τα οποία παρατηρήθηκαν ασυνήθιστες αυξήσεις κατά τη μετάβαση στο ευρώ. Για κάποια άλλα προϊόντα και υπηρεσίες οι αυξήσεις των τιμών υπήρξαν λιγότερο σημαντικές ή ακόμη παρατηρήθηκαν και μειώσεις των τιμών (ηλεκτρονικοί υπολογιστές, φωτογραφικές μηχανές, κ.λπ.). Σε έναν δείκτη τόσο περιεκτικό όπως ο ΕνΔΤΚ είναι δυνατό να υπάρξει αλληλοεξουδετέρωση μεταξύ των υπόψη αυξομειώσεων.

Ένας δεύτερος λόγος που εξηγεί την απόκλιση συνίσταται ενδεχομένως στο ονομαζόμενο «κόστος αλλαγής τιμών». Πρόκειται για τα έξοδα που συνεπάγεται η αλλαγή των τιμών και τα οποία ενδέχεται να παρακίνησαν ένα ασυνήθιστα υψηλό αριθμό επιχειρήσεων να αλλάξουν τις τιμές με την ευκαιρία της αλλαγής του έτους. Εάν υποτεθεί ότι οι αναπροσαρμογές αυτές προκάλεσαν πράγματι στρογγυλοποιήσεις προς τα πάνω και αφορούσαν προϊόντα με βάση τα οποία οι καταναλωτές σχηματίζουν την άποψή τους για την άνοδο των τιμών, τότε είναι εύλογη η απόκλιση μεταξύ πραγματικού και υποκειμενικού πληθωρισμού.

ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΑΝΑ ΤΟΜΕΑ

Τραπεζικός τομέας. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η εισαγωγή του ευρώ μετέβαλε ελαφρά τη συμπεριφορά των πελατών όσον αφορά την επιλογή του μέσου πληρωμής. Με βάση τα διαθέσιμα στατιστικά δεδομένα, οι πληρωμές με πιστωτική ή χρεωστική κάρτα και με «ηλεκτρονικό πορτοφόλι» σημείωσαν αισθητή αύξηση κατά το 2002. Είναι αδύνατο να οριοθετηθεί με σαφήνεια η επίδραση του ευρώ στη γενικευμένη επέκταση της χρήσης των συγκεκριμένων μέσων πληρωμής που καταγράφτηκε τα τελευταία χρόνια. Η κατάργηση του συστήματος Eurocheque συνέβαλε στις προαναφερθείσες εξελίξεις.

Σε ό,τι αφορά την ανάληψη μετρητών από αυτόματες ταμειακές μηχανές (ΑΤΜ), τα ποσά των αναλήψεων αυξήθηκαν σε πολλές χώρες. Η εξέλιξη αυτή αποδίδεται στις νέες ονομαστικές αξίες των χαρτονομισμάτων και στις συνέπειες των στρογγυλοποιήσεων.

Προκειμένου για τις αναλήψεις που πραγματοποιούνται στο εξωτερικό, η κατάσταση ποικίλλει. Σε ορισμένα κράτη μέλη παρατηρείται αύξηση των συναλλαγών αυτού του είδους, ενώ σε άλλα τα σχετικά ποσά μειώνονται. Το στοιχείο αυτό μπορεί να αποδοθεί στο ότι η νομισματική ένωση παρέχει στους πολίτες τη δυνατότητα να πάρουν μαζί τους μετρητά σε ευρώ. Επιπλέον, από την 1η Ιουλίου 2002 ένας κοινοτικός κανονισμός σχετικά με τις διασυνοριακές πληρωμές καθιστά υποχρεωτικό τον καταλογισμό για τις διασυνοριακές αναλήψεις των ίδιων εξόδων που χρεώνονται και για τις αναλήψεις εσωτερικού.

Σε ό,τι αφορά τη διπλή αναγραφή των ποσών, ιδίως για τα αποσπάσματα των τραπεζικών λογαριασμών, μεγάλος αριθμός τραπεζών συνέχισε την πρακτική αυτή κατά το 2002 και σκοπεύει να ακολουθήσει την ίδια τακτική και κατά το 2003.

Λιανικό εμπόριο. Το λιανικό εμπόριο διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο κατά τη μετάβαση στο ευρώ, τόσο για τη διανομή του χειροπιαστού ευρώ όσο και για την απόσυρση των παλαιών εθνικών νομισμάτων. Η διπλή αναγραφή των τιμών διευκόλυνε τη μετάβαση στο νέο νόμισμα, και πολλοί λιανέμποροι αποφάσισαν να διατηρήσουν την υπηρεσία αυτή καθ' όλη τη διάρκεια του έτους 2002.

