Συσκευασίες και απορρίμματα συσκευασίας

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Οδηγία 94/62/ΕΚ για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ;

Η οδηγία 94/62/ΕΚ θεσπίζει τους κανόνες της ΕΕ για τη διαχείριση των συσκευασιών και των απορριμμάτων συσκευασίας.

Η οδηγία 94/62/ΕΚ αποσκοπεί στα εξής:

• εναρμόνιση των εθνικών μέτρων που αφορούν τη διαχείριση των συσκευασιών και των απορριμμάτων συσκευασίας· και

• βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος μέσω της πρόληψης και μείωσης των επιπτώσεων των συσκευασιών και των απορριμμάτων συσκευασίας στο περιβάλλον.

Η οδηγία (ΕΕ) 2018/852 αποτελεί την τελευταία τροποποίηση της οδηγίας 94/62/ΕΚ και περιλαμβάνει επικαιροποιημένα μέτρα που έχουν ως αντικείμενο τα εξής:

• την πρόληψη της παραγωγής απορριμμάτων συσκευασίας και

• την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης, της ανακύκλωσης και άλλων μορφών ανάκτησης των απορριμμάτων συσκευασίας, αντί της τελικής τους διάθεσης, συμβάλλοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο στη μετάβαση προς μια κυκλική οικονομία*.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Πεδίο εφαρμογής

Η οδηγία καλύπτει όλες τις συσκευασίες που διατίθενται στην ευρωπαϊκή αγορά και όλα τα απορρίμματα συσκευασίας, είτε έχουν χρησιμοποιηθεί είτε προέρχονται από τις βιομηχανίες, το εμπόριο, τα γραφεία, τα καταστήματα, τις υπηρεσίες, τα νοικοκυριά ή οποιαδήποτε άλλη πηγή, ανεξάρτητα από τα υλικά εκ των οποίων αποτελούνται.

Μέτρα

Η οδηγία, όπως τροποποιήθηκε, υποχρεώνει όλες τις χώρες της ΕΕ να λαμβάνουν μέτρα, τα οποία συνίστανται μεταξύ άλλων σε εθνικά προγράμματα, κίνητρα μέσω προγραμμάτων διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού και άλλα οικονομικά μέσα, για την πρόληψη της δημιουργίας απορριμμάτων συσκευασίας και την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των συσκευασιών.

Οι χώρες της ΕΕ πρέπει να ενθαρρύνουν την αύξηση του ποσοστού των επαναχρησιμοποιήσιμων συσκευασιών* που διατίθενται στην αγορά και των συστημάτων επαναχρησιμοποίησης των συσκευασιών κατά τρόπο αβλαβή για το περιβάλλον, χωρίς να υπονομεύεται η ασφάλεια των τροφίμων ή των καταναλωτών. Τα εν λόγω μέτρα μπορούν να περιλαμβάνουν τα εξής:

• προγράμματα παρακράτησης ποσού έναντι επιστροφής
• στόχους
• οικονομικά κίνητρα
• ελάχιστα ποσοστά επαναχρησιμοποιήσιμων συσκευασιών που διατίθενται στην αγορά για κάθε τύπο συσκευασίας κ.λπ.

Επιπλέον, οι χώρες της ΕΕ πρέπει να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για την επίτευξη των στόχων ανακύκλωσης, οι οποίοι διαφέρουν ανάλογα με το υλικό συσκευασίας. Για το σκοπό αυτό, πρέπει να εφαρμόζουν τους νέους κανόνες υπολογισμού για την υποβολή στοιχείων που αφορούν τους νέους στόχους ανακύκλωσης που πρέπει να επιτευχθούν έως το 2025 και το 2030.

Στόχοι

Έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025, τουλάχιστον το 65% κατά βάρος του συνόλου των απορριμμάτων συσκευασίας πρέπει να ανακυκλώνεται. Οι στόχοι ανακύκλωσης για κάθε υλικό είναι οι εξής:

• το 50% των πλαστικών
• το 25% του ξύλου
• το 70% των σιδηρούχων μετάλλων
• το 50% του αλουμινίου
• το 70% του γυαλιού και
• το 75% του χαρτιού και χαρτονιού.

Έως τις 31 Δεκεμβρίου 2030, τουλάχιστον το 70% κατά βάρος του συνόλου των απορριμμάτων συσκευασίας πρέπει να ανακυκλώνεται. Αυτό περιλαμβάνει:

• το 55% των πλαστικών
• το 30% του ξύλου
• το 80% των σιδηρούχων μετάλλων
• το 60% του αλουμινίου
• το 75% του γυαλιού και
• το 85% του χαρτιού και χαρτονιού.

