Συνεκτικό πλαίσιο δεικτών και σημείων αναφοράς σχετικά με την παρακολούθηση της προόδου για την επίτευξη των στόχων της Λισσαβόνας
Το προτεινόμενο από την παρούσα ανακοίνωση πλαίσιο δεικτών και σημείων αναφοράς αποσκοπεί στο να εξασφαλισθεί η παρακολούθηση της προόδου για την επίτευξη των στόχων της Λισσαβόνας στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. Η πρόοδος σ’ αυτό τον τομέα αξιολογείται με βάση την προοπτική να καταστούν τα ευρωπαϊκά συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης ποιοτικό σημείο αναφοράς παγκοσμίως έως το 2010.
ΠΡΑΞΗ
Ανακοίνωση της Επιτροπής, της 21ης Φεβρουαρίου 2007, με τίτλο «Ένα συνεκτικό πλαίσιο δεικτών και σημείων αναφοράς σχετικά με την παρακολούθηση της προόδου και την επίτευξη των στόχων της Λισσαβόνας όσον αφορά την εκπαίδευση και την κατάρτιση» [COM(2007) 61 τελικό - Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].
ΣΥΝΟΨΗ
Οι δείκτες και τα σημεία αναφοράς είναι απαραίτητα για την παρακολούθηση της αναγκαίας προόδου στο πλαίσιο της διαδικασίας της Λισσαβόνας. Το τρέχον πλαίσιο βασίζεται στο πρόγραμμα «Εκπαίδευση και κατάρτιση 2010» και παρουσιάζεται υπό μορφή ενός συνόλου είκοσι κύριων δεικτών (βασικοί δείκτες), οι οποίοι ενισχύονται με δείκτες περιεχομένου και με πέντε σημεία αναφοράς.
Το παρόν πλαίσιο που ευνοεί την ανταλλαγή εμπειριών και ορθών πρακτικών επιτρέπει:
ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΕΙΚΤΩΝ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΩΝ ΑΝΑΦΟΡΑΣ
Το πλαίσιο δεικτών και σημείων αναφοράς περιέχει βασικούς δείκτες οι οποίοι έχουν γενικό χαρακτήρα και δείκτες περιεχομένου οι οποίοι επιτρέπουν τον προσδιορισμό της προόδου με μεγαλύτερη ακρίβεια.
Οι δείκτες και τα σημεία αναφοράς καλύπτουν οκτώ βασικούς τομείς παρέμβασης οι οποίοι προσδιορίζονται στη στρατηγική «Εκπαίδευση και κατάρτιση 2010». Αυτοί οι τομείς είναι οι ακόλουθοι:
Περισσότερη ισότητα στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση
Τα ευρωπαϊκά συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης πρέπει να παρέχουν ίσες ευκαιρίες. Η παροχή ίσων ευκαιριών αποτιμάται με βάση το βαθμό κατά τον οποίο τα άτομα μπορούν να επωφελούνται από την εκπαίδευση και την κατάρτιση όσον αφορά τις ευκαιρίες, την πρόσβαση, την αντιμετώπισή τους και τις επιδόσεις. Πρέπει επίσης να υπάρχει παρακολούθηση ορισμένων βασικών θεμάτων, όπως η προώθηση της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών, η ένταξη των εθνικών μειονοτήτων και η ένταξη των ατόμων με αναπηρία.
Για αν εξασφαλιστεί η πραγματική συμμετοχή στη διά βίου εκπαίδευση και κατάρτιση, πρέπει να μειωθεί το ποσοστό των νέων που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο. Για το λόγο αυτό, το Συμβούλιο όρισε κριτήριο αναφοράς που αποσκοπεί στο να περιοριστεί στο 10 % το ποσοστό των νέων που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο.
Η πρόοδος που επιτυγχάνεται σ’ αυτό τον τομέα θα αξιολογείται με γνώμονα τους ακόλουθους βασικούς δείκτες:
Ο δείκτης που αφορά τη διαστρωμάτωση των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης θα επιτρέψει να αναλυθεί ο αντίκτυπος των διαρθρωτικών και θεσμικών διαφοροποιήσεων των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης.
