ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Σκιώδες τραπεζικό σύστημα - Αντιμετώπιση νέων πηγών κινδύνου στον χρηματοπιστωτικό τομέα

Εισαγωγή

Από την έναρξη της χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2007/2008, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αναλάβει τη μεγαλύτερη μεταρρύθμιση των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών που έχει πραγματοποιηθεί ποτέ στην Ευρώπη. Στόχος είναι να αποκατασταθούν η υγεία και η σταθερότητα στον εν λόγω τομέα με διατηρήσιμο τρόπο, μέσω της αντιμετώπισης των ελλείψεων και των αδυναμιών που κατέδειξε η κρίση.

Η προσέγγιση της Επιτροπής συνίσταται στην αντιμετώπιση όλων των χρηματοπιστωτικών κινδύνων, σε παγκόσμιο επίπεδο και συνολικά, καθώς και στη διασφάλιση ότι τα οφέλη που επιτυγχάνονται με την ενίσχυση ορισμένων φορέων και αγορών δεν μειώνονται από το γεγονός ότι οι χρηματοπιστωτικοί κίνδυνοι στρέφονται σε τομείς όπου υπάρχει λιγότερο αυστηρή ρυθμιστική παρέμβαση. Ένα τέτοιο ρυθμιστικό αρμπιτράζ θα υπονόμευε σε μεγάλο βαθμό τον αντίκτυπο των μεταρρυθμίσεων. Η Επιτροπή δημοσίευσε συνεπώς τον Μάρτιο του 2012 Πράσινη Βίβλο για το σκιώδες τραπεζικό σύστημα[1], με σκοπό να συλλέξει στοιχεία σχετικά με την καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση κινδύνων που απορρέουν από την πιστωτική διαμεσολάβηση για οντότητες και δραστηριότητες εκτός του συνήθους τραπεζικού συστήματος.

Ο τομέας της σκιώδους τραπεζικής εμφανίζεται ψηλά στο διεθνές θεματολόγιο. Οι ηγέτες της G20 ζήτησαν από το Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΣΧΣ)[2] να εξετάσει το σκιώδες τραπεζικό σύστημα, ώστε να προσδιορίσει τους κινδύνους και να διατυπώσει συστάσεις. Τα ζητήματα αυτά ανταποκρίνονται στον κυρίαρχο στόχο, όπως έχει επανειλημμένα επιβεβαιωθεί από την ομάδα των G20, ο οποίος συνίσταται στην εξάλειψη κάθε σκοτεινού σημείου του χρηματοπιστωτικού τομέα και στην επέκταση των «κανονιστικών ρυθμίσεων και της εποπτείας σε όλα τα συστημικής σημασίας χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, τα μέσα και τις αγορές[3]».

Οι πρώτες συστάσεις του ΧΣΧ θα εγκριθούν από τους ηγέτες της G20 στις 5-6 Σεπτεμβρίου 2013 στην Αγία Πετρούπολη. Η Επιτροπή έχει συμβάλει πολύ ενεργά στο έργο του ΧΣΧ και τα συμπεράσματα που υπογραμμίζονται στην παρούσα ανακοίνωση συνάδουν πλήρως με τους προσανατολισμούς του ΧΣΧ.

Έπειτα από τη διαβούλευση σχετικά με την Πράσινη Βίβλο και σε μια περίοδο όπου οι χρηματοπιστωτικές κανονιστικές ρυθμίσεις αναμένεται να ενισχυθούν και να βελτιωθούν σημαντικά στην Ευρώπη, η Επιτροπή επιθυμεί να εκθέσει τον χάρτη πορείας της για τους επόμενους μήνες, ο οποίος στοχεύει στον περιορισμό της εμφάνισης κινδύνων στο μη ρυθμιζόμενο σύστημα, και ιδίως κινδύνων συστημικού χαρακτήρα[4]. Οι εν λόγω κίνδυνοι μπορεί να προκύψουν ιδίως μέσω της διασύνδεσης του σκιώδους τραπεζικού συστήματος με το ρυθμιζόμενο χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Ενώ η έννοια του «σκιώδους τραπεζικού συστήματος» ορίστηκε επίσημα μόλις πρόσφατα στο πλαίσιο των συζητήσεων της G20, οι κίνδυνοι που σχετίζονται με αυτό δεν είναι νέοι. Η Επιτροπή, σε συνεργασία με τους Ευρωπαίους συννομοθέτες, έχει ήδη υλοποιήσει ή βρίσκεται σε διαδικασία υλοποίησης μιας σειράς μέτρων, προκειμένου να διαμορφώσει ένα καλύτερο πλαίσιο για τους εν λόγω κινδύνους, όπως οι κανόνες που διέπουν τις δραστηριότητες των κεφαλαίων αντιστάθμισης κινδύνου[5] και η ενίσχυση της σχέσης μεταξύ των τραπεζών και των μη ρυθμιζόμενων φορέων[6].

Η παρούσα ανακοίνωση περιγράφει ορισμένες προτεραιότητες για τις οποίες η Επιτροπή προτίθεται να αναλάβει πρωτοβουλίες, όπως η διαφάνεια του σκιώδους τραπεζικού συστήματος, η διαμόρφωση ενός πλαισίου για τα αμοιβαία κεφάλαια χρηματαγοράς, η μεταρρύθμιση των κανόνων για τους οργανισμούς συλλογικών επενδύσεων σε κινητές αξίες (ΟΣΕΚΑ), η νομοθεσία για τις κινητές αξίες και οι κίνδυνοι που συνδέονται με τις συναλλαγές χρηματοδότησης τίτλων (κυρίως δανεισμός τίτλων και πράξεις επαναγοράς) και η διαμόρφωση ενός πλαισίου για την αλληλεπίδραση με τις τράπεζες. Επιπλέον, ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί στις εποπτικές ρυθμίσεις, προκειμένου να εξασφαλιστεί η επαρκής αντιμετώπιση όλων των κύριων κινδύνων. Επίσης, ορισμένοι τομείς χρήζουν περαιτέρω ανάλυσης και θα διευκρινιστούν αργότερα εντός του τρέχοντος έτους, ιδίως βάσει της ανάλυσης των υπηρεσιών της Επιτροπής και των εργασιών της G20.

1.           Ο διάλογος για το σκιώδες τραπεζικό σύστημα

1.1.        Η σπουδαιότητα του σκιώδους τραπεζικού συστήματος στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης του χρηματοπιστωτικού τομέα στην ΕΕ

· Τι είναι το σκιώδες τραπεζικό σύστημα;

Οι ρυθμιστικές αρχές ορίζουν το σκιώδες τραπεζικό σύστημα ως ένα σύστημα πιστωτικής διαμεσολάβησης που περιλαμβάνει οντότητες και δραστηριότητες εκτός του κανονικού τραπεζικού συστήματος[7].

Περιλαμβάνει οντότητες οι οποίες:

– αντλούν κεφάλαια με καταθετικά χαρακτηριστικά·

– πραγματοποιούν μετατροπή της λήξης ή/και της ρευστότητας·

– επιτρέπουν τη μεταβίβαση του πιστωτικού κινδύνου·

– χρησιμοποιούν άμεση ή έμμεση χρηματοοικονομική μόχλευση[8].

Οι δραστηριότητες του σκιώδους τραπεζικού συστήματος, και ειδικότερα η τιτλοποίηση, ο δανεισμός τίτλων και οι πράξεις επαναγοράς, αποτελούν σημαντική πηγή χρηματοδότησης για τις χρηματοπιστωτικές οντότητες.

· Γιατί το σύστημα αυτό παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον;

Εκτός από τους κινδύνους που συνδέονται με την καταστρατήγηση των κανόνων και το γεγονός ότι οι εν λόγω οντότητες/δραστηριότητες μπορούν να ενισχύσουν την συγκαλυμμένη συσσώρευση υψηλών επιπέδων χρέους στον χρηματοπιστωτικό τομέα, το σκιώδες τραπεζικό σύστημα πρέπει να παρακολουθείται λόγω του μεγέθους του, της άμεσης σχέσης του με τον ρυθμιζόμενο χρηματοπιστωτικό τομέα και τον συστημικό κίνδυνο που ενέχει.

Ο πρώτος παράγοντας είναι το μέγεθος. Ακόμα κι αν δεν είναι απολύτως ακριβείς, οι εκτιμήσεις για το μέγεθος του σκιώδους τραπεζικού συστήματος, τόσο σε απόλυτες τιμές όσο και ως ποσοστό του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού τομέα, δείχνουν ότι ορισμένες από τις συνιστώσες του μπορεί να είναι σημαντικές από συστημική άποψη. Σύμφωνα με τις πρόσφατες μελέτες του ΣΧΣ[9] τα συνολικά περιουσιακά στοιχεία του σκιώδους τραπεζικού συστήματος στη βάση της λογιστικής κατηγορίας «λοιποί ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί», ανέρχονται περίπου στο ήμισυ αυτών του ρυθμιζόμενου τραπεζικού συστήματος. Ενώ τα περιουσιακά στοιχεία του σκιώδους τραπεζικού συστήματος έχουν μειωθεί ελαφρώς από το 2008, η συνολική αξία τους για το 2011 ανήλθε σε 51.000 δισεκατομμύρια ευρώ. Από άποψη γεωγραφικής κατανομής, το μεγαλύτερο ποσοστό συγκεντρώνεται στις Ηνωμένες Πολιτείες (περίπου 17.500[10] δισεκατομμύρια ευρώ) και στην ΕΕ[11] (στη ζώνη του ευρώ με 16.800 δισεκατομμύρια ευρώ και στο Ηνωμένο Βασίλειο με 6.800 δισεκατομμύρια ευρώ).

Ο δεύτερος παράγοντας που αυξάνει τους κινδύνους είναι ο υψηλός βαθμός αλληλεπίδρασης μεταξύ του σκιώδους τραπεζικού συστήματος και του υπόλοιπου χρηματοπιστωτικού τομέα, ιδίως του ρυθμιζόμενου τραπεζικού συστήματος. Οποιαδήποτε αδυναμία η οποία δεν τυγχάνει κατάλληλης διαχείρισης ή η αποσταθεροποίηση ενός σημαντικού παράγοντα στο σκιώδες τραπεζικό σύστημα ενέχει κίνδυνο μετάδοσης που μπορεί να επηρεάσει τομείς που εμπίπτουν στα υψηλότερα πρότυπα προληπτικής εποπτείας.

Τελικά, ο στόχος είναι να διασφαλιστεί η κατάλληλη κάλυψη των δυνητικών συστημικών κινδύνων του χρηματοπιστωτικού τομέα και ο περιορισμός των ευκαιριών ρυθμιστικού αρμπιτράζ, προκειμένου να ενισχυθεί η ακεραιότητα της αγοράς και να αυξηθεί η εμπιστοσύνη των αποταμιευτών και των καταναλωτών.