Βασικές απαιτήσεις

Οι χώρες της ΕΕ οφείλουν να διασφαλίζουν ότι οι συσκευασίες οι οποίες διατίθενται στην αγορά πληρούν τις βασικές απαιτήσεις που περιλαμβάνονται στο παράρτημα II της οδηγίας:

• περιορισμός του βάρους και του όγκου των συσκευασιών στο ελάχιστο όριο που επαρκεί ώστε να επιτυγχάνεται το απαιτούμενο επίπεδο ασφάλειας, υγιεινής και αποδοχής για το συσκευασμένο προϊόν και για τον καταναλωτή·
• ελαχιστοποίηση της παρουσίας επικίνδυνων ουσιών και υλικών ως συστατικών του υλικού συσκευασίας ή οποιουδήποτε στοιχείου της συσκευασίας·
• σχεδιασμός μίας επαναχρησιμοποιήσιμης ή ανακτήσιμης συσκευασίας, ο οποίος μπορεί να περιλαμβάνει σχέδιο για ανακύκλωση υλικού ή οργανική ανακύκλωση καθώς και σχέδιο για ανάκτηση ενεργείας.

Η τροποποιημένη οδηγία επισήμανε τη διαφορά μεταξύ των συσκευασιών που ανακτώνται μέσω λιπασματοποίησης και των βιοαποικοδομήσιμων απορριμάτων συσκευασίας, και διευκρίνισε ότι η οξοδιασπώμενη πλαστική συσκευασία (πλαστική συσκευασία με πρόσθετα που προκαλούν τη μετατροπή της σε μικροσκοπικά σωματίδια και συμβάλλουν στην παρουσία μικροσωματιδίων στο περιβάλλον) δεν θεωρείται βιοαποδομήσιμη συσκευασία.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει επί του παρόντος τον τρόπο ενίσχυσης των βασικών απαιτήσεων με σκοπό να βελτιωθεί η σχεδίαση των συσκευασιών για επαναχρησιμοποίηση και η προώθηση της ανακύκλωσης υψηλής ποιότητας, καθώς και να ενισχυθεί η επιβολή των βασικών απαιτήσεων.

Συστήματα ανάκτησης των συσκευασιών

Οι χώρες της ΕΕ πρέπει να διασφαλίζουν ότι θεσπίζονται συστήματα που προβλέπουν την επιστροφή ή/και τη συλλογή χρησιμοποιημένων συσκευασιών ή/και απορριμμάτων συσκευασίας, καθώς και την επαναχρησιμοποίηση ή την ανάκτηση, συμπεριλαμβανομένης της ανακύκλωσης των συλλεγόμενων συσκευασιών ή/και των απορριμμάτων συσκευασίας.

Ευθύνη του παραγωγού

• Έως τα τέλη του 2024, οι χώρες της ΕΕ πρέπει να διασφαλίσουν την καθιέρωση προγραμμάτων ευθύνης του παραγωγού* για όλες τις συσκευασίες. Τα προγράμματα ευθύνης του παραγωγού προβλέπουν τη χρηματοδότηση ή τη χρηματοδότηση και οργάνωση της επιστροφής ή/και της συλλογής χρησιμοποιημένων συσκευασιών ή/και απορριμμάτων συσκευασίας και τη διοχέτευσή τους προς την πλέον ενδεδειγμένη επιλογή διαχείρισης απορριμμάτων, καθώς και την επαναχρησιμοποίηση ή την ανακύκλωση των συλλεγόμενων συσκευασιών ή/και απορριμμάτων συσκευασίας.
• Τα εν λόγω προγράμματα θα πρέπει να συμμορφώνονται με τις ελάχιστες απαιτήσεις που καθορίζονται δυνάμει της οδηγίας πλαίσιο για απόβλητα 2008/98/ΕΚ (βλέπε σύνοψη). Τα προγράμματα πρέπει να συμβάλλουν στη δημιουργία κινήτρων ώστε οι συσκευασίες να σχεδιάζονται, να κατασκευάζονται και να διατίθενται στο εμπόριο κατά τρόπο που προωθούνται η επαναχρησιμοποίηση συσκευασιών και η ανακύκλωση υψηλής ποιότητας, και ελαχιστοποιούνται οι επιπτώσεις των συσκευασιών και των απορριμάτων συσκευασίας στο περιβάλλον.