Προώθηση της αποδοτικότητας στην εκπαίδευση και την κατάρτιση
Έχει αποδειχθεί ότι η βελτίωση της αποδοτικότητας δεν αποβαίνει αναγκαστικά σε βάρος της ισότητας των εκπαιδευτικών συστημάτων. Η αποδοτικότητα και η ισότητα μπορούν να συμβαδίζουν.
Η αποδοτικότητα των ευρωπαϊκών συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης εξαρτάται κυρίως από τη βέλτιστη αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων. Πρέπει να στηρίζονται οι ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις όπως και οι επενδύσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Πράγματι, η χρηματοδότηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι ανεπαρκής σε σχέση με άλλες χώρες.
Η αποτελεσματικότητα των επενδύσεων θα αξιολογείται με βάση την επένδυση στην εκπαίδευση και την κατάρτιση.
Η πραγμάτωση της διά βίου μάθησης
Η διά βίου μάθηση έχει μεγάλη σημασία για την ανταγωνιστικότητα, την ικανότητα επαγγελματικής ένταξης, την οικονομική ευημερία, την κοινωνική ένταξη, την ενεργό συμμετοχή των πολιτών και την προσωπική ολοκλήρωση των ατόμων που εργάζονται σε μια οικονομία που βασίζεται στη γνώση.
Για να μπορέσει κάποιος να σταδιοδρομήσει επαγγελματικά και να συμμετάσχει πλήρως στο σύστημα της διά βίου εκπαίδευσης και κατάρτισης είναι απολύτως απαραίτητο να έχει ολοκληρώσει την ανώτερη βαθμίδα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Υπό αυτό το πρίσμα, το Συμβούλιο θέσπισε δύο κριτήρια αναφοράς. Συγκεκριμένα: να αυξηθεί μέχρι το 2010 στο 85 % το ποσοστό των νέων που ολοκληρώνουν την ανώτερη βαθμίδα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και να συμμετέχει μέχρι το 2010 το 12,5 % του ενήλικου πληθυσμού στη διά βίου μάθηση.
Οι βασικοί δείκτες που θα επιτρέψουν την παρακολούθηση της προόδου σ’ αυτό τον τομέα είναι:
Ακόμη, ο δείκτης για τα ποσοστά ολοκλήρωσης της ανώτερης βαθμίδας της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στους νέους θα επιτρέψει να εκτιμάται κατά πόσο οι νέοι είναι έτοιμοι να συμμετάσχουν στη διά βίου μάθηση.
Βασικές ικανότητες των νέων
Η απόκτηση των βασικών δεξιοτήτων έχει καθοριστική σημασία για να εργαστεί κάποιος σε μια κοινωνία η οποία βασίζεται στη γνώση. Γι’ αυτόν το λόγο, το Συμβούλιο όρισε ειδικό σημείο αναφοράς που αποσκοπεί στη μείωση τουλάχιστον κατά 20 % του ποσοστού των νέων ηλικίας 15 ετών με χαμηλές επιδόσεις στην ικανότητα ανάγνωσης στην ΕΕ σε σχέση με το έτος 2000.
Οι βασικοί δείκτες που θα επιτρέψουν τη συνολική αξιολόγηση των βασικών ικανοτήτων έχουν ως γνώμονα τις ακόλουθες βασικές ικανότητες:
Εκσυγχρονισμός της σχολικής εκπαίδευσης
Η ποιότητα της σχολικής εκπαίδευσης εξαρτάται από τη βελτίωση της ποιότητας της αρχικής εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών και από τη συμμετοχή όλων των εκπαιδευτικών σε διαρκή επαγγελματική κατάρτιση. Το Συμβούλιο έκρινε επίσης ότι καθοριστική σημασία έχουν διάφορα μέσα όπως η αυτοαξιολόγηση των σχολείων. Πρέπει, συνεπώς, να υποστηριχτεί η κατάρτιση στη διαχείριση και τη χρήση αυτών των μέσων.
