Η γέννηση της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση: η διαδικασία του Λουξεμβούργου (Νοέμβριος 1997)

Κατόπιν της συμπερίληψης του νέου τίτλου «Απασχόληση» στη συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) το 1997, οι αρχηγοί κρατών ή κυβερνήσεων εγκαινίασαν την ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση (ΕΣΑ) στη διάρκεια της ευρωπαϊκής διάσκεψης κορυφής για την απασχόληση που έγινε στο Λουξεμβούργο, ώστε να συντονιστούν οι εθνικές πολιτικές στον τομέα της απασχόλησης. Η ΕΣΑ καθιερώνει ένα πλαίσιο πολύπλευρης εποπτείας το οποίο παρακινεί τα κράτη μέλη να εφαρμόσουν πιο αποτελεσματικές πολιτικές στον εν λόγω τομέα. Αφορά επίσης την ικανότητα επαγγελματικής ένταξης, το επιχειρηματικό πνεύμα, την ικανότητα προσαρμογής και την ισότητα ευκαιριών στο επίπεδο της ευρωπαϊκής αγοράς εργασίας.

Η συνεργασία στον τομέα της απασχόλησης πριν από το 1997

Η πλήρης απασχόληση πάντα αποτελούσε έναν από τους στόχους της κοινότητας που υπήρχε ήδη στη Συνθήκη της Ρώμης. Ήδη από τις αρχές της λειτουργίας του, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) υπήρξε όργανο βοήθειας για την προώθηση της απασχόλησης και της κινητικότητας των εργαζομένων.

Ωστόσο, η συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών πριν από το 1997 συνίστατο κυρίως στην παραδοσιακή συνεργασία μεταξύ κυβερνήσεων και στο πλαίσιο διεθνών οργανισμών όπως ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) (EN) (FR) και ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας (ΔΟΕ) (ES) (EN) (FR), πολυμερείς χώροι, ευρωπαϊκός και διεθνής αντίστοιχα, για τη συνεργασία ιδίως σε θέματα αγοράς της εργασίας.

Από τα διαρθρωτικά προβλήματα και τις μακροοικονομικές δυσχέρειες της δεκαετίας του 1990 προέκυψε η αναγκαιότητα για μια συντονισμένη απάντηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η «Λευκή Βίβλος Delors» του 1993 για την ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα και την απασχόληση αποτέλεσε το πρώτο βήμα προς μια αληθινή συνεργασία σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Βασιζόμενο σε αυτήν, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Έσσης εντοπίζει πέντε βασικούς στόχους που τα κράτη μέλη δεσμεύονται να επιδιώξουν: «ανάπτυξη των ανθρώπινων πόρων μέσω της επαγγελματικής κατάρτισης», «υποστήριξη στις παραγωγικές επενδύσεις μέσω μετριοπαθών μισθολογικών πολιτικών», «βελτίωση της αποτελεσματικότητας των θεσμών της αγοράς εργασίας», «εντοπισμός νέων πηγών θέσεων εργασίας μέσω των τοπικών πρωτοβουλιών και προώθηση της πρόσβασης στην αγορά εργασίας για ορισμένες ομάδες στόχους όπως οι νέοι, οι μακροχρόνια άνεργοι και οι γυναίκες». Οι στόχοι αυτοί, που βρίσκονται στο επίκεντρο της «στρατηγικής της Έσσης (es de en fr)», ήσαν εντούτοις δυσχερώς υλοποιήσιμοι χωρίς αυστηρή δέσμευση εκ μέρους των κρατών μελών.

