Πράσινο βιβλίο για την προώθηση της υγιεινής διατροφής και της σωματικής άσκησης

Με το πράσινο αυτό βιβλίο σχετικά με την υγιεινή διατροφή και τη σωματική άσκηση, η Επιτροπή σκοπεύει να διευκολύνει τη συζήτηση σχετικά με τις πρωτοβουλίες για την πρόληψη της παχυσαρκίας. Ο στόχος είναι κυρίως η επίτευξη της διάδοσης των βέλτιστων πρακτικών σε όλη την Ευρώπη.

Σήμερα στις χώρες της ΕΕ, ένα ποσοστό έως και 27% των ανδρών και 38% των γυναικών, εκ των οποίων άνω των 3 εκατομμυρίων παιδιών, πάσχουν από παχυσαρκία.

ΠΡΑΞΗ

Πράσινο βιβλίο, της 8ης Δεκεμβρίου 2005, με τον τίτλο «Προώθηση της υγιεινής διατροφής και της σωματικής άσκησης: μια ευρωπαϊκή διάσταση για την πρόληψη του υπερβολικού βάρους, της παχυσαρκίας και των χρόνιων παθήσεων» [COM(2005) 637 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Η κακή διατροφή και η έλλειψη σωματικής άσκησης αποτελούν τις κύριες αιτίες για νόσους που μπορούν να αποφευχθούν και πρόωρους θανάτους στην Ευρώπη. Επίσης, η συνεχής αύξηση της παχυσαρκίας αποτελεί σημαντικό πρόβλημα της δημόσιας υγείας στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).

Το Συμβούλιο, στα συμπεράσματά του της 3ης Ιουνίου 2005, καλεί τα κράτη μέλη και την Επιτροπή να αναλάβουν και να εφαρμόσουν πρωτοβουλίες που έχουν ως στόχο την προώθηση της υγιεινής διατροφής και της σωματικής άσκησης.

Το Συμβούλιο υπογράμμισε εξάλλου τους πολυάριθμους παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στην παχυσαρκία. Για το λόγο αυτό ζήτησε τη χάραξη στρατηγικών για την κινητοποίηση των πολλαπλών ενδιαφερομένων μελών, καθώς και την ανάληψη δράσης σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.

Στόχος του πράσινου βιβλίου

Στο πράσινο βιβλίο απαιτείται η συμβολή των ενδιαφερόμενων μερών σε μια μεγάλη γκάμα θεμάτων που συνδέονται με τη διατροφή και τη σωματική άσκηση. Στόχος είναι η συλλογή πληροφοριών για να δοθεί στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας μια ευρωπαϊκή διάσταση με την οποία θα μπορούσαν να συμπληρωθούν, να υποστηριχθούν και να συντονιστούν τα υφιστάμενα εθνικά μέτρα.

ΔΟΜΕΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΣΕ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

Σε κοινοτικό επίπεδο, ορισμένα εργαλεία και δομές παρεμβαίνουν στον τομέα της καταπολέμησης της παχυσαρκίας.

Ευρωπαϊκή δράση σχετικά με τη διατροφή, τη σωματική άσκηση και την υγεία.

Με την έναρξή της το Μάρτιο του 2005 αποσκοπεί στη θέσπιση πλαισίου κοινής δράσης για την καταπολέμηση της παχυσαρκίας. Στο πλαίσιό της συγκεντρώνονται όλοι οι σχετικοί συντελεστές σε ευρωπαϊκό επίπεδο που επιθυμούν να αναλάβουν δεσμευτικές υποχρεώσεις στην καταπολέμηση του υπερβολικού βάρους και της παχυσαρκίας.

Ευρωπαϊκό δίκτυο σχετικά με τη διατροφή και τη σωματική άσκηση

Το δίκτυο δημιουργήθηκε το 2003 με στόχο τη παροχή συμβουλών στην Επιτροπή σχετικά με την εκπόνηση κοινοτικών ενεργειών στον τομέα της διατροφής, της πρόληψης των ασθενειών που συνδέονται με τη διατροφή, την προώθηση της σωματικής άσκησης και την καταπολέμηση της παχυσαρκίας.

Η υγεία σε όλες τις πολιτικές της ΕΕ

Η πρόληψη του υπερβολικού βάρους και της παχυσαρκίας εντάσσεται στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για την προώθηση της υγείας στην οποία εμπλέκονται άλλες κοινοτικές πολιτικές (πολιτική για τους καταναλωτές, κοινωνική πολιτική, γεωργία, περιβάλλον και εκπαίδευση κ.λπ.) και η οποία επωφελείται από την ενεργό τους στήριξη.

