Ασφάλιση αστικής ευθύνης όσον αφορά τα αυτοκίνητα

Στο πλαίσιο της δημιουργίας της κοινής αγοράς, η προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών στον τομέα της ασφάλισης αστικής ευθύνης που προκύπτει από την κυκλοφορία αυτοκινήτων οχημάτων συμβάλλει στην υλοποίηση της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων και των εμπορευμάτων. Η πρώτη οδηγία 72/166/ΕΟΚ για την ασφάλιση αυτοκινήτων έθεσε τις θεμελιώδεις αρχές για τη εξασφάλιση της ελεύθερης κυκλοφορίας των οχημάτων, δηλαδή την κατάργηση των ελέγχων ασφάλισης στα σύνορα και της υποχρεωτικής ασφάλισης αστικής ευθύνης όλων των οχημάτων της ΕΕ. Στις συνέχεια η έκδοση τεσσάρων άλλων οδηγιών για την ασφάλιση των αυτοκινήτων συμπληρώνει το σύστημα αυτό με σκοπό τη βελτίωση της προστασίας των θυμάτων από τροχαία ατυχήματα.

ΠΡΑΞΕΙΣ

Οδηγία 72/166/EΟΚ του Συμβουλίου της 24ης Απριλίου 1972 περί εναρμονίσεως των νομοθεσιών των κρατών μελών των σχετικών με την ασφάλιση της αστικής ευθύνης που προκύπτει από την κυκλοφορία αυτοκινήτων οχημάτων και με τον έλεγχο της υποχρεώσεως προς ασφάλιση της ευθύνης αυτής

Οδηγία 84/5/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 30ής Δεκεμβρίου 1983 για την προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών των σχετικών με την ασφάλιση της αστικής ευθύνης που προκύπτει από την κυκλοφορία αυτοκινήτων οχημάτων

Τρίτη οδηγία 90/232/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 14ης Μαΐου 1990 για την προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών σχετικά με την ασφάλιση της αστικής ευθύνης που προκύπτει από την κυκλοφορία αυτοκινήτων οχημάτων

Οδηγία 2000/26/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Μαΐου 2000, για την προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών σχετικά με την ασφάλιση της αστικής ευθύνης που προκύπτει από την κυκλοφορία αυτοκινήτων οχημάτων και για την τροποποίηση των οδηγιών 73/239/ΕΟΚ και 88/357/ΕΟΚ (τέταρτη οδηγία ασφάλισης αυτοκινήτων)

Οδηγία 2005/14/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Μαΐου 2005, για τροποποίηση των οδηγιών 72/166/EΟΚ, 84/5/EΟΚ, 88/357/EΟΚ και 90/232/EΟΚ του Συμβουλίου και της οδηγίας 2000/26/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την ασφάλιση της αστικής ευθύνης που προκύπτει από την κυκλοφορία οχημάτων (κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

ΣΥΝΟΨΗ

Η εναρμόνιση των κανόνων σχετικά με την υποχρεωτική ασφάλιση της αστικής ευθύνης που προκύπτει από την κυκλοφορία αυτοκινήτων * οχημάτων είναι σημαντική για την υλοποίηση της κοινής αγοράς. Πράγματι, καθιστά πλήρως δυνατή την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων και των εμπορευμάτων.

Από την πρώτη οδηγία 72/166/ΕΚ μέχρι την πέμπτη οδηγία 2005/14/ΕΚ, το πεδίο της ασφάλισης αυτοκινήτων επεκτάθηκε, κυρίως με την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών σε περίπτωση αποζημίωσης των θυμάτων λόγω ατυχήματος εκτός του κράτους μέλους διαμονής τους.

