Ειδικό πρόγραμμα «Ικανότητες»

Το ειδικό αυτό πρόγραμμα έχει στόχο την ενίσχυση των ερευνητικών υποδομών στην Ευρώπη. Οι διαφορετικές δραστηριότητες που εφαρμόζονται θα αποσκοπούν, αφενός, στην προσέγγιση των ΜΜΕ, των περιφερειών, της κοινωνίας των πολιτών καθώς και των τρίτων χωρών της επιστημονικής κοινότητας και, αφετέρου, στην ενίσχυση του ερευνητικού δυναμικού των εν λόγω διαφόρων φορέων και της συνοχής μεταξύ των πολιτικών. Το παρόν έγγραφο προτείνει μια λεπτομερή παρουσίαση του ειδικού προγράμματος (ειδικοί στόχοι, χαρακτηριστικά, προσεγγίσεις, τομείς δραστηριοτήτων κ.τ.λ.).

ΠΡΑΞΗ

Απόφαση 2006/974/ΕΚ του Συμβουλίου, της 19ης Δεκεμβρίου 2006, σχετικά με το ειδικό πρόγραμμα «Ικανότητες», με το οποίο τίθεται σε εφαρμογή το 7ο πρόγραμμα πλαίσιο δραστηριοτήτων έρευνας, τεχνολογικής ανάπτυξης και επίδειξης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (2007-2013).

ΣΥΝΟΨΗ

Συνεχίζοντας προηγούμενες δραστηριότητές του, το ειδικό πρόγραμμα «Ικανότητες» έχει στόχο κυρίως τη δημιουργία νέων υποδομών έρευνας και καινοτομίας στην Ευρώπη.

Για την επίτευξη αυτού του στόχου, το πρόγραμμα προβλέπει μια στρατηγική προσέγγιση δύο φάσεων: μια προπαρασκευαστική φάση και μια φάση κατασκευής. Η εν λόγω προσέγγιση αφορά τους ακόλουθους τομείς:

Όσον αφορά τον προϋπολογισμό, το εκτιμώμενο ποσό που είναι αναγκαίο για την εκτέλεση του ειδικού προγράμματος ανέρχεται στα 4.097 εκατ. ευρώ για την περίοδο από την 1η Ιανουαρίου 2007 μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2013.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Το σύνολο των μέσων που κινητοποιήθηκαν από το πρόγραμμα ανταποκρίνονται σε ειδικούς στόχους σε κάθε τομέα:

Πρέπει να επισημανθεί ότι η εφαρμογή του 7ου προγράμματος-πλαισίου, στο οποίο περιλαμβάνονται τα διάφορα ειδικά προγράμματα και όλες οι ερευνητικές δραστηριότητες που απορρέουν από αυτά, θα διέπεται από την τήρηση των θεμελιωδών αρχών δεοντολογίας, αλλά και από κοινωνικές, νομικές, κοινωνικοοικονομικές, πολιτιστικές πτυχές και από πτυχές που αφορούν την ισότητα των φύλων.

ΘΕΜΑΤΑ: ΣΤΟΧΟΙ, ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ, ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Για καθένα από τα θέματα που επιλαμβάνεται το ειδικό πρόγραμμα έχει οριστεί:

Ερευνητικές υποδομές

Το ειδικό πρόγραμμα αποσκοπεί στην περίπτωση αυτή στη βελτιστοποίηση της χρήσης και της ανάπτυξης των ευρωπαϊκών ερευνητικών υποδομών * αλλά επίσης και στη στήριξη της δημιουργίας ή του εκσυγχρονισμού τους.. Επιπλέον, προβλέπονται μέτρα στήριξης για να καλύψουν ανάγκες, οι οποίες θα μπορούσαν ενδεχομένως να προκύψουν αργότερα. Γενικότερα, πρόκειται για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής τεχνολογικής τεχνογνωσίας για την εξυπηρέτηση μιας ανταγωνιστικότερης και δυναμικότερης οικονομίας της γνώσης.

Οι δράσεις σχετικά με τις ερευνητικές υποδομές (υπάρχουσες ή προσφάτως δημιουργημένες) καθώς και με την εμφάνιση νέων αναγκών συνίστανται:

Ο προϋπολογισμός για τον εν λόγω τομέα έρευνας θα ανέλθει σε 1.715 εκατ. ευρώ.