Στο πλαίσιο αυτό, η Συνθήκη του Άμστερνταμ του1997 προβλέπει ένα νέο κεφάλαιο σχετικά με την απασχόληση το οποίο, σεβόμενο πάντα την αρμοδιότητα των κρατών μελών στον τομέα της πολιτικής για την απασχόληση, ενισχύει την κοινοτική προσέγγιση με συνολικό τρόπο σε όλα τα κράτη μέλη και συγκεκριμενοποιείται με μια συντονισμένη στρατηγική για την απασχόληση (es de en fr). Η προαγωγή ενός ειδικευμένου εργατικού δυναμικού και μιας αγοράς εργασίας που προσαρμόζεται ευκολότερα στις οικονομικές μεταβολές καθίσταται «θέμα κοινού ενδιαφέροντος». Η συνθήκη θέτει επίσης τη νομική βάση για τη θέσπιση μιας επιτροπής για την απασχόληση (es de en fr) και καθιερώνει την ψήφο κατά ειδική πλειοψηφία στους τομείς που σχετίζονται με την απασχόληση, πράγμα που διευκολύνει τη λήψη απόφασης.

Η προώθηση της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την Απασχόληση (ΕΣΑ) το 1997

Η διάσκεψη κορυφής του Λουξεμβούργου για την απασχόληση (DE) (EN) (FR) τον Νοέμβριο του 1997 προηγείται της έναρξης ισχύος της Συνθήκης του Άμστερνταμ προωθώντας την ΕΣΑ. Ο στόχος της ΕΣΑ είναι η μείωση της ανεργίας σε σημαντικό βαθμό στο ευρωπαϊκό επίπεδο εντός πέντε ετών. Η ΕΣΑ καθιερώνει ένα πλαίσιο πολύπλευρης εποπτείας που περιλαμβάνει συγκεκριμένα μια ετήσια κοινή έκθεση για την απασχόληση, κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση που θα χρησιμεύσουν ως βάση για τα εθνικά σχέδια δράσης (ΕΣΔ) (DE) (EN) (FR) που εκπονούνται από τα κράτη μέλη, καθώς και συστάσεις του Συμβουλίου προς τους υπουργούς των διαφόρων κρατών μελών (βλέπε τα μέσα της ΕΣΑ).

Ο συντονισμός των εθνικών πολιτικών σε θέματα απασχόλησης έχει ουσιαστικά ως στόχο τη δέσμευση των κρατών μελών ως προς ένα κοινό σύνολο σκοπών και στόχων, γύρω από τέσσερις πυλώνες, ήτοι την ικανότητα προς εργασία, το επιχειρηματικό πνεύμα, την προσαρμοστικότητα και την ισότητα των ευκαιριών:

• ικανότητα προς εργασία: καταπολέμηση της μακροχρόνιας ανεργίας και της ανεργίας των νέων, εκσυγχρονισμός των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης, ενεργός παρακολούθηση των ανέργων προτείνοντάς τους μια εναλλακτική λύση στον τομέα της κατάρτισής τους ή της απασχόλησης (μετά 6 μήνες για τους νέους ανέργους και 12 μήνες για τους μακροχρόνια ανέργους), μείωση της πρόωρης εγκατάλειψης της σχολικής φοίτησης κατά 50%, καθώς και εγκατάσταση μιας συμφωνίας πλαισίου μεταξύ εργοδοσίας και κοινωνικών εταίρων για το άνοιγμα των επιχειρήσεων στην κατάρτιση και την απόκτηση εμπειρίας·
• επιχειρηματικό πνεύμα: θέσπιση σαφών, σταθερών και αξιόπιστων κανόνων για τη δημιουργία και τη διαχείριση επιχειρήσεων και απλοποίηση των διοικητικών υποχρεώσεων για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ). Η στρατηγική προτείνει τη μείωση σε σημαντικό βαθμό του κόστους που προκύπτει από την πρόσληψη ενός πρόσθετου εργαζομένου, τη διευκόλυνση της μετάβασης στην ανεξάρτητη απασχόληση και τη δημιουργία μικρών επιχειρήσεων, την ανάπτυξη αγορών κεφαλαίου υψηλού επιχειρηματικού κινδύνου, ώστε να διευκολυνθεί η χρηματοδότηση των ΜΜΕ, και τη μείωση των φορολογικών επιβαρύνσεων που επιβάλλονται στην εργασία πριν από το έτος 2000·
• προσαρμοστικότητα: εκσυγχρονισμός της οργάνωσης και της ευελιξίας της εργασίας και εφαρμογή συμβάσεων προσαρμόσιμων σε διάφορους τύπους εργασίας, υποστήριξη προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης εντός των επιχειρήσεων μέσω της εξάλειψης των φορολογικών φραγμών και την κινητοποίηση των ενισχύσεων του δημοσίου για τη βελτίωση των δεξιοτήτων του ενεργού πληθυσμού, δημιουργία βιώσιμων θέσεων εργασίας και αποτελεσματική λειτουργία της αγοράς εργασίας·
• ισότητα των ευκαιριών: καταπολέμηση των διαφορών μεταξύ ανδρών και γυναικών και αυξημένη απασχόληση των τελευταίων μέσω της εφαρμογής πολιτικών διακοπής σταδιοδρομίας, γονικής άδειας, εργασίας μερικής απασχόλησης καθώς και υπηρεσιών ποιότητας για τη φύλαξη παιδιών. Η ΕΣΑ προτείνει επίσης στα κράτη μέλη τη διευκόλυνση της επιστροφής στην εργασία, ιδίως για τις γυναίκες.

