[pic] | ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ |

Βρυξέλλες, 12.5.2010

COM(2010) 207 τελικό

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΉΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Απολογισμός της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας

{SEC(2010) 513 τελικό}{SEC(2010) 514 τελικό}{SEC(2010) 515 τελικό}{SEC(2010) 516 τελικό}{SEC(2010) 517 τελικό}{SEC(2010) 518 τελικό}{SEC(2010) 519 τελικό}{SEC(2010) 520 τελικό}{SEC(2010) 521 τελικό}{SEC(2010) 522 τελικό}{SEC(2010) 523 τελικό}{SEC(2010) 524 τελικό}{SEC(2010) 525 τελικό}

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΉΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Απολογισμός της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας

Εισαγωγή

Η Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας (ΕΠΓ) έχει μεταβάλει τις σχέσεις της ΕΕ με τους γείτονές της[1]. Από τη δρομολόγησή της το 2004, οι πολιτικές επαφές έχουν αποκτήσει μεγαλύτερη προβολή και ένταση. Το εμπόριο αυξήθηκε σε διψήφια ποσοστά, υποβοηθούμενο από τη σταθερή πορεία της ελευθέρωσης και της κανονιστικής σύγκλισης. Η βοήθεια της ΕΕ προσαρμόστηκε στις μεταρρυθμιστικές ανάγκες των εταίρων και ο όγκος της στο τρέχον δημοσιονομικό πλαίσιο αυξήθηκε κατά 32 %.

Πολλά μένουν, ωστόσο, να γίνουν προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας για μια κοινή ζώνη σταθερότητας, ασφάλειας και ευημερίας. Η συνθήκη της Λισαβόνας αναγνωρίζει το γεγονός αυτό επιφορτίζοντας την ΕΕ με την ανάπτυξη ειδικής σχέσης με τις γειτονικές χώρες που σκοπός της θα είναι η εγκαθίδρυση ενός χώρου ευημερίας και καλής γειτονίας (άρθρο 8 της συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση). Η πολιτική αυτή θα τύχει επίσης της μεγαλύτερης συνοχής και του καλύτερου συντονισμού της εξωτερικής πολιτικής της Ένωσης χάρη στον διορισμό της Ύπατης Εκπροσώπου/Αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και στη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ), καθώς και χάρη στον διορισμό ενός Επιτρόπου με ειδική περιφερειακή εντολή, πράγμα που θα του επιτρέψει να ασχοληθεί στενότερα με την ΕΠΓ και τις χώρες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της πολιτικής αυτής.

Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή, στο ξεκίνημα της νέας της θητείας, έκρινε σκόπιμο να προβεί σε απολογισμό της προόδου που επιτεύχθηκε μετά τη δρομολόγηση της πολιτικής αυτής. Η ανάλυση που παρουσιάζεται θα καθοδηγήσει την περαιτέρω ανάπτυξη της ΕΠΓ, θα εξασφαλίσει την καλύτερη χρήση των νέων δυνατοτήτων που διανοίγονται με τη συνθήκη της Λισαβόνας, καθώς και τη βελτιστοποίηση της συμβολής της ΕΠΓ στους μακροχρόνιους στόχους της ΕΕ, περιλαμβανομένου του προγράμματος 2020.

Τα έγγραφα εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής που επισυνάπτονται στην παρούσα ανακοίνωση αναφέρονται αναλυτικότερα στην εφαρμογή της ΕΠΓ το 2009 με κάθε εταίρο χωριστά.

Διμερής συνεργασία στο πλαίσιο της ΕΠΓ 2004-2009

Σκοπός της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας (ΕΠΓ) είναι η εμβάθυνση του πολιτικού διαλόγου και της συνεργασίας με καθεμία από τις γειτονικές χώρες, καθώς και η επίτευξη οικονομικής ολοκλήρωσης με τις χώρες αυτές σε σημαντικό βαθμό. Συνίσταται σε μια εταιρική σχέση για τη μεταρρύθμιση που προσφέρει «αναλογικά κέρδη»: όσο βαθύτερα δεσμεύεται ένας εταίρος απέναντι στην Ένωση, τόσο πληρέστερα μπορεί να ανταποκριθεί η Ένωση.

Στο πλαίσιο της δυναμικής αυτής, ενισχύονται συνεχώς οι συμβατικές σχέσεις . Συμφωνίες σύνδεσης είχαν συναφθεί ως το 2004 με τους περισσότερους νότιους εταίρους. Μια συμφωνία σύνδεσης με τη Συρία είναι έτοιμη προς υπογραφή. Στις ανατολικές χώρες, σύμφωνα με τους στόχους της ανατολικής εταιρικής σχέσης[2], η οποία προσέδωσε συγκεκριμένη ανατολική διάσταση στην ΕΠΓ, οι συμφωνίες εταιρικής σχέσης και συνεργασίας της δεκαετίας του 1990 αντικαθίστανται σταδιακά από πολύ πιο φιλόδοξες συμφωνίες σύνδεσης.

Από τις αρχές του 2007, δώδεκα εταίροι είχαν συμφωνήσει με την ΕΕ την εκπόνηση σχεδίων δράσης ΕΠΓ, τα οποία θα τους καθοδηγούσαν στα μεταρρυθμιστικά τους σχέδια. Με την εκπνοή των σχεδίων δράσης ΕΠΓ πρώτης γενεάς, έχουν αρχίσει να διεξάγονται οι εργασίες για την κατάρτιση των σχεδίων που θα τα διαδεχθούν με βάση την αποκτηθείσα εμπειρία.

Μέσω του πλαισίου αυτού, η ΕΕ οικοδομεί σταδιακά μια σχέση βαθύτερη με τους γείτονές της την οποία δεν είχε ποτέ μέχρι σήμερα επιδιώξει. Ένα πυκνό δίκτυο 100 σχεδόν υποεπιτροπών επιτρέπει τακτικές και εντατικές ανταλλαγές επί όλων των θεμάτων κοινού ενδιαφέροντος, από τη διακυβέρνηση και τη δημοκρατία μέχρι τις μεταφορές και τη μεταρρύθμιση στον τομέα της υγείας, συμβάλλοντας έτσι στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης και της αμοιβαίας γνώσης. Η επιτυχία αυτής της προσέγγισης παρακίνησε επίσης πολλούς νότιους εταίρους ( Μαρόκο, Ισραήλ, Ιορδανία, Αίγυπτο, Τυνησία, καθώς και την Παλαιστινιακή Αρχή ) να επιδιώξουν περαιτέρω ενίσχυση των διμερών σχέσεων.

Βελτίωση της διακυβέρνησης και αντιμετώπιση των παρατεινόμενων συγκρούσεων

Η ΕΠΓ εκφράζει την κοινή δέσμευση της ΕΕ και των εταίρων της στις κοινές αξίες της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και την πλήρη υποστήριξη της ΕΕ στις προσπάθειες των γειτόνων της για εκδημοκρατισμό. Η συνεργασία της ΕΠΓ πραγματοποιείται σε ένα δύσκολο πολιτικό πλαίσιο, χαρακτηριζόμενο από παρατεινόμενες διενέξεις, και τα επιτεύγματα διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Η πρόοδος στον τομέα αυτό παραμένει ουσιώδης για τη μακροχρόνια σταθερότητα και ευημερία των χωρών-εταίρων.

Ενώ η προσχώρηση στις συμβάσεις και τα πρωτόκολλα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών σημείωσε πρόοδο, η εφαρμογή τους εγείρει ανησυχίες. Παραδείγματος χάρη, σημειώθηκε πρόοδος όσον αφορά την προστασία των δικαιωμάτων των γυναικών, με την ποινικοποίηση του ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων στην Αίγυπτο , μεγαλύτερη συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική ζωή στο Μαρόκο και την Ιορδανία , καθώς και ορισμένες πρώτες ενέργειες σε σχέση με τα «εγκλήματα τιμής», κυρίως στον Λίβανο και την Ιορδανία . Στην Ουκρανία , σημαντικό βήμα για μεγαλύτερη ελευθερία των μέσων ενημέρωσης ήταν η κατάργηση της πρακτικής να εκδίδονται «temniki» (οδηγίες των αρχών στα μέσα ενημέρωσης σχετικά με τα θέματα που πρέπει να προβάλλουν). Ανεπαρκής παραμένει, ωστόσο, η πρόοδος όσον αφορά την καταπολέμηση των βασανιστηρίων. Σε πολλές χώρες εξακολουθούν επίσης να υπάρχουν σοβαρά προβλήματα όσον αφορά τον σεβασμό της ελευθερίας της έκφρασης, ιδίως στα μέσα ενημέρωσης, καθώς και της ελευθερίας του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι. Αδικαιολόγητα περιορισμένος παραμένει ο χώρος δράσης για τους φορείς της κοινωνίας των πολιτών και τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η θανατική ποινή εξακολουθεί να ισχύει στην Αλγερία , τη Λευκορωσία , την Αίγυπτο , το Ισραήλ , την Ιορδανία , τον Λίβανο , τη Λιβύη , το Μαρόκο , τα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη , τη Συρία και την Τυνησία , ενώ εφαρμόζεται τακτικά στη Λευκορωσία, την Αίγυπτο, τη Λιβύη και τη Συρία. Όσον αφορά τους αιτούντες άσυλο και τους πρόσφυγες, οι περισσότερες χώρες της ΕΠΓ δεν παρέχουν επαρκή βοήθεια και προστασία[3]. Ορισμένοι εταίροι δεν έχουν ακόμη προσχωρήσει στη σύμβαση του 1951 για τους πρόσφυγες, ούτε στο σχετικό πρωτόκολλο του 1967, ενώ άλλοι δεν έχουν ακόμη θεσπίσει το νομικό πλαίσιο που απαιτείται για την εφαρμογή της.

