ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

1. Σκοπός 2

2. Τι ενδιαφέρον παρουσιάζει για την ΕΕ αυτός ο τομέας; 3

3. Η σχέση μεταξύ των μέσων αμοιβαίας αναγνώρισης και της κράτησης 4

3.1. Το Ευρωπαϊκό Ένταλμα Σύλληψης (ΕΕΣ) 4

3.2. Μεταφορά των φυλακισμένων 6

3.3. Αναστολή και εναλλακτικές κυρώσεις 7

3.4. Ευρωπαϊκό Ένταλμα Επιτήρησης (ΕΕΕ) 8

3.5. Εφαρμογή 9

4. Το θέμα της προσωρινής κράτησης 9

4.1. Διάρκεια προσωρινής κράτησης 10

4.2. Τακτική επανεξέταση των λόγων προσωρινής κράτησης/προβλεπόμενων από το νόμο μεγίστων περιόδων 11

5. Παιδιά 12

6. Συνθήκες κράτησης 12

6.1. Υφιστάμενες δραστηριότητες που συνδέονται με την κράτηση σε ενωσιακό επίπεδο 13

6.2. Παρακολούθηση των συνθηκών κράτησης από τα κράτη μέλη 13

6.3. Ευρωπαϊκοί σωφρονιστικοί κανόνες 14

7. Δημόσια διαβούλευση 14

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 16

Πίνακας 1: Πληθυσμός των φυλακών στην Ευρωπαϊκή Ένωση 2009-2010 16

Πίνακας 2: Σημερινές δραστηριότητες υποστήριξης σε επίπεδο ΕΕ 19

Σκοπός

Η Επιτροπή επιθυμεί να διερευνήσει το βαθμό κατά τον οποίο τα θέματα κράτησης[1] έχουν αντίκτυπο στην αμοιβαία εμπιστοσύνη, και, κατά συνέπεια, στην αμοιβαία αναγνώριση και τη δικαστική συνεργασία εν γένει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ενώ οι συνθήκες κράτησης και η διαχείριση του σωφρονιστικού συστήματος υπάγονται στην αρμοδιότητα των κρατών μελών, η Επιτροπή ενδιαφέρεται γι’ αυτό το θέμα λόγω της θεμελιώδους σημασίας της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης των δικαστικών αποφάσεων για τον τομέα της ελευθερίας, της ασφάλειας και της δικαιοσύνης.

Για να λειτουργεί αποτελεσματικά η αμοιβαία αναγνώριση, πρέπει να υπάρχει μια κοινή βάση εμπιστοσύνης μεταξύ των δικαστικών αρχών. Κάθε κράτος μέλος πρέπει να γνωρίζει καλύτερα τα δικαστικά συστήματα των άλλων κρατών μελών.

Στο ψήφισμά του σχετικά με ένα οδικό χάρτη για την ενίσχυση των δικονομικών δικαιωμάτων των υπόπτων κατά την ποινική διαδικασία[2], το Συμβούλιο ορίζει ότι «Το χρονικό διάστημα προσωρινής κράτησης ενός ατόμου προτού εκδικασθεί η υπόθεσή του και κατά τη διάρκεια της δίκης ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό μεταξύ των κρατών μελών.. Η υπερβολικά μεγάλη διάρκεια προσωρινής κράτησης αποβαίνει εις βάρος του ατόμου, μπορεί να θίγει τη δικαστική συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και δεν είναι αντιπροσωπευτική των αξιών τις οποίες πρεσβεύει η Ευρωπαϊκή Ένωση» .

Το Συμβούλιο κάλεσε την Επιτροπή να υποβάλει Πράσινη Βίβλο για την προσωρινή κράτηση. Η παρούσα Βίβλος – η οποία αποτελεί μέρος της δέσμης των δικονομικών δικαιωμάτων, αποτελεί την απάντηση της Επιτροπής στο αίτημα του Συμβουλίου.

Η Πράσινη Βίβλος καλύπτει την αλληλεπίδραση μεταξύ των συνθηκών κράτησης και των μέσων αμοιβαίας αναγνώρισης, όπως το Ευρωπαϊκό Ένταλμα Σύλληψης, καθώς και η προσωρινή κράτηση, και δρομολογεί ευρεία δημόσια διαβούλευση βάσει των δέκα ερωτήσεων που διατυπώνονται στην παρούσα Βίβλο.

Το πρόγραμμα της Στοκχόλμης[3] ενθαρρύνει την Επιτροπή να εξετάσει την κράτηση και τα συναφή με αυτή θέματα: «Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο φρονεί ότι θα πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για να ενισχυθεί η αμοιβαία εμπιστοσύνη και για να καταστεί αποτελεσματικότερη η αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης στον τομέα της κράτησης. Θα πρέπει να συνεχιστούν οι προσπάθειες για την προώθηση της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών και να ενισχυθεί η εφαρμογή των ευρωπαϊκών σωφρονιστικών κανόνων, που ενέκρινε το Συμβούλιο της Ευρώπης. Θα μπορούσαν επίσης να εξεταστούν θέματα όπως οι εναλλακτικές προς τη φυλάκιση λύσεις, τα πιλοτικά προγράμματα περί κρατήσεων και οι βέλτιστες πρακτικές όσον αφορά τη διαχείριση του σωφρονιστικού συστήματος. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλείται να εξετάσει περαιτέρω το θέμα αυτό στο πλαίσιο των δυνατοτήτων που προσφέρει η συνθήκη της Λισαβόνας.»

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προτρέπει εδώ και πολλά χρόνια την Επιτροπή να αναλάβει δράσεις σχετικά με διάφορα θέματα στον τομέα της κράτησης. Στο ψήφισμά του σχετικά με το πρόγραμμα της Στοκχόλμης[4], το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητά να οικοδομηθεί ένας ενωσιακός χώρος ποινικής δικαιοσύνης και να αναπτυχτεί μέσω, μεταξύ άλλων, ελάχιστων προτύπων για τις φυλακές και τις συνθήκες κράτησης και κοινού συνόλου δικαιωμάτων των κρατουμένων στην ΕΕ. Τούτο επαναλαμβάνεται στη γραπτή δήλωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου του Φεβρουαρίου 2011 σχετικά με τις παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων των κρατουμένων στην Ευρωπαϊκή Ένωση[5].

Τι ενδιαφέρον παρουσιάζει για την ΕΕ αυτός ο τομέας;

Τα θέματα της κράτησης, είτε συνδέονται με προσωρινά κρατούμενους είτε με καταδικασθέντες, υπάγονται στην αρμοδιότητα των κρατών μελών. Εντούτοις, υπάρχουν λόγοι να διερευνήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση αυτά τα θέματα, ανεξάρτητα από την αρχή της επικουρικότητας.

Τα θέματα της κράτησης εμπίπτουν στο πεδίο ενδιαφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς, πρώτον, αποτελούν μια πτυχή των δικαιωμάτων που πρέπει να διασφαλίζονται για να προωθείται η αμοιβαία εμπιστοσύνη και η ομαλή λειτουργία των μέσων αμοιβαίας αναγνώρισης και, δεύτερον, επειδή η Ευρωπαϊκή Ένωση προασπίζεται ορισμένες αξίες.

Για να προωθηθεί η αμοιβαία εμπιστοσύνη, οι προτεραιότητες της Επιτροπής στον τομέα της ποινικής δικαιοσύνης είναι να ενισχύσει τα δικονομικά δικαιώματα μέσω ελάχιστων κανόνων για τους υπόπτους ή τους κατηγορουμένους σε ποινική διαδικασία. Ένα ελάχιστο πρότυπο προστασίας για τα ατομικά δικαιώματα δεν θα ωφελήσει μόνο τα άτομα στην Ένωση αλλά θα προωθήσει και την αμοιβαία εμπιστοσύνη που αποτελεί το αναγκαίο αντίβαρο στα μέτρα δικαστικής συνεργασίας τα οποία ενισχύουν τις εξουσίες των εισαγγελικών αρχών, των δικαστηρίων και των ανακριτικών αρχών.

Για το σκοπό αυτό, η Επιτροπή κατάρτισε μια δέσμη μέτρων για τα δικονομικά δικαιώματα των υπόπτων και κατηγορουμένων[6] που θα συμβάλουν στην επίτευξη της αναγκαίας αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των δικαστικών λειτουργών, ενώ θα λαμβάνουν υπόψη τις διαφορές μεταξύ των νομικών παραδόσεων και συστημάτων των κρατών μελών.

