Σήμα Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Κληρονομιάς

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΕΓΓΡΑΦΟΥ:

Απόφαση αριθ. 1194/2011/EU σχετικά με τη θέσπιση του Σήματος Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Κληρονομιάς

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ;

• Η απόφαση θεσπίζει σήμα για την ευρωπαϊκή πολιτιστική κληρονομιά το οποίο απονέμεται σε χώρους που βρίσκονται εντός της ΕΕ και κατέχουν σημαντικό ρόλο στην ιστορία, τον πολιτισμό και την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Στόχος του Σήματος Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Κληρονομιάς είναι:

• η ανάδειξη της κοινής ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς ώστε να ενισχυθεί η αίσθηση των πολιτών ότι ανήκουν στην ΕΕ και
• η προώθηση του διαπολιτισμικού διαλόγου.

Χάρη, κυρίως, στον πολιτισμικό τουρισμό, η πολιτιστική κληρονομιά διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην οικονομική ανάπτυξη των ευρωπαϊκών περιφερειών, οι οποίες έχουν να κερδίσουν εάν την αναδείξουν.

Εφόσον το ευρωπαϊκό σήμα υπογραμμίζει τη συμβολική ευρωπαϊκή αξία των χώρων και την παιδαγωγική τους διάσταση, διαφοροποιείται από τις πρωτοβουλίες που έχει θεσπίσει η Unesco (π.χ. ο κατάλογος μνημείων της παγκόσμιας κληρονομιάς ή ο ενδεικτικός κατάλογος για την άυλη πολιτιστική κληρονομιά της ανθρωπότητας) και το Συμβούλιο της Ευρώπης στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Κριτήρια για την απονομή

Μπορούν να θέσουν υποψηφιότητα:

• τα μνημεία·
• οι φυσικοί, οι ενάλιοι, οι αρχαιολογικοί, οι βιομηχανικοί ή οι αστικοί χώροι·
• τα πολιτιστικά τοπία·
• οι τόποι ιστορικής μνήμης·
• τα πολιτιστικά αγαθά και αντικείμενα (δηλ. αντικείμενα με καλλιτεχνική, ιστορική ή αρχαιολογική αξία για μια συγκεκριμένη χώρα)· και
• η άυλη κληρονομιά που συνδέεται με έναν τόπο (π.χ. οι προφορικές παραδόσεις, οι τελετουργίες, οι τέχνες του θεάματος), συμπεριλαμβανομένης της σύγχρονης πολιτιστικής κληρονομιάς.

Κοινές υποψηφιότητες μπορούν να υποβάλλονται από:

• διακρατικούς χώρους, που βρίσκονται σε διάφορες χώρες της ΕΕ και επικεντρώνονται σε 1 συγκεκριμένο θέμα· και
• εθνικούς θεματικούς χώρους που αφορούν περισσότερους χώρους στο πλαίσιο του ίδιου θέματος σε μια μόνο χώρα.

Οι υποψήφιοι χώροι για την απονομή του σήματος πρέπει να αποδεικνύουν ότι διαθέτουν τουλάχιστον 1 από τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

• διακρατικό ή πανευρωπαϊκό χαρακτήρα, καταδεικνύοντας με ποιον τρόπο η επιρροή τους και η ελκυστικότητά τους υπερβαίνουν τα εθνικά σύνορα·
• θέση και ρόλο στην ιστορία και την ολοκλήρωση της Ευρώπης καθώς και σχέση με γεγονότα, προσωπικότητες και ευρωπαϊκά κινήματα κρίσιμης σημασίας·
• θέση και ρόλο στην ανάπτυξη και την προάσπιση των κοινών αξιών επάνω στις οποίες έχει οικοδομηθεί η ΕΕ (π.χ. το Μέγαρο της Ειρήνης στη Χάγη, Κάτω Χώρες).

Εξάλλου, οι υποψήφιοι χώροι πρέπει να υποβάλουν σχέδιο με το οποίο δεσμεύονται:

• να ενισχύσουν τη συνείδηση των πολιτών για την ευρωπαϊκή διάσταση του χώρου·
• να οργανώσουν εκπαιδευτικές δραστηριότητες·
• να ενθαρρύνουν την πολυγλωσσία·
• να συμμετέχουν στις δραστηριότητες των δικτύων των χώρων που έχουν λάβει το σήμα· και
• να προωθήσουν τον χώρο σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Ένα πρόγραμμα εργασιών πρέπει επίσης να υποβάλλεται και να παρουσιάζει πώς οι υποψήφιοι χώροι ανταποκρίνονται σε ορισμένο αριθμό προϋποθέσεων, όπως την αποτελεσματική διαχείριση του χώρου, τη διασφάλιση της προστασίας του και της δυνατότητας πρόσβασης στο ευρύτερο δυνατό κοινό.

Διαδικασία επιλογής

Η προεπιλογή των χώρων πραγματοποιείται από τις χώρες της ΕΕ, οι οποίες δύνανται να επιλέξουν έως 2 χώρους ανά διετία. Στη συνέχεια, ο κατάλογος υποβάλλεται σε ευρωπαϊκή ομάδα ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων η οποία επιλέγει 1 χώρο, κατά ανώτατο όριο, ανά χώρα. Βάσει των συστάσεων της ευρωπαϊκής ομάδας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καθορίζει τους χώρους που λαμβάνουν το σήμα.

Οι εν λόγω χώροι παρακολουθούνται σε τακτική βάση προκειμένου να εξασφαλισθεί ότι εξακολουθούν να πληρούν τα κριτήρια και ότι υλοποιούν το σχέδιο και το πρόγραμμα εργασιών τους. Εάν αυτά δεν ισχύουν, η ομάδα μπορεί να προτείνει προσαρμογές σε συνεργασία με τη σχετική χώρα. Εάν τα αναγκαία μέτρα δεν θεσπιστούν, η Επιτροπή μπορεί να ανακαλέσει το σήμα.

Τα πρώτα σήματα απονεμήθηκαν το 2013.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Η ΑΠΟΦΑΣΗ;

Η απόφαση εφαρμόζεται από τις 23 Νοεμβρίου 2011.

ΠΛΑΙΣΙΟ

Στο εξής μια επίσημη πρωτοβουλία της ΕΕ και μέρος του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» (2014-2020), το Σήμα Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Κληρονομιάς, έχει εγκαινιαστεί, αρχικά, το 2006, με τη μορφή διακρατικής πρωτοβουλίας στην οποία συμμετείχαν δέκα χώρες της ΕΕ.

Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε:

• το «Σήμα Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Κληρονομιάς» στον δικτυακό τόπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

ΚΥΡΙΑ ΠΡΑΞΗ

Απόφαση αριθ. 1194/2011/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Νοεμβρίου 2011, σχετικά με τη θέσπιση δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Σήμα Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Κληρονομιάς (ΕΕ L 303 της 22.11.2011, σ. 1-9)

τελευταία ενημέρωση 04.07.2016