Σε πολλές χώρες ούτε το νομοθετικό πλαίσιο για τις εκλογές ούτε η διεξαγωγή τους συνάδουν με τα διεθνή πρότυπα. Αντιθέτως, ελεύθερες και δίκαιες ήταν οι πρόσφατες προεδρικές εκλογές στην Ουκρανία , καθώς και ο δεύτερος γύρος των κοινοβουλευτικών εκλογών στη Μολδαβία . Ορισμένες εκλογικές νομοθετικές διατάξεις που ψηφίστηκαν τα τελευταία έτη βελτίωσαν την ποιότητα των εκλογών, κυρίως στο Μαρόκο και τον Λίβανο . Στον Λίβανο , καθώς και στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη , παρασχέθηκε επίσης από την ΕΕ συνδρομή στις εκλογικές διαδικασίες και υπήρξε παρακολούθηση των εκλογών από αποστολές εκλογικών παρατηρητών της ΕΕ· πρόκειται για τις μοναδικές περιπτώσεις στη Νότια Γειτονία.

Πραγματοποιήθηκαν σημαντικές επενδύσεις για τη βελτίωση της ικανότητας και της αποτελεσματικότητας της δικαιοσύνης , αλλά η ανεξαρτησία, η αποτελεσματικότητα και η αμεροληψία της δικαιοσύνης παραμένουν πηγή ανησυχίας στις περισσότερες χώρες. Η μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης παραμένει για τις χώρες-εταίρους μια από τις κυριότερες προκλήσεις που δεν έχουν αντιμετωπιστεί μέχρι σήμερα.

Όλοι οι εταίροι που συμμετέχουν σε σχέδια δράσης κύρωσαν τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών του 2005 κατά της διαφθοράς , αλλά οι δείκτες καταγραφής της διαφθοράς φανερώνουν γενική τάση επιδείνωσης κατά την περίοδο αναφοράς.

( Πιεστική παραμένει η ανάγκη να ενθαρρύνουμε τη χρηστή διακυβέρνηση, τόσο ως καθαυτό στόχο, όσο και ως βάση της πολιτικής σταθερότητας και της οικονομικής ανάπτυξης. Η πρόοδος των πολιτικών μεταρρυθμίσεων θα αποτελέσει βασική συνιστώσα για τη βελτίωση των σχέσεων με τους εταίρους.

Η Αποστολή Συνοριακής Συνδρομής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ουκρανία και τη Μολδαβία (EUBAM), η οποία θεσπίστηκε το 2005, καταδεικνύει τις δυνατότητες της ΕΠΓ να συμβάλει στην πρόληψη και την επίλυση των συγκρούσεων . Στόχος της αποστολής αυτής είναι η επίτευξη διαφάνειας στα σύνορα Ουκρανίας-Μολδαβίας και η προώθηση ενός επιχειρηματικού κλίματος που θα καταδεικνύει στους οικονομικούς παράγοντες, περιλαμβανομένων εκείνων της Υπερδνειστερίας, τα πλεονεκτήματα που παρέχει η μολδαβική νομοθεσία όσον αφορά την απόκτηση εμπορικών προτιμήσεων σε διεθνές επίπεδο (και σε επίπεδο ΕΕ). Με τον τρόπο αυτό, η αποστολή εργάζεται για την επίλυση της σύγκρουσης και την οικοδόμηση αμοιβαίας εμπιστοσύνης και κατανόησης.

Όσον αφορά τη Γεωργία , η ΕΕ παρέχει στη χώρα ισχυρή πολιτική, τεχνική και χρηματοδοτική στήριξη για την αντιμετώπιση των αναγκών που προέκυψαν από τη σύγκρουση του 2008, καθώς και για την ειρηνική διευθέτηση των συγκρούσεων εντός των συνόρων της χώρας. Η ΕΕ προσέφερε σημαντική στήριξη στη Γεωργία μετά τις προαναφερθείσες συγκρούσεις, καθώς και πρόγραμμα βοήθειας μετά τις συγκρούσεις ύψους 500 εκατομμυρίων EUR. Η ΕΕ διαδραματίζει επίσης ενεργό ρόλο ως συμπρόεδρος, από κοινού με τον ΟΗΕ και τον ΟΟΣΑ, των «συνομιλιών της Γενεύης», του μοναδικού πλαισίου που επιτρέπει μια συνεχή πολιτική διαδικασία επίλυσης των διενέξεων. Επιπλέον, έχει συγκροτηθεί μη στρατιωτική αποστολή παρατηρητών της ΕΕ (EUMM) για να παρακολουθεί και να αναλύει τη διαδικασία σταθεροποίησης.

( Οι ανεπίλυτες συγκρούσεις στις γειτονικές χώρες της ΕΕ εξακολουθούν να εμποδίζουν την ανάπτυξη των χωρών-εταίρων και αποτελούν δυνάμει απειλή για την ασφάλεια της ίδιας της Ένωσης. Η συνθήκη της Λισαβόνας προσφέρει πλέον νέες δυνατότητες για την επίτευξη σε επίπεδο ΕΕ μιας πιο ολοκληρωμένης προσέγγισης όσον αφορά την πρόληψη και την επίλυση των συγκρούσεων με την προσφυγή σε όλα τα κατάλληλα μέσα.

Προώθηση της κινητικότητας

Οι διασυνοριακές επαφές ανάμεσα στους λαούς προάγουν την αμοιβαία κατανόηση, καθώς και τους επιχειρηματικούς και πολιτιστικούς δεσμούς. Αποφασιστικός είναι ο ρόλος τους σε κάθε σημαντική δέσμευση της ΕΕ έναντι των γειτόνων της. Η Επιτροπή δεσμεύεται να βελτιώσει την κινητικότητα και επαφές μεταξύ των λαών σε όλες τις γειτονικές της χώρες, πράγμα που μπορεί και πρέπει να γίνει βελτιώνοντας παράλληλα την ασφάλεια, ενισχύοντας τη νομική και τακτική κινητικότητα των καλόπιστων ταξιδιωτών και εξασφαλίζοντας τον αυστηρότερο έλεγχο εκείνων που θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν την κινητικότητα για εγκληματικούς σκοπούς.

Το 2008 εκδόθηκαν στις γειτονικές μας χώρες συνολικά 2,09 εκατ. θεωρήσεις Σένγκεν. Αν λάβουμε υπόψη μόνο τα δεκατρία κράτη μέλη της ΕΕ που συμμετείχαν στον χώρο Σένγκεν το 2004, ο αριθμός των θεωρήσεων ανήλθε σε 1,3 εκατ., σημειώθηκε δηλαδή αύξηση της τάξης του 13% σε σχέση με το 1,15 εκατ. θεωρήσεων που εκδόθηκαν το 2004, σύμφωνα με την παγκόσμια τάση. Ωστόσο, οι πολίτες των ανατολικών γειτονικών χωρών δεν χρειάζονταν θεώρηση για να εισέλθουν στα ανατολικά κράτη μέλη πριν από την προσχώρηση αυτών το 2004 και το 2007 αντίστοιχα. Μάλιστα ο αριθμός των επισκεπτών από τις ανατολικές γειτονικές χώρες προς την ΕΕ μειώθηκε μετά το 2007.

Η ΕΕ έχει ήδη λάβει συγκεκριμένα μέτρα για να καταστήσει την είσοδο των γειτόνων μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση ευκολότερη, φθηνότερη και ταχύτερη. Οι συμφωνίες που έχουν συναφθεί με την Ουκρανία και τη Μολδαβία για την απλούστευση της έκδοσης θεωρήσεων οδήγησε σε μείωση των τελών θεώρησης και απαλλαγές των υποχρεώσεων θεώρησης για το ένα τρίτο και πλέον των αιτούντων θεώρηση, ενώ οι συμφωνίες επανεισδοχής συνέβαλαν στην αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης και διασφαλίζουν πλήρως την ασφάλεια της ΕΕ και των εταίρων της. Έχουν ολοκληρωθεί διαπραγματεύσεις με τη Γεωργία για τη σύναψη ανάλογης συμφωνίας. Άλλα μέτρα ( εταιρικές σχέσεις κινητικότητας ) συμφωνήθηκαν επίσης με τη Γεωργία και τη Μολδαβία για την προώθηση της νόμιμης μετανάστευσης, τη διευκόλυνση των νόμιμων διασυνοριακών ταξιδιών, την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης και την αξιοποίηση των θετικών συνεπειών της μετανάστευσης για την οικονομική ανάπτυξη των εταίρων της ΕΕ.