1.2.        Απαντήσεις στην Πράσινη Βίβλο της Επιτροπής

Οι πολυάριθμες απόψεις που εκφράστηκαν μετά τη δημοσίευση της Πράσινης Βίβλου[12] και της έκθεσης πρωτοβουλίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου[13], που συνέβαλαν ουσιαστικά στο διάλογο, υπογραμμίζουν τη σημασία του ζητήματος αυτού για τον χρηματοπιστωτικό κλάδο, τον μη χρηματοπιστωτικό σύστημα και τις δημόσιες αρχές.

Η πλειονότητα όσων υπέβαλαν παρατηρήσεις υποστήριξαν σθεναρά πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στη θέσπιση σαφέστερων κανόνων για το σκιώδες τραπεζικό σύστημα. Πολλοί κάλεσαν την Επιτροπή να υιοθετήσει μια αναλογική προσέγγιση που θα εστιάζει, κατά προτεραιότητα, στις δραστηριότητες ή τις οντότητες που παρουσιάζουν υψηλό συστημικό κίνδυνο για την οικονομία και τον χρηματοπιστωτικό τομέα. Η προσέγγιση αυτή θα πρέπει, στο μέτρο του δυνατού, να χρησιμοποιεί το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο της ΕΕ, προκειμένου να διασφαλίζεται η συνοχή και η συνέχεια.

Ο προτεινόμενος ορισμός του σκιώδους τραπεζικού συστήματος στην Πράσινη Βίβλο έτυχε της γενικής αποδοχής των ερωτηθέντων. Ορισμένοι παρατηρητές θα προτιμούσαν έναν πιο συγκεκριμένο ορισμό, ενώ άλλοι επεσήμαναν τη σημασία ενός ευρέος και ευέλικτου ορισμού που θα μπορεί να προσαρμόζεται στις αλλαγές του συστήματος. Πολλοί από τους συμμετέχοντες δεν συμφωνούσαν, ωστόσο, με τον αγγλικό όρο «shadow banking», ο οποίος θεωρούσαν ότι έχει αρνητική χροιά. Η Επιτροπή σημειώνει τις ανησυχίες αυτές αλλά η ίδια χρησιμοποιεί τον όρο ουδέτερα και χωρίς καμία χροιά. Στην παρούσα φάση είναι πολύ δύσκολο να εισαχθεί εναλλακτική ορολογία, εφόσον πρόκειται για καθιερωμένο πλέον όρο στον διεθνή διάλογο.

Επίσης υπάρχει συναίνεση σχετικά με την ανάγκη να μειωθούν οι ευκαιρίες ρυθμιστικού αρμπιτράζ μεταξύ των άκρως ρυθμιζόμενων τομέων και άλλων τμημάτων της αγοράς όπου είναι δυνατόν να εκτελούνται ορισμένες παρόμοιες χρηματοοικονομικές δραστηριότητες χωρίς να υπόκεινται στο ίδιο επίπεδο ρύθμισης. Πρωταρχικός στόχος της Επιτροπής είναι να εφαρμόσει μια συνεκτική προσέγγιση που περιλαμβάνει την εφαρμογή παρόμοιων κανόνων σε δραστηριότητες που παρουσιάζουν παρόμοιους κινδύνους.

2.           Οι μεταρρυθμίσεις που αναλήφθηκαν αντιμετωπίζουν επαρκώς τους κινδύνους που ενέχει το σκιώδες τραπεζικό σύστημα;

Η Επιτροπή έχει δρομολογήσει ένα φιλόδοξο και πρωτοφανές πρόγραμμα χρηματοπιστωτικής μεταρρύθμισης στο οποίο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο έχουν δώσει προτεραιότητα στο πλαίσιο του ρόλου τους ως συννομοθέτες.

2.1.        Μέτρα με στόχο τις χρηματοπιστωτικές οντότητες

· Ενίσχυση των απαιτήσεων που επιβάλλονται στις τράπεζες κατά τις συναλλαγές τους με το σκιώδες τραπεζικό σύστημα

Οι οντότητες του σκιώδους τραπεζικού συστήματος μπορούν, σε κάποιο βαθμό, να παρακολουθούνται μέσω των σχέσεών τους με τράπεζες. Εν προκειμένω, δύο δέσμες απαιτήσεων είναι ιδιαίτερα σημαντικές: οι απαιτήσεις που συνδέονται με συναλλαγές οι οποίες πραγματοποιούνται μεταξύ τραπεζών και των χρηματοπιστωτικών αντισυμβαλλομένων τους και οι λογιστικοί κανόνες περί ενοποίησης.

Πρώτον, έχουν ληφθεί μέτρα για να εξασφαλίσει ότι τα συμφέροντα των προσώπων που πραγματοποιούν πράξεις τιτλοποίησης ευθυγραμμίζονται απόλυτα με εκείνα των τελικών επενδυτών. Από την έναρξη ισχύος της CRD II[14] στα τέλη του 2010, τα πιστωτικά ιδρύματα υποχρεούνται να ελέγχουν ότι το μεταβιβάζον ή το ανάδοχο ίδρυμα μιας πράξης διατηρεί ισοδύναμο οικονομικό συμφέρον για τουλάχιστον το 5% των τιτλοποιημένων περιουσιακών στοιχείων. Η CRD III[15] ενίσχυσε στη συνέχεια τις κεφαλαιακές απαιτήσεις για τους κινδύνους που συνδέονται με τις πράξεις τιτλοποίησης, ιδιαίτερα όταν οι δομές αυτές αφορούν διάφορα επίπεδα τιτλοποίησης και αύξησε τις απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας για τη στήριξη που παρέχεται στα οχήματα τιτλοποίησης[16].

Δεύτερον, οι λογιστικές απαιτήσεις όσον αφορά τη διαφάνεια διαδραματίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στον βαθμό που επιτρέπουν στους επενδυτές να εντοπίζουν τους κινδύνους που αναλαμβάνουν οι τράπεζες και τα ανοίγματά τους στον τομέα της σκιώδους τραπεζικής. Τα λογιστικά πρότυπα σχετικά με την ενοποίηση καθορίζουν, ειδικότερα, κατά πόσον μια οντότητα πρέπει να περιλαμβάνεται στον ενοποιημένο ισολογισμό μιας τράπεζας ή όχι. Οι τροποποιήσεις που επέφερε το Συμβούλιο Διεθνών Λογιστικών Προτύπων (IASB) στις διατάξεις των ΔΠΧΑ 10, 11 και 12, τα οποία θα αρχίσουν να ισχύουν στην Ευρώπη το 2014, θα αναπτύξουν τις απαιτήσεις λογιστικής ενοποίησης και θα ενισχύσουν τη δημοσιότητα σχετικά με τις δομημένες οντότητες. Επιπλέον, η Επιτροπή της Βασιλείας έχει δρομολογήσει την επανεξέταση των πρακτικών ενοποίησης για λόγους προληπτικής εποπτείας και θα δημοσιεύσει τα συμπεράσματά της έως το τέλος του 2014. Η Επιτροπή παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις αυτές.

Το 2010, το IASB ενίσχυσε τις απαιτήσεις γνωστοποίησης σχετικά με τα ανοίγματα εκτός ισολογισμού στην περίπτωση μεταβιβάσεων χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων, οι οποίες τέθηκαν σε ισχύ στην Ευρώπη από την 1η Ιουλίου του 2011 (ΔΠΧΑ 7). Κατά τη διάρκεια της κρίσης η έλλειψη ενημέρωσης όσον αφορά τη δέσμευση αυτή είχε ως αποτέλεσμα ότι οι επενδυτές και οι τραπεζικές αρχές δεν ήταν σε θέση να προσδιορίσουν σωστά όλους τους κινδύνους που αναλαμβάνουν οι τράπεζες.

· Ενίσχυση των απαιτήσεων που επιβάλλονται στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις κατά τις συναλλαγές τους με το σκιώδες τραπεζικό σύστημα

Η οδηγία «Φερεγγυότητα II»[17] πραγματεύεται επίσης μια σειρά από ζητήματα όσον αφορά το σκιώδες τραπεζικό σύστημα μέσω της βασιζόμενης στον κίνδυνο προσέγγισης, καθώς και με την επιβολή αυστηρών απαιτήσεων διαχείρισης κινδύνων, συμπεριλαμβανομένης της αρχής της «συνετής διαχείρισης» για τις επενδύσεις. Όπως ισχύει και με την νομοθεσία της ΕΕ για τον τραπεζικό τομέα, προβλέπει μια προσέγγιση συνολικού ισολογισμού όπου όλες οι οντότητες και τα ανοίγματα υπόκεινται σε εποπτεία σε επίπεδο ομίλου.

Ορισμένες δραστηριότητες, όπως η ασφάλιση ενυπόθηκων δανείων[18], οι πράξεις ανταλλαγής ρευστότητας με τις τράπεζες και η άμεση χορήγηση δανείων μπορεί να εγείρουν ιδιαίτερες ανησυχίες. Οι διατάξεις σχετικά με τη διαχείριση των κινδύνων και τις κεφαλαιακές απαιτήσεις θα καθοριστούν στα τεχνικά μέτρα εφαρμογής της οδηγίας «Φερεγγυότητα II». Με τον τρόπο αυτό θα εξασφαλιστεί ότι οι κίνδυνοι που ενυπάρχουν σε αυτές τις δραστηριότητες θα πρέπει να καλύπτονται επαρκώς και ότι οι ευκαιρίες ρυθμιστικού αρμπιτράζ θα είναι περιορισμένες. Η οδηγία «Φερεγγυότητα II» προβλέπει, ιδίως, ότι τα άμεσα δάνεια θα υπόκεινται σε κεφαλαιακές απαιτήσεις και ότι η δημιουργία οχημάτων τιτλοποίησης θα χρειάζεται έγκριση από τις εποπτικές αρχές των κρατών μελών. Οι κανόνες εφαρμογής της παρούσας οδηγίας θα περιλαμβάνουν απαιτήσεις έγκρισης και συνεχούς ρύθμισης σε σχέση με τη φερεγγυότητα, τη διακυβέρνηση και την αναφορά για τις ασφαλιστικές οντότητες ειδικού σκοπού (SPV).