Κατάργηση του ελέγχου των πιστοποιητικών ασφάλισης στα σύνορα

Η κατάργηση του ελέγχου των πιστοποιητικών ασφάλισης αστικής ευθύνης στα σύνορα είναι μια σημαντική αρχή σκοπός της οποίας είναι να καταστήσει την κυκλοφορία εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης το ίδιο ρευστή όσο και μέσα στην ίδια χώρα. Ωστόσο, δεν αποκλείεται η πιθανότητα διενέργειας μη συστηματικών ελέγχων των πιστοποιητικών ασφάλισης στο βαθμό που κάτι τέτοιο δεν προβαίνει σε διακρίσεις και δεν αφορά ελέγχους με αποκλειστικό σκοπό την εξακρίβωση της ασφάλισης αστικής ευθύνης.

Σε περίπτωση οχημάτων με συνήθη στάθμευση * στο έδαφος κράτους μέλους, τα εθνικά γραφεία ασφάλισης * αναλαμβάνουν την ευθύνη για την κάλυψη των αξιώσεων που οφείλονται σε ατυχήματα που συμβαίνουν στο έδαφος ενός άλλου κράτους μέλους.

Σε περίπτωση οχημάτων με συνήθη στάθμευση στο έδαφος τρίτης χώρας, τα οχήματα αυτά γίνονται δεκτά στο έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης μόνο εάν καλύπτονται με ασφάλιση αστικής ευθύνης για ζημίες που μπορεί να συμβούν σε όλο το έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Υποχρεωτική ασφάλιση αστικής ευθύνης σχετικά με την κυκλοφορία αυτοκινήτων

Η υποχρέωση ασφάλισης προκύπτει από την κατάργηση του ελέγχου στα σύνορα. Όλα τα κράτη μέλη πρέπει να λάβουν τα απαιτούμενα μέτρα ώστε όλα τα οχήματα με συνήθη στάθμευση στο έδαφός τους να έχουν ασφαλιστική κάλυψη της αστικής ευθύνης.

Η ασφάλιση πρέπει, κυρίως, να καλύπτει όλο το έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επίσης, στόχος της ευρωπαϊκής νομοθεσίας είναι να εξασφαλίσει ότι ένας οδηγός που χρησιμοποιεί το αυτοκίνητό του εκτός από το κράτος διαμονής του μπορεί γρήγορα να αποζημιωθεί με βάση τις διαδικασίες του κράτους διαμονής του, σε περίπτωση ατυχήματος σε άλλο κράτος μέλος.

Τα συμβόλαια υποχρεωτικής ασφάλισης αστικής ευθύνης που προκύπτουν από την κυκλοφορία των οχημάτων καλύπτουν, κατά τη διάρκεια της σύμβασης, το σύνολο του εδάφους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και αυτό, με τη μορφή ενιαίου ασφαλίστρου.

Επίσης, σε ορισμένα κράτη μέλη μπορεί να υπάρχουν παρεκκλίσεις σχετικά με ορισμένα φυσικά ή νομικά πρόσωπα και ορισμένους τύπους οχημάτων με ειδική πινακίδα κυκλοφορίας. Τα εν λόγω κράτη μέλη πρέπει να γνωστοποιούν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τις παρεκκλίσεις αυτές και να λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα με σκοπό την αποζημίωση των ζημιών που προκαλούνται στο έδαφος άλλων κρατών μελών από τα πρόσωπα αυτά ή από τα οχήματα αυτά. Επιπλέον, τα κράτη μέλη πρέπει να υποδείξουν οργανισμό υπεύθυνο για την αποζημίωση των θυμάτων σ' αυτές τις ιδιαίτερες περιπτώσεις, ώστε να μπορούν να αποζημιώνονται σε περίπτωση ατυχήματος.

Κάθε εθνικό ασφαλιστικό γραφείο υποχρεούται να συγκεντρώνει και να γνωστοποιεί στα υπόλοιπα εθνικά γραφεία τις πληροφορίες που αφορούν τα ατυχήματα που προκλήθηκαν στο έδαφός του από τα οχήματα άλλων κρατών μελών (όπως και τα στοιχεία που περιέχονται στην ασφάλιση των οχημάτων).