Η Επιτροπή έχει ήδη τονίσει ότι ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων εντός της ΕΕ έχει ζωτική σημασία για την οικοδόμηση αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών μελών. Η έλλειψη εμπιστοσύνης όσον αφορά την αποτελεσματικότητα των θεμελιωδών δικαιωμάτων στα κράτη μέλη όταν εφαρμόζουν το δίκαιο της Ένωσης θα παρεμπόδιζε τη λειτουργία και την ενίσχυση των μέσων συνεργασίας στον τομέα της ελευθερίας, της ασφάλειας και της δικαιοσύνης.[7]

Ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Χάρτης της ΕΕ) καθορίζει ένα πρότυπο με το οποίο πρέπει να συμμορφώνονται όλα τα κράτη μέλη όταν εφαρμόζουν το ενωσιακό δίκαιο. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) αποφάσισε ότι οι απαράδεκτες συνθήκες κράτησης μπορούν να αποτελέσουν παράβαση του άρθρου 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ). Το άρθρο 4 του Χάρτη της ΕΕ διατυπώνεται πανομοιότυπα με το άρθρο 3 της ΕΣΔΑ, και οι δύο αυτές διατάξεις έχουν το ίδιο πεδίο εφαρμογής και νόημα. Το άρθρο 19 παράγραφος 2 του Χάρτη της ΕΕ ορίζει επίσης ότι κανείς δεν μπορεί να εκδοθεί προς κράτος όπου διατρέχει σοβαρό κίνδυνο να υποστεί απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση.

Παρά το γεγονός ότι το δίκαιο και οι ποινικές διαδικασίες όλων των κρατών μελών υπόκεινται στα πρότυπα της ΕΣΔΑ και πρέπει να συμμορφώνονται με τον Χάρτη της ΕΕ όταν εφαρμόζουν το ενωσιακό δίκαιο, υπάρχουν ακόμη αμφιβολίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο τηρούνται στην ΕΕ τα πρότυπα αυτά.

Η σχέση μεταξύ των μέσων αμοιβαίας αναγνώρισης και της κράτησης

Οι συνθήκες κράτησης έχουν άμεσο αντίκτυπο στην ομαλή λειτουργία της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης των δικαστικών αποφάσεων. Τόσο οι προσωρινά κρατούμενοι όσο και οι καταδικασμένοι έχουν δικαίωμα σε ένα εύλογο επίπεδο συνθηκών κράτησης. Ο υπερπληθυσμός στις φυλακές και οι ισχυρισμοί για κακή μεταχείριση των κρατουμένων μπορούν να υπονομεύσουν την εμπιστοσύνη που είναι αναγκαία για την ενίσχυση της δικαστικής συνεργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η αρχή της θεμελιώδους αναγνώρισης βασίζεται στην ιδέα της αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών μελών. Οι δικαστικές αποφάσεις πρέπει να αναγνωρίζονται ως ισοδύναμες και να εκτελούνται σε όλη την Ένωση ανεξάρτητα από το πού ελήφθη η απόφαση. Τούτο βασίζεται στο τεκμήριο ότι τα συστήματα ποινικής δικαιοσύνης στην Ευρωπαϊκή Ένωση ενώ δεν είναι ίδια, είναι τουλάχιστον ισοδύναμα. Οι δικαστικές αποφάσεις εκτελούνται κατά κανόνα από δικαστές στο κράτος εκτέλεσης. Οι δικαστές αυτοί πρέπει να είναι πεπεισμένοι ότι η αρχική απόφαση ελήφθη δίκαια (π.χ. ότι δεν παραβιάστηκαν τα δικαιώματα του ατόμου όταν ελήφθη η απόφαση) και ότι τα δικαιώματα του ατόμου θα γίνουν πλήρως σεβαστά όταν επιστρέψει σε άλλο κράτος μέλος.

Χωρίς την αμοιβαία εμπιστοσύνη στον τομέα της κράτησης, τα μέσα αμοιβαίας αναγνώρισης της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχουν σχέση με την κράτηση δεν θα λειτουργήσουν ορθά, διότι ένα κράτος μέλος ενδέχεται να είναι απρόθυμο να αναγνωρίσει και να εκτελέσει την απόφαση που έχει ληφθεί από τις αρχές άλλου κράτους μέλους. Θα ήταν δύσκολο να αναπτυχτεί στενότερη δικαστική συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών αν δεν καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες για να βελτιωθούν οι συνθήκες κράτησης και να προωθηθούν οι εναλλακτικές προς την κράτηση λύσεις.

Ορισμένα μέσα αμοιβαίας αναγνώρισης επηρεάζονται δυνητικά από το θέμα των συνθηκών κράτησης. Τα εν λόγω μέσα είναι οι αποφάσεις-πλαίσιο του Συμβουλίου για το Ευρωπαϊκό Ένταλμα Σύλληψης, η μεταφορά κρατουμένων, η αμοιβαία αναγνώριση εναλλακτικών ποινών και της αναστολής εκτέλεσης καθώς και το Ευρωπαϊκό Ένταλμα Επιτήρησης.

Το Ευρωπαϊκό Ένταλμα Σύλληψης (ΕΕΣ)[8]

Το ΕΕΣ απαιτεί την παράδοση μεταξύ κρατών μελών ατόμων που καταζητούνται τόσο για να προσαχθούν σε δίκη όσο και για να εκτίσουν ποινή κατόπιν καταδικαστικών αποφάσεων και αφορά, ως εκ τούτου, τόσο την προσωρινή κράτηση όσο και την μετά τη δίκη κράτηση.

Ενώ αποδείχτηκε ότι το ΕΕΣ αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για να διασφαλίζεται ότι οι εγκληματίες δεν μπορούν να χρησιμοποιούν τα σύνορα για να διαφεύγουν της δικαιοσύνης, ιδίως σε σχέση με σοβαρές και οργανωμένες εγκληματικές πράξεις με διασυνοριακή διάσταση, η εφαρμογή του, συμπεριλαμβανομένης της θεμελιώδους αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης στην οποία βασίζεται, πρέπει να σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα. Το άρθρο 1 παράγραφος 3 του ΕΕΣ προβλέπει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να σέβονται τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις θεμελιώδεις νομικές αρχές, συμπεριλαμβανομένου του άρθρου 4 του Χάρτη της ΕΕ και του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ, και δεν υποχρεώνει τις δικαστικές αρχές να παραδίδουν ένα άτομο όταν είναι πεπεισμένες, ενώ ταυτόχρονα λαμβάνουν υπόψη όλες τις περιστάσεις της υπόθεσης, ότι η παράδοση αυτή θα καταλήξει σε παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ατόμου λόγω απαράδεκτων συνθηκών κράτησης.

Εντούτοις, η μεταχείριση των κρατουμένων για τους οποίους έχει εκδοθεί ΕΕΣ πρέπει να φτάνει σε ένα ελάχιστο επίπεδο αυστηρότητας για να εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 4 του Χάρτη της ΕΕ και του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ. Πρόσφατα, έγινε επίκληση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ σε διαδικασίες του ΕΕΣ, όταν ασκήθηκε προσφυγή κατά της παράδοσης λόγω εικαζόμενων ακατάλληλων συνθηκών κράτησης στο κράτος έκδοσης.

Παράδειγμα: Σε μια πρόσφατη απόφαση, στην υπόθεση «The Minister for Justice Equality and Law Reform κατά Robert Rettinger», της 23ης Ιουλίου 2010, το ιρλανδικό Supreme Court ακύρωσε απόφαση του ιρλανδικού High Court για την παράδοση υπόπτου για τον οποίο είχε εκδοθεί ευρωπαϊκό ένταλμα σύλληψης στο κράτος έκδοσης. Το Supreme Court παρέπεμψε την υπόθεση στο High Court για να την εκδικάσει εκ νέου αφού εξετάσει διεξοδικά όλο το υλικό που διέθετε για να διαπιστώσει κατά πόσο υπήρχε πραγματικός κίνδυνος να υποστεί το παραδιδόμενο άτομο μεταχείριση που αντιβαίνει στο άρθρο 3 της ΕΣΔΑ. Στην απόφασή του το ιρλανδικό Supreme Court αναφέρθηκε σε ορισμένες υποθέσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) για τις συνθήκες κράτησης, στις οποίες το ΕΔΑΔ κατέληγε στο συμπέρασμα ότι οι καταγγέλλοντες κρατήθηκαν σε απάνθρωπες και εξευτελιστικές συνθήκες.

Στην υπόθεση αυτή, ασκήθηκε προσφυγή κατά της παράδοσης συνεπώς για λόγους που συνδέονται με θέματα κράτησης, δεδομένου ότι θεωρήθηκε ότι οι συνθήκες στο κράτος έκδοσης δεν ήταν σύμφωνες με τον Χάρτη της ΕΕ και τα πρότυπα της ΕΣΔΑ.

Τα προβλήματα προκύπτουν, αφενός, στο στάδιο πριν από τη δίκη και, αφετέρου, στο στάδιο μετά τη δίκη[9]. Μια δικαστική αρχή μπορεί να θεωρήσει αδιάσειστο ένα σχετικό με την κράτηση επιχείρημα σε μια συγκεκριμένη υπόθεση και να αρνηθεί την παράδοση. Ακόμη και όταν η διαδικασία δεν καταλήγει σε άρνηση, το «υψηλό επίπεδο εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών μελών» (που αναφέρεται ως η βάση του συστήματος του ΕΕΣ στην αιτιολογική σκέψη 10 της απόφασης-πλαίσιο) υποσκάπτεται όταν οι δικαστικές αρχές πρέπει συνεχώς να σταθμίζουν αυτή την εμπιστοσύνη σε σχέση με τις συνδεόμενες με την κράτηση ελλείψεις που γνωρίζουν.

