Τρίτη έκθεση σχετικά με την οικονομική και κοινωνική συνοχή: προτάσεις για την περιφερειακή πολιτική μετά το 2006

Για πρώτη φορά από την έναρξη το 2001 των συζητήσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η τρίτη έκθεση με θέμα την οικονομική και κοινωνική συνοχή προχωρεί σε συγκεκριμένες προτάσεις για το μέλλον της περιφερειακής πολιτικής μετά το έτος 2006. Την ανάλυσή της βασίζει στην αξιολόγηση της επιρροής των κοινοτικών και εθνικών πολιτικών στη συνοχή. Επικαιροποιεί τα δεδομένα τα διαθέσιμα σχετικά με την κοινωνικοοικονομική κατάσταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής - Τρίτη έκθεση σχετικά με την οικονομική και κοινωνική συνοχή [COM (2004) 107 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Η πολιτική για την οικονομική και κοινωνική συνοχή παράγει θετικά αποτελέσματα στις εδαφικές περιοχές που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι μεγάλες όμως κοινωνικοοικονομικές ανισότητες μεταξύ των κρατών μελών και μεταξύ των περιφερειών παραμένουν. Οι διαφορές αυτές από άποψη ευμάρειας και δυναμισμού προέρχονται από διαρθρωτικά ελλείμματα σε ορισμένους παράγοντες με πρωταρχική σημασία για την ανταγωνιστικότητα όπως οι επενδύσεις σε υλικές υποδομές, η καινοτομία και οι ανθρώπινοι πόροι. Τα κράτη μέλη και οι περιφέρειες έχουν συνεπώς ανάγκη στήριξης από τις κοινοτικές πολιτικές για να υπερβούν τα μειονεκτήματά τους, να αναπτύξουν τα συγκριτικά τους πλεονεκτήματα και να εξελιχθούν καλύτερα σε περιβάλλον συνεχώς περισσότερο ανταγωνιστικό.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΝΑΜΟΡΦΩΜΕΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗΣ

Στις 10 Φεβρουαρίου του 2004 η Επιτροπή εξέδωσε πρόταση προϋπολογισμού της διευρυμένης Ευρωπαϊκής Ένωσης με 27 κράτη μέλη (οι 15, τα 10 νέα κράτη μέλη, η Βουλγαρία και η Ρουμανία) για την περίοδο 2007-2013. Στην ανακοίνωση αυτή για τις δημοσιονομικές προοπτικές, θεωρεί βασικά ότι η πολιτική για τη συνοχή πρέπει να αποτελέσει το αντικείμενο ενιαίου κονδυλίου του προϋπολογισμού για τα ενισχυμένα μέσα. Η τρίτη έκθεση για τη συνοχή εντάσσεται σε προσέγγιση του ύψους αυτού. Λαμβάνει υπόψη την πρόκληση που αντιπροσωπεύει η διεύρυνση για την πολιτική συνοχής. Για πρώτη φορά η Επιτροπή προχωρεί σε συγκεκριμένες προτάσεις που απορρέουν από τη συζήτηση για το μέλλον της περιφερειακής πολιτικής μετά το έτος 2006. Από δημοσιονομική άποψη προτείνει προϋπολογισμό περιόδου 2007-2013 ισοδύναμο προς 0,41 % του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) της Ένωσης των 27 κρατών μελών. Το ποσοστό αυτό αντιπροσωπεύει 336,3 δισ. ευρώ για την εν λόγω περίοδο. Η Επιτροπή βασίζει τις προτάσεις της στην κοινωνικοοικονομική κατάσταση της Ένωσης καθώς και στη μελέτη επιρροής της περιφερειακής πολιτικής, άλλων ευρωπαϊκών πολιτικών και εθνικών πολιτικών.

Η διεύρυνση ανατρέπει την κοινωνικοοικονομική κατάσταση της Ένωσης

Με τη διεύρυνση της 1ης Μαΐου 2004 ο πληθυσμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα αυξηθεί κατά 20 % και η έκτασή της κατά το ένα τέταρτο περίπου. Αλλά το κοινοτικό ΑΕΠ αυξάνεται μόνο κατά 5 %. Οι περιφερειακές ανισότητες θα διπλασιαστούν. Η μέση ευμάρεια ανά κάτοικο στην Ένωση των 25 μειώνεται κατά 12,5 % περίπου. Η αναλογία πληθυσμού που διαβιώνει στις περιφέρειες με καθυστέρηση ανάπτυξης αυξάνει και από 20 % ανέρχεται σε 25 %. Ταυτοχρόνως οι δυσκολίες των περιφερειών με μειονεκτήματα της σημερινής Ένωσης δεν θα εξαφανιστούν, οπότε προκύπτει η ανάγκη να συνεχιστεί η στήριξή τους.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εισέλθει σε φάση οικονομικής αναδιάρθρωσης. Η εξέλιξη αυτή είναι αποτέλεσμα της παγκοσμιοποίησης των εμπορικών συναλλαγών, της μετάβασης σε οικονομία της γνώσης και της γήρανσης του πληθυσμού. Εξάλλου η οικονομική συγκυρία έχει υποβιβασθεί κατά τα τρία τελευταία έτη ενώ έχει αυξηθεί η ανεργία.

