Η εν λόγω οδηγία έχει ως στόχο τη διασφάλιση της πρόσβασης των υπηκόων των κρατών μελών στην επαγγελματική εκπαίδευση μέσω του προσδιορισμού του πλαισίου εντός του οποίου θα ασκείται το δικαίωμα διαμονής.

Οδηγία 93/96/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 29ης Οκτωβρίου 1993, σχετικά με το δικαίωμα διαμονής των σπουδαστών.

Οδηγία 2004/38/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2004, σχετικά με το δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών, για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 1612/68 και την κατάργηση των οδηγιών 64/221/ΕΟΚ, 68/360/ΕΟΚ, 72/194/ΕΟΚ, 73/148/ΕΟΚ, 75/34/ΕΟΚ, 75/35/ΕΟΚ, 90/364/ΕΟΚ, 90/365/ΕΟΚ και 93/96/ΕΟΚ.

Έπειτα από προσφυγή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων ακύρωσε στις 7 Ιουλίου 1992 την οδηγία 90/366/ΕΟΚ του Συμβουλίου, αλλά διατήρησε τα αποτελέσματα τα οποία παρήγαγε η εν λόγω οδηγία μέχρις ότου τεθεί σε ισχύ η οδηγία 93/96/ΕΟΚ. Κάθε κράτος μέλος λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα για να διευκολύνει την άσκηση του δικαιώματος διαμονής εκ μέρους των υπηκόων των υπόλοιπων κρατών μελών, ώστε να διασφαλισθεί η πρόσβασή τους στην επαγγελματική εκπαίδευση.

Τα κράτη μέλη αναγνωρίζουν το δικαίωμα διαμονής σε κάθε σπουδαστή υπήκοο κράτους μέλους που δεν έχει το εν λόγω δικαίωμα βάσει άλλης διάταξης του κοινοτικού δικαίου και ο οποίος, με δήλωση του, ή κατ' επιλογή του σπουδαστή, με οποιοδήποτε άλλο ανάλογο τρόπο, διαβεβαιώνει την αρμόδια εθνική αρχή ότι διαθέτει πόρους ώστε να μην επιβαρύνει κατά τη διάρκεια της διαμονής του το σύστημα κοινωνικής πρόνοιας του κράτους μέλους υποδοχής. Πρέπει επίσης να είναι εγγεγραμμένος σε αναγνωρισμένο εκπαιδευτικό ίδρυμα για να παρακολουθήσει, κατά κύρια απασχόληση, κύκλο επαγγελματικής κατάρτισης και να διαθέτει υγειονομική ασφάλιση η οποία να καλύπτει το σύνολο των κινδύνων στο κράτος μέλος υποδοχής.

Το δικαίωμα διαμονής των σπουδαστών επεκτείνεται στη σύζυγο και στα συντηρούμενα τέκνα τους.

Η παρούσα οδηγία δεν θεμελιώνει δικαίωμα χορήγησης από το κράτος μέλος υποδοχής υποτροφίας σπουδών για σπουδαστές που είναι κάτοχοι του δικαιώματος διαμονής.

Τα κράτη μέλη εκδίδουν κάρτα διαμονής η ισχύς της οποίας μπορεί να περιορίζεται στην πραγματική διάρκεια της πραγματοποιούμενης εκπαίδευσης και να ανανεώνεται κατ' έτος. Εάν μέλος της οικογένειας δεν έχει την ιθαγένεια κράτους μέλους, του χορηγείται έγγραφο διαμονής της ίδιας ισχύος με το χορηγούμενο στον υπήκοο ο οποίος το συντηρεί. Ο σύζυγος και τα συντηρούμενα τέκνα ενός υπηκόου κράτους μέλους έχουν το δικαίωμα να αναλαμβάνουν οποιαδήποτε μισθωτή ή μη μισθωτή δραστηριότητα στο σύνολο του εδάφους του εν λόγω κράτους μέλους (ακόμη και εάν δεν έχουν την ιθαγένεια κράτους μέλους).

Τα κράτη μέλη μπορούν να παρεκκλίνουν από τις διατάξεις της παρούσας οδηγίας μόνο για λόγους δημόσιας τάξης, δημόσιας ασφάλειας ή δημόσιας υγείας.

Το αργότερο τρία χρόνια μετά την έναρξη ισχύος της οδηγίας, και στη συνέχεια κάθε τρία χρόνια, η Επιτροπή καταρτίζει έκθεση για την εφαρμογή της οδηγίας αυτής και την υποβάλλει στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η Επιτροπή θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή στις δυσχέρειες που θα μπορούσαν να ανακύψουν στα κράτη μέλη από την εφαρμογή του άρθρου σχετικά με τη χορήγηση άδειας διαμονής. Θα υποβάλει ενδεχομένως προτάσεις στο Συμβούλιο για την αντιμετώπιση αυτών των δυσχερειών.

Παραπομπες

Πράξη	Έναρξη ισχύος - Ημερομηνία εκπνοής	Προθεσμία για μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των κρατών μελών	Επίσημη Εφημερίδα
Οδηγία 93/96/ΕΟΚ	-	31.12.1993	EE L 317 της 18.12.1993

Έκθεση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, της 18ης Μαρτίου 1999, σχετικά με την εφαρμογή των οδηγιών 90/364, 90/365 και 93/96 - (δικαίωμα διαμονής) [COM(99) 127 τελικό].

