1. Εισαγωγή 1.1. Ο ρόλος του ιδιωτικού τομέα στην προώθηση της ανάπτυξης

Μια αξιοπρεπής θέση εργασίας αναγνωρίζεται ευρέως ως ο καλύτερος τρόπος για να ξεφύγει κανείς από τη φτώχεια. Ο ιδιωτικός τομέας παρέχει περίπου το 90% των θέσεων εργασίας στις αναπτυσσόμενες χώρες και, ως εκ τούτου, αποτελεί βασικό εταίρο στην καταπολέμηση της φτώχειας. Είναι επίσης αναγκαίος ως επενδυτής στη βιώσιμη γεωργική παραγωγή, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η πρόκληση της σίτισης 9 δισεκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως έως το 2050. Ακόμη, μέσω της καινοτομίας και των επενδύσεων σε λύσεις για χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και αποδοτική χρήση των πόρων, θα διαδραματίσει μείζονα ρόλο στη μεταστροφή προς μια πράσινη οικονομία χωρίς αποκλεισμούς. Δεδομένου του δυναμικού που παρουσιάζει ο ιδιωτικός τομέας για τη δημιουργία βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης στις αναπτυσσόμενες χώρες, οι ιδιωτικοί φορείς, συμπεριλαμβανομένων επιχειρήσεων, ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών, ενώσεων και οργανώσεων εργαζομένων και εργοδοτών, αναλαμβάνουν ολοένα πιο ενεργό ρόλο στον τομέα της ανάπτυξης, τόσο ως πηγή χρηματοδότησης όσο και ως εταίροι κυβερνήσεων, μη κυβερνητικών οργανώσεων (ΜΚΟ) και χορηγών βοήθειας.

1.2. Στήριξη από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα: επιτεύγματα και διδάγματα

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνεργάζεται στενά με τις κυβερνήσεις στις αναπτυσσόμενες χώρες με σκοπό να τις βοηθήσει να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν πολιτικές για τη στήριξη της ανάπτυξης του ιδιωτικού τομέα. Παρέχει σημαντική χρηματοδότηση μέσω επιχορηγήσεων σε ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των κανονιστικών μεταρρυθμίσεων, της ανάπτυξης ικανοτήτων και της παροχής υπηρεσιών επιχειρηματικής ανάπτυξης, με ιδιαίτερη έμφαση στην ενίσχυση τοπικών πολύ μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Κατά την τελευταία δεκαετία, η στήριξη της Επιτροπής για την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα ανήλθε κατά μέσο όρο σε 350 εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Η στήριξη αυτή, σε συνδυασμό με την αναπτυξιακή βοήθεια και τις ιδιωτικές επενδύσεις από τα κράτη μέλη, καθιστά την ΕΕ βασικό παράγοντα για τη στήριξη της ανάπτυξης του τοπικού ιδιωτικού τομέα στις χώρες εταίρους. Με τη δημιουργία περιφερειακών μηχανισμών συνδυασμού πόρων, η Επιτροπή έχει επίσης αρχίσει να αναπτύσσει νέα εργαλεία για την υλοποίηση των στόχων της ανάπτυξης του ιδιωτικού τομέα. Η στρατηγική χρήση των επιχορηγήσεων δίνει στην Επιτροπή τη δυνατότητα να προσελκύσει πρόσθετη αναπτυξιακή χρηματοδότηση για επενδύσεις σε υποδομές και να διευκολύνει την πρόσβαση των πολύ μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε χρηματοδότηση. Η ΕΕ αρχίζει επίσης να χρησιμοποιεί καινοτόμα χρηματοπιστωτικά μέσα, όπως εγγυήσεις για την προώθηση του δανεισμού των ΜΜΕ από εμπορικές τράπεζες και επιχειρηματικά κεφάλαια για επενδύσεις σε ταμεία που χορηγούν δάνεια ή επενδύουν σε έργα ενεργειακής απόδοσης των ΜΜΕ. Η κλιμάκωση του συνδυασμού πόρων σε συνεργασία με αναπτυξιακά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα διευκολύνει επίσης τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα ως πηγής χρηματοδότησης. Στην ανακοίνωση παρουσιάζονται επιτυχή παραδείγματα στήριξης της ΕΕ για την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα κατά το παρελθόν, τα οποία μπορούν να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης για μελλοντικές δράσεις.

Σε πρόσφατη αξιολόγηση της στήριξης της ΕΕ για την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα κατά την περίοδο από το 2004 έως το 2010[1] επιβεβαιώθηκε η σημαντική συνεισφορά της Επιτροπής στην ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα στις χώρες εταίρους και προσδιορίστηκαν τρόποι βελτίωσης μελλοντικών προγραμμάτων και στρατηγικών, που περιλαμβάνουν: i) μεγαλύτερη έμφαση στη δημιουργία αξιοπρεπών θέσεων εργασίας· ii) ενσωμάτωση της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα στο χαρτοφυλάκιο στήριξης της ΕΕ· iii) αποτελεσματικότερη προαγωγή ζητημάτων οριζόντιου χαρακτήρα, όπως το πρόγραμμα για την αξιοπρεπή εργασία, η απασχόληση των γυναικών και των νέων και τα ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς και iv) ενίσχυση της επιχειρησιακής αποτελεσματικότητας και του αντικτύπου της στήριξης για την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα μέσω της βελτίωσης των διαγνωστικών εργαλείων και της μέτρησης των αποτελεσμάτων.

2. Στρατηγικό πλαισιο για την ενισχυση του ρολου του ιδιωτικου τομεα με στοχο την επιτευξη βιωσιμησ και χωρισ αποκλεισμουσ αναπτυξης

Αξιοποιώντας τα επιτεύγματα και τα διδάγματα του παρελθόντος και λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που διατυπώθηκαν στο πλαίσιο διαβουλεύσεων με τους ενδιαφερόμενους φορείς[2], η παρούσα ανακοίνωση προτείνει ένα στρατηγικό πλαίσιο για την ενίσχυση του ρόλου του ιδιωτικού τομέα στην επίτευξη βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης. Περιλαμβάνει δύο επίπεδα στα οποία η ΕΕ θεωρεί ότι μπορεί να προσδώσει προστιθέμενη αξία και να συμπληρώσει αποτελεσματικά τις δράσεις των κρατών μελών της, των αναπτυξιακών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και άλλων αναπτυξιακών εταίρων.

Όσον αφορά τη στήριξη για την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα, η Επιτροπή επιθυμεί να παραμείνει σημαντικός εταίρος των κυβερνήσεων και των ενδιάμεσων επιχειρηματικών φορέων στις αναπτυσσόμενες χώρες προκειμένου να στηριχθεί η δημιουργία ευνοϊκού επιχειρηματικού περιβάλλοντος και η ανάπτυξη τοπικών επιχειρήσεων κατάλληλα εφοδιασμένων ώστε να δημιουργούν αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας, να παράγουν δημόσια έσοδα και να εκμεταλλεύονται τις ευκαιρίες που προσφέρουν οι ενοποιημένες αγορές σε παγκόσμιο επίπεδο.[3] Με τον τρόπο αυτό, η Επιτροπή θα αναζητήσει νέους τρόπους αξιοποίησης του δυναμικού του ιδιωτικού τομέα ως εταίρου χρηματοδότησης, εκτελεστικού φορέα, συμβούλου ή ενδιάμεσου φορέα για αποτελεσματικότερη και αποδοτικότερη διάθεση της στήριξης της ΕΕ, όχι μόνο στο πεδίο της ανάπτυξης του τοπικού ιδιωτικού τομέα, αλλά και σε άλλα πεδία αναπτυξιακής συνεργασίας της ΕΕ, όπως η βιώσιμη ενέργεια, η βιώσιμη γεωργία και η αγροτική επιχειρηματικότητα, οι ψηφιακές και υλικές υποδομές και οι πράσινοι και κοινωνικοί τομείς.

Πέραν της θεώρησης του ιδιωτικού τομέα ως εταίρου στην αναπτυξιακή συνεργασία, το προτεινόμενο στρατηγικό πλαίσιο θα περιλαμβάνει επίσης δράσεις και εργαλεία που θα βοηθήσουν τον ιδιωτικό τομέα να επιτύχει θετικά αναπτυξιακά αποτελέσματα στο πλαίσιο των βασικών επιχειρηματικών στρατηγικών του. Αυτό σημαίνει ότι η Επιτροπή προτίθεται να διαδραματίσει εντονότερο ρόλο ως παράγοντας διευκόλυνσης της συμμετοχής των εταιρειών στην ανάπτυξη, για παράδειγμα ενθαρρύνοντας υπεύθυνες επενδύσεις στις αναπτυσσόμενες χώρες ή βιώσιμες αλυσίδες εφοδιασμού και πρότυπα παραγωγής.

Το εν λόγω στρατηγικό πλαίσιο αντικατοπτρίζεται αφενός στον προγραμματισμό της αναπτυξιακής βοήθειας της ΕΕ για την περίοδο από το 2014 έως το 2020 όσον αφορά τις εθνικές και περιφερειακές στρατηγικές για την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα, όπως το κοινό έργο ΑΚΕ-ΕΕ για ένα νέο πλαίσιο συνεργασίας για την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα στις χώρες ΑΚΕ, στο επίπεδο θεματικών προγραμμάτων που αντιμετωπίζουν τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα ως οριζόντιο ζήτημα, και αφετέρου σε τομεακές παρεμβάσεις που έχουν σχεδιαστεί κατά τρόπο ώστε να ενσωματώνουν τη συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα στους τομείς της γεωργίας, της βιώσιμης ενέργειας και των υποδομών ή στους πράσινους και κοινωνικούς τομείς.

2.1. Αρχές για την ενίσχυση του ρόλου του ιδιωτικού τομέα στην αναπτυξιακή συνεργασία της ΕΕ

Η στήριξη της ΕΕ για την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα και η συνεργασία της με τον ιδιωτικό τομέα τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο θα διέπεται από σαφείς αρχές, οι οποίες συμπληρώνουν τις αρχές για την αποτελεσματικότητα της βοήθειας και σκοπός τους είναι να εμπνεύσουν τις προσπάθειες των κρατών μελών της ΕΕ, των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και άλλων αναπτυξιακών εταίρων της ΕΕ. 

