URBAN II

1) ΣΤΟΧΟΣ

Καθορισμός των κατευθυντηρίων γραμμών της Επιτροπής σχετικά με την οικονομικοκοινωνική ανάπλαση πόλεων και προαστίων που διέρχονται κρίση, υπέρ αειφόρου αστικής ανάπτυξης.

2) ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής στα κράτη μέλη, της 28ης Απριλίου 2000, σχετικά με τη θέσπιση γενικών κατευθύνσεων για την ανάληψη κοινοτικής πρωτοβουλίας που αφορά την οικονομική και κοινωνική ανάπλαση πόλεων και προαστίων σε κρίση, έτσι ώστε να προωθηθεί η αειφόρος αστική ανάπτυξη - URBAN II [C(2000) 1100 - Επίσημη Εφημερίδα C 141 της 19.5.2000].

3) ΣΥΝΟΨΗ

Πλέον του 80 % των Ευρωπαίων πολιτών σήμερα είναι αστοί. Ως κέντρα ανταλλαγών και ανάπτυξης σε επίπεδο πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό, οι πόλεις παίζουν ουσιώδη ρόλο στην Ευρώπη. Σε απόκριση προς το φαινόμενο αυτό, η αστική διάσταση τίθεται ως ένα από τα κεντρικά διακυβεύματα των κοινοτικών πολιτικών. Όντως εμφανίζεται εναργώς στις κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής σχετικά με τον προγραμματισμό παρεμβάσεων διαρθρωτικών ταμείων με βάση τους «κεντρικούς άξονες» (Στόχος 1, Στόχος 2, Στόχος 3).

Δρομολογημένη το 1994, η κοινοτική πρωτοβουλία URBAN ενθαρρύνει αστικές ζώνες ή συνοικίες σε κρίση να αναπτύξουν καινοτομικούς και ολοκληρωμένους τρόπους δράσης για αστική ανάπτυξη. Στις οικείες ζώνες οι εν λόγω τρόποι δράσης αποφέρουν πλέον τα πρώτα τους αποτελέσματα: η ποιότητα ζωής βελτιώνεται και οι τοπικοί παράγοντες συμφωνούν υπογραμμίζοντας τη σημασία της ολοκληρωμένης προσέγγισης URBAN. Έτσι, κατά την περίοδο προγραμματισμού 1994-1999 η κοινοτική πρωτοβουλία URBAN υποστήριξε οικονομικά 118 αστικές ζώνες με συνολικό ποσό 900 εκατ. ευρώ προς όφελος 3,2 εκατ. ατόμων.

Μεταξύ 1989 και 1999, οι καινοτομικές δράσεις του Ευρωπαϊκού ταμείου περιφερειακής ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) συνετέλεσαν θετικά στην καινοτομία στον αστικό χώρο καθώς και στον πειραματισμό νέων μορφών οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής ανάπτυξης με ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Με ποσό 164 εκατ. ευρώ χρηματοδοτήθηκαν 59 πιλοτικά έργα σε πόλεις (UPP - ΑΠΕ (EN)).

Λαμβανομένων υπόψη των θετικών αυτών εμπειριών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να συνεχίσει προς την ίδια κατεύθυνση. Κατά τρόπο γενικό η Επιτροπή επιθυμεί να αξιοποιηθεί καλύτερα η αστική διάσταση στο σύνολο των κοινοτικών πολιτικών. Ειδικότερα, στη γενική νομοθεσία για τα διαρθρωτικά ταμεία θεσπίζει την URBAN II, νέα κοινοτική πρωτοβουλία αειφόρου αστικής ανάπτυξης.

Τα κράτη μέλη και η Επιτροπή χρηματοδοτούν από κοινού την URBAN II. Στην περίοδο 2000-2006 προβλέπεται ότι για την πρωτοβουλία αυτή θα διατεθούν 730 εκατ. ευρώ από τον κοινοτικό προϋπολογισμό μόνο από το ΕΤΠΑ, για συνολική επένδυση ύψους 1,6 δισ. ευρώ με κάλυψη περίπου 2,2 εκατ. κατοίκων. Ο βαθμός συμμετοχής της κοινοτικής χρηματοδότησης ανέρχεται μέχρι το 75 % της συνολικής επιλέξιμης δαπάνης στις αστικές ζώνες που τοποθετούνται στο στόχο 1 και σε 50 % για τις ζώνες που τοποθετούνται εκτός.