Συστήματα πληροφορικής και υποβολή εκθέσεων

• Μια εκτελεστική πράξη, η απόφαση 2005/270/ΕΚ καθορίζει τους μορφότυπους, καθώς και τους κανόνες για τον υπολογισμό, την εξακρίβωση και την αναφορά των στοιχείων που οφείλουν να παρέχουν ετησίως οι χώρες της ΕΕ στην Επιτροπή ώστε να παρακολουθείται η υλοποίηση της οδηγίας 94/62/ΕΚ.
• Η απόφαση (ΕE) 2019/665 τροποποιεί την οδηγία 2005/270/ΕΚ θεσπίζοντας νέους κανόνες προκειμένου να την εναρμονίσει με τους κανόνες της οδηγίας 94/62/ΕΚ που αφορούν τον υπολογισμό της επίτευξης των στόχων ανακύκλωσης σχετικά με:
  • τη δυνατότητα να ληφθούν υπόψη — σε ποσοστό έως 5% του στόχου ανακύκλωσης — οι επαναχρησιμοποιήσιμες συσκευασίες προς πώληση (άρθρο 5 παράγραφος 2)
  • τη δυνατότητα να ληφθούν υπόψη οι ξύλινες συσκευασίες που επισκευάζονται για επαναχρησιμοποίηση (στο άρθρο 5 παράγραφος 3),
  • τον υπολογισμό του ποσοστού των μετάλλων στα απορρίμματα συσκευασίας που διαχωρίζονται από την τέφρα πυθμένα κλιβάνου μετά την αποτέφρωση (άρθρο 6α),
  • τις σύνθετες συσκευασίες, οι οποίες πλέον δεν πρέπει να αναφέρονται με βάση το κυριότερο υλικό, αλλά με βάση κάθε υλικό που περιέχεται στη συσκευασία, με δυνατότητα παρέκκλισης στις περιπτώσεις υλικών που δεν υπερβαίνουν σε ποσοστό το 5% της συνολικής μάζας της μονάδας συσκευασίας.

• Οι νέοι κανόνες υπολογισμού έχουν στόχο να εξασφαλίσουν ότι για τον υπολογισμό του στόχου της ανακύκλωσης θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο απορρίμματα που εισέρχονται στην εργασία ανακύκλωσης ή απορρίμματα που έχουν φθάσει σε καθεστώς αποχαρακτηρισμού αποβλήτων και, κατά γενικό κανόνα, η μέτρηση των απορριμμάτων θα πρέπει να γίνεται κατά την είσοδο στην εργασία ανακύκλωσης.
• η απόφαση προβλέπει ένα ενισχυμένο σύστημα ποιοτικού ελέγχου των υποβαλλόμενων στοιχείων (στοιχεία απευθείας από οικονομικούς φορείς, χρήση ηλεκτρονικών μητρώων), διασφαλίζοντας έτσι καλύτερη ιχνηλασιμότητα των υποβαλλόμενων στοιχείων, μεταξύ άλλων εκείνων που αφορούν τα απορρίμματα που εξάγονται για ανακύκλωση σε τρίτες χώρες εκτός ΕΕ.
• Η απόφαση (ΕE) 2019/665 εισαγάγει επίσης αλλαγές στους μορφότυπους για την υποβολή στοιχείων σύμφωνα με το άρθρο 12 της οδηγίας 94/62/ΕΚ. Οι μορφότυποι θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις πληροφορίες σχετικά με τις επαναχρησιμοποιήσιμες συσκευασίες που διατίθενται στην αγορά για πρώτη φορά και σχετικά με τον αριθμό των κύκλων χρήσης που διέρχεται ετησίως η συσκευασία — πληροφορίες απαραίτητες για τον προσδιορισμό του μεριδίου των επαναχρησιμοποιήσιμων συσκευασιών σε σύγκριση με τις συσκευασίες μιας χρήσης. Δεδομένου ότι μπορούν να λαμβάνονται υπόψη οι επαναχρησιμοποιήσιμες συσκευασίες προς πώληση στο πλαίσιο των στόχων ανακύκλωσης, πρέπει να γίνεται διάκριση μεταξύ των επαναχρησιμοποιήσιμων συσκευασιών προς πώληση και των λοιπών επαναχρησιμοποιήσιμων συσκευασιών.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΟΔΗΓΙΕΣ;

• Η οδηγία 94/62/ΕΚ εφαρμόζεται από τις 31 Δεκεμβρίου 1994 και έπρεπε να θεσπιστεί νομοθετικά στις χώρες της ΕΕ έως τις 30 Ιουνίου 1996.
• Η τροποποιητική οδηγία (ΕΕ) 2018/852 εφαρμόζεται από τις 4 Ιουλίου 2018 και έπρεπε να καταστεί νόμος στις χώρες της ΕΕ έως τις 5 Ιουλίου 2020.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Για περισσότερες πληροφορίες, βλέπε:

• Συσκευασίες και απορρίμματα συσκευασίας (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Οδηγία 94/62/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Δεκεμβρίου 1994, για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας (ΕΕ L 365 της 31.12.1994, σ. 10-23)

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις της οδηγίας 94/62/ΕΚ έχουν ενσωματωθεί στο βασικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη έκδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Οδηγία 2008/98/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19ης Νοεμβρίου 2008, για τα απόβλητα και την κατάργηση ορισμένων οδηγιών (ΕΕ L 312 της 22.11.2008, σ. 3-30)

Βλέπε ενοποιημένη έκδοση.

Απόφαση 2005/70/ΕΚ της Επιτροπής, της 22ας Μαρτίου 2005, για τον καθορισμό των πινάκων του συστήματος βάσεων δεδομένων σύμφωνα με την οδηγία 94/62/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας (ΕΕ L 86 της 5.4.2005, σ. 6-12)

Βλέπε ενοποιημένη έκδοση.

τελευταία ενημέρωση 15.06.2020