Ασκηση τηλεοπτικών δραστηριοτήτων: οδηγία «Τηλεόραση χωρίς σύνορα» (TΧΣ)

Η οδηγία «Τηλεόραση χωρίς σύνορα» (οδηγία ΤΧΣ) αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της οπτικοακουστικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Βασίζεται σε δύο βασικές αρχές: την ελεύθερη κυκλοφορία των ευρωπαϊκών τηλεοπτικών προγραμμάτων εντός της εσωτερικής αγοράς και την υποχρέωση για τους τηλεοπτικούς σταθμούς να αφιερώνουν, όποτε είναι δυνατόν, άνω του ήμισυ του χρόνου εκπομπής τους σε ευρωπαϊκά έργα («ποσόστωση μετάδοσης»).

Στόχος της οδηγίας ΤΧΣ είναι επίσης η διαφύλαξη ορισμένων σημαντικών στόχων δημόσιου συμφέροντος, όπως είναι η πολιτιστική πολυμορφία, η προστασία των ανηλίκων και το δικαίωμα απάντησης.

Τον Δεκέμβριο του 2005, η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση αναθεώρησης της οδηγίας ΤΧΣ.

ΠΡΑΞΗ

Οδηγία 89/552/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 3ης Οκτωβρίου 1989 για το συντονισμό ορισμένων νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σχετικά με την άσκηση τηλεοπτικών δραστηριοτήτων [Βλέπε πράξεις τροποποίησης].

ΣΥΝΟΨΗ

ΟΔΗΓΙΑ 89/552/ΕΟΚ «ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΧΩΡΙΣ ΣΥΝΟΡΑ»

Στόχος της οδηγίας είναι η εξασφάλιση της ελεύθερης κυκλοφορίας των ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών στην εσωτερική αγορά, διαφυλάσσοντας ορισμένους σημαντικούς στόχους δημόσιου συμφέροντος, όπως η πολιτιστική πολυμορφία, το δικαίωμα απάντησης, η προστασία των καταναλωτών και η προστασία των ανηλίκων. Έχει επίσης στόχο την προώθηση της διανομής και της παραγωγής ευρωπαϊκών οπτικοακουστικών προγραμμάτων, εξασφαλίζοντάς τους κυρίως την πρωτοκαθεδρία στη σύνθεση των προγραμμάτων των τηλεοπτικών σταθμών.

Γενική αρχή

Η οδηγία θεσπίζει την αρχή σύμφωνα με την οποία τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν την ελευθερία λήψης και δεν εμποδίζουν την αναμετάδοση στο έδαφός τους οπτικοακουστικών εκπομπών που προέρχονται από άλλα κράτη μέλη. Τα κράτη μέλη μπορούν εντούτοις να αναστέλλουν προσωρινά την αναμετάδοση τηλεοπτικών εκπομπών που παραβιάζουν τις διατάξεις της οδηγίας για την προστασία των ανηλίκων.

Ποσοστά μετάδοσης και παραγωγής

Για να ενθαρρύνουν τη διανομή και την παραγωγή ευρωπαϊκών τηλεοπτικών προγραμμάτων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μεριμνούν, κάθε φορά που αυτό είναι εφικτό, ώστε οι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί να αφιερώνουν σε ευρωπαϊκά έργα το μεγαλύτερο ποσοστό του χρόνου εκπομπής τους - εκτός του χρόνου των ειδήσεων, των αθλητικών εκδηλώσεων, των τηλεοπτικών παιχνιδιών, των διαφημίσεων ή των υπηρεσιών τηλεκειμενογραφίας και τηλεαγοράς (άρθρο 4).

Οι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί πρέπει εξάλλου να αφιερώνουν τουλάχιστον το 10% του χρόνου εκπομπής τους ή το 10% του προϋπολογισμού των προγραμμάτων τους σε ευρωπαϊκά έργα ανεξάρτητων παραγωγών (άρθρο 5).

Η Επιτροπή έχει καθήκον να μεριμνά για την τήρηση αυτών των δύο διατάξεων. Για το σκοπό αυτό, τα κράτη μέλη έχουν αναλάβει να της διαβιβάζουν ανά διετία έκθεση που περιλαμβάνει κυρίως μια στατιστική κατάσταση σχετικά με την επίτευξη του ποσοστού που αναφέρεται στα άρθρα 4 και 5.

Υπό ορισμένες προϋποθέσεις, τα κράτη μέλη δικαιούνται να θεσπίσουν αυστηρότερους κανόνες για την εξυπηρέτηση στόχων της γλωσσικής πολιτικής.