Το πρόγραμμα δράσης στον τομέα της δημόσιας υγείας

Τα θέματα της διατροφής και το πρόβλημα της παχυσαρκίας λαμβάνονται υπόψη σε διάφορους άξονες του προγράμματος δράσης, κυρίως όσον αφορά τον τομέα της πληροφόρησης (συλλογή των δεδομένων σχετικά με την επιδημιολογία της παχυσαρκίας και με θέματα συμπεριφοράς) και όσον αφορά τον τομέα των καθοριστικών παραγόντων της υγείας (υποστήριξη των σχεδίων που αποσκοπούν στην προώθηση της σωματικής άσκησης και των υγιεινών συνηθειών διατροφής).

Στο δεύτερο κοινοτικό πρόγραμμα δράσης στον τομέα της υγείας (2007-2013) τίθεται επίσης έμφαση στην προώθηση και την πρόληψη στον τομέα της διατροφής και της σωματικής άσκησης.

Ερωτήματα

Στον τομέα των δομών και των εργαλείων που υπάρχουν στο κοινοτικό επίπεδο, το πράσινο βιβλίο καλεί τα ενδιαφερόμενα μέρη να απαντήσουν σε μια σειρά ερωτημάτων σχετικά κυρίως με:

τη συγκεκριμένη συνεισφορά που θα μπορούσαν να προσφέρουν οι κοινοτικές πολιτικές με στόχο την προώθηση της υγιεινής διατροφής και της σωματικής άσκησης·
το είδος των κοινοτικών ή εθνικών μέτρων που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη βελτίωση της ελκυστικότητας, της διαθεσιμότητας, της προσβασιμότητας και της οικονομικής προσιτότητας των φρούτων και των λαχανικών·
τη συμβολή του προγράμματος δράσης στον τομέα της δημόσιας υγείας στις ενέργειες ευαισθητοποίησης σχετικά με την επίδραση που ασκούν οι διατροφικές συνήθειες και η σωματική άσκηση στη μείωση του κινδύνου χρόνιων νόσων.

ΤΟΜΕΙΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ

Μια μεγάλη γκάμα τομέων μπορεί να παρέμβει στην προώθηση της υγιεινής διατροφής και της σωματικής άσκησης και στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας. Για κάθε έναν από αυτούς τους τομείς η Επιτροπή ζητά τη γνώμη των ενδιαφερομένων μερών με μια σειρά συγκεκριμένων ερωτημάτων.

Πληροφόρηση των καταναλωτών και διαφήμιση

Η πολιτική υπέρ των καταναλωτών αποσκοπεί κυρίως στο να επιτρέψει στους καταναλωτές να κάνουν εμπεριστατωμένες επιλογές όσον αφορά τη διατροφή τους. Για το λόγο αυτόν, ο καταναλωτής πρέπει να έχει στη διάθεσή του σαφείς πληροφορίες σχετικά με τα τρόφιμα.

Στο πλαίσιο αυτό η Επιτροπή υπέβαλε πρόταση κανονισμού για την εναρμόνιση των κανόνων σχετικά με τους ισχυρισμούς διατροφής και υγείας. Η Επιτροπή προτίθεται επίσης να τροποποιήσει τους ισχύοντες κανόνες στο θέμα της επισήμανσης των τροφίμων.

Όσον αφορά τη διαφήμιση και τις εμπορικές τεχνικές, πρέπει να εξασφαλιστεί ότι οι καταναλωτές δεν παραπλανούνται και, ιδίως, ότι η ευκολοπιστία και η έλλειψη εκπαίδευσης στα μέσα μαζικής ενημέρωσης των ευάλωτων καταναλωτών (κυρίως των παιδιών) δεν θα αποτελούν αιτία εκμετάλλευσης.

Στον τομέα αυτόν, η αυτορρύθμιση της βιομηχανίας μπορεί να αποτελέσει την κατάλληλη λύση. Παρουσιάζει πράγματι περισσότερα πλεονεκτήματα σε σχέση με την εξωτερική ρύθμιση, κυρίως από την άποψη ταχύτητας και ευελιξίας.

Ερωτήματα. Τα ερωτήματα που τίθενται στο πράσινο βιβλίο σχετίζονται κυρίως με:

τα κυριότερα διατροφικά στοιχεία και τις κατηγορίες των προϊόντων που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στις πληροφορίες σχετικά με τη διατροφική αξία των τροφίμων που παρέχονται στους καταναλωτές·
τους προαιρετικούς κώδικες (αυτορρύθμιση), την αποτελεσματικότητά τους, τις εναλλακτικές λύσεις σε περίπτωση που η αυτορρύθμιση δεν λειτουργεί·
τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για να αποφεύγεται η εκμετάλλευση της ευκολοπιστίας και της έλλειψης εκπαίδευσης στα μέσα μαζικής ενημέρωσης των παιδιών από τη διαφήμιση και τις εμπορικές τεχνικές.

