Λιθουανία

1) ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

Γνώμη της Επιτροπής COM(97)2007 τελικό [Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής COM(98) 706 τελικό [Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής COM(2000) 707 τελικό [Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής COM(2001) 700 τελικό - SEC(2001)1750 [Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής COM(2002) 700 τελικό - SEC(2002)1406 [Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Έκθεση της Επιτροπής COM(2003) 675 τελικό - SEC(2003)1204 [Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα]Συνθήκη προσχώρησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση [Επίσημη Εφημερίδα L 236 της 23.09.2003]

2) ΣΥΝΟΨΗ

Σύμφωνα με τη γνώμη που εξέδωσε η Επιτροπή τον Ιούλιο του 1997, η μεταφορά του κοινοτικού κεκτημένου για την άμεση φορολογία στο εθνικό δίκαιο δεν αναμενόταν ότι θα δημιουργούσε προβλήματα στη Λιθουανία. Ωστόσο, η έκθεση υπογράμμιζε ότι έπρεπε να καταβληθούν σημαντικές προσπάθειες στον τομέα της άμεσης φορολογίας για να μπορέσει η χώρα να συμμορφωθεί μεσοπρόθεσμα προς τους κοινοτικούς κανόνες για τον ΦΠΑ και τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης. Η Επιτροπή επέμενε επίσης ότι υπήρχε η δυνατότητα συμμετοχής της Λιθουανίας στην αμοιβαία συνδρομή, μόλις η φορολογική της διοίκηση θα ήταν έτοιμη από τεχνική άποψη.

Η έκθεση του Νοεμβρίου 1998 επεσήμαινε ότι, παρά την επίτευξη κάποιας προόδου στον τομέα του ΦΠΑ, η Λιθουανία έπρεπε να καταβάλει ουσιαστικές προσπάθειες για να εναρμονιστεί με τις κοινοτικές διατάξεις σχετικά με τον ΦΠΑ και τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης.

Η έκθεση του Νοεμβρίου 2000 ανέφερε ότι είχε σημειωθεί κάποια πρόοδος στον τομέα της διοικητικής ικανότητας, αλλά ότι εξακολουθούσαν να υπάρχουν καθυστερήσεις όσον αφορά την ψήφιση της νομοθεσίας για τον ΦΠΑ και τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης.

Η έκθεση του Νοεμβρίου 2001 έκρινε ότι η Λιθουανία είχε σημειώσει περιορισμένη πρόοδο στον τομέα της εναρμόνισης της νομοθεσίας της. Είχαν αρχίσει να ισχύουν οι τροποποιήσεις του νόμου για τον ΦΠΑ (καθορισμός του τόπου παροχής υπηρεσιών, ορισμός της έννοιας της υπηρεσίας που παρέχεται εκτός επικράτειας και ειδικό καθεστώς για τα ταξιδιωτικά πρακτορεία). Όσον αφορά τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης, στο εξής το υγραέριο (GPL) υπόκειται σε ειδικό φόρο κατανάλωσης ενώ η διάρθρωση και οι συντελεστές των ειδικών φόρων κατανάλωσης που εφαρμόζονται στο αλκοόλ και τα αλκοολούχα ποτά συμφωνούν με το κεκτημένο. Όσον αφορά τη διοικητική συνεργασία και την αμοιβαία συνδρομή, το Κοινοβούλιο έχει κυρώσει τις συμβάσεις για την πρόληψη της διπλής φορολογίας με τη Ρωσία, τις Κάτω Χώρες, την Κροατία, τη Σλοβενία και την Αρμενία. Έχει αρχίσει να ισχύει η συμφωνία για την αμοιβαία συνδρομή με τη Σουηδία. Στον τομέα της διοικητικής ικανότητας, το κεντρικό αρχείο των φορολογουμένων περιέχει τώρα μια σημαντική βάση δεδομένων ενώ δημιουργήθηκε μια νέα μονάδα επιφορτισμένη με τη διαχείριση των ειδικών φόρων κατανάλωσης. Έχουν γίνει τροποποιήσεις στις διαδικασίες ούτως ώστε να βελτιωθούν οι φορολογικοί έλεγχοι, η επιβολή των κυρώσεων, η εξέταση των διαφορών και η εξόφληση ή αναστολή των χρεών.