Η παρακολούθηση της προόδου σε αυτό το πεδίο θα καλυφθεί από τους ακόλουθους βασικούς δείκτες:
Ο εκσυγχρονισμός των συστημάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης (ΕΕΚ)
Σύμφωνα με τη διαδικασία της Κοπεγχάγης, πρέπει να βελτιωθεί η εικόνα και η ελκυστικότητα των επαγγελματικών σπουδών για τους εργοδότες και να αυξηθούν η συμμετοχή στην ΕΕΚ και η ποιότητα και η ευελιξία των συστημάτων αρχικής επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης.
Η πρόοδος αξιολογείται με γνώμονα τον βασικό δείκτη των ποσοστών ολοκλήρωσης της ανώτερης βαθμίδας της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης από τους νέους, με ιδιαίτερη βαρύτητα στην επαγγελματική εκπαίδευση.
Ο δείκτης της διαστρωμάτωσης των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης χρησιμοποιείται για να μετράται σε ποιο βαθμό το σύστημα εκπαίδευσης και κατάρτισης παρέχει δυνατότητα αρχικής επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης.
Ακόμη, ο δείκτης περιεχομένου σχετικά με τη συμμετοχή στη συνεχή επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση θα συμβάλει στην αξιολόγηση του ρόλου των επιχειρήσεων όσον αφορά τη συμμετοχή των μισθωτών τους στη συνεχή επαγγελματική κατάρτιση και τη χρηματοδότησή της.
Εκσυγχρονισμός της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης
Ο εκσυγχρονισμός της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και η αυξημένη χρηματοδότηση της πανεπιστημιακής έρευνας θα συμβάλουν στην υλοποίηση του στόχου της δημιουργίας μιας ανταγωνιστικής οικονομίας που να βασίζεται στη γνώση. Επιπλέον, η διαδικασία της Μπολόνιας έχει στόχο να δημιουργηθεί ένας ευρωπαϊκός χώρος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με ένα κοινό σύστημα πανεπιστημιακών τίτλων μέχρι το έτος 2010, έτσι ώστε να ενθαρρύνεται η κινητικότητα των σπουδαστών και των εργαζομένων.
Τα κριτήρια αναφοράς που θα επιτρέψουν την αξιολόγηση του εκσυγχρονισμού της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι το σημείο αναφοράς για τη διάθεση τουλάχιστον του 2 % του ΑΕγχΠ (συμπεριλαμβανομένων των δημόσιων και των ιδιωτικών χρηματοδοτήσεων) σε μια εκσυγχρονισμένη τριτοβάθμια εκπαίδευση έως το έτος 2015 και το ευρωπαϊκό σημείο αναφοράς για να αυξηθεί κατά 15 % ο αριθμός των πτυχιούχων στους τομείς των μαθηματικών, των φυσικών επιστημών και των τεχνολογικών κλάδων μέχρι το 2010.
Η παρακολούθηση της προόδου σ’ αυτό τον τομέα θα καλυφθεί από τους ακόλουθους βασικούς δείκτες:
«Απασχολησιμότητα»
Για να αντιμετωπιστεί η πρόκληση της βελτίωσης του επιπέδου της απασχόλησης, το Συμβούλιο καθόρισε στόχους σχετικά με τα συνολικά ποσοστά απασχόλησης, με τα ποσοστά απασχόλησης των μεγαλύτερων σε ηλικία εργαζομένων και τα ποσοστά απασχόλησης των γυναικών.
Η «απασχολησιμότητα» και η προσαρμοστικότητα του ατόμου σε όλη τη διάρκεια της ζωής του εξαρτώνται από το επίπεδο της εκπαίδευσής του και από τις βασικές του δεξιότητες.
Οι βασικοί δείκτες για τη μέτρηση της ικανότητας επαγγελματικής ένταξης είναι:
ΠΗΓΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΠΟΥ ΣΤΗΡΙΖΟΥΝ ΤΟ ΣΥΝΕΚΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Το πλαίσιο δεικτών και σημείων αναφοράς βασίζεται σε στοιχεία τα οποία προέρχονται κυρίως από το Ευρωπαϊκό Στατιστικό Σύστημα (ΕΣΣ).
Στοιχεία που παρέχονται από το ΕΣΣ
Διάφορες πηγές χρησιμοποιούνται για την παραγωγή των στοιχείων για την εκπαίδευση και την κατάρτιση στο πλαίσιο του ΕΣΣ και για τον καθορισμό των δεικτών. Οι πηγές αυτές χωρίζονται σε δύο ομάδες.
