Εναέρια ασφάλεια: Ευρωπαϊκή Υπηρεσία για την Ασφάλεια των Αερομεταφορών

Η Επιτροπή προτείνει να θεσπιστεί ένα ενιαίο υψηλό επίπεδο ασφαλείας στο χώρο της πολιτικής αεροπορίας στην Ευρώπη, ούτως ώστε να υλοποιηθεί ο στόχος του ενιαίου ευρωπαϊκού εναέριου χώρου. Καθορίζει με σαφήνεια τις αρμοδιότητες της ευρωπαϊκής υπηρεσίας για την ασφάλεια των αερομεταφορών στα θέματα αυτά και τονίζει την ανάγκη να υπάρξει εναρμόνιση μεταξύ των ρυθμίσεων που αφορούν την ασφάλεια των αερομεταφορών.

ΠΡΑΞΗ

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1592/2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 15ης Ιουλίου 2002, για κοινούς κανόνες στον τομέα της πολιτικής αεροπορίας και για την ίδρυση ευρωπαϊκού οργανισμού ασφάλειας της αεροπορίας [Επίσημη Εφημερίδα L 240 της 07.09.2002] [Βλέπε πράξεις τροποποίησης]

ΣΥΝΟΨΗ

Προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι εντεινόμενες ανησυχίες των επιβατών είναι αναγκαίο να σχεδιάζονται τα αεροπλάνα κατά τρόπον ώστε να βελτιώνεται το επίπεδο της παρεχόμενης ασφάλειας αλλά και να προστατεύεται πληρέστερα η υγεία των επιβατών.

Η σύμβαση του Σικάγου για τη διεθνή πολιτική αεροπορία (1944), στην οποία όλα τα κράτη μέλη είναι αντισυμβαλλόμενα μέρη, προβλέπει ήδη τα ελάχιστα πρότυπα που ισχύουν για την ασφάλεια της πολιτικής αεροπορίας, αλλά και για την προστασία του περιβάλλοντος.

Το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού εκτείνεται σε όλους τους τομείς της πολιτικής αεροπορίας. Τα αεροσκάφη που χρησιμοποιούνται για στρατιωτικούς ή τελωνειακούς σκοπούς, καθώς και για σκοπούς αστυνόμευσης, όπως και τα πρόσωπα και οι οργανώσεις που συνδέονται με τις εν λόγω δραστηριότητες, αποκλείονται από το πεδίο εφαρμογής.

Βασικοί κανόνες

Αποστολή του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Εναέριας Ασφάλειας (AESA) είναι η προαγωγή της εναρμόνισης των τεχνικών κανόνων και κυρίως η εξασφάλιση της ομοιόμορφης εφαρμογής τους. Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο όπου, και σήμερα ακόμη, ένας κατασκευαστής υποχρεώνεται να κατασκευάσει διάφορους τύπους του ιδίου αεροσκάφους ή εξοπλισμού, ανάλογα με την χώρα στην οποία θα χρησιμοποιηθεί.

Παράλληλα, το κοινό αυτό σύστημα πρέπει να διευκολύνει τις δραστηριότητες της αεροναυπηγικής βιομηχανίας στην Ευρώπη, επιτρέποντας την πρόσβαση στο σύνολο της ευρωπαϊκής αγοράς, βάσει ενός και μόνου πιστοποιητικού.

Ενώπιον εξαιρετικών περιστάσεων και υπό την επιφύλαξη κατάλληλου κοινοτικού ελέγχου, τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα λήψεως μέτρων:

• σε προβλήματα ασφάλειας που σχετίζονται με συγκεκριμένο προϊόν, πρόσωπο ή οργάνωση,
• σε απρόβλεπτες και επείγουσες περιστάσεις ή επιχειρησιακές ανάγκες, περιορισμένης διάρκειας,
• όταν ένα ισοδύναμο επίπεδο ασφαλείας μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση μέσων εκτός των καθοριζομένων.

Οι πληροφορίες που συγκεντρώνονται στον τομέα που καλύπτεται από τον κανονισμό θεωρούνται εμπιστευτικές, σύμφωνα με την οδηγία 95/46/ΕΚ σχετικά με την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Ωστόσο, οι εν λόγω πληροφορίες τίθενται στην διάθεση κάθε εθνικής αρχής πολιτικής αεροπορίας και φορέα που διερευνά ατυχήματα και περιστατικά. Ο οργανισμός δημοσιεύει ετήσια έκθεση για την ασφάλεια, προκειμένου να ενημερώνει το ευρύ κοινό για το γενικό επίπεδο ασφάλειας.