Το Μάρτιο του 2000 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισσαβόνας (DE) (EN) (FR) καθόρισε για την Ευρωπαϊκή Ένωση το στόχο να καταστεί η ζώνη η πλέον ανταγωνιστική και δυναμική στον κόσμο. Με οικονομία ισχυρή και βασιζόμενη στη γνώση θα ενισχυθεί η δημιουργία θέσεων απασχόλησης και θα δοθεί ώθηση σε κοινωνικές και περιβαλλοντικές πολιτικές που διασφαλίζουν αειφόρο ανάπτυξη και κοινωνική συνοχή. Τα Ευρωπαϊκά Συμβούλια της Νίκαιας (EN) (FR) και του Γκέτεμποργκ μεταποίησαν το γενικό αυτό στόχο σε τομεακές στρατηγικές, αντίστοιχα στους τομείς της κοινωνικής ένταξης και της αειφόρου ανάπτυξης. Επιπλέον, η πολιτική για τη συνοχή συμβάλλει στην πραγματοποίηση του στόχου της Λισσαβόνας. Η αναμόρφωση της πολιτικής αυτής αναμένεται ότι θα προσανατολιστεί εντονότερα προς την επιθυμητή κατεύθυνση.

Ποία η κοινοτική στήριξη για τα νέα κράτη μέλη μεταξύ 2004 και 2006;

Τα δέκα νέα κράτη μέλη θα επωφεληθούν κοινοτικής στήριξης αμέσως μετά την ένταξή τους. 6. Κατά τη χρονική περίοδο 2000-2006 θα λάβουν 3 δισ. ευρώ ως διαρθρωτικές ενισχύσεις από τα οικονομικά μέσα προένταξης ISPA (μεταφορές και περιβάλλον) και SAPARD (γεωργία και αγροτική ανάπτυξη) καθώς και από το πρόγραμμα Phare (ενίσχυση διοικητικών δυνατοτήτων). Μετά την ένταξή τους τα νέα κράτη μέλη, η Βουλγαρία και η Ρουμανία θα έχουν στη διάθεσή τους 1,6 δισ. ευρώ ετησίως ενισχύσεις μέσω του Phare μέχρι το έτος 2006.

Για τα νέα κράτη μέλη η περίοδος 2004-2006 θα είναι περίοδος μετάβασης. Θα τους δώσει τη δυνατότητα να συνηθίσουν στη διαχείριση Διαρθρωτικών Ταμείων σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες. Θα επωφεληθούν από στήριξη των Διαρθρωτικών Ταμείων με ποσό 21,8 δισ. ευρώ. Οι δράσεις που θα εκτελεστούν θα στρέφονται σε περιορισμένο πλήθος προτεραιοτήτων (esdeenfr): υποδομές, ανθρώπινοι πόροι και παραγωγικές επενδύσεις.

Νέα πολιτική για τη συνοχή στην περίοδο 2006-2013

Η μελλοντική περιφερειακή πολιτική θα εστιάζεται σε περιορισμένο πλήθος βασικών θεμάτων: την καινοτομία και την οικονομία της γνώσης, το περιβάλλον και την πρόληψη κινδύνων, την προσπελασιμότητα και τις υπηρεσίες κοινού συμφέροντος (SIG). Προκειμένου να τεθούν σε εφαρμογή οι προτεραιότητες αυτές, δίνεται προτεραιότητα σε τρεις κοινοτικούς άξονες οι οποίοι θα αντικαταστήσουν την υφιστάμενη κατανομή μεταξύ Στόχου 1, Στόχου 2, Στόχου 3.