Εκπαίδευση των καταναλωτών

Είναι σημαντικό να βοηθούνται οι πολίτες προκειμένου να γνωρίζουν καλύτερα τους παράγοντες που συμβάλλουν στο υπερβολικό βάρος και κυρίως:

τις σχέσεις μεταξύ διατροφής και υγείας·
τις σχέσεις μεταξύ της πρόσληψης και της κατανάλωσης ενέργειας·
τις διατροφικές συνήθειες που μειώνουν τους κινδύνους χρόνιων νόσων·
τις υγιεινές επιλογές τροφίμων.

Στο πλαίσιο αυτό, απλά και σαφή μηνύματα πρέπει να εκπονούνται και να διαδίδονται από τις διάφορες κατηγορίες των μέσων μαζικής ενημέρωσης, με μορφή προσαρμοσμένη στον τοπικό πολιτισμό, την ηλικία και το φύλο.

Ερωτήματα. Για τον εντοπισμό των βέλτιστων πρακτικών, οι συμμετέχοντες καλούνται να απαντήσουν στα ερωτήματα που θίγουν τα παρακάτω θέματα:

τα μέσα για να βοηθούνται καλύτερα οι καταναλωτές ώστε να κάνουν εμπεριστατωμένες επιλογές·
τη συμβολή των δημοσίων-ιδιωτικών συμπράξεων για την εκπαίδευση των καταναλωτών·
τα μηνύματα κλειδιά που πρέπει να μεταδίδονται στους καταναλωτές στο θέμα της διατροφής και της σωματικής άσκησης, τα μέσα για τη διάδοσή τους και ποιος θα αναλάβει το καθήκον αυτό·

Μέτρα που απευθύνονται στα παιδιά και στους νέους

Οι διατροφικές συνήθειες καθορίζονται συχνά στην παιδική ή στην εφηβική ηλικία και προκαθορίζουν με τον τρόπο αυτό τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζονται στην ενήλικη ζωή.

Το σχολείο αποτελεί το πιο ευνοϊκό περιβάλλον για να βοηθήσει τα παιδιά ώστε να προσανατολίζονται σε υγιεινές συνήθειες και συμπεριφορές, Το σχολείο μπορεί πράγματι να είναι το πιο κατάλληλο πεδίο δράσης για την προώθηση της υγείας, της υγιεινής διατροφής και της φυσικής άσκησης.

Τα μέτρα που εφαρμόζονται στα σχολεία ανήκουν στην αρμοδιότητα των κρατών μελών. Ωστόσο, η Κοινότητα μπορεί να προσφέρει τη συμβολή της με την παροχή βοήθειας για τον εντοπισμό και τη διάδοση των βέλτιστων πρακτικών.

Ερωτήματα. Οι τομείς που καλύπτονται είναι οι εξής:

η βελτίωση της διατροφικής αξίας των σχολικών γευμάτων και τα μέσα ενημέρωσης των γονέων σχετικά με τον τρόπο βελτίωσης της διατροφικής αξίας των γευμάτων στο σπίτι.
οι ορθές πρακτικές σχετικά με την προσφορά τακτικών δραστηριοτήτων σωματικής άσκησης στα σχολεία·
οι ορθές πρακτικές για την ενθάρρυνση των μαθητών στην επιλογή υγιεινής διατροφής στα σχολεία·
ο ρόλος των μέσων μαζικής ενημέρωσης, των υγειονομικών υπηρεσιών, της κοινωνίας των πολιτών και των βιομηχανικών τομέων στην υποστήριξη των προσπαθειών εκπαίδευσης σε θέματα υγείας που καταβάλλονται στα σχολεία.

Χώρος εργασίας

Μαζί με το σχολείο ο χώρος εργασίας αποτελεί επίσης το ιδανικό περιβάλλον για την προώθηση της υγιεινής διατροφής και την άσκηση αθλητικής δραστηριότητας (επιλογή των γευμάτων που προσφέρονται από τα κυλικεία, εγκαταστάσεις για την άσκηση αθλητικής δραστηριότητας κ.λπ.)

Ερωτήματα. Τα ερωτήματα αφορούν:

τον τρόπο με τον οποίο οι εργοδότες μπορούν να προτείνουν μια επιλογή ισορροπημένων γευμάτων στα κυλικεία των χώρων εργασίας και να βελτιώσουν τη διατροφική αξία των γευμάτων στα κυλικεία·
τα μέτρα που επιτρέπουν την προώθηση και τη διευκόλυνση της άσκησης μιας αθλητικής δραστηριότητας στα διαλείμματα και στο δρόμο της εργασίας και της οικίας.