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας της Αεροπορίας

Κύρια ενασχόληση του Οργανισμού θα είναι:

• η αρωγή του κοινοτικού νομοθέτη στην ανάπτυξη κοινών προτύπων ικανών να εξασφαλίσουν τα υψηλότερα δυνατά επίπεδα ασφαλείας και περιβαλλοντικής προστασίας,
• η μέριμνα για την ομοιόμορφη εφαρμογή των εν λόγω προτύπων στην Ευρώπη, καθώς και για την υλοποίηση των αναγκαίων μέτρων προστασίας,
• η προαγωγή της παγκόσμιας διάδοσης των προτύπων.

Ο Οργανισμός δύναται να προβαίνει σε ορισμένες ενέργειες. Συγκεκριμένα δύναται:

• να λαμβάνει δεσμευτικές ad hoc αποφάσεις χορηγώντας πιστοποιητικά τύπου, προβαίνοντας σε επιθεωρήσεις και έρευνες,
• να συντάσσει μη δεσμευτικά έγγραφα που προβλέπουν αποδεκτά μέσα συμμόρφωσης (π.χ. κώδικες αξιοπλοΐας) καθώς και καθοδηγικά έγγραφα (που χρησιμοποιούνται στη διαδικασία πιστοποίησης) και να γνωμοδοτεί προς την Επιτροπή για τις βασικές απαιτήσεις και τους κανόνες εφαρμογής που πρέπει να εφαρμόζονται.

Εσωτερική δομή

Ο Οργανισμός αποτελεί όργανο της Κοινότητας και διαθέτει νομική οντότητα. Ο Οργανισμός δύναται να συστήσει τα τοπικά παραρτήματά του στα κράτη μέλη, μετά από συγκατάθεσή τους. Εκπροσωπείται δε από τον εκτελεστικό διευθυντή του.

Το προσωπικό του Οργανισμού αποτελείται αφενός από αυστηρά περιορισμένο αριθμό υπαλλήλων διορισμένων ή αποσπασμένων από την Επιτροπή ή από τα κράτη μέλη για να εκτελούν διοικητικά καθήκοντα και αφετέρου από άλλους υπαλλήλους που προσλαμβάνονται από τον Οργανισμό για χρονική περίοδο αυστηρά περιορισμένη, ανάλογα με τις ανάγκες του.

Όλες οι γνωμοδοτήσεις προς την Επιτροπή σχετικά με τις μελλοντικά θεσπιστέες πράξεις πρέπει να είναι διαθέσιμες σε όλες τις κοινοτικές γλώσσες. Οι αιτήσεις για την χορήγηση πιστοποιητικού από τον Οργανισμό μπορούν να συμπληρώνονται σε μία από τις επίσημες γλώσσες της Κοινότητας και ο Οργανισμός απαντά στην ίδια γλώσσα.

Το διοικητικό συμβούλιο ασκεί καθήκοντα επιτήρησης, προβαίνοντας στον διορισμό του εκτελεστικού διευθυντή, στην έγκριση της ετήσιας έκθεσης, καθώς και του προγράμματος εργασίας (μετά από έγκριση της Επιτροπής) και στην λήψη αποφάσεων για τον προϋπολογισμό. Θεσπίζει τις εργασιακές διαδικασίες που πρέπει να ακολουθεί ο Οργανισμός, ιδιαίτερα δε τις κατευθυντήριες γραμμές (υποκείμενες σε έγκριση από την Επιτροπή) για την κατανομή των καθηκόντων πιστοποίησης σε ειδικευμένους φορείς.

Το διοικητικό συμβούλιο αποτελείται από έναν εκπρόσωπο κάθε κράτους μέλους και έναν εκπρόσωπο της Επιτροπής. Το διοικητικό συμβούλιο εκλέγει, μεταξύ των μελών του, έναν πρόεδρο και έναν αντιπρόεδρο. Η διάρκεια της θητείας είναι τριετής, και είναι ανανεώσιμη.