– Έμφαση στη δημιουργία απασχόλησης, την απουσία αποκλεισμών και τη μείωση της φτώχειας. Τα προγράμματα και οι συμπράξεις θα πρέπει να σχεδιάζονται κατά τρόπο ώστε να συμβάλλουν στη μείωση της φτώχειας, για παράδειγμα με τη δημιουργία αξιοπρεπών θέσεων εργασίας, τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας, την προοδευτική μετάβαση από την άτυπη στην επίσημη οικονομία, ή την οικονομική χειραφέτηση των γυναικών και των κοριτσιών, των νέων και των ευάλωτων ομάδων.

– Μια διαφοροποιημένη προσέγγιση για τον ιδιωτικό τομέα. Η δραστηριότητα του ιδιωτικού τομέα μπορεί να προσλάβει πολλές μορφές και θα έχει αντίκτυπο στην οικονομική ανάπτυξη με διάφορους τρόπους. Ο ιδιωτικός τομέας χαρακτηρίζεται από υψηλό βαθμό ποικιλομορφίας, καθώς περιλαμβάνει από μεμονωμένους επιχειρηματίες έως μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα· από επιχειρήσεις που δημιουργούν αξία για τους μετόχους έως ανθρωποκεντρικές κοινωνικές επιχειρήσεις, συνεταιρισμούς και οργανώσεις εργαζομένων και εργοδοτών. Οι εν λόγω φορείς δραστηριοποιούνται σε τοπικό, εθνικό, περιφερειακό ή διεθνές επίπεδο, σε αγροτικές ή αστικές περιοχές, στον επίσημο ή άτυπο τομέα της οικονομίας και σε πολύ διαφορετικές συνθήκες ανά χώρα. Καθένας από αυτούς τους φορείς του ιδιωτικού τομέα χρειάζεται διαφορετικές συνθήκες και κίνητρα για να συμβάλει στην ανάπτυξη, γεγονός που συνεπάγεται διαφοροποιημένες προσεγγίσεις για τη στήριξή τους και τη συμμετοχή τους στην ανάπτυξη.

– Δημιουργία ευκαιριών μέσω λύσεων που βασίζονται στην αγορά. Παρότι οι παρεμβάσεις των χορηγών βοήθειας δεν θα πρέπει να προκαλούν στρεβλώσεις στις αγορές, πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην αξιοποίηση του δυναμικού της αναπτυξιακής βοήθειας προκειμένου να λειτουργήσει ως καταλύτης για την ανάπτυξη της αγοράς στις χώρες εταίρους. Υπάρχει αναξιοποίητο ακόμη δυναμικό για τη δημιουργία επιχειρηματικών ευκαιριών για τους επιχειρηματίες σε τοπικό επίπεδο μέσω προγραμμάτων που υιοθετούν προσεγγίσεις που βασίζονται στην αγορά για τη διάθεση της στήριξής τους, για παράδειγμα μέσω της συνεργασίας με τοπικές επιχειρήσεις ως εκτελεστικούς εταίρους ή παρόχους έργων και υπηρεσιών, ή στο πλαίσιο κοινωνικών προγραμμάτων μέσω της επιλογής της μεταβίβασης μετρητών αντί της παροχής στήριξης σε είδος, δεδομένου ότι η πρώτη επιλογή ενέχει το επιπρόσθετο όφελος της τόνωσης της αγοραστικής δύναμης και, ως εκ τούτου, της ζήτησης μεταξύ των πληθυσμών χαμηλού εισοδήματος.

– Εφαρμογή σαφών κριτηρίων για την παροχή άμεσης στήριξης σε παράγοντες του ιδιωτικού τομέα. Ενώ η επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια είναι σαφώς αιτιολογημένη για παρεμβάσεις σε μακροοικονομικό και μεσοοικονομικό επίπεδο, μπορεί επίσης να είναι αποτελεσματική και σε μικροοικονομικό επίπεδο για την επιτάχυνση της ανάπτυξης τοπικών επιχειρήσεων ή την αντιμετώπιση ανεπαρκειών της αγοράς και μη βέλτιστων καταστάσεων στον επενδυτικό τομέα. Ωστόσο, προκειμένου να διασφαλιστεί ο αντίκτυπος και η βιωσιμότητα της ανάπτυξης, να αποφευχθούν στρεβλώσεις της αγοράς και να μετριαστούν οι κίνδυνοι φήμης και οι πιστωτικοί κίνδυνοι, πρέπει να εφαρμόζονται σαφή κριτήρια στις αποφάσεις για την παροχή στήριξης σε επιχειρήσεις ή ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς μέσω άμεσων επιχορηγήσεων ή επιδοτούμενων υπηρεσιών επιχειρηματικής ανάπτυξης, ή με τη μορφή εγγυήσεων, ασφάλισης ή χρηματοδότησης με ευνοϊκούς όρους. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αναπτύξει μια δέσμη κριτηρίων για την καθοδήγηση τέτοιου είδους αποφάσεων. Τα εν λόγω κριτήρια συμπληρώνουν τους κανόνες που προβλέπονται στους δημοσιονομικούς κανονισμούς της Επιτροπής[4] και εναρμονίζονται εν γένει με τα πρότυπα που εφαρμόζονται από άλλους αναπτυξιακούς εταίρους (βλ. πλαίσιο 1).

– Συνεκτίμηση διαφορετικών τοπικών συνθηκών και ευαίσθητων καταστάσεων. Η διαφοροποίηση μεταξύ χωρών ανάλογα με τις συνθήκες τους κατά τον σχεδιασμό της στήριξης για την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα και ο καθορισμός προτεραιοτήτων ανάλογα με τις ανάγκες και το στάδιο ανάπτυξης αλλά και τον βαθμό τρωτότητας των χωρών εταίρων είναι ουσιώδους σημασίας προκειμένου να διασφαλιστεί ο μέγιστος αντίκτυπος και η βέλτιστη οικονομική απόδοση της στήριξης της ΕΕ. Απαιτούνται ειδικές προσεγγίσεις ιδίως για ευάλωτες χώρες και χώρες που πλήττονται από συγκρούσεις, όπου η ανάγκη για θέσεις εργασίας και οικονομικές ευκαιρίες είναι επείγουσα για την αποκατάσταση της κοινωνικής συνοχής, της ειρήνης και της πολιτικής σταθερότητας.

– Ιδιαίτερη έμφαση στα αποτελέσματα. Η στήριξη για την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα και των συμπράξεων πρέπει να συνοδεύεται σε όλα τα επίπεδα από προσπάθειες για ενίσχυση της μέτρησης των αποτελεσμάτων και της αξιολόγησης του αναπτυξιακού αντικτύπου των παρεμβάσεων.

– Τήρηση της συνοχής των πολιτικών σε πεδία που επηρεάζουν τον ιδιωτικό τομέα στις χώρες εταίρους. Πέραν του να εξασφαλιστεί ότι η δράση της πολιτικής της ΕΕ δεν επηρεάζει δυσμενώς τις αναπτυξιακές προοπτικές των χωρών εταίρων, ο στενός συντονισμός μεταξύ των αρμόδιων υπηρεσιών της Επιτροπής, καθώς και με τα κράτη μέλη της ΕΕ, θα εξακολουθήσει να αποτελεί προτεραιότητα ώστε να διασφαλιστεί μια συνολική προσέγγιση της ΕΕ και να επιτευχθεί συνοχή και αλληλοενίσχυση μεταξύ της αναπτυξιακής πολιτικής και άλλων συναφών πολιτικών της ΕΕ. Στην ανακοίνωση της Επιτροπής του 2012 για το εμπόριο, την ανάπτυξη και τις επενδύσεις[5] διατυπώνονται προσεγγίσεις που καταδεικνύουν τρόπους με τους οποίους αυτό εφαρμόζεται σε σχέση με την εμπορική και επενδυτική πολιτική.

Πλαίσιο 1: Κριτήρια για τη στήριξη φορέων του ιδιωτικού τομέα

(1) Μετρήσιμος αναπτυξιακός αντίκτυπος: Η στήριξη που παρέχεται σε μια ιδιωτική επιχείρηση ή ενδιάμεσο χρηματοπιστωτικό φορέα πρέπει να συμβάλλει με αποτελεσματικό ως προς το κόστος τρόπο στην επίτευξη αναπτυξιακών στόχων όπως η δημιουργία θέσεων εργασίας, η πράσινη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη ή η ευρύτερη μείωση της φτώχειας. Αυτό προϋποθέτει διαφάνεια όσον αφορά τους στόχους και τα αποτελέσματα, καθώς και κατάλληλες ρυθμίσεις παρακολούθησης, αξιολόγησης και μέτρησης των αποτελεσμάτων.

(2) Προσθετικότητα: Χωρίς δημόσια στήριξη, η ιδιωτική επιχείρηση δεν θα αναλάμβανε τη δράση ή την επένδυση, ή δεν θα το έπραττε στην ίδια κλίμακα, στον ίδιο χρόνο, στον ίδιο τόπο ή στο ίδιο επίπεδο. Η δράση που λαμβάνει στήριξη δεν θα πρέπει να εκτοπίζει τον ιδιωτικό τομέα ούτε να αντικαθιστά άλλη ιδιωτική χρηματοδότηση.

(3) Ουδετερότητα: Η παρεχόμενη στήριξη δεν θα πρέπει να προκαλεί στρεβλώσεις στην αγορά και θα πρέπει να διατίθεται μέσω ενός ανοικτού, διαφανούς και δίκαιου συστήματος. Θα πρέπει να έχει προσωρινό χαρακτήρα με σαφώς καθορισμένη στρατηγική εξόδου. Η παροχή στήριξης που αιτιολογείται από εντοπισθείσες ανεπάρκειες της αγοράς και συνακόλουθους κινδύνους δεν θα πρέπει να έχει ως συνέπεια την αποθάρρυνση προσπαθειών κανονιστικής μεταρρύθμισης για την αντιμετώπιση των αιτίων των εν λόγω ανεπαρκειών.

(4) Κοινό συμφέρον και συγχρηματοδότηση: Οι συμπράξεις με τον ιδιωτικό τομέα πρέπει να βασίζονται στην αποτελεσματικότητα ως προς το κόστος, στο κοινό συμφέρον και στην αμοιβαία λογοδοσία για τα αποτελέσματα. Οι κίνδυνοι, το κόστος και τα οφέλη ενός κοινού έργου πρέπει να επιμερίζονται με δίκαιο τρόπο.