Τα φυσικά μειονεκτήματα εντείνουν τα προβλήματα ανάπτυξης. Έτσι, στο πλαίσιο της μελλοντικής πολιτικής για τη συνοχή σε ορισμένα εδάφη θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή. Οι δράσεις υπέρ των αστικών ζωνών θα ενσωματώσουν πλήρως τα περιφερειακά προγράμματα προκειμένου οι πόλεις να έχουν δυνατότητα να επωφελούνται σε μεγαλύτερο βαθμό στήριξης από την κοινοτική πρωτοβουλία URBAN II. Στο πλαίσιο του μελλοντικού στόχου «Σύγκλιση», η Επιτροπή θα καθορίσει ειδικό πρόγραμμα για τις επτά εξόχως απόκεντρες περιφέρειες (Γουαδελούπη, Μαρτινίκα, Γουιάνα, Ρενιόν, Κανάρια Νησιά, Αζόρες, Μαδέρα). Τα προβλήματα πρόσβασης είναι ιδιαίτερα οξέα σε πολλά νησιά, ορεινές ζώνες και στις αραιοκατοικημένες περιφέρειες. Η κατανομή πόρων υπέρ του στόχου «Περιφερειακή ανταγωνιστικότητα και απασχόληση» θα λαμβάνει υπόψη αυτή την πραγματικότητα με τον καθορισμό περιφερειακών κριτηρίων και την αύξηση του μέγιστου συντελεστή κοινοτικής χρηματοδότησης. Επιπλέον, τα μέσα ενίσχυσης στην αγροτική ανάπτυξη και στον τομέα της αλιείας θα απλουστευτούν και θα διευκρινιστούν. Η πρωτοβουλία LEADER+, η οποία υποστηρίζει καινοτομικές στρατηγικές ανάπτυξης σε αγροτικό περιβάλλον, θα ενσωματώσει πλήρως το γενικό προγραμματισμό.

Η συμπληρωματικότητα της περιφερειακής πολιτικής με άλλες κοινοτικές πολιτικές αποτελεί ουσιώδες σημείο της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής. Όντως, επιρροή σε επίπεδο εδαφικής περιοχής έχουν η πολιτική για την καινοτομία, την εκπαίδευση και την κατάρτιση, η ισότητα ευκαιριών μεταξύ των γυναικών και των ανδρών, οι δημόσιες συμβάσεις. Επιπλέον, ουσιώδες στοιχείο αποτελεί η συνάφεια μεταξύ της συνοχής και του ανταγωνισμού. Οι περιφέρειες με καθυστέρηση ανάπτυξης θα παραμένουν επιλέξιμες στις κρατικές ενισχύσεις. Οι εξόχως απόκεντρες περιφέρειες επίσης αλλά για μεταβατικό χρονικό διάστημα. Για τα υπόλοιπα περιφερειακά προγράμματα η Επιτροπή προτείνει την εγκατάλειψη του σημερινού συστήματος το οποίο καθορίζει λεπτομερή χάρτη επιλέξιμων ζωνών σε επίπεδο υποπεριφερειακό. Η συνοχή θα διασφαλίζεται σε επίπεδο προτεραιοτήτων προς χρηματοδότηση.

Αναμόρφωση της διαχείρισης Διαρθρωτικών Ταμείων

Οι διαδικασίες διαχείρισης της περιφερειακής πολιτικής επηρεάζουν την αποτελεσματικότητά της. Επιβάλλουν ομοιόμορφους και αυστηρούς κανόνες. Ο προγραμματισμός, η εταιρική σχέση, η συγχρηματοδότηση και η αξιολόγηση θα παραμένουν γενικές αρχές της μελλοντικής περιφερειακής πολιτικής. Προκειμένου να αυξηθεί η απορρόφηση πιστώσεων, είναι δυνατές βελτιώσεις όπως:

Τις προτάσεις της η Επιτροπή τις βασίζει στην κοινωνικοοικονομική κατάσταση της Ένωσης καθώς και στη μελέτη της επιρροής της περιφερειακής πολιτικής, άλλων ευρωπαϊκών πολιτικών και εθνικών πολιτικών. Περισσότερες πληροφορίες παρέχονται στο ειδικό δελτίο SCADPlus.

Για περισσότερα στοιχεία οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να ανατρέχουν στον ιστότοπο INFOREGIO της γενικής διεύθυνσης «Περιφερειακή πολιτική»:

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Δεύτερη ενδιάμεση έκθεση σχετικά με την οικονομική και κοινωνική συνοχή [COM(2003) 34 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]. Βλέπε ειδικό δελτίο SCADPlus (esdeenfr).

Πρώτη ενδιάμεση έκθεση σχετικά με την οικονομική και κοινωνική συνοχή [COM(2003) 46 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]. Βλέπε ειδικό δελτίο SCADPlus (esdeenfr).

«Ενότητα της Ευρώπης, αλληλεγγύη των λαών, διαφοροποίηση εδαφών» - Δεύτερη έκθεση σχετικά με την οικονομική και κοινωνική συνοχή [COM(2001) 24 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]. Βλέπε τα ειδικά δελτία SCADPlus: υφιστάμενη κατάσταση και απολογισμός (esdeenfr), συμπεράσματα και συστάσεις (esdeenfr), 10 θέματα προς συζήτηση.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 07.05.2007