10.3.2017   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 75/119


Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών: Επιγραμμικές πλατφόρμες και ψηφιακή ενιαία αγορά — Ευκαιρίες και προκλήσεις για την Ευρώπη»

[COM(2016) 288 final]

(2017/C 075/20)

Εισηγητής:

ο κ. Thomas McDONOGH

Αίτηση γνωμοδότησης

Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 25.5.2016

Νομική βάση

Άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Αρμόδιο τμήμα

Μεταφορές, ενέργεια, υποδομές, κοινωνία των πληροφοριών

Υιοθετήθηκε από το τμήμα

15.11.2016

Υιοθετήθηκε από την ολομέλεια

14.12.2016

Σύνοδος ολομέλειας αριθ.

521

Αποτέλεσμα της ψηφοφορίας

(υπέρ/κατά/αποχές)

175/0/3

1.   Συμπεράσματα και συστάσεις

1.1.

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή εκφράζει την ικανοποίησή της για το σχέδιο δράσης που υπέβαλε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το οποίο περιλαμβάνει: επανεξέταση των οδηγιών για τις τηλεπικοινωνίες και για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες όσον αφορά τη θέση των υπηρεσιών διαδικτυακών επικοινωνιών ανταλλαγής επιφυών μηνυμάτων («over-the-top» — OTT), καταγραφή των εθελοντικών μέτρων που έχουν ληφθεί σε σχέση με τις πλατφόρμες —η οποία ενδέχεται να οδηγήσει στην έκδοση εγγράφου καθοδήγησης—, διαπίστωση στοιχείων σχετικά με τις διεπιχειρησιακές πρακτικές (Β2Β), χρηματοδότηση έργων ανοικτών δεδομένων και, τέλος, καθορισμό στρατηγικής για τη διευκόλυνση και την υποστήριξη της εμφάνισης ανταγωνιστικών πλατφορμών στην ΕΕ.

1.2.

Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι πολλές επιγραμμικές πλατφόρμες αποτελούν σημαντικά στοιχεία της συνεργατικής οικονομίας και επιβεβαιώνει τα ευρήματά της σε σχέση με τη συνεργατική οικονομία, ιδίως όσον αφορά την προστασία των καταναλωτών, τους μισθωτούς εργαζόμενους και τους αυτοαπασχολούμενους.

1.3.

Ωστόσο, η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία ότι ο ρυθμός με τον οποίο καταρτίζονται οι κανονισμοί και οι στρατηγικές της ΕΕ δεν μπορεί να συμβαδίσει με την ταχύτητα των εξελίξεων στις ψηφιακές αγορές, πόσο μάλλον η εφαρμογή τους στο επίπεδο των κρατών μελών. Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να γνωρίσει με ποιον τρόπο θα μπορούσε να ενισχυθεί ο συντονισμός μεταξύ των διαφορετικών μερών στην Επιτροπή και στα κράτη μέλη, καθώς και τι είδους μηχανισμοί θα ήταν χρήσιμοι.

1.4.

Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι είναι απαραίτητο να αποφευχθεί ο κίνδυνος κατακερματισμού, η δε ΕΕ να υιοθετήσει ενιαία προσέγγιση. Σε αντίθετη περίπτωση, η ύπαρξη διαφορετικών εθνικών κανόνων θα δημιουργήσει αβεβαιότητα, θα δυσχεράνει την επέκταση των νεοσύστατων επιχειρήσεων και ενδεχομένως θα περιορίσει τη διαθεσιμότητα ψηφιακών υπηρεσιών. Αυτό επείγει ακόμη περισσότερο καθώς ορισμένα κράτη μέλη ήδη ετοιμάζονται να εισαγάγουν ειδικά μέτρα —ή εξετάζουν αυτό το ενδεχόμενο— για την αντιμετώπιση των αθέμιτων εμπορικών πρακτικών, πράγμα που υπάρχει κίνδυνος να προκαλέσει κατακερματισμό της ενιαίας ψηφιακής αγοράς.

1.5.

