19.2.2016

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 65/12

P7_TA(2013)0240

Το ευεργέτημα πενίας σε διασυνοριακές διαφορές επί αστικών και εμπορικών υποθέσεων

Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 11ης Ιουνίου 2013 σχετικά με τη βελτίωση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη: δικαστική αρωγή σε διασυνοριακές διαφορές επί αστικών και εμπορικών υποθέσεων (2012/2101(INI))

(2016/C 065/02)

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

—	έχοντας υπόψη την οδηγία 2003/8/ΕΚ του Συμβουλίου, της 27ης Ιανουαρίου 2003, για βελτίωση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη επί διασυνοριακών διαφορών μέσω της θέσπισης στοιχειωδών κοινών κανόνων σχετικά με το ευεργέτημα πενίας στις διαφορές αυτές (1),

—

έχοντας υπόψη την έκθεση της 23ης Φεβρουαρίου 2012 της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας 2003/8/ΕΚ για βελτίωση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη επί διασυνοριακών διαφορών μέσω της θέσπισης στοιχειωδών κοινών κανόνων σχετικά με το ευεργέτημα πενίας για τις διαφορές αυτές (COM(2012)0071),

—	έχοντας υπόψη το άρθρο 47 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης,

—	έχοντας υπόψη τη Σύμβαση της Χάγης, της 25ης Οκτωβρίου 1980, για τη διευκόλυνση της διεθνούς πρόσβασης στη δικαιοσύνη,

—	έχοντας υπόψη το άρθρο 48 του Κανονισμού του,

—	έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Νομικών Θεμάτων και τη γνωμοδότηση της Επιτροπής Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών (A7-0161/2013),

Α.	λαμβάνοντας υπόψη ότι το άρθρο 47 παράγραφος 3 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης ορίζει ότι «σε όσους δεν διαθέτουν επαρκείς πόρους, παρέχεται δικαστική αρωγή, εφόσον η αρωγή αυτή είναι αναγκαία για να εξασφαλισθεί η αποτελεσματική πρόσβαση στη δικαιοσύνη»·

Β.	λαμβάνοντας υπόψη ότι η οδηγία 2003/8/ΕΚ του Συμβουλίου περιέχει διατάξεις που διασφαλίζουν την πρόσβαση των πολιτών που εμπλέκονται σε διασυνοριακές διαφορές στη δικαιοσύνη·

Γ.

λαμβάνοντας υπόψη ότι η βασική διάταξη της οδηγίας διασφαλίζει ότι η αίτηση για τη χορήγηση δικαστικής αρωγής δεν μπορεί να απορριφθεί αποκλειστικά και μόνο για τον λόγο ότι μια διαφορά είναι διασυνοριακού χαρακτήρα και ότι, μολονότι κάθε κράτος μέλος εφαρμόζει το δικό του σύστημα χορήγησης δικαστικής αρωγής, πρέπει να το εφαρμόζει και σε υπηκόους άλλων κρατών μελών·

Δ.	λαμβάνοντας υπόψη ότι η οδηγία ορίζει στη συνέχεια προϋποθέσεις για τη χορήγηση δικαστικής αρωγής σε διασυνοριακές διαφορές, οι οποίες αφορούν κυρίως τους οικονομικούς πόρους, την ουσία της διαφοράς και τον διασυνοριακό χαρακτήρα της·

Ε.	λαμβάνοντας υπόψη ότι η δικαστική αρωγή πρέπει να χορηγείται μόνο σε άτομα οι οικονομικοί πόροι των οποίων δεν τους επιτρέπουν να προσφύγουν στη δικαιοσύνη χωρίς αυτό το μέσο·

ΣΤ.	λαμβάνοντας υπόψη ότι οι εν λόγω πόροι αξιολογούνται σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές που ισχύουν στο κράτος μέλος στο οποίο εδρεύει το δικαστήριο, και με βάση τα καθορισμένα κατώτατα όρια που ισχύουν σε διάφορα κράτη μέλη·

Ζ.

