Οικονομική και νομισματική πολιτική

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η συνθήκη της Λισσαβόνας ενισχύει το ρόλο που διαδραματίζει η Επιτροπή στην οικονομική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Συγκεκριμένα, η Επιτροπή αποκτά ενισχυμένες εξουσίες εποπτείας, ώστε να διασφαλίζει την τήρηση των ευρωπαϊκών απαιτήσεων από τα κράτη μέλη.

Εξάλλου, η συνθήκη της Λισσαβόνας βελτιώνει τη οικονομική διακυβέρνηση της ΕΕ, κυρίως ενισχύοντας τη νομισματική πολιτική της ΕΕ.

Προς υπενθύμιση, η οικονομική πολιτική της ΕΕ προβλέπει τη σύγκλιση των οικονομικών πολιτικών των κρατών μελών προς κοινούς στόχους. Επίσης, περιλαμβάνει τον ορισμό μίας νομισματικής πολιτικής, κοινής για όλα τα κράτη μέλη, της οποίας κύριος στόχος είναι να διατηρήσει τη σταθερότητα των τιμών.

Εξάλλου, τα κράτη μέλη που ανήκουν στην ζώνη του ευρώ, που έχουν δηλαδή υιοθετήσει το ευρώ ως ενιαίο νόμισμα, διεξάγουν παράλληλα μία νομισματική πολιτική πληρέστερη και ειδική για το ευρώ.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η οικονομική πολιτική της ΕΕ στηρίζεται σε δύο είδη δεσμεύσεων των κρατών μελών:

• τους γενικούς προσανατολισμούς των οικονομικών πολιτικών (ΓΠΟΠ): οι ΓΠΟΠ έχουν τη μορφή συστάσεων που εγκρίνονται από το Συμβούλιο. Ως στόχο έχουν να εναρμονίσουν τις οικονομικές πολιτικές των κρατών μελών γύρω από κοινούς στόχους·
• το σύμφωνο σταθερότητας και ανάπτυξης : το σύμφωνο αυτό έχει ως στόχο να ελέγξει τα δημόσια ελλείμματα των κρατών μελών. Τα κράτη μέλη οφείλουν έτσι να τηρούν τα ανώτατα όρια όσον αφορά το δημόσιο χρέος και το έλλειμμα των δημοσίων διοικήσεων.

Η τήρηση των ΓΠΟΠ και των ανώτατων ορίων των δημόσιων ελλειμμάτων αποτελεί αντικείμενο εποπτείας εκ μέρους της Επιτροπής και του Συμβουλίου. Η συνθήκη της Λισσαβόνας ενισχύει το ρόλο της Επιτροπής κατά την άσκηση αυτής της εποπτείας. Η Επιτροπή είναι στο εξής σε θέση να απευθύνει άμεσα προειδοποιήσεις στα κράτη μέλη, όταν θεωρεί ότι εκείνα δεν έχουν τηρήσει τις δεσμεύσεις τους. Στο παρελθόν, για το θέμα αυτό, μπορούσε μόνο να υποβάλλει αίτημα στο Συμβούλιο.

Όταν η Επιτροπή απευθύνει μία τέτοια προειδοποίηση, το Συμβούλιο μπορεί στη συνέχεια να διατυπώσει σύσταση προς το κράτος μέλος.. Σε αυτό το σημείο, η συνθήκη της Λισσαβόνας προβαίνει σε δύο διευκρινίσεις:

• το εν λόγω κράτος μέλος δε θα μπορεί στο εξής να συμμετέχει στην ψηφοφορία μίας σύστασης που απευθύνεται στο ίδιο·
• εάν το εν λόγω κράτος μέλος ανήκει στην ζώνη του ευρώ, μόνο τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ θα μπορούν να συμμετέχουν στην ψηφοφορία μίας ενδεχόμενης σύστασης.

ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Η συνθήκη της Λισσαβόνας δεν επιφέρει μεγάλες αλλαγές στην κοινή για όλα τα κράτη μέλη νομισματική πολιτική.

Η κυριότερη καινοτομία αφορά την αναγνώριση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (EKT) ως θεσμικό όργανο της ΕΕ.

Εξάλλου, ενισχύονται οι αρμοδιότητες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όσον αφορά την τροποποίηση του καταστατικού της ΕΚΤ. Η τροποποίηση αυτή ακολουθεί στο εξής τη συνήθη νομοθετική διαδικασία.

ΕΙΔΙΚΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ ΜΕ ΝΟΜΙΣΜΑ ΤΟ ΕΥΡΩ

Όσον αφορά τη νομισματική πολιτική της ζώνης του ευρώ, η συνθήκη της Λισσαβόνας επιφέρει σημαντικότερες αλλαγές.

Πρώτον, η συνθήκη της Λισσαβόνας επιβεβαιώνει την αποκλειστική αρμοδιότητα της ΕΕ σε θέματα νομισματικής πολιτικής για τα κράτη μέλη που έχουν υιοθετήσει το ευρώ (άρθρο 3 της συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ).

Επίσης, η συνθήκη της Λισσαβόνας καθιερώνει για πρώτη φορά την ύπαρξη της Ευρωομάδας. Πρόκειται για άτυπες συνεδριάσεις των υπουργών οικονομικών της ζώνης του ευρώ. Στόχος της Ευρωομάδας είναι να βελτιώσει την οικονομική μεγέθυνση της ζώνης του ευρώ χάρη σε στενότερη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών.

Εξάλλου, τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ αποκτούν μία αυτονομία όσον αφορά τη λήψη αποφάσεων για ορισμένα μέτρα που τα αφορούν άμεσα. Έτσι, το άρθρο 136 της συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ διευκρινίζει ότι μόνο τα κράτη της ζώνης του ευρώ μπορούν να συμμετέχουν στη ψηφοφορία μέτρων που έχουν κυρίως στόχο:

• το συντονισμό και την εποπτεία της δημοσιονομικής πειθαρχίας των κρατών μελών με νόμισμα το ευρώ·
• τη χάραξη προσανατολισμών για οικονομικές πολιτικές ειδικές για το ευρώ και συμβατές με τους ΓΠΟΠ.

Εντέλει, η συνθήκη της Λισσαβόνας προσφέρει τη δυνατότητα στα κράτη με νόμισμα το ευρώ να θεσπίσουν ενιαία εκπροσώπηση της ζώνης του ευρώ στο πλαίσιο των διεθνών οικονομικών οργανισμών. Επιπλέον, τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ θα είναι τα μόνα που θα μπορούν να ψηφίζουν τις θέσεις που υιοθετεί η ΕΕ στα διεθνή βήματα για θέματα που έχουν σχέση με την Οικονομική και Νομισματική Ένωση.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 18.06.2010