Η ανατολική εταιρική σχέση έχει διανοίξει, εξάλλου, την προοπτική ελευθέρωσης του καθεστώτος των θεωρήσεων για παραμονή βραχείας διάρκειας ως μακροπρόθεσμο στόχο για τους εταίρους αυτής της εταιρικής σχέσης, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις ασφαλούς και καλά διαχειριζόμενης κινητικότητας. Έχει ήδη δρομολογηθεί με την Ουκρανία ειδικός και διαρθρωμένος διάλογος σχετικά με την ελευθέρωση του καθεστώτος των θεωρήσεων, ενώ πρόκειται να ξεκινήσει ένας ακόμα διάλογος με τη Μολδαβία .

Στις εκθέσεις της, η Επιτροπή έχει τονίσει επανειλημμένα την ανάγκη να διευκολύνει η ΕΕ τα νόμιμα ταξίδια σύντομης διάρκειας και με τους νότιους εταίρους της. Δυστυχώς, δεν υπήρξε σημαντική πρόοδος προς αυτή την κατεύθυνση.

Η Επιτροπή προσδίδει ιδιαίτερη σημασία στην κινητικότητα των φοιτητών, των ερευνητών και των πανεπιστημιακών καθηγητών. Το πρόγραμμα Erasmus Mundus στηρίζει τις μεταρρυθμίσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και συμβάλλει στη σύσφιξη των θεσμικών δεσμών με την ΕΕ. Εξαιρετική υπήρξε η υποδοχή που επιφυλάχθηκε στο πρόγραμμα στην περιοχή της ΕΠΓ. Κατά την περίοδο 2007-2009, χάρη στις υποτροφίες Erasmus Mundus περισσότεροι από 3 250 σπουδαστές και πανεπιστημιακοί από τις χώρες-εταίρους συνέχισαν τις σπουδές τους σε πανεπιστήμια της ΕΕ για διάστημα τριών ετών κατά ανώτατο όριο. 474 σπουδαστές και πανεπιστημιακοί από την ΕΕ παρακολούθησαν για ανάλογο χρονικό διάστημα σπουδές σε πανεπιστήμια των χωρών-εταίρων. Επίσης, οι δράσεις Marie Curie παρέχουν στους ερευνητές της ΕΕ και των γειτονικών χωρών δυνατότητες για κινητικότητα και εξέλιξη της σταδιοδρομίας.

Γενικότερα, δεδομένου ότι η κινητικότητα παρεμποδίζεται και από παράγοντες άλλους πέραν του καθεστώτος θεωρήσεων, θα μπορούσε να εξεταστεί το ενδεχόμενο πραγματοποίησης περαιτέρω διαλόγου και συνεργασίας και για άλλα μέτρα, όπως για παράδειγμα η αναγνώριση των πανεπιστημιακών και επαγγελματικών προσόντων ή ακόμη η δυνατότητα μεταφοράς δικαιωμάτων.

( Η κινητικότητα των προσώπων σημειώνει πρόοδο, αλλά θα μπορούσε να βελτιωθεί και να επισπευσθεί. Οι επισκέπτες που προέρχονται από τις γειτονικές μας χώρες διέρχονται από δυσκίνητες και χρονοβόρες διαδικασίες όταν ζητούν θεώρηση για τις χώρες της ΕΕ. Αναμένεται ότι τα προβλήματα αυτά θα επιλυθούν με το νέο κώδικα θεωρήσεων που θα αρχίσει να ισχύει τον Απρίλιο του 2010. Η Επιτροπή επιθυμεί, επίσης, να βελτιώσει ακόμη περισσότερο την κινητικότητα των καλόπιστων επιχειρηματιών, τουριστών, σπουδαστών και πανεπιστημιακών και σκοπεύει να προτείνει τα ακόλουθα μέτρα:

- Χάρτες πορείας για ένα καθεστώς απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης για διαμονή σύντομης διάρκειας με την Ουκρανία , με την οποία η ΕΕ διεξάγει ήδη διάλογο για το θέμα των θεωρήσεων, καθώς και με τη Μολδαβία , με την οποία ο σχετικός διάλογος θα αρχίσει σύντομα. Η πρόοδος θα εξαρτηθεί από την εκπλήρωση όλων των αναγκαίων προϋποθέσεων.

- Συμφωνίες για την απλούστευση της έκδοσης θεωρήσεων και συμφωνίες επανεισδοχής για τους ανατολικούς εταίρους οι οποίοι δεν έχουν ακόμη συνάψει ανάλογες συμφωνίες, συγκεκριμένα την Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν και τη Λευκορωσία.

- Συμφωνίες απλούστευσης της έκδοσης θεωρήσεων και με τους νότιους εταίρους μας, εφόσον έχει ήδη σημειωθεί πρόοδος όσον αφορά τη διαχείριση της μετανάστευσης περιλαμβανομένων συμφωνιών επανεισδοχής.

- Πρακτικά μέτρα βασισμένα στον κώδικα θεωρήσεων της ΕΕ για τη βελτίωση της έκδοσης των θεωρήσεων της ΕΕ και της προξενικής κάλυψης στο χώρο της ανατολικής εταιρικής σχέσης. Αν τα μέτρα αυτά αποδειχθούν αποτελεσματικά, τότε θα επεκταθούν σε ολόκληρη τη γειτονία.

- Περαιτέρω διάλογος για μέτρα που θα διευκολύνουν την πρόσβαση των υπηκόων των χωρών της ΕΠΓ στην αγορά εργασίας της ΕΕ μεταξύ των οποίων καλύτερη ενημέρωση για τους υφιστάμενους νόμιμους διαύλους μετανάστευσης και την κινητικότητα, καθώς και για τις διαθέσιμες θέσεις εργασίας και τις απαραίτητες επαγγελματικές δεξιότητες για την αγορά εργασίας.

Πρόοδος της οικονομικής ολοκλήρωσης

Η ΕΕ παρέχει ένα περιβάλλον οικονομικής ολοκλήρωσης χάρη στην εσωτερική αγορά της που αντανακλά μία μακροπρόθεσμη στρατηγική οπτική για την απλούστευση του εμπορίου προϊόντων και υπηρεσιών, την απρόσκοπτη σύσταση επιχειρήσεων, την αύξηση των άμεσων ξένων επενδύσεων στις χώρες-εταίρους και το υψηλό επίπεδο κοινωνικής και περιβαλλοντικής προστασίας, καθώς και προστασίας των καταναλωτών.

Η προσφορά αυτή ενσωματώνεται στη στρατηγική της Επιτροπής για τη δημιουργία σφαιρικών και σε βάθος ζωνών ελεύθερων συναλλαγών. Πέραν της απλής κατάργησης των δασμών, οι ζώνες αυτές καλύπτουν και την πρόσβαση στην αγορά στους τομείς των υπηρεσιών, των επενδύσεων, των δημόσιων συμβάσεων και πολλούς άλλους τομείς ευνοώντας την προσέγγιση με το δίκαιο της ΕΕ στους τομείς που μπορούν να οδηγήσουν σε αύξηση των συναλλαγών. Όλοι οι εταίροι που έχουν εκπονήσει σχέδια δράσης συμμερίζονται την προσέγγιση αυτή.

Η ΕΠΓ δεν επιδιώκει να εξαγάγει συλλήβδην το κεκτημένο της ΕΕ. Ωστόσο, την εποχή της παγκοσμιοποίησης, το πρότυπο της ΕΕ ξεχωρίζει από τα λίγα κανονιστικά πρότυπα που υπάρχουν και ασκεί κάποια έλξη στους εταίρους, κατά το ότι μειώνει το «κόστος επινόησης» του κόστους της πολιτικής και οικονομικής μεταρρύθμισης. Έτσι πολλοί εταίροι έχουν υιοθετήσει μια προσέγγιση ευρέος φάσματος επιδιώκοντας τη σύγκλιση με τις πολιτικές και τα κανονιστικά πρότυπα της ΕΕ.

Εμπόριο, πρόσβαση στην αγορά και κανονιστική ευθυγράμμιση

Το εμπόριο της ΕΕ με την περιοχή της ΕΠΓ σημείωσε πρόοδο κατά την περίοδο 2004-2008, κατά την οποία οι εξαγωγές της ΕΕ αυξήθηκαν κατά 63% και οι εισαγωγές κατά 91%. Σημαντικό μέρος των εισαγωγών αντιπροσωπεύουν τα ενεργειακά προϊόντα. Ακόμη όμως και αν αφαιρέσουμε αυτή τη συνιστώσα, οι εισαγωγές από την περιοχή της ΕΠΓ αυξήθηκαν κατά 31%. Ως ποσοστό του παγκόσμιου εμπορίου της ΕΕ, οι εξαγωγές προς την περιοχή της ΕΠΓ σημείωσαν αύξηση από 5,7% σε 6,7%, ενώ οι εισαγωγές από την ίδια περιοχή αυξήθηκαν από 5,4% σε 6,9%, πράγμα που φανερώνει σταθερή πρόοδο της οικονομικής ολοκλήρωσης.

Το εμπόριο με τους ανατολικούς εταίρους εξελίχθηκε πολύ δυναμικά, παρότι το σημείο εκκίνησης ήταν σχετικά χαμηλό: το μερίδιο της περιοχής στις εξαγωγές της ΕΕ σχεδόν διπλασιάστηκε, από 1,26% σε 2,1%, ενώ το μερίδιό της στις εισαγωγές της ΕΕ σημείωσε αύξηση από 0,8% σε 1,4%. Η οικονομική ύφεση έπληξε ιδιαίτερα τους ανατολικούς εταίρους, πράγμα που οδήγησε επίσης σε συρρίκνωση του εμπορίου με τους εταίρους το 2009.