Η ΕΣΑ θεσπίζει μια νέα μέθοδο εργασίας, «την ανοικτή μέθοδο συνεργασίας» (ΑΜΣ). Με τη μέθοδο αυτή δημιουργείται ισορροπία μεταξύ της ευθύνης της κοινότητας και εκείνης των κρατών μελών (αρχή της «επικουρικότητας»), θεσπίζονται ποσοτικοποιημένοι κοινοί στόχοι που θα πρέπει να επιτευχθούν στο κοινοτικό επίπεδο και εφαρμόζεται η εποπτεία σε ευρωπαϊκό επίπεδο ενθαρρυνόμενη από την ανταλλαγή εμπειριών. Η ΑΜΣ διευκολύνει την πολιτική συζήτηση σε διάφορα επίπεδα και ακολουθεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση: οι ενέργειες που αναλαμβάνονται στον τομέα της απασχόλησης θα πρέπει να είναι συνεπείς ως προς τους τομείς που σχετίζονται με την απασχόληση, όπως οι πολιτικές στον κοινωνικό τομέα, στην εκπαίδευση, στο φορολογικό καθεστώς, στην πολιτική για τις επιχειρήσεις και στην περιφερειακή ανάπτυξη.

Ο στόχος που ορίσθηκε από το Συμβούλιο της Λισσαβόνας του Μαρτίου 2000 ήταν να γίνει η Ευρώπη «η ανταγωνιστικότερη και δυναμικότερη οικονομία της γνώσης στον κόσμο, ικανή για μια βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη συνοδευόμενη από ποσοτική και ποιοτική βελτίωση της απασχόλησης και μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή» εντός δεκαετίας. Η ΕΣΑ αποκτά όλη της τη σπουδαιότητα μέσα στο πλαίσιο αυτής της συνολικής στρατηγικής. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Βαρκελώνης, τον Μάρτιο του 2002, ζήτησε εξάλλου την ενίσχυση της ΕΣΑ ως μέσου της στρατηγικής της Λισσαβόνας σε μια διευρυμένη Ευρώπη.

Για περισσότερες πληροφορίες παρακαλείσθε να συμβουλευθείτε τις σελίδες του ιστοχώρου που είναι αφιερωμένες στη διάσκεψη κορυφής του Λουξεμβούργου για την απασχόληση (DE) (EN) (FR) καθώς και τον ιστοχώρο της Γενικής Διεύθυνσης Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Ισότητας Ευκαιριών σχετικά με την ΕΣΑ (DE) (EN) (FR) και τον ιστοχώρο της στρατηγικής της Λισσαβόνας (DE) (EN) (FR).

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 15.03.2005