Σχέση μεταξύ πολυμερούς εμπορικού συστήματος και προτύπων εργασίας

Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξετάζει τις προοπτικές για μια συζήτηση στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου όσον αφορά τη σχέση μεταξύ πολυμερούς εμπορικού συστήματος και διεθνώς αναγνωρισμένων προτύπων εργασίας, λαμβάνοντας υπόψη τη θεμελιώδη αρχή της τήρησης των συγκριτικών πλεονεκτημάτων των αναπτυσσόμενων χωρών.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο, της 24ης Ιουλίου 1996, για το σύνδεσμο μεταξύ του εμπορικού συστήματος και των διεθνώς αναγνωρισμένων προτύπων εργασίας [COM (1996) 402 τελικό - Δεν δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα]

ΣΥΝΟΨΗ

Οι ευρωπαίοι πολίτες και οι πολιτικές αρχές δεν είναι δυνατόν να αδιαφορήσουν για το μη σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πλαίσιο των σχέσεων εργασίας, ο οποίος μπορεί να λάβει τη μορφή στέρησης των θεμελιωδών ελευθεριών (δουλεία, καταναγκαστική εργασία, εκμετάλλευση των παιδιών, απαγόρευση ενώσεων ή συλλογικών διαπραγματεύσεων).

Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να επιδιώξει την εγγύηση του σεβασμού των θεμελιωδών ελευθεριών που είναι ικανές να δημιουργήσουν συνθήκες εργασίας και διαβίωσης προσαρμοσμένες στο επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης και στις κοινωνικές δομές των διαφόρων χωρών.

Η Επιτροπή προωθεί την υιοθέτηση προοδευτικής προσέγγισης, βασισμένης στα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, που δεν θα επαναμφισβητεί το δικαίωμα των αναπτυσσόμενων χωρών να χρησιμοποιούν το συγκριτικό πλεονέκτημα ενός πολυάριθμου και φθηνού εργατικού δυναμικού. Η Επιτροπή πιστεύει ότι τα θέματα αυτά πρέπει να εξεταστούν στο πλαίσιο του ΠΟΕ.

Η μελέτη που ξεκίνησε το 1994 από τον ΟΟΣΑ, σχετικά με "τις ανταλλαγές, την απασχόληση και τα διεθνώς αναγνωρισμένα πρότυπα εργασίας", επικεντρώνεται σε σειρά θεμελιωδών προτύπων εργασίας παγκοσμίως αναγνωρισμένων: ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και των συλλογικών διαπραγματεύσεων, κατάργηση της εκμετάλλευσης της εργασίας των παιδιών, απαγόρευση της καταναγκαστικής εργασίας, μη εφαρμογή διακρίσεων όσον αφορά την απασχόληση. Η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι είναι πιθανόν να μειωθούν οι οικονομικές συνέπειες αυτών των προτύπων και να μην επηρεάζουν αρνητικά το ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης ή την ανταγωνιστική θέση των αναπτυσσόμενων χωρών.

Η ΔΟΕ δημιούργησε ομάδα εργασίας σχετικά με την κοινωνική διάσταση της ελευθέρωσης του διεθνούς εμπορίου. Λαμβάνοντας υπόψη τις δυσκολίες που αντιμετωπίζονται, η ομάδα συμφώνησε να αναβληθούν όλες οι μεταγενέστερες συζητήσεις σχετικά με τον καθορισμό σχέσης μεταξύ διεθνούς εμπορίου και προτύπων εργασίας μέσω κοινωνικής ρήτρας και μηχανισμού επιβολής κυρώσεων.

Στη σύνοδο κορυφής για την κοινωνική ανάπτυξη, στην Κοπεγχάγη, οι αρχηγoί των κρατών και κυβερνήσεων όλου του κόσμου αναγνώρισαν ότι τα θεμελιώδη πρότυπα εργασίας αντικατοπτρίζονται καλύτερα από τις σχετικές συμβάσεις της ΔΟΕ.

Στο πλαίσιο του Συστήματος Γενικευμένων Προτιμήσεων, η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιούργησε δύο είδη αυτόνομων δράσεων:

• δυνατότητα ολικής ή μερικής κατάργησης των παρεχόμενων προτιμήσεων σε περίπτωση πρακτικών δουλείας ή καταναγκαστικής εργασίας·
• "ειδικά συστήματα ενθάρρυνσης" για τη χορήγηση συμπληρωματικών προτιμήσεων στις χώρες που το ζητούν και οι οποίες σέβονται πράγματι τις συμβάσεις της ΔΟΕ σχετικά με τη συνδικαλιστική ελευθερία και το δικαίωμα συλλογικών διαπραγματεύσεων, καθώς και την εργασία των παιδιών

Σε διμερές επίπεδο, οι συμφωνίες συνεργασίας που έχει συνάψει η Ευρωπαϊκή Ένωση με τρίτες χώρες προβλέπουν συνεργασία στον οικονομικό και κοινωνικό τομέα: προγράμματα οικονομικής και τεχνικής υποστήριξης στον τομέα της εκπαίδευσης, της συμμετοχής των γυναικών στις οικονομικές δραστηριότητες κτλ.

Αφετέρου, από το 1992, σε κάθε συμφωνία με τρίτες χώρες πρέπει να υπάρχει ρήτρα σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η ρήτρα αυτή αναφέρεται στο σύνολο των δικαιωμάτων, όχι μόνο των αστικών και πολιτικών αλλά και στην ανάπτυξη, τα οικονομικά, πολιτιστικά και κοινωνικά δικαιώματα.