· Εναρμονισμένο πλαίσιο για διαχειριστές οργανισμών εναλλακτικών επενδύσεων

Η Ευρώπη έχει ήδη λάβει μέτρα όσον αφορά τους χρηματοπιστωτικούς φορείς οι οποίοι δεν υπάγονταν προηγουμένως σε ρύθμιση σε επίπεδο ΕΕ. Η οδηγία σχετικά με τους διαχειριστές οργανισμών εναλλακτικών επενδύσεων (AIFMD)[19] θεσπίζει εναρμονισμένες απαιτήσεις για τις οντότητες που είναι υπεύθυνες για τη διεύθυνση και διαχείριση αυτών των οργανισμών. Από τις 22 Ιουλίου 2013 οι κανόνες αυτοί πρέπει να εφαρμόζονται σε όλα τα αμοιβαία κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνου, τα ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια και τα αμοιβαία κεφάλαια επενδύσεων σε ακίνητα[20].

Για να λάβει έγκριση, ο διαχειριστής πρέπει να συμμορφώνεται με τις κεφαλαιακές απαιτήσεις και τις απαιτήσεις σχετικά με τη διαχείριση κινδύνων και ρευστότητας, τον διορισμό ενός μόνο θεματοφύλακα και τους κανόνες σχετικά με τη διαφάνεια για τους επενδυτές και τους φορείς εποπτείας. Η μόχλευση θα αποτελεί αντικείμενο ιδιαίτερης παρακολούθησης. Εάν αποδειχθεί ότι είναι υπερβολική σε σχέση με τους κινδύνους για τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος, οι εθνικές αρχές, με σύσταση της Ευρωπαϊκής Αρχής Κινητών Αξιών και Αγορών (ΕΑΚΑΑ), είναι δυνατόν να επιβάλουν όρια στη χρήση της μόχλευσης.

2.2.        Μέτρα που λήφθηκαν για την ενίσχυση της ακεραιότητας της αγοράς

· Ένα πλαίσιο για τα μέσα μεταβίβασης κινδύνου

Ο κίνδυνος μετάδοσης μεταξύ του ρυθμιζόμενου χρηματοπιστωτικού συστήματος και του σκιώδους τραπεζικού συστήματος μπορεί να είναι σοβαρός και να επιδεινώνεται από την έλλειψη διαφάνειας, ιδιαίτερα σε περιόδους πιέσεων. Η χρηματοπιστωτική κρίση ανέδειξε τον κεντρικό ρόλο που διαδραματίζουν τα εξωχρηματιστηριακά παράγωγα, όπως είναι τα πιστωτικά παράγωγα. Ο κανονισμός για τα εξωχρηματιστηριακά παράγωγα, τους κεντρικούς αντισυμβαλλομένους και τα αρχεία καταγραφής συναλλαγών[21] (γνωστός ως «EMIR» - κανονισμός για τις υποδομές των ευρωπαϊκών αγορών), προβλέπει τον κεντρικό συμψηφισμό όλων των τυποποιημένων συμβάσεων παραγώγων, καθώς και τις απαιτήσεις περιθωρίου ασφαλείας για τις μη τυποποιημένες συμβάσεις. Αυτό θα καταστήσει δυνατή τη διασφάλιση ότι οι πληροφορίες σχετικά με όλες τις ευρωπαϊκές πράξεις επί παραγώγων αποθηκεύονται σε ένα αρχείο καταγραφής συναλλαγών που είναι προσβάσιμο από όλες τις ενδιαφερόμενες εποπτικές αρχές. Διασφαλίζοντας τη διαφάνεια των εν λόγω πράξεων, θα είναι δυνατόν να προσδιοριστεί με σαφήνεια ο ρόλος των οντοτήτων στο σκιώδες τραπεζικό σύστημα.

Στο πλαίσιο της εφαρμογής και μελλοντικής αναθεώρησης του κανονισμού, η Επιτροπή θα αξιολογήσει την κάλυψη των οντοτήτων που ανήκουν στο σκιώδες τραπεζικό σύστημα και θα καθορίσει κατά πόσον είναι αναγκαίο να αναληφθούν συμπληρωματικές πρωτοβουλίες, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι εν λόγω οντότητες δεν απαλλάσσονται από τις υποχρεώσεις που αφορούν την αποζημίωση και τη διαφάνεια οι οποίες επιβάλλονται μέσω των κεντρικών αρχείων καταγραφής.

Επιπρόσθετα, ο κανονισμός για τις ανοικτές πωλήσεις[22] αντιμετώπισε ορισμένα από αυτά τα προβλήματα αυξάνοντας τη διαφάνεια για τις θέσεις συμβολαίων ανταλλαγής πιστωτικής αθέτησης και απαγορεύοντας ακάλυπτες συμβάσεις αντιστάθμισης κρατικού πιστωτικού κινδύνου.

· Ενισχυμένες ρυθμίσεις τιτλοποίησης

Η τιτλοποίηση είναι μια μέθοδος χρηματοδότησης που είναι σημαντική για την αποτελεσματική χρηματοδότηση της οικονομίας. Εντούτοις χρησιμοποιήθηκε επίσης για τη σημαντική μεταβίβαση του πιστωτικού κινδύνου από το παραδοσιακό τραπεζικό σύστημα, χωρίς επαρκείς εγγυήσεις.

Για τις ασφαλιστικές εταιρείες (Φερεγγυότητα II), τους διαχειριστές οργανισμών εναλλακτικών επενδύσεων (AIFMD) και τους οργανισμούς συλλογικών επενδύσεων σε κινητές αξίες (ΟΣΕΚΑ) προβλέπονται απαιτήσεις παρόμοιες με εκείνες που ορίζονται στη CRD II.

Το ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο είναι σύμφωνο με τις συστάσεις που εξέδωσε στις 16 Νοεμβρίου 2012 η Διεθνής Οργάνωση Επιτροπών Εποπτείας Χρηματιστηρίων (IOSCO)[23]. Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να δίδει ιδιαίτερη προσοχή σε αυτές τις αρχές, ώστε να διασφαλιστεί η ίση μεταχείριση και η καλή κατανόηση των κινδύνων σε διεθνές επίπεδο. Η ενίσχυση του πλαισίου τιτλοποίησης περιλαμβάνει επίσης τη λήψη δραστικών μέτρων από άποψη διαφάνειας. Η Επιτροπή χαιρετίζει τις πρωτοβουλίες που στοχεύουν στην αύξηση της διαφάνειας και την ενίσχυση της τυποποίησης των διαδικασιών γνωστοποίησης. Πρωτοβουλίες κεντρικών τραπεζών για τις ασφάλειες[24] και από τον κλάδο, όπως η εφαρμογή της σήμανσης[25] θα δώσουν τη δυνατότητα καλύτερης παρακολούθησης στους επόπτες και οι επενδυτές θα μπορούν να αναλύουν τους κινδύνους σε μεγαλύτερο βάθος. Αυτό θα πρέπει να συμβάλει στη δημιουργία ευνοϊκότερων συνθηκών για την αναζωογόνηση αυτής της αγοράς.

· Ενισχυμένο πλαίσιο για τους οργανισμούς αξιολόγησης

Οι οργανισμοί αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αλυσίδα της σκιώδους τραπεζικής. Οι ενέργειες πιστοληπτικής αξιολόγησης έχουν άμεσο αντίκτυπο στις πράξεις των επενδυτών, των δανειζόμενων, των εκδοτών και των κυβερνήσεων. Η κρίση στον χρηματοπιστωτικό τομέα ανέδειξε τη σημασία των αξιολογήσεων που διενεργούνται από τους οργανισμούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας και πώς αυτές διευκόλυναν σε πολλές περιπτώσεις την υπερβολική πιστωτική επέκταση και συγκυκλικές αντιδράσεις στον τομέα της σκιώδους τραπεζικής με τη διευκόλυνση της υπερβολικής μόχλευσης. Η ΕΕ εξέδωσε τρεις κανονισμούς[26] για την παροχή ενός σαφέστερου πλαισίου για τους οργανισμούς αυτούς. Το νέο αυτό πλαίσιο θα μειώσει την υπερεξάρτηση από την εξωτερική πιστοληπτική αξιολόγηση, θα βελτιώσει την ποιότητα των πιστοληπτικών αξιολογήσεων και θα αυξήσει τη λογοδοσία των οργανισμών αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας. Ο τρίτος κανονισμός (ΟΑΠΙ3), που τέθηκε σε ισχύ στις 20 Ιουνίου του 2013, θα συμβάλει στον περιορισμό των συγκρούσεων συμφερόντων, καθιστώντας τους εν λόγω οργανισμούς υπόλογους και θα μειώσει επίσης την υπερβολική και αυτόματη εξάρτηση από αυτές τις αξιολογήσεις. Τα μέτρα αυτά από κοινού θα βοηθήσουν να καταστεί το σκιώδες τραπεζικό σύστημα υγιέστερο και πιο ανθεκτικό.

3.           Πρόσθετα μέτρα προκειμένου που να παρέχουν ένα πλαίσιο για τους κινδύνους που συνδέονται με το σκιώδες τραπεζικό σύστημα

Μπορούν να εντοπιστούν πέντε πεδία προτεραιότητας: η αύξηση της διαφάνειας στο σκιώδες τραπεζικό σύστημα, η διαμόρφωση ενισχυμένου πλαισίου για τα επενδυτικά κεφάλαια, και ιδίως τα αμοιβαία κεφάλαια της χρηματαγοράς, η ανάπτυξη νομοθεσίας για τις κινητές αξίες με σκοπό τον περιορισμό των κινδύνων που συνδέονται με τις πράξεις χρηματοδότησης τίτλων, η ενίσχυση των ρυθμίσεων προληπτικής εποπτείας στον τραπεζικό τομέα και η βελτίωση του τρόπου με τον οποίο είναι οργανωμένη η εποπτεία του σκιώδους τραπεζικού συστήματος.

3.1.        Αυξημένη διαφάνεια

Για να είναι δυνατή η παρακολούθηση των κινδύνων με αποτελεσματικό τρόπο και να υπάρχει παρέμβαση όταν χρειάζεται, είναι απαραίτητη η συλλογή λεπτομερών, αξιόπιστων και περιεκτικών δεδομένων. Οι αρχές πρέπει να συνεχίσουν τις προσπάθειές τους για τη συμπλήρωση και ενίσχυση των στατιστικών εργαλείων τους, όπως η διασπορά των δεδομένων τους για τις ροές κεφαλαίων. Σε αυτό το στάδιο, υπάρχουν τέσσερα έργα που χρήζουν προτεραιότητας.