Στην έκθεση του Οκτωβρίου 2002 η Επιτροπή υπογραμμίζει ότι η Λιθουανία σημείωσε ουσιαστική πρόοδο όσον αφορά την εναρμόνιση της φορολογικής της νομοθεσίας με το κεκτημένο. Κάποια πρόοδος σημειώθηκε επίσης στον τομέα της μεταρρύθμισης της φορολογικής της νομοθεσίας.

Σύμφωνα με την έκθεση του 2003, η Λιθουανία εκπληρώνει τις περισσότερες από τις υποχρεώσεις που ανέλαβε στο πλαίσιο των ενταξιακών διαπραγματεύσεων στον τομέα του ΦΠΑ, των ειδικών φόρων κατανάλωσης και της άμεσης φορολογίας και, συνεπώς, αναμένεται ότι θα είναι σε θέση να εφαρμόσει το κεκτημένο ήδη από τη στιγμή της προσχώρησης. Στον τομέα της διοικητικής συνεργασίας και αμοιβαίας συνδρομής, η Λιθουανία εκπληρώνει μόνον εν μέρει τις δεσμεύσεις που ανέλαβε. Πρέπει επειγόντως να επισπεύσει τις προετοιμασίες για την εγκατάσταση συστημάτων ανταλλαγής πληροφοριών, ώστε να έχουν δημιουργηθεί οι βασικές διασυνδέσεις κατά την ημερομηνία της προσχώρησης

Η συνθήκη προσχώρησης υπογράφηκε στις 16 Απριλίου 2003 και η προσχώρηση πραγματοποιήθηκε την 1η Μαΐου 2004.

ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΚΕΚΤΗΜΕΝΟ

Στον τομέα της άμεσης φορολογίας, μειώθηκε ο φορολογικός συντελεστής επί των κερδών το Δεκέμβριο του 1999 και εναρμονίστηκε η φορολόγηση των μερισμάτων.

Στον τομέα της έμμεσης φορολογίας, η μεταφορά του κοινοτικού δικαίου για τον ΦΠΑ και τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης έχει γίνει εν μέρει, ενώ έχει σημειώσει καθυστέρηση η διοικητική μεταρρύθμιση που προβλέπεται στην εταιρική σχέση για την προσχώρηση του 1999. Τον Απρίλιο του 2000 καταργήθηκε η φορολογική απαλλαγή των δημοσίων μεταφορικών υπηρεσιών και αντικαταστάθηκε από την καθιέρωση μειωμένου συντελεστή 5%.

Στον τομέα της διοικητικής συνεργασίας και της αμοιβαίας συνδρομής, άρχισαν να ισχύουν τον Ιανουάριο του 2000 οι διμερείς συμβάσεις που συνήψε η Λιθουανία με την Ισλανδία, την Ιταλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες με στόχο την πρόληψη της διπλής φορολογίας και της φορολογικής απάτης. Ανάλογες συμβάσεις έχουν υπογραφεί με τη Ρωσία, τις Κάτω Χώρες, την Κροατία και τη Σλοβενία. Το διοικητικό φορολογικό σύστημα αποτελείται από την Εθνική Επιθεώρηση Φόρων (ΙΝΙ), η οποία υπάγεται στο υπουργείο Οικονομικών και από δέκα περιφερειακές επιθεωρήσεις. Η INI είναι αρμόδια για τη διαχείριση και την είσπραξη των εισφορών, ενώ τον Μάρτιο του 2000 κατάρτισε ένα στρατηγικό πρόγραμμα για τα έτη 2000-2004. Τον Απρίλιο του 2000, τα τοπικά δίκτυα της ΙΝΙ συνδέθηκαν με το κεντρικό δίκτυο και ολοκληρώθηκε το σύστημα φορολογικών πληροφοριών.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Φόρος προστιθεμένης αξίας (ΦΠΑ)