(5) Χαρακτήρας επίδειξης: Οι στηριζόμενες δράσεις θα πρέπει να διαθέτουν σαφή χαρακτήρα επίδειξης, ο οποίος λειτουργεί καταλυτικά για την ανάπτυξη της αγοράς, προσελκύοντας και άλλους φορείς του ιδιωτικού τομέα για την αναπαραγωγή και κλιμάκωση των αναπτυξιακών αποτελεσμάτων.

(6) Τήρηση των κοινωνικών, περιβαλλοντικών και φορολογικών προτύπων: Οι ιδιωτικές επιχειρήσεις που λαμβάνουν στήριξη πρέπει να καταδεικνύουν ότι οι δραστηριότητές τους συμμορφώνονται με τα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και δημοσιονομικά πρότυπα, συμπεριλαμβανομένου του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων των αυτόχθονων πληθυσμών, της αξιοπρεπούς εργασίας, της ορθής εταιρικής διακυβέρνησης και ειδικών τομεακών προτύπων.

2.2. Η στήριξη για την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα στη μελλοντική αναπτυξιακή συνεργασία της ΕΕ 2.2.1. Δημιουργία ενός επιχειρηματικού περιβάλλοντος που ευνοεί την πρωτοβουλία στον ιδιωτικό τομέα

Η παροχή στήριξης για τη βελτίωση του επιχειρηματικού και επενδυτικού κλίματος, ιδίως για τις πολύ μικρές και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, καθώς και η ενίσχυση των ενδιάμεσων επιχειρηματικών φορέων και φορέων στήριξης θα εξακολουθήσουν να συνιστούν σημαντικούς πυλώνες της βοήθειας της ΕΕ για την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα. Η προσέγγιση αυτή μπορεί να καταστεί αποτελεσματικότερη με τη βελτίωση της ποιότητας των διαγνωστικών εργαλείων ανά χώρα και ανά τομέα για τον καθορισμό προτεραιοτήτων όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις, καθώς και με τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα σε διάλογο δημόσιου-ιδιωτικού τομέα με προσανατολισμό στις δράσεις, σε επίπεδο χάραξης πολιτικής. Στόχος της Επιτροπής είναι επίσης να συμβάλει στη βελτίωση των διαθέσιμων εργαλείων χάραξης πολιτικής για τη μέτρηση και σύγκριση της ποιότητας του επιχειρηματικού περιβάλλοντος στις διάφορες χώρες.

Προκειμένου να συνδυαστούν αποτελεσματικά οι μεταρρυθμίσεις του επιχειρηματικού περιβάλλοντος με τη στήριξη άλλων πτυχών του επενδυτικού κλίματος, όπως η ανάπτυξη της χρηματοπιστωτικής αγοράς, η διευκόλυνση του εμπορίου, η διαχείριση της μετανάστευσης και η ενίσχυση νομικών και δικαστικών οργάνων, η Επιτροπή θα επιδιώξει συνέργειες μεταξύ της στήριξης που παρέχει για την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα, του προγράμματος για τη βοήθεια για το εμπόριο, της δημοσιονομικής στήριξης και του σχετικού πολιτικού διαλόγου με τις χώρες εταίρους. Η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι η ανάπτυξη των εγχώριων θεσμών και νομικών πλαισίων που επιτρέπουν στις αγορές να καταστούν αποτελεσματικότερες και δικαιότερες προϋποθέτει ορθή διακυβέρνηση και ανάληψη ευθύνης εκ μέρους των κυβερνήσεων των χωρών εταίρων. Η Επιτροπή είναι έτοιμη να παράσχει στήριξη όπου υπάρχει πολιτική βούληση για μεταρρυθμίσεις, σε συνδυασμό με προσπάθειες για την εφαρμογή διεθνώς συμφωνηθέντων προτύπων και κατευθυντήριων γραμμών όπως η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών κατά της διαφθοράς. Επίσης, θα αξιοποιήσει καλύτερα την ανάλυση οικονομικής πολιτικής κατά τον σχεδιασμό προγραμμάτων για την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα.

Στην Παραγουάη, ένα πρόγραμμα οικονομικής ολοκλήρωσης χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ στήριξε τη δημιουργία μιας ενιαίας θυρίδας εξαγωγών, μέσω της οποίας μειώθηκε ο συνολικός χρόνος των απαιτούμενων διοικητικών διαδικασιών για την εξαγωγή κρέατος από 40 ημέρες σε 50 λεπτά και αυξήθηκε ο αριθμός των επιχειρήσεων στην Παραγουάη που προσανατολίζονται προς τις εξαγωγές κατά 500% από το 2004, οδηγώντας σε σημαντική αύξηση των εξαγωγών.

Στην Τυνησία ο κλάδος των μικροχρηματοδοτήσεων υστερούσε σε ανάπτυξη, με δύο μόνο παρόχους χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών να εξυπηρετούν περίπου 300.000 πελάτες. Χάρη στον διάλογο πολιτικής με την ΕΕ, και στο πλαίσιο ενεργειών κοινής δημοσιονομικής στήριξης από χορηγούς βοήθειας που δρομολογήθηκαν πριν από την επανάσταση, η κυβέρνηση το 2011 μεταρρύθμισε το νομικό και κανονιστικό πλαίσιο για τον εθνικό κλάδο μικροχρηματοδοτήσεων σύμφωνα με τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές δίνοντας τη δυνατότητα σε νέους φορείς να εξυπηρετήσουν τη μη καλυφθείσα ζήτηση για μικροχρηματοδοτήσεις (που εκτιμάται σε 700.000 πελάτες) από ευπαθείς ομάδες.

Οι περιορισμοί στην ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα μπορεί να απορρέουν όχι μόνο από το γενικό επιχειρηματικό περιβάλλον, αλλά και από κενά σε συγκεκριμένους κλάδους ή τομείς όσον αφορά τις υποδομές στήριξης Κάθε τομέας ή κλάδος μιας οικονομίας δεν έχει το ίδιο δυναμικό για αύξηση της παραγωγικότητας και δημιουργία αξιοπρεπών θέσεων εργασίας. Η στήριξη προς τις κυβερνήσεις των χωρών εταίρων δεν θα πρέπει απλώς να απαντά σε ένα πολιτικό αίτημα αλλά να απορρέει από ορθή ανάλυση του λανθάνοντος συγκριτικού πλεονεκτήματος μιας χώρας. Πρέπει να δίδεται προτεραιότητα στην άρση των περιορισμών στους τομείς εκείνους που έχουν τις μεγαλύτερες δυνατότητες να συμβάλουν στην ανάπτυξη με αιχμή τον ιδιωτικό τομέα και στη δημιουργία αξιοπρεπών θέσεων εργασίας σε μια χώρα.

Οι τομεακοί συνεργατικοί σχηματισμοί μπορούν να αποτελέσουν έναν πολλά υποσχόμενο τρόπο οικοδόμησης στρατηγικών συμμαχιών για την παροχή ειδικών υπηρεσιών στήριξης ανά τομέα και την πρόσβαση στις παγκόσμιες αλυσίδες αξίας. Κατάλληλα και προβλέψιμα κανονιστικά πλαίσια ανά τομέα είναι επίσης αναγκαία για την εξεύρεση αποτελεσματικών και βιώσιμων λύσεων που βασίζονται στην αγορά για την ηλεκτροδότηση των αγροτικών περιοχών, τη βιώσιμη ενέργεια σε αστικές περιοχές ή την πρόσβαση σε χρηματοδότηση και υπηρεσίες υποδομών όπως οι κινητές τηλεπικοινωνίες, η ύδρευση, οι μεταφορές, η ενέργεια και η στέγαση.

Δράση 1:   Συμβουλευτικές υπηρεσίες χρηματοδότησης και διαγνωστικά εργαλεία τελευταίας τεχνολογίας για τη χάραξη πολιτικής, που θα βοηθήσουν τις κυβερνήσεις και τους ενδιάμεσους επιχειρηματικούς φορείς να βελτιώσουν τους εγχώριους κανονισμούς για τις επιχειρήσεις και την επιβολή των εν λόγω κανόνων προκειμένου να αυξηθεί η ασφάλεια δικαίου, να βελτιωθεί το επιχειρηματικό κλίμα και να μειωθεί το κόστος της επιχειρηματικής δραστηριότητας.

2.2.2. Ενίσχυση της στήριξης για πολύ μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις στον επίσημο και άτυπο τομέα

Οι παρεμβάσεις σε μακροοικονομικό επίπεδο και οι τομεακές παρεμβάσεις για την ενίσχυση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος απαιτούν συμπληρωματική παροχή υπηρεσιών στήριξης στο μεσοοικονομικό και μικροοικονομικό επίπεδο για την αύξηση της παραγωγικότητας και την επιτάχυνση των επενδύσεων και της δημιουργίας αξιοπρεπών θέσεων εργασίας. Θα δοθεί έμφαση στη στήριξη των πολύ μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, οι οποίες διαδραματίζουν ιδιαίτερα ζωτικό ρόλο στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στη βελτίωση της παραγωγικότητας και των συνθηκών εργασίας στην άτυπη οικονομία. Στο πλαίσιο της παροχής στήριξης για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων, η Επιτροπή θα συνεργαστεί όσο το δυνατόν περισσότερο με υφιστάμενους ενδιάμεσους επιχειρηματικούς φορείς και παρόχους υπηρεσιών, λαμβάνοντας υπόψη τα διδάγματα που αντλήθηκαν από τη δημιουργία ίδιων δομών στήριξης με υψηλό διοικητικό κόστος. Θα προωθήσει προσεγγίσεις που βασίζονται στην αγορά και προϋποθέτουν τη συμμετοχή των δικαιούχων του ιδιωτικού τομέα στο κόστος της ληφθείσας υπηρεσίας.