Σε πολυμερές επίπεδο, η Επιτροπή υπογραμμίζει το ρόλο:

• της ΔΟΕ, η οποία θεωρείται από τη φύση της ως ο καταλληλότερος φορέας για να εξετάσει το θέμα της προώθησης των προτύπων εργασίας·
• του ΠΟΕ, ο οποίος αποτελεί το χώρο συζήτησης σχετικά με τη σχέση μεταξύ εμπορίου και προτύπων εργασίας.

Η ΔΟΕ διαθέτει μηχανισμούς για τον έλεγχο της πραγματικής εφαρμογής των διεθνών συμβάσεων εργασίας. Ωστόσο, καμία διαδικασία δεν καταλήγει σε κυρώσεις· οι υπάρχοντες μηχανισμοί έχουν ηθική επίδραση (κυρίως στην κοινή γνώμη) και όχι καταναγκαστική. Ο στόχος της προώθησης των προτύπων εργασίας περιλαμβάνει την ενίσχυση των συστημάτων παρακολούθησης και της αποτελεσματικότητας της ΔΟΕ.

Οι ενδεχόμενες συζητήσεις στο πλαίσιο του ΠΟΕ πρέπει να έχουν ως σημείο εκκίνησης τρείς σημαντικές πτυχές:

• τη σύγκλιση των στόχων του πολυμερούς συστήματος εμπορίου και την προώθηση των προτύπων εργασίας·
• την πολυμερή προσέγγιση όσον αφορά την εμφάνιση αυτόνομων εμπορικών πολιτικών συνδεδεμένων με την προώθηση των προτύπων εργασίας·
• τις συνέπειες της εφαρμογής των θεμελιωδών προτύπων εργασίας στη διεθνή ανταγωνιστικότητα, κυρίως για τις αναπτυσσόμενες χώρες.

Η Επιτροπή προτείνει στο Συμβούλιο να επιδιώξει, κατά την υπουργική διάσκεψη του ΠΟΕ στη Σιγκαπούρη (9-13 Δεκεμβρίου 1996), να δημιουργηθεί ομάδα εργασίας που θα εξετάσει τη σχέση μεταξύ του πολυμερούς συστήματος εμπορίου και των θεμελιωδών προτύπων εργασίας.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, της 18ης Σεπτεμβρίου 2002, με τίτλο «Εμπόριο και αειφόρος ανάπτυξη - Για να μπορέσουν οι αναπτυσσόμενες χώρες να επωφεληθούν από τις εμπορικές συναλλαγές » [COM(2002) 513 τελικό - Δεν δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα]

Μελέτη του ΟΑΣΕ για το διεθνές εμπόριο και τα θεμελιώδη πρότυπα εργασίας (1996, ενημέρωση το 2000)

Από τη μελέτη διαπιστώθηκε η αλληλεπίδραση ανάμεσα στην ελευθέρωση του εμπορίου και την εφαρμογή των θεμελιωδών προτύπων εργασίας. Προκύπτει συνεπώς ότι οι χώρες που δεν τηρούν τα θεμελιώδη πρότυπα εργασίας δεν παρουσιάζουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στις διεθνείς συναλλαγές, δεν προσελκύουν άμεσες ξένες επενδύσεις, ούτε παρουσιάζουν καλύτερες επιδόσεις στις εξαγωγές. Αντίθετα, διαπιστώθηκε ότι τα ενισχυμένα πρότυπα εργασίας μπορούν να δώσουν ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη και αποτελεσματικότητα.

Συμπεράσματα του Συμβουλίου τον Οκτώβριο του 1999 για το εμπόριο και την εργασία

Το Συμβούλιο υπενθύμισε τη σημασία της δήλωσης της Σιγκαπούρης και διαμόρφωσε τη θέση της Ένωσης για το εμπόριο και την κοινωνική ανάπτυξη, ενόψει της υπουργικής διάσκεψης του ΠΟΕ στο Σηάτλ το Νοέμβριο του 1999.

Η Ένωση πρέπει να υποστηρίξει σθεναρά την προστασία των θεμελιωδών προτύπων εργασίας, και κατά συνέπεια, τις εργασίες της ΔΟΕ και να συνεργαστεί με τον ΠΟΕ. Εξάλλου, η Ένωση τάσσεται κατά κάθε προσέγγισης που βασίζεται σε κυρώσεις και θα αντισταθεί σε κάθε πρωτοβουλία που αποσκοπεί να χρησιμοποιήσει τα δικαιώματα των εργαζομένων για σκοπούς προστατευτισμού.

Υπουργική δήλωση του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) στη Σιγκαπούρη το 1996

Ο ΠΟΕ υποστηρίζει την προαγωγή των διεθνώς αναγνωρισμένων θεμελιωδών προτύπων εργασίας και εκτιμά ότι η οικονομική μεγέθυνση και η ανάπτυξη, όταν ενισχυθούν από την αύξηση των εμπορικών συναλλαγών και από τη μεγαλύτερη ελευθέρωση του εμπορίου, συμβάλλουν στην προαγωγή αυτών των προτύπων.

Οι σχέσεις μεταξύ διεθνούς εμπορίου και συνθηκών εργασίας, ιδίως όσον αφορά το ζήτημα των κυρώσεων, είναι ένα λεπτό θέμα. Διευκρινίστηκε συνεπώς ότι απορρίφθηκε η χρήση προτύπων εργασίας για σκοπούς προστατευτισμού. Το συγκριτικό πλεονέκτημα των χωρών, ιδίως των αναπτυσσόμενων χωρών με χαμηλούς μισθούς, δεν πρέπει να αμφισβητηθεί με κανέναν τρόπο.

Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφθείτε τον ιστοχώρο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ES) (EN) (FR).

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 15.03.2004