Δικαίωμα διαμονής εργαζομένων που έχουν παύσει την επαγγελματική τους δραστηριότητα

Η οδηγία αυτή έχει ως στόχο να εξαλείψει τα εμπόδια της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων και να επεκτείνει το δικαίωμα διαμονής που έχει κάθε μισθωτός ή μη μισθωτός εργαζόμενος, κατά το μη ενεργό μέρος της επαγγελματικής του δραστηριότητας.

ΠΡΑΞΗ

Οδηγία 90/365/EOK του Συμβουλίου, της 28ης Ιουνίου 1990, σχετικά με το δικαίωμα διαμονής των μισθωτών και μη μισθωτών εργαζομένων που έχουν παύσει την επαγγελματική τους δραστηριότητα.

Καταργήθηκε από:

Οδηγία 2004/38/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 29ης Απριλίου 2004 σχετικά με το δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών, για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 1612/68 και την κατάργηση των οδηγιών 64/221/ΕΟΚ, 68/360/ΕΟΚ, 72/194/ΕΟΚ, 73/148/ΕΟΚ, 75/34/ΕΟΚ, 75/35/ΕΟΚ, 90/364/ΕΟΚ, 90/365/ΕΟΚ και 93/96/ΕΟΚ

ΣΥΝΟΨΗ

Τα κράτη μέλη παρέχουν το δικαίωμα διαμονής σε κάθε υπήκοο κράτους μέλους ο οποίος άσκησε στην Κοινότητα μισθωτή ή μη μισθωτή δραστηριότητα υπό την προϋπόθεση ότι:

• εισπράττει σύνταξη αναπηρίας, πρόωρη σύνταξη ή σύνταξη γήρατος, είτε
• πρόσοδο για εργατικό ατύχημα ή επαγγελματική νόσο και διαθέτει υγειονομική ασφάλιση ή άλλους επαρκείς πόρους έτσι ώστε να μην επιβαρύνει κατά τη διάρκεια της διαμονής του την κοινωνική πρόνοια του κράτους μέλους υποδοχής. Αυτό το δικαίωμα διαμονής παραχωρείται επίσης στα μέλη της οικογένειάς του (σύζυγο, συντηρούμενα τέκνα τους καθώς και στους συντηρούμενους από αυτόν ανιόντες ή στους ανιόντες που συντηρούνται από τη σύζυγό του).

Τα κράτη μέλη εκδίδουν κάρτα διαμονής της οποίας η ισχύς μπορεί να περιορίζεται σε πέντε έτη με δυνατότητα ανανέωσης. Πάντως, τα κράτη μέλη, εφόσον το κρίνουν αναγκαίο, μπορούν να απαιτούν την εκ νέου θεώρηση της κάρτας μετά τα δύο πρώτα έτη διαμονής. Εάν μέλος της οικογένειας δεν έχει την ιθαγένεια κράτους μέλους, του χορηγείται έγγραφο διαμονής της ίδιας ισχύος με το έγγραφο που χορηγείται στον υπήκοο ο οποίος το συντηρεί. Κατά την έκδοσή του το κράτος μέλος μπορεί να απαιτεί από τον αιτούντα μόνο την προσκόμιση δελτίου ταυτότητος καθώς και την απόδειξη ότι ο αιτών πληροί τις απαιτούμενες προϋποθέσεις.

Ο σύζυγος και τα συντηρούμενα τέκνα ενός υπηκόου κράτους μέλους έχουν το δικαίωμα να αναλαμβάνουν οποιαδήποτε μισθωτή ή μη μισθωτή δραστηριότητα στο σύνολο της επικράτειας του εν λόγω κράτους μέλους (ακόμη και αν δεν έχουν την ιθαγένεια κράτους μέλους).

Τα κράτη μέλη μπορούν να παρεκκλίνουν από τις διατάξεις της παρούσας οδηγίας μόνο για λόγους δημόσιας τάξης, δημόσιας ασφάλειας ή δημόσιας υγείας.

Το αργότερο τρία χρόνια μετά την έναρξη ισχύος της οδηγίας και στη συνέχεια κάθε τρία χρόνια, η Επιτροπή καταρτίζει έκθεση για την εφαρμογή της οδηγίας αυτής και την υποβάλει στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Έκθεση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, της 18ης Μαρτίου 1999, σχετικά με την εφαρμογή των οδηγιών 90/364, 90/365 και 93/96 - (δικαίωμα διαμονής) [COM(99) 127 τελικό].

Το δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας, που αρχικά περιοριζόταν μόνο στα άτομα που ασκούν οικονομική δραστηριότητα, επεκτάθηκε σε όλους τους υπηκόους των κρατών μελών, ακόμη και αν δεν ασκούν οικονομική δραστηριότητα. Αυτή η, υπό ορισμένους όρους, επέκταση του δικαιώματος διαμονής επικυρώθηκε επίσημα με την εισαγωγή στη συνθήκη ΕΚ, από τη συνθήκη του Μάαστριχ, του πρώην άρθρου 8Α (νέο άρθρο 18). Το άρθρο αυτό παρέχει σε κάθε πολίτη ένα θεμελιώδες και προσωπικό δικαίωμα να κυκλοφορεί και να διαμένει ελεύθερα στο έδαφος των κρατών μελών.