Δεδομένου του δικαιώματος σε ταχεία δίκη που κατοχυρώνεται στο άρθρο 6 παράγραφος 1 της ΕΣΔΑ, όταν η χρονική περίοδος προσωρινής κράτησης είναι υπερβολικά μεγάλη, τα κράτη μέλη εκτέλεσης του ΕΕΣ μπορούν να αντιταχθούν στη χρησιμοποίηση ενός μέσου που έχει σχεδιαστεί για την ταχεία παράδοση ατόμων για να δικαστούν, αν τα άτομα αυτά διατρέχουν τον κίνδυνο να περάσουν μήνες εν αναμονή της δίκης τους σε μια φυλακή της αλλοδαπής, ενώ θα μπορούσαν να είχαν παραμείνει στη χώρα τους έως ότου οι αρχές στο κράτος έκδοσης του εντάλματος ήταν έτοιμες για τη δίκη.

Μεταφορά των φυλακισμένων

Η απόφαση-πλαίσιο 2008/909/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 27ης Νοεμβρίου 2008,[10] σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης σε ποινικές αποφάσεις οι οποίες επιβάλλουν στερητικές της ελευθερίας ποινές ή στερητικά της ελευθερίας μέτρα για το σκοπό της εκτέλεσής τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να έχει εφαρμοστεί έως τις 5 Δεκεμβρίου 2011. Η απόφαση-πλαίσιο θεσπίζει ένα σύστημα για τη μεταφορά καταδίκων πίσω στο κράτος μέλος του οποίου είναι υπήκοοι ή στο οποίο διαμένουν συνήθως (ή στο κράτος μέλος με το οποίο έχουν στενούς δεσμούς). Το άρθρο 3 παράγραφος 4 προβλέπει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να σέβονται τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις θεμελιώδεις νομικές αρχές. Πρέπει να διευκολύνουν την κοινωνική επανένταξη του καταδίκου, διασφαλίζοντας ότι εκτίει την ποινή του στη χώρα καταγωγής του.

Παράδειγμα: Ο Peter είναι υπήκοος ενός κράτους μέλους Α. Έχει καταδικαστεί για ποινικό αδίκημα στο κράτος μέλος Β, όπου ζει συνήθως και του επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης 2 ετών. Οι αρχές του κράτους μέλους Β μπορούν να τον οδηγήσουν πίσω στο κράτος μέλος Α για να εκτίσει την ποινή χωρίς να ζητήσουν τη συγκατάθεσή του.

Οι εκλαμβανόμενες ως κακές συνθήκες κράτησης, ή οι συνθήκες που ενδέχεται να μην ανταποκρίνονται στα ελάχιστα πρότυπα τα οποία απαιτούνται από τους ευρωπαϊκούς σωφρονιστικούς κανόνες του Συμβουλίου της Ευρώπης θα μπορούσαν να αποτελούν εμπόδιο στη μεταφορά των φυλακισμένων. Οι καταδικασθέντες οι οποίοι δεν επιθυμούν να μεταφερθούν θα μπορούσαν να ισχυριστούν ότι η μεταφορά τους ενδέχεται να έχει ως αποτέλεσμα να υποβληθούν σε απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση.

Η απόφαση-πλαίσιο καταργεί την απαίτηση συγκατάθεσης του καταδικασθέντος ως προς τη μεταφορά του. Τούτο σημαίνει ότι πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στην πιθανή παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων στο μετά τη μεταφορά στάδιο. Η βελτίωση της πρόσβασης σε πληροφορίες σχετικά με τις συνθήκες στις φυλακές και τα συστήματα ποινικής δικαιοσύνης σε άλλα κράτη θα επιτρέψουν στα κράτη έκδοσης να λαμβάνουν υπόψη όλους τους σχετικούς παράγοντες προτού κινήσουν τη διαδικασία μεταφοράς.

Υπάρχει κίνδυνος ότι οι μεταφορές μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να ανακουφίσουν τον υπερπληθυσμό στις φυλακές σε ένα κράτος μέλος, αυξάνοντάς τον πιθανόν σε ένα άλλο. Τούτο θα μπορούσε να αποτελέσει ιδιαίτερο πρόβλημα όταν ένα κράτος μέλος έχει υψηλό ποσοστό φυλακισμένων που είναι υπήκοοι ενός άλλου, ενδεχομένως γειτονικού κράτους μέλους.

Η ποικιλία που υπάρχει μεταξύ των νομοθεσιών των κρατών μελών σχετικά με την επιβολή των στερητικών της ελευθερίας ποινών δημιουργεί δυνητικά προβλήματα για την επιτυχή λειτουργία της απόφασης-πλαίσιο. Εάν ένα άτομο καταδικαστεί σε ένα κράτος μέλος σε ποινή φυλάκισης την οποία θα εκτίσει σε ένα άλλο, είναι σημαντικό να γνωρίζει τη διάρκεια της ποινής που θα πρέπει πράγματι να εκτίσει. Τα κράτη μέλη έχουν διαφορετικούς κανόνες σχετικά με την υπό όρους ή πρόωρη απόλυση[11], και αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει εμπόδιο στις μεταφορές εάν το ενδιαφερόμενο άτομο επρόκειτο τελικά να εκτίσει ποινή μεγαλύτερης διάρκειας στο κράτος μέλος στο οποίο μεταφέρθηκε από ό,τι θα εξέτιε σε αυτό στο οποίο καταδικάστηκε. Υπάρχει κίνδυνος το κράτος εκτέλεσης (έκτισης) να διαθέτει λιγότερο γενναιόδωρο σύστημα πρόωρης απόλυσης από ό,τι το κράτος καταδίκης (έκδοσης). Το ΕΔΑΔ απεφάνθη[12] ότι, σε παρόμοια περίπτωση, δεν «απέκλειε τη δυνατότητα ότι μια κατάφωρα μεγαλύτερης de facto διάρκειας ποινή φυλάκισης στο κράτος έκτισης (εκτέλεσης) να οδηγούσε σε παράβαση του άρθρου 5 της ΕΣΔΑ (δικαίωμα στην ελευθερία και την ασφάλεια) και, ως εκ τούτου, το κράτος καταδίκης (έκδοσης) να υπέχει ευθύνη δυνάμει του εν λόγω άρθρου»[13].

Αναστολή και εναλλακτικές κυρώσεις

Η απόφαση-πλαίσιο 2008/947/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 27ης Νοεμβρίου 2008[14] σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης αποφάσεων αναστολής εκτέλεσης της ποινής ή απόλυσης υπό όρους και εναλλακτικών κυρώσεων πρέπει να έχει εφαρμοστεί έως τις 6 Δεκεμβρίου 2011.

Η απόφαση-πλαίσιο αφορά το μετά τη δίκη στάδιο. Εφαρμόζει την αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης πολλών εναλλακτικών προς τη στέρηση της ελευθερίας κυρώσεων και μέτρων που διευκολύνουν την πρόωρη απόλυση. Το άρθρο 1 παράγραφος 4 προβλέπει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να σέβονται τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις θεμελιώδεις νομικές αρχές. Η απόφαση αναστολής εκτέλεσης της ποινής ή απόλυσης υπό όρους, ή άλλη εναλλακτική κύρωση θα εκτελείται σε ένα κράτος μέλος άλλο από αυτό στο οποίο καταδικάστηκε το άτομο και μπορεί να εκτελείται σε οποιοδήποτε κράτος μέλος εφόσον το ενδιαφερόμενο άτομο έχει συγκατατεθεί.

Παράδειγμα: Η Άννα είναι υπήκοος ενός κράτους μέλους Α αλλά βρίσκεται σε διακοπές σε κράτος μέλος Β. Καταδικάστηκε για μια αξιόποινη πράξη στο κράτος Β και της επεβλήθη ως ποινή η εκτέλεση κοινωφελούς εργασίας αντί στερητικής της ελευθερίας ποινής. Μπορεί να επιστρέψει στο κράτος μέλος καταγωγής και οι αρχές αυτού του κράτους μέλους είναι υποχρεωμένες να αναγνωρίσουν την ποινή κοινωφελούς εργασίας και να επιτηρήσουν την εκτέλεσή της από την Άννα.

Η απόφαση-πλαίσιο εφαρμόζει την αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης σε πολλές από αυτές τις εναλλακτικές προς τη στέρηση της ελευθερίας κυρώσεις και μέτρα που διευκολύνουν την πρόωρη απόλυση. Η ορθή εφαρμογή της συνεπάγεται ότι τα μέτρα αναστολής και οι εναλλακτικές προς τη φυλάκιση κυρώσεις πρέπει να ισχύουν σε όλα τα νομικά συστήματα στην Ένωση. Τα μέτρα αυτά πρέπει να προωθηθούν σε ενωσιακό επίπεδο για την ορθή και αποτελεσματική εφαρμογή των κανόνων από τα κράτη μέλη.