· Συμπληρωματικές πρωτοβουλίες σχετικά με τη συλλογή και την ανταλλαγή δεδομένων

Υπάρχει ανάγκη ανάπτυξης πλαισίου παρακολούθησης για τους κινδύνους του σκιώδους τραπεζικού συστήματος στην ΕΕ Πρέπει να λαμβάνει χώρα περιοδική ποσοτική ανάλυση τουλάχιστον μία φορά ετησίως και θα πρέπει κυρίως να εντοπίζει τον τρόπο κάλυψης των κενών ενημέρωσης τα οποία παρεμποδίζουν την επαρκή και διεξοδική αξιολόγηση. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή αναμένει τις συνεισφορές της νέας ομάδας εργασίας του ΕΣΣΚ και τις συγκεκριμένες προτάσεις της περιλαμβανομένων ειδικών δεικτών κινδύνου. Σε διεθνές επίπεδο, η ετήσια άσκηση παρακολούθησης του ΣΧΣ παρέχει μια καλή επισκόπηση αυτών των εξελίξεων και θα πρέπει να συμπληρωθεί περαιτέρω. Παράλληλα, οι από κοινού εργασίες του ΣΧΣ και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) σχετικά με ένα πλαίσιο συλλογής και κοινοποίησης δεδομένων για μεγάλες τράπεζες συστημικής σημασίας (πρωτοβουλία όσον αφορά τα κενά στα στατιστικά στοιχεία - Data Gaps Initiative) θα μπορούσαν να βελτιωθούν με τη συλλογή δεδομένων τομεακής διασύνδεσης τα οποία θα είναι χρήσιμα για την παρακολούθηση των κινδύνων που συνδέονται με την σκιώδη τραπεζική.

· Η ανάπτυξη κεντρικών αρχείων καταγραφής για παράγωγα στο πλαίσιο του EMIR και η αναθεώρηση της MiFID

Ο κανονισμός EMIR απαιτεί την καταχώριση σε κεντρικά αρχεία (αρχεία καταγραφής συναλλαγών) όλων των συναλλαγών σε παράγωγα. Οι εν λόγω απαιτήσεις αναφοράς θα εισαχθούν από τις αρχές του 2014. Από την άποψη παρακολούθησης του σκιώδους τραπεζικού συστήματος, η συλλογή των δεδομένων αυτών από τα αρχεία καταγραφής συναλλαγών είναι ένα σημαντικό βήμα προόδου στον βαθμό που βοηθά να προσδιοριστούν καλύτερα οι μεταβιβάσεις κινδύνων. Τα εν λόγω αρχεία καταγραφής παρέχουν άμεση πρόσβαση σε λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τη διασύνδεση των διαφόρων παραγόντων. Για παράδειγμα, επιτρέπουν στις εποπτικές αρχές να παρακολουθούν ποιοι αγοράζουν ή πωλούν μέσα προστασίας σε ορισμένες αγορές (πιστωτικά παράγωγα, παράγωγα επί επιτοκίων και μετοχικά παράγωγα). Σε περίπτωση που υπάρχουν οντότητες στο σκιώδες τραπεζικό σύστημα, όπως αμοιβαία κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνου, οι οποίες κατέχουν δεσπόζουσα θέση ή αντιμετωπίζουν σημαντικούς κινδύνους, οι οντότητες αυτές είναι δυνατόν να εντοπιστούν από τις εποπτικές αρχές.

Η αναθεώρηση της οδηγίας για τις αγορές χρηματοπιστωτικών μέσων (MiFID)[27] θα καταστήσει επίσης δυνατή την αύξηση της διαφάνειας των ομολόγων, των δομημένων προϊόντων, των παραγώγων και των δικαιωμάτων εκπομπής. Η εν λόγω πρόταση επεκτείνει επίσης το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας, ώστε να περιλαμβάνει δραστηριότητες όπως οι συναλλαγές υψηλής συχνότητας. Καθιστώντας τις δραστηριότητες αυτές εξαρτώμενες από τη χορήγηση έγκρισης, η πρόταση θα επιτρέψει στις αρχές να εντοπίζουν και να παρακολουθούν πιο εύκολα τους κινδύνους που δημιουργούνται από τους υψηλής συχνότητας διαπραγματευτές στις αγορές, ακόμη και αν οι διαπραγματευτές αυτοί ανήκουν στο σκιώδες τραπεζικό σύστημα.

· Εφαρμογή του αναγνωριστικού κωδικού νομικής οντότητας (Legal Entity Identifier - LEI)

Κατόπιν αιτήματος της G20, το ΣΧΣ έχει δημιουργήσει ένα παγκόσμιο φορέα διακυβέρνησης - την επιτροπή ρυθμιστικής εποπτείας του LEI - προκειμένου να αναπτύξει και να διαχειριστεί ένα νέο πρότυπο, εξασφαλίζοντας έναν μοναδικό ταυτοποιητή για κάθε νομική οντότητα που είναι συμβαλλόμενο μέρος σε μια χρηματοπιστωτική πράξη. Ο LEI θα βοηθήσει τις εποπτικές αρχές να παρακολουθούν όλους τους χρηματοπιστωτικούς φορείς, ανεξάρτητα από το εάν αυτοί ρυθμίζονται, καθώς και τις χρηματοπιστωτικές πράξεις τους σε διασυνοριακή βάση. Ειδικότερα, θα καταστήσει δυνατό τον προσδιορισμό συγκέντρωσης κινδύνου στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, την απλοποίηση των συστημάτων υποβολής εκθέσεων, καθώς και τη βελτίωση της ποιότητας των δεδομένων και τη διαχείριση των κινδύνων από τους χρηματοπιστωτικούς φορείς. Ο LEI θα έχει επίπτωση στο σκιώδες τραπεζικό σύστημα, διότι θα καταστήσει δυνατή τη συλλογή πολύ περισσότερων πληροφοριών σχετικά με τις οντότητες που διενεργούν χρηματοπιστωτικές πράξεις.

Η επιτροπή ρυθμιστικής εποπτείας του LEI πραγματοποίησε τις δύο πρώτες ολομέλειές της το 2013. Με τη στήριξη του ΣΧΣ θα δημιουργήσει σταδιακά τη δομή που θα είναι υπεύθυνη για τη διαχείριση του προτύπου, η οποία θα βασίζεται σε μια κεντρική μονάδα και ένα δίκτυο τοπικών φορέων σε όλο τον κόσμο. Το LEI θα χρησιμοποιηθεί αρχικά για την υποβολή εκθέσεων σε σχέση με παράγωγα προϊόντα στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η χρήση του θα επεκταθεί σταδιακά σε άλλα πεδία, όπως η εφαρμογή νομοθεσίας που συνδέεται με τράπεζες, αμοιβαία κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνου, οργανισμούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας και χρηματοπιστωτικές αγορές ευρύτερα.

Τρία ζητήματα πρέπει να επισημανθούν εν προκειμένω. Πρώτον, η Επιτροπή ενθαρρύνει την ίδρυση στην Ευρώπη τοπικών επιχειρησιακών μονάδων για την εκχώρηση αναγνωριστικών κωδικών σε ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Δεύτερον, θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή στο μεταβατικό στάδιο που προηγείται της εφαρμογής του οριστικού αναγνωριστικού κωδικού, προκειμένου να διασφαλιστεί η καθολική συνοχή των μεταβατικών αναγνωριστικών κωδικών και η αναγνώρισή τους ως τέτοιων από την επιτροπή του LEI. Επ’ αυτού, κατά την υποβολή εκθέσεων σχετικά με τα παράγωγα θα πρέπει, σε κάθε δικαιοδοσία, να περιλαμβάνονται όλοι οι αναγνωριστικοί κωδικοί που έχουν αναγνωριστεί από την επιτροπή. Τέλος, η Επιτροπή θα διασφαλίσει την κατάλληλη ισορροπία μεταξύ των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων που εμπλέκονται στο έργο, ειδικότερα στο πλαίσιο της δημιουργίας της κεντρικής επιχειρησιακής μονάδας που θα χρησιμεύσει ως άξονας του συστήματος.

Η Επιτροπή θα μελετήσει τη δυνατότητα εκπόνησης νομοθετικής πρότασης, η οποία θα επιτρέψει την ενσωμάτωση της υποχρέωσης χρήσης των LEI στο ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο.

· Η ανάγκη αύξησης της διαφάνειας των συναλλαγών χρηματοδότησης τίτλων

Από την ανάλυση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Συστημικού Κινδύνου (ΕΣΣΚ) και του Συμβουλίου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας αναδείχθηκε η έλλειψη αξιόπιστων και εμπεριστατωμένων δεδομένων σχετικά με τις συμφωνίες επαναγοράς και τις συναλλαγές δανεισμού τίτλων. Τα δεδομένα αυτά είναι ουσιώδη για την παρατήρηση των κινδύνων που συνδέονται με τη διασύνδεση, την υπερβολική μόχλευση και τις συγκυκλικές συμπεριφορές. Θα επιτρέψει τον προσδιορισμό των παραγόντων κινδύνου, όπως η υπερβολική προσφυγή σε βραχυπρόθεσμη χρηματοδοτική κάλυψη για τη χρηματοδότηση μακροπρόθεσμων στοιχείων ενεργητικού, η υψηλή εξάρτηση από ορισμένους τύπους ασφαλειών και οι ελλείψεις στην αξιολόγησή τους. Τα κενά αυτά αποτελούν λόγο ανησυχίας, ιδιαίτερα ενόψει της αδιαφάνειας των αλυσίδων ασφαλειών που αυξάνει τον κίνδυνο μετάδοσης.

Ενώ συμβάλλει ενεργά στις διεθνείς συζητήσεις για το θέμα αυτό, η Επιτροπή παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς την τρέχουσα πρωτοβουλία της ΕΚΤ να δημιουργήσει ένα κεντρικό αρχείο καταγραφής για τη συλλογή λεπτομερών δεδομένων για τις συναλλαγές επαναγοράς στην ΕΕ, σε πραγματικό χρόνο. Το έργο αυτό θα (i) προσδιορίσει τα δεδομένα που απαιτούνται για την παρακολούθηση των συναλλαγών αυτών και (ii) θα αναλύσει τα δεδομένα που είναι ήδη διαθέσιμα, ιδίως στον τομέα των υποδομών. Η ΕΚΤ επανέλαβε πρόσφατα την ανάγκη για ένα πλαίσιο υποβολής εκθέσεων σε επίπεδο ΕΕ[28], ενώ το ΕΣΣΚ συνεπέρανε ότι η δημιουργία ενός κεντρικού αρχείου καταγραφής σε ευρωπαϊκό επίπεδο θα ήταν ο καλύτερος τρόπος για τη συλλογή δεδομένων για τις συναλλαγές χρηματοδότησης τίτλων[29]. Η Επιτροπή θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή σε αυτό το έργο εντός του πλαισίου των συστάσεων του FSB. Υπό το φως αυτών των εξελίξεων, η Επιτροπή θα αξιολογήσει κατά πόσον η διαφάνεια σε επίπεδο ΕΕ έχει βελτιωθεί, διατηρώντας το δικαίωμα να προτείνει τυχόν κατάλληλα μέτρα για τη διόρθωση της κατάστασης.