Στην ανακοίνωση δεν περιλαμβάνονται συγκεκριμένες προτάσεις, παρουσιάζονται δε ελάχιστες αξιόλογες λύσεις. Παρ’ ότι σκιαγραφούνται συνοπτικά ορισμένες λύσεις, οι απαντήσεις στα πραγματικά μείζονα ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσον οι πλατφόρμες είναι επιζήμιες για τους προμηθευτές τους σε ορισμένες αγορές μετατίθενται για το μέλλον.

1.6.

Το γεγονός ότι οι επιγραμμικές πλατφόρμες έχουν πλέον εξαπλωθεί έχει αποφέρει τεράστια οφέλη στους προμηθευτές, στους καταναλωτές και εν γένει στην οικονομία και στους διάφορους τρόπους ζωής. Ωστόσο, προβλήματα υπάρχουν και θα προκύψουν και άλλα· γι’ αυτό και η ΕΟΚΕ συνιστά να προσδιοριστούν με μεγαλύτερη ακρίβεια οι σοβαρότερες ζημίες για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές και στη συνέχεια να εξεταστεί με αποδοτικό και σαφή τρόπο ο βαθμός στον οποίο οι σχετικές ανησυχίες είναι κοινές σε όλες τις επιγραμμικές πλατφόρμες, και κατά πόσον συνδέονται με συγκεκριμένους τομείς ή με μεμονωμένες εταιρείες. Η ΕΟΚΕ ζητεί επίσης να αναπτυχθεί διατομεακή συνεργασία και να προβλεφθεί η παρακολούθηση της ανάπτυξης που θα έχουν οι επιγραμμικές πλατφόρμες, με σκοπό την αντιμετώπιση των προβλημάτων που θα προκύψουν συν τω χρόνω.

1.7.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σκοπεύει να διερευνήσει μέτρα για τη διευκόλυνση της αλλαγής πλατφόρμας και της φορητότητας των δεδομένων μεταξύ διαφορετικών υπηρεσιών επιγραμμικών πλατφορμών και υπολογιστικού νέφους, τόσο για επιχειρήσεις όσο και για ιδιώτες.

1.8.

Η ΕΟΚΕ ζητεί να καταρτιστούν προγράμματα για την αύξηση της ευαισθητοποίησης ως προς τα θέματα αυτά και την προώθηση του ψηφιακού γραμματισμού για όλους τους πολίτες κάθε ηλικίας, μεταξύ των οποίων οι νεότεροι και οι ηλικιωμένοι είναι οι πλέον ευάλωτοι. Η ΕΟΚΕ θα επιθυμούσε να προβλεφθεί συστηματική εκπαίδευση στον συγκεκριμένο τομέα ως ευρωπαϊκό πρότυπο.

1.9.

Η ΕΟΚΕ καλεί την Επιτροπή να εξετάσει επιμελώς την ανάγκη οι πλατφόρμες να προβάλλουν εύχρηστες περιλήψεις, να καθιστούν σαφείς τις περιπτώσεις στις οποίες εφαρμόζεται εξατομικευμένη τιμολόγηση, καθώς και τη βάση επί της οποίας κατατάσσουν τα αποτελέσματα, και να παρέχουν επίσης τη δυνατότητα άνευ όρων και διοικητικά ευχερούς άσκησης του δικαιώματος στη λήθη.

1.10.

Η ΕΟΚΕ επικροτεί τη δήλωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι συνεργάζεται με επιγραμμικές πλατφόρμες για την κατάρτιση κώδικα δεοντολογίας, με σκοπό την καταπολέμηση της ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο και του περιεχομένου που είναι βλαβερό για τους ανήλικους. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ κρίνει επίσης αναγκαία τη θέσπιση κάποιας μορφής κυρώσεων για όσους αμελούν εν γνώσει τους να αποσύρουν περιεχόμενο αυτού του είδους.

1.11.