Στόχοι

Η κοινοτική πρωτοβουλία URBAN II προσδίδει προστιθέμενη αξία όσον αφορά τις παρεμβάσεις που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο των «κύριων αξόνων». Είναι σκόπιμο να υπογραμμισθεί έντονα ο καινοτομικός χαρακτήρας των παρεμβάσεων οι οποίες, αφού αποτελέσουν το αντικείμενο «έργων βιτρίνας ή επίδειξης», είναι δυνατόν να ενσωματώσουν προοδευτικά τα κύρια προγράμματα.

Οι στόχοι της νέας κοινοτικής πρωτοβουλίας είναι:

Προκειμένου να επιτευχθούν τέτοιου είδους στόχοι, οι στρατηγικές αστικής ανάπλασης πρέπει να είναι σύμφωνες προς τις ακόλουθες αρχές:

Επιλέξιμες ζώνες

Η URBAN II υποστηρίζει 70 αστικές ζώνες. Ο πληθυσμός κάθε αντίστοιχης ζώνης κανονικά ανέρχεται σε 20.000 τουλάχιστον άτομα, οροφή που είναι δυνατόν να κατέλθει μέχρι 10.000 άτομα σε ορισμένες περιπτώσεις.

Κάθε επιλέξιμη πόλη ή συνοικία πρέπει να συνιστά ομοιογενή γεωγραφική και κοινωνικοοικονομική οντότητα. Οι εν λόγω ζώνες αντιμετωπίζουν κατάσταση κρίσης από άποψη αστική ή την αναγκαιότητα οικονομικοκοινωνικής ανάπλασης. Κείμενες είτε εντός είτε εκτός επιλέξιμων ζωνών των Στόχων 1 και 2 διαρθρωτικών ταμείων, πληρούν τουλάχιστον τρεις από τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

Σε ενδεικτική βάση οικονομικής χορήγησης (ES) (DE) (EN) (FR) (IT) και πλήθους αστικών ζωνών ανά κράτος μέλος και λαμβανόμενου υπόψη κάποιου ελάχιστου κατωφλίου δαπανών (500 ευρώ ανά κάτοικο), τα κράτη μέλη προχωρούν σε εντοπισμό των αστικών ζωνών οι οποίες επιθυμούν να συμμετάσχουν στην URBAN II. Κάθε επιλεγόμενη ζώνη καθορίζει αναπτυξιακή στρατηγική η οποία περιγράφεται σε πρόγραμμα κοινοτικής πρωτοβουλίας (ΠΚΠ). Ως διαπραγματευτική βάση της χρηματοδοτικής υποστήριξης από την Επιτροπή, το έγγραφο αυτό θέτει στην πράξη σε εφαρμογή την καινοτομική στρατηγική αστικής ανάπτυξης.

Δράσεις προτεραιότητας

Οι στρατηγικές αναπτύσσουν παρεμβάσεις των οποίων η σημαντική επίδραση ενισχύει την περιωπή των ζωνών που έχουν επιλεγεί στο επίπεδο και του κράτους μέλους και της Κοινότητας. Πέραν τούτου, προσανατολίζονται προς οργανωτική μεταρρύθμιση της αστικής διαχείρισης μέσω αυξημένης ανάθεσης εξουσιών και συμμετοχή του συνόλου των ενδιαφερόμενων μερών. Πέραν τούτου, οι στρατηγικές ευθυγραμμίζονται προς τις ακόλουθες προτεραιότητες:

Η ανταλλαγή εμπειριών και ορθών πρακτικών στον τομέα της αστικής ανάπτυξης και οικονομικοκοινωνικής ανάπλασης αστικών ζωνών αποτελεί ουσιώδη συνιστώσα της κοινοτικής πρωτοβουλίας URBAN II. Η θέση σε εφαρμογή καταλλήλων μεθόδων ποσοτικοποίησης και δεικτών επιδόσεων, που θα ήταν δυνατόν να αντλήσουν στοιχεία από την Επιθεώρηση για πόλεις (EN), θα διευκολύνει τον εν λόγω μηχανισμό ανταλλαγής πληροφοριών. Προς το σκοπό αυτό, όσον αφορά τη δικτύωση προβλέπεται η διάθεση ποσού κατ΄ ανώτατο όριο 15 εκατ. ευρώ. Άλλα μέτρα τεχνικής αρωγής είναι δυνατόν να προβλεφθούν με πρωτοβουλία της Επιτροπής ή κρατών μελών. Τα ποσά τα αναλαμβανόμενα για την ανταλλαγή εμπειριών και ορθών πρακτικών και μέτρων τεχνικής αρωγής φθάνουν κατ΄ ανώτατο όριο το 2 % της συνολικής συμμετοχής του ΕΤΠΑ.