Η πείρα της Επιτροπής όσον αφορά τη στήριξη των ευρωπαϊκών ΜΜΕ μπορεί να παράσχει χρήσιμα διδάγματα και για τις αναπτυσσόμενες χώρες. Για παράδειγμα, η δημόσια στήριξη που παρέχεται από το δίκτυο «Enterprise Europe Network» μπορεί να χρησιμεύσει ως πρότυπο και για την ενθάρρυνση της συνεργασίας των ΜΜΕ στις αναπτυσσόμενες χώρες. Ευρωπαϊκές εταιρείες μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων στις χώρες εταίρους μέσω της ενσωμάτωσης τοπικών πολύ μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων στις αλυσίδες εφοδιασμού τους, ιδίως στους τομείς της γεωργίας και των γεωργικών προϊόντων διατροφής, καθώς και μέσω της μεταφοράς τεχνολογίας, συμπεριλαμβανομένων οικολογικών καινοτομιών ή των λύσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η Επιτροπή συνεργάζεται επίσης με δημόσια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα σε προγράμματα όπως η πρωτοβουλία για τις μικρές επιχειρήσεις της ΕΤΑΑ, στο πλαίσιο της οποίας τα κονδύλια της ΕΕ χρησιμοποιούνται για την παροχή ειδικά προσαρμοσμένων συμβουλευτικών υπηρεσιών για συγκεκριμένους τομείς και χώρες. Είναι επίσης απαραίτητο να ενθαρρυνθεί η εντατικότερη συνεργασία Βορρά-Νότου μεταξύ εταιρειών, για παράδειγμα με τη μορφή συμφωνιών αδελφοποίησης για την παροχή καθοδήγησης και κατάρτισης στον χώρο εργασίας. Επιπλέον, η Επιτροπή θα χρησιμοποιήσει την αναπτυξιακή συνεργασία της με χώρες εταίρους για να ενισχύσει τα εθνικά συστήματα επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης σύμφωνα με τις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας και τις ανάγκες σε επίπεδο δεξιοτήτων των επιχειρήσεων της επίσημης και της άτυπης οικονομίας.

Το πρόγραμμα για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων και την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών σε επιχειρήσεις (EGP-BAS) παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες σε ΜΜΕ από τις χώρες της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης, συνδράμοντας στην ανάπτυξη και τη βελτίωση των επιχειρήσεών τους. Έως σήμερα, πάνω από 600 ΜΜΕ έχουν επωφεληθεί από την εν λόγω στήριξη, με το εξαιρετικό αποτέλεσμα της αύξησης του κύκλου εργασιών, για το 90% εξ αυτών, κατά 43 % κατά μέσο όρο μετά από ένα έτος.

Στην Τανζανία, το πρόγραμμα στήριξης του εμπορίου και της γεωργίας συνέβαλε στη βελτίωση των προτύπων ποιότητας και στην αύξηση της παραγωγικότητας στις αλυσίδες αξίας του τσαγιού και του καφέ κατά 50%. Πέραν της αυξημένης πρόσβασης σε διεθνείς αγορές, τα καθαρά έσοδα των μικροκαλλιεργητών αυξήθηκαν κατά τουλάχιστον 20% με άμεσο αντίκτυπο στα περιουσιακά στοιχεία των νοικοκυριών, στη χειραφέτηση των γυναικών, στη βελτίωση της εκπαίδευσης των παιδιών και στην ενίσχυση της επισιτιστικής ασφάλειας.

Εκτιμάται ότι 60-80% των επιχειρήσεων στις αναπτυσσόμενες οικονομίες είναι άτυπες εταιρείες. Αυτές αντιπροσωπεύουν τεράστιο δυναμικό για ανάπτυξη και δημιουργία θέσεων εργασίας, και το γεγονός ότι δραστηριοποιούνται εκτός του επίσημου νομικού πλαισίου δεν πρέπει να τις αποκλείει από τη στήριξη μέσω της αναπτυξιακής βοήθειας. Αφενός, χρειάζεται ένας συνδυασμός μέτρων προκειμένου να αυξηθούν τα κίνητρα για επισημοποίηση βάσει αποτελεσματικών θεσμών, νομικών συστημάτων και ασφαλών δικαιωμάτων ιδιοκτησίας, ιδίως για τη γη, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως εμπράγματες ασφάλειες για δάνεια. Αφετέρου, χρειάζεται να ληφθούν μέτρα για τη βελτίωση της παραγωγικότητας και των συνθηκών εργασίας στον άτυπο τομέα της οικονομίας με τη διαμόρφωση ασφαλέστερου εργασιακού περιβάλλοντος και τη διευκόλυνση της πρόσβασης σε αγορές, χρηματοδότηση, υποδομές και κοινωνικές υπηρεσίες. Ένας χρήσιμος τρόπος παροχής στήριξης είναι μέσω της κατάρτισης και της ενίσχυσης των ικανοτήτων άτυπων φορέων στήριξης, όπως οι ενώσεις παραγωγών και οι οργανώσεις αυτοβοήθειας που τελούν υπό την κυριότητα των μελών τους. Οι συνεταιρισμοί, οι κοινωνικές επιχειρήσεις και άλλες μορφές ανθρωποκεντρικών επιχειρήσεων έχουν συχνά το προβάδισμα στην παροχή αξιοπρεπών θέσεων εργασίας, βιώσιμων μέσων διαβίωσης και λύσεων για τα κοινωνικά προβλήματα χωρίς αποκλεισμούς.

Δράση 2:   Συστήματα συγχρηματοδότησης που βασίζονται στην αγορά, τα οποία απευθύνονται σε πολύ μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, για πρόσβαση σε υπηρεσίες επιχειρηματικής στήριξης από τοπικούς παρόχους, συμπεριλαμβανομένων ενδιάμεσων επιχειρηματικών φορέων, φυτωρίων επιχειρήσεων, άτυπων οργανώσεων αυτοβοήθειας και συνεταιρισμών, με στόχο την αύξηση των δεξιοτήτων διαχείρισης, της τεχνολογικής τεχνογνωσίας και των συνδέσεων με την αγορά για πολύ μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις στον επίσημο και άτυπο τομέα.

Δράση 3:   Υποστήριξη συμμαχιών μεταξύ εταιρειών και παρόχων συναφούς κατάρτισης με στόχο την ανάπτυξη και την υλοποίηση προγραμμάτων τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης με βάση τη ζήτηση.

2.2.3. Χειραφέτηση των γυναικών ως επιχειρηματιών και εργαζομένων

Στο πλαίσιο της στήριξης που παρέχει για τις πολύ μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις και της δημιουργίας ενός πρόσφορου περιβάλλοντος για την ανάπτυξή τους, η Επιτροπή θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή στη γυναικεία επιχειρηματικότητα και απασχόληση. Οι γυναίκες συνήθως υποεκπροσωπούνται στις επιχειρηματικές κοινότητες στις αναπτυσσόμενες χώρες. Το γεγονός αυτό είναι συχνά αποτέλεσμα νομικών διαφορών στον τρόπο αντιμετώπισης των ανδρών και των γυναικών, που περιορίζουν τις ευκαιρίες των γυναικών για την έναρξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, την κυριότητα περιουσιακών στοιχείων και γης ή την πρόσβαση σε πιστώσεις και, συνεπώς, συνιστούν σοβαρό εμπόδιο για την ισότητα των φύλων. Η Επιτροπή θα ασκήσει πιέσεις για τη θέσπιση ενός κανονιστικού πλαισίου για τις επιχειρήσεις με μεγαλύτερη ευαισθησία σε θέματα φύλου και θα αντιμετωπίσει τις ειδικές ανάγκες στήριξης και κατάρτισης των γυναικών ως επιχειρηματιών και εργαζομένων, προκειμένου να διασφαλίσει ότι οι πρόσφατες βελτιώσεις στην εκπαίδευση των κοριτσιών μετουσιώνονται σε οικονομικές ευκαιρίες για τις γυναίκες.

2.2.4. Αύξηση της πρόσβασης σε χρηματοδότηση και εμβάθυνση της χρηματοοικονομικής ένταξης

Η έλλειψη πρόσβασης σε κεφάλαια και κατάλληλες χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες αποτελεί σημαντικό περιορισμό, ιδίως για την ανάπτυξη των πολύ μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων ειδικότερα. Η Επιτροπή στηρίζει την ευρύτερη πρόσβαση σε μια διαφοροποιημένη δέσμη χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών τόσο για τα νοικοκυριά όσο και για τις πολύ μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, με παρεμβάσεις που περιλαμβάνουν από την ενίσχυση των ικανοτήτων των ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών έως την παροχή κεφαλαίων σε τοπικές τράπεζες για τη χρηματοδότηση πολύ μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Τα μελλοντικά προγράμματα θα επικεντρωθούν επιπλέον στη χρήση των τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ) ως εργαλείου για την επίτευξη της χρηματοοικονομικής ένταξης των φτωχών, ιδίως στην Αφρική, όπου μεταβάλλουν ήδη δραστικά το χρηματοοικονομικό τοπίο. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί επίσης σε πελατοκεντρικά μοντέλα για την προώθηση της χωρίς αποκλεισμούς παροχής υπηρεσιών πιστώσεων, αποταμιεύσεων, ασφαλίσεων και πληρωμών, καθώς και στην εξασφάλιση φθηνότερης, ταχύτερης και ασφαλέστερης μεταφοράς εμβασμάτων και στη διευκόλυνση των παραγωγικών επενδύσεών τους. Οι εν λόγω δραστηριότητες θα συμπληρώνονται από στήριξη για τη δημιουργία κατάλληλων χρηματοπιστωτικών υποδομών και κανονιστικών πλαισίων για τον χρηματοπιστωτικό τομέα, προκειμένου να εξασφαλίζεται η προστασία των πελατών, η υπεύθυνη χρηματοδότηση και η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Στη Νότια Αφρική, ο μηχανισμός επιχειρηματικών κεφαλαίων που δημιουργήθηκε από την κυβέρνηση με χρηματοδότηση της ΕΕ για την προώθηση της συμμετοχής των μειονεκτούντων ατόμων στην οικονομία, με ιδιαίτερη έμφαση στις γυναίκες, διέθεσε ίδια κεφάλαια ή οιονεί ίδια κεφάλαια σε 60 επιχειρήσεις και οδήγησε στη δημιουργία 7.000 νέων θέσεων εργασίας. Η MX Metal Shoppe, για παράδειγμα, έλαβε δάνειο μειωμένης εξασφάλισης ύψους 200.000 ευρώ, με το οποίο δόθηκε η δυνατότητα στην εταιρεία να προσελκύσει πρόσθετη χρηματοδότηση για την αγορά νέου εξοπλισμού και για την κάλυψη απαιτήσεων κεφαλαίου κίνησης και εξόδων πρώτης εγκατάστασης. Μετά από 18 μήνες λειτουργίας, έχουν προσληφθεί 52 ανειδίκευτα άτομα και η επιχείρηση είναι κερδοφόρα και ταχέως αναπτυσσόμενη.