3.2.        Ενισχυμένο πλαίσιο για ορισμένα επενδυτικά κεφάλαια

· Ειδικά νομοθετικά μέτρα για τη διαμόρφωση ενός καλύτερου πλαισίου για τα αμοιβαία κεφάλαια της χρηματαγοράς

Η χρηματοπιστωτική κρίση έδειξε ότι τα αμοιβαία κεφάλαια της χρηματαγοράς, τα οποία είχαν θεωρηθεί ως σχετικά σταθερά επενδυτικά οχήματα, μπορούν να προκαλέσουν συστημικό κίνδυνο. Τα κεφάλαια αυτά αποτελούν ένα χρήσιμο εργαλείο για τους επενδυτές, διότι προσφέρουν παρόμοια χαρακτηριστικά με εκείνα των τραπεζικών καταθέσεων: άμεση πρόσβαση σε ρευστότητα και σταθερή αξία. Ωστόσο, τα αμοιβαία κεφάλαια της χρηματαγοράς είναι επενδυτικά κεφάλαια, τα οποία υπόκεινται στον κίνδυνο της αγοράς. Κατά τη διάρκεια περιόδων μεγάλων αναταράξεων στην αγορά, είναι δύσκολο τα κεφάλαια αυτά να διατηρήσουν τη ρευστότητα και τη σταθερότητά τους, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις μαζικής απόσυρσης των καταθέσεων των επενδυτών. Κατά συνέπεια, είναι δυνατόν να προκαλέσουν σοβαρό κίνδυνο μετάδοσης.

Έπειτα από τη διαβούλευση που διοργανώθηκε το 2012 για την αναδιαμόρφωση του τομέα διαχείρισης στοιχείων ενεργητικού[30] και σε ανταποκρινόμενη στο ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου[31], η Επιτροπή δημοσίευσε μαζί με την παρούσα ανακοίνωση πρόταση κανονισμού που θα ισχύει σε όλα ανεξαιρέτως τα ευρωπαϊκά αμοιβαία κεφάλαια χρηματαγοράς <http://ec.europa.eu/internal_market/investment/money-market-funds/index_en.htm>. Οι προτάσεις αυτές λαμβάνουν υπόψη τις εργασίες που διεξάγονται τόσο σε διεθνές (IOSCO και FSB) όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο (συστάσεις του ΕΣΣΚ[32] και κατευθυντήριες γραμμές της ΕΑΚΑΑ). Θα ενισχύσουν, ιδίως, την ποιότητα και τη ρευστότητα των χαρτοφυλακίων που κατέχονται από τα κεφάλαια αυτά και θα καθορίσουν, για ορισμένα από αυτά τα κεφάλαια, κεφαλαιακά αποθέματα για την πλήρωση των κενών αποτίμησης που σχετίζονται με τις διακυμάνσεις στην αξία του ενεργητικού τους.

· Ενίσχυση του πλαισίου των ΟΣΕΚΑ

Στο πλαίσιο της γενικής αναθεώρησης της οδηγίας για τους ΟΣΕΚΑ (διεξήχθη δημόσια διαβούλευση το 2012), η Επιτροπή θα χειριστεί άλλα προβλήματα που συνδέονται με τη διαχείριση των στοιχείων ενεργητικού. Θα διενεργηθεί συνολική αξιολόγηση του πλαισίου εντός του οποίου ορισμένα κεφάλαια[33] μπορούν να λειτουργούν, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου με τον οποίο χρησιμοποιούνται ορισμένες τεχνικές και στρατηγικές.

Κατά κύριο λόγο, στην επισκόπηση θα εξεταστεί ο τρόπος με τον οποίο τα επενδυτικά κεφάλαια χρησιμοποιούν τις συναλλαγές χρηματοδότησης τίτλων. Τα κεφάλαια θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι η χρήση αυτού του τύπου συναλλαγών δεν επηρεάζει τη ρευστότητά τους. Οι συναλλαγές αυτές συνήθως συνοδεύονται από την ανταλλαγή ασφαλειών, για την κάλυψη των κεφαλαίων έναντι του κινδύνου του αντισυμβαλλομένου. Τα κριτήρια επιλεξιμότητας και η διαφοροποίηση των στοιχείων ενεργητικού που παρέχονται ως ασφάλεια θα πρέπει να επανεξεταστούν, προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική και άμεση κάλυψη πιθανών ζημιών σε περίπτωση αθέτησης εκ μέρους ενός αντισυμβαλλομένου. Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί σε κεφάλαια που συνδέονται με αυτό το είδος συναλλαγής με το τραπεζικό σύστημα.

3.3.        Μείωση των κινδύνων που συνδέονται με τις συναλλαγές χρηματοδότησης τίτλων

Εκτός του κλάδου διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων, οι συναλλαγές χρηματοδότησης τίτλων - κυρίως συμφωνίες επαναγοράς ή συναλλαγές δανεισμού τίτλων - διαδραμάτισαν κεντρικό ρόλο στο υπερβολικό επίπεδο χρέωσης στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Επιπλέον, από τότε που πρωτοεμφανίστηκε η κρίση στον χρηματοπιστωτικό τομέα, οι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί συχνά αναγκάστηκαν να χρησιμοποιήσουν ασφάλειες για να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση από τις αγορές. Αυτή η ασφάλεια καλύπτει τους δανειστές από τον κίνδυνο του αντισυμβαλλομένου, αλλά μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί εκ νέου από τους δανειστές

Στην ΕΕ, οι εν λόγω ασφάλειες συνήθως έχουν τη μορφή κινητών αξιών, οι οποίες είναι δυνατόν να δανείζονται εκ νέου σε άλλους ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς ως μέσο εγγύησης ή εξασφάλισης νέων πιστωτικών συναλλαγών. Εάν έχουν τη μορφή μετρητών, είναι δυνατή η επανεπένδυσή τους. Η επαναχρησιμοποίηση ή υποθήκευση κινητών αξιών δημιουργεί δυναμικές αλυσίδες ασφαλειών στις οποίες η ίδια ασφάλεια δανείζεται επανειλημμένα, συχνά με τη συμμετοχή φορέων από το σκιώδες τραπεζικό σύστημα. Ο μηχανισμός αυτός μπορεί να συμβάλει σε αύξηση της μόχλευσης και να ενισχύσει τη συγκυκλική φύση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, το οποίο στη συνέχεια καθίσταται ευάλωτο στη μαζική απόσυρση τραπεζικών καταθέσεων και την αιφνίδια απομόχλευση. Επιπλέον, η έλλειψη διαφάνειας των αγορών αυτών καθιστά δύσκολη την αναγνώριση των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας (τι ανήκει σε ποιον) και την παρακολούθηση της συγκέντρωσης των κινδύνων, καθώς και τον εντοπισμό των αντισυμβαλλομένων (ποιος είναι εκτεθειμένος σε ποιον). Οι πρόσφατες περιπτώσεις μεγάλων ενδιάμεσων χρηματοπιστωτικών οργανισμών που υπέβαλαν αίτηση πτώχευσης (όπως η Lehman Brothers) αποτελούν απόδειξη των προβλημάτων αυτών. Τα προβλήματα αυτά ορισμένες φορές εντείνονται από τη διασύνδεση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και τις στρατηγικές μετασχηματισμού των ασφαλειών που εφαρμόζονται από ορισμένους οικονομικούς παράγοντες. Ως εκ τούτου, τυχόν χρεοκοπία ενός μεγάλου χρηματοπιστωτικού ιδρύματος θα μπορούσε επίσης να αποσταθεροποιήσει τις αγορές κινητών αξιών.

Έχουν καταβληθεί εκτενείς προσπάθειες για την καλύτερη κατανόηση και την άντληση χρήσιμων διδαγμάτων από αυτά τα συμβάντα. Για την επίλυση των προβλημάτων αυτών, η Επιτροπή εξετάζει την υποβολή νομοθετικής πρότασης σχετικά με τη νομοθεσία για τις κινητές αξίες.

3.4.        Ενίσχυση του πλαισίου προληπτικής εποπτείας στον τραπεζικό τομέα με σκοπό τον περιορισμό των κινδύνων μετάδοσης και αρμπιτράζ

Οι κίνδυνοι που προκαλούνται από το σκιώδες τραπεζικό σύστημα για τις ρυθμιζόμενες τράπεζες θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν με δύο κύριους τρόπους:

· Ενίσχυση της αυστηρότητας των κανόνων προληπτικής εποπτείας που εφαρμόζονται στις τράπεζες στις πράξεις τους με μη ρυθμιζόμενες χρηματοπιστωτικές οντότητες με σκοπό τη μείωση των κινδύνων μετάδοσης

Ο κανονισμός για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις (ΚΚΑ)[34] και η οδηγία για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις (ΟΚΑ IV)[35], που θα εφαρμοστούν από την 1η Ιανουαρίου του 2014, θα καταστήσουν αυστηρότερους τους κανόνες φερεγγυότητας που εφαρμόζονται στις τράπεζες, ιδιαίτερα σε σχέση με τις κεφαλαιακές απαιτήσεις για συμμετοχές σε χρηματοπιστωτικές οντότητες, συμπεριλαμβανομένων των μη ρυθμιζόμενων οντοτήτων.

Επιπλέον, η εν λόγω μεταρρύθμιση στον τομέα της προληπτικής εποπτείας θα καταστήσει υποχρεωτικό για τις τράπεζες να καλύπτουν με πρόσθετα ίδια κεφάλαια τον κίνδυνο αντισυμβαλλομένου που προκαλείται από ορισμένες πράξεις εξωχρηματιστηριακών παραγώγων με αντισυμβαλλομένους από το σκιώδες τραπεζικό σύστημα. Η μεταρρύθμιση αυτή προβλέπει την επιβολή μιας επιπλέον κεφαλαιακής απαίτησης για την κάλυψη πιθανών ζημιών που προκύπτουν από τις αλλαγές στην αγοραία αξία των παραγώγων αυτών σε περίπτωση επιδείνωσης της φερεγγυότητας του αντισυμβαλλομένου στα εν λόγω παράγωγα εάν και μόνον εάν ο αντισυμβαλλόμενος δεν εξαιρείται από τον κανόνα αυτό (προσαρμογές πιστωτικής αποτίμησης ή CVA). Ορισμένες οντότητες του σκιώδους τραπεζικού συστήματος είναι σημαντικοί αντισυμβαλλόμενοι στις εν λόγω πράξεις επί παραγώγων. Τα τραπεζικά ιδρύματα θα πρέπει, επομένως, να ενθαρρύνονται να συνάπτουν λιγότερες πράξεις με μη ρυθμιζόμενες οντότητες.