Η ΕΟΚΕ εκφράζει την απογοήτευσή της για το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέβλεψε για μία ακόμη φορά την κοινωνική διάσταση των επιγραμμικών πλατφορμών. Η ΕΟΚΕ τονίζει την ανάγκη να προσδιοριστεί με μεγαλύτερη ακρίβεια η κοινωνική ευθύνη που οι εν λόγω πλατφόρμες έχουν απέναντι στους εργαζομένους τους —τόσο απέναντι σε αυτούς που εργάζονται σε μόνιμη βάση όσο και απέναντι σε εκείνους που εργάζονται σύμφωνα με νέες μορφές απασχόλησης. Η δεύτερη περίπτωση χρήζει ιδιαίτερη προσοχής, θα πρέπει δε να διασφαλίζονται σε όλους τους εργαζομένους σε πλατφόρμες δίκαιες συνθήκες εργασίας, κοινωνική προστασία, υγεία και ασφάλεια στην εργασία, κατάρτιση, δυνατότητες συλλογικής διαπραγμάτευσης και συνδικαλιστικά δικαιώματα (1), και να αναγνωρίζονται με τον τρόπο αυτό οι προκλήσεις που απορρέουν από τις επιγραμμικές πλατφόρμες στη συνεργατική οικονομία.

1.12.

Σε αντίθεση με την εκτίμηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο είναι σε μεγάλο βαθμό επαρκές, η ΕΟΚΕ ζητεί να θεσπιστεί πλαίσιο της ΕΕ για τον πληθοπορισμό, ούτως ώστε να αποτρέπεται η υποβάθμιση ή η παράκαμψη των ελάχιστων ορίων αμοιβών, των κανονισμών περί χρόνου εργασίας και των κανονισμών κοινωνικής ασφάλισης.

1.13.

Η ΕΟΚΕ προτρέπει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξετάσει ενδελεχώς τις φορολογικές παραμέτρους που συνδέονται με τη δραστηριότητα που αναπτύσσουν οι επιγραμμικές πλατφόρμες, με σκοπό την εξάλειψη πρακτικών που αντιβαίνουν στους ισότιμους όρους ανταγωνισμού.

2.   Κύρια σημεία της ανακοίνωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

2.1.

Με την πρόσφατη ανακοίνωσή της και με το αντίστοιχο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της, αλλά και με τη στρατηγική της για την ψηφιακή ενιαία αγορά γενικότερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιδιώκει να ενθαρρύνει την καινοτομία στις επιγραμμικές πλατφόρμες, καθώς και τον μεταξύ τους αποτελεσματικό ανταγωνισμό, μεριμνώντας παράλληλα για την προστασία των δικαιωμάτων και της ιδιωτικής ζωής των καταναλωτών.

2.2.

Στην ανακοίνωση περιγράφονται τα βασικά ζητήματα που προσδιορίστηκαν κατά την αξιολόγηση των επιγραμμικών πλατφορμών που διενήργησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και καθορίζεται η προσέγγισή της για τις επιγραμμικές πλατφόρμες στο μέλλον.

2.3.

Στην ανακοίνωση δεν προτείνεται συνολική δέσμη νέων κανονισμών της ΕΕ σχετικά με τις πλατφόρμες.

2.4.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει μόνο τη θέσπιση ρυθμιστικών μέτρων για να αντιμετωπιστούν σαφώς καθορισμένα προβλήματα σχετικά με συγκεκριμένο τύπο ή δραστηριότητα των επιγραμμικών πλατφορμών και όχι τη θέσπιση προληπτικών κανόνων, που ενδέχεται να είναι αποτρεπτικοί για την καινοτομία.

2.5.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζει ότι οι επιγραμμικές πλατφόρμες έχουν διάφορες μορφές και μεγέθη και εξελίσσονται διαρκώς, πράγμα που σημαίνει ότι δεν υπάρχει συναίνεση ως προς έναν ενιαίο ορισμό των επιγραμμικών πλατφορμών.

2.6.

