Γονική άδεια

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Οδηγία 2010/18/ΕΕ σχετικά με την εφαρμογή της αναθεωρημένης συμφωνίας-πλαισίου για τη γονική άδεια

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ;

Εφαρμόζει την αναθεωρημένη συμφωνία-πλαίσιο για τη γονική άδεια που συνήφθη από τους ευρωπαϊκούς κοινωνικούς εταίρους στις 18 Ιουνίου 2009.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

• Οι εργαζόμενοι δικαιούνται γονική άδεια κατά τη γέννηση ή την υιοθεσία ενός παιδιού. Η αίτηση άδειας μπορεί να γίνει ωσότου το παιδί φθάσει σε ηλικία που ορίζεται από τις εθνικές νομοθεσίες και/ή τις συλλογικές συμβάσεις, και μέχρις ότου συμπληρώσει το 8ο έτος της ηλικίας του.
• Η παρούσα οδηγία εφαρμόζεται ισότιμα για όλους τους εργαζομένους, άνδρες και γυναίκες, ανεξαρτήτως του τύπου συμβάσεως (αορίστου χρόνου, ορισμένου χρόνου, μερικής ή προσωρινής απασχόλησης).
• Η γονική άδεια πρέπει να χορηγείται για περίοδο τουλάχιστον 4 μηνών ως ατομικό δικαίωμα και των δύο γονέων. Επί της αρχής, οι εργαζόμενοι δικαιούνται να κάνουν πλήρη χρήση της άδειας. Οπότε, δεν θα πρέπει να είναι μεταβιβάσιμη από τον ένα γονέα στον άλλο. Ωστόσο μπορεί να εγκριθεί ένας τέτοιος τύπος μεταβίβασης, αρκεί κάθε γονέας να κάνει χρήση της άδειάς του για τουλάχιστον 1 από τους 4 μήνες με στόχο να ενθαρρυνθεί η δικαιότερη χρήση του δικαιώματος της άδειας και από τους δύο γονείς. Η οδηγία καθορίζει ελάχιστα πρότυπα ώστε τα κράτη μέλη της ΕΕ να μπορούν να εφαρμόζουν ή να θεσπίζουν ευνοϊκότερες διατάξεις.

Εφαρμογή της άδειας

• Οι προϋποθέσεις πρόσβασης και οι περιπτώσεις χρήσης του δικαιώματος της γονικής άδειας ορίζονται από το εθνικό δίκαιο ή/και τις συλλογικές συμβάσεις. Για παράδειγμα, τα κράτη μέλη ή/και οι κοινωνικοί εταίροι μπορούν:
  • να προβλέπουν τη χορήγηση γονικής άδειας κατά πλήρη χρόνο, κατά μερικό χρόνο, κατά τρόπο αποσπασματικό ή με τη μορφή χρονικής πίστωσης, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες τόσο των εργοδοτών όσο και των εργαζομένων·
  • να εξαρτούν το δικαίωμα γονικής άδειας από την περίοδο αρχαιότητας, που δεν μπορεί να υπερβαίνει το 1 έτος. Ανά περίπτωση, για τον υπολογισμό της περιόδου θα λαμβάνεται υπόψη το σύνολο των διαδοχικών συμβάσεων ορισμένου χρόνου που έχουν συναφθεί με τον ίδιο εργοδότη·
  • να καθορίζουν τις περιστάσεις υπό τις οποίες επιτρέπεται η αναβολή χορήγησης της άδειας από τον εργοδότη για βάσιμους λόγους που συνδέονται με τη λειτουργία της επιχείρησης·
  • να επιτρέπουν ειδικές διευθετήσεις για να διασφαλίζεται η ομαλή λειτουργία των μικρών επιχειρήσεων.
• Οι εργαζόμενοι που επιθυμούν γονική άδεια έχουν υποχρέωση κοινοποίησης στον εργοδότη τους. Κάθε κράτος μέλος ορίζει την περίοδο κοινοποίησης λαμβάνοντας υπόψη το συμφέρον τόσο των εργαζομένων όσο και των εργοδοτών.
• Η οδηγία καλεί επίσης τα κράτη μέλη και/ή τους κοινωνικούς εταίρους να ορίσουν συμπληρωματικά μέτρα ή/και ειδικές προϋποθέσεις ως προς την εφαρμογή της άδειας από υιοθετούντες γονείς και από γονείς παιδιών με αναπηρία ή μακροχρόνια ασθένεια.