Προγράμματα κοινοτικής πρωτοβουλίας

Ενδεχομένως σε συνεργασία με τις περιφερειακές και εθνικές αρχές, οι τοπικές αρχές των επιλέξιμων ζωνών επεξεργάζονται πρόγραμμα κοινοτικής πρωτοβουλίας (ΠΚΠ) με το οποίο τίθεται σε εφαρμογή καινοτομική στρατηγική αστικής ανάπτυξης. Κάθε πρόγραμμα αφορά μία αστική ζώνη της οποίας τα γεωγραφικά και κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά είναι ομοιογενή. Σε ορισμένες περιπτώσεις είναι δυνατόν να καλύπτονται και περισσότερες αστικές ζώνες εκτάσεως κάθε μία τουλάχιστον 10.000 εκταρίων, που ανήκουν σε κοινό εδαφικό πλαίσιο.

Στα ΠΚΠ εφαρμόζεται το σύνολο των γενικών διατάξεων του γενικού κανονισμού για τα διαρθρωτικά ταμεία. Με βάση τις διατάξεις αυτές, τα προγράμματα έχουν περιεχόμενο ανάλογο προς τα Ενιαία έγγραφα προγραμματισμού (ΕΕΠ) και περιλαμβάνουν:

Εντός 6 μηνών μετά τη δημοσίευση της παρούσας ανακοίνωσης οι αρχές που θα έχουν επιλεγεί υποβάλλουν στην Επιτροπή το ΠΚΠ τους. Το τελευταίο ακολουθείται από συμπλήρωμα προγραμματισμού εντός 3 μηνών μετά την έγκριση των προγραμμάτων, εκτός αν το κράτος μέλος επιλέξει να υποβάλει συνολική αίτηση κοινοτικής επιχορήγησης.

Παρακολούθηση, θέση σε εφαρμογή και αξιολόγηση παρεμβάσεων

Η διαχειριστική αρχή φέρει την ευθύνη διοργάνωσης της προετοιμασίας των αποφάσεων που λαμβάνει η επιτροπή παρακολούθησης και, κατά περίπτωση, η Διευθύνουσα επιτροπή. Ειδικότερα διασφαλίζει ή συντονίζει την παραλαβή, την εξέταση και την προεπιλογή δράσεων που έχουν προταθεί για χρηματοδότηση.

Συνερχόμενη τουλάχιστον μία φορά το έτος, η επιτροπή παρακολούθησης αποτελείται από αντιπροσώπους των τοπικών αρχών, ενδεχομένως και περιφερειακών και εθνικών, οικονομικούς και κοινωνικούς εταίρους, μη κυβερνητικές οργανώσεις. Βασικά, μεταξύ άλλων, η Επιτροπή είναι επιφορτισμένη με την παρακολούθηση, την αξιολόγηση του συνόλου και των τροποποιήσεων του προγράμματος.

Περισσότερες πληροφορίες παρέχονται στον ειδικό τίτλο για την κοινοτική πρωτοβουλία URBAN II (ES) (DE) (EN) (FR) (IT), στον ιστότοπο της γενικής διεύθυνσης Περιφερειακή πολιτική.

4) meτρα εφαρμογης

Αρχικά η Επιτροπή είχε προβλέψει την υποστήριξη 50 περίπου αστικών ζωνών. Στην πράξη τελικά επιλέχθηκαν 70. Περισσότερες πληροφορίες παρέχονται στα ανακοινωθέντα τύπου (EN) (FR) που αφορούν την έγκριση του συνόλου των προγραμμάτων.

5) μεταγενεστερες εργασιες

Ανακοίνωση της Επιτροπής, της 14ης Ιουνίου 2002, με τίτλο «Ο προγραμματισμός διαρθρωτικών ταμείων 2000-2006: αρχική αξιολόγηση της πρωτοβουλίας URBAN II», προς το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών [COM(2002)308 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]. Το θέμα των πόλεων αποτελεί διαρκώς περισσότερο επείγουσα πολιτική προτεραιότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η προσέγγιση URBAN αποδίδει διάφορα διδάγματα για το μέλλον της ευρωπαϊκής πολιτικής: ολοκληρωμένη προσέγγιση, ιδιαίτερη έμφαση σε εδάφη σχετικά περιοριζόμενα, κάποια ευελιξία στην επιλογή εδαφών ανάλογα με τις ανάγκες και τις προτεραιότητες σε εθνικό επίπεδο, απλούστευση και διοικητική ευελιξία, τοπική σύμπραξη.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 18.07.2005