Κατά την άποψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η υιοθέτηση μιας προσέγγισης «ενιαίας αντιμετώπισης» για τη ρύθμιση του τομέα των πλατφορμών δεν θα ήταν ο κατάλληλος τρόπος για την αντιμετώπιση των διαφορετικών προκλήσεων που θέτουν οι διάφορες κατηγορίες επιγραμμικών πλατφορμών.

2.7.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πιστεύει ότι το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο είναι σε μεγάλο βαθμό επαρκές για τη ρύθμιση του τομέα, παρ’ ότι το συγκεκριμένο νομικό πλαίσιο δεν εμπίπτει αμιγώς στη δικαιοδοσία μιας ενιαίας ρυθμιστικής αρχής.

2.8.

Η ανακοίνωση παρέχει έναν χάρτη πορείας και τις ακόλουθες αρχές για τις μελλοντικές παρεμβάσεις:

ισότιμοι όροι ανταγωνισμού για συγκρίσιμες ψηφιακές υπηρεσίες,

υπεύθυνη συμπεριφορά των επιγραμμικών πλατφορμών για την προστασία βασικών αξιών,

διαφάνεια και αμεροληψία για τη διατήρηση της εμπιστοσύνης των χρηστών και τη διασφάλιση της καινοτομίας,

ανοικτές και χωρίς διακρίσεις αγορές για οικονομία βασιζόμενη στα δεδομένα.

2.9.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα επιδιώξει να διασφαλίσει ένα δίκαιο ρυθμιστικό πλαίσιο στον τομέα των τηλεπικοινωνιών μέσω ενδεχομένως ορισμένου βαθμού απορρύθμισης και της εφαρμογής ειδικών κανόνων για τους παρόχους υπηρεσιών διαδικτυακής ανταλλαγής επιφυών μηνυμάτων.

2.10.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εξετάσει το ενδεχόμενο επέκτασης της οδηγίας για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες ώστε να καλύπτει επίσης τις υπηρεσίες διαδικτυακής επικοινωνίας.

2.11.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει, με βάση μια νέα οδηγία για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων, την επιβολή νέων υποχρεώσεων στις πλατφόρμες κοινοχρησίας βιντεοταινιών για την αντιμετώπιση του προβλήματος του βλαβερού περιεχομένου.

2.12.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα προβεί σε αξιολόγηση του καθεστώτος ευθύνης των ενδιάμεσων φορέων, λαμβάνοντας, μεταξύ άλλων, υπόψη τα εξής:

την ανάγκη παροχής καθοδήγησης σχετικά με την ευθύνη κατά την εφαρμογή εθελοντικών μέτρων για την αντιμετώπιση του παράνομου περιεχομένου στο διαδίκτυο και

την ανάγκη εφαρμογής επίσημων διαδικασιών κοινοποίησης και απόσυρσης.

2.13.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ενθαρρύνει περαιτέρω τις συντονισμένες προσπάθειες αυτορρύθμισης των επιγραμμικών πλατφορμών σε ολόκληρη την ΕΕ (και θα επανεξετάζει τακτικά την αποτελεσματικότητά τους) για την αντιμετώπιση του παράνομου περιεχομένου στο διαδίκτυο.

2.14.

Οι επιγραμμικές πλατφόρμες θα ενθαρρυνθούν να λάβουν μέτρα για την καταπολέμηση τυχόν ψευδών ή παραπλανητικών αξιολογήσεων.

2.15.

Το 2017 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εκδώσει θεμελιώδεις αρχές και θα παράσχει καθοδήγηση για τη διαλειτουργικότητα των ηλεκτρονικών ταυτοτήτων.

2.16.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υιοθέτησε πρόσφατα νέες προτάσεις για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, με τις οποίες επιδιώκεται η δικαιότερη κατανομή της αξίας που παράγει η επιγραμμική διανομή περιεχομένου που προστατεύεται με δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, από επιγραμμικές πλατφόρμες οι οποίες παρέχουν πρόσβαση στο εν λόγω περιεχόμενο.

2.17.