Μέσω του προγράμματος μικροχρηματοδοτήσεων ΑΚΕ-ΕΕ, η ΕΕ χρηματοδότησε ένα έργο ανάπτυξης ικανοτήτων σε 12 οργανισμούς μικροχρηματοδότησης σε απομακρυσμένες περιοχές σε 12 χώρες της υποσαχάριας Αφρικής και στην Αϊτή. Στήριξε επίσης τη δημιουργία 14 νέων χρηματοπιστωτικών προϊόντων, όπως πιστώσεις για δεξαμενές νερού και σχολικά δίδακτρα, προθεσμιακές καταθέσεις και υπηρεσίες μεταφοράς χρημάτων. Πάνω από 750 μέλη του προσωπικού οργανισμών μικροχρηματοδότησης έλαβαν κατάρτιση, ενώ 120.000 νέοι πελάτες σε αγροτικές περιοχές επωφελήθηκαν από καλύτερη πρόσβαση σε καινοτόμες χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες.

Έχει ήδη αποδειχθεί ότι ο συνδυασμός των επιχορηγήσεων της ΕΕ με άλλες πηγές αναπτυξιακής χρηματοδότησης αποτελεί επιτυχημένο τρόπο αύξησης της πρόσβασης σε χρηματοδότηση, για παράδειγμα μέσω μηχανισμών εγγυήσεων και ταμείων μικροχρηματοδοτήσεων. Περισσότερη προσοχή θα δοθεί στη χρηματοδότηση γυναικών επιχειρηματιών, στη χρηματοδότηση κοινωνικού αντικτύπου για κοινωνικές επιχειρήσεις και σε επενδύσεις με υψηλό αντίκτυπο[6], καθώς και στη βελτίωση της πρόσβασης σε δάνεια και χρηματοδότηση ιδίων κεφαλαίων για ΜΜΕ που αναφέρονται ως το «ενδιάμεσο κενό», καθώς συνήθως οι ανάγκες τους για χρηματοδότηση δεν καλύπτονται ούτε από οργανισμούς μικροχρηματοδότησης ούτε από τις παραδοσιακές τράπεζες.

Δράση 4:   Στρατηγική αξιοποίηση των επιχορηγήσεων της ΕΕ, μεταξύ άλλων και μέσω μηχανισμών συνδυασμού πόρων, με στόχο τη βελτίωση της πρόσβασης σε δάνεια, χρηματοδότηση ιδίων κεφαλαίων, εγγυήσεις και «υπομονετικά κεφάλαια» για πολύ μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις ακόμη και σε χώρες υψηλού κινδύνου και μέσω της παροχής χρηματοδότησης κοινωνικού αντικτύπου σε κοινωνικές επιχειρήσεις.

Δράση 5:   Αύξηση της στήριξης για χρηματοδότηση χωρίς αποκλεισμούς, με ιδιαίτερη έμφαση στη χρηματοοικονομική ένταξη των γυναικών, των νέων και των αγροτικών πληθυσμών.

2.3. Ενσωμάτωση της ανάπτυξης και της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα στην αναπτυξιακή συνεργασία της ΕΕ

Ευκαιρίες για ενίσχυση του ρόλου του ιδιωτικού τομέα με στόχο την επίτευξη βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης υπάρχουν στους περισσότερους τομείς στήριξης της ΕΕ. Ο ιδιωτικός τομέας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στους τομείς της γεωργίας και της αγροτικής επιχειρηματικότητας, της βιώσιμης ενέργειας, των υποδομών καθώς και στον κοινωνικό τομέα, ενώ επίσης κατέχει εξέχουσα θέση στους τομείς του περιβάλλοντος, της κλιματικής αλλαγής, της μετανάστευσης, της διαχείρισης κινδύνων[7], των πρώτων υλών[8], των φυσικών πόρων, της υγειονομικής περίθαλψης και των φαρμάκων, του βιώσιμου τουρισμού και της διατροφής. Η Επιτροπή, σύμφωνα με τις πολιτικές των κυβερνήσεων των χωρών εταίρων, θα αναπτύξει τρόπους για καλύτερη ενσωμάτωση των στόχων της ανάπτυξης του ιδιωτικού τομέα στις στρατηγικές στήριξης και θα προσδιορίσει μέσα για την αξιοποίηση του ιδιωτικού τομέα ως εκτελεστικού και χρηματοδοτικού εταίρου στις εν λόγω περιοχές.

Στο πλαίσιο αυτό, μεγαλύτερο μερίδιο των ενωσιακών μηχανισμών συνδυασμού πόρων θα μπορούσε να διατεθεί σε χρηματοπιστωτικά μέσα όπως δάνεια, εγγυήσεις, μέσα επιμερισμού του κινδύνου και μέσα ιδίων κεφαλαίων ή οιονεί ιδίων κεφαλαίων. Βασικός στόχος των εν λόγω μέσων είναι να λειτουργήσουν καταλυτικά για ιδιωτικές επενδύσεις που έχουν μεν αποδειχθεί οικονομικά βιώσιμες αλλά αντλούν επαρκή χρηματοδότηση από πηγές της αγοράς. Η πρόσβαση σε χρηματοδότηση και μέσα επιμερισμού του κινδύνου στις αναπτυσσόμενες χώρες αποτελεί επίσης σημαντικό προαπαιτούμενο για τους επενδυτές της ΕΕ που επιδιώκουν να αναπτύξουν επιχειρηματική δραστηριότητα στις εν λόγω αγορές. Αυτό ισχύει ιδίως για τομείς όπως οι κατασκευές, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών, των υπηρεσιών κοινής ωφελείας και των κτιρίων, που χαρακτηρίζονται από υψηλές αρχικές επενδύσεις, έκθεση σε υψηλό κίνδυνο και συχνά αθέμιτο διεθνή ανταγωνισμό, για τους οποίους απαιτείται η λήψη μέτρων για τη διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού.

2.3.1. Συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στον τομέα της βιώσιμης ενέργειας

Δράση 6:   Αύξηση της παροχής επιχειρηματικών κεφαλαίων μέσω ιδιωτικών επενδύσεων για έργα ενεργειακής απόδοσης και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και για έργα ηλεκτροδότησης αγροτικών περιοχών σε αναπτυσσόμενες χώρες, σύμφωνα με το επιτυχημένο παράδειγμα του Παγκόσμιου Ταμείου Ενεργειακής Απόδοσης και Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (GEEREF).

                 Δημιουργία μηχανισμού επιμερισμού του κινδύνου με ευρωπαϊκά αναπτυξιακά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα για την αύξηση των ιδιωτικών επενδύσεων σε έργα σχετικά με την ενέργεια.

2.3.2. Συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στους τομείς της βιώσιμης γεωργίας και της αγροτικής επιχειρηματικότητας

Δράση 7:   Σύνδεση των γεωργών με τις αγορές μέσω μοντέλων που βασίζονται στην αγορά, όπως οι πρωτοβουλίες που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο του ολοκληρωμένου αφρικανικού προγράμματος ανάπτυξης της γεωργίας.

                 Ανάπτυξη των ικανοτήτων αγροτικής επιχειρηματικότητας των ΜΜΕ και των μικροκαλλιεργητών και ενίσχυση της πρόσβασής τους σε χρηματοδότηση, πληροφόρηση για την αγορά και τεχνολογίες.

                 Επιτάχυνση του βιώσιμου τοπικού και παγκόσμιου εμπορίου γεωργικών προϊόντων μέσω της υποστήριξης συνασπισμών εταιρειών, ΜΚΟ, παραγωγών, κυβερνήσεων και άλλων ενδιαφερόμενων φορέων.

                 Ανάπτυξη και χρηματοδότηση μέσων διαχείρισης κινδύνων, όπως η ασφάλιση έναντι τιμών, καιρικών συνθηκών και καταστροφών.

                 Υποστήριξη ΣΔΙΤ χωρίς αποκλεισμούς και επιχειρηματικών μοντέλων με τη δέουσα αναγνώριση διαδικασιών όπως οι εθελούσιες κατευθυντήριες γραμμές για την υπεύθυνη διαχείριση της ιδιοκτησίας γαιών, αλιευμάτων και δασών, οι υπεύθυνες επενδύσεις στη γεωργία και η αφρικανική πρωτοβουλία για την πολιτική σχετικά με τη γη.

2.3.3. Συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στους τομείς των υποδομών

Δράση 8: Μόχλευση κεφαλαίων του ιδιωτικού τομέα και εμπειρογνωμοσύνης για επενδύσεις σε υποδομές σε αναπτυσσόμενες χώρες μέσω ενωσιακών περιφερειακών μηχανισμών συνδυασμού πόρων, όπως το Καταπιστευματικό Ταμείο Υποδομών ΕΕ-Αφρικής.

                Στόχευση στην καθιέρωση της σύναψης συμβάσεων σχεδιασμού, κατασκευής και λειτουργίας, καθώς και στην ενσωμάτωση των εννοιών της βιωσιμότητας και του κόστους κύκλου ζωής στις διαδικασίες δημοσίων συμβάσεων της ΕΕ.

                Προώθηση της συνεργασίας για την ανάπτυξη και τη χρήση της διαστημικής τεχνολογίας για βιώσιμη ανάπτυξη μέσω ερευνητικών προγραμμάτων, μεταφοράς τεχνολογίας, ανάπτυξης ικανοτήτων, καθώς και κοινών επιχειρηματικών πρωτοβουλιών, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης υποδομών δορυφορικής πλοήγησης και υπηρεσιών γεωσκόπησης.

2.3.4. Συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στους πράσινους τομείς

Δράση 9:   Προαγωγή της οικολογικής επιχειρηματικότητας και της δημιουργίας πράσινων θέσεων εργασίας μέσω της εμβληματικής πρωτοβουλίας «SWITCH TO GREEN» (μετάβαση στην πράσινη ανάπτυξη) που αξιοποιεί τη θετική εμπειρία που αποκομίστηκε από το πρόγραμμα SWITCH-Ασία και συνδυάζει τον διάλογο πολιτικής σχετικά με την ανάπτυξη ευνοϊκών συνθηκών για πράσινη επιχειρηματική ανάπτυξη με τη συγχρηματοδότηση καινοτόμων έργων που υποστηρίζουν βιώσιμα πρότυπα και πρακτικές κατανάλωσης και παραγωγής στις χώρες εταίρους.

