Λευκή Bίβλος για την επικοινωνία

Για να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των πολιτών της, η Επιτροπή αποφάσισε να χαράξει μια πολιτική ειδικά για την επικοινωνία. Με τη Λευκή Βίβλο για την οποία γίνεται λόγος στο παρόν δελτίο επιδιώκεται η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού δημόσιου χώρου και προτείνονται πέντε μεγάλοι άξονες δράσης για την καλύτερη ενημέρωση των πολιτών και την ευόδωση των προσδοκιών τους.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής της 1ης Φεβρουαρίου 2006 «Λευκή Βίβλος για μια ευρωπαϊκή πολιτική επικοινωνίας» [COM(2006) 35 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Η εν λόγω Λευκή Βίβλος αποτέλεσε τη βάση για ευρύτατη διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη, με σκοπό τη βελτίωση της επικοινωνίας και την αναθέρμανση του δημόσιου διαλόγου στην Ευρώπη. Επί έξι μήνες, τα θεσμικά όργανα, οι πολίτες και τα ενδιαφερόμενα μέρη είχαν την ευκαιρία να συμβάλουν στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής επικοινωνιακής πολιτικής.

Η Επιτροπή προσδιόρισε πέντε άξονες δράσης. Σε καθέναν από τους τομείς αυτούς εμπίπτουν συγκεκριμένες δράσεις προς υλοποίηση οι οποίες έχουν τεθεί σε διαβούλευση. Η Επιτροπή διοργάνωσε επίσης μια σειρά συμβουλευτικών φόρουμ για να δώσει τη δυνατότητα στις διάφορες ομάδες συμφερόντων να εκφράσουν την άποψή τους. Τέλος, δημοσίευσε τις έρευνες του Ευρωβαρόμετρου που πραγματοποιήθηκαν μετά την άνοιξη του 2006.

Καθορισμός κοινών αρχών

Η πολιτική επικοινωνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης βασίζεται σε πολλές αρχές όπως το δικαίωμα στην ενημέρωση και την ελευθερία έκφρασης, η συμμετοχή όλων των πολιτών στον δημόσιο διάλογο, η πολυμορφία και η συμμετοχή.

Για την εφαρμογή των αρχών αυτών, η Επιτροπή υποβάλλει σε διαβούλευση τα ακόλουθα μέτρα:

• επεξεργασία ενός ευρωπαϊκού χάρτη ή ενός ευρωπαϊκού κώδικα δεοντολογίας για την επικοινωνία: στο έγγραφο αυτό θα περιληφθούν όλες οι κοινές αρχές που αφορούν την επικοινωνία και θα προτείνονται στα ενδιαφερόμενα μέρη δεσμεύσεις τις οποίες θα πρέπει να τηρούν·
• δημιουργία ενός διαδικτυακού φόρουμ για τους πολίτες: στο φόρουμ αυτό θα ζητηθεί η γνώμη των πολιτών για το περιεχόμενο του ευρωπαϊκού χάρτη ή του κώδικα δεοντολογίας για την επικοινωνία.

Συμμετοχή των πολιτών

Η βελτίωση της αγωγής του πολίτη, η σύσφιγξη των δεσμών μεταξύ πολιτών καθώς και των σχέσεων πολιτών και δημόσιων θεσμών: αυτοί είναι οι στόχοι που πρέπει να επιτευχθούν για να ενισχυθεί η συμμετοχή των πολιτών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να στηρίξει τα κράτη μέλη σε θέματα αγωγής του πολίτη χάρη σε προγράμματα όπως τα Leonardo da Vinci, Socrates, Erasmus, πρόγραμμα κοινοτικής δράσης «Νεολαία» ή σε προγράμματα στον τομέα των τεχνολογιών της πληροφορίας.