Ταυτόχρονα με την παρούσα ανακοίνωση υποβάλλεται ο κανονισμός σχετικά με τη συνεργασία για την προστασία των καταναλωτών, ώστε να διευκολυνθεί η αποτελεσματικότερη εφαρμογή του δικαίου προστασίας των καταναλωτών στην ΕΕ σε διασυνοριακές περιπτώσεις.

2.18.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επανεξέτασε την καθοδήγηση σχετικά με την οδηγία για τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, η οποία θα υιοθετηθεί μαζί με την παρούσα ανακοίνωση. Κατά τον έλεγχο καταλληλότητας του κανονιστικού πλαισίου του δικαίου της ΕΕ για την προστασία των καταναλωτών και την εμπορία που θα διενεργήσει το 2017 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα αξιολογήσει επιπλέον κάθε επιπρόσθετη ανάγκη επικαιροποίησης των υφιστάμενων κανόνων για την προστασία των καταναλωτών σε σχέση με τις πλατφόρμες.

2.19.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σκοπεύει να προβεί σε διαπίστωση στοιχείων σχετικά με τις διεπιχειρησιακές πρακτικές στο περιβάλλον των επιγραμμικών πλατφορμών, προκειμένου να «αποφασίσει» έως τη άνοιξη του 2017 «κατά πόσον απαιτείται ανάληψη πρόσθετης δράσης από την ΕΕ».

2.20.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει να εξετάσει τους φραγμούς που ενδεχομένως θα τεθούν στη δημιουργία ενιαίας αγοράς δεδομένων της ΕΕ, λόγω της έλλειψης ασφάλειας δικαίου όσον αφορά την κυριότητα και τη δυνατότητα χρήσης δεδομένων ή την πρόσβαση σε αυτά —στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας για την ελεύθερη ροή δεδομένων, η οποία έχει προγραμματιστεί για το τέλος του 2016—, με σκοπό την αναζήτηση πιθανών μέτρων για τη διευκόλυνση της αλλαγής πλατφόρμας και της φορητότητας των δεδομένων.

3.   Γενικές παρατηρήσεις

3.1.

Εάν το ζητούμενο είναι η Ευρώπη να καταρρίψει τον φραγμό του ετήσιου ρυθμού αύξησης του ΑΕγχΠ της, που είναι 1,5 %, κατά την επόμενη δεκαετία, τότε έχει καθοριστική σημασία να εδραιωθεί μια δυναμική ψηφιακή οικονομία (βλέπε την έκθεση του Συμβουλίου για το παγκόσμιο θεματολόγιο σχετικά με την Ευρώπη, του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ).

3.2.

Οι επιχειρήσεις επιγραμμικών πλατφορμών συγκαταλέγονται πλέον στις μεγαλύτερης αξίας και υψηλότερης επιρροής επιχειρήσεις παγκοσμίως, ο δε ρόλος τους στην παγκόσμια οικονομία θα συνεχίσει να ενισχύεται.

3.3.

Στην ΕΕ αναλογεί σήμερα μόνο το 4 % της συνολικής χρηματιστηριακής αξίας των επιγραμμικών πλατφορμών (2).

3.4.

Οι 50 περίπου μεγαλύτεροι ευρωπαϊκοί φορείς ηλεκτρονικών επικοινωνιών υπάγονται σε 28 διαφορετικά εθνικά ρυθμιστικά πλαίσια, ενώ οι έξι μεγαλύτερες επιχειρήσεις στην αγορά των ΗΠΑ και οι τρεις γίγαντες της κινεζικής αγοράς διέπονται από ένα ενιαίο ρυθμιστικό πλαίσιο (3).

3.5.

Ζητήματα που έχουν σχέση με τις επιγραμμικές πλατφόρμες είχαν ως αποτέλεσμα να ζητηθεί επίμονα η ανάληψη δράσης σε επίπεδο κρατών μελών και να αυξηθεί ο κατακερματισμός.

3.6.

Η εναρμόνιση του δικαίου των συμβάσεων και της προστασίας των καταναλωτών είναι κρίσιμης σημασίας για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την κλιμάκωση των επιγραμμικών πλατφορμών.

3.7.

