Ο ρόλος των εθνικών κοινοβουλίων στις υποθέσεις της ΕΕ
ΣΎΝΟΨΗ
ΕΙΣΑΓΩΓΉ
Η Συνθήκη της Λισαβόνας σηματοδοτεί ένα σημαντικό βήμα σε σχέση με τον ρόλο που διαδραματίζουν τα εθνικά κοινοβούλια στις υποθέσεις της ΕΕ, απαριθμώντας, για πρώτη φορά, σε διάταξη (άρθρο 12 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης — ΣΕΕ) τους διάφορους τρόπους με τους οποίους τα εθνικά κοινοβούλια μπορούν να «συμβάλλουν αποτελεσματικά στην ομαλή λειτουργία της ΕΕ». Η συμμετοχή τους διασφαλίζεται με 4 βασικούς τρόπους:
— |
τη λήψη πληροφοριών και εγγράφων·
|
— |
τον έλεγχο της τήρησης της αρχής της επικουρικότητας·
|
— |
τη συμμετοχή σε μηχανισμούς αξιολόγησης στους τομείς της δικαιοσύνης, της ελευθερίας και της ασφάλειας·
|
— |
τη συμμετοχή στην αναθεώρηση της Συνθήκης.
|
ΠΛΗΡΟΦΟΡΊΕΣ
Τα ακόλουθα έγγραφα πρέπει να διαβιβάζονται άμεσα στα εθνικά κοινοβούλια:
— |
— |
— |
ανακοινώσεις*·
|
— |
το ετήσιο πρόγραμμα εργασίας καθώς και κάθε άλλη πράξη νομοθετικού προγραμματισμού ή πολιτικής στρατηγικής·
|
— |
προτάσεις για νομοθεσία·
|
— |
τα θεματολόγια και τα αποτελέσματα των συνόδων του Συμβουλίου·
|
— |
η ετήσια έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου·
|
— |
η ετήσια έκθεση που καταρτίζεται από την Επιτροπή σχετικά με την εφαρμογή των αρχών που διέπουν την αρμοδιότητα της ΕΕ·
|
— |
οι αξιολογήσεις εφαρμογής των πολιτικών της ΕΕ στον τομέα της ελευθερίας, της ασφάλειας και της δικαιοσύνης.
|
Επιπλέον, τα εθνικά κοινοβούλια λαμβάνουν ειδοποίηση για προτάσεις τροποποίησης των Συνθηκών στο πλαίσιο της συνήθους διαδικασίας αναθεώρησης, καθώς και για αιτήσεις προσχώρησης στην ΕΕ.
ΈΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΌΤΗΤΑΣ
Το Πρωτόκολλο σχετικά με την εφαρμογή των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας επιτρέπει στα εθνικά κοινοβούλια να εκδίδουν αιτιολογημένες γνώμες εάν θεωρούν ότι ένα σχέδιο νομοθετικής πράξης της ΕΕ δεν συνάδει με την αρχή της επικουρικότητας. Όλες οι αιτιολογημένες γνώμες πρέπει να λαμβάνονται υπόψη από τα θεσμικά όργανα που συμμετέχουν στη νομοθετική διαδικασία. Άλλες συνέπειες μιας νομοθετικής πρότασης εξαρτώνται από τον αριθμό τους.
Το Πρωτόκολλο εκχωρεί 2 ψήφους σε κάθε εθνικό κοινοβούλιο (εάν έχει δύο νομοθετικά σώματα, μία ψήφος για κάθε σώμα). Εάν οι αιτιολογημένες γνώμες που υποβάλλονται αντιστοιχούν τουλάχιστον στο ένα τρίτο των ψήφων, η Επιτροπή οφείλει να εξετάσει την πρόταση του κοινοβουλίου και μπορεί να αποφασίσει να τη στηρίξει, να την τροποποιήσει ή να την ανακαλέσει. Το εν λόγω όριο μειώνεται στο ένα τέταρτο των ψήφων για προτάσεις που σχετίζονται με τη δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις και την αστυνομική συνεργασία. Όταν οι αιτιολογημένες γνώμες που υποβάλλονται αντιστοιχούν στην πλειοψηφία των ψήφων, και εάν η Επιτροπή αποφασίσει να στηρίξει την πρόταση, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο πρέπει να εκτιμήσουν εάν η πρόταση συνάδει με την αρχή της επικουρικότητας προτού ολοκληρωθεί η πρώτη ανάγνωση.
Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει δικαιοδοσία επί των προσφυγών που βασίζονται σε παραβίαση της αρχής της επικουρικότητας από νομοθετική πράξη, και ασκούνται από κράτη μέλη ή κοινοποιούνται από αυτά σε συμφωνία με την έννομη τάξη τους εκ μέρους του εθνικού κοινοβουλίου τους ή σώματος αυτού.