Τηλεοπτική διαφήμιση και χορηγία

Οι διατάξεις σχετικά με τη διαφήμιση αφορούν:

• τη διάρκεια: 15% κατ' ανώτατο όριο του ημερήσιου χρόνου μετάδοσης και 20% κατ' ανώτατο όριο σε διάστημα μίας ώρας·
• τον τρόπο διακοπής του προγράμματος για τη μετάδοσή τους·
• ζητήματα ηθικής φύσεως (κυρίως όσον αφορά την προστασία των ανηλίκων)·
• τη συμμόρφωση με ορισμένα κριτήρια όταν πρόκειται για διαφήμιση αλκοολούχων ποτών.

Απαγορεύεται η διαφήμιση προϊόντων καπνού και φαρμάκων που χορηγούνται μόνο με ιατρική συνταγή.

Τα τηλεοπτικά προγράμματα μπορούν να αποτελούν αντικείμενο χορηγίας, υπό την προϋπόθεση ότι συμμορφώνονται με ορισμένους κανόνες. Η χορηγία δεν θα πρέπει να θίγει τη συντακτική ανεξαρτησία του ραδιοτηλεοπτικού οργανισμού. Εξάλλου, οι εκπομπές που αποτελούν αντικείμενο χορηγίας δεν θα πρέπει να παρακινούν στην αγορά προϊόντων και υπηρεσιών του χορηγού. Τέλος, δεν μπορούν να αποτελούν αντικείμενο χορηγίας τα δελτία ειδήσεων και οι πολιτικές ενημερωτικές εκπομπές.

Προστασία ανηλίκων

Απαγορεύονται τα προγράμματα πορνογραφικού περιεχομένου και όσα περιέχουν σκηνές υπερβολικής βίας. Η απαγόρευση αυτή ισχύει για όλα τα προγράμματα που ενδέχεται να βλάψουν τους ανηλίκους, εκτός εάν η μετάδοσή τους γίνεται σε συγκεκριμένη ώρα ή λαμβάνονται άλλα τεχνικά μέτρα προστασίας.

Δικαίωμα απάντησης

Πρέπει να παρέχεται δικαίωμα απάντησης στα πρόσωπα των οποίων θίγονται τα νόμιμα δικαιώματα λόγω αναφοράς εσφαλμένων στοιχείων κατά τη διάρκεια τηλεοπτικού προγράμματος. Το δικαίωμα απάντησης μπορεί να ασκείται έναντι όλων των ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών που υπάγονται στη δικαιοδοσία ενός κράτους μέλους.

ΑΝΑΘΕΩΡΗΜΕΝΗ ΟΔΗΓΙΑ ΤΟΥ 1997

Τον Ιούνιο του 1997, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο εξέδωσαν τη νέα οδηγία «Τηλεόραση χωρίς σύνορα», προκειμένου να ενισχύσουν την ασφάλεια δικαίου και να εκσυγχρονίσουν τις αρχικές διατάξεις. Τα κυριότερα σημεία αυτής της αναθεώρησης είναι τα ακόλουθα:

• αρχή της δικαιοδοσίας: η δικαιοδοσία του κράτους μέλους στην οποία εμπίπτει ένας τηλεοπτικός σταθμός ορίζεται με βάση τον τόπο της πραγματικής νομικής έδρας του σταθμού και τον τόπο στον οποίο λαμβάνονται οι αποφάσεις για το πρόγραμμά του·
• εκδηλώσεις μείζονος σημασίας για την κοινωνία (κυρίως αθλητικές εκδηλώσεις): η αναθεωρημένη οδηγία θεσπίζει τις προϋποθέσεις με βάση τις οποίες το κοινό έχει ελεύθερη πρόσβαση στην αναμετάδοση εκδηλώσεων θεωρούμενων ως μείζονος σημασίας για την κοινωνία. Για το σκοπό αυτό, κάθε κράτος μέλος μπορεί να καταρτίζει έναν κατάλογο με εκδηλώσεις που πρέπει να μεταδοθούν σε μη κωδικοποιημένη μορφή, ακόμη και όταν συνδρομητικοί τηλεοπτικοί σταθμοί έχουν αγοράσει αποκλειστικά δικαιώματα·
• τηλεαγορά: η τηλεαγορά υπόκειται στους περισσότερους κανόνες που διέπουν την τηλεοπτική διαφήμιση. Οι χρονοθυρίδες που αφιερώνονται σε εκπομπές τηλεαγοράς από σταθμό που δεν είναι αποκλειστικά αφιερωμένος σε τηλεαγορά πρέπει να έχουν ελάχιστη αδιάλειπτη διάρκεια δεκαπέντε λεπτών και να προσδιορίζονται σαφώς ως χρονοθυρίδες τηλεαγοράς. Ο ανώτατος αριθμός χρονοθυρίδων είναι οκτώ ημερησίως και η συνολική διάρκειά τους δεν πρέπει να υπερβαίνει τις τρεις ώρες ημερησίως·
• προστασία ανηλίκων: η αναθεωρημένη οδηγία δίνει μεγαλύτερη έμφαση στην προστασία των ανηλίκων. Διευκρινίζεται κυρίως ότι τα κράτη μέλη πρέπει να μεριμνούν ώστε πριν από τη μετάδοση προγραμμάτων σε μη κωδικοποιημένη μορφή, τα οποία ενδέχεται να βλάψουν την ανάπτυξη των ανηλίκων, να προηγείται ακουστική προειδοποίηση ή να αναγνωρίζονται αυτά από την παρουσία ενός οπτικού συμβόλου.