Η ΕΟΚΕ ζητεί επιμόνως να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στις νομοθετικές και στις μη νομοθετικές πρωτοβουλίες που πρέπει να υποβληθούν έως το τέλος του 2016, με στόχο τη δημιουργία μιας πλήρως ολοκληρωμένης ψηφιακής ενιαίας αγοράς (ΨΕΑ). Κατά τα έτη 2016 και 2017 θα καθοριστεί κατά πόσον η Ευρώπη θα δημιουργήσει έναν ψηφιακό χάρτη πορείας για την υποστήριξη της ανταγωνιστικότητας και της ανάπτυξης ή θα διολισθήσει στην ψηφιακή μετριότητα.

3.8.

Στην ανακοίνωση προσδιορίζονται ορισμένοι τομείς τους οποίους η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζει μεν ως προβληματικούς, αλλά δεν διαθέτει αποδεικτικά στοιχεία που να της επιτρέπουν να αποφασίσει τι είδους δράση θα πρέπει ενδεχομένως να αναληφθεί. Μεταξύ αυτών κορυφαία θέση κατέχει το ζήτημα των διεπιχειρησιακών σχέσεων (B2B). Προτείνεται περαιτέρω εξάμηνη μελέτη του θέματος πριν από τη λήψη σχετικής απόφασης την άνοιξη του 2017.

3.9.

Η ΕΟΚΕ αναμένει τη διεξαγωγή άλλης μιας σημαντικής συζήτησης, όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρουσιάσει τα συμπεράσματα της έρευνάς της στον εν λόγω τομέα στις αρχές του επόμενου έτους.

3.10.

Η εφαρμογή υπερβολικών ή άκαμπτων ρυθμίσεων θα υπονόμευε τη θετική συμβολή που θα μπορούσαν να έχουν οι επιγραμμικές πλατφόρμες στην ψηφιακή οικονομία της ΕΕ, οι δε ρυθμίσεις δεν πρέπει να τροποποιηθούν κατά τρόπο που να ζημιώνεται η προστασία των καταναλωτών και των εργαζομένων.

3.11.

Η καθιέρωση ισότιμων όρων ανταγωνισμού για συγκρίσιμες ψηφιακές υπηρεσίες σε μια ψηφιακή ενιαία αγορά δεν θα πρέπει να έχει αρνητικές επιπτώσεις στα φορολογικά έσοδα ούτε να διευκολύνει την περαιτέρω διάβρωση της βάσης φορολογίας εταιρειών, επιτρέποντας στις εταιρείες να καταβάλλουν φόρο σε μία περιοχή δικαιοδοσίας ακόμη και όταν η αξία δημιουργείται σε άλλη περιοχή δικαιοδοσίας. Ο φόρος επί των κερδών πρέπει να καταβάλλεται στην περιοχή δικαιοδοσίας στην οποία ασκείται η αντίστοιχη οικονομική δραστηριότητα.

4.   Ειδικές παρατηρήσεις

4.1.

Σύμφωνα με την περιγραφή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι πλατφόρμες είναι ευρέως γνωστές ως αγορές δύο πλευρών ή ως πολύπλευρες αγορές στις οποίες οι χρήστες έρχονται σε επαφή μεταξύ τους μέσω ενός φορέα εκμετάλλευσης πλατφόρμας, ο οποίος διευκολύνει την αλληλεπίδρασή τους.

4.2.

Εντούτοις, από τον κατάλογο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο οποίος καλύπτει μέσα κοινωνικής δικτύωσης και μηχανές αναζήτησης έως συστήματα πληρωμών και διαφημιστικές πλατφόρμες, εξαιρούνται παραδοσιακές επιχειρήσεις πλατφόρμας που δραστηριοποιούνται πλέον στο διαδίκτυο, ενώ περιλαμβάνονται ορισμένες μη πολύπλευρες ψηφιακές πλατφόρμες.

4.3.