Ο κανόνας που καθορίζει τη χώρα στην οποία βρίσκεται ο κίνδυνος αποτελεί αντικείμενο παρέκκλισης σχετικά με τα ατυχήματα που αφορούν οχήματα εισαχθέντα από ένα κράτος μέλος σε άλλο. Στην περίπτωση αυτή, από τον Ιούνιο του 2007, το κράτος μέλος προορισμού του οχήματος θα έχει την υποχρέωση αποζημίωσης των θυμάτων για περίοδο τριάντα ημερών από την αποδοχή της παράδοσης του οχήματος από τον αγοραστή, έστω και αν το όχημα δεν έχει ακόμη εγγραφεί επίσημα στο μητρώο του κράτους μέλους εισαγωγής.

Προστασία των θυμάτων

Η προστασία των ζημιωθέντων ισχύει για κάθε βλάβη που προκαλείται στο κράτος διαμονής τους. Επίσης, ισχύει για κάθε βλάβη που προκαλείται σε άλλο κράτος μέλος εκτός από το κράτος διαμονής τους από την κυκλοφορία των οχημάτων που είναι ασφαλισμένα και έχουν συνήθη στάθμευση. Επιπλέον, υφίστανται ιδιαίτερα μέτρα για την αποζημίωση, υπό ορισμένους όρους, των ζημιών που προκαλούνται από ανασφάλιστα οχήματα ή από οχήματα των οποίων η ταυτότητα του ιδιοκτήτη δεν είναι δυνατό να διαπιστωθεί.

Επίσης, προσδιορίζεται το πεδίο της έννοιας αποζημίωση. Κατ' αρχήν, η υποχρεωτική ασφάλιση αστικής ευθύνης καλύπτει τις σωματικές βλάβες και τις υλικές ζημίες. Επίσης, καλύπτει τις σωματικές βλάβες όλων των άλλων επιβατών του οχήματος εκτός από τον οδηγό. Από τον Ιούνιο του 2007, από την ασφάλιση αυτή θα καλύπτονται επίσης σε όλα τα κράτη μέλη οι σωματικές βλάβες και οι υλικές ζημίες που υφίστανται οι πεζοί, οι ποδηλάτες και άλλοι μη μηχανοκίνητοι χρήστες του οδικού δικτύου.

Στο πλαίσιο αυτό, δεν μπορούν να αποκλεισθούν από το δικαίωμα ασφάλισης:

Επιπλέον, τα ελάχιστα ποσά της υποχρεωτικής ασφάλισης έχουν καθοριστεί από τον ευρωπαίο νομοθέτη. Αυτά τα ελάχιστα ποσά δεν προδικάζουν τα ανώτερα ποσά εγγύησης που μπορούν να προβλεφθούν από τα κράτη μέλη και συνίστανται στα εξής:

Τα νέα αυτά ποσά θα αναθεωρούνται επίσης κάθε 5 χρόνια με βάση τις μεταβολές του ευρωπαϊκού δείκτη τιμών καταναλωτή.

Οι ζημιωθέντες έχουν δικαίωμα πληροφόρησης. Ως προς αυτό, έχουν δημιουργηθεί οργανισμοί ενημέρωσης σε κάθε κράτος μέλος βάσει της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Οι εν λόγω οργανισμοί ενημέρωσης υποχρεούνται να παρέχουν σε κάθε ζημιωθέντα τις πληροφορίες που χρειάζεται για να έχει τη δυνατότητα να ζητήσει αποζημίωση για τη ζημία που υπέστη, δηλαδή τον αριθμό κυκλοφορίας και τα στοιχεία του ασφαλιστηρίου συμβολαίου του οχήματος που έχει εμπλακεί στο ατύχημα.

Έχουν επίσης δικαίωμα άσκησης ευθείας αγωγής κατά των ασφαλιστικών επιχειρήσεων για τις οποίες ευθύνονται τα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένου του κράτους μέλους διαμονής.