Για τη δημιουργία δεσμών μεταξύ των πολιτών πρέπει να ενισχυθούν τόσο οι άμεσες επαφές μεταξύ των πολιτών και της Ένωσης όσο και οι έμμεσοι τρόποι επικοινωνίας, όπως είναι τα φόρουμ συζήτησης στο Διαδίκτυο. Η Επιτροπή έχει επίσης επεξεργαστεί ένα πρόγραμμα, με τίτλο «Πολίτες για την Ευρώπη» (es de en fr), το οποίο δίνει τη δυνατότητα στους Ευρωπαίους πολίτες να συναντώνται και να διοργανώνουν δημόσιες συζητήσεις με θέμα την Ευρώπη. Σκοπεύει επίσης να προβεί σε απογραφή όλων των υφιστάμενων προγραμμάτων ώστε να αξιοποιήσει κάθε δυνατότητα.

Τέλος, για να υπάρξει σύνδεση μεταξύ των πολιτών και των δημόσιων θεσμών, πρέπει πρώτα να γίνουν τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα πιο προσιτά και να αυξηθεί η διαφάνεια. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο έχουν καταβάλει σημαντικές προσπάθειες ως προς αυτό το θέμα. Η Επιτροπή, από την πλευρά της, καθόρισε τις ελάχιστες απαιτήσεις διαβούλευσης, δρομολόγησε μια δική της πρωτοβουλία σε θέματα διαφάνειας και σκοπεύει να προωθήσει αποφασιστικά την πολυγλωσσία.

Η επαφή με τους πολίτες μπορεί να αποκατασταθεί μέσω πολλών ενεργειών, μεταξύ άλλων:

• να διευκολυνθεί η ανταλλαγή καλών πρακτικών σε θέματα αγωγής του πολίτη, να αναπτυχθούν κοινά εκπαιδευτικά εργαλεία και, τέλος, να συνδεθούν σε ένα δίκτυο οι Ευρωπαίοι καθηγητές που διδάσκουν αγωγή του πολίτη·
• να συνδεθούν μεταξύ τους ηλεκτρονικά όλες οι ευρωπαϊκές βιβλιοθήκες·
• να δημιουργηθούν νέοι χώροι συνάντησης για τους Ευρωπαίους·
• να επεκταθούν τα προγράμματα που προσφέρουν στους πολίτες τη δυνατότητα να επισκεφθούν τα θεσμικά όργανα·
• να συμπληρωθούν οι δικτυακοί τόποι της Ένωσης με φόρουμ επιγραμμικής επικοινωνίας (on-line)·
• να επανεξεταστούν οι ελάχιστες απαιτήσεις για τη διαβούλευση ώστε να εξισορροπηθεί εκ νέου η εκπροσώπηση των ομάδων συμφερόντων·
• να διοργανωθούν ανοικτές συζητήσεις κατά τις οποίες τα τρία μεγάλα θεσμικά όργανα θα απαντούν στις ερωτήσεις του κοινού.

Συνεργασία με τα μέσα επικοινωνίας και νέες τεχνολογίες

Η κάλυψη των ευρωπαϊκών θεμάτων από τα ΜΜΕ είναι ανεπαρκής. Για να διορθώσει την κατάσταση αυτή, η Επιτροπή επιθυμεί, κατ' αρχάς, να δώσει στην Ευρώπη ένα ανθρώπινο πρόσωπο. Είναι ανάγκη να αποκτήσει η Ευρώπη μια σαφή δημόσια εικόνα, διότι πολύ συχνά εκλαμβάνεται ως απρόσωπη. Στη συνέχεια είναι σημαντικό να λαμβάνονται περισσότερο υπόψη η εθνική, περιφερειακή και τοπική διάσταση. Τα ευρωπαϊκά θέματα δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται μόνο από τα ειδικευμένα μέσα αλλά και να συζητώνται σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα πρέπει επίσης να επανατοποθετήσουν τις ευρωπαϊκές πολιτικές σε ένα τοπικό πλαίσιο. Τέλος, πρέπει να αξιοποιηθούν πλήρως οι δυνατότητες που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες. Όχι μόνο πρέπει να προωθηθούν οι νέες τεχνολογίες, αφού αποτελούν εργαλεία για τη διασυνοριακή δημοκρατία, αλλά και να γενικευτούν κατά τρόπον ώστε όλοι να μπορούν να έχουν πρόσβαση.