λαμβάνοντας υπόψη ότι τα εν λόγω κατώτατα όρια διαφέρουν σημαντικά ανά κράτος μέλος, και ότι, ενώ σε ένα κράτος μέλος μπορεί να θεωρείται απαραίτητη η χορήγηση δικαστικής αρωγής σε έναν πολίτη, σε ένα άλλο κράτος μέλος ενδέχεται να μην κρίνεται απαραίτητη, και λαμβάνοντας υπόψη ότι από το άρθρο 5 παράγραφος 4 της οδηγίας προκύπτει ότι το πρόβλημα αυτό έχει αρχίσει να αναγνωρίζεται·

Η.	λαμβάνοντας υπόψη ότι, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι εν λόγω αποκλίσεις, πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο να επιτρέπεται σε ένα πολίτη να υποβάλλει αίτηση για τη χορήγηση δικαστικής αρωγής στο κράτος μέλος διαμονής του και επ’ αυτής να αποφαίνονται οι αρχές του εν λόγω κράτους μέλους·

Θ.

λαμβάνοντας υπόψη ότι, προκειμένου να διευκολυνθούν τόσο οι πολίτες όσο και οι αρχές που εφαρμόζουν την οδηγία, σε περίπτωση υποβολής αιτημάτων για τη χορήγηση δικαστικής αρωγής σε διασυνοριακές διαφορές, πρέπει να παρέχεται η δυνατότητα στους πολίτες να υποβάλλουν την αίτησή τους είτε στο κράτος μέλος διαμονής τους είτε στο κράτος μέλος στο οποίο εδρεύει το δικαστήριο ή στο οποίο πρόκειται να εφαρμοστεί η απόφαση,

Ι.	λαμβάνοντας υπόψη ότι, εάν υπήρχε η δυνατότητα της επιλογής αυτής, οι αρχές του κράτους μέλους θα μπορούσαν να εφαρμόσουν τα δικά τους κριτήρια και δεν θα χρειαζόταν να αναπέμψουν την αίτηση ή να βασιστούν στις προϋποθέσεις και τις κατευθυντήριες γραμμές άλλων κρατών μελών·

ΙΑ.

λαμβάνοντας υπόψη ότι στους πολίτες των οποίων το δικαίωμα σε δικαστική αρωγή έχει αναγνωριστεί από το κράτος μέλος διαμονής τους θα μπορούσε να δοθεί σχετικό πιστοποιητικό, το οποίο θα αναγνώριζαν οι αρχές του κράτους μέλους στο οποίο εδρεύει το δικαστήριο ή στο οποίο πρόκειται να εφαρμοστεί η απόφαση·

ΙΒ.	λαμβάνοντας υπόψη ότι, βάσει της οδηγίας, η δικαστική αρωγή σε διασυνοριακές διαφορές καλύπτει επίσης τα πρόσθετα έξοδα που συνδέονται με τον διασυνοριακό χαρακτήρα των υποθέσεων, όπως τα έξοδα για υπηρεσίες διερμηνείας και μετάφρασης και τα έξοδα ταξιδίου·

ΙΓ.	λαμβάνοντας υπόψη ότι οι πληροφορίες προς τους πολίτες σχετικά με τη δικαστική αρωγή πρέπει να παρέχονται σε μια από τις γλώσσες της Ένωσης, ούτως ώστε να εξασφαλίζεται ότι οι πολίτες ενημερώνονται ορθά σε γλώσσα την οποία κατανοούν·

ΙΔ.	λαμβάνοντας υπόψη ότι η Σύμβαση της Χάγης, της 25ης Οκτωβρίου 1980, για τη διευκόλυνση της διεθνούς πρόσβασης στη δικαιοσύνη περιέχει παρόμοιες διατάξεις που εφαρμόζονται σε διεθνές επίπεδο, την εν λόγω Σύμβαση εφαρμόζουν, ωστόσο, μόνο 17 από τα 27 κράτη μέλη·

ΙΕ.	λαμβάνοντας υπόψη ότι, ως εκ τούτου, τα υπόλοιπα κράτη μέλη πρέπει να κληθούν να υπογράψουν ή να κυρώσουν τη Σύμβαση·

Εφαρμογή της οδηγίας 2003/8/ΕΚ

συγχαίρει την Επιτροπή για την υποβολή της έκθεσής της σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας 2003/8/ΕΚ·

εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι η Επιτροπή δεν εξετάζει ειδικά τις ευρωπαϊκές διαδικασίες στις οποίες έχει επίσης εφαρμογή και η οδηγία για τη δικαστική αρωγή, όπως η ευρωπαϊκή διαδικασία μικροδιαφορών, παρά το γεγονός ότι η εφαρμογή της οδηγίας στην προαναφερθείσα διαδικασία κατά την περίοδο από 1 Ιανουαρίου 2009 έως 31 Δεκεμβρίου 2010 θα μπορούσε κάλλιστα να έχει εξεταστεί·