                 Στήριξη της διαχείρισης προστατευόμενων και άλλων ευαίσθητων περιοχών βιοποικιλότητας, μεταξύ άλλων μέσω της θεματικής εμβληματικής πρωτοβουλίας «Biodiversity for Life» που προωθεί τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στον σχεδιασμό και στην εφαρμογή καθεστώτων ενισχύσεων για οικοσυστημικές υπηρεσίες, στη διαχείριση των φυσικών πόρων σε επίπεδο τοπικών κοινοτήτων και σε συμπράξεις δημόσιου-ιδιωτικού τομέα.

2.4. Ενίσχυση της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα για την ανάπτυξη 2.4.1. Προώθηση υπεύθυνων επιχειρηματικών πρακτικών μέσω της αναπτυξιακής πολιτικής της ΕΕ

Οι ιδιωτικές επενδύσεις, τόσο οι εγχώριες όσο και οι διεθνείς, σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος υπερτριπλασιάστηκαν κατά την τελευταία δεκαετία και αντιπροσωπεύουν πλέον πάνω από το ήμισυ των διαθέσιμων χρηματοδοτικών πόρων στις αναπτυσσόμενες χώρες, υπερβαίνοντας μακράν την επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια.[9] Ακόμη και μια μικρή μεταβολή στις στρατηγικές ιδιωτικών επενδύσεων μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τον αντίκτυπο των εν λόγω επενδύσεων στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Η στρατηγική της ΕΕ για την εταιρική κοινωνική ευθύνη (ΕΚΕ)[10] παρέχει μια καλή βάση για την υπεύθυνη δραστηριοποίηση ευρωπαϊκών εταιρειών στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η Επιτροπή ενθαρρύνει τις εταιρείες να τηρούν τις διεθνώς αναγνωρισμένες κατευθυντήριες γραμμές και αρχές, συμπεριλαμβανομένου του Παγκόσμιου Συμφώνου των Ηνωμένων Εθνών, των κατευθυντήριων αρχών των Ηνωμένων Εθνών για τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα, της τριμερούς δήλωσης αρχών σχετικά με τις πολυεθνικές επιχειρήσεις και την κοινωνική πολιτική της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ), του προτύπου καθοδήγησης ISO 26000 για την κοινωνική ευθύνη και των κατευθυντήριων γραμμών του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις. Η Επιτροπή στρέφεται σε μια προσέγγιση με βάση τα δικαιώματα, μέσω της οποίας όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα εντάσσονται στην αναπτυξιακή συνεργασία της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της στήριξης για την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα. Αναμένει επίσης τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από όλες τις εταιρείες. Οι εταιρείες που επενδύουν ή δραστηριοποιούνται σε αναπτυσσόμενες χώρες θα πρέπει να διαθέτουν πολιτικές για την πρόληψη της δωροδοκίας και της φοροδιαφυγής, καθώς και συστήματα για την αξιολόγηση των κινδύνων και τον μετριασμό πιθανών αρνητικών επιπτώσεων σε σχέση με πτυχές των δραστηριοτήτων τους και των αλυσίδων αξίας που σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα, την εργασία, την προστασία του περιβάλλοντος και τις καταστροφές, μεταξύ άλλων και μέσω της ουσιαστικής συνεργασίας με κυβερνήσεις, εταίρους του κοινωνικού διαλόγου και ΜΚΟ. Η τήρηση των κοινωνικών, περιβαλλοντικών και φορολογικών προτύπων θεωρείται επίσης προϋπόθεση για οποιαδήποτε συνεργασία της ΕΕ με τον ιδιωτικό τομέα ή για την παροχή δημόσιας στήριξης προς τον ιδιωτικό τομέα. Οι υπεύθυνες επιχειρηματικές πρακτικές των εταιρειών θα ενισχυθούν μέσω της προαγωγής της ευαισθητοποίησης των καταναλωτών όσον αφορά τα βιώσιμα μοντέλα και πρακτικές κατανάλωσης και παραγωγής, και μέσω της προώθησης του δίκαιου και δεοντολογικά ορθού εμπορίου.

Οι εθελοντικές προσπάθειες των εταιρειών για την υιοθέτηση περισσότερο υπεύθυνων και βιώσιμων επιχειρηματικών πρακτικών θα πρέπει να συνδυαστούν με ενισχυμένη επιχειρηματική διαφάνεια και με την καταπολέμηση της διαφθοράς, καθώς και με προσπάθειες προώθησης της κύρωσης και αποτελεσματικής εφαρμογής των διεθνών εργασιακών και περιβαλλοντικών συμβάσεων στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου της ΕΕ με τις χώρες εταίρους και μέσω της εμπορικής πολιτικής της ΕΕ. Οι διατάξεις για ζητήματα βιώσιμης ανάπτυξης περιλαμβάνονται στις πρόσφατες εμπορικές και επενδυτικές συμφωνίες της ΕΕ[11], ενώ επίσης ορισμένα αυτόνομα προτιμησιακά καθεστώτα εμπορικών συναλλαγών της ΕΕ[12] προβλέπουν τον σεβασμό των διεθνών ανθρωπίνων και εργασιακών δικαιωμάτων, καθώς και των συμβάσεων για το περιβάλλον και την ορθή διακυβέρνηση. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στη διασφάλιση θεμιτών και διαφανών πρακτικών στην απασχόληση και την αντιμετώπιση των μεταναστών εργαζομένων.

Οι υπεύθυνες επιχειρηματικές πρακτικές χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής και λήψης μέτρων σε ορισμένους τομείς, όπως ο εξορυκτικός τομέας και ο τομέας της υλοτομίας, όπου οι ευκαιρίες και οι κίνδυνοι των ιδιωτικών επενδύσεων για την ανάπτυξη είναι ιδιαίτερα υψηλοί. Αξιοποιώντας τη συνεχιζόμενη στήριξη σε πρωτοβουλίες όπως η πρωτοβουλία για τη διαφάνεια των εξορυκτικών βιομηχανιών (EITI), η διαδικασία Κίμπερλυ και το σχέδιο δράσης της ΕΕ για την επιβολή της δασικής νομοθεσίας, τη διακυβέρνηση και το εμπόριο (FLEGT), η Επιτροπή θα εντείνει τις προσπάθειες για βελτίωση της διαφάνειας στις εξορυκτικές βιομηχανίες (πετρέλαιο, αέριο και εξόρυξη) και στον δασικό τομέα επιτρέποντας την αποτελεσματική χρήση των πληροφοριών που προκύπτουν από την πρωτοβουλία EITI και γνωστοποιούνται από τις εταιρείες σχετικά με τις πληρωμές τους προς τις κυβερνήσεις από την εκμετάλλευση φυσικών πόρων στο πλαίσιο των νέων νομοθετικών απαιτήσεων της ΕΕ σχετικά με την υποβολή εκθέσεων ανά χώρα. Επιπλέον, εκδόθηκαν πρόσφατα κοινή ανακοίνωση σχετικά με την υπεύθυνη προμήθεια ορυκτών από περιοχές συγκρούσεων και υψηλού κινδύνου, καθώς και η πρόταση σχετικού κανονισμού.[13]

Δράση 10: Προώθηση των διεθνών κατευθυντήριων γραμμών και αρχών περί ΕΚΕ μέσω του διαλόγου πολιτικής και της αναπτυξιακής συνεργασίας με τις χώρες εταίρους, και ενίσχυση της επιβράβευσης της ΕΚΕ από την αγορά στο πλαίσιο των δημόσιων συμβάσεων και μέσω της προαγωγής της βιώσιμης κατανάλωσης και παραγωγής.

2.4.2. Ανάπτυξη επιχειρηματικών λύσεων χωρίς αποκλεισμούς και λύσεων που βασίζονται στην αγορά για την ανάπτυξη

Προκειμένου η ανάπτυξη να είναι χωρίς αποκλεισμούς, πρέπει να παρέχει οικονομικές ευκαιρίες για την εξασφάλιση βιώσιμων μέσων διαβίωσης, ιδίως για τους φτωχούς. Ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να συμβάλει άμεσα στην ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς συμμετέχοντας σε οικονομικές δραστηριότητες με άμεσο αντίκτυπο στους φτωχούς, μέσω της ενίσχυσης των οικονομικών ευκαιριών τους ως πελατών από την πλευρά της ζήτησης, και ως παραγωγών, διανομέων ή εργαζομένων από την πλευρά της προσφοράς. Πολλά κράτη μέλη της ΕΕ ήδη συνεργάζονται με εταιρείες μέσω διαφόρων προγραμμάτων συμπράξεων σχετικά με τη δοκιμαστική εφαρμογή τέτοιου είδους επιχειρηματικών μοντέλων χωρίς αποκλεισμούς.[14] Η Επιτροπή μπορεί να διαδραματίσει συμπληρωματικό ρόλο, βοηθώντας στην οικοδόμηση ενός οικοσυστήματος τοπικών οργανισμών στήριξης μέσω των προγραμμάτων της για την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα. Επιπλέον, θα στηρίξει την αναπαραγωγή και την περαιτέρω ανάπτυξη επιτυχημένων επιχειρηματικών μοντέλων χωρίς αποκλεισμούς, μέσω της ενίσχυσης δικτύων και πλατφορμών που διευκολύνουν τον διάλογο και την ανταλλαγή γνώσεων στον ιδιωτικό τομέα, παρέχουν διαφάνεια σχετικά με τις υφιστάμενες υπηρεσίες στήριξης και τις ευκαιρίες χρηματοδότησης και διευκολύνουν τις συμπράξεις μεταξύ εταιρειών, χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, οργανώσεων εργαζομένων και εργοδοτών, ΜΚΟ, χορηγών βοήθειας και/ή κυβερνήσεων.

Δράση 11:      Στήριξη της αναπαραγωγής και της περαιτέρω ανάπτυξης επιτυχημένων επιχειρηματικών μοντέλων χωρίς αποκλεισμούς και καινοτόμων λύσεων που βασίζονται στην αγορά για τα αναπτυξιακά προβλήματα μέσω της ενίσχυσης προσανατολισμένων στη δράση πλατφορμών και δικτύων του ιδιωτικού τομέα που διευκολύνουν την ανταλλαγή γνώσεων, τις συμπράξεις και την προσέγγιση μεταξύ επιχειρήσεων και άλλων παραγόντων.