Επιπλέον, η εν λόγω νομοθεσία προβλέπει νέους κανόνες ρευστότητας[36] που θα πρέπει να καταλήξουν σε επιμήκυνση της λήξης των χρηματοοικονομικών υποχρεώσεων των τραπεζών και να μειώσουν την προσφυγή σε βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση, η οποία συχνά χορηγείται από οντότητες όπως τα αμοιβαία κεφάλαια της χρηματαγοράς.

Ωστόσο, δεδομένου ότι τα μέτρα αυτά θα επηρεάσουν εξίσου όλους τους χρηματοοικονομικούς αντισυμβαλλόμενους των τραπεζών, είτε αυτοί είναι ρυθμιζόμενοι είτε όχι, έχουν εισαχθεί δύο νέα ειδικά μέτρα για τη μείωση των κινδύνων που ενέχει το σκιώδες τραπεζικό σύστημα για τις τράπεζες:

– Αρχής γενομένης από το 2014, οι τράπεζες θα υποχρεούνται να αναφέρουν στις εποπτικές αρχές τους τα κύρια ανοίγματά τους σε μη ρυθμιζόμενες οντότητες, καθώς και τα ανοίγματα που προκύπτουν από συμφωνίες επαναγοράς και πράξεις δανεισμού τίτλων·

– Έως τα τέλη του 2014, η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών (ΕΑΤ) καλείται να εκπονήσει κατευθυντήριες γραμμές για τον περιορισμό της έκθεσης των τραπεζών σε μη ρυθμιζόμενους χρηματοοικονομικούς αντισυμβαλλομένους, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλείται να καθορίσει, έως τα τέλη του 2015, κατά πόσον είναι σκόπιμο να θεσπίσει τέτοιου είδους όρια στη μελλοντική νομοθεσία της ΕΕ, λαμβάνοντας υπόψη το έργο που επιτελείται τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές επίπεδο.

· Εξέταση της πιθανής διεύρυνσης του πεδίου εφαρμογής των προληπτικών κανόνων με σκοπό τη μείωση των κινδύνων αρμπιτράζ

Με τη διεύρυνση του πεδίου εφαρμογής θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες που εκφράζονται στην έκθεση πρωτοβουλίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η οποία προτείνει την εφαρμογή κανόνων προληπτικής εποπτείας σε οντότητες που ασκούν δραστηριότητες παρόμοιες με αυτές των τραπεζών, χωρίς οι οντότητες αυτές να έχουν τραπεζική άδεια.

Δεν είναι δυνατόν να υπάρξει συζήτηση για το σκιώδες τραπεζικό σύστημα χωρίς να εξεταστεί το πεδίο εφαρμογής των κανόνων προληπτικής εποπτείας του τραπεζικού τομέα της ΕΕ. Σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ,[37] οιαδήποτε «επιχείρηση η δραστηριότητα της οποίας συνίσταται στην αποδοχή από το κοινό καταθέσεων ή άλλων επιστρεπτέων κεφαλαίων και στη χορήγηση πιστώσεων για ίδιο λογαριασμό» απαιτείται να πληροί τις απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας που ισχύουν για τον τραπεζικό τομέα. Ωστόσο, η έννοια των «επιστρεπτέων κεφαλαίων από το κοινό», ακόμη και οι έννοιες των πιστώσεων και των καταθέσεων μπορούν να ερμηνευθούν με διάφορους τρόπους, που σημαίνει ότι οι χρηματοπιστωτικές οντότητες που εκτελούν παρόμοιες δραστηριότητες μπορούν να χαρακτηρίζονται ως πιστωτικά ιδρύματα σε ορισμένα κράτη μέλη και σε άλλα όχι. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι οντότητες αυτές ενδέχεται να μην υπόκεινται στους ίδιους κανόνες στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Είναι συνεπώς αναγκαία η ακριβής αξιολόγηση του τρόπου με τον οποίο εφαρμόζεται ο ορισμός για τα πιστωτικά ιδρύματα και του τρόπου με τον οποίο αναγνωρίζονται τα πιστωτικά ιδρύματα στα 28 κράτη μέλη. Εάν τα αποτελέσματα της αξιολόγησης αυτής καταδείξουν συγκεκριμένα προβλήματα, η Επιτροπή θα μπορούσε να αποσαφηνίσει, μέσω κατ’ εξουσιοδότηση πράξης, τον ορισμό του πιστωτικού ιδρύματος για τους σκοπούς της ρύθμισης της προληπτικής εποπτείας των τραπεζών, βάσει του άρθρου 456 του ΚΚΑ.

Η έναρξη ισχύος του ΚΚΑ - πρόκειται για κανονισμό, σε αντίθεση με την προηγούμενη κατάσταση όπου ο ορισμός των πιστωτικών ιδρυμάτων περιλαμβανόταν σε οδηγία - σημαίνει ότι μόνον οι χρηματοπιστωτικές οντότητες που ασκούν αμφότερες τις δραστηριότητες αποδοχής καταθέσεων και χορήγησης πιστώσεων θα θεωρούνται «πιστωτικά ιδρύματα», αρχής γενομένης από το 2014. Μέχρι τώρα, επιτρεπόταν στα κράτη μέλη να δίνουν έναν ευρύτερο ορισμό του πιστωτικού ιδρύματος κατά τη μεταφορά της οδηγίας 2006/48/ΕΚ στο εθνικό δίκαιο. Για παράδειγμα, σε ορισμένα κράτη μέλη, οι πάροχοι πιστώσεων που δεν δέχονται καταθέσεις, όπως οι εταιρείες χρηματοδότησης, δύνανται να χαρακτηρίζονται πιστωτικά ιδρύματα και άρα να υποχρεούνται να πληρούν τους κανόνες προληπτικής εποπτείας της ΕΕ για τον τραπεζικό τομέα. Ορισμένα κράτη μέλη μπορούν να λάβουν την απόφαση να συνεχίσουν να εφαρμόζουν τις απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας για τις τράπεζες ή προσαρμοσμένες απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας στους εν λόγω παρόχους πιστώσεων. Άλλα κράτη μέλη μπορεί να αποφασίσουν να μην εφαρμόσουν ειδικούς κανόνες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε διαφορετική μεταχείριση από πλευράς προληπτικής εποπτείας στα διάφορα κράτη μέλη όσον αφορά οντότητες οι οποίες δεν πληρούν τις απαιτήσεις του ορισμού των πιστωτικών ιδρυμάτων στον ΚΚΑ. Η συμπερίληψη στην εν λόγω αξιολόγηση όλων των χρηματοπιστωτικών οντοτήτων που ασκούν δραστηριότητες παρόμοιες με εκείνες των τραπεζών χωρίς να κατατάσσονται στην κατηγορία των πιστωτικών ιδρυμάτων θα βοηθήσει στην αξιολόγηση τω διαφορών εθνικής μεταχείρισης ως προς την προληπτική εποπτεία[38].

Η ΕΑΤ θα κληθεί να εκτιμήσει το μέγεθος όλων εκείνων των χρηματοπιστωτικών οντοτήτων που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της ευρωπαϊκής τραπεζικής προληπτικής εποπτείας. Καθώς το εγχείρημα αυτό προϋποθέτει οριζόντια αξιολόγηση του χρηματοπιστωτικού τομέα, η ΕΑΤ θα μπορεί επίσης να βασιστεί στο έργο που διεξήγαγαν άλλες ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές.

Μια τέτοια πρωτοβουλία θα καθιστούσε επίσης δυνατή την ενίσχυση του ευρωπαϊκού πλαισίου μακροπροληπτικής εποπτείας που απαιτεί από τις τράπεζες να διατηρούν μια αντικυκλική κεφαλαιακή εφεδρεία κατόπιν αιτήματος των εποπτικών αρχών όταν κρίνουν υπερβολικό τον όγκο των δανείων. Ένα τέτοιο μέσο μπορεί να είναι πλήρως αποτελεσματικό μόνο εάν λαμβάνει υπόψη όλες τις χρηματοπιστωτικές οντότητες που χορηγούν πιστώσεις και όχι μόνο τα πιστωτικά ιδρύματα.

Η Επιτροπή θα εξετάσει επίσης τις επικείμενες συστάσεις του ΣΧΣ σε άλλες οντότητες από το σκιώδες τραπεζικό σύστημα, οι οποίες δεν υπόκεινται επί του παρόντος σε κατάλληλο πλαίσιο εποπτείας, και θα προτείνει, αν χρειαστεί, νομοθετικά μέτρα για τη διόρθωση αυτής της κατάστασης.

3.5.        Μεγαλύτερη εποπτεία του σκιώδους τραπεζικού τομέα

Το σκιώδες τραπεζικό σύστημα είναι από τη φύση του πολύπλευρο και δυναμικό. Προσαρμόζεται στις αλλαγές τόσο στις αγορές όσο και στους κανονισμούς. Η Επιτροπή ζητά, επομένως, από τις εθνικές και ευρωπαϊκές αρχές να βρίσκονται σε συνεχή επαγρύπνηση και να εξασφαλίσουν τα εργαλεία ελέγχου που είναι διαθέσιμα για το εν λόγω σύστημα.

Η διάχυτη φύση του σκιώδους τραπεζικού συστήματος καθιστά την εκτέλεση της εν λόγω εποπτείας όλο και πιο περίπλοκη. Όσον αφορά τις αρμοδιότητες που αποδίδονται επί του παρόντος στις εποπτικές αρχές, η ευθύνη για την εποπτεία δεν έχει ακόμη καθοριστεί με σαφήνεια ή λεπτομερώς. Βάσει των ανωτέρω, είναι απαραίτητο τόσο οι εθνικές όσο και οι ευρωπαϊκές αρχές να λάβουν μέτρα για να εξασφαλιστεί η δημιουργία ενός κατάλληλου και ολοκληρωμένου συστήματος παρακολούθησης.