Έρευνα προς όφελος των ΜΜΕ

Προκειμένου να μπορέσουν οι ΜΜΕ και οι ενώσεις των ΜΜΕ να αξιοποιήσουν καλύτερα τις προόδους της έρευνας προς όφελος της ανάπτυξής τους, της τεχνογνωσίας τους και της ικανότητας πραγματοποίησης καινοτομιών, προβλέπονται δύο ειδικά συστήματα:

Τα καθεστώτα αυτά θα χρηματοδοτηθούν μέχρις ύψους 1.336 εκατ. ευρώ.

Περιφέρειες της γνώσης

Ο στόχος του ειδικού προγράμματος στην περίπτωση αυτή είναι η ενίσχυση του ερευνητικού δυναμικού των ευρωπαϊκών περιφερειών. Για την επίτευξη αυτού του στόχου θα ευνοηθεί, σε όλη την Ευρώπη, η υποστήριξη των «περιφερειακών ομάδων» οι οποίες περιλαμβάνουν τις περιφερειακές αρχές, τα πανεπιστήμια, τα ερευνητικά κέντρα, τις επιχειρήσεις και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη. Ένας καλύτερος συντονισμός ανάμεσα στην περιφερειακή πολιτική και στις πολιτικές που αναφέρονται στην έρευνα αποτελεί επίσης μέρος των προτεραιοτήτων του προγράμματος.

Τα διάφορα σχέδια αυτής της πτυχής θα αφορούν τις ακόλουθες δραστηριότητες:

Ο διατιθέμενος στις περιφέρειες της γνώσης προϋπολογισμός θα ανέλθει σε 126 εκατ. ευρώ.

Ερευνητικό δυναμικό

Η δράση του προγράμματος θα έπρεπε να επικεντρώνεται στις λιγότερο προηγμένες περιφέρειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) καθώς και στις απομακρυσμένες περιφέρειες, ώστε να είναι σε θέση να αξιοποιήσουν πλήρως τις ικανότητές του στον τομέα της έρευνας. Αυτό θα επέτρεπε μακροπρόθεσμα την ανάπτυξη του ερευνητικού δυναμικού (ενίσχυση των γνώσεων, ανάπτυξη νέων ικανοτήτων, αύξηση της προβολής) της διευρυμένης Ένωσης.

Όσον αφορά συγκεκριμένες δραστηριότητες, η δράση θα ευνοήσει ιδιαίτερα τις στρατηγικές συνεργασίες, συμπεριλαμβανομένων των αδελφοποιήσεων, ανάμεσα στις ερευνητικές ομάδες (τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα) των εν λόγω περιφερειών και στις μεγαλύτερες ερευνητικές ομάδες άλλων περιφερειών της Ευρώπης. Οι εν λόγω συνεργασίες και αδελφοποιήσεις θα επιτρέψουν στις ερευνητικές ομάδες που επιλέχθηκαν (βάσει της ποιότητας και του δυναμικού τους) ανάμεσα στις λιγότερο προηγμένες περιφέρειες να επωφεληθούν από:

Στην ανάπτυξη του ερευνητικού δυναμικού θα διατεθούν κονδύλια ύψους 340 εκατ. ευρώ.

Η επιστήμη στην κοινωνία

Η δημιουργία αποτελεσματικής και δημοκρατικής ευρωπαϊκής κοινωνίας της γνώσης προϋποθέτει αναπόφευκτα την ένταξη της επιστημονικής διάστασης στον ευρωπαϊκό κοινωνικό ιστό.

Κινητήριος μοχλός της καινοτομίας και κατά συνέπεια της ανάπτυξης, της ευημερίας και της αειφόρου ανάπτυξης, η επιστημονική έρευνα δεν έχει, κατά γενικό κανόνα, ενσωματωθεί ακόμη στην κοινωνία. Οι αιτίες γι’ αυτό είναι οι εξής:

Υπάρχουν τόσα στοιχεία που προκαλούν ασάφειες ανάμεσα, αφενός, στη διαρκή θέληση για περαιτέρω έρευνα ώστε να δοθεί απάντηση στις μεγάλες κοινωνικές προκλήσεις (αρρώστιες, ρύπανση, επιδημίες, ανεργία, κλιματικές αλλαγές, δημογραφική γήρανση κ.τ.λ.) και, αφετέρου, στο αυξανόμενο αίσθημα δυσπιστίας απέναντι στις πιθανές παρεκτροπές της επιστήμης.