Το δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας, που αρχικά περιοριζόταν μόνο στα άτομα που ασκούν οικονομική δραστηριότητα, επεκτάθηκε σε όλους τους υπηκόους των κρατών μελών, ακόμη και αν δεν ασκούν οικονομική δραστηριότητα. Αυτή η, υπό ορισμένους όρους, επέκταση του δικαιώματος διαμονής επικυρώθηκε επίσημα με την εισαγωγή στη συνθήκη ΕΚ του πρώην άρθρου 8Α της συνθήκης του Μάαστριχτ (νυν άρθρο 18 της συνθήκης ΕΚ). Το άρθρο αυτό παρέχει σε κάθε πολίτη ένα θεμελιώδες και προσωπικό δικαίωμα να κυκλοφορεί και να διαμένει ελεύθερα στο έδαφος των κρατών μελών.

Η μεταφορά των οδηγιών 90/364, 90/365 και 93/96 αποτέλεσε αντικείμενο διαδικασιών παράβασης εναντίον όλων σχεδόν των κρατών μελών, δεδομένου ότι μόνο τρία κράτη μετέφεραν τις οδηγίες στο εθνικό τους δίκαιο μέσα στην προβλεπόμενη προθεσμία. Ωστόσο, οι εν λόγω διαδικασίες τέθηκαν, η μία μετά την άλλη, στο αρχείο μετά την έκδοση των αναγκαίων μέτρων μεταφοράς από τα αντίστοιχα κράτη μέλη.

Η αξιολόγηση της συγκεκριμένης εφαρμογής των οδηγιών έγινε μέσω επιστολών, καταγγελιών και αναφορών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καθώς και με μια έρευνα στην οποία πήραν μέρος πρώην υπάλληλοι της Επιτροπής, οι οποίοι, όταν συνταξιοδοτήθηκαν, εγκαταστάθηκαν σε κράτος διαφορετικό από το κράτος καταγωγής τους ή από το κράτος του τελευταίου τόπου υπηρεσίας τους. Στις πληροφορίες αυτές προστέθηκαν οι διαπιστώσεις του δικτύου των συμβούλων Eurojus και της υπηρεσίας προσανατολισμού πολιτών (Πολίτες της Ευρώπης). Οι αξιολογήσεις αυτές υπογράμμισαν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι πολίτες: αβεβαιότητα ως προς τις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθήσουν, χρονοβόρες και πολύπλοκες διατυπώσεις για τη λήψη κάρτας διαμονής κ.λπ. Δυσκολίες αντιμετωπίζουν και οι διοικητικές υπηρεσίες, κυρίως όσον αφορά την αξιολόγηση των προϋποθέσεων περί επαρκών πόρων και υγειονομικής ασφάλισης. Τα πρώτα σχετικά συμπεράσματα τονίζουν την ανάγκη:

Δεύτερη έκθεση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την εφαρμογή των οδηγιών 90/364, 90/365 και 93/96 (δικαίωμα διαμονής) [COM(2003) 101 τελικό].

Η έκθεση αυτή είναι η δεύτερη σχετικά με την εφαρμογή των τριών οδηγιών για το δικαίωμα διαμονής των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους, ανεξαρτήτως ιθαγένειας, τα οποία δεν ασκούν οικονομική δραστηριότητα στο κράτος μέλος υποδοχής («ανενεργά άτομα») και καλύπτει την περίοδο 1999-2002.

Έκθεση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, της 5ης Απριλίου 2006, σχετικά με την εφαρμογή των οδηγιών 90/364, 90/365 και 93/96 - (δικαίωμα διαμονής) [COM(2006) 156 τελικό].

Δεκαπέντε χρόνια μετά την έκδοση της οδηγίας 93/66/ΕΟΚ, η εφαρμογή των κειμένων αυτών είναι γενικά ικανοποιητική, όπως αποδεικνύεται από τη μείωση του αριθμού των παραλείψεων που διαπιστώθηκαν. Εντούτοις, η Επιτροπή δέχθηκε επίσης πολλές καταγγελίες για προβλήματα που οφείλονται στη μη τήρηση των διατάξεων της οδηγίας.

Για παράδειγμα, η Επιτροπή απέστειλε αιτιολογημένη γνώμη στην Ιταλία στις 13 Δεκεμβρίου 2005 όσον αφορά το διάταγμα αριθ. 54 του Προέδρου της Δημοκρατίας της 18ης Ιανουαρίου 2002, με το αιτιολογικό ότι το εν λόγω κείμενο αντίκειται στην οδηγία 93/96 αφού προβλέπει ότι οι σπουδαστές που είναι πολίτες της Ένωσης πρέπει να παρέχουν αποδείξεις ότι διαθέτουν επαρκείς πόρους και απαιτεί από τα μέλη των οικογενειών τους να παρουσιάζουν αποδείξεις ότι διαθέτουν τα ίδια επαρκείς πόρους. Σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου, στις αποφάσεις της 25ης Μαΐου 2000 (υπόθεση C-424/98, Επιτροπή κατά Ιταλικής Δημοκρατίας) και της 20ής Δεκεμβρίου 2001 (υπόθεση C-184/99 Grzelczyk), τα κράτη μέλη δεν μπορούν να απαιτούν από τους σπουδαστές να προσκομίζουν αποδείξεις ότι διαθέτουν πόρους ορισμένου ύψους. Πρέπει να αρκούνται σε δήλωση κατ' επιλογή του φοιτητή.