Για την εμβάθυνση της οικονομικής ολοκλήρωσης ελήφθησαν προκαταρκτικά μέτρα προσαρμοσμένα στις ανάγκες των διαφόρων εταίρων. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν την εισαγωγή αυτόνομων εμπορικών προτιμήσεων (Μολδαβία) , που προβλέπουν πρόσβαση χωρίς δασμούς και ποσοστώσεις στις αγορές της ΕΕ για όλα τα προϊόντα (εκτός από ορισμένα γεωργικά προϊόντα για τα οποία έχουν πάντως χορηγηθεί ορισμένες παραχωρήσεις), καθώς και διαπραγμάτευση ορισμένων τομεακών συμφωνιών, όπως των συμφωνιών για το εμπόριο γεωργικών προϊόντων, μεταποιημένων γεωργικών προϊόντων και προϊόντων αλιείας (Αίγυπτος, Ισραήλ, Μαρόκο) ή συμφωνιών σχετικά με τη διαπίστωση της συμμόρφωσης και την αποδοχή βιομηχανικών προϊόντων (ΣΔΣΑ), σκοπός των οποίων είναι η αναγνώριση της ισοδυναμίας των τεχνικών κανονισμών, της τυποποίησης και της αξιολόγησης της συμμόρφωσης σε ορισμένους τομείς (έχει συναφθεί συμφωνία με το Ισραήλ,, ενώ η Αίγυπτος και η Τυνησία προετοιμάζονται δραστήρια για τις διαπραγματεύσεις). Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το επίπεδο πλήρους ελευθέρωσης των μεταποιημένων γεωργικών προϊόντων στο διμερές εμπόριο μεταξύ ΕΕ και Ισραήλ ανέρχεται σε 95%, ενώ για το υπόλοιπο 5% έχουν παραχωρηθεί από αμφότερα τα μέρη ορισμένες συμπληρωματικές προτιμήσεις. Σε εξέλιξη βρίσκονται επίσης διαπραγματεύσεις για την ελευθέρωση των υπηρεσιών και του δικαιώματος εγκατάστασης (Μαρόκο, Τυνησία, Ισραήλ και Αίγυπτος). Από το 2008, έχει εδραιωθεί με την Τυνησία ένα πλήρες καθεστώς ελεύθερων συναλλαγών για τα βιομηχανικά προϊόντα.

Σε εξέλιξη βρίσκονται ήδη διαπραγματεύσεις με την Ουκρανία για την πρώτη σφαιρική και σε βάθος ζώνη ελεύθερων συναλλαγών, ενώ έχουν ξεκινήσει οι προετοιμασίες που θα επιτρέψουν την έναρξη των διαπραγματεύσεων με τη Μολδαβία, τη Γεωργία και την Αρμενία .

Αυτή η διαδικασία ολοκλήρωσης έχει, μεταξύ άλλων, αποφέρει τα ακόλουθα αποτελέσματα:

- Οι τελωνειακές διοικήσεις των χωρών-εταίρων κατέβαλαν προσπάθειες να ενισχύσουν την επιχειρησιακή τους ικανότητα μέσω σχεδίων που εισάγουν σύγχρονες τελωνειακές τεχνικές, όπως για παράδειγμα η διαχείριση των κινδύνων, οι εκ των υστέρων έλεγχοι, η έννοια των «εγκεκριμένων οικονομικών φορέων» (ΕΟΦ), καθώς και η προσέγγιση ενιαίας θυρίδας.

- Οι χώρες-εταίροι υιοθέτησαν γρήγορα το κανονιστικό πρότυπο της ΕΕ για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες με σκοπό να τονώσουν την ανάπτυξη και να αναπτύξουν τις οικονομίες που έχουν ως βάση τη γνώση. Η ΕΠΓ στήριξε τις κυβερνήσεις-εταίρους που επιθυμούν να ανοίξουν την αγορά τους και να ευνοήσουν αγοραστρεφή συμπεριφορά από τους κατεστημένους φορείς. Ελήφθησαν μέτρα όπως το άνοιγμα της αγοράς για τη σταθερή τηλεφωνία και τις προηγμένες υπηρεσίες όπως το Διαδίκτυο, καθώς και η προκήρυξη διαγωνισμών για τη χορήγηση πρόσθετων αδειών κινητής τηλεφωνίας, προκειμένου να εναρμονιστούν με την ΕΕ, μια από τις ανταγωνιστικότερες αγορές στον κόσμο. Στην περίπτωση της Αιγύπτου, ο τομέας των ΤΠΕ αναμένεται να συμβάλει στην αύξηση των εξαγωγών από 175 εκατ. EUR το 2005 σε 770 εκατ. EUR το 2010 και επίσης να συνεισφέρει σημαντικά στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης. Η αυξανόμενη χρήση των τεχνολογιών των πληροφοριών και των επικοινωνιών αποτελεί σημαντικό παράγοντα που συμβάλλει στον εκδημοκρατισμό της κοινωνίας.

- Η υλοποίηση κοινού αεροπορικού χώρου με τις γειτονικές χώρες αποτελεί βασική διάσταση στην εξωτερική πολιτική της ΕΕ στον τομέα της πολιτικής αεροπορίας, με απώτατο στόχο τη δημιουργία μιας ενιαίας αγοράς αερομεταφορών που θα καλύπτει μέχρι 60 χώρες και 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους. Το 2006, υπεγράφη με το Μαρόκο ευρωμεσογειακή συμφωνία αεροπορικών μεταφορών. Το επόμενο έτος, ο αριθμός των επιβατών αεροπορικών μεταφορών που ταξίδεψαν μεταξύ Μαρόκου και ΕΕ σημείωσε αύξηση κατά 17% (σε σχέση με παγκόσμια αύξηση της παγκόσμιας εναέριας κυκλοφορίας της τάξης του 6%), με την εμφάνιση 52 νέων δρομολογίων και την είσοδο 12 νέων αεροπορικών εταιρειών στην αγορά. Ανάλογες συμφωνίες υπεγράφησαν με τη Γεωργία και την Ιορδανία, ενώ πραγματοποιούνται διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ, το Λίβανο, την Τυνησία και την Ουκρανία, και έχει δοθεί εντολή για την έναρξη διαπραγματεύσεων με την Αλγερία. Οι συμφωνίες αυτές, πέρα από το θετικό τους αντίκτυπο στην ανάπτυξη της εναέριας κυκλοφορίας και την οικονομική ανάπτυξη, αποτελούν επίσης ουσιαστικά εργαλεία για την προώθηση των πλέον υψηλών προτύπων που έχει επιτύχει η ΕΕ από πλευράς ασφάλειας, προστασίας και διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας. Η προσέγγιση της Επιτροπής θα αναλυθεί περαιτέρω ως τα τέλη του 2010 στο πλαίσιο πρωτοβουλίας σχετικά με την εξωτερική πολιτική της ΕΕ στον τομέα των αερομεταφορών.

( Το άνοιγμα της αγοράς ωφέλησε τόσο την ΕΕ όσο και τους εταίρους. Το άνοιγμα των αγορών σε τομείς στους οποίους οι εταίροι διαθέτουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα είναι ουσιώδες για τις οικονομίες τους. Θα συνεχιστεί η ελευθέρωση του εμπορίου και η δημιουργία σφαιρικών και σε βάθος ζωνών ελεύθερων συναλλαγών.

( Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι εταίροι της μπορούν να επωφεληθούν από την έλξη που ασκεί ένα κοινό κανονιστικό περιβάλλον . Με τη διεύρυνση του οικονομικού χώρου στον οποίο χρησιμοποιούνται οι κανόνες και τα πρότυπα της ΕΕ, προωθείται η παγκόσμια αποδοχή του κανονιστικού προτύπου της ΕΕ. Το γεγονός αυτό μπορεί να προσφέρει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στους οικονομικούς παράγοντες της ΕΕ και των εταίρων της: παράγουν ήδη για την ευρύτερη αγορά της ΕΕ, και όσο περισσότερο γίνονται αποδεκτά οι κανόνες και τα πρότυπα της ΕΕ τόσο περισσότερο διευκολύνεται η πρόσβασή τους στις ξένες αγορές. Το γεγονός ότι η κρίση δεν οδήγησε σε αναστολή των οικονομικών μεταρρυθμίσεων μαρτυρεί την προσαρμοστικότητα της διαδικασίας μετάβασης στην οποία οικοδομούμε την ευημερία τόσο των γειτόνων μας όσο και τη δική μας.

Ενίσχυση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος

Η ΕΠΓ στηρίζει τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις για την εγκαθίδρυση καλύτερου επιχειρηματικού και επενδυτικού κλίματος. Στο Νότο, το βασικό εργαλείο για τις μεταρρυθμίσεις στον τομέα των επιχειρήσεων είναι ο «Ευρωμεσογειακός Χάρτης για τις επιχειρήσεις», ο οποίος εγκρίθηκε το 2004. Ο Χάρτης, ο οποίος εμπνέεται από τις βέλτιστες πρακτικές της ΕΕ, υιοθετήθηκε από τις χώρες-εταίρους ως σημείο αναφοράς για τα μεταρρυθμιστικά τους προγράμματα. Λαμβανομένης υπόψη της επιτυχίας του διαβήματος αυτού, προβλέπεται η ενσωμάτωση στο Χάρτη των βασικών χαρακτηριστικών της πράξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις μικρές επιχειρήσεις («Small Business Act»). Προβλέπεται επίσης η δρομολόγηση ανάλογης διαδικασίας στο πλαίσιο της ανατολικής εταιρικής σχέσης.