ΕΙΔΙΚΌΣ ΡΌΛΟΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΈΑ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΎΝΗΣ, ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΊΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΣΦΆΛΕΙΑΣ
Στον τομέα της δικαιοσύνης, της ελευθερίας και της ασφάλειας, τα εθνικά κοινοβούλια ενέχουν ειδικό ρόλο. Συμμετέχουν στην αξιολόγηση των δραστηριοτήτων της Eurojust καθώς και στον εμπεριστατωμένο έλεγχο των δραστηριοτήτων της Ευρωπόλ.
Επιπλέον, τα εθνικά κοινοβούλια δύνανται να αντιτίθενται σε αποφάσεις του Συμβουλίου που επεκτείνουν τη συνήθη νομοθετική διαδικασία (με ειδική πλειοψηφία στο Συμβούλιο) σε ορισμένες πτυχές του οικογενειακού δικαίου με διασυνοριακές επιπτώσεις οι οποίες υπόκεινται επί του παρόντος σε ειδική νομοθετική διαδικασία με ομόφωνη ψήφο στο Συμβούλιο (μεταβατική ρήτρα στο άρθρο 81 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης).
ΣΥΜΜΕΤΟΧΉ ΣΤΗΝ ΑΝΑΘΕΏΡΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΘΉΚΗΣ
Επιπλέον, η Συνθήκη της Λισαβόνας συνδέει τα εθνικά κοινοβούλια με τις διαδικασίες αναθεώρησης των Συνθηκών, όπως περιγράφεται παρακάτω.
— |
Στο πλαίσιο της συνήθους διαδικασίας αναθεώρησης και της απλοποιημένης διαδικασίας αναθεώρησης, οι τροποποιήσεις των Συνθηκών τίθενται σε ισχύ μετά την επικύρωσή τους (ή την έγκρισή τους, για την απλοποιημένη διαδικασία αναθεώρησης) από όλα τα κράτη μέλη σύμφωνα με τις αντίστοιχες συνταγματικές διατάξεις τους, οι οποίες απαιτούν συνήθως κύρωση από το κοινοβούλιο.
|
— |
Στο πλαίσιο της συνήθους διαδικασίας αναθεώρησης, καλείται Συνέλευση στην οποία συμμετέχουν, μεταξύ άλλων μελών, αντιπρόσωποι των εθνικών κοινοβουλίων, με σκοπό την εξέταση και την έκδοση σύστασης σχετικής με τις προτάσεις αναθεώρησης.
|
— |
Στο πλαίσιο της γενικής «μεταβατικής ρήτρας» του άρθρου 48 παράγραφος 7 της ΣΕΕ, η πρωτοβουλία που αναλαμβάνει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για μετάβαση από ειδική νομοθετική διαδικασία σε συνήθη νομοθετική διαδικασία, ή από ομόφωνη ψήφο σε ψήφο με ειδική πλειοψηφία, πρέπει να κοινοποιείται στα εθνικά κοινοβούλια και δεν μπορεί να εγκριθεί εάν αντιταχθεί ένα εθνικό κοινοβούλιο εντός 6 μηνών.
|
Η ΔΙΆΣΚΕΨΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΏΝ ΕΠΙΤΡΟΠΏΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΏΝ ΥΠΟΘΈΣΕΩΝ (COSAC)
Από το 1989, μέλη επιτροπών εθνικών κοινοβουλίων που ασχολούνται με υποθέσεις της ΕΕ καθώς και μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου συνέρχονται δύο φορές τον χρόνο στο πλαίσιο της Διάσκεψης των Κοινοβουλευτικών Επιτροπών Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, γνωστότερης με το γαλλικό αρκτικόλεξο COSAC, με στόχο την ανταλλαγή πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών και την ανταλλαγή απόψεων σχετικά με ζητήματα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος.
Ο ρόλος της COSAC αναγνωρίζεται με το Πρωτόκολλο σχετικά με τον ρόλο των εθνικών κοινοβουλίων στην ΕΕ το οποίο επισημαίνει ότι η COSAC μπορεί να καταθέσει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή οποιαδήποτε συνεισφορά κρίνει απαραίτητη.
ΒΑΣΙΚΟΊ ΌΡΟΙ
* Μια ανακοίνωση συνιστά έγγραφο πολιτικής χωρίς υποχρεωτική ισχύ. Η Επιτροπή αναλαμβάνει την πρωτοβουλία δημοσίευσης μιας ανακοίνωσης όταν επιθυμεί να διατυπώσει το σκεπτικό της σε σχέση με ένα επίκαιρο θέμα. Μια ανακοίνωση δεν έχει έννομες συνέπειες (ορισμός από το ευρωπαϊκό δικαστικό δίκτυο).
ΠΛΑΊΣΙΟ
Για περισσότερες πληροφορίες:
— |
— |
Διάσκεψη των Κοινοβουλευτικών Επιτροπών Ευρωπαϊκών Υποθέσεων (COSAC) – (με συνδέσμους με όλα τα 41 σώματα)
|
— |
— |
τελευταία ενημέρωση 20.10.2015