ΤΡΕΧΟΥΣΑ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ

Η οδηγία «Τηλεόραση χωρίς σύνορα» (ΤΧΣ) αποτελεί αντικείμενο διαδικασίας αναθεώρησης (EN) από το 2001. Αυτή η διαδικασία περιλάμβανε διάφορες φάσεις.

Τέταρτη έκθεση για την εφαρμογή της οδηγίας ΤΧΣ

Ο εκσυγχρονισμός των κανόνων που διέπουν τις υπηρεσίες οπτικοακουστικού περιεχομένου άρχισε ουσιαστικά με την τέταρτη ανακοίνωση [COM(2002) 778 τελικό] σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας ΤΧΣ. Στην έκθεση αυτή αναλύονται οι κυριότερες εξελίξεις που επήλθαν με την εφαρμογή της οδηγίας στη διάρκεια των ετών 2001 και 2002. Σε γενικές γραμμές, η έκθεση παρουσιάζει έναν ικανοποιητικό απολογισμό της εφαρμογής της οδηγίας ΤΧΣ.

Στην έκθεση περιλαμβάνεται ένα πρόγραμμα εργασίας, στο οποίο καταγράφονται τα ειδικά θέματα που χρειάζονται ενδελεχή εξέταση και τα οποία, στη διάρκεια του 2003, αποτέλεσαν αντικείμενο ευρείας δημόσιας διαβούλευσης στα κράτη μέλη και στις υποψήφιες χώρες.

Δημόσια διαβούλευση το 2003

Κατά τη δημόσια διαβούλευση συζητήθηκαν ορισμένα θέματα, μεταξύ των οποίων η προώθηση της πολιτιστικής πολυμορφίας και της ανταγωνιστικότητας της οπτικοακουστικής ευρωπαϊκής βιομηχανίας, οι κανόνες σχετικά με τη διαφήμιση και την προστασία των ανηλίκων και της δημόσιας τάξης.

Η Επιτροπή έλαβε πολυάριθμες εισηγήσεις. Στις περισσότερες από αυτές αναγνωρίζεται ότι η οδηγία κατέστησε δυνατή την παροχή στα κράτη μέλη ενός ευέλικτου και κατάλληλου ρυθμιστικού εργαλείου και ότι είχε ευνοϊκή επίδραση στην ελεύθερη κυκλοφορία των τηλεοπτικών υπηρεσιών εντός της ΕΕ. Όμως, οι εισηγήσεις αυτές κατέστησαν εμφανή την ανάγκη να εξεταστούν πιο διεξοδικά ορισμένες πτυχές, και ιδίως θέματα όπως η πολυμορφία των εθνικών νομοθεσιών, οι νέες διαφημιστικές τεχνικές και η προστασία των ανηλίκων στο επιγραμμικό περιβάλλον.

Ανακοίνωση για «Το μέλλον της ευρωπαϊκής κανονιστικής πολιτικής στον οπτικοακουστικό τομέα»

Τον Δεκέμβριο του 2003, η Επιτροπή δημοσίευσε τα πορίσματα των δημόσιων διαβουλεύσεων σε μια ανακοίνωση με τίτλο «Το μέλλον της κανονιστικής πολιτικής στον οπτικοακουστικό τομέα».