Η παρακολούθηση της εφαρμογής του Χάρτη και διάφορες μελέτες, όπως η έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας «Doing Business» («Αναπτύσσοντας επιχειρηματικές δραστηριότητες»), φανερώνουν σαφή βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος στην περιοχή της ΕΠΓ. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ο χρόνος που απαιτείται για την καταχώρηση των εταιρειών στην Ιορδανία μειώθηκε από τις 79 ημέρες το 2004 σε 13 ημέρες το 2010.

( Πρέπει να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες για την προώθηση ενός περιβάλλοντος ευνοϊκού για τις επιχειρήσεις και τις επενδύσεις. Ειδικότερα, οι εταίροι πρέπει να συνεχίσουν να βελτιώνουν το κανονιστικό περιβάλλον για τις επιχειρήσεις, να καταπολεμούν τη διαφθορά, να ενθαρρύνουν την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία, να αναβαθμίζουν τις δεξιότητες και να βελτιώσουν την πρόσβαση των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ) σε χρηματοδότηση, διότι αυτές αποτελούν τους κινητήρες της οικονομικής ανάπτυξης.

Προς ένα κοινωνικό πρόγραμμα της ΕΠΓ

Οι εταίροι έχουν ασπαστεί την αρχή αντιμετώπισης ενός ευρέος φάσματος θεμάτων κοινωνικής πολιτικής στο πλαίσιο της ΕΠΓ, πράγμα που δείχνει ότι έχει γίνει αντιληπτό ότι η κοινωνική συνοχή οδηγεί σε καλύτερο επιχειρηματικό κλίμα και είναι αναγκαία για την νομιμοποίηση και τη στήριξη των μεταρρυθμίσεων. Τα σχέδια δράσης περιέχουν διατάξεις σε τομείς όπως η πολιτική απασχόλησης, ο κοινωνικός διάλογος, τα εργασιακά δικαιώματα, η κοινωνική ένταξη, η κοινωνική προστασία, η ισότητα των φύλων και η ίση μεταχείριση για όλους. Πρόκειται για ένα εκτεταμένο κοινωνικό πρόγραμμα με σαφώς καθορισμένες προτεραιότητες και χρονοδιαγράμματα το οποίο, ωστόσο, δεν έχει τεθεί πλήρως σε εφαρμογή. Έχει μεν σημειωθεί πρόοδος όσον αφορά τη νομοθεσία για την προώθηση της αξιοπρεπούς εργασίας και τη μεταρρύθμιση των συντάξεων, αλλά ανομοιογενής είναι η πρόοδος που έχει σημειωθεί στην πολιτική απασχόλησης, τα συνδικαλιστικά δικαιώματα, τον κοινωνικό διάλογο ή την ισότητα των ευκαιριών.

( Η επιτυχία αυτών των κοινωνικοοικονομικών μεταρρυθμίσεων στη διαμόρφωση ενός κοινωνικού προγράμματος της ΕΠΓ κοινής αποδοχής απαιτεί από τους εταίρους να στηρίξουν αυτή την πολιτική δέσμευση και να διαθέσουν επαρκείς διοικητικούς και ανθρώπινους πόρους για την εφαρμογή των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων.

Συνυπευθυνότητα για το περιβάλλον

Η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί από κοινού ευθύνη της ΕΕ και των εταίρων και απαιτείται να καταβληθούν από κοινού προσπάθειες για να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά τα προβλήματα στον τομέα αυτό. Οι χώρες-εταίροι έχουν συνείδηση των προκλήσεων που τίθενται αλλά, παρά τα επιτακτικά οικονομικά επιχειρήματα υπέρ της ανάληψης έντονης δράσης για το περιβάλλον, ώστε να αποφευχθούν στο μέλλον πολύ υψηλότερες δαπάνες καθαρισμού, οι πόροι που διαθέτουν δεν είναι επαρκείς. Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν πολυάριθμες διεθνείς δεσμεύσεις και διαδικασίες, η εφαρμογή τους συχνά εμφανίζει καθυστέρηση. Βασικός στόχος της ΕΠΓ είναι συνεπώς η συνεργασία με τους εταίρους για τη βελτίωση του στρατηγικού σχεδιασμού, τον καθορισμό προτεραιοτήτων και την ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας.

Η σημειωθείσα πρόοδος ποικίλλει από χώρα σε χώρα. Ως ενδεικτικά παραδείγματα προόδου μπορούμε να αναφέρουμε τη μεταρρύθμιση της περιβαλλοντικής διαχείρισης στην Ιορδανία, τη συνεργασία στο πλαίσιο του περιφερειακού περιβαλλοντικού κέντρου για τον Καύκασο, την πρωτοβουλία Horizon 2020 και ένα σχέδιο περιβαλλοντικής στρατηγικής στην Ουκρανία.

Πολλοί εταίροι επιδεικνύουν αυξανόμενο ενδιαφέρον για την εμπειρία της ΕΕ και εκδηλώνουν όλο και μεγαλύτερη προθυμία να συγκλίνουν με τις οδηγίες της ΕΕ στον τομέα του περιβάλλοντος. Η κανονιστική σύγκλιση θα πρέπει να παραμείνει στο επίκεντρο της ΕΠΓ, όπως και η συνεργασία για την περιβαλλοντική διακυβέρνηση. Στο πλαίσιο της στρατηγικής Ευρώπη 2020, η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδιώκει μια πιο βιώσιμη οικονομία η οποία θα αξιοποιεί καλύτερα τους πόρους, έναν χώρο που θα επιτρέπει την πρόσφορη συνεργασία της ΕΕ με τους εταίρους της. Εξάλλου, απαιτείται επειγόντως να ενισχυθεί η συνεργασία για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και για μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση όσον αφορά τα οικονομικά οφέλη που προκύπτουν από τις υπηρεσίες οικοσυστήματος και, αντιθέτως, το κόστος που συνεπάγεται η απώλεια των πλεονεκτημάτων αυτών.

Οι εταίροι εξέφρασαν επίσης την επιθυμία να εργαστούν με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος (ΕΟΠ) και η ΕΠΓ προσέφερε αυτή τη δυνατότητα. Ο ΕΟΠ χρησιμοποιεί τη χρηματοδότηση της ΕΕ για να βοηθήσει τους εταίρους να ενισχύσουν τη συγκέντρωση και διαχείριση περιβαλλοντικών δεδομένων. Η ΕΠΓ συνέβαλε επίσης στο να καταστεί η περιβαλλοντική πολιτική πιο ανοικτή και υπεύθυνη, χάρη στη συμμετοχή μη κυβερνητικών οργανώσεων.

Μια άλλη πτυχή που θα μπορούσε να αναπτυχθεί περισσότερο στο μέλλον είναι η καλύτερα συντονισμένη διακυβέρνηση των δραστηριοτήτων που συνδέονται με τη ναυτιλία. Η ισχυρότερη συνεργασία θα ήταν επωφελής τόσο για τη βιώσιμη διαχείριση των αλιευτικών πόρων, περιλαμβανομένων του αποτελεσματικού ελέγχου των αλιευτικών δραστηριοτήτων, όσο και για ευρύτερα ζητήματα που αφορούν την ολοκληρωμένη θαλάσσια επιτήρηση, το θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό και άλλα ζητήματα θαλάσσια πολιτικής περιλαμβανομένων των επαγγελματικών προσόντων των ναυτικών. Η ΕΕ θα συνεχίσει επίσης να στηρίζει τους εταίρους της ΕΠΓ στις προσπάθειές τους να κυρώσουν και να εφαρμόσουν τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας.

( Μολονότι αληθεύει ότι σε έναν τόσο περίπλοκο τομέα δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί ουσιαστική πρόοδος από τη μια μέρα στην άλλη, είναι ουσιώδες να βασιστούμε σε αυτά τα αποτελέσματα για να ανυψώσουμε το επίπεδο των περιβαλλοντικών προτύπων σε ολόκληρη την περιοχή. Η βελτίωση της προστασίας του περιβάλλοντος μέσω της συνεχούς σύγκλισης με τα βασικά στοιχεία της νομοθεσίας της ΕΕ, η ενίσχυση της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης, η αύξηση της αποδοτικότητας των πόρων και η ορθή χρήση των υπηρεσιών οικοσυστήματος θα στηρίξουν τη μακροπρόθεσμη βιώσιμη ανάπτυξη.