Σε εθνικό επίπεδο, κάθε κράτος μέλος πρέπει να εξασφαλίζει ότι οι κίνδυνοι που συνδέονται με το σκιώδες τραπεζικό σύστημα εντοπίζονται και παρακολουθούνται. Το έργο αυτό εκτελείται συχνά από τους φορείς που είναι υπεύθυνοι για τη μακροπροληπτική εποπτεία του χρηματοπιστωτικού τομέα, εφόσον υπάρχουν τέτοιοι φορείς, σε συνεργασία με τις κεντρικές τράπεζες και τις τομεακές εποπτικές αρχές. Η Επιτροπή θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή στην ποιότητα της εν λόγω παρακολούθησης και στο αν υπάρχει στενή συνεργασία μεταξύ των εθνικών αρχών. Δεδομένου του παγκόσμιου χαρακτήρα του σκιώδους τραπεζικού συστήματος, πρέπει να είναι δυνατή η διενέργεια ανάλυσης των κινδύνων σε διασυνοριακό επίπεδο.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το έργο βρίσκεται σε εξέλιξη όσον αφορά την εκτίμηση, τον προσδιορισμό και την παρακολούθηση των οντοτήτων και των κινδύνων που ενέχει το σκιώδες τραπεζικό σύστημα. Έχουν πραγματοποιηθεί προκαταρκτικές εργασίες στο πλαίσιο του ΕΣΣΚ και των ευρωπαϊκών εποπτικών αρχών (ΕΑΤ, ΕΑΑΕΣ, ΕΑΚΑΑ). Όλες αυτές οι εργασίες πρέπει να ενταθούν και να συντονιστούν, διασφαλίζοντας ότι καμία πηγή συστημικού κινδύνου δεν θα περάσει απαρατήρητη από τις εποπτικές αρχές. Πρέπει να μειώσουν τις ευκαιρίες αρμπιτράζ μεταξύ των χρηματοπιστωτικών τομέων και τις διασυνοριακές δυνατότητες καταστρατήγησης των κανόνων προληπτικής εποπτείας.

Η πτυχή αυτή, καθώς και η ενδεχόμενη ανάγκη να αποσαφηνιστεί ο θεσμικός ρόλος κάθε αρχής, θα αντιμετωπιστεί κυρίως στο πλαίσιο της αναθεώρησης του Ευρωπαϊκού Συστήματος Χρηματοπιστωτικής Εποπτείας (ΕΣΧΕ), η οποία θα πραγματοποιηθεί από την Επιτροπή το 2013. Η εκτίμηση αυτή θα λαμβάνει, ειδικότερα, υπόψη την ύπαρξη αποτελεσματικών διαδικασιών για τη συλλογή και την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με το σκιώδες τραπεζικό σύστημα. Στον διάλογο θα ληφθούν επίσης υπόψη οι εξελίξεις που συνδέονται με την εφαρμογή του ενιαίου εποπτικού μηχανισμού.

3.6.        Συμπέρασμα

Ο κλάδος της σκιώδους τραπεζικής δεν πρέπει να εξεταστεί μόνο σε όρους κινδύνων τους οποίους θέτει· είναι επίσης βασικό να αναγνωριστεί ο σημαντικός ρόλος που διαδραματίζει εντός του χρηματοπιστωτικού τομέα. Πρόκειται για ένα εναλλακτικό κανάλι χρηματοδότησης που είναι απαραίτητο για την πραγματική οικονομία, ιδιαίτερα σε μια εποχή που οι παραδοσιακοί παράγοντες του τραπεζικού συστήματος μειώνουν τη χρηματοδοτική στήριξη.

Οι δράσεις που περιγράφονται στην παρούσα ανακοίνωση δεν είναι εξαντλητικές και η Επιτροπή θα συνεχίσει να αξιολογεί κατά πόσον είναι αναγκαία η λήψη συμπληρωματικών μέτρων, προκειμένου να εξασφαλιστεί η καθιέρωση ενός κατάλληλου πλαισίου για το σκιώδες τραπεζικό σύστημα. Αυτή η δυναμική και προοδευτική προσέγγιση είναι απαραίτητη για τη στήριξη των αλλαγών που συμβαίνουν στο εν λόγω σύστημα, το οποίο προσαρμόζεται συνεχώς στο κανονιστικό πλαίσιο.

_________________________________

Κύρια μέτρα στον κλάδο της σκιώδους τραπεζικής[39]

|| 2009-2012 || 2013 || 2014...

Έμμεση προσέγγιση μέσω της τραπεζικής νομοθεσίας || · Οδηγία ΚΚΑ 2 που εφαρμόστηκε το 2010 · Οδηγία ΚΚΑ 3 που εφαρμόστηκε το 2011 · Τροποποίηση του ΔΠΧΑ 7 το 2011 (συμπεριλαμβανομένων ορισμένων κινδύνων τιτλοποίησης) || · Διαβούλευση σε επίπεδο ΕΕ για την διαρθρωτική μεταρρύθμιση του τραπεζικού τομέα (συνέχεια στην έκθεση Liikanen) || · Πρόταση Επιτροπής για τη διαρθρωτική μεταρρύθμιση || · Εφαρμογή της οδηγίας ΚΚΑ 4 από 01/01/2014 · Εφαρμογή των τροποποιήσεων των ΔΠΧΑ 10, 11, 12 (απαιτήσεις ενοποίησης/γνωστοποίηση)

Ειδικές πρωτοβουλίες στον τραπεζικό τομέα / σκιώδες τραπεζικό σύστημα || || || · Αξιολόγηση από την ΕΑΤ του πεδίου εφαρμογής των ρυθμίσεων προληπτικής εποπτείας των τραπεζών, η οποία πρόκειται να ξεκινήσει (τελική έκθεση το 2014) || · Έκθεση της ΕΑΤ σχετικά με τα όρια στα ανοίγματα μη ρυθμιζόμενων αντισυμβαλλόμενων

Έμμεση προσέγγιση / Ασφαλιστικός τομέας || || · Εκθέσεις ΕΑΑΕΣ για τον τριμερή διάλογο για την οδηγία Omnibus II || · Οι τριμερείς διάλογοι για την Omnibus II πρόκειται να ολοκληρωθούν || · Κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις για την οδηγία «Φερεγγυότητα ΙΙ» (συμπεριλαμβανομένων κεφαλαιακών απαιτήσεων και των απαιτήσεων διαχείρισης κινδύνων)

Τομέας διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων || · Εργασίες IOSCO/FSB/ESRB σχετικά με συστάσεις πολιτικής για τα αμοιβαία κεφάλαια της χρηματαγοράς || · Εφαρμογή AIFMD (προθεσμία ενσωμάτωσης 22/7) || · Πρόταση κανονισμού για τα αμοιβαία κεφάλαια της χρηματαγοράς (4/9) || · Επανεξέταση των ΟΣΕΚΑ συμπεριλαμβανομένων των επενδυτικών στρατηγικών και τεχνικών των αμοιβαίων κεφαλαίων

Πλαίσιο μεταβίβασης κινδύνων || · Η οδηγία EMIR ισχύει από το 2012 || · Έγκριση τεχνικών προτύπων (Μάρτιος)· || · Τεχνικά πρότυπα για συμβάσεις με την επιφύλαξη της υποχρέωσης υποχρεωτικού συμψηφισμού που πρόκειται να εγκριθούν (δεύτερο τρίμηνο) και να τεθούν σε ισχύ (τρίτο τρίμηνο)

Μείωση των κινδύνων που συνδέονται με τις συναλλαγές χρηματοδότησης τίτλων || || · Εργασίες του ΣΧΣ για συστάσεις πολιτικής σε σχέση με συναλλαγές επαναγοράς και χρηματοδότησης τίτλων || · Πρόταση που αφορά τη νομοθεσία για τις κινητές αξίες

Ενίσχυση της διαφάνειας του σκιώδους τραπεζικού συστήματος || || · Σύσταση της επιτροπής ρυθμιστικής εποπτείας του LEI · Εφαρμογή της νομοθεσίας για τις ανοικτές πωλήσεις (αυξημένη διαφάνεια για τις συμβάσεις ανταλλαγής πιστωτικής αθέτησης και απαγόρευση ακάλυπτων συμβάσεις ανταλλαγής πιστωτικής αθέτησης κρατικών χρεωστικών τίτλων) · Αναθεώρηση MIFID / αύξηση του πεδίου διαφάνειας || · Έναρξη ισχύος των απαιτήσεων αναφοράς για τις συναλλαγές παραγώγων σε αρχεία καταγραφής συναλλαγών (EMIR) (πρώτο τρίμηνο) · Πλαίσιο παρακολούθησης που θα εκπονηθεί από τις αρχές (π.χ. ομάδα εργασίας ΕΣΣΚ), · Προτάσεις νομοθεσίας για κινητές αξίες/Ειδικές ενέργειες για συναλλαγές χρηματοδότησης τίτλων (π.χ. πρωτοβουλία ΕΚΤ για αρχείο καταγραφής συναλλαγών) · Φάση εφαρμογής του αναγνωριστικού κωδικού νομικής οντότητας (LEI)

Εποπτικό πλαίσιο ΕΕ || || · Επανεξέταση του EFSF από την Επιτροπή || · Να εξεταστεί αν χρειάζονται περαιτέρω ενέργειες για την ενισχυμένη εποπτεία του σκιώδους τραπεζικού συστήματος στην ΕΕ

Οργανισμοί αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας || · Ο κανονισμός CRA 1 τέθηκε σε ισχύ το 2009 · Ο κανονισμός CRA 2 τέθηκε σε ισχύ το 2011 || · Ο κανονισμός CRA 3 ισχύει από τις 20 Ιουνίου 2013 (πραγματεύεται κυρίως τις συγκρούσεις συμφερόντων, την υπερβολική εξάρτηση από τις πιστοληπτικές αξιολογήσεις) ||

Εργαλεία εξυγίανσης για μη τραπεζικά ιδρύματα || · Δημόσια διαβούλευση της Επιτροπής με θέμα την εξυγίανση μη τραπεζικών ιδρυμάτων || · Εσωτερική αξιολόγηση / εργασίες σε διεθνές επίπεδο (ΣΧΣ για την εξυγίανση και CPSS-IOSCO για τις υποδομές των χρηματοπιστωτικών αγορών) || · Πρωτοβουλία της Επιτροπής (νομοθετική πρόταση για την ανάκαμψη και εξυγίανση κεντρικών αντισυμβαλλομένων και ανακοίνωση σχετικά με τις κατευθύνσεις πολιτικής αναφορικά με λοιπά μη χρηματοπιστωτικά ιδρύματα)

[1]               Βλ. http://ec.europa.eu/internal_market/bank/docs/shadow/green-paper_en.pdf

[2]               Βλ. ανακοινωθέν της G20 έπειτα από τη σύνοδο κορυφής τον Νοέμβριο 2011 στις Κάννες.

[3]               Βλ. ανακοινωθέν της G20 έπειτα από τη σύνοδο κορυφής στις 2 Απριλίου 2009 στο Λονδίνο.

[4]               Όλες οι δράσεις που προτείνονται από την Επιτροπή στο παρόν έγγραφο είναι συνεπείς και συμβατές με το ισχύον πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (2007-2013) και την πρόταση για την επόμενη περίοδο (2014-2020).