Αντιπρόσωπος για το διακανονισμό των ζημιών

Ο αντιπρόσωπος είναι επιφορτισμένος με τη συγκέντρωση όλων των απαιτούμενων πληροφοριών σε σχέση με τους φακέλους αποζημίωσης και με τη λήψη των μέτρων που απαιτούνται για τη διαπραγμάτευση του διακανονισμού των ζημιών. Ο αντιπρόσωπος πρέπει να είναι σε θέση να εξετάζει την υπόθεση στην ή στις επίσημες γλώσσες του κράτους μέλους διαμονής του ζημιωθέντος.

Όλες οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις που καλύπτουν κινδύνους συνδεόμενους με την αστική ευθύνη των χερσαίων αυτοκινήτων οχημάτων υποχρεούνται να ορίζουν αντιπρόσωπο για τον διακανονισμό των ζημιών εντός κάθε κράτους μέλους, άλλον από αυτόν ο οποίος τους χορήγησε τη διοικητική άδεια.

Ο αντιπρόσωπος για το διακανονισμό των ζημιών πρέπει να έχει τη διαμονή του ή την έδρα του στο κράτος μέλος όπου έχει διοριστεί. Ωστόσο, η απαίτηση διορισμού αντιπροσώπου δεν αποκλείει τη δυνατότητα του θύματος ή του ασφαλιστή του να κινήσει απευθείας διαδικασίες κατά του υπαίτιου της ζημίας ή του ασφαλιστή του.

Επιπλέον, μπορούν να επιβληθούν οικονομικές και διοικητικές κυρώσεις όταν η αίτηση αποζημίωσης που υποβλήθηκε από τον ζημιωθέντα στην ασφαλιστική επιχείρηση του υπαίτιου του ατυχήματος ή στον αντιπρόσωπο της ασφαλιστικής επιχείρησης που έχει αναλάβει τον διακανονισμό των ζημιών δεν απαντηθεί εντός προθεσμίας τριών μηνών. Έτσι, οι κυρώσεις αυτές εξασφαλίζουν ότι τα θύματα δεν μένουν χωρίς κατάλληλη αποζημίωση.

Εγγυητικά ταμεία, οργανισμοί ενημέρωσης, οργανισμοί αποζημίωσης και κεντρικοί οργανισμοί.

Οι ευρωπαϊκές οδηγίες ενισχύουν την προστασία των θυμάτων με την πρόβλεψη της δημιουργίας σε κάθε κράτος μέλος τεσσάρων οργανισμών, εν προκειμένω εγγυητικού ταμείου, οργανισμού ενημέρωσης, οργανισμού αποζημίωσης και κεντρικού οργανισμού. Τα κράτη μέλη είναι ελεύθερα να ορίσουν το ίδιο ίδρυμα ή διαφορετικά ιδρύματα για την εκτέλεση των καθηκόντων των οργανισμών αυτών. Οι οργανισμοί αυτοί πρέπει να εγγυώνται ότι το θύμα μπορεί να αποζημιωθεί το γρηγορότερο δυνατόν, ακόμη και στην περίπτωση που ο ασφαλιστής του υπαίτιου του ατυχήματος αρνείται να συνεργαστεί.

Το εγγυητικό ταμείο έχει καθήκον να αποζημιώνει το θύμα για τις υλικές ζημίες ή τις σωματικές βλάβες που υπέστη από μη αναγνωρισμένο ή ανασφάλιστο όχημα.

Στην περίπτωση αυτή, το θύμα μπορεί να απευθυνθεί απευθείας στο εγγυητικό ταμείο του κράτους μέλους διαμονής του. Το εγγυητικό ταμείο έχει την υποχρέωση να του δώσει αιτιολογημένη απάντηση σχετικά με την παρέμβασή του με βάση τις πληροφορίες του θύματος.

