Η υπεροχή του ευρωπαϊκού δικαίου
ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:
Απόφαση του Δικαστηρίου της 15ης Ιουλίου 1964 — Flaminio Costa κατά ENEL
ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ Η COSTA ΚΑΤΑ ENEL ΜΙΑ ΑΠΟΦΑΣΗ ΟΡΟΣΗΜΟ;
- Στην απόφασή του, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο [πλέον Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ)] επιβεβαίωσε την υπεροχή του δικαίου της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ) [πλέον Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ)] έναντι των εθνικών νόμων των κρατών μελών της ΕΕ.
- Η εν λόγω απόφαση θέτει μια γενική αρχή* του κοινοτικού (πλέον ενωσιακού) δικαίου: η υπεροχή του δικαίου της ΕΕ που εγγυάται την υπεροχή του έναντι των εθνικών νόμων των κρατών μελών.
- Η αρχή της υπεροχής διασφαλίζει ότι το δίκαιο της ΕΕ προστατεύει ομοιόμορφα τους πολίτες σε ολόκληρη την ΕΕ.
ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ
Σε μια προδικαστική απόφαση* όσον αφορά τη Συνθήκη ΕΟΚ (πλέον Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και Συνθήκη για τη λειτουργία της ΕΕ), το Δικαστήριο διευκρίνισε τα ακόλουθα.
- Σε αντίθεση με τις συνήθεις διεθνείς συνθήκες, η Συνθήκη της ΕΟΚ δημιούργησε ένα ευρωπαϊκό νομικό σύστημα που αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των νομικών συστημάτων των κρατών μελών και είναι δεσμευτικό για αυτά.
- Με τη δημιουργία της ΕΟΚ, τα κράτη μέλη μετέφεραν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη Συνθήκη από το εθνικό τους νομικό σύστημα στο νομικό σύστημα της ΕΟΚ, περιόρισαν την κυριαρχία τους και δημιούργησαν μια νομοθεσία που δέσμευε τόσο τους υπηκόους τους όσο και τα ίδια.
- Κατά συνέπεια, τα κράτη μέλη δεν μπορούν να θεσπίζουν εθνικούς νόμους που έρχονται σε αντίθεση με το δίκαιο της ΕΕ χωρίς να τίθεται υπό αμφισβήτηση η νομική βάση της ίδιας της ΕΕ. Εάν παρόλα αυτά το κάνουν, το δίκαιο της ΕΕ θα πρέπει να υπερισχύει των εθνικών νόμων (δηλαδή να τους παρακάμπτει) στα εθνικά δικαστήρια της οικείας χώρας.
Εξελίξεις πριν και μετά την απόφαση
Σε μια άλλη υπόθεση ορόσημο, το 1963, το Δικαστήριο είχε ήδη θεσπίσει μια εξίσου σημαντική και συμπληρωματική γενική αρχή του δικαίου της ΕΕ: την αρχή του άμεσου αποτελέσματος.
Το Δικαστήριο διευκρίνισε αργότερα το πεδίο εφαρμογής της αρχής της υπεροχής στη νομολογία του*.
Σε μια δήλωση σχετικά με την υπεροχή, που προσαρτάται στην Τελική Πράξη της Διακυβερνητικής Διάσκεψης που ενέκρινε τη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η διάσκεψη:
- υπενθύμισε την αρχή της υπεροχής του δικαίου της ΕΕ έναντι του εθνικού δικαίου·
- υπογράμμισε ότι αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο του δικαίου της ΕΕ, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι δεν περιλαμβάνεται στη Συνθήκη.
ΒΑΣΙΚΟΙ ΟΡΟΙ
Γενικές αρχές. Ονομάζονται επίσης «συμπληρωματικό δίκαιο», αναπτύσσονται κυρίως από το ΔΕΕ και αποτελούν μία από τις μη γραπτές πηγές του δικαίου της ΕΕ, σε αντίθεση με το πρωτογενές και το παράγωγο δίκαιο.
Προδικαστική απόφαση. Απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως απάντηση σε ερώτηση ενός εθνικού δικαστηρίου σχετικά με την ερμηνεία ή την ισχύ του δικαίου της ΕΕ, συμβάλλοντας έτσι στην ομοιόμορφη εφαρμογή του εν λόγω δικαίου.
Νομολογία. Το δίκαιο όπως ορίζεται από την έκβαση παλαιότερων υποθέσεων.
ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Απόφαση του Δικαστηρίου της 15ης Ιουλίου 1964, Flaminio Costa κατά ENEL, Υπόθεση 6–64 (English special edition 1964 00585).
ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ
Διάσκεψη η οποία υιοθέτησε τη Συνθήκη της Λισαβόνας που υπογράφηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2007 — A. Δηλώσεις σχετικά με διατάξεις των Συνθηκών — 17. Δήλωση σχετικά με την υπεροχή (ΕΕ C 115 της 9.5.2008, σ. 344).
Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 13ης Δεκεμβρίου 2007 — ενοποιημένη απόδοση (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 47–360).
Απόφαση του Δικαστηρίου (πρώτο τμήμα) της 12ης Απριλίου 1984, Wünsche Handelsgesellschaft GmbH & Co. κατά Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Αίτηση για έκδοση προδικαστικής αποφάσεως: Verwaltungsgericht Frankfurt am Main — Γερμανία. Κονσέρβες μανιταριών - Μέτρα διασφάλισης. Υπόθεση 345/82 (Συλλογή της Νομολογίας του Δικαστηρίου 1984 01995).
Απόφαση του Δικαστηρίου της 9ης Μαρτίου 1978, Amministrazione delle Finanze dello Stato κατά Simmenthal SpA. Αίτηση για έκδοση προδικαστικής αποφάσεως: Pretura di Susa — Ιταλία. Μη εφαρμογή εκ μέρους του εθνικού δικαστή, νόμου που αντιβαίνει προς το κοινοτικό δίκαιο. Υπόθεση 106/77 (Συλλογή της Νομολογίας του Δικαστηρίου 1978 00629).
Απόφαση του Δικαστηρίου της 17ης Δεκεμβρίου 1970, Internationale Handelsgesellschaft mbH κατά Einfuhr- und Vorratsstelle für Getreide und Futtermittel. Αίτηση για έκδοση προδικαστικής αποφάσεως: Verwaltungsgericht Frankfurt am Main — Γερμανία. Υπόθεση 11–70 (Συλλογή της Νομολογίας του Δικαστηρίου 1970 01125).
τελευταία ενημέρωση 22.10.2021