Προκειμένου να αποφευχθεί η πρόκληση επιστημονικού χάσματος στις κοινωνίες μας κρίνεται απαραίτητο:

Η εφαρμογή αυτής της πτυχής θα ακολουθήσει τρεις μεγάλες γραμμές δράσης:

Όσον αφορά το ευρωπαϊκό επιστημονικό σύστημα, υπάρχουν τρεις πτυχές στο θεματολόγιο:

Σε επίπεδο πρόβλεψης και επίλυσης των πολιτικών, δεοντολογικών και κοινωνικών προβλημάτων, εντάσσονται δύο πτυχές:

Προκειμένου να βελτιωθεί η κατανόηση της θέσης της επιστήμης και της τεχνολογίας στην κοινωνία, το πρόγραμμα προτείνει την κατάρτιση ειδικευμένων πανεπιστημιακών δικτύων. Το καθήκον των εν λόγω δικτύων είναι να καταδείξουν την πραγματική συμμετοχή της επιστήμης στη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής κοινωνίας και ταυτότητας. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, θα έπρεπε να αναδεικνύονται πολλές πτυχές:

Όσον αφορά την εξέλιξη του ρόλου των πανεπιστημίων, θα δοθεί βάρος:

Επιπλέον, θα εφαρμοστεί πλαίσιο δράσεων για την ενίσχυση του ρόλου των γυναικών καθώς και της διάστασης του φύλου στα πλαίσια επιστημονικής έρευνας.

Επίσης, οι δραστηριότητες με στόχο τους νέους θα επικεντρωθούν:

Τέλος, όσον αφορά την επιστημονική επικοινωνία, η προσπάθεια θα επικεντρωθεί στις ακόλουθες πτυχές:

Ο προϋπολογισμός του θεματικού αυτού πεδίου θα ανέλθει σε 330 εκατ. Ευρώ.

Διεθνής συνεργασία

Προκειμένου να αναπτυχθεί διεθνής πολιτική υψηλού επιπέδου στους τομείς των επιστημών και των τεχνολογιών, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) σκοπεύει να:

Η συνεργασία με τρίτες χώρες αφορά κυρίως τις υποψήφιες χώρες, τις μεσογειακές χώρες εταίρους (MPC), τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων (WBC), τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, του Καυκάσου και της Κεντρικής Ασίας (EOCAC), τις αναπτυσσόμενες χώρες και τις αναδυόμενες οικονομίες.

Η εν λόγω συνεργασία προϋποθέτει:

Ένας προϋπολογισμός 180 εκατ. ευρώ θα διατεθεί στις δραστηριότητες διεθνούς συνεργασίας.

Ειρμός των πολιτικών στον τομέα της έρευνας

Εκτός από την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και του ειρμού των εθνικών και κοινοτικών πολιτικών έρευνας, η ΕΕ έχει ως στόχο τα ακόλουθα:

Προς το σκοπό αυτό, δύο άξονες δράσης πρέπει να υιοθετηθούν:

Το πεδίο αυτό θα χρηματοδοτηθεί από το πρόγραμμα με 70 εκατ. ευρώ.

Πλαίσιο

Από το 1984, η ΕΕ εφαρμόζει πολιτική έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης που βασίζεται σε πολυετή προγράμματα πλαίσια. Το 7ο πρόγραμμα πλαίσιο είναι το δεύτερο αφότου τέθηκε σε εφαρμογή η στρατηγική της Λισσαβόνας το 2000. Ο ρόλος του είναι πρωταρχικής σημασίας για την ανάπτυξη και την απασχόληση στην Ευρώπη κατά τα επόμενα έτη.

Λέξεις-κλειδιά της πράξης

Παραπομπες

Πράξη

Έναρξη ισχύος - Ημερομηνία εκπνοής

Προθεσμία για μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των κρατών μελών

Επίσημη Εφημερίδα

Απόφαση 2006/974/ΕΚ

1.1.2007-31.12.2013

-

ΕΕ L 400 της 30.12.2006

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Ανακοίνωση της Επιτροπής της 29ης Απριλίου 2009 προς το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Κοινωνική και Οικονομική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών σχετικά με την πρόοδο που έχει σημειωθεί στο πλαίσιο του Έβδομου Ευρωπαϊκού Προγράμματος-Πλαισίου Έρευνας [COM(2009) 209 – Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη εφημερίδα]. Οι δράσεις στο πλαίσιο του προγράμματος «Ικανότητες» έχουν υψηλή ζήτηση, ιδίως εκείνες που στηρίζουν έρευνες για ΜΜΕ και ενώσεις ΜΜΕ.