εκφράζει την ικανοποίησή του για το γεγονός ότι όλα τα κράτη μέλη έχουν μεταφέρει στο εθνικό τους δίκαιο την οδηγία· διαπιστώνει, ωστόσο, ότι σε ορισμένα ζητήματα τα κράτη μέλη ερμηνεύουν διαφορετικά το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας·

επισημαίνει ότι τυχόν νέα έκθεση θα πρέπει να περιλαμβάνει τον αριθμό και το περιεχόμενο των υποθέσεων ανά χώρα, προκειμένου να είναι δυνατός ο σχηματισμός λεπτομερούς και επαρκούς εικόνας σχετικά με τη χρησιμοποίηση του εν λόγω μέσου·

Ενημέρωση για το δικαίωμα παροχής δικαστικής αρωγής σε διασυνοριακές διαφορές

εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι σχετικά λίγοι πολίτες και ασκούντες νομικά επαγγέλματα είναι ενήμεροι για τα δικαιώματα που παρέχονται βάσει της οδηγίας·

ζητεί από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να λάβουν μέτρα με στόχο τη βελτίωση της ενημέρωσης όσον αφορά το δικαίωμα στη χορήγηση δικαστικής αρωγής σε διασυνοριακές διαφορές επί αστικών και εμπορικών υποθέσεων, ενισχύοντας κατά αυτόν τον τρόπο το δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας των πολιτών·

αναγνωρίζει το θετικό έργο που επιτελείται από την πύλη e-Justice της ΕΕ, το δικαστικό δίκτυο της ΕΕ και το e-CODEX (Επικοινωνία μέσω επιγραμμικής ανταλλαγής δεδομένων στον τομέα της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης), ειδικότερα χάρη στα έντυπα αιτήσεως δικαστικής αρωγής που προσφέρονται μέσω της πύλης της ΕΕ e-Justice, όπως προβλέπεται στην οδηγία του Συμβουλίου 2003/8/ΕΚ· ζητεί, ωστόσο, αυξημένη σαφήνεια και εύκολη πρόσβαση σ’ αυτά τα έντυπα για την αίτηση δικαστικής αρωγής και τα έντυπα για εθνική δικαστική αρωγή σε όλες αυτές τις πλατφόρμες, συμπεριλαμβανομένων σαφών και πρακτικών πληροφοριών σχετικά με τους βέλτιστους τρόπους υποβολής αίτησης για την παροχή δικαστικής αρωγής στα διάφορα κράτη μέλη σε διασυνοριακές αστικές και εμπορικές διαφορές·

ζητεί επίσης από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να εγκαινιάσουν μια αποτελεσματική εκστρατεία ενημέρωσης που θα απευθύνεται σε μεγάλο αριθμό εν δυνάμει δικαιούχων και ασκούντων νομικά επαγγέλματα·

πιστεύει επίσης ότι και άλλες ευρωπαϊκές διαδικασίες, όπως η ευρωπαϊκή διαδικασία μικροδιαφορών και η διαδικασία έκδοσης ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής, δεν είναι επαρκώς γνωστές και ότι η ασκούμενη σήμερα πολιτική στον τομέα της ενημέρωσης δεν επιτρέπει αντιστροφή της εν λόγω κατάστασης·

10.

επισημαίνει ότι, προκειμένου να καταστεί δυνατή η πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τη δικαστική αρωγή, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν νέες τεχνολογίες και μέσα επικοινωνίας· συνιστά, συνεπώς, στην Επιτροπή και στα κράτη μέλη να αξιοποιήσουν το ευρύ φάσμα διαύλων επικοινωνίας, συμπεριλαμβανομένων διαδικτυακών εκστρατειών και διαδραστικών πλατφορμών, όπως την πύλη e-Justice, ως αποτελεσματικούς από άποψη κόστους τρόπους επικοινωνίας με τους πολίτες·

11.

τονίζει ότι, προκειμένου να διασφαλισθεί η συνέχιση διαδικασιών που έχουν ξεκινήσει, πρέπει να βελτιωθεί η δυνατότητα προσωρινής και μόνιμης αποθήκευσης των εντύπων που είναι απαραίτητα για τη δικαστική αρωγή, πράγμα που ισχύει και για τα έντυπα στο πλαίσιο άλλων διαδικασιών, όπως ειδικότερα η διαδικασία μικροδιαφορών και ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής, προκειμένου να διασφαλίζεται, μεταξύ άλλων, ότι τα έντυπα αυτά είναι εξίσου διαθέσιμα σε όλες τις γλώσσες, συμπεριλαμβανομένης της ανάρτησης στον ιστότοπο του Ευρωπαϊκού Δικαστικού Άτλαντα για αστικές υποθέσεις και στην πύλη ευρωπαϊκή ηλεκτρονική δικαιοσύνη· καλεί την Επιτροπή να λάβει άμεσα μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση·

Εξασφάλιση κατάλληλης νομικής συνδρομής

12.