Η μεταφορά των οδηγιών 90/364, 90/365 και 93/96 αποτέλεσε αντικείμενο διαδικασιών επί παραβάσει εναντίον όλων σχεδόν των κρατών μελών. Πράγματι, μόνο τρία κράτη μετέφεραν τις οδηγίες στο εθνικό τους δίκαιο μέσα στην προβλεπόμενη προθεσμία. Ωστόσο, οι εν λόγω διαδικασίες τέθηκαν, η μία μετά την άλλη, στο αρχείο μετά την έκδοση των αναγκαίων μέτρων μεταφοράς από τα αντίστοιχα κράτη μέλη.

Η αξιολόγηση της συγκεκριμένης εφαρμογής των οδηγιών έγινε μέσω επιστολών, καταγγελιών και αναφορών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, καθώς και με μια έρευνα στην οποία πήραν μέρος πρώην υπάλληλοι της Επιτροπής, οι οποίοι, όταν συνταξιοδοτήθηκαν, εγκαταστάθηκαν σε κράτος διαφορετικό από το κράτος καταγωγής τους ή από το κράτος του τελευταίου τόπου υπηρεσίας τους. Στις πληροφορίες αυτές προστέθηκαν οι διαπιστώσεις του δικτύου των συμβούλων Eurojus και της υπηρεσίας προσανατολισμού πολιτών (Πολίτες της Ευρώπης). Οι αξιολογήσεις αυτές υπογράμμισαν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι πολίτες: αβεβαιότητα ως προς τις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθήσουν, χρονοβόρες και πολύπλοκες διατυπώσεις για τη λήψη κάρτας διαμονής κ.λπ. Δυσκολίες αντιμετωπίζουν και οι διοικητικές υπηρεσίες, κυρίως όσον αφορά την αξιολόγηση των προϋποθέσεων περί επαρκών πόρων και υγειονομικής ασφάλισης. Τα πρώτα σχετικά συμπεράσματα επιμένουν στην ανάγκη:

• να βελτιωθεί η προσπάθεια ενημέρωσης των πολιτών·
• να συνεχιστεί η επαγρύπνηση για την τήρηση του ισχύοντος κοινοτικού δικαίου·
• να γίνει πιο κατανοητό το κοινοτικό δίκαιο στον τομέα της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων και να αναδιοργανωθεί με άξονα την έννοια της ιθαγένειας της Ένωσης·
• να αρχίσει ο προβληματισμός για την ουσιαστική τροποποίηση του ισχύοντος δικαίου.

Δεύτερη έκθεση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την εφαρμογή των οδηγιών 90/364, 90/365 και 93/96 (δικαίωμα διαμονής) [COM(2003) 101 τελικό].

Η έκθεση αυτή είναι η δεύτερη για την εφαρμογή των τριών οδηγιών σχετικά με το δικαίωμα διαμονής των πολιτών της Ένωσης και των μελών της οικογενείας τους, ανεξαρτήτως ιθαγενείας, που δεν ασκούν οικονομική δραστηριότητα στο κράτος μέλος υποδοχής («οικονομικώς ανενεργά άτομα») και καλύπτει την περίοδο 1999-2002.

Έκθεση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, της 5ης Απριλίου 2006, για την εφαρμογή των οδηγιών 90/364, 90/365 και 93/96 - (δικαίωμα διαμονής) [COM(2006) 156 τελικό].

Δεκαπέντε χρόνια μετά την έκδοση της οδηγίας 90/365/ΕΟΚ, η εφαρμογή των κειμένων αυτών είναι γενικά ικανοποιητική όπως φαίνεται από τον φθίνοντα αριθμό των παραβάσεων που έχουν διαπιστωθεί. Ωστόσο, η Επιτροπή έχει επίσης δεχθεί πολλές καταγγελίες σχετικά με προβλήματα που προκύπτουν από τη μη τήρηση των διατάξεων της οδηγίας.

Παραδείγματος χάρη, η έκθεση επισημαίνει ότι η Επιτροπή έχει στείλει προειδοποιητική επιστολή στην Ισπανία, στις 21 Δεκεμβρίου 2005, σχετικά με την υποχρέωση για τους συνταξιούχους βρετανούς υπηκόους που διαμένουν πάνω από τρεις μήνες το χρόνο στην Ισπανία αλλά οι οποίοι δεν επιθυμούν να μεταφέρουν οριστικά τη διαμονή τους εκεί, να υποβάλουν το έντυπο 121 που προβλέπεται από τον κανονισμό 1408/71, για να λάβουν κάρτα διαμονής στη χώρα αυτή. Η Επιτροπή θεωρεί ότι η υποχρέωση αυτή αντιτίθεται προς την οδηγία 90/365.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 09.07.2007