Η πρώτη ομάδα περιλαμβάνει την ετήσια συλλογή στοιχείων από τους οργανισμούς UNESCO (EN)/ΟΟΣΑ (EN) (FR) /Eurostat (DE) (EN) (FR) (UOE) σχετικά με τα συστήματα επίσημης εκπαίδευσης στα κράτη μέλη, η ανά πενταετία έρευνα για τη συνεχή επαγγελματική κατάρτιση (CVTS) που συγκεντρώνει στοιχεία σχετικά με την κατάρτιση σε επίπεδο επιχειρήσεων και η ανά πενταετία έρευνα για την εκπαίδευση των ενηλίκων (AES), με στόχο να υπάρχει καλύτερη γνώση των μαθησιακών συνηθειών των ενηλίκων.
Η δεύτερη ομάδα περιλαμβάνει γενικές πηγές πληροφοριών, όπως η έρευνα για το εργατικό δυναμικό (LFS) και η έρευνα της ΕΕ για τα εισοδήματα και τις συνθήκες διαβίωσης (SILC). Υπάρχουν και άλλες ειδικές πηγές (έρευνες σχετικά με το βαθμό χρησιμοποίησης των ΤΠΕ στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις).
Η απόκτηση συγκρίσιμων στοιχείων σε διεθνές επίπεδο έχει ενδιαφέρον και σε εθνικό επίπεδο. Διάφορες χώρες επεξεργάζονται στατιστικά συστήματα έτσι ώστε να έχουν καλύτερη ικανότητα να παράγουν πληροφορίες για τα σχολεία και τους σπουδαστές τις εργασίες των οποίων παρακολουθεί η ΕΕ.
Στοιχεία που παράγονται εκτός του ΕΣΣ
Το ΕΣΣ δεν μπορεί να προσφέρει τη στατιστική υποδομή για όλους τους αναγκαίους δείκτες για το πλαίσιο των δεικτών και των σημείων αναφοράς. Η ευρωπαϊκή μονάδα Eurydice και το Cedefop, σε συνεργασία με την Eurostat, επεξεργάζονται στοιχεία και δείκτες περιεχομένου τα οποία στηρίζουν αυτό το πλαίσιο.
Ακόμη, η Επιτροπή μπορεί να παρουσιάσει η ίδια τρόπους για τη δημιουργία μέσων συλλογής στοιχείων, παραδείγματος χάριν όσον αφορά τις γλωσσικές δεξιότητες. Επίσης έχει επεξεργαστεί μια σύσταση για την κατάρτιση ενός μέσου έρευνας στον τομέα της μάθησης της απόκτησης ικανοτήτων και προβλέπεται να πραγματοποιηθεί μια πρότυπη έρευνα σε διακρατικό επίπεδο κατά τη διάρκεια του 2007.
Η Επιτροπή συνεργάζεται επίσης με διάφορους διεθνείς οργανισμούς, όπως ο ΟΟΣΑ, που και οι ίδιοι καταρτίζουν δικούς τους δείκτες, ή σε συνεργασία με τα κράτη μέλη.
ΠΛΑΙΣΙΟ
Το 2002, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων συμφώνησαν να εξελιχθούν τα ευρωπαϊκά συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης σε ποιοτικό σημείο αναφοράς παγκοσμίως έως το 2010. Στο πλαίσιο της στρατηγικής της Λισσαβόνας, οι υπουργοί Παιδείας έχουν υιοθετήσει κοινούς στόχους για τη βελτίωση των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης. Το πρόγραμμα εργασίας «Εκπαίδευση και κατάρτιση 2010» εκπονήθηκε για να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι.
Το συνεκτικό πλαίσιο δεικτών και κριτηρίων αναφοράς που αποτελεί αντικείμενο της παρούσας ανακοίνωσης πρέπει να συμβάλει στην αξιολόγηση της επιτυγχανόμενης προόδου. Αντικαθιστά το πλαίσιο που είχε θεσπιστεί για την περίοδο 2004-2006, σε σύγκριση με το οποίο έχει έναν πιο ορθολογικό και συμπυκνωμένο χαρακτήρα. Πράγματι, το πλαίσιο για την περίοδο 2004-2006 αποτελούνταν από είκοσι εννέα δείκτες και πέντε κριτήρια αναφοράς για την αξιολόγηση της προόδου ως προς την υλοποίηση των δεκατριών στόχων οι οποίοι είχαν καθοριστεί τότε.
ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΠΡΑΞΕΙΣ
Σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 18ης Ιουνίου 2009 σχετικά με τη δημιουργία ευρωπαϊκού πλαισίου αναφοράς για τη διασφάλιση της ποιότητας όσον αφορά την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση [Επίσημη Εφημερίδα C 155 της 8.7.2009].
Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 452/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Απριλίου 2008 σχετικά με την παραγωγή και την ανάπτυξη στατιστικών για την εκπαίδευση και τη διά βίου μάθηση [Επίσημη Εφημερίδα C 145 της 4.6.2008].
Ανακοίνωση της Επιτροπής προς τo Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο της 3ης Αυγούστου 2007 – Βελτίωση της ποιότητας της κατάρτισης των εκπαιδευτικών [COM(2007) 392 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].
Σύσταση 2006/962/ΕΚ του Ευρωπαϊκου Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 18ης Δεκεμβρίου 2006 , σχετικά με τις βασικές ικανότητες της δια βίου μάθησης [Επίσημη Εφημερίδα L 394 της 30.12.2006].
Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, της 8ης Σεπτεμβρίου 2006, με τίτλο «Αποδοτικότητα και ισότητα στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης» [COM(2006) 481 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].
Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική επιτροπή και την επιτροπή των Περιφερειών της 20ής Οκτωβρίου 2005, με τίτλο «Οι ευρωπαϊκές αξίες την εποχή της παγκοσμιοποίησης – εισήγηση της Επιτροπής στη σύνοδο των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων» [COM(2005) 525 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].
Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική επιτροπή και την επιτροπή των Περιφερειών της 12ης Οκτωβρίου 2005, με τίτλο «Περισσότερη έρευνα και καινοτομία – Επενδύσεις για την ανάπτυξη και την απασχόληση: μια κοινή προσέγγιση» [COM(2005) 488 τελικό – Επίσημη Εφημερίδα C 49 της 28.02.2006].
Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της 1ης Αυγούστου 2005, με τίτλο «Ευρωπαϊκός δείκτης γλωσσικών γνώσεων» [COM(2005) 356 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].
Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της 25ης Μαΐου 2005, σχετικά με την ανεξαρτησία, την ακεραιότητα και την υπευθυνότητα των εθνικών και κοινοτικών στατιστικών αρχών [COM(2005) 217 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].
Ανακοίνωση της Επιτροπής, της 20ής Απριλίου 2005, με τίτλο «Κινητοποίηση του πνευματικού δυναμικού της Ευρώπης: ενδυνάμωση των πανεπιστημίων ώστε να εξασφαλιστεί η πλήρης συμβολή τους στη στρατηγική της Λισσαβόνας» [COM(2005) 152 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].
Ανακοίνωση της Επιτροπής, της 10ης Ιανουαρίου 2003, με τίτλο «Αποδοτικές επενδύσεις στην εκπαίδευση και την κατάρτιση: επιτακτική ανάγκη για την Ευρώπη» [COM(2002) 779 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].
Ανακοίνωση της Επιτροπής της 20ής Νοεμβρίου 2002 με τίτλο «Ευρωπαϊκά κριτήρια αναφοράς για την εκπαίδευση και την κατάρτιση: εξελίξεις μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισσαβόνας» [COM(2002) 629 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].
Ψήφισμα του Συμβουλίου, της 27ης Ιουνίου 2002, για την εκπαίδευση και τη διά βίου κατάρτιση [Επίσημη Εφημερίδα C 163 της 09.07.2002].
Σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Φεβρουαρίου 2001, σχετικά με την ευρωπαϊκή συνεργασία σε θέματα αξιολόγησης της ποιότητας της σχολικής εκπαίδευσης [Επίσημη Εφημερίδα L 60 της 01.03.2001].
Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 16.08.2010