θεωρεί ότι πρέπει να δημιουργηθούν βάσεις δεδομένων σχετικά με ασκούντες νομικά επαγγέλματα που διαθέτουν επαρκείς γλωσσικές γνώσεις και ειδίκευση στο συγκριτικό δίκαιο που τους επιτρέπουν να αναλαμβάνουν διασυνοριακές υποθέσεις δικαστικής αρωγής, ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι ασκούντες νομικά επαγγέλματα που ορίζονται είναι ικανοί να επιληφθούν των εν λόγω υποθέσεων, ταυτόχρονα δε αναγνωρίζει τις υφιστάμενες διασυνοριακές νομικές βάσεις δεδομένων, όπως η πλατφόρμα «Find-a-Lawyer», ως υποδείγματα καλής πρακτικής στον τομέα αυτό, και ζητεί να αναπτυχθούν περαιτέρω τα εν λόγω μέσα ούτως ώστε να ενσωματωθούν σε βάσεις δεδομένων των ασκούντων νομικά επαγγέλματα στην πύλη ηλεκτρονικής δικαιοσύνης (e-Justice)·

13.

προτείνει την καθιέρωση ειδικών προγραμμάτων κατάρτισης που θα επιτρέπουν στους ασκούντες νομικά επαγγέλματα να αποκτήσουν ειδίκευση σε διασυνοριακά ζητήματα, με εστίαση στα μαθήματα γλωσσικής κατάρτισης και στο συγκριτικό δίκαιο· ζητεί από την Επιτροπή να στηρίξει, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, μέτρα κατάρτισης για τους δικηγόρους που παρέχουν υπηρεσίες δικαστικής αρωγής·

14.

αναγνωρίζει ότι η δικαστική αρωγή και η κατάρτιση συνεπάγονται δαπάνες για τα κράτη μέλη και ότι, στη σημερινή οικονομική συγκυρία, τα κονδύλια για το σκοπό αυτό ενδέχεται να είναι περιορισμένα σε πολλά κράτη μέλη· καλεί ως εκ τούτου την Επιτροπή να παρέχει, όπου είναι εφικτό, χρηματοδότηση στα κράτη μέλη ώστε να διασφαλίζεται διαρκής νομική εκπαίδευση υψηλού επιπέδου όσον αφορά τη διασυνοριακή δικαστική αρωγή σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις·

Βελτίωση της αποτελεσματικότητας της οδηγίας για τους πολίτες

15.

τονίζει πόσο σημαντικό είναι να διασφαλιστεί η απλότητα των διαδικασιών εφαρμογής, ώστε οι πολίτες να είναι πάντοτε σε θέση να υποβάλλουν αίτηση για τη χορήγηση δικαστικής αρωγής χωρίς να χρειάζονται νομική βοήθεια· προτείνει οι πολίτες που εμπλέκονται στις διαδικασίες αυτές να ενημερώνονται αυτομάτως για την ύπαρξη της πύλης e-Justice, ούτως ώστε να διευκολύνεται η πρόσβασή τους σε πληρέστερες πληροφορίες·

16.

πιστεύει ότι θα ήταν σκόπιμο να ορισθεί, κατά τρόπο συμβατό με τα εθνικά συστήματα δικαστικής αρωγής, μία ενιαία αρχή αρμόδια για την παροχή διασυνοριακής δικαστικής αρωγής και μία κεντρική αρχή ανά κράτος μέλος που να μπορεί να παραλαμβάνει και να διαβιβάζει τις αιτήσεις παροχής δικαστικής αρωγής·

17.

πιστεύει ότι προκειμένου να καθορισθούν τα οικονομικά κριτήρια για τους δικαιούχους δικαστικής αρωγής, θα πρέπει να λαμβάνονται περισσότερο υπόψη τα διαφορετικά επίπεδα του κόστους διαβίωσης στα επιμέρους κράτη μέλη καθώς και να διευκρινίζεται ο τρόπος με τον οποίο θα πρέπει να υπολογίζονται οι εν λόγω διαφορές·

18.