Επιστροφή στην εργασία και μη διάκριση

• Αφού τελειώσει η γονική τους άδεια, οι εργαζόμενοι έχουν το δικαίωμα να επιστρέψουν στην ίδια θέση εργασίας. Εάν αυτό είναι αδύνατο, ο εργοδότης οφείλει να τους παράσχει ισοδύναμη ή ανάλογη θέση, βάσει της σύμβασης ή της σχέσης εργασίας τους.
• Επιπλέον, τα κεκτημένα δικαιώματα ή τα υπό κτήση δικαιώματα από τον εργαζόμενο κατά την ημερομηνία έναρξης της γονικής άδειας:
  • πρέπει να διατηρούνται ως έχουν έως το τέλος της γονικής άδειας·
  • πρέπει να ισχύουν μετά τη λήξη της γονικής άδειας. Πρέπει να ισχύουν επίσης όλες οι αλλαγές που επήλθαν στο εθνικό δίκαιο, τις συλλογικές συμβάσεις και/ή τις εθνικές πρακτικές.
• Ομοίως, οι εργαζόμενοι πρέπει να προστατεύονται έναντι λιγότερο ευνοϊκής μεταχείρισης ή απόλυσης εξαιτίας της αίτησης ή της λήψης γονικής άδειας.
• Τα κράτη μέλη και/ή οι εθνικοί κοινωνικοί εταίροι αποφασίζουν για όλα τα θέματα που αφορούν την κοινωνική ασφάλιση και τα εισοδήματα σε σχέση με τη γονική άδεια. Η συμφωνία, συνεπώς, δεν περιλαμβάνει κανόνες σχετικά με την καταβολή μισθού ή αποζημίωσης κατά τη διάρκεια της γονικής άδειας.
• Τέλος, με την επιστροφή τους από την άδεια, οι εργαζόμενοι θα μπορούν να ζητήσουν αλλαγές στο ωράριο και/ή την οργάνωση της εργασίας τους για καθορισμένη χρονική περίοδο. Οι εργοδότες οφείλουν να εξετάζουν τις αιτήσεις και να απαντούν ανάλογα με τις ανάγκες τόσο τις δικές τους όσο και των εργαζομένων.

Άδεια για λόγους «ανωτέρας βίας» (απρόβλεπτες περιστάσεις)

• Οι εργαζόμενοι μπορούν επίσης να ζητήσουν άδεια για λόγους ανωτέρας βίας που συνδέονται με οικογενειακούς λόγους. Ειδικότερα, μπορεί να γίνει αίτηση για την εν λόγω άδεια σε περίπτωση ασθένειας ή ατυχήματος που καθιστά απαραίτητη την παρουσία του εργαζομένου κοντά στους οικείους του.

Κατάργηση

Η οδηγία θα καταργηθεί από την οδηγία για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής (2019/1158/ΕΕ) με ισχύ από τη 2α Αυγούστου 2022.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Η ΟΔΗΓΙΑ;

Η οδηγία εφαρμόζεται από την 7η Απριλίου 2009 και έπρεπε να γίνει νόμος στα κράτη μέλη έως την 8η Μαρτίου 2012.

Η οδηγία θα καταργηθεί από την οδηγία για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής [Οδηγία (ΕΕ) 2019/1158 – βλέπε σύνοψη) με ισχύ από την 2α Αυγούστου 2022.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Η εν λόγω συμφωνία αποτελεί συνέχεια της συμφωνίας-πλαίσιο της 14ης Δεκεμβρίου 1995 για την γονική άδεια, η οποία έλαβε νομική ισχύ με την οδηγία 96/34/ΕΚ του Συμβουλίου.

Αποτελεί ένα μέσο για την καλύτερη εξισορρόπηση των επαγγελματικών και οικογενειακών ευθυνών των εργαζομένων και προαγωγή της ισότητας των φύλων.

Εφαρμόζεται με οδηγία του Συμβουλίου σύμφωνα με το άρθρο 155 παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε:

• Δικαιώματα στο πλαίσιο της ΕΕ για την ισορροπία μεταξύ της επαγγελματικής – ιδιωτικής ζωής (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Οδηγία 2010/18/EE του Συμβουλίου, της 8ης Μαρτίου 2010, σχετικά με την εφαρμογή της αναθεωρημένης συμφωνίας-πλαισίου για τη γονική άδεια που συνήφθη από τις οργανώσεις BUSINESSEUROPE, UEAPME, CEEP και ETUC και με την κατάργηση της οδηγίας 96/34/EK (ΕΕ L 68 της 18.3.2010, σ. 13–20).

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις και διορθώσεις της οδηγίας 2010/18/ΕΕ έχουν ενσωματωθεί στο βασικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Κανονισμός (ΕΕ) 2019/1158 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Ιουνίου 2019, σχετικά με την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής για τους γονείς και τους φροντιστές και την κατάργηση της οδηγίας 2010/18/ΕΕ του Συμβουλίου (ΕΕ L 188 της 12.7.2019, σ. 79–93).

τελευταία ενημέρωση 03.02.2022