Επιπλέον, από τον ίδιο κατάλογο εξαιρούνται οι πλατφόρμες παροχής εργατικού δυναμικού, των οποίων ο αριθμός αυξάνεται διαρκώς. Ως εκ τούτου, δεν εξετάζονται τα συγκεκριμένα προβλήματα που συνδέονται με αυτές τις πλατφόρμες, ιδίως όσον αφορά τη δίκαιη εργασία και το επαρκές επίπεδο κοινωνικής προστασίας. Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν θα παρακάμπτονται τα δικαιώματα των εργαζομένων και η τήρηση των εργασιακών προτύπων αλλά αντιθέτως θα προστατεύονται, η ΕΟΚΕ ζητεί να ληφθούν νομοθετικά μέτρα για τα εργασιακά δικαιώματα και την προστασία των εργαζομένων σε επιγραμμικές πλατφόρμες, ιδιαίτερα μάλιστα όσων εργάζονται σύμφωνα με νέες μορφές απασχόλησης (4). Τα νομοθετικά μέτρα αυτά θα πρέπει να ορίζουν τους απασχολούμενους σε επιγραμμικές πλατφόρμες ως εργαζομένους, να θεωρούν δεδομένη τη σχέση εργασίας τους, να διασφαλίζουν το δικαίωμά τους σε ίση μεταχείριση ανάλογη με αυτήν που ισχύει για τους εργαζομένους σε μόνιμη βάση και να διασφαλίζουν την αποτελεσματική εφαρμογή αυτών των διατάξεων (βλέπε, π.χ., AppJobber, Applause, Clickworker, content.de, Crowd Guru, Designenlassen.de, Freelancer, greatcontent, Jovoto, Local Motors, Microworkers, MyLittleJob, Streetspotr, Testbirds, testlO, Textbroker, Twago, Upwork, 99designs).

4.4.

Διαπιστώνεται ισχυρό πλεονέκτημα των πρωτείων εγκατάστασης, και οι πλατφόρμες που αξιοποιούν επιτυχώς τις επιδράσεις του δικτύου δυσκολεύουν άλλες πλατφόρμες στην προσπάθειά τους να τις ανταγωνιστούν, ενώ εξελίσσονται ταυτόχρονα σε αναπόφευκτους εμπορικούς εταίρους για τις επιχειρήσεις.

4.5.

Η πλατφόρμα ηλεκτρονικής επίλυσης διαφορών θα μπορούσε να χρησιμοποιείται για την εναλλακτική επίλυση των διαφορών που προκύπτουν μεταξύ επιχειρήσεων, θα πρέπει όμως πρώτα να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή του μηχανισμού ηλεκτρονικής επίλυσης διαφορών μεταξύ επιχειρήσεων και καταναλωτών.

4.6.

Ο φόβος εμπορικών αντιποίνων εκ μέρους των επιγραμμικών πλατφορμών από τις οποίες εξαρτώνται ενδέχεται να αποτρέπει τους καταγγέλλοντες από το να προσφύγουν στις αρχές ανταγωνισμού. Η ΕΟΚΕ συνιστά τη λήψη νέων μέτρων για την προστασία των καταγγελλόντων στις εν λόγω αγορές.

4.7.

Οι διαχειριστές ιστοτόπων και οι φορείς παροχής υπηρεσιών στο διαδίκτυο (ISP) που τους εξασφαλίζουν τη σχετική πρόσβαση συχνά ασκούν δραστηριότητα εκτός Ευρώπης ή αποκρύπτουν την ταυτότητά τους. Έχοντας αρχικά αναπτυχθεί με σκοπό την καταπολέμηση του προβλήματος των φορέων παροχής διαδικτυακών υπηρεσιών που φιλοξενούν ιστοτόπους με πειρατικό περιεχόμενο, τα ασφαλιστικά μέτρα κατά των ISP, με τα οποία επιδιώκεται η φραγή περιεχομένου για το οποίο δεν έχει χορηγηθεί άδεια, μπορούν να αποτελέσουν ένα πολύτιμο εργαλείο για τους κατόχους δικαιωμάτων, για τη δε προστασία σημάτων και καταναλωτών από την αγορά στο διαδίκτυο εμπορευμάτων παραποίησης μπορεί να γίνει χρήση εντολών φραγής ιστοτόπων, μέτρο που έχει μάλιστα ήδη εφαρμοστεί.