Το ισχύον σύστημα του φόρου προστιθεμένης αξίας θεσπίστηκε τον Μάιο του 1994, προκειμένου να αντικαταστήσει τον πρώην φόρο κύκλου εργασιών. Η Λιθουανία καθόρισε ενιαίο συντελεστή 18% σε όλες τις συναλλαγές, συμπεριλαμβανομένων των εισαγωγών. Το ισχύον στη Λιθουανία καθεστώς του ΦΠΑ βασίζεται στις βασικές αρχές της σχετικής κοινοτικής νομοθεσίας, χαρακτηρίζεται όμως από αρκετές γενικότητες και από έλλειψη συνοχής ως προς την εφαρμογή του.

Από τον Ιούλιο του 1997, η Λιθουανία συνεχίζει την προσέγγιση της νομοθεσίας της ως προς τον φόρο προστιθεμένης αξίας προκειμένου να ευθυγραμμιστεί με το κοινοτικό κεκτημένο. Οι αλλαγές που θεσπίστηκαν πρόσφατα στην εθνική νομοθεσία αφορούν κατά κύριο λόγο την κατάργηση του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ που εφαρμόζεται μόνον στα εγχώρια γεωργικά προϊόντα και την άνοδο του ορίου εγγραφής στα μητρώα προκειμένου να μειωθεί ο αριθμός των υποκείμενων στο ΦΠΑ. Παρά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί, πρέπει να καταβληθούν ακόμη σημαντικές προσπάθειες.

Στην έκθεση του Νοεμβρίου 2000 αναφέρεται ότι απαιτούνται βελτιώσεις στη νομοθεσία προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της έκτης οδηγίας. Πράγματι, ο κατάλογος των απαλλαγών είναι υπερβολικά μακρύς, δεν υπάρχει σύστημα επιστροφής για τους μη εγγεγραμμένους υποκείμενους στο φόρο, ούτε σύστημα «αντιστροφής της επιβάρυνσης» ("reverse charge").

Η έκθεση του Νοεμβρίου 2001 επιβεβαιώνει την αξιολόγηση αυτή.

Το Μάρτιο του 2002 ψηφίστηκε νέος νόμος για τον ΦΠΑ, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ τον Ιούλιο του 2002. Ο νόμος αυτός ορίζει την έννοια της φορολογητέας ύλης, του υποκείμενου στο φόρο και της φορολογητέας συναλλαγής. Θεσπίζει επίσης μέτρα για την κατάργηση των απαλλαγών και των σημερινών μειωμένων συντελεστών, τα οποία είναι ασυμβίβαστα με το κοινοτικό κεκτημένο.

Στο τέλος του 2003 η Λιθουανία πρέπει ακόμη να μεταφέρει στο εθνικό της δίκαιο τον μηχανισμό του ενδοκοινοτικού ΦΠΑ και να εναρμονιστεί με το σύνολο των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ και των απαλλαγών, εκτός από τον τομέα στον οποίον εγκρίθηκε παρέκκλιση. Επίσης, θα πρέπει να διευθετήσει τις μικρές αποκλίσεις που εξακολουθούν να υφίστανται για τις φορολογητέες πράξεις, τον τόπο παράδοσης και το ειδικό καθεστώς των μεταχειρισμένων αντικειμένων.

Ειδικοί φόροι κατανάλωσης

Όπως στον τομέα του ΦΠΑ, περαιτέρω προσπάθειες απαιτούνται και στον τομέα των ειδικών φόρων κατανάλωσης. Συγκεκριμένα, η μπίρα πρέπει να φορολογείται με βάση την περιεκτικότητα σε αλκοόλη και το κρασί ανά εκατόλιτρο, ενώ στα τσιγάρα πρέπει να επιβάλλεται όχι μόνο ειδικός φόρος κατανάλωσης αλλά και φόρος που προέρχεται από το συνδυασμό ενός ειδικού συντελεστή και του συντελεστή κατ'αξίαν.