Από κοινού προσπάθεια για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής

Η διευθέτηση του προβλήματος της κλιματικής αλλαγής αποτελεί προτεραιότητα για το σύνολο της διεθνούς κοινότητας. Οι χώρες-εταίροι εγείρουν όλο και συχνότερα το θέμα της κλιματικής αλλαγής στο διάλογό τους με την ΕΕ, στο πλαίσιο της συμφωνίας της Κοπεγχάγης, τις συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις ενόψει μιας συμφωνία για τη μετά το 2012 περίοδο, καθώς και τον ηγετικό ρόλο της ΕΕ στον τομέα αυτόν. Μέσω της ΕΠΓ, η ΕΕ μπορεί να βοηθήσει τους εταίρους να ενσωματώσουν στην πολιτική τους τον προβληματισμό σχετικά με την κλιματική αλλαγή. Παρά το γεγονός ότι οι χώρες-εταίροι δεν συγκαταλέγονται σε εκείνες που εκπέμπουν τις μεγαλύτερες ποσότητες αερίων θερμοκηπίου, έχουν σημαντικές δυνατότητες να συνεχίσουν τις προσπάθειες μετριασμού (κυρίως με την ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης ή με την προώθηση των βιώσιμων μεταφορών), καθώς και προσαρμογής (για παράδειγμα στους τομείς της γεωργίας, της διαχείρισης των υδάτων ή της ετοιμότητας για την αντιμετώπιση φυσικών κινδύνων όπως οι πλημμύρες και η ξηρασία).

( Η Επιτροπή θα συνεχίσει να καλεί τους εταίρους που δεν το έχουν ακόμη πράξει να προσυπογράψουν το ταχύτερο δυνατόν τη συμφωνία της Κοπεγχάγης και να παράσχουν πληροφορίες σχετικά με τους στόχους που θα επιδιώξουν και τις δράσεις που θα εφαρμόσουν. Η ΕΕ παραμένει πλήρως προσηλωμένη στη διαπραγματευτική διαδικασία των Ηνωμένων Εθνών με στόχο τη σύναψη μιας ισχυρής, αποτελεσματικής και νομικά δεσμευτικής διεθνούς συμφωνίας. Η ΕΕ είναι διατεθειμένη να εμβαθύνει το διάλογο και τις δραστηριότητες συνεργασίας για το μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτή.

Βιώσιμη ενέργεια για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις

Η ΕΕ και οι εταίροι της συμμερίζονται το ενδιαφέρον να διατηρηθεί σταθερός, ασφαλής και καθαρός ο ενεργειακός εφοδιασμός για τους πολίτες και τη βιομηχανία τους και να στραφούν σε ενεργειακούς πόρους μικρότερης περιεκτικότητας σε άνθρακα. Η δέσμη μέτρων στον τομέα της ενέργειας και της κλιματικής αλλαγής που υπέβαλε η Επιτροπής το 2007/2008 έθεσε ένα τολμηρό πλαίσιο για την αντιμετώπιση των ενεργειακών προκλήσεων, καθώς και την ανάπτυξη εξωτερικής ενεργειακής πολιτικής. Η διαμάχη για το φυσικό αέριο μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας το χειμώνα του 2008/2009 κατέδειξε την ανάγκη επείγουσας διευθέτησης του προβλήματος της ενεργειακής ασφάλειας. Η δεύτερη ενεργειακή στρατηγική επισκόπηση της Επιτροπής το 2008[4] καλεί σε επιτάχυνση των σχέσεων με τους εταίρους που είναι σημαντικές χώρες παραγωγής και διαμετακόμισης για την ΕΕ.

Στο πλαίσιο αυτό, οι εταίροι έλαβαν πολλά μέτρα για να δρομολογήσουν τομεακή μεταρρύθμιση και να επιτύχουν τη σταδιακή ευθυγράμμιση με την πολιτική της ΕΕ. Η ΕΕ υπέγραψε μνημόνια συμφωνίας ή δηλώσεις στον τομέα της ενέργειας με το Αζερμπαϊτζάν, τη Λευκορωσία, την Αίγυπτο, την Ιορδανία, το Μαρόκο και την Ουκρανία.

Πολλοί εταίροι έχουν ήδη αναθεωρήσει ή βρίσκονται σε αυτή τη φάση αναθεώρησης της ενεργειακής στρατηγικής τους, δίνοντας σήμερα νέα έμφαση στην ενεργειακή απόδοση και την ανανεώσιμη ενέργεια. Οι εταίροι έλαβαν μέτρα προς τη σταδιακή σύγκλιση με τους κανόνες της εσωτερικής αγοράς ενέργειας, με την έκδοση νέας νομοθεσίας, την ενίσχυση του κανονιστικού περιβάλλοντος και την προοδευτική εξάλειψη των στρεβλώσεων των τιμών. Το 2009, η υπουργική συνεδρίαση της Ενεργειακής Κοινότητας ενέκρινε, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, την προσχώρηση της Μολδαβίας και της Ουκρανίας στη συνθήκη για την Ενεργειακή Κοινότητα . Η Γεωργία κατέχει το καθεστώς παρατηρητή στο πλαίσιο της Κοινότητας αυτής.

Η ΕΕ και οι εταίροι της συνεργάστηκαν για την ανάπτυξη ενεργειακών δικτύων. Το Μάρτιο του 2009, η Επιτροπή συγκάλεσε διεθνή συνδιάσκεψη για τον εκσυγχρονισμό του συστήματος διαμετακόμισης φυσικού αερίου στην Ουκρανία. Η ΕΕ εργάστηκε επίσης μαζί με τους εταίρους της για την πραγματοποίηση του νότιου διαδρόμου φυσικού αερίου που περιλαμβάνει κυρίως τον αγωγό φυσικού αερίου Nabucco και το σχέδιο μεταφοράς μέσω της Κασπίας. Η ΕΕ υποστήριξε τη Μολδαβία και την Ουκρανία στα σχέδιά τους για μελλοντική διασύνδεση με τα δίκτυα ηλεκτροδότησης της ηπειρωτικής Ευρώπης.

Στη Νότια Γειτονία, οι πρωτοβουλίες συνεργασίας εστιάστηκαν στην ανάπτυξη και ολοκλήρωση των ενεργειακών αγορών, καθώς και την ανάπτυξη διασυνδέσεων Νότου-Νότου και Βορρά-Νότου. Το μεσογειακό σχέδιο ηλιακής ενέργειας διαμορφώθηκε με την κατάρτιση ενός στρατηγικού εγγράφου και τη δρομολόγηση διαφόρων πειραματικών πρωτοβουλιών και προγραμμάτων που υποστηρίχθηκαν από τους διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς.

Στο πλαίσιο της ανατολικής εταιρικής σχέσης, δρομολογήθηκαν οι εργασίες της πλατφόρμας 3 για την «ενεργειακή ασφάλεια» με την έναρξη του προγράμματος εργασίας για την περίοδο 2009-2011.

Η ΕΕ και οι εταίροι που εκμεταλλεύονται πυρηνικούς σταθμούς παραγωγής ηλεκτρισμού ( Αρμενία και Ουκρανία ) συνέχισαν τη συνεργασία στον τομέα της πυρηνικής ασφάλειας και προστασίας. Η ΕΕ ξεκίνησε επίσης διάλογο για τα θέματα αυτά με τους εταίρους που εξετάζουν το ενδεχόμενο κατασκευής ανάλογων σταθμών.

( Είναι ανάγκη να ενισχυθεί η ενεργειακή συνεργασία των τελευταίων ετών προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες του Νότου, καθώς οι ανάγκες του Νότου και της Ανατολής όσον αφορά τις επενδύσεις και τις μεταρρυθμίσεις. Πιο συγκεκριμένα, η ενεργειακή απόδοση και η προώθηση της ανανεώσιμης ενέργειας θα αποτελέσουν το βασικό στόχο της συνεργασίας μας με τους εταίρους της ΕΠΓ.

Χρηματοπιστωτικά μέσα που ανταποκρίνονται στους πολιτικούς στόχους

Η εφαρμογή της ΕΠΓ στηρίζεται από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Γειτονίας και Εταιρικής Σχέσης (ENPI) με προϋπολογισμό ύψους 11,5 δισεκατ. EUR περίπου (2007-2013). Ύστερα από ενδιάμεση εξέταση των εγγράφων προγραμματισμού του ENPI, οι χορηγήσεις ανά χώρα αντικατοπτρίζουν καλύτερα τις ανάγκες, τα επίπεδα φιλοδοξίας και προόδου και την ικανότητα των εταίρων για απορρόφηση των κονδυλίων. Η εξέταση αυτή διενεργήθηκε σε συνεργασία με τις χώρες-εταίρους και λαμβάνει υπόψη το αποτέλεσμα μια άνευ προηγουμένου ευρείας συμβουλευτικής διαδικασίας στην οποία συμμετείχαν η κοινωνία των πολιτών, τα κράτη μέλη της ΕΕ και άλλοι δωρητές.

Η στρατηγική προτεραιότητα της χρηματοπιστωτικής συνεργασίας ενισχύθηκε περαιτέρω. Η νομοθετική προσέγγιση και η κανονιστική σύγκλιση προωθούνται χάρη στην ευρύτερη χρήση του TAIEX και στην αδελφοποίηση. Έως τα τέλη του 2009, είχαν χρηματοδοτηθεί περισσότερες από 1000 δράσεις TAIEX, είχαν υπογραφεί 114 συμφωνίες αδελφοποίησης και άλλες 110 βρίσκονταν υπό προετοιμασία. Καταρτίζονται εκτεταμένα προγράμματα για τη θεσμική ανάπτυξη, ούτως ώστε να δημιουργηθεί ικανότητα σε περιορισμένο αριθμό σημαντικών ιδρυμάτων που διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στην προετοιμασία του εδάφους για μελλοντικές συμφωνίες σύνδεσης με τους ανατολικούς εταίρους.