Ωστόσο, τα κράτη μέλη μπορούν να αποκλείσουν από την παρέμβαση του ταμείου αυτού τα πρόσωπα τα οποία επιβιβάστηκαν με τη θέλησή τους στο όχημα που προκάλεσε τη ζημία, στην περίπτωση που το ταμείο μπορεί να αποδείξει ότι γνώριζαν ότι το όχημα δεν ήταν ασφαλισμένο. Τα κράτη μέλη μπορούν να περιορίσουν ή να αποκλείσουν την παρέμβαση του ταμείου αυτού σε περίπτωση που οι υλικές ζημίες προκλήθηκαν από όχημα αγνώστων στοιχείων. Τέλος, σε ορισμένα κράτη μέλη μπορεί να εφαρμοστεί απαλλαγή σε περίπτωση πρόκλησης υλικών ζημιών από μη ασφαλισμένο όχημα.

Ο οργανισμός αποζημίωσης έχει καθήκον να αποζημιώνει τους ζημιωθέντες στις περιπτώσεις που:

Αντίθετα, δεν παρεμβαίνει εάν το ζημιωθέν πρόσωπο υπέβαλε αγωγή στο δικαστήριο.

Ο οργανισμός αποζημίωσης διαθέτει προθεσμία δυο μηνών από την ημερομηνία που ο ζημιωθείς κατέθεσε την αίτηση αποζημίωσης για να δράσει, εκτός και εάν η ασφαλιστική επιχείρηση ή ο αντιπρόσωπός της υπέβαλε, εντωμεταξύ, αιτιολογημένη απάντηση στην αίτηση.

Ο οργανισμός αποζημίωσης που τον υποκαθιστά μπορεί να ζητήσει την επιστροφή του ποσού που καταβλήθηκε βάσει της αποζημίωσης στον οργανισμό αποζημίωσης του κράτους μέλους στο οποίο έχει την έδρα της η ασφαλιστική επιχείρηση του υπαίτιου της ζημίας.

Στην περίπτωση που δεν είναι δυνατή η αναγνώριση του οχήματος ή της ασφαλιστικής επιχείρησης, ο οργανισμός αποζημίωσης υποκαθίσταται στα δικαιώματα του ζημιωθέντος και, ως προς αυτό, έχει απαίτηση:

Ο οργανισμός ενημέρωσης έχει αποστολή να τηρεί μητρώο των οχημάτων με άδεια κυκλοφορίας στο έδαφός του, κατάλογο των ασφαλιστικών επιχειρήσεων αστικής ευθύνης που ασφαλίζουν τα αυτοκίνητα αυτά και κατάλογο των οργανισμών που έχουν οριστεί για την αποζημίωση των ζημιωθέντων προσώπων στο εν λόγω κράτος μέλος.

Οι ζημιωθέντες μπορούν να απευθύνονται, εντός προθεσμίας επτά ετών μετά από το ατύχημα στον οργανισμό ενημέρωσης της χώρας διαμονής τους, της χώρας στην οποία το όχημά τους έχει την συνήθη στάθμευσή του ή της χώρας στην οποία συνέβη το ατύχημα. Μπορούν επίσης να ζητήσουν πληροφορίες σχετικά με το όνομα του ασφαλιστή και τον αριθμό του ασφαλιστηρίου συμβολαίου του εν λόγω οχήματος, καθώς και το όνομα του αντιπροσώπου που έχει αναλάβει τον διακανονισμό των ζημιών στη χώρα διαμονής τους.

Οι οργανισμοί ενημέρωσης συνεργάζονται μεταξύ τους και απευθύνονται στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ή στους οργανισμούς καταγραφής των οχημάτων για την επίτευξη των πληροφοριών τους. Κοινοποιούν τις πληροφορίες αυτές στον ζημιωθέντα εφόσον έχει έννομο συμφέρον για την επίτευξή τους. Η επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από τον οργανισμό ενημέρωσης πρέπει να πραγματοποιείται σύμφωνα με τη νομοθεσία στον τομέα της προστασίας των προσωπικών δεδομένων (οδηγία 95/46/ΕΚ).