Η συγκρότηση των 44 έργων υποδομής προτεραιότητας που παρουσιάζουν στρατηγικό ευρωπαϊκό ενδιαφέρον και προσδιορίστηκαν από το «Ευρωπαϊκό Στρατηγικό Φόρουμ Ερευνητικών Υποδομών» (ESFRI) εμποδίζεται από την έλλειψη κοινοτικών και εθνικών πόρων. Ωστόσο, η θέσπιση νέου νομικού πλαισίου για τις ευρωπαϊκές ερευνητικές υποδομές το 2009 οφείλει να εξασφαλίσει περαιτέρω ώθηση και ασφάλεια όσον αφορά τον χρηματοοικονομικό προγραμματισμό, ενοποιώντας τον με τα άλλα δημοσιονομικά μέσα (ΕΤΕ, Διαρθρωτικά Ταμεία).

Οι δραστηριότητες «Ερευνητικό δυναμικό» και «Περιφέρειες της γνώσης» που οικοδομούν επιστημονική ικανότητα σε πλήθος περιφερειών δεν είχαν τα αναμενόμενα αποτελέσματα (ιδίως στις περιφέρειες σύγκλισης), επειδή πλήττονται και αυτές από την έλλειψη πόρων. Καλύτερη και πιο επικεντρωμένη χρήση των διαρθρωτικών ταμείων θα επέτρεπε να επιτευχθούν πολύ περισσότερα όσον αφορά την βελτίωση της επιστημονικής και τεχνολογικής αριστείας σε ολόκληρη την ΕΕ.

Το νέο χρηματοδοτικό καθεστώς ενθαρρύνει περισσότερο τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής εταιρικής σχέσης μεταξύ της έρευνας και της κοινωνίας.

Απόφαση αριθ. 743/2008/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 9ης Ιουλίου 2008 περί της συμμετοχής τής Κοινότητας σε πρόγραμμα έρευνας και ανάπτυξης ορισμένων κρατών μελών, το οποίο στηρίζει τις ΜΜΕ που διεξάγουν έρευνα και ανάπτυξη [Επίσημη Εφημερίδα L 201, 30.7.2008].

Το πρόγραμμα Eurostars στηρίζει τις ΜΜΕ που διεξάγουν δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης (Ε&Α). Το πρόγραμμα αυτό βασίζεται στο άρθρο 169 της συνθήκης ΕΚ σχετικά με τη συμμετοχή τής Κοινότητας σε πρόγραμμα Ε&Α που υλοποιείται από κοινού από ορισμένα κράτη μέλη. Στόχος τού Eurostars είναι η ευθυγράμμιση και ο συγχρονισμός των εθνικών προγραμμάτων έρευνας και καινοτομίας με σκοπό τη δημιουργία κοινού προγράμματος που χαρακτηρίζεται από επιστημονική, διαχειριστική και οικονομική ενοποίηση στους αντίστοιχους τομείς και συμβάλλει στη δημιουργία τού Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας.

Το Eurostars είναι ένα κοινό πρόγραμμα μεταξύ του EUREKA και του έβδομου προγράμματος-πλαισίου για την έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη (Ικανότητες).

Συγχρηματοδοτείται από τα κράτη μέλη και τις λοιπές συμμετέχουσες τρίτες χώρες, και από την Κοινότητα. Η οικονομική συνεισφορά τής Κοινότητας θα ανέλθει σε 100 εκατ. ευρώ, ενώ τα 22 κράτη μέλη της ΕΕ και οι 5 χώρες που συνδέονται με το 7ο ΠΠΕΤΑ θα συνεισφέρουν από κοινού 300 εκατ. ευρώ επιπλέον. Η χρηματοδότηση από τον ιδιωτικό τομέα θα ανέλθει σε 400 εκατ. ευρώ. Συνεπώς, το συνολικό ποσό υπέρ των ευρωπαϊκών ΜΜΕ που δραστηριοποιούνται στον τομέα της έρευνας θα είναι 800 εκατ. ευρώ για έξι χρόνια.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 30.05.2010