Ο ρόλος των επαγγελματιών στον τομέα της υγείας

Οι επαγγελματίες στον τομέα της υγείας διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στο να βοηθούν τους ασθενείς για να κατανοήσουν καλύτερα τις σχέσεις μεταξύ της διατροφής, της σωματικής άσκησης και της υγείας και να εισάγουν τις αναγκαίες αλλαγές στον τρόπο ζωής.

Ερωτήματα. Στον τομέα αυτό η Επιτροπή ζητά τη γνώμη των ενδιαφερομένων μερών σχετικά με τα αναγκαία μέτρα για τη μεγαλύτερη προώθηση της υγιεινής διατροφής και της σωματικής άσκησης στις υγειονομικές υπηρεσίες..

Παρέμβαση στις συναφείς πολιτικές

Οι πολιτικές μεταφορών και πολεοδομίας πρέπει να συμβάλλουν στην προώθηση της σωματικής άσκησης. Οι πολιτικές αυτές πρέπει πράγματι να συμβάλλουν στο να αποτελεί περισσότερο η σωματική άσκηση μέρος της καθημερινής ζωής των πολιτών εξασφαλίζοντας, π.χ. τη διευκόλυνση και την ασφάλεια των μετακινήσεων με τα πόδια και με ποδήλατο ή με την προώθηση των μη μηχανοκίνητων τρόπων μεταφοράς.

Ερωτήματα. Τα ερωτήματα αφορούν:

τον τρόπο με τον οποίο οι δημόσιες πολιτικές μπορούν να συμβάλουν στο να εξασφαλιστεί η ένταξη της σωματικής άσκησης στην καθημερινή ζωή·
τα αναγκαία μέτρα για τη διευκόλυνση της δημιουργίας ευνοϊκού περιβάλλοντος για τη σωματική άσκηση.

Κοινωνικοοικονομικές ανισότητες

Η κοινωνική θέση, το εισόδημα, το επίπεδο εκπαίδευσης αποτελούν τους σημαντικότερους καθοριστικούς παράγοντες για τον τρόπο διατροφής που χρησιμοποιείται και για τη σωματική άσκηση που πραγματοποιείται.

Ερωτήματα. Τα ερωτήματα αφορούν:

τα μέτρα που θα μπορούσαν να προωθήσουν την υγιεινή διατροφή και τη σωματική άσκηση στις ομάδες πληθυσμού και στα νοικοκυριά ορισμένων χαμηλότερων κοινωνικοοικονομικών κατηγοριών·
τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσαν να σπάσουν τα «δεσμά των κακών συνηθειών » που συχνά έχουν ορισμένες κοινωνικοοικονομικές ομάδες.

Σφαιρική και ολοκληρωμένη προσέγγιση

Μια συνεκτική και σφαιρική προσέγγιση στο θέμα της υγιεινής διατροφής και της σωματικής άσκησης συνεπάγεται ότι πρέπει να ληφθεί υπόψη σε όλες τις συναφείς πολιτικές σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, η δημιουργία κατάλληλου περιβάλλοντος, η εκπόνηση και η χρήση κατάλληλων μέσων για την αξιολόγηση του αντίκτυπου άλλων πολιτικών στη διατροφική υγεία και στη σωματική άσκηση.

Ερωτήματα. Τα ερωτήματα αφορούν:

τον εντοπισμό των πιο σημαντικών στοιχείων για μια ολοκληρωμένη και σφαιρική αντιμετώπιση για την προώθηση της σωματικής άσκησης και της υγιεινής διατροφής·
το ρόλο του εθνικού και του κοινοτικού επιπέδου.

ΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ ΣΤΑΔΙΑ

Οι ενδιαφερόμενες οργανώσεις καλούνται να υποβάλουν τις απαντήσεις τους το αργότερο στις 15 Μαρτίου 2006. Οι υπηρεσίες της Επιτροπής θα προβούν στη συνέχεια στην ανάλυση των εισηγήσεων που έχουν αποσταλεί και οι οποίες θα συνοψιστούν σε μια έκθεση που πρέπει να δημοσιευθεί τον Ιούνιο του 2006.

Με βάση τα αποτελέσματα της διαδικασίας διαβούλευσης, η Επιτροπή θα εξετάσει τα μέτρα που πρέπει να προτείνει καθώς και τα αναγκαία για την εφαρμογή τους μέσα.

ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ

Συμπεράσματα του Συμβουλίου «Απασχόληση, κοινωνική πολιτική, υγεία και καταναλωτές», της 3ης Ιουνίου 2005, «Παχυσαρκία, διατροφή και σωματική άσκηση» [Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Ψήφισμα (es de en fr) του Συμβουλίου, της 14ης Δεκεμβρίου 2000 για την υγεία και τη διατροφή [Επίσημη Εφημερίδα C 20, 23.01.2001].

See also