Ευρωπαϊκό Ένταλμα Επιτήρησης (ΕΕΕ)

Η απόφαση-πλαίσιο 2009/829/ΔΕΥ του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2009,[15] σχετικά με την εφαρμογή, μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της αρχής της αμοιβαίας αναγνώρισης στις αποφάσεις περί μέτρων επιτήρησης εναλλακτικά προς την προσωρινή κράτηση. Πρέπει να έχει εφαρμοστεί έως την 1η Δεκεμβρίου 2012. Το άρθρο 5 προβλέπει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να σέβονται τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις θεμελιώδεις νομικές αρχές.

Το ΕΕΕ αφορά την προσωρινή απόλυση στο προδικαστικό στάδιο. Θα επιτρέψει ένα μη στερητικό της ελευθερίας μέτρο επιτήρησης να μεταφέρεται από το κράτος μέλος όπου ο μη διαμένων μονίμως είναι ύποπτος αξιόποινης πράξης στο κράτος μέλος στο οποίο διαμένει μονίμως. Τούτο θα επιτρέψει σε έναν ύποπτο να υπόκειται σε μέτρο επιτήρησης στο κράτος μέλος μόνιμης διαμονής του μέχρις ότου διεξαχθεί η δίκη στο αλλοδαπό κράτος μέλος και προβλέπει έτσι ένα τρόπο να μειωθεί στο μέλλον η προσωρινή κράτησης των μη μονίμως διαμενόντων πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Παράδειγμα: Ο Hans, ο οποίος διαμένει μονίμως στο κράτος μέλος Α συλλαμβάνεται και κατηγορείται για αξιόποινη πράξη στο κράτος μέλος Β. Η δίκη του θα αρχίσει μετά από 6 μήνες. Εάν ήταν μόνιμος κάτοικος του κράτους μέλους Β, ο δικαστής μάλλον θα τον άφηνε ελεύθερο με καταβολή εγγύησης, υπό τον όρο να εμφανίζεται στο αστυνομικό τμήμα, αλλά ο δικαστής δεν είναι πρόθυμος να ενεργήσει κατ’ αυτόν τον τρόπο διότι ο Hans ζει σε άλλο κράτος μέλος και θα επιστρέψει σε αυτό εν αναμονή της δίκης. Ο δικαστής φοβάται ότι ο Hans δεν θα επιστρέψει και ότι ενδέχεται ακόμη και να διαφύγει. Βάσει του ΕΕΕ, ο δικαστής μπορεί να επιτρέψει στον Hans να επιστρέψει στο κράτος μέλος Α υπό τον όρο εμφάνισης και μπορεί να ζητήσει από τις αρχές του κράτους μέλους Α να διασφαλίσουν ότι ο Hans πράγματι εμφανίζεται στο αστυνομικό τμήμα σύμφωνα με την απόφαση του δικαστηρίου στο κράτος μέλος Β.

Το ΕΕΕ προβλέπει την εφαρμογή πολλών εναλλακτικών ειδών επιτήρησης αντί της προσωρινής κράτησης, όπως την υποχρέωση του ατόμου να ενημερώνει την αρμόδια αρχή του κράτους εκτέλεσης σχετικά με τυχόν αλλαγή κατοικίας, ιδίως προς το σκοπό της παραλαβής των κλητεύσεων να παραστεί σε ακρόαση ή δίκη στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών, την απαγόρευση εισόδου σε ορισμένα μέρη στο κράτος έκδοσης ή στο κράτος εκτέλεσης, την υποχρέωση παραμονής σε συγκεκριμένο τόπο για καθορισμένο χρόνο, την υποχρέωση που περιλαμβάνει περιορισμούς όσον αφορά την έξοδο από το κράτος εκτέλεσης, την υποχρέωση του ατόμου να εμφανίζεται κατά τακτά διαστήματα σε συγκεκριμένη αρχή, την υποχρέωση κατάθεσης συγκεκριμένου χρηματικού ποσού ή άλλου είδους εγγύησης ή την υποχρέωση θεραπείας απεξάρτησης.

Το σύστημα του ΕΕΕ εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια του κράτους μέλους έκδοσης, και συνεπώς είναι δύσκολο να προβλεφθεί ο τρόπος με τον οποίο θα το εφαρμόσουν τα εθνικά δικαστήρια καθώς και ο τρόπος αλληλεπίδρασης με το ΕΕΣ. Επίσης, γεννώνται ερωτήματα σχετικά με τη συχνότητα με την οποία θα χρησιμοποιείται το ΕΕΕ.

Η αμοιβαία εμπιστοσύνη έχει βασική σημασία για την επιτυχή λειτουργία του ΕΕΕ. Εντούτοις, υπάρχει κίνδυνος ότι το μέσο δεν θα χρησιμοποιείται με ενιαίο τρόπο σε όλα τα κράτη μέλη, αλλά μόνο μεταξύ των χωρών εκείνων στις οποίες υπάρχει αμοιβαία εμπιστοσύνη.

Θα μπορούσε να ενθαρρυνθεί η χρήση των εναλλακτικών προς την προσωρινή κράτηση μέτρων. Με την εφαρμογή του ΕΕΕ, θα πρέπει να προωθηθεί η χρήση εναλλακτικών μέτρων, όπως για παράδειγμα, η επιτήρηση με ηλεκτρονικές συσκευές, για την ορθή και αποτελεσματική εφαρμογή των κανόνων του ΕΕΕ από τα κράτη μέλη και για να περιοριστεί η προσωρινή κράτηση.

Εφαρμογή

Το θέμα του κατά πόσο οι συνθήκες κράτησης είναι τέτοιες που να επιτρέπουν να εδραιωθεί η αμοιβαία εμπιστοσύνη, ώστε να μην υπάρχουν εμπόδια στην εφαρμογή των μέσων αμοιβαίας αναγνώρισης στην ΄Ενωση, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί πριν από τη μεταφορά των αποφάσεων-πλαίσιο στην εθνική νομοθεσία το 2011 και το 2012 αντιστοίχως.

Είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να μεταφέρουν τις αποφάσεις αυτές στην εθνική τους νομοθεσία το συντομότερο δυνατό και να τις εφαρμόσουν ορθά. Η Επιτροπή είναι στη διάθεση των κρατών μελών για να τους παρέχει βοήθεια και καθοδήγηση σχετικά με την ορθή πρακτική και θα συνεχίσει τις περιφερειακές ημερίδες εργασίας σχετικά με την εφαρμογή από το 2010, καθώς οι εν λόγω ημερίδες θεωρήθηκαν σημαντική πτυχή της διαδικασίας εφαρμογής.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΜΕΣΑ ΑΜΟΙΒΑΙΑΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ

1) Προδικαστικό στάδιο : Ποιές μη στερητικές της ελευθερίας εναλλακτικές προς την προσωρινή κράτηση κυρώσεις προβλέπονται; Λειτουργούν; Θα μπορούσαν οι εναλλακτικές προς την προσωρινή κράτηση κυρώσεις να προωθηθούν σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης; Εάν ναι, με ποιο τρόπο;

2) Μετά τη δίκη : Ποια είναι τα πλέον σημαντικά εναλλακτικά προς τα στερητικά της ελευθερίας μέτρα (όπως κοινωφελής εργασία ή αναστολή εκτέλεσης της ποινής ή υπό όρους απόλυση) στο νομικό σας σύστημα; Λειτουργούν; Θα μπορούσε η αναστολή εκτέλεσης της ποινής ή η υπό όρους απόλυση και άλλα εναλλακτικά προς την κράτηση μέτρα να προωθηθούν σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης; Εάν ναι, με ποιόν τρόπο;

3) Πως πιστεύεται ότι οι συνθήκες κράτησης μπορούν να έχουν επίπτωση στην ορθή λειτουργία του ΕΕΣ; Τι πιστεύετε για τη λειτουργία της απόφασης-πλαίσιο για τη μεταφορά των κρατουμένων;