Όσον αφορά τη διαδικασία αναθεώρησης, στην ανακοίνωση προτεινόταν μια προσέγγιση δύο σταδίων:

• βραχυπρόθεσμα: έκδοση ερμηνευτικής ανακοίνωσης σχετικά με τις διατάξεις της οδηγίας ΤΧΣ που αφορούν την τηλεοπτική διαφήμιση, και δημοσίευση επικαιροποίησης της σύστασης σχετικά με την προστασία των ανηλίκων (esdeenfr)·
• μεσοπρόθεσμα: βαθύτερη μελέτη και προβληματισμός επί ορισμένων ζητημάτων. Για το σκοπό αυτό, η Επιτροπή ζήτησε τη συμβουλή εμπειρογνωμόνων και προσέφυγε σε ανεξάρτητες μελέτες (EN).

Ομάδες προβληματισμού και ανεξάρτητες μελέτες

Οι ομάδες προβληματισμού συνεδρίασαν το 2004 και το 2005. Οι εργασίες τους αφορούσαν:

• το πεδίο εφαρμογής της μελλοντικής ρύθμισης του οπτικοακουστικού περιεχομένου·
• τον καθορισμό της νομικής δικαιοδοσίας·
• τη ρύθμιση της διαφήμισης·
• το δικαίωμα πληροφόρησης·
• την προώθηση του ευρωπαϊκού περιεχομένου.

Παράλληλα, εκπονήθηκε σειρά μελετών σχετικά με:

• τις επιπτώσεις της ανάπτυξης νέων διαφημιστικών τεχνικών [PDF (DE) (EN) (FR)]·
• τις επιπτώσεις των μέτρων για την προώθηση της διανομής και της παραγωγής τηλεοπτικών προγραμμάτων που προβλέπονται στην οδηγία ΤΧΣ·
• τα μέτρα συρρύθμισης στον τομέα των μέσων μαζικής επικοινωνίας·
• την αντιμετώπιση της διαλογικής τηλεόρασης σε ρυθμιστικό επίπεδο.

Προς μια νέα κοινοτική νομοθεσία για το οπτικοακουστικό περιεχόμενο

Τον Δεκέμβριο του 2007, η Επιτροπή υπέβαλε αναθεώρηση της οδηγίας TΧΣ. Βασικός σκοπός της εν λόγω οδηγίας είναι να εκσυγχρονίσει τους υφιστάμενους κανόνες κατά τρόπο ώστε να ληφθούν υπόψη οι τεχνολογικές και εμπορικές εξελίξεις στον ευρωπαϊκό οπτικοακουστικό τομέα.

Η οδηγία έχει σκοπό επίσης να απλοποιήσει τις υφιστάμενες κανονιστικές διατάξεις, κυρίως σε θέματα διαφήμισης, και κάνει διάκριση μεταξύ των «γραμμικών» υπηρεσιών (παραδοσιακή τηλεόραση, Διαδίκτυο, κινητή τηλεφωνία) και των «μη γραμμικών» υπηρεσιών (τηλεόραση και ειδήσεις κατά παραγγελία).

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποβάλλει ανά διετία έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας «ΤΧΣ».

Πέμπτη έκθεση COM(2006) 49 τελικό - [Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Τέταρτη έκθεση COM(2002)778 τελικό - [Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Τρίτη έκθεση COM(2001) 9 τελικό - [Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Δεύτερη έκθεση COM(97) 523 τελικό - [Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Πρώτη Έκθεση COM(95) 86 τελικό - [Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]

ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΝ 4 ΚΑΙ 5 (ΠΟΣΟΣΤΑ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ)

Τα κράτη μέλη υποχρεούνται να υποβάλλουν ανά διετία στην Επιτροπή έκθεση σχετικά με την εφαρμογή των άρθρων 4 και 5 της οδηγίας. Με βάση τις εν λόγω εθνικές εκθέσεις, η Επιτροπή συντάσσει μια συγκεφαλαιωτική έκθεση, στην οποία παρουσιάζονται τα επίπεδα εφαρμογής των διατάξεων των άρθρων 4 και 5 στα κράτη μέλη.

Έβδομη ανακοίνωση της 14ης Αυγούστου 2006 σχετικά με την εφαρμογή κατά την περίοδο 2003-2004 των άρθρων 4 και 5 της οδηγίας 89/552/ΕΟΚ «Τηλεόραση χωρίς σύνορα», όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία 97/36/ΕΚ [COM(2006) 459 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Ο μέσος χρόνος εκπομπής ευρωπαϊκών έργων από τους ευρωπαϊκούς ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς κυμάνθηκε σε επίπεδα μόλις άνω του 65% το 2003 και περίπου 63% το 2004, δηλαδή σημειώθηκε για πρώτη φορά ελαφρά μείωση του προγραμματισμού ευρωπαϊκών έργων σε κοινοτική κλίμακα.