- Στις αρχές του 2009, η ΕΕ απέστειλε στην Αρμενία ομάδα συμβούλων υψηλού επιπέδου για να υποστηρίξουν την εφαρμογή του σχεδίου δράσης της ΕΠΓ (2,8 εκατ. EUR). Οι σύμβουλοι αυτοί έχουν παράσχει τεχνικές συμβουλές υψηλού επιπέδου για το σχεδιασμό, την καθοδήγηση και την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που αποσκοπούν στην ενίσχυση της ικανότητας της Προεδρίας και της νομοθετικής, της εκτελεστικής και της δικαστικής εξουσίας, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη δημοκρατία, τη χρηστή διακυβέρνηση, το κράτος δικαίου και την οικονομία της αγοράς.

- Κατόπιν συμφωνίας που επιτεύχθηκε το Δεκέμβριο του 2009, η ΕΕ απέστειλε τον Απρίλιο του 2010 στη Μολδαβία συμβουλευτική αποστολή υψηλού επιπέδου. Η Επιτροπή θα προσφέρει εμπειρογνωσία στα δημόσια ιδρύματα ώστε να συμβάλει στην επίσπευση της πολιτικής σύνδεσης και τη συνέχιση της οικονομικής ολοκλήρωσης μεταξύ ΕΕ και Μολδαβίας.

- Στην Τυνησία η πρόοδος προς τη σύναψη συμφωνίας για τη διαπίστωση της συμμόρφωσης και την αποδοχή βιομηχανικών προϊόντων (ACAA) στηρίχθηκε μέσω ευρείας επιχείρησης αδελφοποίησης (1,3 εκατ. EUR), που έδωσε έμφαση στην εναρμόνιση της νομοθεσίας και στην ενίσχυση της ικανότητας στη δημόσια διοίκηση. Η δράση αυτή συμπληρώθηκε αργότερα από μια επιχείρηση τομεακής στήριξης μεγαλύτερης εμβέλειας (23 εκατ. EUR) η οποία εστιάστηκε στις υποδομές ποιότητας και τη στήριξη των επιχειρήσεων.

- Στην Ουκρανία , δρομολογήθηκαν δύο τομεακές ενέργειες στους τομείς της ενεργειακής πολιτικής και της ενεργειακής απόδοσης/ανανεώσιμης ενέργειας (145 εκατ. EUR) προκειμένου να στηριχθεί η εφαρμογή του μνημονίου συμφωνίας για την ενεργειακή συνεργασία. Οι ενέργειες αυτές συμπληρώθηκαν με δράσεις αδελφοποίησης για την κανονιστική ρύθμιση της αγοράς ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου.

- Στη Μεσόγειο , η βοήθεια ύψους άνω των 13 εκατ. EUR που χορήγησε η Επιτροπή στο πλαίσιο του προγράμματος Horizon 2020 χρησιμοποιείται για την ενίσχυση της ικανότητας, την ανάπτυξη συστημάτων παρακολούθησης και την κατάρτιση σχεδίων περιβαλλοντικών επενδύσεων που θα υποβληθούν στην ΕΤΕ και σε άλλους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς.

Η επενδυτική διευκόλυνση γειτονίας παρέχει χρηματοδοτική στήριξη για την κινητοποίηση δανειοδοτικών δράσεων σε χώρες-εταίρους από την ΕΤΕ, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ) και άλλους ευρωπαϊκούς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς. Η συνεισφορά του προϋπολογισμού της ΕΕ ανήλθε σε 185 εκατ. EUR την περίοδο 2007-2009. Τα κράτη μέλη συνεισέφεραν, εξάλλου, 47 εκατ. EUR στο «Ταμείο Καταπιστευμάτων NIF». Τα κεφάλαια αυτά συνέβαλαν στην κινητοποίηση δανείων ύψους 4,76 δισεκατ. EUR, για επενδύσεις που θα συμβάλουν επίσης στην πρόοδο πρωτοβουλιών περιφερειακής συνεργασίας και στην επανεκκίνηση της οικονομικής ανάπτυξης. Κατά την περίοδο 2004-2009, επιχορηγήσεις ύψους 90 εκατ. EUR περίπου οι οποίες χορηγήθηκαν από τον ευρωμεσογειακό φορέα επενδύσεων και εταιρικής σχέσης (FEMIP) συνέβαλαν στην κινητοποίηση δανείων της ΕΤΕ που υπερέβησαν τα 10 δισεκατ. EUR.

Η ενδιάμεση εξέταση της εξωτερικής εντολής της ΕΤΕ για την περίοδο 2007-2013 υπογράμμισε την ανάγκη περαιτέρω αύξησης της πολιτικής συνοχής μεταξύ της πολιτικής της ΕΕ και της χρηματοδότησης της ΕΤΕ. Για το σκοπό αυτό η Επιτροπή πρότεινε[5] η εγγυημένη χρηματοδότηση της ΕΤΕ να καλύπτει τρεις οριζόντιους στόχους υψηλού επιπέδου, συγκεκριμένα την κλιματική αλλαγή, την κοινωνική και οικονομική υποδομή και την ανάπτυξη του τοπικού ιδιωτικού τομέα, περιλαμβανομένων των ΜΜΕ, και πρότεινε τη θέσπιση περιφερειακών επιχειρησιακών κατευθυντήριων γραμμών. Στις γειτονικές χώρες, η πρόταση της Επιτροπής διευρύνει το πεδίο εφαρμογής της χρηματοδότησης της ΕΤΕ, ενώ οι κατευθυντήριες γραμμές θα βοηθήσουν στην ενίσχυση της στρατηγικής προτεραιότητας της δραστηριότητας της ΕΤΕ και στη διασφάλιση συμπληρωματικότητας με τα αντίστοιχα μέτρα βοήθειας της ΕΕ. Η Επιτροπή πρότεινε επίσης τη διάθεση επιπλέον 2 δισεκατ. EUR, στο πλαίσιο της εντολής για την κλιματική αλλαγή, εκ των οποίων το 1 δισεκατ. EUR θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε γειτονικές χώρες.

Για την αντιμετώπιση της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης, η Επιτροπή κινητοποίησε επίσης μακροοικονομική χρηματοδοτική συνδρομή υπέρ της Αρμενίας, της Γεωργίας, της Μολδαβίας και της Ουκρανίας .

( Οι ανά χώρα επιχορηγήσεις του ENPI εκφράζουν πλέον με πιο αντικειμενικό και διαφανή τρόπο το βαθμό πραγματικής αποδοχής των αρχών στις οποίες στηρίζεται η ΕΠΓ. Μετά την ενσωμάτωση των στόχων της «διευκόλυνσης της διακυβέρνησης» (η επιβράβευση της προόδου για μεταρρυθμίσεις που άπτονται της διακυβέρνησης), η Επιτροπή προτίθεται να επανεξετάσει τη λειτουργία αυτής της διευκόλυνσης ήδη το 2011, προκειμένου να παρέχει περισσότερο στοχοθετημένη στήριξη για τη βελτίωση της διακυβέρνησης.

( Η Επιτροπή καλεί το Συμβούλιο να εγκρίνει την πρότασή της για τροποποίηση του άρθρου 23 του κανονισμού ENPI. Αυτό θα επέτρεπε, μεταξύ άλλων, τη διάθεση πρόσθετων πόρων (35 εκατ. EUR ετησίως) για τη χρηματοδότηση του ευρωμεσογειακού φορέα επενδύσεων και εταιρικής σχέσης (FEMIP).

( Για να μπορέσει η ΕΕ και οι εταίροι της να επωφεληθούν πλήρως από το άνοιγμα της αγοράς και να εγγυηθούν τη βιωσιμότητά της, οι οικονομίες των εταίρων χρειάζονται βοήθεια για να καταστούν πιο εύρωστες. Οι χώρες-εταίροι διαθέτουν ένα δυναμικό ανάπτυξης σε μεγάλο βαθμό ανεκμετάλλευτο και η ΕΕ, ως ο κυριότερος και ο φυσικός – λόγω της γεωγραφικής εγγύτητας – εμπορικός τους εταίρος, έχει άμεσο συμφέρον να υποστηρίξει την οικονομική τους ανάπτυξη. Η ίδια λογική που συνέδεε την ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς με την ανάπτυξη των διαρθρωτικών ταμείων ισχύει και στις σχέσεις μας με τις γειτονικές μας χώρες, και θα πρέπει να συμβάλει στη διατύπωση σκέψεων σχετικά με το επόμενο χρηματοπιστωτικό πλαίσιο.

Πολυμερείς πρωτοβουλίες

Η εξέλιξη των διμερών σχέσεων, η οποία συνοψίζεται στο προηγούμενο τμήμα, συνοδεύτηκε από σημαντική πρόοδο στο επίπεδο των πολυμερών πλαισίων που αφορούν την πολιτική γειτονίας.