Το θέμα της προσωρινής κράτησης

Η κράτηση μπορεί να αποφασιστεί μόνο όταν συμμορφώνεται με το καθήκον σεβασμού του δικαιώματος της ελευθερίας (άρθρο 5 παράγραφος 1 της ΕΣΔΑ), το οποίο συνδέεται στενά με το τεκμήριο αθωότητας.[16] Το άρθρο 48 παράγραφος 1 του Χάρτη προβλέπει ότι «κάθε κατηγορούμενος τεκμαίρεται ότι είναι αθώος μέχρι αποδείξεως της ενοχής του σύμφωνα με το νόμο». Το άρθρο 6 παράγραφος 2 της ΕΣΔΑ και το ICCPR (Διεθνές σύμφωνο για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα)[17] περιλαμβάνουν επίσης διατάξεις για το τεκμήριο αθωότητας[18]. Η προσωρινή κράτηση στο πλαίσιο της παρούσας Πράσινης Βίβλου καλύπτει την περίοδο μέχρι την οριστική απόφαση[19]. Η προσωρινή κράτηση αποτελεί μέτρο έκτακτου χαρακτήρα στα δικαστικά συστήματα όλων των κρατών μελών. Πρέπει να εφαρμόζεται μόνον όταν όλα τα άλλα μέτρα κρίνονται ανεπαρκή. Σε ορισμένα ευρωπαϊκά συστήματα, η προσωρινή κράτηση θεσπίζεται ακόμη και από συνταγματικό κανόνα, γεγονός που καταδεικνύει την υποστήριξη της ελευθερίας σύμφωνα με το τεκμήριο της αθωότητας. Τούτο περιορίζει τις περιστάσεις υπό τις οποίες επιτρέπεται η προσωρινή κράτηση και θεσπίζει ειδικά κριτήρια και διαδικασίες για τη χρήση της. Για παράδειγμα, θα πρέπει να εφαρμόζεται μόνο εφόσον το δικαστήριο κρίνει ότι υπάρχει ουσιώδης κίνδυνος διαφυγής των κατηγορουμένων, ότι οι κατηγορούμενοι αντιπροσωπεύουν απειλή για την ασφάλεια των πολιτών, των θυμάτων ή των μαρτύρων ή κίνδυνο παρεμπόδισης των ερευνών. Το καθεστώς των κατηγορουμένων που κρατούνται πρέπει, ωστόσο, να ελέγχεται σε όλες τις υποθέσεις και η επιλεξιμότητά τους για απόλυση να επανεξετάζεται κατά τη διάρκεια της διαδικασίας. Κατά τον ορισμό δικασίμου θα πρέπει να δίνεται προτεραιότητα στις υποθέσεις των κατηγορουμένων που κρατούνται. Η αρχή της αναλογικότητας στις ποινικές υποθέσεις απαιτεί τα μέτρα καταναγκασμού, όπως η προσωρινή κράτηση ή τα εναλλακτικά προς την κράτηση αυτή μέτρα, να χρησιμοποιούνται μόνον όταν είναι απολύτως απαραίτητο και μόνον για όσο χρόνο απαιτείται. Οι εθνικές δικαστικές αρχές είναι αρμόδιες να διασφαλίζουν ότι, σε μια δεδομένη υπόθεση, η προσωρινή κράτηση ενός κατηγορουμένου δεν υπερβαίνει ένα εύλογο χρονικό διάστημα και συμμορφώνεται με την αρχή του τεκμηρίου της αθωότητας και το δικαίωμα στην ελευθερία ενώ παράλληλα ανταποκρίνεται στις ανάγκες διερεύνησης των ποινικών αδικημάτων.

Διάρκεια προσωρινής κράτησης

Η διάρκεια προσωρινής κράτησης ενός ατόμου ποικίλλει σε μεγάλο βαθμό μεταξύ των κρατών μελών. Η νομολογία του ΕΔΑΔ ορίζει ότι η προσωρινή κράτηση πρέπει να θεωρείται έκτακτο μέτρο και ότι πρέπει να γίνεται η ευρύτερη δυνατή χρήση των μη στερητικών της ελευθερίας μέτρων επιτήρησης. Εντούτοις, στην πράξη οι αλλοδαποί βρίσκονται συχνά σε μειονεκτική θέση όσον αφορά την απόλυση κατόπιν καταβολής εγγυήσεως, διότι θεωρείται ότι υπάρχει γι’ αυτούς μεγαλύτερος κίνδυνος να διαφύγουν απ’ ό,τι για τους ημεδαπούς κατηγορούμενους. Ως εκ τούτου, συχνά δεν γίνεται δεκτό το αίτημα αποφυλάκισης άλλων κατηγορουμένων και, κατά συνέπεια, αυτοί στερούνται του δικαιώματός τους στην ελευθερία, μόνο για το λόγο ότι έχουν λιγότερους δεσμούς με το εν λόγω κράτος.

Σε ορισμένες χώρες δεν προβλέπεται από το νόμο ανώτατη διάρκεια προσωρινής κράτησης. Σε μερικές από αυτές ένα άτομο μπορεί να κρατείται προσωρινά μέχρι 4 έτη[20]. Υπερβολικά μακρές περίοδοι προσωρινής κράτησης αποβαίνουν εις βάρος του ατόμου και ένα σύστημα υπερβολικά μακρών περιόδων προσωρινής κράτησης σε ένα συγκεκριμένο κράτος μέλος μπορεί να υπονομεύσει την αμοιβαία εμπιστοσύνη.

Μια δικαστική αρχή πρέπει να εφαρμόζει το πλέον κατάλληλο ήπιο μέτρο καταναγκασμού, δηλ. να επιλέγει ένα εναλλακτικό προς την προσωρινή κράτηση μέτρο, εάν αυτό επαρκεί για να αποσοβηθεί ο κίνδυνος της διαφυγής ή της υποτροπής. Οι αρχές αυτές μπορούν να εκδώσουν ένα ΕΕΣ για να διασφαλίσουν την επιστροφή ενός ατόμου για να δικαστεί, το οποίο αφέθηκε ελεύθερο και του επετράπη να επιστρέψει στο κράτος μέλος καταγωγής του, αντί να κρατηθεί προσωρινά. Η δυνατότητα αυτή θα μπορούσε να επιτρέψει στους δικαστές να κάνουν πιο ισορροπημένη χρήση της προσωρινής κράτησης και να αφήνουν ελεύθερα άτομα τα οποία κατηγορούνται για αξιόποινη πράξη και δεν διαμένουν μόνιμα στον τόπο δικαιοδοσίας τους, μειώνοντας έτσι τις περιόδους προσωρινής κράτησης.

Τέλος, το άρθρο 47 του Χάρτη της ΕΕ και η ΕΣΔΑ[21] προβλέπει ότι κάθε άτομο έχει δικαίωμα να παραπεμφθεί σε δίκη εντός εύλογης προθεσμίας ή να απολυθεί κατά τη διαδικασία και ότι η απόλυση αυτή δύναται να εξαρτηθεί από εγγύηση που εξασφαλίζει την παράσταση του ενδιαφερομένου στη δικάσιμο.

Τακτική επανεξέταση των λόγων προσωρινής κράτησης/προβλεπόμενων από το νόμο μεγίστων περιόδων

Εγείρεται το ερώτημα του κατά πόσο ελάχιστα πρότυπα όσον αφορά διατάξεις για την επανεξέταση των λόγων της προσωρινής κράτησης και/ή των μέγιστων προθεσμιών προσωρινής κράτησης που προβλέπονται από το νόμο θα ενίσχυαν την αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ των κρατών μελών.

Το δικαίωμα σε ταχεία δίκη και απόλυση πριν από τη δίκη (εκτός αν υπάρχουν επιτακτικοί λόγοι για την προσωρινή κράτηση του ατόμου) είναι ένα σημαντικό δικαίωμα. Ορισμένα κράτη μέλη έχουν μέγιστα χρονικά όρια προσωρινής κράτησης που προβλέπονται από το νόμο. Υπάρχει μια απαίτηση για δικαστική επανεξέταση της προσωρινής κράτησης δυνάμει του άρθρου 5 της ΕΣΔΑ και τούτο πρέπει να ερμηνευθεί ως περιοδική υποχρέωση των αρχών που είναι υπεύθυνες για την έρευνα και τη δίωξη να αιτιολογούν τακτικά την παράταση της προσωρινής κράτησης του υπόπτου.

Η σύσταση του Συμβουλίου της Ευρώπης 2006-13[22] σχετικά με την προσωρινή κράτηση θεσπίζει όρους για τη θέση υπό προσωρινή κράτηση και εγγυήσεις κατά της κατάχρησης. Συστήνει μέτρα για την περιοδική επανεξέταση, εκ μέρους μιας δικαστικής αρχής, της αιτιολόγησης της θέσης ενός ατόμου υπό κράτηση.

Η Επιτροπή επιθυμεί να αξιολογήσει κατά πόσο οι νομικά δεσμευτικοί κανόνες, για παράδειγμα, οι ελάχιστοι ενωσιακοί κανόνες για την τακτική επανεξέταση των λόγων κράτησης, θα μπορούσαν να βελτιώσουν την αμοιβαία εμπιστοσύνη.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΚΡΑΤΗΣΗ

4) Υφίσταται μια υποχρέωση απόλυσης ενός κατηγορουμένου, εκτός αν υπάρχουν επιτακτικοί λόγοι για τη θέση του υπό κράτηση. Πώς εφαρμόζεται αυτή η αρχή στο νομικό σας σύστημα;

5) Διαφορετικές πρακτικές μεταξύ των κρατών μελών σε σχέση με τους κανόνες για α) τη μέγιστη διάρκεια προσωρινής κράτησης που προβλέπεται από το νόμο και β) την τακτική επανεξέταση της προσωρινής κράτησης μπορεί να αποτελούν εμπόδιο για την αμοιβαία εμπιστοσύνη. Ποια είναι η άποψή σας; Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να μειωθεί η προσωρινή κράτηση;

6) Τα δικαστήρια μπορούν να εκδίδουν ΕΕΣ για να διασφαλίσουν την επιστροφή ατόμου για να δικαστεί το οποίο έχει αφεθεί ελεύθερο και του έχει επιτραπεί η επιστροφή στο κράτος μέλος καταγωγής του αντί να τεθεί υπό προσωρινή κράτηση. Χρησιμοποιείται ήδη αυτή η δυνατότητα από τους δικαστές, και αν ναι, με ποιο τρόπο;

