Το πρώτο και το δεύτερο στάδιο της ονε

Το πρώτο στάδιο της διαδικασίας ξεκίνησε ήδη την 1η Ιουλίου 1990 με την πλήρη απελευθέρωση της κίνησης κεφαλαίων ανάμεσα στα κράτη μέλη. Παρόλα αυτά είναι η έναρξη ισχύος της συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση την 1η Νοεμβρίου 1993 που αντιπροσωπεύει το πραγματικό ξεκίνημα των προετοιμασιών για την οικονομική και νομισματική ένωση (ΟΝΕ).

Σύμφωνα με τη συνθήκη, το δεύτερο στάδιο άρχισε την 1η Ιανουαρίου 1994 με, ιδιαίτερα, τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ιδρύματος (ΕΝΙ) με έδρα τη Φραγκφούρτη. Η αποστολή του ΕΝΙ είναι διπλή:

• να ενισχύσει τη συνεργασία μεταξύ των κεντρικών τραπεζών και το συντονισμό των νομισματικών πολιτικών (υπενθυμίζουμε ότι στο στάδιο αυτό η νομισματική πολιτική παραμένει αρμοδιότητα των εθνικών αρχών)·;
• να πραγματοποιήσει τις απαραίτητες προκαταρκτικές εργασίες για τη δημιουργία του ευρωπαϊκού συστήματος κεντρικών τραπεζών (ΕΣΚΤ) το οποίο θα είναι αρμόδιο για την ενιαία νομισματική πολιτική από την έναρξη του τρίτου σταδίου, και την εισαγωγή του ενιαίου νομίσματος.

Κατά το δεύτερο αυτό στάδιο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίσουν τη συμβιβασιμότητα της εθνικής τους νομοθεσίας με τη συνθήκη και τα καταστατικά του ΕΣΚΤ, ιδιαίτερα σε ότι αφορά την ανεξαρτησία της κεντρικής τους τράπεζας. Θα πρέπει επίσης να πραγματοποιήσουν σημαντική πρόοδο στη σύγκλιση των οικονομιών τους, αφού η μετάβαση στο τρίτο στάδιο εξαρτάται από την τήρηση των τεσσάρων κριτηρίων σύγκλισης που καθορίζει η συνθήκη. Η Επιτροπή συντάσσει ετήσιες αναφορές για την κατάσταση της σύγκλισης ανάμεσα στα κράτη μέλη.

Οι νομισματικές αναταραχές το 1995, που οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στην πτώση του δολαρίου, ενίσχυσαν την πολιτική απόφαση των μελών κρατών να πραγματοποιήσουν την ΟΝΕ. Η βούληση αυτή υλοποιείται όταν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Μαδρίτης, στις 15 και 16 Δεκεμβρίου 1995, επιβεβαιώνει ότι το τρίτο στάδιο της οικονομικής και νομισματικής ένωσης θα ξεκινήσει την 1η Ιανουαρίου 1999 με την τήρηση των κριτηρίων σύγκλισης, του χρονοδιαγράμματος, των πρωτοκόλλων και των διαδικασιών που καθορίζει η συνθήκη. Βάσει των συζητήσεων που πραγματοποιήθηκαν με αφορμή το Πράσινο Βιβλίο της Επιτροπής, οι 15 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων διευκρινίζουν το σενάριο και το χρονοδιάγραμμα της εισαγωγής του ενιαίου νομίσματος το οποίο βαφτίζουν «ευρώ».

Μετά από δύο έτη εργασιών όλων των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δουβλίνου στις 13 και 14 Δεκεμβρίου 1996 διαπιστώνει πολιτική συμφωνία για το σύνολο των απαραίτητων προϋποθέσεων σχετικά με την εγκαθίδρυση του ενιαίου νομίσματος:

• νομικό πλαίσιο χρήσης του ευρώ
• σύμφωνο σταθερότητας και ανάπτυξης ώστε να διασφαλισθεί τήρηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας
• διάρθρωση του νέου συναλλαγματικού μηχανισμού για τα κράτη μέλη που δεν μετέχουν στη ζώνη ευρώ.

Με την ίδια ευκαιρία το ΕΝΙ παρουσιάζει τα πρότυπα των τραπεζογραμματίων που θα κυκλοφορήσουν από την 1η Ιανουαρίου 2002. Το ευρώ αποτελεί πλέον απτή πραγματικότητα για τους πολίτες.

Κατά τη διάρκεια των ετών 1996-97, η οικονομική ανάκαμψη, σε μια συγκυρία που χαρακτηρίζεται από την ενίσχυση της ονομαστικής σύγκλισης, με εξαιρετικά χαμηλά επιτόκια και πληθωρισμό και με σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες (το φινλανδικό μάρκο εισέρχεται στον συναλλαγματικό μηχανισμό του ΕΝΣ τον Οκτώβριο του 1996 ενώ η ευρωπαϊκή λίρα επανεισάγεται τον Νοέμβριο), επιτρέπει τη γενική βελτίωση των δημοσίων οικονομικών: Το γεγονός αυτό προϊδεάζει τη μετάβαση στο ευρώ για τη πλειονότητα των κρατών μελών από το 1999.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 30.04.2007