[5]               Οδηγία 2011/61/EΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τους διαχειριστές οργανισμών εναλλακτικών επενδύσεων (AIFMD) (ΕΕ L 174 της 1.7.2011, σ.1).

[6]               Για παράδειγμα, οι διατάξεις που αφορούν τα ανοίγματα τιτλοποίησης στις αναθεωρημένες οδηγίες περί κεφαλαιακών απαιτήσεων όπως περιλαμβάνονται στον κανονισμό (ΕΕ) 575/2013 και στην οδηγία 2013/36/ΕΕ.

[7]               Βλέπε το έγγραφο του ΣΧΣ με τίτλο «Shadow Banking System, Scoping the Issues» της 12ης Απριλίου 2011. Συστάθηκαν πέντε ομάδες εργασίας προκειμένου να ασχοληθούν με i) τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ του σκιώδους τραπεζικού συστήματος και των τραπεζών, ii) τη μείωση των κινδύνων που συνδέονται με τα αμοιβαία κεφάλαια της χρηματαγοράς, iii) τους κινδύνους που ενέχουν «άλλες» οντότητες του σκιώδους τραπεζικού συστήματος, iv) το πλαίσιο παροχής κινήτρων και τη διαφάνεια των συναλλαγών τιτλοποίησης και v) τους κινδύνους από πράξεις χρηματοδότησης τίτλων.

[8]               Σε αυτές ενδέχεται να περιλαμβάνονται ειδικού σκοπού οντότητες τύπου οχημάτων τιτλοποίησης ή διαμεσολαβητικών επενδυτικών οργανισμών, αμοιβαίων κεφαλαίων χρηματαγοράς, επενδυτικών ταμείων που παρέχουν πίστωση ή μοχλεύονται, όπως ορισμένα αμοιβαία κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνου ή ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια και χρηματοπιστωτικές οντότητες που παρέχουν πίστωση ή πιστωτικές εγγυήσεις, οι οποίες δεν ρυθμίζονται όπως οι τράπεζες ή ορισμένες ασφαλιστικές ή αντασφαλιστικές επιχειρήσεις που εκδίδουν ή εγγυώνται πιστωτικά προϊόντα.

[9]               Βλ. http://www.financialstabilityboard.org/publications/r_121128.pdf

[10]             Τα ποσά στη μελέτη του FSB εκφράζονται σε δολάρια ΗΠΑ. Αντιστοιχούν συνολικά σε 67.000 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, εκ των οποίων 23.000 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ βρίσκονται στις Ηνωμένες Πολιτείες, 22.000 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ στη ζώνη του ευρώ και 9.000 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ στο Ηνωμένο Βασίλειο.

[11]             Για την πραγματοποίηση διεθνών συγκρίσεων χρησιμοποιούνται δεδομένα του ΣΧΣ. Έχουν διενεργηθεί επίσης μελέτες από την Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, την ΕΑΚΑΑ, και το ΕΣΣΚ. Ωστόσο, οι εν λόγω μελέτες χρησιμοποιούν διαφορετικές μεθοδολογίες, ορισμούς και πηγές δεδομένων που ενδέχεται να οδηγήσουν σε ουσιώδεις διαφορές στις εκτιμήσεις.

[12]             Βλ. http://ec.europa.eu/internal_market/consultations/docs/2012/shadow/replies-summary_en.pdf.

[13]             Βλ. http://www.europarl.europa.eu/oeil/popups/ficheprocedure.do?lang=en&reference=2012/2115(INI)

[14]             Οδηγία 2009/111/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Σεπτεμβρίου 2009, για την τροποποίηση των οδηγιών 2006/48/ΕΚ, 2006/49/ΕΚ και 2007/64/ΕΚ όσον αφορά τράπεζες συνδεδεμένες με κεντρικούς οργανισμούς, ορισμένα στοιχεία των ιδίων κεφαλαίων, τα μεγάλα χρηματοδοτικά ανοίγματα, τις εποπτικές ρυθμίσεις και τη διαχείριση κρίσεων (ΕΕ L 302 της 17.11.2009 σ.97)

[15]             Οδηγία 2010/76/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 24ης Νοεμβρίου 2010 , για τροποποίηση των οδηγιών 2006/48/ΕΚ και 2006/49/ΕΚ όσον αφορά τις κεφαλαιακές απαιτήσεις για το χαρτοφυλάκιο συναλλαγών και για τις πράξεις επανατιτλοποίησης, καθώς και τον εποπτικό έλεγχο των πολιτικών αποδοχών (ΕΕ L 302 της 14.12.2010 σ.3)

[16]             Η Επιτροπή παρακολουθεί επίσης τις εργασίες που πραγματοποιούνται από την επιτροπή της Βασιλείας για το θέμα αυτό και τις προτεινόμενες τροποποιήσεις της στις τρέχουσες ρυθμίσεις.

[17]             Βλ. http://ec.europa.eu/internal_market/insurance/solvency/

[18]             Οι υπηρεσίες της Επιτροπής θα λάβουν υπόψη ιδίως τις αρχές του Κοινού Φόρουμ, οι οποίες θα οριστικοποιηθούν έως το τέλος του 2013. http://www.bis.org/press/p130211.htm.

[19]             Οδηγία 2011/61/EΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τους διαχειριστές οργανισμών εναλλακτικών επενδύσεων (AIFMD) (ΕΕ L 174 της 1.7.2011, σ.1).

[20]             Μέχρι το τέλος του τρίτου τριμήνου του 2012, τα συνολικά υπό διαχείριση στοιχεία ενεργητικού από αυτά τα εναλλακτικά κεφάλαια ανήλθαν περίπου σε 2.500 δισ. ευρώ (πηγή:  EFAMA).

[21]             Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 648/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 4ης Ιουλίου 2012 , για τα εξωχρηματιστηριακά παράγωγα, τους κεντρικούς αντισυμβαλλομένους και τα αρχεία καταγραφής συναλλαγών (ΕΕL 201 της 27.7.2012 σ. 1)

[22]             Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 236/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 14ης Μαρτίου 2012

για τις ανοικτές πωλήσεις και ορισμένες πτυχές των συμβολαίων ανταλλαγής πιστωτικής αθέτησης (ΕΕ L 86 της 24.3.2012 σ. 1)

[23]             Βλ. http://www.iosco.org/library/pubdocs/pdf/IOSCOPD394.pdf.

[24]             Βλέπε, για παράδειγμα, τις πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί από το Ευρωσύστημα και από την Τράπεζα της Αγγλίας.

[25]             Τα δύο παραδείγματα είναι η σήμανση Prime Collateralised Securities (PCS) για την αγορά των τίτλων που προέρχονται από τιτλοποίηση και η σήμανση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καλυμμένων Ομολογιών (ECBC) για την αγορά καλυμμένων ομολογιών.

[26]             Βλ. http://ec.europa.eu/internal_market/rating-agencies/index_en.htm που αναφέρεται στον πλέον πρόσφατο κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 462/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 2013 , για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1060/2009 για τους οργανισμούς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ (ΕΕ L 146 της 31.5.2013, σ. 1–33) και Οδηγία 2013/14/EΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 21ης Μαΐου 2013, για την τροποποίηση της οδηγίας 2003/41/ΕΚ για τις δραστηριότητες και την εποπτεία των ιδρυμάτων που προσφέρουν υπηρεσίες επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών, της οδηγίας 2009/65/ΕΚ για τον συντονισμό των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων σχετικά με ορισμένους οργανισμούς συλλογικών επενδύσεων σε κινητές αξίες (ΟΣΕΚΑ) και της οδηγίας 2011/61/ΕΕ σχετικά με τους διαχειριστές οργανισμών εναλλακτικών επενδύσεων όσον αφορά την υπέρμετρη στήριξη στις αξιολογήσεις πιστοληπτικής ικανότητας (ΕΕ L 145 της 31.5.2013, σ. 1–3)

[27]             Βλ. http://ec.europa.eu/internal_market/securities/isd/mifid_en.htm

[28]             Βλ. http://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/mobu/mb201302en.pdf#page=90

[29]             http://www.esrb.europa.eu/pub/pdf/occasional/20130318_occasional_paper.pdf?e85401cf104ef718cfe83797b55c87f6

[30]             http://ec.europa.eu/internal_market/consultations/2012/ucits_en.htm.

[31]             Βλ. http://www.europarl.europa.eu/oeil/popups/ficheprocedure.do?lang=en&reference=2012/2115(INI)

[32]             http://www.esrb.europa.eu/pub/pdf/recommendations/2012/ESRB_2011_1.en.pdf?5c66771e20fc39810648296a2c6102d9

[33]             Η προσέγγιση θα είναι ευρύτερη εκείνης της κατηγορίας των διαπραγματεύσιμων αμοιβαίων κεφαλαίων (ΔΑΚ).

[34]             Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 575/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2013, σχετικά με τις απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας για πιστωτικά ιδρύματα και επιχειρήσεις επενδύσεων και την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 648/2012 (Ε L 176 της 27.6.2013 σ.1)

[35]             Οδηγία 2013/36/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2013, σχετικά με την πρόσβαση στη δραστηριότητα πιστωτικών ιδρυμάτων και την προληπτική εποπτεία πιστωτικών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων επενδύσεων, για την τροποποίηση της οδηγίας 2002/87/ΕΚ και για την κατάργηση των οδηγιών 2006/48/ΕΚ και 2006/49/ΕΚ (ΕΕ L 176 της 27.6.2013 σ.338)

[36]             Οι νέοι αυτοί κανόνες θα οριστικοποιηθούν μόλις θα έχουν ολοκληρωθεί οι μελέτες επιπτώσεων.

[37]             Άρθρο 4 παράγραφος 1 της οδηγίας 2006/48/EK του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 14ης Ιουνίου 2006, σχετικά με την ανάληψη και την άσκηση δραστηριότητας πιστωτικών ιδρυμάτων (αναδιατύπωση) (ΕΕ L 177 της 30.6.2006 σ.1) και άρθρο 4 παράγραφος 1 σημείο 1 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 575/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Ιουνίου 2013, σχετικά με τις απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας για πιστωτικά ιδρύματα και επιχειρήσεις επενδύσεων και την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 648/2012 (ΕΕ L 176 της 27.6.2013 σ.1).

[38]             Για παράδειγμα, αυτό συμβαίνει στην περίπτωση της καταναλωτικής πίστης, της πρακτορείας επιχειρηματικών απαιτήσεων, ακόμη και στις δραστηριότητες χρηματοδοτικής μίσθωσης που εκτελούνται χωρίς τραπεζική άδεια σε ορισμένα κράτη μέλη.

[39]               Όλες οι ημερομηνίες είναι ενδεικτικές.