Σύστημα για την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Οδηγία 2005/36/ΕΚ σχετικά με την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ;

• Η οδηγία θεσπίζει ένα σύστημα για την αμοιβαία αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), το οποίο επεκτείνεται, με ορισμένες προσαρμογές, και στις υπόλοιπες χώρες του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου/της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών (ΕΟΧ/ΕΖΕΣ), καθώς και στην Ελβετία.
• Σκοπός της οδηγίας είναι η παροχή πρόσβασης των επαγγελματιών στις αγορές εργασίας άλλων κρατών μελών της ΕΕ, η περαιτέρω διευκόλυνση της διασυνοριακής παροχής υπηρεσιών και η απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών.
• Επιπλέον, θεσπίζει την αμοιβαία αξιολόγηση των εθνικών επαγγελματικών κανονισμών και μια άσκηση διαφάνειας (ήτοι τον έλεγχο των περιορισμών πρόσβασης σε επαγγέλματα και την αξιολόγηση της αναγκαιότητάς τους).
• Η οδηγία περιλαμβάνει επίσης τις ισχύουσες υποχρεώσεις διαφάνειας, σύμφωνα με τις οποίες απαιτείται από όλα τα κράτη μέλη να υποβάλλουν έκθεση σχετικά με τα νομοθετικά κατοχυρωμένα επαγγέλματα και να κοινοποιούν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τους λόγους για τους οποίους θεωρούν ότι οι υφιστάμενες ή τυχόν νέες απαιτήσεις συμμορφώνονται με τις αρχές της μη διακριτικής μεταχείρισης και της αναλογικότητας.
• Η οδηγία εφαρμόζεται σε όλους τους υπηκόους των χωρών της ΕΕ, των χωρών ΕΟΧ/ΕΖΕΣ και της Ελβετίας, οι οποίοι επιθυμούν να ασκήσουν νομοθετικά κατοχυρωμένο επάγγελμα, είτε ως αυτοαπασχολούμενοι είτε ως μισθωτοί, σε άλλη χώρα από αυτήν στην οποία απέκτησαν τα επαγγελματικά προσόντα τους.
• Η Επιτροπή έχει δημοσιεύσει έναν διαδραστικό χάρτη των νομοθετικά κατοχυρωμένων επαγγελμάτων στην ΕΕ. Αυτά είναι επαγγέλματα για τα οποία η πρόσβαση ή το δικαίωμα άσκησης προϋποθέτει την απόκτηση καθορισμένων προσόντων. Επίσης, περιλαμβάνονται επαγγέλματα για τα οποία προστατεύεται η χρήση ενός συγκεκριμένου τίτλου, όπως οι ορκωτοί και πιστοποιημένοι λογιστές στην Ιρλανδία.
• Η παρούσα οδηγία δεν εφαρμόζεται για επαγγέλματα που καλύπτονται από ειδικές οδηγίες, όπως η οδηγία 2006/43/ΕΚ για τους νόμιμους ελεγκτές. Στην περίπτωση των δικηγόρων, ενώ τα προσόντα τους καλύπτονται από την οδηγία 2005/36/ΕΚ, επωφελούνται επίσης από δύο ειδικές οδηγίες (77/249/ΕΟΚ και 98/5/ΕΚ), οι οποίες θεσπίζουν συμπληρωματικούς τρόπους για την παροχή διασυνοριακών υπηρεσιών, είτε προσωρινά είτε με τη μόνιμη εγκατάστασή τους σε άλλα κράτη μέλη.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Προσωρινή κινητικότητα

• Οι επαγγελματίες δύνανται να παρέχουν τις υπηρεσίες τους σε άλλο κράτος μέλος, προσωρινά ή περιστασιακά, από τον τόπο εγκατάστασής τους στη χώρα καταγωγής τους.
• Η χώρα προορισμού μπορεί να ζητήσει πρότερη δήλωση, αλλά δεν είναι αναγκαίο να γίνουν οι διαδικασίες αναγνώρισης.
• Αυτό δεν ισχύει για επαγγέλματα που έχουν επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και ασφάλεια, για τα οποία τα κράτη μέλη δύνανται να ζητήσουν πρότερη αναγνώριση των προσόντων τους δυνάμει του άρθρου 7 παράγραφος 4 της οδηγίας.