Κατά την εξέταση ωστόσο της μείωσης αυτής, πρέπει να ληφθούν υπόψη δύο παράγοντες:

• στα αριθμητικά στοιχεία του 2004 συμπεριλαμβάνονται, για πρώτη φορά, δεδομένα που αφορούν τα δέκα νέα κράτη μέλη στα οποία τόσο οι ραδιοτηλεοπτικοί οργανισμοί όσο και οι ρυθμιστικές αρχές δεν είχαν καμία εμπειρία σχετικά με την εφαρμογή του άρθρου 4·
• η μέθοδος υπολογισμού υπέστη τροποποιήσεις, συνεκτιμώντας στα μέσα ποσοστά ευρωπαϊκών έργων και τους δευτερεύοντες τηλεοπτικούς σταθμούς με ποσοστά τηλεθέασης κάτω του 3%.

Η Επιτροπή υπογραμμίζει συνεπώς ότι, παρά την ελαφρά καθοδική βραχυπρόθεσμη τάση, ο προγραμματισμός ευρωπαϊκών έργων σε επίπεδο ΕΕ έχει σταθεροποιηθεί σε επίπεδο ανώτερο του 60% του συνολικού υπολογιζόμενου χρόνου εκπομπής.

Όσον αφορά το μερίδιο των έργων ανεξάρτητων παραγωγών, κατά την περίοδο αναφοράς παρατηρήθηκε αισθητή αύξηση του χρόνου μετάδοσης (ποσοστό 31,5% περίπου) από όλους τους ευρωπαϊκούς σταθμούς. Σε σύγκριση ωστόσο με τις προηγούμενες περιόδους αναφοράς, διαπιστώνεται σημαντική μείωση του μέσου ποσοστού εκπομπής τέτοιων προγραμμάτων. Αντιθέτως, παρατηρείται αύξηση του μέσου ποσοστού εκπομπής πρόσφατων ευρωπαϊκών έργων ανεξάρτητων παραγωγών σε όλους τους τηλεοπτικούς σταθμούς των κρατών μελών.

Έκτη ανακοίνωση της 28ης Ιουλίου 2004 σχετικά με την εφαρμογή των άρθρων 4 και 5 της οδηγίας 89/552/ΕΟΚ «Τηλεόραση χωρίς σύνορα», όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία 97/36/ΕΚ, για την περίοδο 2001-2002 [COM(2004) 524 - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Η Επιτροπή παρουσιάζει στην έκθεση αυτή έναν πολύ θετικό απολογισμό της εφαρμογής των άρθρων 4 και 5 της οδηγίας. Από την έκθεση προκύπτει ότι, για τον προγραμματισμό των ευρωπαϊκών έργων, ο μέσος χρόνος μετάδοσης αυξήθηκε περίπου σε 67% το 2001 και σε 66% το 2002, ποσοστό που υπερβαίνει κατά πολύ το ελάχιστο ποσοστό 50% το οποίο απαιτείται από την οδηγία ΤΧΣ. Όσον αφορά την παραγωγή ευρωπαϊκών έργων από ανεξάρτητους παραγωγούς, έχει σταθεροποιηθεί στο ένα τρίτο του επιτρεπόμενου συνολικού χρόνου μετάδοσης ή, συνολικά, στο 50% όλων των ευρωπαϊκών έργων (ανεξάρτητοι ή μη παραγωγοί). Αυτή η αναλογία είναι κατά πολύ ανώτερη του 10% που θεσπίζει η οδηγία.

Πέμπτη ανακοίνωση COM(2002) 612 τελικό - [Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]

Περίοδος 1999 και 2000.

Τέταρτη ανακοίνωση COM(2000) 442 (01) - [Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]

Περίοδος 1997 και 1998.

Τρίτη ανακοίνωση COM(98) 199 τελικό - [Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]

Περίοδος 1995 και 1996.

Δεύτερη ανακοίνωση COM(96) 302 τελικό - [Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]

Περίοδος 1993 και 1994.

Ανακοίνωση COM(94) 57 τελικό - [Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]

Περίοδος 1991 και 1992.

See also

Συμπληρωματικές πληροφορίες στον ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: Πολιτικές στον οπτικοακουστικό τομέα και στα μέσα μαζικής επικοινωνίας (EN).

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 09.09.2008