Η έκθεση του Νοεμβρίου 2001 επιβεβαιώνει την αξιολόγηση αυτή.

Ο νόμος για τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης ψηφίστηκε τον Οκτώβριο του 2001 και τέθηκε σε ισχύ τον Ιούλιο του 2002. Ο νόμος αυτός ρυθμίζει τη θέσπιση του καθεστώτος φορολογικής αποθήκης και του καθεστώτος αναστολής των δασμών καθώς και την εισαγωγή μικτού συντελεστή ειδικού φόρου κατανάλωσης για τα τσιγάρα τον Οκτώβριο του 2002.

Στο τέλος του 2003 κρίθηκε ότι πρέπει να καταβληθούν επιπλέον προσπάθειες για να επιτευχθεί ο ελάχιστος κοινοτικός συντελεστής ειδικού φόρου κατανάλωσης για ορισμένα προϊόντα καθώς και για να υπάρξει εναρμόνιση ενός μικρού αριθμού απαλλαγών για τα ορυκτέλαια. Η Λιθουανία πρέπει επίσης να διευθετήσει το πρόβλημα των αποκλίσεων σε ό,τι αφορά τους ορισμούς ορισμένων προϊόντων καθώς και τη διάρθρωση των ειδικών φόρων κατανάλωσης για ορισμένα ορυκτέλαια. Επιπλέον, θα πρέπει να επεκτείνει στην ενδοκοινοτική κυκλοφορία προϊόντων το εθνικό καθεστώς αναστολής των ειδικών φόρων κατανάλωσης για τα αντίστοιχα εναρμονισμένα προϊόντα. Η σταδιακή αύξηση των ειδικών φόρων κατανάλωσης για τα τσιγάρα γίνεται κατά τα προβλεπόμενα, με απώτερο στόχο να επιτευχθεί ο μέγιστος συντελεστής στις 31 Δεκεμβρίου 2009, όπως συμφωνήθηκε στο πλαίσιο των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.

Άμεση φορολογία

Στον τομέα της άμεσης φορολογίας, η νομοθεσία της Λιθουανίας θα πρέπει να σεβαστεί τις αρχές του κώδικα δεοντολογίας σχετικά με τη φορολογία των επιχειρήσεων. Ο νέος νόμος για τη φορολόγηση των κερδών ψηφίστηκε το Δεκέμβριο του 2001 και τέθηκε σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2002. Ο φορολογικός συντελεστής επί των κερδών των επιχειρήσεων μειώθηκε από 24% σε 15%. Εξάλλου, ο νέος νόμος για τη φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων ψηφίστηκε τον Ιούλιο του 2002. Ωστόσο, η Λιθουανία θα πρέπει να εναρμονίσει περισσότερο τη νομοθεσία της με το κεκτημένο λαμβάνοντας ιδίως μέτρα που στοχεύουν στην κατάργηση των φορολογικών μέτρων που θα μπορούσαν να είναι επιζήμια. Αυτό θα επιτρέψει στη Λιθουανία να σεβαστεί, όπως συμβαίνει και με τα κράτη μέλη, τον κώδικα δεοντολογίας σχετικά με τη φορολογία των επιχειρήσεων κατά τη στιγμή της προσχώρησης.

Στο τέλος του 2003, η Λιθουανία πρέπει ακόμη να μεταφέρει στο εθνικό της δίκαιο τις οδηγίες για τους τόκους και τα δικαιώματα εκμετάλλευσης καθώς και για τη φορολογία των εισοδημάτων από αποταμιεύσεις. Εξάλλου, θα πρέπει να τροποποιήσει τη νομοθεσία της για τις ελεύθερες ζώνες, καταργώντας τα πρόσθετα πλεονεκτήματα για μη μονίμους κατοίκους καθώς και τη δυνατότητα που έχουν οι επιχειρήσεις να προβαίνουν σε τραπεζικές και ασφαλιστικές πράξεις.