Μόνιμη εγκατάσταση

Η οδηγία προβλέπει τρία συστήματα αναγνώρισης προσόντων:

• 1.

  την αυτόματη αναγνώριση για επαγγέλματα για τα οποία οι ελάχιστες προϋποθέσεις εκπαίδευσης είναι εναρμονισμένες ως έναν βαθμό σε επίπεδο ΕΕ: ιατρούς, νοσοκόμους υπεύθυνους για γενική περίθαλψη, οδοντιάτρους, κτηνιάτρους, μαίες/μαιευτές, φαρμακοποιούς και αρχιτέκτονες·

• 2.

  την αυτόματη αναγνώριση για ορισμένα επαγγέλματα που βασίζονται στην επαγγελματική πείρα: επαγγελματίες στους τομείς βιοτεχνίας, εμπορίου και βιομηχανίας·

• 3.

  το γενικό σύστημα για τα προαναφερθέντα επαγγέλματα, τα οποία δεν καλύπτονται από το σύστημα αυτόματης αναγνώρισης, βασίζεται στην αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης προσόντων.

Το γενικό σύστημα εφαρμόζεται επίσης στα άλλα νομοθετικά κατοχυρωμένα επαγγέλματα για τα οποία η δυνατότητα πρόσβασης παρέχεται στα άτομα που μπορούν να αποδείξουν ότι είναι πλήρως καταρτισμένα στη χώρα καταγωγής τους.

Ωστόσο, εάν οι αρχές της χώρας υποδοχής διαπιστώσουν ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στην εκπαίδευση που απέκτησε το άτομο στη χώρα καταγωγής του και σε αυτήν που απαιτείται για την ίδια δραστηριότητα στη χώρα τους, μπορούν να παρέχουν στο άτομο την ευχέρεια επιλογής της πρακτικής άσκησης προσαρμογής ή της δοκιμασίας επάρκειας. Η επαγγελματική πείρα του αιτούντος πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά την εξέταση της επιβολής και του εύρους των εν λόγω αντισταθμιστικών μέτρων.

Μερική πρόσβαση

• Η οδηγία θέσπισε την αρχή της μερικής πρόσβασης σε ένα επάγγελμα όταν οι καλυπτόμενες από νομοθετικά κατοχυρωμένο επάγγελμα δραστηριότητες διαφέρουν από χώρα σε χώρα.
• Από την αρχή αυτή μπορούν να επωφεληθούν οι επαγγελματίες που εργάζονται σε νεοφανή τομέα της οικονομίας, ο οποίος δεν υφίσταται ως αυτοδύναμο επάγγελμα στο κράτος μέλος στο οποίο επιθυμούν να εγκατασταθούν.

Γλωσσικοί έλεγχοι

• Η οδηγία επιτρέπει τη διεξαγωγή συστηματικών γλωσσικών ελέγχων από τις χώρες υποδοχής μόνο στην περίπτωση επαγγελμάτων που έχουν επιπτώσεις στην ασφάλεια των ασθενών.
• Οι γλωσσικοί έλεγχοι θα πρέπει να διενεργούνται μόνο μετά την αναγνώριση των προσόντων από τη χώρα υποδοχής, να περιορίζονται στη γνώση μίας επίσημης ή διοικητικής γλώσσας της χώρας υποδοχής και να είναι αναλογικοί προς το επάγγελμα που πρόκειται να ασκηθεί.

Ευρωπαϊκή επαγγελματική ταυτότητα

• Η παρούσα οδηγία, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 2013/55/ΕΕ, προβλέπει τη δυνατότητα δημιουργίας μιας ευρωπαϊκής επαγγελματικής ταυτότητας (ΕΕΤ) για επιλεγμένα επαγγέλματα. Αυτό επιτρέπει στους επαγγελματίες να αναγνωριστούν τα προσόντα τους με απλούστερο και ταχύτερο τρόπο μέσω μιας τυποποιημένης ηλεκτρονικής διαδικασίας. Η ταυτότητα βασίζεται στη χρήση του συστήματος πληροφόρησης της εσωτερικής αγοράς και εκδίδεται με τη μορφή ηλεκτρονικού πιστοποιητικού.
• Η πρώτη φάση της καθιέρωσης ΕΕΤ έχει εφαρμοστεί ήδη για τους νοσοκόμους που είναι υπεύθυνοι για γενική περίθαλψη, τους φυσικοθεραπευτές, τους φαρμακοποιούς, τους οδηγούς ορειβασίας και τους κτηματομεσίτες.