4.8.

Η ισχύς της αγοράς επιχειρηματικών κεφαλαίων των ΗΠΑ έναντι της ΕΕ αποτελεί ακόμη ένα κίνητρο για τη μετεγκατάσταση αναδυόμενων εταιρειών στις ΗΠΑ.

4.9.

Η εξαγορά εταιρειών με χαμηλό κύκλο εργασιών δεν καλύπτεται από τις ισχύουσες απαιτήσεις κοινοποίησης, ακόμη και σε περιπτώσεις στις οποίες η εξαγοραζόμενη εταιρεία έχει στην κατοχή της δεδομένα υψηλής εμπορικής αξίας ή διαθέτει σημαντικές εμπορικές δυνατότητες. Το υφιστάμενο καθεστώς ελέγχου των συγκεντρώσεων μεταξύ των επιχειρήσεων θα μπορούσε να τροποποιηθεί με την προσθήκη κατώτατων ορίων βάσει του κύκλου εργασιών, μέσω της θέσπισης συμπληρωματικών απαιτήσεων σε συνάρτηση με τον όγκο συναλλαγών.

4.10.

Οι αρχές ανταγωνισμού θα μπορούσαν να κάνουν ευρύτερη χρήση των προσωρινών μέτρων και των προθεσμιών για την επιτάχυνση των δραστηριοτήτων επιβολής της νομοθεσίας σε ταχέως εξελισσόμενες αγορές.

4.11.

Οι επιγραμμικές πλατφόρμες ζητούν συχνά από τους χρήστες τους πληροφορίες που δεν συνδέονται άμεσα με το περιεχόμενο της πλατφόρμας, ενώ τους ζητούν επίσης να αποδεχτούν όρους και προϋποθέσεις που δεν θα αποδέχονταν υπό συνήθεις συνθήκες, αλλά είναι υποχρεωμένοι να το πράξουν προκειμένου να μπορέσουν να χρησιμοποιήσουν την υπηρεσία που παρέχει η πλατφόρμα.

4.12.

Τα προσωπικά δεδομένα αποτελούν το «νόμισμα» της σημερινής ψηφιακής αγοράς, πολλοί καταναλωτές ωστόσο φαίνεται να μην συνειδητοποιούν ότι κοινοποιούν τα προσωπικά τους δεδομένα με αντάλλαγμα την πρόσβασή τους σε πολλές από τις λεγόμενες «δωρεάν υπηρεσίες» και ότι τα δεδομένα τους υπάρχει κίνδυνος να πωληθούν ή να προωθηθούν σε τρίτα μέρη. Συν τοις άλλοις, ανεξάρτητα από όλα τα υφιστάμενα και τα προγραμματιζόμενα μέτρα για την προστασία των καταναλωτών, η χρήση του διαδικτύου και η διασφάλιση της προστασίας της ιδιωτικής ζωής αποτελούν, από τεχνική άποψη, αντιφατικές έννοιες, διότι υπάρχει πάντα η πιθανότητα άτομα υψηλής ειδίκευσης να αποκτήσουν πρόσβαση σχεδόν σε κάθε τύπο δεδομένων. Κατά συνέπεια, είναι απαραίτητο οι πολίτες κάθε ηλικίας —μεταξύ των οποίων οι νεότεροι και οι ηλικιωμένοι είναι οι πλέον ευάλωτοι— να αποκτήσουν επίσης επίγνωση αυτού του είδους των απειλών.

Βρυξέλλες, 14 Δεκεμβρίου 2016.

Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Γιώργος ΝΤΆΣΗΣ


(1)  EE C 71 της 24.2.2016, σ. 65.

(2)  COM(2016) 288 final.

(3)  Βλέπε υποσημείωση 1.

(4)  ΕΕ C 303 της 19.8. 2016, σ. 54.