2.4.3. Διευκόλυνση των συμπράξεων δημόσιου-ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) και των πολυμερών συμμαχιών

Οι συμπράξεις μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα για την παράδοση ενός έργου ή μιας υπηρεσίας που κατά παράδοση παρέχεται από τον δημόσιο τομέα μπορεί να αποτελέσει ένα αποτελεσματικό μέσο για να καταστεί πιο αξιόπιστη και οικονομικά προσιτή η παροχή δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών προς τους φτωχούς, συμπληρώνοντας τους κρατικούς πόρους με επενδύσεις του ιδιωτικού τομέα. Ο κατασκευαστικός τομέας και η οικονομία με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και αποδοτική χρήση των πόρων συνιστούν παραδείγματα στα οποία η ευρωπαϊκή εμπειρογνωμοσύνη, μέσω των ΣΔΙΤ, μπορεί να προσφέρει καινοτόμες λύσεις σε τομείς όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τα πράσινα κτίρια ή άλλες υπηρεσίες υποδομών, όπως η ύδρευση και η αποχέτευση, η διαχείριση αποβλήτων και οι μεταφορές.

Στον τομέα αυτό, η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρέχει τεχνική βοήθεια στους δημόσιους οργανισμούς για την ενίσχυση των διοικητικών ικανοτήτων τους, και να θεσπίζει νομικά και κανονιστικά πλαίσια και κατευθυντήριες γραμμές για τις ΣΔΙΤ, να προωθεί μηχανισμούς διαλόγου μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για τη διερεύνηση ευκαιριών για ΣΔΙΤ και να προωθεί μεταρρυθμίσεις στο νομικό και κανονιστικό πλαίσιο, καθώς και να χρησιμοποιεί χρηματοοικονομικά μέσα για τη μόχλευση ιδιωτικής χρηματοδότησης για έργα υποδομών, μέσω της ενίσχυσης των πράξεων δανεισμού και ιδίων κεφαλαίων του ιδιωτικού τομέα των επιλέξιμων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων μέσω ενωσιακών μηχανισμών συνδυασμού πόρων. Οι εν λόγω δραστηριότητες θα πρέπει να συμπληρωθούν από προσπάθειες με στόχο τη βελτίωση της εμπειρογνωμοσύνης, της διαφάνειας και της διακυβέρνησης στον δημόσιο τομέα, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι τα κίνητρα κέρδους των ιδιωτικών φορέων συμπίπτουν με τα δημόσια συμφέροντα.

Πέραν των κλασικών ΣΔΙΤ στους τομείς των υποδομών, η Επιτροπή θα στηρίξει και νέες μορφές συμπράξεων και πολυμερών συμμαχιών μεταξύ εθνικών ή τοπικών αρχών, επιχειρήσεων και ΜΚΟ για την ανάπτυξη δεξιοτήτων και την παροχή βασικών υπηρεσιών όπως πρόσβαση σε βιώσιμη και οικονομικά προσιτή ενέργεια, ύδρευση, υγειονομική περίθαλψη και εκπαίδευση, καθώς και στους τομείς της γεωργίας και της διατροφής, ιδίως σε αγροτικές περιοχές, στις γυναίκες και άλλες αποκλεισμένες ομάδες.

2.4.4. Καθορισμός του ρόλου και της ευθύνης του ιδιωτικού τομέα στο παγκόσμιο θεματολόγιο για την ανάπτυξη

Η ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο «Αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης για όλους»[15] θεωρεί την προώθηση των κινητήριων μοχλών της βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης, συμπεριλαμβανομένης της παροχής ουσιαστικών υπηρεσιών ανθρώπινης ανάπτυξης και της δημιουργίας αξιοπρεπών θέσεων εργασίας, ως έναν από τους πέντε τομείς προτεραιότητας γύρω από τους οποίους θα πρέπει να διαρθρωθεί ένα παγκόσμιο θεματολόγιο την περίοδο μετά το 2015. Το εν λόγω θεματολόγιο θα ανταποκριθεί κατάλληλα στην πρόκληση της επίτευξης βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης μόνον εάν στη χάραξή της έχει λόγο και ο ιδιωτικός τομέας. Η Επιτροπή, σε στενό συντονισμό με τα κράτη μέλη, θα συμμετάσχει πλήρως στον καθορισμό σαφούς και ενεργού ρόλου για τον ιδιωτικό τομέα σε κάθε αναπτυξιακό πλαίσιο για την περίοδο μετά το 2015. Επίσης συμφωνεί με τη θέση του εγγράφου αποτελεσμάτων της διάσκεψης Ρίο+20 που αναγνωρίζει ότι η ενεργός συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης και στη μεταστροφή προς μια πράσινη οικονομία χωρίς αποκλεισμούς. Παράλληλα, η Επιτροπή θα εντείνει τις προσπάθειές της για την εκπλήρωση των δεσμεύσεων που ανέλαβε στο φόρουμ υψηλού επιπέδου του Μπουσάν για την αποτελεσματικότητα της βοήθειας σχετικά με την αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για την ανάπτυξη.

Δράση 12:      Έγκριση της κοινής δήλωσης για τη συνεργασία δημόσιου-ιδιωτικού τομέα και ανάληψη ενεργού ρόλου στην εταιρική σχέση για την ευημερία που προέκυψε από την πρωτοβουλία του φόρουμ του Μπουσάν για τον ιδιωτικό τομέα (Private Sector Building Block).

3. Η μελλοντική πορεία: μεσα και τροποι ώστε ο ιδιωτικοσ τομεασ να καταστει εταιροσ στην αναπτυξιακη συνεργασια

Η Επιτροπή θα χρησιμοποιήσει συνδυασμό παρεμβάσεων στο πλαίσιο των εθνικών, περιφερειακών και θεματικών προγραμμάτων της για την εφαρμογή και την ενσωμάτωση της προσέγγισής της για την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα και για την αξιοποίηση του δυναμικού του ιδιωτικού τομέα ως εταίρου στην αναπτυξιακή συνεργασία. Η εφαρμογή της προσέγγισης και των προτεραιοτήτων που περιγράφηκαν ανωτέρω συνεπάγεται την προσαρμογή των υφιστάμενων προσεγγίσεων και εργαλείων και την προσθήκη νέων στο χαρτοφυλάκιο των μέσων αναπτυξιακής συνεργασίας της ΕΕ.

3.1. Ένα πλαίσιο για διαρθρωμένο διάλογο και κοινή δράση με τον ιδιωτικό τομέα

Η κατανόηση των αναγκών και των περιορισμών ενός τοπικού ιδιωτικού τομέα, καθώς και η αξιοποίηση του δυναμικού του ευρωπαϊκού ιδιωτικού τομέα για συμμετοχή στην ανάπτυξη και για συνεργασία με επιχειρήσεις σε αναπτυσσόμενες χώρες, προϋποθέτει χώρους για αλληλεπίδραση και συνεργασία μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. Σε τοπικό επίπεδο, μέσω των αντιπροσωπειών της ΕΕ, η Επιτροπή θα ενθαρρύνει τον διάλογο πολιτικής μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στηρίζοντας τη λειτουργία υφιστάμενων ή νέων μηχανισμών διαλόγου, όπως τα εθνικά συμβούλια απασχόλησης, εργασίας ή εξαγωγών, και επίσης μέσω της στοχευμένης ανάπτυξης ικανοτήτων εκπροσώπων του ιδιωτικού τομέα, συμπεριλαμβανομένων εμπορικών επιμελητηρίων, κοινωνικών εταίρων και οργανώσεων εκπροσώπησης πολύ μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, γυναικών επιχειρηματιών, καθώς και εταιρειών και εργαζομένων στον άτυπο τομέα της οικονομίας, προκειμένου να βελτιωθεί η συνεισφορά τους στους εν λόγω μηχανισμούς διαλόγου. Επιπλέον, η Επιτροπή θα χρησιμοποιήσει τον πολιτικό της διάλογο με τις χώρες εταίρους σε μια προσπάθεια να τονώσει την προθυμία των κυβερνήσεων και των τοπικών αρχών για συμμετοχή σε ανοικτές συζητήσεις με εκπροσώπους του ιδιωτικού τομέα.

Σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, η Επιτροπή θα συμβάλει στην ανάπτυξη ενός πλαισίου διαλόγου και αποτελεσματικής κοινής δράσης με τον ιδιωτικό τομέα, κατά προτίμηση μέσω της ενίσχυσης υφιστάμενων πρωτοβουλιών, συμπεριλαμβανομένου του προσφάτως συσταθέντος φόρουμ πολιτικής για την ανάπτυξη (PFD)[16], με στόχο την ενίσχυση του συντονισμού μεταξύ των επιμέρους ευρωπαϊκών πλατφορμών και προγραμμάτων. Θα επιδιωχθεί επίσης πιο άμεση αλληλεπίδραση με τις εταιρείες και με τις τομεακές ενώσεις τους μέσω μηχανισμών διαλόγου σε τομεακό επίπεδο, προκειμένου να ενθαρρυνθεί περισσότερο η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα και οι λύσεις που βασίζονται στην αγορά στους τομείς της βιώσιμης γεωργίας και της αγροτικής επιχειρηματικότητας, της βιώσιμης ενέργειας και των υποδομών, καθώς και στον κοινωνικό τομέα.

3.2. Κινητοποίηση ιδιωτικών πόρων για την ανάπτυξη μέσω του συνδυασμού πόρων

Η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι ο συνδυασμός πόρων, στο πλαίσιο του οποίου επιχορηγήσεις της ΕΕ συνδυάζονται με δάνεια ή ίδια κεφάλαια από άλλους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς χρηματοδότησης, αποτελεί σημαντικό μέσο για τη μόχλευση πρόσθετων πόρων για την ανάπτυξη και την αύξηση του αντικτύπου της βοήθειας της ΕΕ. Μέσω της πλατφόρμας της ΕΕ για τον συνδυασμό πόρων στην εξωτερική συνεργασία, η Επιτροπή συνεργάζεται με χρηματοπιστωτικά ιδρύματα προκειμένου να αυξήσει την καταλυτική επίδραση του συνδυασμού πόρων στην προσέλκυση περισσότερης ιδιωτικής χρηματοδότησης μέσω της μεγαλύτερης χρήσης χρηματοδοτικών μέσων, όπως εγγυήσεις, ίδια κεφάλαια και άλλα μέσα επιμερισμού του κινδύνου για επενδύσεις σε υποδομές. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή διερευνά επίσης δυνατότητες για την επέκταση του πεδίου εφαρμογής του συνδυασμού πόρων σε νέους τομείς, όπως η βιώσιμη γεωργία και οι κοινωνικοί τομείς, και για τη διευκόλυνση περισσότερων έργων με ισχυρό αντίκτυπο στην ανάπτυξη του τοπικού ιδιωτικού τομέα, όπως η πρόσβαση των ΜΜΕ σε χρηματοδότηση, μέσω της δημιουργίας ειδικών θυρίδων για τον ιδιωτικό τομέα σε περιφερειακούς μηχανισμούς συνδυασμού πόρων.