Πρόσβαση σε διαδικτυακές πληροφορίες και διαδικασίες

• Τα κράτη μέλη πρέπει να καθιστούν διαθέσιμες όλες τις πληροφορίες σχετικά με την αναγνώριση των προσόντων για όλα τα νομοθετικά κατοχυρωμένα επαγγέλματα μέσω των κέντρων ενιαίας εξυπηρέτησης.
• Οι επαγγελματίες θα πρέπει να είναι σε θέση να διεκπεραιώνουν τις διαδικασίες και τις διατυπώσεις που καλύπτει η οδηγία διαδικτυακά μέσω του κέντρου ενιαίας εξυπηρέτησης ή των σχετικών αρχών που είναι υπεύθυνες για το επάγγελμα.
• Τα κέντρα υποστήριξης σε κάθε κράτος μέλος πρέπει να παρέχουν συμβουλές και υποστήριξη σε μεμονωμένες περιπτώσεις.

Εκτελεστικές και κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις

Το 2015 η Επιτροπή εξέδωσε τον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) 2015/983, ο οποίος ορίζει τη διαδικασία για τα εξής:

• την έκδοση της ΕΕΤ και
• την εφαρμογή του μηχανισμού προειδοποίησης, ο οποίος θεσπίστηκε με την οδηγία 2005/36/ΕΚ και διασφαλίζει την επαρκή προστασία των ασθενών και των καταναλωτών της ΕΕ από τους επαγγελματίες στους οποίους έχει επιβληθεί απαγόρευση ή περιορισμός στην άσκηση του επαγγέλματος σε μία χώρα ή οι οποίοι χρησιμοποίησαν παραποιημένα διπλώματα στην αίτηση αναγνώρισης των προσόντων τους.

Το 2020 η Επιτροπή εξέδωσε τον εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) 2020/1190 για τη διόρθωση του κανονισμού (ΕΕ) 2015/983, ο οποίος διευκρινίζει ότι η σχετική αρχή του κράτους μέλους υποδοχής αποφασίζει εάν θα παραταθούν οι προσωρινές ΕΕΤ που εκδόθηκαν μετά από πρότερο έλεγχο των προσόντων δυνάμει του άρθρου 7 παράγραφος 4 της οδηγίας.

Η Επιτροπή έχει επίσης εκδώσει κατ’ εξουσιοδότηση αποφάσεις για την τροποποίηση του παραρτήματος V της οδηγίας 2005/36/ΕΚ και την επικαιροποίηση του καταλόγου των αυτόματα αναγνωρισμένων τίτλων εκπαίδευσης και προγραμμάτων κατάρτισης.

Το 2019, ο κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2019/907 για τη θέσπιση κοινής δοκιμασίας εκπαίδευσης για εκπαιδευτές χιονοδρομίας καθιέρωσε ένα πρόσθετο και εθελοντικό σύστημα αυτόματης αναγνώρισης για εκπαιδευτές χιονοδρομίας σε όλη την ΕΕ. Για τους εκπαιδευτές χιονοδρομίας που δεν καλύπτονται από την κοινή δοκιμασία εκπαίδευσης εξακολουθεί να ισχύει το γενικό σύστημα αμοιβαίας αναγνώρισης προσόντων που προβλέπει η οδηγία.