Ο εκτελεστικός διευθυντής είναι ο μόνος εξουσιοδοτημένος να θεσπίζει πράξεις στους τομείς ασφάλειας και περιβαλλοντικής προστασίας· αποφασίζει για τις επιθεωρήσεις και τις έρευνες, είναι ο διαχειριστής της Υπηρεσίας και, υπό την ιδιότητά του αυτή, είναι υπεύθυνος για την σύνταξη και την εκτέλεση του προϋπολογισμού και του προγράμματος εργασίας, καθώς και για όλα τα ζητήματα που αφορούν το προσωπικό.

Συνιστώνται τμήματα προσφυγών επιφορτισμένα με την εξέταση των ατομικών αποφάσεων της Υπηρεσίας. Υπάρχει σαφής διαχωρισμός των αρμοδιοτήτων των τμημάτων προσφυγών και της Υπηρεσίας. Τα μέλη των τμημάτων προσφυγών πρέπει να είναι αδέσμευτα.

Οι αποφάσεις που μπορούν να αποτελούν το αντικείμενο προσφυγών είναι:

• η χορήγηση πιστοποιητικών τύπου,
• οι αποφάσεις που λαμβάνονται στο πλαίσιο έρευνας,
• οι αποφάσεις οι σχετικές με την πληρωμή τελών.

Οι προσφυγές έχουν ανασταλτικό αποτέλεσμα μόνο εφόσον το αποφασίσει ο Οργανισμός. Οι προσφυγές δεν κατατίθενται παρά μόνον κατά των τελικών αποφάσεων.

Κάθε πρόσωπο δύναται να υποβάλει προσφυγή κατ' αποφάσεως που απευθύνεται στον ίδιο ή που τον αφορά άμεσα και προσωπικά.

Το τμήμα προσφυγών δύναται να ολοκληρώσει την εξέτασή του, είτε εκδίδοντας απόφαση, είτε παραπέμποντας την απόφαση στο αρμόδιο όργανο της Υπηρεσίας το οποίο, στην τελευταία περίπτωση, δεσμεύεται από την απόφαση του τμήματος προσφυγών. Οι αποφάσεις των αρμόδιων τμημάτων για τις προσφυγές υπόκεινται σε προσφυγή ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, όπως εξάλλου και οι κοινοτικές πράξεις, δυνάμει του άρθρου 230 της συνθήκης ΕΚ.

Τα κράτη μέλη δύνανται να υποβάλλουν προσφυγές εναντίον αποφάσεων του Οργανισμού επί θεμάτων πιστοποίησης τύπου και επιθεωρήσεων.

Μέθοδοι εργασίας

Το διοικητικό συμβούλιο θεσπίζει διαφανείς διαδικασίες για τις γνωμοδοτήσεις, για την υιοθέτηση αποδεκτών μέσων συμμόρφωσης και την χρήση υλικού καθοδήγησης. Οι εν λόγω διαδικασίες πρέπει να εξασφαλίζουν το κατάλληλο επίπεδο τεχνογνωσίας, ευρείες διαβουλεύσεις με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, καθώς και το δικαίωμα κάθε κράτους μέλους να συμμετέχει στη διαδικασία έκδοσης. Πρέπει να καθοριστούν ειδικές διαδικασίες για να επιτρέψουν στον Οργανισμό την άμεση λήψη μέτρων σε περιπτώσεις προβλημάτων ασφαλείας. Ανάλογες διαφανείς διαδικασίες εφαρμόζονται στην περίπτωση μεμονωμένων αποφάσεων.

Ο Οργανισμός και οι εξ ονόματός του ενεργούντες ειδικοί φορείς μπορούν να διενεργούν έρευνες για επιθεωρήσεις που είναι αναγκαίες για την διεκπεραίωση των καθηκόντων που τους έχουν ανατεθεί.

Ο Οργανισμός διενεργεί επιθεωρήσεις στα κράτη μέλη προκειμένου να ελέγχει την ορθή εφαρμογή του κανονισμού και των κανόνων εφαρμογής του σε εθνικό επίπεδο.

Ο Οργανισμός δύναται να διενεργεί τις έρευνες που είναι αναγκαίες προκειμένου να χορηγεί το κατάλληλο πιστοποιητικό και να εξασφαλίζει την μόνιμη παρακολούθηση της ασφάλειας.