Επιπλέον, για να διευκολυνθεί η παροχή των βασικών δεδομένων που απαιτούνται για τον διακανονισμό των ζημιών, τα δεδομένα αυτά πρέπει, από τον Ιούνιο του 2007, να συγκεντρώνονται σε κάθε κράτος μέλος στο πλαίσιο ενός κεντρικού οργανισμού, ενδεχομένως σε ηλεκτρονική μορφή.

Λέξεις- κλειδιά της πράξης

Παραπομπες

Πράξεις

Έναρξη ισχύος

Μεταφορά στα κράτη μέλη

Επίσημη Εφημερίδα

Οδηγία 72/166/ΕΟΚ

27.04.1972(Ημερομηνία κοινοποίησης)

31.12.1973

Επίσημη Εφημερίδα L 103, 02.05.1972

Οδηγία 84/5/ΕΟΚ

04.01.1984(Ημερομηνία κοινοποίησης)

31.12.1987

Επίσημη Εφημερίδα L 008, 11.01.1984

Οδηγία 90/232/ΕΟΚ

18.05.1990(Ημερομηνία κοινοποίησης)

31.12.1992

Επίσημη Εφημερίδα L 129, 19.05.1990

Οδηγία 2000/26/ΕΚ [έκδοση: συναπόφαση COD/1997/0264]

20.07.2000

20.07.2002

Επίσημη Εφημερίδα L 181, 20.07.2000

Οδηγία 2005/14/ΕΚ [έκδοση: συναπόφαση COD/2002/0124]

11.06.2005

11.06.2007

Επίσημη Εφημερίδα L 149, 11.06.2005

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Οδηγία 72/430/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 19ης Δεκεμβρίου 1972 περί τροποποιήσεως της οδηγίας 72/166/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 24ης Απριλίου 1972 «περί εναρμονίσεως των νομοθεσιών των κρατών μελών των σχετικών με την ασφάλιση της αστικής ευθύνης που προκύπτει από την κυκλοφορία αυτοκινήτων οχημάτων και με τον έλεγχο της υποχρεώσεως προς ασφάλιση της ευθύνης αυτής» [Επίσημη Εφημερίδα L 291, 28.12.1972]

2003/20/ΕΚ: Απόφαση της Επιτροπής, της 27ης Δεκεμβρίου 2002, για την εφαρμογή του άρθρου 6 της οδηγίας 2000/26/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών σχετικά με την ασφάλιση της αστικής ευθύνης που προκύπτει από την κυκλοφορία αυτοκινήτων οχημάτων και για την τροποποίηση των οδηγιών του Συμβουλίου 73/239/ΕΟΚ και 88/357/ΕΟΚ (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

2003/564/ΕΚ: Απόφαση της Επιτροπής, της 28ης Ιουλίου 2003, για την εφαρμογή της οδηγίας 72/166/EΟΚ του Συμβουλίου σχετικά με τους ελέγχους ασφάλισης της αστικής ευθύνης που προκύπτει από την κυκλοφορία αυτοκινήτων οχημάτων (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) [κοινοποιηθείσα υπό τον αριθμό Ε(2003) 2626]

Απόφαση 2004/332/ΕΚ της Επιτροπής, της 2ας Απριλίου 2004, σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας 72/166/ΕΟΚ του Συμβουλίου σχετικά με τους ελέγχους ασφάλισης της αστικής ευθύνης που προκύπτει από την κυκλοφορία αυτοκινήτων οχημάτων [Επίσημη Εφημερίδα L 105, 14.04.2004].

Απόφαση 2005/849/ΕΚ της Επιτροπής, της 29ης Νοεμβρίου 2005, σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας 72/166/ΕΟΚ του Συμβουλίου σχετικά με τους ελέγχους ασφάλισης της αστικής ευθύνης που προκύπτει από την κυκλοφορία αυτοκινήτων οχημάτων [Επίσημη Εφημερίδα L 315, 01.12.2005].

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 09.03.2006