7) Ενδείκνυται να υπάρχουν ενωσιακοί ελάχιστοι κανόνες για μέγιστες χρονικές περιόδους προσωρινής κράτησης καθώς και για την τακτική επανεξέταση της κράτησης για να ενισχυθεί η αμοιβαία εμπιστοσύνη; Εάν ναι, πώς θα μπορούσε να επιτευχθεί αυτό με τον καλύτερο δυνατό τρόπο; Τί άλλα μέτρα θα μπορούσαν να περιορίσουν την προσωρινή κράτηση;

Παιδιά

Τα παιδιά βρίσκονται σε ιδιαίτερα ευάλωτη θέση σε σχέση με την προσωρινή κράτηση. Η στέρηση της ελευθερίας έχει πολύ αρνητικές επιπτώσεις στην αρμονική ανάπτυξη του παιδιού και παρεμποδίζει σοβαρά την επανένταξή τους στην κοινωνία. Μια πρόσφατη μελέτη[23] αποκαλύπτει διαφορές όσον αφορά τον τρόπο μεταχείρισης των παιδιών στα διάφορα νομικά συστήματα. Εντός της ΕΕ, το κατώτατο όριο ηλικίας για ποινική ευθύνη κυμαίνεται από 8 ετών στη Σκωτία έως 16 ετών στην Πορτογαλία. Κατά κανόνα, τα κράτη μέλη έχουν ειδικούς κανονισμούς για τους ανηλίκους.

Έχουν ληφθεί ορισμένα μέτρα σε διεθνές επίπεδο για την προστασία των δικαιωμάτων του παιδιού στην ποινική διαδικασία, συμπεριλαμβανομένης και της κράτησης. Το άρθρο 37 της σύμβασης των ΗΕ για τα δικαιώματα του παιδιού προβλέπει ότι η σύλληψη και η κράτηση ενός παιδιού πρέπει να χρησιμοποιούνται ως έσχατη λύση και για το ελάχιστο απαιτούμενο χρονικό διάστημα. Τα παιδιά πρέπει να αντιμετωπίζονται κατά τρόπον ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες των ατόμων της ηλικίας τους και, μεταξύ άλλων, να κρατούνται χωριστά από τους ενήλικες και να έχουν το δικαίωμα να επικοινωνούν με την οικογένειά τους. Κάθε παιδί που έχει στερηθεί την ελευθερία του έχει το δικαίωμα σε ταχεία πρόσβαση σε νομική και άλλη κατάλληλη βοήθεια, καθώς και το δικαίωμα να προσβάλει τη νομιμότητα της στέρησης της ελευθερίας ενώπιον δικαστηρίου ή άλλης αρμόδιας αρχής.

ΕΡΩΤΗΣΗ ΣΧΕΤΙΚΗ ΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

8) Υπάρχουν ειδικά εναλλακτικά προς την κράτηση μέτρα που θα μπορούσαν να αναπτυχθούν σε σχέση με τα παιδιά;

Συνθήκες κράτησης

Ορισμένες αποφάσεις του ΕΔΑΔ υπογράμμισαν τις ελλείψεις σε ορισμένες φυλακές εντός της ΕΕ[24]. Το πρόγραμμα της Στοκχόλμης αναφέρει ότι «θα πρέπει να συνεχιστούν οι προσπάθειες για την προώθηση της ανταλλαγής βέλτιστων πρακτικών και την εφαρμογή των ευρωπαϊκών σωφρονιστικών κανόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης. Θα μπορούσαν επίσης να εξεταστούν θέματα όπως οι εναλλακτικές προς τη φυλάκιση λύσεις, τα πιλοτικά προγράμματα για την κράτηση και οι βέλτιστες πρακτικές όσον αφορά τη διαχείριση του σωφρονιστικού συστήματος».

Υφιστάμενες δραστηριότητες που συνδέονται με την κράτηση σε ενωσιακό επίπεδο

Η Επιτροπή υποστηρίζει ορισμένες συνδεόμενες με τις φυλακές δραστηριότητες, μέσω διαφόρων χρηματοδοτικών προγραμμάτων[25]. Οι δραστηριότητες αφορούν από μελέτες για τις συνθήκες στις φυλακές μέχρι πρακτικά προγράμματα για εκπαίδευση και κατάρτιση, για κοινωνική ενσωμάτωση καθώς και για την επανένταξη των πρώην παραβατών.

Παρακολούθηση των συνθηκών κράτησης από τα κράτη μέλη

Οι καλές συνθήκες κράτησης αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για την αποκατάσταση των καταδίκων. Πολλές εκθέσεις για τις συνθήκες κράτησης στις φυλακές της ΕΕ δείχνουν ότι ορισμένες δεν πληρούν τα διεθνή πρότυπα, συμπεριλαμβανομένων των ευρωπαϊκών σωφρονιστικών κανόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης και των πρότυπων ελάχιστων κανόνων των ΗΕ για τη μεταχείριση των κρατουμένων[26].

Τα πρότυπα για τις φυλακές στην Ευρώπη αναπτύχτηκαν κυρίως από το Συμβούλιο της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένων του ΕΔΑΔ, της Επιτροπής για την πρόληψη των βασανιστηρίων (CPT) και της Επιτροπής Υπουργών. Μολονότι τα πρότυπα που περιλαμβάνονται στους ευρωπαϊκούς σωφρονιστικούς κανόνες δεν είναι δεσμευτικά, έχουν γίνει ευρέως αποδεκτά.

Το 2006, το προαιρετικό πρωτόκολλο της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών κατά των βασανιστηρίων (OPCAT) δημιούργησε ένα νέο σύστημα τακτικών επισκέψεων σε τόπους κράτησης, με σκοπό την πρόληψη της κακομεταχείρισης των κρατουμένων. Σε εθνικό επίπεδο, τα κράτη που είναι συμβαλλόμενα μέρη του υποχρεωτικού πρωτοκόλλου της σύμβασης κατά των βασανιστηρίων[27] πρέπει να συγκροτήσουν ή να ορίσουν εθνικούς μηχανισμούς πρόληψης για την παρακολούθηση των φυλακών.

Η ΕΕ και το Συμβούλιο της Ευρώπης χρηματοδότησαν από κοινού ένα πρόγραμμα για την προώθηση της δημιουργίας ενεργού δικτύου των εθνικών μηχανισμών πρόληψης στην Ευρώπη για να ευνοήσουν τις ανταλλαγές ομοτίμων και την κριτική σκέψη.

Το θέμα του πώς θα μπορούσε να συντονιστεί καλύτερα το έργο αυτών των φορέων παρακολούθησης, ώστε να αποφεύγεται η αλληλοεπικάλυψη και να ευνοούνται οι συνέργειες, συζητάται τακτικά μεταξύ της Επιτροπής και του Συμβουλίου της Ευρώπης. Οι εθνικοί μηχανισμοί πρόληψης θεωρούν ότι είναι σημαντικό για αυτούς να συναντώνται τακτικά στο πλαίσιο ενός άτυπου δικτύου για να συζητούν σχετικά με την κράτηση θέματα και να ανταλλάσσουν τις βέλτιστες πρακτικές σε αυτόν τον τομέα. Θα ήταν επίσης σκόπιμο να προωθηθούν οι τακτικές συναντήσεις των διευθυντών φυλακών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Εντούτοις, είναι σαφές ότι δεν υπάρχει ανάγκη δημιουργίας ενός πρόσθετου ενωσιακού δικτύου παρακολούθησης των φυλακών. Σε δύο στρογγυλά τραπέζια που διοργανώθηκαν για να έρθουν σε επαφή οι εθνικοί φορείς παρακολούθησης και οι διευθυντές, εκτιμήθηκε ότι η προστιθέμενη αξία της ΕΕ έγκειται στη βελτίωση του συντονισμού των διαφόρων δικτύων.

ΕΡΩΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΚΡΑΤΗΣΗΣ

9) Πώς θα μπορούσε να προωθηθεί αποτελεσματικότερα η παρακολούθηση από τα κράτη μέλη των συνθηκών κράτησης; Πώς θα μπορούσαν να ενθαρρυνθούν οι διοικήσεις των φυλακών της ΕΕ να δικτυωθούν και να εφαρμόζουν την καλύτερη δυνατή πρακτική;

Ευρωπαϊκοί σωφρονιστικοί κανόνες

Οι ευρωπαϊκοί σωφρονιστικοί κανόνες, που θεσπίστηκαν από το Συμβούλιο της Ευρώπης τον Ιανουάριο του 2006, περιλαμβάνουν περιεκτικές οδηγίες για τη λειτουργία των φυλακών και τη μεταχείριση των κρατουμένων. Αποσκοπούν στην προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων των κρατουμένων κατά τρόπο που να συνάδει με το νόμιμο σκοπό της κράτησής τους, καθώς και να ορίσουν ότι οι συνθήκες θα πρέπει να διευκολύνουν την επανένταξη μετά την αποφυλάκιση.