Στο Νότο, η ευρωμεσογειακή εταιρική σχέση , η οποία δρομολογήθηκε το 1995, συνέβαλε στην προετοιμασία του εδάφους για τη δημιουργία ζώνης ελεύθερων συναλλαγών η οποία θα ολοκληρωθεί σε λίγα χρόνια. Εδραιώθηκε η συνεργασία σε ένα ευρύ φάσμα τομέων, όπως η πολιτική προστασία, ο πολιτισμός, οι ανταλλαγές νέων και τα θέματα ισότητας των φύλων. Η Ένωση για τη Μεσόγειο , η οποία τη διαδέχτηκε, δρομολογήθηκε τον Ιούλιο του 2008, για να δώσει νέο έναυσμα με τρεις σημαντικούς τρόπους: α) αναβαθμίζοντας το πολιτικό επίπεδο της σχέσης της ΕΕ με τους εταίρους της στη Μεσόγειο· β) προβλέποντας καλύτερο καταμερισμό των ευθυνών μέσω ενός συστήματος συμπροεδρίας (ένας πρόεδρος από την ΕΕ και ένας από την πλευρά των εταίρων της Μεσογείου), μιας γραμματείας πλήρους απασχόλησης και μιας κοινής μόνιμης επιτροπής και γ) καθιστώντας τις σχέσεις αυτές πιο συγκεκριμένες και προβεβλημένες μέσω περιφερειακών και υποπεριφερειακών σχεδίων μεγάλης κλίμακας που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για τους πολίτες της περιοχής.

Στο δύσκολο πολιτικό πλαίσιο που ακολούθησε τη σύγκρουση της Γάζας, η πρόοδος αφορούσε κυρίως τη σύσταση της Γραμματείας της Ένωσης για τη Μεσόγειο, το διορισμό του Γενικού Γραμματέα της τον Ιανουάριο του 2010 και την έγκριση του καταστατικού της το Μάρτιο. Η εφαρμογή των τεσσάρων από τα έξι σχέδια προχώρησε χάρη στις συνεισφορές από τον προϋπολογισμό της ΕΕ.

Η ανατολική εταιρική σχέση δρομολογήθηκε το Μάιο του 2009, για να ανταποκριθεί στο ενδιαφέρον που εκδήλωσαν οι ανατολικοί εταίροι να προσεγγίσουν την ΕΕ και να δημιουργήσουν τις αναγκαίες προϋποθέσεις για επιτάχυνση της πολιτικής τους σύνδεσης και περαιτέρω οικονομικής ολοκλήρωσης. Η κατεξοχήν διμερής εστίαση που χαρακτηρίζει την ανατολική εταιρική σχέση συνοδεύεται από μία πολυμερή δέσμη η οποία προωθεί τη συνεργασία, τον ανοικτό διάλογο και την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και εμπειριών. Συστάθηκαν θεματικά πλαίσια γύρω από τέσσερις βασικούς τομείς ενδιαφέροντος: τη δημοκρατία, τη χρηστή διακυβέρνηση και τη σταθερότητα, την οικονομική ολοκλήρωση και σύγκλιση με τις τομεακές πολιτικές της ΕΕ, την ενεργειακή ασφάλεια και τις επαφές μεταξύ των λαών. Τα τέσσερα θεματικά πλαίσια υιοθέτησαν προγράμματα εργασίας για την περίοδο 2010-2011, συγκρότησαν ομάδες εργασίας και ενέκριναν τις βασικές γραμμές ορισμένων εμβληματικών πρωτοβουλιών[6].

Παράλληλα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έλαβε προκαταρκτικά μέτρα για να θέσει σε λειτουργία την Κοινοβουλευτική Συνέλευση ΕΕ-Ανατολικών Γειτονικών Χωρών (Euro-Nest), ενώ η Επιτροπή των Περιφερειών διακήρυξε την πρόθεσή να συγκροτήσει μία Τοπική και Περιφερειακή Συνέλευση Ανατολικής Ευρώπης και Νοτίου Καυκάσου. Το φόρουμ της κοινωνίας των πολιτών της ανατολικής εταιρικής σχέσης το οποίο οργανώθηκε στις Βρυξέλλες το Νοέμβριο του 2009 από την Επιτροπή, την Προεδρία του Συμβουλίου και την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, συγκέντρωσε περισσότερους από 200 εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών. Οι συστάσεις του φόρουμ παρουσιάστηκαν από τους εκπροσώπους του στην υπουργική συνεδρίαση της ανατολικής εταιρικής σχέσης το Δεκέμβριο του 2009.

Η συνέργεια του Ευξείνου Πόντου, η οποία δρομολογήθηκε το Φεβρουάριο του 2008, εκφράζει το αυξανόμενο ενδιαφέρον της ΕΕ για την προαγωγή της περιφερειακής συνεργασίας στην περιοχή του Ευξείνου Πόντου, δεδομένου ότι δύο από τα παρόχθια κράτη είναι πλέον κράτη μέλη της ΕΕ. Ορισμένα προγράμματα που είχαν δρομολογηθεί νωρίτερα έφτασαν σε στάδιο ωριμότητας, κυρίως το πρόγραμμα διασυνοριακής συνεργασίας της λεκάνης του Ευξείνου Πόντου 2007-2013 και το σχέδιο διασύνδεσης του Ευξείνου Πόντου (κοινωνία της πληροφορίας).

Οι τομεακές εταιρικές σχέσεις του Ευξείνου Πόντου καταρτίστηκαν από κοινού με τα κράτη μέλη της ΕΕ που ανήκουν στην περιοχή (τη Ρουμανία, την Ελλάδα και τη Βουλγαρία), καθώς και με τις χώρες-εταίρους. Η πρώτη εταιρική σχέση, η εταιρική σχέση για το περιβάλλον, δρομολογήθηκε κατά το πρώτο εξάμηνο του 2010. Οι εργασίες για τον καθορισμό των λεπτομερειών εφαρμογής συνεχίζονται.

Η Επιτροπή παρέμεινε ενεργή στο δίκτυο περιφερειακών οργανισμών που δραστηριοποιούνται στην περιοχή του Ευξείνου Πόντου, μεταξύ των οποίων ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας Ευξείνου Πόντου (ΟΣΕΠ) , στον οποίο η Επιτροπή είναι μόνιμος παρατηρητής από το 2007, καθώς και η Επιτροπή για την προστασία του Ευξείνου Πόντου κατά της ρύπανσης .

Πέραν της Ένωσης για τη Μεσόγειο, η συνεχιζόμενη εφαρμογή της κοινής στρατηγικής Αφρικής-ΕΕ και η στενή συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και των βορειοαφρικανικών χωρών στο πλαίσιο της στρατηγικής εταιρικής σχέσης Αφρικής-ΕΕ έχει συμβάλει στους γενικούς στόχους της ΕΠΓ στις χώρες αυτές.

Συμπεράσματα

Η εικόνα που αναδύεται μεσοπρόθεσμα είναι ότι, παρά τις αντιξοότητες, η ΕΕ έχει κατορθώσει να εγκαθιδρύσει μαζί με τους εταίρους της μια εταιρική σχέση για την προώθηση των μεταρρυθμίσεων. Η εταιρική αυτή σχέση έχει αποφέρει απτά αποτελέσματα, επωφελή τόσο για τους εταίρους μας όσο και για την ίδια την ΕΕ, έστω και αν ο πολιτικός σχεδιασμός και η νομοθεσία δεν συνοδεύονται πάντοτε από αποτελεσματική εφαρμογή.

Έχουμε ακόμη μπροστά μας σημαντικές προκλήσεις. Ο ρυθμός προόδου καθορίζεται από τον βαθμό προθυμίας των εταίρων να προβούν στις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Περισσότερα είναι τα επιτεύγματα στον οικονομικό τομέα, κυρίως στο εμπόριο και στην κανονιστική προσέγγιση, παρά στον τομέα της δημοκρατικής διακυβέρνησης. Ο ρυθμός προόδου εξαρτάται, ωστόσο, από τα οφέλη που μπορούν να αναμένουν οι εταίροι σε εύλογο χρονικό διάστημα. Στην περίπτωση αυτή, σημαντική ήταν και θα εξακολουθήσει να είναι η προθυμία της ΕΕ να αναλάβει δεσμεύσεις στο πλαίσιο της εταιρικής σχέσης.

[1] Αλγερία, Αρμενία, Αζερμπαϊτζάν, Λευκορωσία, Αίγυπτος, Γεωργία, Ισραήλ, Ιορδανία, Λίβανος, Λιβύη, Δημοκρατία της Μολδαβίας (στο εξής «Μολδαβία»), Μαρόκο, Παλαιστινιακή Αρχή, Συρία, Τυνησία και Ουκρανία.

[2] Κοινή Δήλωση της Διάσκεψης Κορυφής της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης, Πράγα, 7 Μαΐου 2009.

[3] Η ΕΕ εξακολουθεί να υποστηρίζει τις ικανότητες παροχής ασύλου στις χώρες της ΕΠΓ, μεταξύ άλλων και με τη μορφή περιφερειακών προγραμμάτων προστασίας ( Ουκρανία , Μολδαβία ).

[4] Σχέδιο δράσης της ΕΕ για την ενεργειακή ασφάλεια και αλληλεγγύη – COM (2008) 781 της 13ης Νοεμβρίου 2008.

[5] COM(2010) 174 της 21.4.2010.

[6] Στους ακόλουθους τομείς: ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων, στήριξη των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, ενεργειακή απόδοση, πολιτική προστασία και διακυβέρνηση στον τομέα του περιβάλλοντος.