Πανδημία COVID-19

Μετά την έξαρση της πανδημίας COVID-19 και τη θέσπιση μέτρων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κρίσης, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση η οποία περιέχει κατευθυντήριες οδηγίες για τη βοήθεια έκτακτης ανάγκης της ΕΕ για τη διασυνοριακή συνεργασία στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης που σχετίζεται με την κρίση της νόσου COVID-19.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Η ΟΔΗΓΙΑ;

• Η οδηγία 2005/36/ΕΚ έπρεπε να μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο έως τις 20 Οκτωβρίου 2007.
• Η τροποποιητική οδηγία 2013/55/ΕΕ έπρεπε να μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο έως τις 18 Ιανουαρίου 2016.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Καθώς ο πληθυσμός που βρίσκεται σε ηλικία απασχόλησης μειώνεται σε πολλά κράτη μέλη, η ζήτηση για άτομα υψηλής εξειδίκευσης είναι πιθανό να αυξηθεί, οπότε τα προσόντα τους θα πρέπει να αναγνωρίζονται σε ολόκληρη την ΕΕ με γρήγορο, απλό και αξιόπιστο τρόπο.

Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε:

• Αυτόματη αναγνώριση (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
• Αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων στην πράξη (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
• Βάση δεδομένων των νομοθετικά κατοχυρωμένων επαγγελμάτων (Ευρωπαϊκή Επιτροπή).

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Οδηγία 2005/36/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Σεπτεμβρίου 2005, σχετικά με την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων (ΕΕ L 255 της 30.9.2005, σ. 22-142).

Οι διαδοχικές τροποποιήσεις της οδηγίας 2005/36/ΕΚ έχουν ενσωματωθεί στο αρχικό κείμενο. Αυτή η ενοποιημένη απόδοση αποτελεί απλώς εργαλείο τεκμηρίωσης.

ΣΥΝΑΦΗ ΚΕΙΜΕΝΑ

Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2015/983 της Επιτροπής, της 24ης Ιουνίου 2015, σχετικά με τη διαδικασία για την έκδοση της ευρωπαϊκής επαγγελματικής ταυτότητας και την εφαρμογή του μηχανισμού προειδοποίησης σύμφωνα με την οδηγία 2005/36/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (ΕΕ L 159 της 25.6.2015 σ. 27-42).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

Εκτελεστικός κανονισμός (ΕΕ) 2020/1190 της Επιτροπής, της 11ης Αυγούστου 2020, για τη διόρθωση του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2015/983 σχετικά με τη διαδικασία για την έκδοση της ευρωπαϊκής επαγγελματικής ταυτότητας και την εφαρμογή του μηχανισμού προειδοποίησης σύμφωνα με την οδηγία 2005/36/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (ΕΕ L 262 της 12.8.2020, σ. 4-5).

Ανακοίνωση της Επιτροπής — Κατευθυντήριες οδηγίες για τη βοήθεια έκτακτης ανάγκης της ΕΕ για τη διασυνοριακή συνεργασία στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης που σχετίζεται με την κρίση της νόσου COVID-19 (ΕΕ C 111 I της 3.4.2020, σ. 1-5).

Κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός (ΕΕ) 2019/907 της Επιτροπής, της 14ης Μαρτίου 2019, για τη θέσπιση κοινής δοκιμασίας εκπαίδευσης για εκπαιδευτές χιονοδρομίας σύμφωνα με το άρθρο 49β της οδηγίας 2005/36/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων (ΕΕ L 145 της 4.6.2019, σ. 7-18).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

Απόφαση 2007/172/ΕΚ της Επιτροπής, της 19ης Μαρτίου 2007, για τη σύσταση της ομάδας συντονιστών για την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων (ΕΕ L 79 της 20.3.2007,, σ. 38-39).

Οδηγία 98/5/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Φεβρουαρίου 1998, για τη διευκόλυνση της μόνιμης άσκησης του δικηγορικού επαγγέλματος σε κράτος μέλος διάφορο εκείνου στο οποίο αποκτήθηκε ο επαγγελματικός τίτλος (ΕΕ L 77 της 14.3.1998, σ. 36-43).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

Οδηγία 77/249/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 22ας Μαρτίου 1977, περί διευκολύνσεως της πραγματικής ασκήσεως της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών από δικηγόρους (ΕΕ L 78 της 26.3.1977, σ. 17-18).

Βλέπε την ενοποιημένη απόδοση.

τελευταία ενημέρωση 10.08.2022