Οι ευρωπαϊκοί σωφρονιστικοί κανόνες δεν είναι δεσμευτικοί, αν και το ΕΔΑΔ τους χρησιμοποίησε ως βάση όταν έκρινε τις καταγγελίες για τις συνθήκες στις φυλακές. Η νομολογία του ΕΔΑΔ επιδιώκει να διορθώσει τις υπερβολικά κακές συνθήκες κράτησης στις φυλακές σε μεμονωμένες περιπτώσεις, αλλά δεν μπορεί να επιτύχει την ενιαία συμμόρφωση σε όλα τα κράτη μέλη.

Δεδομένης της σημαντικής πείρας και του έργου που έχει επιτελέσει σ’ αυτόν τον τομέα, το Συμβούλιο της Ευρώπης διαδραματίζει ηγετικό ρόλο. Η μελλοντική δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σ’ αυτόν τον τομέα θα μπορούσε να συμβάλει στη διασφάλιση ισοδύναμων σωφρονιστικών προτύπων για την ορθή λειτουργία των μέσων αμοιβαίας αναγνώρισης που καθορίζονται στο τμήμα 3.

ΕΡΩΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΚΡΑΤΗΣΗΣ

10) Με τί τρόπο θα μπορούσε να προωθηθεί καλύτερα το έργο του Συμβουλίου της Ευρώπης και των κρατών μελών στην προσπάθειά τους να εφαρμόσουν τα ορθά πρότυπα κράτησης;

Δημόσια διαβούλευση

Η Επιτροπή ελπίζει ότι η παρούσα Πράσινη Βίβλος θα προσεγγίσει ένα ευρύ κοινό και θα προκαλέσει το ενδιαφέρον πολλών κύκλων. Η παρούσα Βίβλος περιλαμβάνει 10 ερωτήσεις και η Επιτροπή θα επιθυμούσε να λάβει αντιδράσεις, σχόλια και απαντήσεις από επαγγελματίες του χώρου, όπως δικαστές, εισαγγελείς, δικηγόρους και άλλους ασκούντες συναφή προς τη δικαιοσύνη επαγγέλματα, τους διευθυντές των διοικήσεων των φυλακών, τα άτομα που εργάζονται σε κοινωνικές υπηρεσίες και υπηρεσίες για την αναστολή εκτέλεσης της ποινής και την υπό όρους απόλυση, στα κέντρα προσωρινής κράτησης και τις φυλακές, τους ακαδημαϊκούς κύκλους, τις ΜΚΟ και κυβερνητικούς φορείς.

Οι απαντήσεις πρέπει να αποσταλούν το αργότερο μέχρι τις 30 Νοεμβρίου 2011, στην ακόλουθη διεύθυνση:

European Commission Directorate-General Justice Unit B1 – Procedural Criminal Law MO59 03/068 B-1049 Brussels Belgium ή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στην ακόλουθη διεύθυνση:

JUST-CRIMINAL-JUSTICE@ec.europa.eu

Δήλωση απορρήτου

Σκοπός και έκταση της επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων:

Η Επιτροπή θα καταχωρίσει και θα υποβάλει σε περαιτέρω επεξεργασία τα δεδομένα σας προσωπικού χαρακτήρα στο βαθμό που είναι αναγκαίο για τη συνέχεια που θα δοθεί στις απαντήσεις που θα χορηγήσετε κατά τη δημόσια διαβούλευση. Ο χειρισμός των προσωπικών σας δεδομένων θα γίνει σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 45/2001 σχετικά με την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από τα όργανα και τους οργανισμούς της Κοινότητας και σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών. Τα δεδομένα σας θα καταγραφούν και θα αποθηκευτούν για όσο διάστημα πρέπει να γίνουν ενέργειες για τη συνέχεια που θα δοθεί στην απάντησή σας. Για σκοπούς διαφάνειας, οι απαντήσεις, συμπεριλαμβανομένου του ονόματός σας και της θέσης που κατέχετε στο φορέα που εκπροσωπείτε, θα δημοσιοποιηθούν, ιδίως μέσω του δικτυακού τόπου της Επιτροπής στη διεύθυνση: http://[...].

Δικαίωμα διόρθωσης και υπεύθυνος επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων:

Αν χρειάζεστε περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με την επεξεργασία των δεδομένων σας προσωπικού χαρακτήρα ή αν επιθυμείτε να ασκήσετε τα δικαιώματά σας (για παράδειγμα, πρόσβαση ή διόρθωση εσφαλμένων ή ελλιπών δεδομένων), παρακαλείσθε να επικοινωνήσετε με τη διεύθυνση: JUST-CRIMINAL-JUSTICE@ec.europa.eu

Έχετε το δικαίωμα να προσφύγετε, ανά πάσα στιγμή, στον Ευρωπαίο Επόπτη Προστασίας Δεδομένων στη διεύθυνση edps@edps.europa.eu

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

Πίνακας 1: Πληθυσμός των φυλακών στην Ευρωπαϊκή Ένωση 2009-2010

Στατιστικά στοιχεία: Πληθυσμός των φυλακών στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Πηγές: International Centre for Prison Studies – King's College – University of London διατίθεται στην ακόλουθη διεύθυνση:

http://www.kcl.ac.uk/depsta/law/research/icps/worldbrief/?search=europe&x=Europe

και Eurostat – statistics in focus – 58/2010)

Πρόγραμμα «Ποινική δικαιοσύνη» (JPEN) | «Μελέτη για την κράτηση στην ΕΕ» «Προσωρινή κράτηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση» | Το JPEN χρηματοδοτεί προγράμματα σχετικά με την ποινική δικαιοσύνη. Η «Μελέτη για την κράτηση στην ΕΕ», εκπονείται από το Institute for International Research on Criminal Policy, των πανεπιστημίων της Γάνδης στο Βέλγιο, και Tilburg στις Κάτω Χώρες. Πρόκειται για μια εμπειρική έρευνα, που πραγματοποιείται σε κλίμακα ΕΕ και βασίζεται σε ερωτηματολόγιο σχετικά με τις συνθήκες κράτησης σε όλα τα κράτη μέλη, Εξετάζει τις συνθήκες στις φυλακές, τη χρονική διάρκεια της κράτησης, τις διατάξεις πρόωρης απόλυσης, την υγεία των κρατουμένων, την τήρηση της τάξης (συμμόρφωση με τα διεθνή πρότυπα) και την εποπτεία και παρακολούθηση, και περιλαμβάνει ένα ειδικό τμήμα για τα παιδιά. Αναμένεται να δημοσιευτεί το καλοκαίρι του 2011. «Προσωρινή κράτηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ανάλυση των ελάχιστων κανόνων που διέπουν την προσωρινή κράτηση και των λόγων της τακτικής επανεξέτασης στα κράτη μέλη της ΕΕ» που εκπονείται από τα πανεπιστήμια του Tilburg στις Κάτω Χώρες, και Greifswald στη Γερμανία. Περιλαμβάνει στατιστική ανάλυση και χωριστά κεφάλαια για κάθε κράτος μέλος της ΕΕ. |

Pathways for Inclusion | Ευρωπαϊκή Διάσκεψη για την εκπαίδευση στις φυλακές | Το Φεβρουάριο του 2010, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διοργάνωσε μια ευρωπαϊκή διάσκεψη για την εκπαίδευση στις φυλακές «Pathways for Inclusion». Τα αποτελέσματά της αποτέλεσαν γνώμονα για τη χάραξη κατευθύνσεων όσον αφορά τη μελλοντική εξέλιξη των εκπαιδευτικών ενοτήτων στη φυλακή. |

Πρόγραμμα «Δια βίου Μάθηση» (ΠΔΒ) & Πρόγραμμα «Νεολαία εν δράσει» | Πρωτοβουλίες με στόχο την αποκατάσταση των παραβατών | Η εκπαίδευση και η κατάρτιση αποτελούν ζωτικής σημασίας παράγοντες για τις αποτελεσματικές στρατηγικές αποκατάστασης, όπως και τα μέτρα που αποσκοπούν στην πρόσληψη νέων που διατρέχουν κίνδυνο. Τα κύρια μέσα της ΕΕ είναι το πρόγραμμα «Δια βίου μάθηση» και το πρόγραμμα «Νεολαία εν δράσει». Οι πρωτοβουλίες που στοχεύουν ειδικά στην αποκατάσταση των παραβατών αντιπροσωπεύουν πλέον των 100 επιδοτήσεων συνολικού ποσού περίπου 12 εκατ. ευρώ. |

Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο | Υποστηρίζει την επαγγελματική και κοινωνική επανένταξη των πρώην παραβατών | Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο στηρίζει τόσο την επαγγελματική όσο και την κοινωνική επανένταξη των πρώην παραβατών. Κατά κοινή ομολογία, ο μόνος και πλέον σημαντικός παράγοντας για τη μείωση της υποτροπής είναι να έχει ο παραβάτης μετά την αποφυλάκισή του μια θέση εργασίας. Για την περίοδο 2007-2013, περίπου 10 δισεκατ. ευρώ προορίζονται για δράσεις που προωθούν την κοινωνική ένταξη των πλέον μειονεκτουσών ομάδων, στις οποίες περιλαμβάνονται οι φυλακισμένοι και οι πρώην παραβάτες. |