Διοικητική ικανότητα

Ορισμένα μέτρα έχουν ληφθεί για την αναμόρφωση και ενίσχυση της φορολογικής διοίκησης της Λιθουανίας σε ό,τι αφορά τη διενέργεια των φορολογικών ελέγχων, την επιβολή κυρώσεων, την εξέταση διαφορών φορολογικής φύσεως, την εξόφληση και την αναστολή των χρεών. Πρόοδος επίσης σημειώθηκε στον τομέα της ανάπτυξης ενός ολοκληρωμένου συστήματος φορολογικών πληροφοριών. Ήδη από το Μάιο του 2002 έχει αρχίσει να λειτουργεί πλήρως η βάση δεδομένων της Εθνικής Επιθεώρησης Φόρων (ΙΝΙ). Το νέο αυτό εργαλείο περιλαμβάνει τις φορολογικές δηλώσεις, τις δηλώσεις ΦΠΑ, τα τελωνειακά δεδομένα και τις πληροφορίες που προέρχονται από τους ελέγχους πληρωμών. Η εφαρμογή του συστήματος πληροφοριών σχετικά με τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης άρχισε τον Απρίλιο του 2002.

Το Φεβρουάριο του 2002 συγκροτήθηκε στο πλαίσιο της ΙΝΙ μια διεθνής υπηρεσία ανταλλαγής πληροφοριών, προκειμένου να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική επικοινωνία με τις φορολογικές διοικήσεις άλλων κρατών. Πέρα από τις κλασικές λειτουργίες αμοιβαίας συνδρομής στον τομέα της άμεσης φορολογίας, η υπηρεσία αυτή θα είναι επιφορτισμένη με την εφαρμογή του κεκτημένου για τη διοικητική συνεργασία στον τομέα της έμμεσης φορολογίας.

Παρά τις σημαντικές αυτές βελτιώσεις, η Λιθουανία θα πρέπει να σημειώσει πρόοδο όσον αφορά τις ικανότητες και την αποτελεσματικότητα της ΙΝΙ σχετικά με την είσπραξη των φόρων και την κατάρτιση και ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού. Εξάλλου, η Εθνική Επιθεώρηση Φόρων δεν έχει ακόμα δημιουργήσει ένα ολοκληρωμένο ηλεκτρονικό φορολογικό σύστημα που να είναι συμβατό με το σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών για τον ΦΠΑ (VIES) καθώς και με το σύστημα ανταλλαγής δεδομένων σχετικά με τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης (SEDA).

Στο τέλος του 2003 έχουν δημιουργηθεί οι αναγκαίες διοικητικές δομές, ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη η αναμόρφωση και ο εκσυγχρονισμός της φορολογικής διοίκησης. Εξακολουθούν όμως να απαιτούνται προσπάθειες για τη βελτίωση της ικανότητας είσπραξης των φόρων και την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των φορολογικών αρχών, ιδίως, όσον αφορά τη βελτίωση των διαδικασιών ελέγχου και της άσκησης του λογιστικού ελέγχου. Συνεπώς, η αύξηση της κατάρτισης και των ανθρώπινων πόρων στους τομείς αυτούς αποτελούν προτεραιότητα.

Σε ό,τι αφορά τη διοικητική συνεργασία και αμοιβαία συνδρομή, πρέπει να ολοκληρωθεί η νομοθετική εναρμόνιση. Έχει ήδη δημιουργηθεί Κεντρικό Γραφείο Σύνδεσης, με ικανοποιητικό αριθμό υπαλλήλων, το οποίο θα λειτουργεί και ως Γραφείο Σύνδεσης για τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης. Αντίθετα, η Λιθουανία πρέπει να μεριμνήσει επειγόντως ώστε να αναπτυχθεί το πρόσφατα εγκατεστημένο σύστημα ανταλλαγής πληροφοριών στον τομέα του ΦΠΑ.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 14.01.2004