Ο τομέας των χρηματαποστολών. Οι εταιρείες χρηματαποστολών συνέβαλαν ουσιαστικά στη μετάβαση στο ευρώ. Εξακολουθούν να υπάρχουν δυσκολίες όσον αφορά τη μεταφορά κεφαλαίων από τη μία χώρα στην άλλη, δεδομένου ότι το σχετικό κανονιστικό πλαίσιο δεν έχει ακόμη εναρμονιστεί. Ειδικότερα, τα κέντρα διαχείρισης μετρητών, στα οποία έχει ανατεθεί η καταμέτρηση και η διαλογή των μετρητών, αντιμετώπισαν ιδιαίτερα υψηλό φόρτο εργασίας επί αρκετούς μήνες.

Αυτόματη διανομή. Μολονότι ο τομέας της αυτόματης διανομής προσπάθησε να προσαρμόσει τα μηχανήματα αυτόματης πώλησης στο νέο νόμισμα το συντομότερο δυνατό, ορισμένες εταιρείες του κλάδου κατέγραψαν ωστόσο προσωρινή μείωση του κύκλου εργασιών τους στην αρχή του έτους. Τα μηχανήματα που λειτουργούν με κέρματα ή χαρτονομίσματα και τα οποία απαρτίζουν την τεράστια πλειονότητα του συνόλου των αυτόματων μηχανημάτων είναι εκείνα που παρουσίασαν τα περισσότερα προβλήματα. Σε πολλές περιπτώσεις, οι επιχειρήσεις που τα εκμεταλλεύονται αποφάσισαν την αντικατάσταση των συστημάτων αναγνώρισης, κάτι που συνεπάγεται σημαντικές επενδύσεις. Ευκολότερη υπήρξε η μετατροπή των συστημάτων που βασίζονται στη μέθοδο του «ηλεκτρονικού πορτοφολιού».

Αυτόματη αναγνώριση των κερμάτων. Σε ό,τι αφορά την αναγνώριση των κερμάτων του ευρώ, ανεξαρτήτως της προέλευσής τους, δεν παρατηρήθηκε κανένα σχετικό πρόβλημα με τα μηχανήματα αυτόματης πώλησης, δεδομένου ότι αυτά πληρούν τις αυστηρές απαιτήσεις των σύγχρονων μεθόδων αναγνώρισης. Τα πλείστα μηχανήματα δέχονται όλα τα κέρματα, με εξαίρεση τα κέρματα του ενός και των δύο λεπτών. Κατά κανόνα, οι τιμές στρογγυλοποιούνται στο πλησιέστερο πολλαπλάσιο των πέντε λεπτών, και διαπιστώθηκαν προσαρμογές των τιμών τόσο προς τα πάνω όσο και προς τα κάτω.

ΤΟ ΧΕΙΡΟΠΙΑΣΤΟ ΕΥΡΩ ΕΚΤΟΣ ΤΩΝ ΟΡΙΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΖΩΝΗΣ

Η χρήση του ευρώ δείχνει να επεκτείνεται, ιδίως στο σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών που δεν ανήκουν στην ευρωζώνη. Στις άλλες ηπείρους, η χρήση του ευρώ περιορίζεται στις τουριστικές περιοχές.

Κατάσταση στη Δανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Σουηδία. Η πλειονότητα των πολιτών που ζουν εκτός της ευρωζώνης έχει ήδη πιάσει στα χέρια της χαρτονομίσματα ή κέρματα του ευρώ, ενώ είναι πολλοί εκείνοι που έχουν ήδη δει στη χώρα τους να πωλούνται προϊόντα με τιμές αναγεγραμμένες σε ευρώ. Στη Δανία (es de en fr), οι έμποροι επιδεικνύουν προθυμία να κάνουν δεκτό το ευρώ για τις πληρωμές με μετρητά, και μάλιστα το 13% εφαρμόζει την πρακτική της διπλής αναγραφής των τιμών. Στη Σουηδία (es de en fr), πολλά καταστήματα, ξενοδοχεία και εστιατόρια δέχονται το ευρώ για τις πληρωμές με μετρητά. Το φαινόμενο αυτό είναι διαδεδομένο ιδίως καθ' όλο το μήκος των συνόρων με τη Φινλανδία. Η σουηδική πόλη Χαπαράντα αποφάσισε μάλιστα να κάνει δεκτό το ευρώ ως νόμισμα για τις πληρωμές. Οι τιμές αναγράφονται σε σουηδικές κορώνες και σε ευρώ, και ο προϋπολογισμός του δήμου καταρτίζεται στα δύο νομίσματα. Η σουηδική κυβέρνηση έχει αποφασίσει ότι το δημοψήφισμα για την είσοδο της χώρας στο τρίτο στάδιο της «Οικονομικής και νομισματικής ένωσης» (ΟΝΕ) θα διεξαχθεί στις 14 Σεπτεμβρίου 2003. Στο Ηνωμένο Βασίλειο (es de en fr), ιδίως στο Λονδίνο και στις τουριστικές περιοχές, το ευρώ γίνεται ενίοτε δεκτό ως μέσο πληρωμής, ενώ η αναγραφή των τιμών και σε ευρώ είναι περιστασιακή.