Δημοσιονομικές διατάξεις

Ο προϋπολογισμός του Οργανισμού χρηματοδοτείται από συνεισφορά της Κοινότητας, από τα τέλη (που καταβάλλονται για τα πιστοποιητικά που χορηγεί η Υπηρεσία) και από τα τις αμοιβές/δικαιώματα που εισπράττονται για τις δημοσιεύσεις, την κατάρτιση και κάθε άλλη υπηρεσία που παρέχει ο Οργανισμός.

Ο δημοσιονομικός έλεγχος εξασφαλίζεται από τον δημοσιονομικό ελεγκτή της Επιτροπής. Το Ελεγκτικό Συνέδριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων εξετάζει τους λογαριασμούς του Οργανισμού και δημοσιεύει ετήσια έκθεση για τις δραστηριότητες του Οργανισμού. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, κατόπιν συστάσεως του Συμβουλίου, χορηγεί στον εκτελεστικό διευθυντή του Οργανισμού απαλλαγή για την εκτέλεση του προϋπολογισμού.

Με τη σύμφωνη γνώμη της Επιτροπής και του Ελεγκτικού Συνεδρίου, το διοικητικό συμβούλιο θεσπίζει δημοσιονομικό κανονισμό με τον οποίο προσδιορίζονται η ακολουθητέα διαδικασία για την έγκριση και την εκτέλεση του προϋπολογισμού.

Ο Οργανισμός θα είναι πλήρως επιχειρησιακός μόνο μετά από 12 μήνες από τη στιγμή που τίθεται ο κανονισμός σε ισχύ.

Ο Οργανισμός όρισε το 2004 ότι η οριστική του έδρα θα είναι στην Κολωνία (Γερμανία).

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των περιφερειών - επέκταση των καθηκόντων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ασφάλειας της Αεροπορίας - η ατζέντα για το 2010 [COM(2005) 578 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]

Στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 15ης Νοεμβρίου 2005 προβλέπεται η επέκταση των καθηκόντων του ευρωπαϊκού οργανισμού ασφάλειας της αεροπορίας (ΕΟΑΑ)-(AESA). Εξαιτίας της σειράς καταστροφικών συμβάντων που σημειώθηκαν το καλοκαίρι του 2005, η Επιτροπή προτείνει να επεκταθούν οι κοινοί κανόνες και, συνεπώς, οι αρμοδιότητες του ΕΟΑΑ, για να εξασφαλίζεται η εναρμονισμένη εφαρμογή των κανόνων αεροπορικής ασφάλειας στην Ευρώπη και η βελτιωμένη αποτελεσματικότητα των κανονιστικών ρυθμίσεων για την πολιτική αεροπορία, εν γένει. Ο ΕΟΑΑ θα προετοιμάζει, θα θέτει σε εφαρμογή και θα ελέγχει την εκτέλεση των ανωτέρω κοινών κανόνων. Κατά την άποψη της Επιτροπής, προορισμός του είναι να μετατραπεί έως το έτος 2010 στην ευρωπαϊκή αρχή η οποία θα διαθέτει εξουσίες που θα εκτείνονται σε όλες τις πτυχές της ασφάλειας του χώρου της πολιτικής αεροπορίας.

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2320/2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Δεκεμβρίου 2002 για τη θέσπιση κοινών κανόνων στο πεδίο της ασφάλειας της πολιτικής αεροπορίας [Επίσημη Εφημερίδα L 355, 30.12.2002].

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1701/2003 της Επιτροπής, της 24ης Σεπτεμβρίου 2003, για την προσαρμογή του άρθρου 6 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1592/2002 του Ευρωπαϊκού Kοινοβουλίου και του Συμβουλίου για κοινούς κανόνες στον τομέα της πολιτικής αεροπορίας και για την ίδρυση ευρωπαϊκού οργανισμού ασφάλειας της αεροπορίας [Επίσημη Εφημερίδα L 243, 27.09.2003].

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 104/2004 της Επιτροπής, της 22ας Ιανουαρίου 2004, για θέσπιση των κανόνων για την οργάνωση και σύνθεση του τμήματος προσφυγών του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ασφάλειας της Αεροπορίας [Επίσημη Εφημερίδα L 016, 23.01.2004.].

Απόφαση του Συμβουλίου της 29ης Απριλίου 2004, σχετικά με την υπογραφή από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα του πρωτοκόλλου προσχώρησης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια της Αεροναυτιλίας [Επίσημη Εφημερίδα L 304, 30.09.2004].

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 28.08.2007