Αρχή ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών εκτός του πλαισίου της αγοράς εργασίας

Η οδηγία αποσκοπεί στην εφαρμογή της ίσης μεταχείρισης μεταξύ ανδρών και γυναικών με σκοπό την επέκταση της αρχής της ίσης μεταχείρισης και σε άλλους τομείς της καθημερινότητας, πέρα από τη σφαίρα της αγοράς εργασίας και της επαγγελματικής ζωής.

ΠΡΑΞΗ

Οδηγία 2004/113/ΕΚ του Συμβουλίου για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών στην πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες και την παροχή αυτών.

ΣΥΝΟΨΗ

Η οδηγία αποσκοπεί στην εφαρμογή της ίσης μεταχείρισης μεταξύ ανδρών και γυναικών με σκοπό την επέκταση της αρχής της ίσης μεταχείρισης και σε άλλους τομείς της καθημερινότητας, πέρα από τη σφαίρα της αγοράς εργασίας και της επαγγελματικής ζωής.

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΑΣ ΟΔΗΓΙΑΣ;

Η οδηγία θεσπίζει πλαίσιο για την καταπολέμηση όλων των διακρίσεων λόγω φύλου όσον αφορά την πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες και την παροχή αυτών, τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα.

Η οδηγία εφαρμόζεται σε αγαθά και υπηρεσίες που προσφέρονται στο κοινό, ανεξαρτήτως των ενδιαφερομένων προσώπων (δηλαδή, οποιαδήποτε και εάν είναι η προσωπική κατάσταση του αποδέκτη της υπηρεσίας), και που προσφέρονται εκτός του πλαισίου της ιδιωτικής και οικογενειακής σφαίρας. Ο όρος «υπηρεσίες» υποδεικνύει υπηρεσίες που παρέχονται έναντι τιμήματος.

Η οδηγία δεν εφαρμόζεται ούτε στο περιεχόμενο των μέσων μαζικής ενημέρωσης ή της διαφήμισης ούτε στην εκπαίδευση.

ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΤΥΧΕΣ

Απαγόρευση των διακρίσεων στον τομέα των αγαθών και υπηρεσιών: κατ' αρχήν, η οδηγία απαγορεύει:

• τυχόν λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση των ανδρών ή των γυναικών λόγω του φύλου τους·
• τυχόν λιγότερο ευνοϊκή μεταχείριση των γυναικών λόγω εγκυμοσύνης και μητρότητας·
• παρενόχληση και σεξουαλική παρενόχληση ή τυχόν υποκίνηση σε διάκριση με σκοπό την παροχή αγαθών ή υπηρεσιών.

Η διαφοροποιημένη μεταχείριση μπορεί να γίνει αποδεκτή μόνο εάν δικαιολογείται λόγω θεμιτού σκοπού όπως, για παράδειγμα, για την προστασία των θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης (στην περίπτωση της δημιουργίας καταφυγίων γυναικών), για την ελευθερία του συνέρχεσθαι (στο πλαίσιο ιδιωτικών λεσχών με μέλη αποκλειστικά γυναίκες ή άνδρες) ή για τις οργανώσεις αθλητικών δραστηριοτήτων αποκλειστικά για γυναίκες ή άνδρες. Οποιοσδήποτε περιορισμός πρέπει να είναι κατάλληλος και αναγκαίος.

Η αρχή της ίσης μεταχείρισης δεν αποκλείει την πραγματοποίηση θετικών δράσεων προκειμένου να αποφευχθούν ή να αποκατασταθούν ανισότητες μεταξύ των δύο φύλων στον τομέα των αγαθών και των υπηρεσιών.

Η οδηγία καθορίζει μόνο ελάχιστες απαιτήσεις ώστε να επιτρέπει στις χώρες της ΕΕ να μπορούν να διατηρούν υψηλότερα ή ευρύτερα επίπεδα προστασίας.

Εφαρμογή στον τομέα των ασφαλίσεων: η οδηγία απαγορεύει να λαμβάνεται υπόψη το φύλο για τον καθορισμό των ασφαλίστρων και των ασφαλιστικών παροχών στο πλαίσιο ασφαλιστικών συμβολαίων που έχουν υπογραφεί μετά από τις 21 Δεκεμβρίου 2007.

Εντούτοις, η οδηγία εμπεριέχει την επιλογή να μην εφαρμόζουν οι χώρες της ΕΕ αυτήν την απαγόρευση σε περιπτώσεις όπου το φύλο αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την αξιολόγηση του κινδύνου καθώς και στη βάση σημαντικών και αξιόπιστων αναλογιστικών και στατιστικών δεδομένων. Ωστόσο, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην απόφασή του για την υπόθεση Test-Achats (C-236/09) κήρυξε άκυρη την παρέκκλιση από την αρχή της ίσης μεταχείρισης που επέτρεπε στις χώρες της ΕΕ να προβούν σε διαφοροποίηση μεταξύ ανδρών και γυναικών σε σχέση με ασφάλιστρα και ασφαλιστικές παροχές, ενώ τέθηκε σε ισχύ από τις 21 Δεκεμβρίου 2012.