Υποψήφιες χώρες. Η θέση σε κυκλοφορία του ευρώ είχε επίσης κάποιον αντίκτυπο στις υποψήφιες για προσχώρηση χώρες. Οι χώρες αυτές καλούνται, εν καιρώ, να υιοθετήσουν το ευρώ ως το εθνικό τους νόμισμα. Στις περισσότερες από τις υποψήφιες χώρες, τα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια και τα καταστήματα δέχονται το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα, ενώ στις τουριστικές περιοχές οι τιμές συχνά αναγράφονται επίσης σε ευρώ. Η Τουρκία και η Βουλγαρία είναι οι χώρες με την ευρύτερη χρήση του ευρώ, και σε αυτές το ευρώ μπορεί να θεωρηθεί ως ένα παράλληλο νόμισμα που συναγωνίζεται το δολάριο.

Λοιπές ευρωπαϊκές χώρες. Η Κοινότητα συνήψε συμφωνίες (es de en fr) με το Μονακό, το Βατικανό και τον Άγιο Μαρίνο οι οποίες ορίζουν ότι οι χώρες αυτές μπορούν να εκδώσουν ορισμένη ποσότητα κερμάτων σε ευρώ. Αντιθέτως, δεν έχουν δικαίωμα έκδοσης χαρτονομισμάτων σε ευρώ. Στην Ανδόρα, το ευρώ κυκλοφορεί ως μέσο πληρωμής και αντικατέστησε το γαλλικό φράγκο και την ισπανική πεσέτα, δεδομένου ότι η χώρα αυτή δεν έχει δικό της εθνικό νόμισμα. Το ευρώ χρησιμοποιείται επίσης ως μέσο πληρωμής στο Κοσσυφοπέδιο και στο Μαυροβούνιο, όπου αντικατέστησε το γερμανικό μάρκο. Σε πολλές χώρες, ιδίως μάλιστα στα Βαλκάνια και στην ανατολική Ευρώπη, το ευρώ καθώς και το δολάριο χρησιμοποιούνται συχνά κατά τις συναλλαγές.

Αφρική. Το ευρώ διαδραματίζει σημαντικό ρόλο για τις συναλλαγές στις χώρες που έχουν προσδέσει το νόμισμά τους στο ευρώ μέσω καθεστώτος σταθερής συναλλαγματικής ισοτιμίας (es de en fr). Αυτό ισχύει για τις χώρες της ζώνης CFA, δηλαδή τις χώρες της Οικονομικής και Νομισματικής Κοινότητας της Κεντρικής Αφρικής και της Δυτικοαφρικανικής Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης, καθώς και για το Πράσινο Ακρωτήριο και τις Κομόρες.

Αμερική. Το δολάριο έχει την πρωτοκαθεδρία σε ολόκληρη την αμερικανική ήπειρο και η θέση σε κυκλοφορία του ευρώ είχε περιορισμένες μόνο συνέπειες εκεί. Στα γαλλικά υπερπόντια διαμερίσματα και εδάφη (Γουιάνα, Γουαδελούπη, Μαρτινίκα, κ.λπ.) το ευρώ καθιερώθηκε ως επίσημο νόμισμα. Στη Δομινικανή Δημοκρατία, την Κούβα και το Σουρινάμ οι πληρωμές σε ευρώ είναι δυνατές, ιδίως στις τουριστικές περιοχές.

Ασία και Ωκεανία. Η παρουσία του ευρώ στη Μέση Ανατολή είναι λίαν περιορισμένη. Μόνο στο Ισραήλ η χρήση του είναι κάπως πιο διαδεδομένη. Η έλευση του ευρώ είχε μεγαλύτερο αντίκτυπο στην Ασία. Στην Ταϊλάνδη, τη Νότια Κορέα και το Λάος, το ευρώ είναι ευρέως αποδεκτό στα καταστήματα, στα εστιατόρια και στα ξενοδοχεία. Για τις διεθνείς συναλλαγές, ωστόσο, το αμερικανικό δολάριο εξακολουθεί να έχει την πρωτοκαθεδρία. Στην Ωκεανία, εξάλλου, το ευρώ δεν γίνεται ακόμη δεκτό ως μέσο πληρωμής, με εξαίρεση τα εδάφη που η Γαλλία διαθέτει στη συγκεκριμένη περιοχή του κόσμου. Στην Αυστραλία και στη Νέα Ζηλανδία, το ευρώ θεωρείται ως μια εναλλακτική λύση έναντι του αμερικανικού δολαρίου στις διεθνείς αγορές.

See also