3.3. Αξιοποίηση του πολιτικού ειδικού βάρους της ΕΕ προς υποστήριξη της βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης

Μια κοινή άποψη που εκφράστηκε στο πλαίσιο των διαβουλεύσεων με τους ενδιαφερόμενους φορείς κατά την προετοιμασία της παρούσας ανακοίνωσης είναι ότι το πολιτικό ειδικό βάρος της ΕΕ αποτελεί συγκριτικό πλεονέκτημα το οποίο η ΕΕ πρέπει να αξιοποιήσει σε μεγαλύτερο βαθμό προς υποστήριξη των στόχων της ανάπτυξης του ιδιωτικού τομέα. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή θα επιδιώξει να αυξήσει περαιτέρω τη θετική αλληλεπίδραση και τον αντίκτυπο που έχουν στην ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα οι πολιτικές και τα μέσα της ΕΕ σχετικά με το εμπόριο, τις επιχειρήσεις, την απασχόληση και άλλους συναφείς τομείς.

Μέσω του διαλόγου πολιτικής με τις χώρες εταίρους και στο πλαίσιο πολυμερών φόρουμ, η Επιτροπή, σε διαβούλευση με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης, θα εξακολουθήσει να στοχεύει στη διασφάλιση της δέσμευσης προς τις αρχές και κατευθυντήριες γραμμές που έχουν συμφωνηθεί διεθνώς σχετικά με τις υπεύθυνες επιχειρηματικές πρακτικές στους τομείς των ανθρωπίνων και εργασιακών δικαιωμάτων, των περιβαλλοντικών προτύπων καθώς και της καταπολέμησης της διαφθοράς και της φορολογικής συμπεριφοράς. Θα διερευνήσει επίσης τον καλύτερο δυνατό τρόπο, στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου της, για την αντιμετώπιση ζητημάτων όπως οι μεταρρυθμίσεις του επιχειρηματικού περιβάλλοντος που είναι κρίσιμης σημασίας για τις επενδύσεις, την καινοτομία και την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα, συμπεριλαμβανομένου του κράτους δικαίου, της καταπολέμησης της διαφθοράς, της διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών, της δημοσιονομικής μεταρρύθμισης και επίσης της αποτελεσματικότητας και των ικανοτήτων των δημόσιων οργανισμών.

Τέλος, η Επιτροπή θα συνεχίσει να επιδιώκει συνέργειες μεταξύ της δημοσιονομικής στήριξης και των άμεσων παρεμβάσεων για την επίτευξη των στόχων της ανάπτυξης του ιδιωτικού τομέα. Η δημοσιονομική στήριξη και ο σχετικός διάλογος πολιτικής μπορούν να υποστηρίξουν με εποικοδομητικό τρόπο μεταρρυθμίσεις του επιχειρηματικού περιβάλλοντος στις χώρες εταίρους μέσω της προώθησης της σταθερότητας των μακροοικονομικών πλαισίων, της ορθής διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών, της διαφάνειας και της εποπτείας του προϋπολογισμού. Επιπλέον, οι ειδικές συμβάσεις για μεταρρυθμίσεις και οι δείκτες αποτελεσμάτων που επικεντρώνονται στην ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα μπορούν να συμβάλουν στην πραγματοποίηση των μεταρρυθμίσεων του επιχειρηματικού περιβάλλοντος.

Το πολιτικό ειδικό βάρος της ΕΕ εξαρτάται από την ικανότητα της Επιτροπής και των κρατών μελών να κινητοποιήσουν τις διάφορες δυνάμεις και δυνατότητές τους και να συνεργαστούν με κοινό στρατηγικό όραμα. Μέσω της βελτίωσης του συντονισμού των χορηγών βοήθειας και του κοινού προγραμματισμού, η ΕΕ θα εκφραστεί με μία φωνή και θα μπορεί να αξιοποιήσει καλύτερα το γεγονός ότι στις περισσότερες χώρες εταίρους αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους χορηγούς βοήθειας που παρέχουν στήριξη για βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς οικονομική ανάπτυξη.

Ο ιδιωτικός τομέας, αυξάνοντας τις επενδύσεις του στις αναπτυσσόμενες χώρες και αποκτώντας πιο ενεργό ρόλο στην αναπτυξιακή συνεργασία, αποστέλλει ένα ισχυρό μήνυμα για τον σημαντικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει συνεισφέροντας στη βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η στρατηγική που παρουσιάζεται στην παρούσα ανακοίνωση θα δώσει στην Επιτροπή τη δυνατότητα να διευκολύνει και να επιταχύνει τη συμμετοχή τόσο των τοπικών όσο και των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων για απτά και θετικά αναπτυξιακά αποτελέσματα.

[

[1] Βλ http://ec.europa.eu/europeaid/how/evaluation/evaluation_reports/2013/1317_docs_en.htm.

[2] Διαβουλεύσεις σχετικά με τα ζητήματα που πραγματεύεται η παρούσα ανακοίνωση διεξήχθησαν από τον Νοέμβριο του 2013 έως τον Φεβρουάριο του 2014 με τα κράτη μέλη της ΕΕ, τις κυβερνήσεις των χωρών εταίρων, τοπικές αρχές, εκπροσώπους του ευρωπαϊκού και του τοπικού ιδιωτικού τομέα, κοινωνικούς εταίρους και ΜΚΟ.

[3] Οι εν λόγω παρεμβάσεις συνδέονται στενά και συμπληρώνονται με δραστηριότητες στον τομέα του εμπορίου και της ανάπτυξης οι οποίες περιγράφονται στην ανακοίνωση του 2012 με τίτλο «Εμπόριο, μεγέθυνση και ανάπτυξη» [COM(2012) 22 final].

[4] Κανονισμός αριθ. 966/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, και κατ’ εξουσιοδότηση κανονισμός αριθ. 1268/2012 της Επιτροπής σχετικά με τους κανόνες εφαρμογής του εν λόγω κανονισμού.

[5] COM(2012) 22 final.

[6] Για παράδειγμα, το κονδύλιο χρηματοδότησης κοινωνικού αντικτύπου της ΕΤΕπ για την περιοχή των χωρών ΑΚΕ, το οποίο συστάθηκε ως νέα ειδική θυρίδα 500 εκατομμυρίων ευρώ στο πλαίσιο του υφιστάμενου επενδυτικού μηχανισμού ΑΚΕ, αποσκοπεί στη δημιουργία υψηλού αναπτυξιακού αντικτύπου με πρωταρχικό στόχο τη μείωση της φτώχειας μέσω της αντιμετώπισης των κοινωνικών και περιβαλλοντικών προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι χώρες ΑΚΕ, συμπεριλαμβανομένων της δημιουργίας αξιοπρεπών θέσεων εργασίας, της βιωσιμότητας των μικρών και αγροτικών επιχειρήσεων, του μετριασμού της κλιματικής αλλαγής, της επισιτιστικής ασφάλειας, της πρόσβασης σε βασικούς πόρους όπως το νερό και η ενέργεια, καθώς και της οικονομικής και κοινωνικής ένταξης των γυναικών και των νέων.

[7] Η πράσινη βίβλος για την ασφάλιση έναντι φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών [COM(2013) 0213 τελικό] αναδεικνύει τον ρόλο της ασφάλισης στην παροχή βοήθειας σε χώρες που είναι ευάλωτες σε καταστροφές για τη δημιουργία αποτελεσματικών μηχανισμών έκτακτης ανάγκης.

[8] Σύμφωνα με την πρωτοβουλία για τις πρώτες ύλες του 2008 [COM(2008) 699].

[9] Ανακοίνωση της Επιτροπής «Μετά το 2015: προς μια συνολική και ολοκληρωμένη προσέγγιση της χρηματοδότησης για την εξάλειψη της φτώχειας και τη βιώσιμη ανάπτυξη» [COM(2013) 531].

[10] Μια ανανεωμένη στρατηγική ΕΕ 2011-14 για την εταιρική κοινωνική ευθύνη [COM(2011) 681 τελικό].

[11] Για παράδειγμα, η συμφωνία πλαίσιο με τη Δημοκρατία της Κορέας που υπογράφηκε στις 10.5.2010.

[12] Για παράδειγμα, το ΣΓΠ+ το οποίο απαιτεί από τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες που επωφελούνται από το καθεστώς να κυρώσουν και να τηρούν 27 διεθνείς συμβάσεις, και ως εκ τούτου να ενσωματώσουν στη νομοθεσία τους ορισμένα ελάχιστα πρότυπα σχετικά με την εργασία, το περιβάλλον και την καταπολέμηση της διαφθοράς, τα οποία οφείλουν να τηρούν οι επιχειρήσεις.

[13] JOIN (2014) 8 της 28.2.2014 και COM(2014) 111 της 5.3.2014.

[14] Για παράδειγμα, το γερμανικό πρόγραμμα develoPPP, το αυστριακό πρόγραμμα οικονομικών εταιρικών σχέσεων, το πρόγραμμα επιχειρήσεων για την ανάπτυξη του σουηδικού οργανισμού διεθνούς αναπτυξιακής συνεργασίας (SIDA), ή τα ταμεία για την αντιμετώπιση προκλήσεων που έχουν συσταθεί, μεταξύ άλλων, από το Υπουργείο Διεθνούς Ανάπτυξης του Ηνωμένου Βασιλείου (DFID), και το ολλανδικό Υπουργείο Εξωτερικών.

[15] COM(2013) 92 final.

[16] Το PFD συστάθηκε από την Επιτροπή ως χώρος πολυμερούς διαλόγου όπου τοπικές αρχές, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και εκπρόσωποι του ιδιωτικού τομέα συμβάλλουν στις πολιτικές και στα προγράμματα της ΕΕ για την ανάπτυξη.