προτείνει να μπορούν οι αιτούντες να επιλέξουν εάν θα υποβάλουν αίτηση για τη χορήγηση δικαστικής αρωγής στο κράτος μέλος διαμονής τους ή στο κράτος μέλος στο οποίο εδρεύει το δικαστήριο ή στο οποίο πρόκειται να εφαρμοστεί η απόφαση· επισημαίνει ότι, στην περίπτωση αυτή, οι αρχές κάθε κράτους μέλους θα μπορούν κατά την εξέταση της αίτησης να εφαρμόζουν τα δικά τους κριτήρια·

19.

προτείνει κάθε απόφαση των αρχών του κράτους μέλους διαμονής με την οποία χορηγείται δικαστική αρωγή που θα αποδεικνύεται από κοινό πιστοποιητικό, νσα ισχύει και στο κράτος μέλος στο οποίο εδρεύει το δικαστήριο ή στο οποίο πρόκειται να εφαρμοστεί η απόφαση·

20.

συνιστά να περιλαμβάνεται στις δαπάνες που καλύπτει η δικαστική αρωγή και το κόστος που συναρτάται με την υποχρεωτική εμφάνιση ενώπιον δικαστού ή άλλης αρχής που αξιολογεί την αίτηση·

21.

ζητεί από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να μεριμνήσουν ιδιαιτέρως για πιο ευάλωτες ομάδες, προκειμένου να λαμβάνονται επαρκώς υπόψη οι ανάγκες τους·

22.

καλεί την Επιτροπή να υποβάλει πρόταση τροποποίησης της οδηγίας σύμφωνα με τα προεκτεθέντα, με στόχο τη θέσπιση κοινών υψηλότερων προτύπων για τη διασυνοριακή δικαστική αρωγή·

Προώθηση εναλλακτικών μορφών νομικής συνδρομής

23.

καλεί τα κράτη μέλη να θεσπίσουν πιο αποτελεσματικά συστήματα συνεργασίας μεταξύ των δημόσιων φορέων και των μη κυβερνητικών οργανώσεων ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβαση των πολιτών στην παροχή δικαστικής αρωγής και νομικών συμβουλών·

24.

ζητεί τη διασύνδεση των εθνικών δικαστηρίων μέσω ενός συστήματος ταχείας προειδοποίησης, ούτως ώστε όταν υποβάλλεται αίτηση για παροχή δικαστικής αρωγής σε ένα κράτος μέλος, αυτή να κοινοποιείται και στα άλλα κράτη μέλη·

25.

συνιστά επίσης μία στενότερη συνεργασία μεταξύ Επιτροπής, κρατών μελών και επαγγελματικών νομικών φορέων και οργανώσεων, όπως οι ευρωπαϊκοί και εθνικοί δικηγορικοί σύλλογοι·

26.

επικροτεί τις πολυάριθμες πρωτοβουλίες που έχει αποδειχθεί ότι αποτελούν υποδείγματα βέλτιστων πρακτικών στον τομέα της δωρεάν παροχής νομικών συμβουλών, συμπεριλαμβανομένων των οργανισμών που παρέχουν υπηρεσίες χωρίς επιβάρυνση και των υπηρεσιών δωρεάν παροχής νομικών συμβουλών·

27.

παροτρύνει τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν τη δυνατότητα παροχής προδικαστικής δικαστικής αρωγής και να διευκολύνουν την πρόσβαση σε αυτή, συμπεριλαμβανομένων των συμβουλών για τη χρήση εναλλακτικών μέσων επίλυσης διαφορών, τα οποία συχνά αποδεικνύονται λιγότερο δαπανηρά και χρονοβόρα απ' ό,τι η δικαστική διαδικασία·

Διεθνείς πτυχές της δικαστικής αρωγής

28.

ζητεί από τα κράτη μέλη που δεν έχουν ακόμη υπογράψει ή/και κυρώσει τη σύμβαση της Χάγης, της 25ης Οκτωβρίου 1980, για τη διευκόλυνση της διεθνούς πρόσβασης στη δικαιοσύνη, να το πράξουν, δεδομένου ότι με την εν λόγω σύμβαση βελτιώνεται η πρόσβαση των πολιτών στα δικαστήρια εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης·

ο ο

29.

αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο, στην Επιτροπή και στα κράτη μέλη.

(1) EE L 26 της 31.1.2003, σ. 41.