Νομοθετικές διαδικασίες

ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

Άρθρο 289 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 289 ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ;

Μεταρρυθμίζει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), ενισχύοντας την ικανότητά της να αποφασίζει και να ενεργεί.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ

Το άρθρο 289 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) αφορά δύο τύπους νομοθετικής διαδικασίας:

• τη συνήθη νομοθετική διαδικασία
• τις ειδικές νομοθετικές διαδικασίες.

Συνήθης νομοθετική διαδικασία

• Δυνάμει της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι συννομοθέτης με το Συμβούλιο. Η εν λόγω διαδικασία καθιερώθηκε αρχικά με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ ως διαδικασία συναπόφασης και πλέον αποτελεί την πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη μέθοδο λήψης αποφάσεων της ΕΕ. Η ΣΛΕΕ αλλάζει το όνομά της και διευρύνεται ώστε να καλύπτει τομείς πολιτικής όπως οι εξής:
  • δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις,
  • αστυνομική συνεργασία,
  • ανθρωπιστική βοήθεια και
  • μέτρα σχετικά με ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα, το άσυλο και τη μετανάστευση.
• Η λειτουργία της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας περιγράφεται αναλυτικά στο άρθρο 294 της ΣΛΕΕ. Το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο νομοθετούν σε ισότιμη βάση. Τα δύο όργανα υιοθετούν τις νομοθετικές πράξεις είτε κατά την πρώτη είτε κατά τη δεύτερη ανάγνωση. Αν μετά τη δεύτερη ανάγνωση τα δύο όργανα δεν καταλήξουν σε συμφωνία, συγκαλείται η επιτροπή συνδιαλλαγής.
• Δυνάμει της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας οι αποφάσεις λαμβάνονται με ειδική πλειοψηφία, ένα σύστημα που διασφαλίζει ότι:
  • μια απόφαση εγκρίνεται όταν υπάρχει πλειοψηφία των χωρών της ΕΕ (55 % στις περισσότερες περιπτώσεις, 72 % σε ορισμένες) και ότι
  • οι εν λόγω χώρες εκπροσωπούν τουλάχιστον το 65 % του πληθυσμού της ΕΕ.
• Η ΣΛΕΕ εισάγει επίσης «μεταβατικές ρήτρες». Οι εν λόγω ρήτρες επιτρέπουν τη χρήση της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας σε τομείς εκτός του πεδίου εφαρμογής της, υπό δεδομένες προϋποθέσεις.

Ειδικές νομοθετικές διαδικασίες

Οι ειδικές νομοθετικές διαδικασίες, όπως δηλώνει η ονομασία τους, παρεκκλίνουν από τη συνήθη νομοθετική διαδικασία και, κατά συνέπεια, αποτελούν εξαιρέσεις. Χρησιμοποιούνται σε ορισμένους ευαίσθητους πολιτικούς τομείς. Αντίθετα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία, η ΣΛΕΕ δεν παρέχει λεπτομερή περιγραφή των ειδικών νομοθετικών διαδικασιών. Οι πρακτικές ρυθμίσεις των ειδικών νομοθετικών διαδικασιών καθορίζονται κατά περίπτωση από τα άρθρα των συνθηκών που προβλέπουν την εφαρμογή τους.

Δυνάμει των ειδικών νομοθετικών διαδικασιών, το Συμβούλιο αποτελεί στην ουσία τον μόνο νομοθέτη. Το Κοινοβούλιο απλά συμμετέχει στη διαδικασία. Έτσι, ο ρόλος του περιορίζεται στη διαβούλευση (όπως δυνάμει του άρθρου 89 της ΣΛΕΕ για τις διασυνοριακές αστυνομικές επιχειρήσεις) ή στη συναίνεση (όπως δυνάμει του άρθρου 86 της ΣΛΕΕ σχετικά με την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία) ανάλογα με την περίπτωση.

ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

• Πώς λαμβάνονται οι αποφάσεις της ΕΕ (Ευρωπαϊκή Επιτροπή)
• Η συνήθης νομοθετική διαδικασία (Συμβούλιο)
• Ειδικές νομοθετικές διαδικασίες (Συμβούλιο)
• Νομοθετικές αρμοδιότητες (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο)

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης — Μέρος έκτο: Θεσμικές και δημοσιονομικές διατάξεις — Τίτλος I: Θεσμικές διατάξεις — Κεφάλαιο 2: Νομικές πράξεις της Ένωσης, διαδικασίες θέσπισης και άλλες διατάξεις — Τμήμα 1: Οι νομικές πράξεις της Ένωσης (άρθρο 289) (ΕΕ C 202 της 7.6.2016, σ. 172)

τελευταία ενημέρωση 11.10.2017