Για να μπορέσουν τα μέσα να διαδραματίσουν αποτελεσματικότερο ρόλο στην επικοινωνία με θέμα την Ευρώπη, η Επιτροπή προτείνει να υλοποιηθούν οι ακόλουθες ενέργειες:

• να χαραχτεί μια ευρωπαϊκή επικοινωνιακή πολιτική που θα ενθαρρύνει τις δημόσιες αρχές να συνεργαστούν καλύτερα με τα μέσα·
• να εφοδιαστούν τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα με τα καλύτερα εργαλεία και ικανά στελέχη στον τομέα της επικοινωνίας. Γι' αυτό πρέπει, σε πρώτο επίπεδο, να εκσυγχρονιστεί η υπηρεσία Europe By Satellite αλλά και να εφαρμοστεί ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα κατάρτισης σε θέματα δημόσιας επικοινωνίας, το οποίο θα απευθύνεται στους δημόσιους υπαλλήλους των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και των κρατών μελών·
• να προσαρμοστούν οι πληροφορίες που παρέχονται στα μέσα στις ανάγκες του τοπικού πληθυσμού·
• να υποβληθεί έκθεση με θέμα τις τεχνολογίες πληροφορίας και τη δημοκρατία στην Ευρώπη ώστε να αξιολογηθεί καλύτερα η πρόσβαση των πολιτών στα νέα επικοινωνιακά εργαλεία.

Κατανόηση της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης

Στον τομέα αυτόν η Επιτροπή έχει ήδη επεξεργαστεί με επιτυχία εργαλεία για την ανάλυση της κοινής γνώμης, όπως είναι οι έρευνες του Ευρωβαρόμετρου ή και άλλες ανεξάρτητες ερευνητικές εργασίες στον τομέα των κοινωνικών επιστημών για τα ευρωπαϊκά θέματα. Η μεθοδολογία για τις έρευνες του Ευρωβαρόμετρου βρίσκεται αυτήν τη στιγμή στο στάδιο της επανεξέτασης.

Μπορούν να ληφθούν και άλλα μέτρα για τη διερεύνηση της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης:

• να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων για να σχεδιαστούν νέες έρευνες του Ευρωβαρόμετρου και να διαδοθούν τα αποτελέσματα·
• μαζί με τις νέες έρευνες του Ευρωβαρόμετρου να γίνονται και δημόσιες συζητήσεις·
• να πραγματοποιηθούν έρευνες και δημοσκοπήσεις για τον τρόπο προβολής των ευρωπαϊκών θεμάτων από την άνοιξη του 2006 και μετά·
• να διαμορφωθεί ένα δίκτυο εθνικών εμπειρογνωμόνων σε θέματα δημοσκοπήσεων·
• να δημιουργηθεί ένα ανεξάρτητο παρατηρητήριο της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης.

Δράση από κοινού

Η διαμόρφωση ενός ευρωπαϊκού δημόσιου χώρου απαιτεί τη δέσμευση όλων των ενδιαφερόμενων μερών: των κρατών μελών, των θεσμικών οργάνων της Ένωσης, της περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης, των πολιτικών κομμάτων και, τέλος, των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Η Επιτροπή προτείνει σε όλους αυτούς τους συντελεστές μια σειρά ενεργειών για τη βελτίωση της κατάστασης όσον αφορά την προβολή των ευρωπαϊκών θεμάτων:

• να ενταθεί η συνεργασία μεταξύ εθνικού και ευρωπαϊκού επιπέδου: η συνεργασία αυτή μπορεί να πραγματωθεί είτε στο οικονομικό σκέλος είτε στο λειτουργικό σκέλος, για παράδειγμα να τεθούν στη διάθεση των κρατών μελών τα ευρωπαϊκά δίκτυα και κέντρα αναμετάδοσης πληροφοριών. Οι συναντήσεις μεταξύ υπουργών των κρατών μελών και Ευρωπαίων επιτρόπων θα αυξηθούν. Τέλος, τα κράτη μέλη θα μπορούν να διοργανώνουν, και αυτά, δημόσιες και κοινοβουλευτικές συζητήσεις για τις ετήσιες στρατηγικές προτεραιότητες της Επιτροπής·
• να ενταθεί η συνεργασία μεταξύ των εθνικών αρχών που είναι επιφορτισμένες με τη δημόσια επικοινωνία, ώστε να αναληφθούν κοινές πρωτοβουλίες και να γίνει ανταλλαγή των καλών πρακτικών·
• να προβληθεί περισσότερο ο ρόλος της Ένωσης στον κόσμο: πρόκειται για έναν αποτελεσματικό τρόπο προσέλκυσης του ενδιαφέροντος των πολιτών για τα ευρωπαϊκά θέματα. Για να γίνει αυτό, πρέπει να αυξηθούν τα μέσα που παραχωρούνται στη διπλωματία·
• να αυξηθεί η συνεργασία μεταξύ των θεσμικών οργάνων της Ένωσης σε θέματα ενημέρωσης των πολιτών, για παράδειγμα με τη βελτίωση της οργάνωσης της διοργανικής ομάδας εργασίας για την πληροφόρηση·
• να ενισχυθούν οι προσπάθειες της Οικονομικής και Κοινωνικής Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Επιτροπής των Περιφερειών σε ό,τι αφορά τη διοργάνωση συζητήσεων σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο για τα ευρωπαϊκά θέματα·
• να ενθαρρυνθούν τα πολιτικά κόμματα να ασχολούνται περισσότερο με τα ζητήματα ευρωπαϊκής πολιτικής·
• να παρακινηθούν οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών να καταρτίζουν σχέδια που θα επικεντρώνονται στη συνεργασία στον τομέα της δημόσιας επικοινωνίας.

Οργάνωση της διαβούλευσης

Η διαβούλευση για την εν λόγω Λευκή Βίβλο προβλεπόταν να διαρκέσει έξι μήνες, από τον Φεβρουάριο έως τον Ιούλιο του 2006.

Μετά το πέρας της διαβούλευσης συστάθηκαν ομάδες εργασίας στις οποίες συμμετέχουν εκπρόσωποι της Επιτροπής καθώς και οι εταίροι της για κάθε θεματικό άξονα. Οι ομάδες εργασίας ήταν επιφορτισμένες με την επεξεργασία προτάσεων για συγκεκριμένες ενέργειες. Η Επιτροπή πρότεινε σε μια ανακοίνωση της 3ης Οκτωβρίου 2007 πολυάριθμες δράσεις που επιτρέπουν την καλύτερη πληροφόρηση και την ακρόαση των ευρωπαίων πολιτών. Οι δράσεις αυτές προκύπτουν από τη Λευκή Βίβλο για την ευρωπαϊκή πολιτική επικοινωνίας, στην οποία ανταποκρίθηκαν εκατοντάδες πολίτες από την εγκαινίασή της τον Φεβρουάριο του 2006.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβουλιο, στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών - Σύμπραξη για την επικοινωνιακή προβολή των ευρωπαϊκών θεμάτων [COM(2007) 568 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην Οικονομική και Κοινωνική Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών της 13ης Οκτωβρίου 2005 «Η συμβολή της Επιτροπής κατά την περίοδο προβληματισμού και πέραν αυτής: Σχέδιο Δ για δημοκρατία, διάλογο και δημόσια συζήτηση» [COM(2005) 494 - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Ανακοίνωση της Επιτροπής της 20ής Ιουλίου 2005 Σχέδιο δράσης (es de en fr) της Επιτροπής σχετικά με την προβολή της Ευρώπης προς τους πολίτες [SEC(2005) 985 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 22.03.2008