Έκτοτε, για όλα τα νέα συμβόλαια, που υπογράφονται από την εν λόγω ημερομηνία και μετά, στον ασφαλιστικό τομέα, ισχύει η αρχή των ενιαίων τιμολογίων για τους άνδρες και τις γυναίκες. Για να διευκολυνθεί η εφαρμογή της απόφασης του Δικαστηρίου, η Επιτροπή ενέκρινε κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή της οδηγίας στον ασφαλιστικό τομέα.

Σε κάθε περίπτωση, οι δαπάνες που συνδέονται με την εγκυμοσύνη και τη μητρότητα δεν πρέπει να συνεπάγονται διαφορές όσον αφορά τα ασφάλιστρα και τις ασφαλιστικές παροχές.

Οργανισμοί για την προώθηση της ίσης μεταχείρισης: κάθε χώρα της ΕΕ αναθέτει σε έναν ή περισσότερους οργανισμούς την προώθηση και παρακολούθηση της ίσης μεταχείρισης των ανδρών και γυναικών σε εθνικό επίπεδο. Οι εν λόγω οργανισμοί είναι αρμόδιοι να i) παρέχουν στα θύματα ανεξάρτητη βοήθεια, ii) διενεργούν ανεξάρτητες έρευνες, iii) δημοσιεύουν ανεξάρτητες εκθέσεις και να διατυπώνουν συστάσεις.

Υπεράσπιση των δικαιωμάτων των θυμάτων: η οδηγία υποχρεώνει τις χώρες της ΕΕ να εξασφαλίζουν ότι τα θύματα έχουν πρόσβαση σε δικαστική και/ή διοικητική διαδικασία για τη διαφύλαξη των δικαιωμάτων τους, και ότι τα θύματα μπορούν να λάβουν κατάλληλη αποκατάσταση ή αποζημίωση. Ενώσεις, οργανώσεις και άλλα νομικά πρόσωπα με έννομο συμφέρον μπορούν επίσης να συμμετέχουν σε δικαστική και/ή διοικητική διαδικασία με στόχο να παρέχουν στα θύματα τη δυνατότητα να διαφυλάσσουν τα δικαιώματά τους και να λαμβάνουν αποκατάσταση ή αποζημίωση.

Όταν από τα πραγματικά περιστατικά που παρουσιάζονται ενώπιον δικαστηρίου τεκμαίρεται η ύπαρξη διάκρισης, εναπόκειται στον εναγόμενο να αποδείξει ότι δεν υπήρξε παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης (αντίκρουση της κατηγορίας).

Επίσης, οι χώρες της ΕΕ πρέπει να καθιερώσουν ποινές σε περίπτωση παραβίασης της αρχής ίσης μεταχείρισης.

ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ Η ΟΔΗΓΙΑ;

Η οδηγία τέθηκε σε ισχύ στις 21 Δεκεμβρίου 2004 με πρόβλεψη να μεταφερθεί στο δίκαιο των χωρών της ΕΕ έως τις 21 Δεκεμβρίου 2007, το αργότερο.

ΠΛΑΙΣΙΟ

Η ισότητα μεταξύ των ανδρών και γυναικών είναι θεμελιώδης αρχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης που καθιερώνεται στο άρθρο 2 και 3 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι διακρίσεις λόγω φύλου μπορεί να αποτελούν εμπόδιο στην πλήρη και επιτυχή ένταξη των ανδρών και γυναικών στην οικονομική και κοινωνική ζωή.

ΒΑΣΙΚΗ ΟΡΟΛΟΓΙΑ

Άμεσες διακρίσεις: περιστάσεις στις οποίες ένα πρόσωπο επιφυλάσσεται, λόγω του φύλου του, μεταχείριση λιγότερο ευνοϊκή από αυτήν της οποίας τυγχάνει, έτυχε ή θα τύχει ένα άλλο πρόσωπο, σε ανάλογη κατάσταση.

Έμμεσες διακρίσεις: περιστάσεις στις οποίες μια εκ πρώτης όψεως ουδέτερη διάταξη, κριτήριο ή πρακτική ενδέχεται να θέσει σε μειονεκτική θέση πρόσωπα του ενός φύλου σε σχέση με πρόσωπα του αντίθετου φύλου, εκτός εάν αυτή η διάταξη, το κριτήριο ή η πρακτική δικαιολογείται αντικειμενικά από ένα θεμιτό σκοπό και τα μέσα επίτευξης του σκοπού αυτού είναι πρόσφορα και αναγκαία.

Παρενόχληση: περιστάσεις στις οποίες εκδηλώνεται ανεπιθύμητη συμπεριφορά συνδεόμενη με το φύλο ενός προσώπου, με σκοπό ή αποτέλεσμα την προσβολή της αξιοπρέπειας ενός προσώπου και τη δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, ταπεινωτικού, εξευτελιστικού ή επιθετικού περιβάλλοντος.

Σεξουαλική παρενόχληση: περιστάσεις στις οποίες εκδηλώνεται ανεπιθύμητη σεξουαλική συμπεριφορά είτε προφορική ή όχι είτε με πράξεις με σκοπό ή αποτέλεσμα την προσβολή της αξιοπρέπειας ενός προσώπου και τη δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, ταπεινωτικού, εξευτελιστικού ή επιθετικού περιβάλλοντος.

τελευταία ενημέρωση 26.02.2015