Κοινοτική πρωτοβουλία EQUAL ,κ.λπ. | Αποσκοπεί στην ενίσχυση της απασχολησιμότητας των πρώην παραβατών | Η κοινοτική πρωτοβουλία EQUAL έχει σκοπό να ενισχύει την απασχολησιμότητα των πρώην παραβατών. Δημιουργήθηκε και χρηματοδοτείται μέχρι τις αρχές του 2012 ένα δίκτυο μάθησης για την επανένταξη των πρώην παραβατών στο οποίο συμμετέχουν 11 κράτη μέλη. Τα διαρθρωτικά ταμεία χρησιμοποιούνται σε πολλά προγράμματα για την παροχή υποδομής επαγγελματικής κατάρτισης σε σωφρονιστικά κέντρα. Πρόκειται για επενδύσεις του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) σε τομείς όπως η επαγγελματική κατάρτιση στον τόπο εργασίας, και συμπληρώνονται από δράσεις του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου οι οποίες έχουν σχεδιαστεί για να βοηθήσουν την κοινωνική επανένταξη πρώην φυλακισμένων. |

Πρόγραμμα Ομοτίμων II | Σκοπός του προγράμματος είναι να μειώσει την κακή μεταχείριση των τροφίμων των φυλακών σε εθνικό επίπεδο στην Ευρώπη | Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Συμβούλιο της Ευρώπης και το καταπιστευματικό ταμείο ανθρωπίνων δικαιωμάτων που δημιουργήθηκε πρόσφατα συγχρηματοδοτούν ένα μεγάλης κλίμακας πρόγραμμα, το πρόγραμμα Ομοτίμων ΙΙ το οποίο περιλαμβάνει χρηματοδότηση του ευρωπαϊκού προγράμματος εθνικών μηχανισμών πρόληψης. Ο γενικός στόχος του προγράμματος είναι να μειωθεί η κακή μεταχείριση των τροφίμων των φυλακών σε εθνικό επίπεδο. |

[1] Η κράτηση εδώ νοείται ως κράτηση σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 1 στοιχεία α), β) και γ) της ΕΣΔΑ που έπεται μιας αξιόποινης πράξης και όχι για άλλο σκοπό (για παράδειγμα, κράτηση μεταναστών).

[2] Ψήφισμα για έναν οδικό χάρτη για την ενίσχυση των δικονομικών δικαιωμάτων των υπόπτων ή κατηγορουμένων σε ποινικές διαδικασίες, (ΕΕ C 295 της 4.12.2009, σ. 1).

[3] ΕΕ C 115 της 4.4.2010, σ. 1.

[4] Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 25ης Νοεμβρίου 2009 σχετικά με την ανακοίνωση της Επιτροπής για ένα χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης στην υπηρεσία των πολιτών – πρόγραμμα της Στοκχόλμης, P7_TA(2009)0090.

[5] Γραπτή δήλωση σχετικά με τις παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων των κρατουμένων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, των ΜΕΚ - 06/2011 της 14.02.2011.

[6] Οι προτάσεις θα καλύπτουν το δικαίωμα σε διερμηνεία και μετάφραση κατά την ποινική διαδικασία (Οδηγία 2010/64/ΕΕ που εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 2010), το δικαίωμα στην πληροφόρηση κατά την ποινική διαδικασία, την πρόσβαση σε δικηγόρο, το δικαίωμα επικοινωνίας κατά την κράτηση, την προστασία των ευάλωτων υπόπτων και κατηγορουμένων και την πρόσβαση σε νομική βοήθεια.

[7] «Στρατηγική για την αποτελεσματική εφαρμογή του Χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων από την Ευρωπαϊκή Ένωση», - COM(2010) 573.

[8] Απόφαση-πλαίσιο του Συμβουλίου της 13ης Ιουνίου 2002 (ΕΕ L 190 της 18.7.2002, σ. 1).

[9] Βλ. έκθεση της Επιτροπής για την εφαρμογή του ΕΕΣ - COM(2011) 175 της 11.4.2011.

[10] Απόφαση-πλαίσιο 2008/909/ΔΕΥ του Συμβουλίου της 27ης Νοεμβρίου 2008 (ΕΕ L 327 της 5.12.2008, σ. 27).

[11] Ορισμένα κράτη μέλη έχουν διατάξεις για την αυτόματη πρόωρη απόλυση των φυλακισμένων, ορισμένα έχουν μηχανισμούς διακριτικής ευχέρειας και άλλα συνδυάζουν μηχανισμούς διακριτικής ευχέρειας με αυτόματες διατάξεις. Επίσης, υπάρχουν παραλλαγές όσον αφορά τις ρυθμίσεις παρακολούθησης των παραβατών που απολύθηκαν πρόωρα από τη φυλακή καθώς και τη δυνατότητα – ή μη – για τους φυλακισμένους να επιτυγχάνουν έκπτωση της ποινής τους λόγω εργασίας που πραγματοποίησαν κατά τη διάρκεια παραμονής τους στη φυλακή. Υπάρχουν επίσης διαφορές μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά τον τρόπο έκτισης των στερητικών της ελευθερίας ποινών. Ορισμένα κράτη μέλη προβλέπουν να εκτίουν οι φυλακισμένοι μια στερητική της ελευθερίας ποινή κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου ή της νύχτας, ενώ άλλα προβλέπουν κράτηση κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αντίθετα, αυτά τα είδη έκτισης της ποινής δεν προβλέπονται σε ορισμένα κράτη μέλη, τα οποία, αντ’ αυτού, κάνουν χρήση της φυλάκισης με την πιο «παραδοσιακή» έννοια.

[12] Τελική απόφαση ως προς το παραδεκτό της αίτησης αριθ. 28578/03 από Szabó κατά Σουηδίας , 27 Ιουνίου 2006.

[13] Βλ. Dirk van Zyl Smit and Sonja Snacken, Principles of European Prison Law and Policy. Penology and Human Rights, OUP, 2009, Chapter 8, Release.

[14] Απόφαση-πλαίσιο 2008/947/ΔΕΥ του Συμβουλίου της 27ης Νοεμβρίου 2008 (ΕΕ L 337 της 16.12.2008, σ. 102).

[15] Απόφαση-πλαίσιο 2009/829/ΔΕΥ του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2009 (ΕΕ L 294 της 11.11.2009 σ. 20).

[16] Βλ. Πράσινη Βίβλο της Επιτροπής για το τεκμήριο αθωότητας - COM(2006) 174 της 26.4.2006.

[17] Διεθνές σύμφωνο για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα.

[18] Άρθρο 48 παράγραφος 1 του Χάρτη, άρθρο 14 παράγραφος 2 του ΔΣΑΠΔ.

[19] Όπως στα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ, η έννοια της «προσωρινής κράτησης» στην Πράσινη Βίβλο χρησιμοποιείται υπό την ευρεία έννοια και περιλαμβάνει όλους τους κρατουμένους για τους οποίους δεν έχει εκδοθεί σχετική οριστική δικαστική απόφαση.

[20] Βλ. τη μελέτη για «Pre-trial detention in the European Union, An Analysis of Minimum Standards in Pre-trial Detention and the Grounds for Regular Review in the Member States of the EU» (Προσωρινή κράτηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μια ανάλυση των ελάχιστων προτύπων για την προσωρινή κράτηση και λόγοι για την τακτική επανεξέτασή τους στα κράτη μέλη της ΕΕ), η οποία εκπονήθηκε από τα πανεπιστήμια Tilburg στις Κάτω Χώρες και Greifswald στη Γερμανία.

[21] Άρθρο 5 παράγραφος 3 της ΕΣΔΑ.

[22] Εκδόθηκε από την Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης στις 27 Σεπτεμβρίου 2006.

[23] Έγγραφο, Στρασβούργο, 6 Ιουνίου 2006, PC-CP (2006) 09, «Youth custody and the balance between education and punishment – an international comparison of developments and prospects».

[24] Βλ., μεταξύ άλλων, τις αποφάσεις στις υποθέσεις Peers κατά Ελλάδας (19 Απριλίου 2001), Salejmanovic κατά Ιταλίας (16 Ιουλίου 2009), Orchowski κατά Πολωνίας (22 Ιανουαρίου 2010).

[25] Βλ. πίνακα 2.

[26] Σύσταση του Συμβουλίου της Ευρώπης (2006)2 για τους ευρωπαϊκούς σωφρονιστικούς κανόνες και τους ελάχιστους κανόνες των Ηνωμένων Εθνών για τη μεταχείριση των κρατουμένων (1995).

[27] Τα ακόλουθα κράτη μέλη έχουν κυρώσει το OPCAT στις 2 Φεβρουαρίου 2011: CY, CZ, DK, EE, FR, DE, LU, MT, NL, PL, RO, SI, ES, SE και ΗΒ. Τα ακόλουθα κράτη μέλη υπέγραψαν το OPCAT: AT, BE, BG, FI, IE, IT και PT.

[28] Τα στοιχεία για το ΗΒ αναφέρονται χωριστά για την α) Αγγλία και Ουαλία, β) τη Σκωτία και γ) τη Βόρειο Ιρλανδία λόγω της ύπαρξης τριών χωριστών δικαιοδοτικών συστημάτων.