[pic] | ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ |

Βρυξέλλες, 24.3.2006

COM(2006) 137 τελικό

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΓΕΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΕΝΤΑΞΙΑΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ(PHARE – ISPA – SAPARD)ΤΟ 2004{SEC(2006) 378}

1. Περιληψη

Η παρούσα είναι η πέμπτη έκθεση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με τα τρία προενταξιακά μέσα και το συντονισμό τους σύμφωνα με το άρθρο 13 του ‘Κανονισμού του Συμβουλίου σχετικά με το συντονισμό της προενταξιακής βοήθειας’ (EΚ) αριθ. 1266/99[1] (στο εξής "συντονιστικός κανονισμός").

Το Phare χρηματοδοτεί μέτρα προτεραιότητας που αφορούν την υιοθέτηση του κοινoτικού κεκτημένου μέσω της βελτίωσης των διοικητικών ικανοτήτων ή μέσω της υποστήριξης των σχετικών επενδύσεων. Χρηματοδοτεί επίσης και μέτρα οικονομικής και κοινωνικής συνοχής.

Το ISPA (Μέσο Προενταξιακών Διαρθρωτικών Πολιτικών) χρηματοδοτεί μεγάλα περιβαλλοντικά έργα και έργα μεταφορικών υποδομών.

Το SAPARD (Ειδικό Ενταξιακό Πρόγραμμα για τη Γεωργία και την Αγροτική Ανάπτυξη) χρηματοδοτεί μέτρα γεωργικής και αγροτικής ανάπτυξης.

Λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τις δραστηριότητες κατά το 2004 στο πλαίσιο κάθε προενταξιακού μέσου περιλαμβάνονται στις σχετικές ετήσιες εκθέσεις PHARE, ISPA και SAPARD.

Τα χρηματοδοτικά στοιχεία σχετικά με τα προενταξιακά μέσα περιλαμβάνονται στο τμήμα 5 “Χρηματοδοτικός Πίνακας”.

Ο συντονισμός των τριών μέσων διασφαλίζεται με το διαχωρισμό των αρμοδιοτήτων ανάμεσά τους. Μία επιτροπή σε επίπεδο διεύθυνσης διασφαλίζει το συντονισμό μεταξύ των αρμόδιων υπηρεσιών της Επιτροπής. Ένα ‘Έγγραφο Γενικής Βοήθειας’ που αφορά όλα τα μέσα παρουσιάστηκε τον Ιούνιο του 2005 στην επιτροπή διαχείρισης του Phare, η οποία επικουρεί την Επιτροπή στο συντονισμό των μέτρων. Σε εθνικό επίπεδο η Επιτροπή ενθάρρυνε τις αιτούσες χώρες να εντείνουν το διυπουργικό τους συντονισμό, ο οποίος θεωρείται ως βασική προϋπόθεση για την επιτυχή μελλοντική διαχείριση των Διαρθρωτικών Ταμείων.

2. Γενικη περιγραφη των μηχανισμων των προενταξιακων μεσων

2.1. Ανάληψη υποχρεώσεων και διάθεση των κονδυλίων

Για τη διάθεση κονδυλίων της ΕΕ απαιτούνται τα εξής: (1) απόφαση της Επιτροπής για την εγγραφή τους στον προϋπολογισμό, (2) συμφωνία-πλαίσιο και (3) ετήσια διμερής συμφωνία χρηματοδότησης ή μνημόνιο που θα προσδιορίζει τη χρηματοδοτική ανάληψη υποχρέωσης της Κοινότητας για το συγκεκριμένο μέτρο έναντι της δικαιούχου χώρας, δηλαδή τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις και των δύο μερών. Εντούτοις, οι διαδικασίες που οδηγούν στη λήψη των αποφάσεων και στην ανάληψη των υποχρεώσεων είναι διαφορετικές για κάθε μέσο. Λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τις διαδικασίες χρηματοδότησης στο πλαίσιο κάθε μέσου περιλαμβάνονται στο παράρτημα 1.1.

2.2. Δομές υλοποίησης στις υποψήφιες χώρες

Τα κονδύλια από τα προενταξιακά μέσα διατίθενται μέσω του εθνικού ταμείου, που έχει συσταθεί στο υπουργείο οικονομικών κάθε χώρας, υπό την ευθύνη του εθνικού διατάκτη. Η υλοποίηση του Phare και του ISPA πραγματοποιείται από τους φορείς υλοποίησης (όπως είναι η Κεντρική Μονάδα Χρηματοδότησης και Συμβάσεων, ΚΜΧΣ) που λαμβάνουν τα κονδύλια από το Εθνικό Ταμείο[2]. Όσον αφορά το SAPARD, η υλοποίηση πραγματοποιείται από τον ειδικό φορέα SAPARD, ο οποίος λαμβάνει τα κονδύλια από το Εθνικό Ταμείο.

2.3. Αποκέντρωση της εφαρμογής βάσει του άρθρου 12 του συντονιστικού κανονισμού[3]

Η αποκέντρωση είναι η διαδικασία μέσω της οποίας η διαχείριση των κοινοτικών κονδυλίων ανατίθεται στις διοικήσεις της υποψήφιας χώρας.

Στη Βουλγαρία και στη Ρουμανία, όσον αφορά το Phare και το ISPA, η διαδικασία αυτή κατά το 2004 διεξήχθη σύμφωνα με το Σύστημα Αποκεντρωμένης Υλοποίησης (DIS). Σύμφωνα με το εν λόγω σύστημα, οι διαδικασίες διαχείρισης των μέτρων ή των έργων που χρηματοδοτούνται από το ISPA και το Phare προϋποθέτουν εκ των προτέρων έλεγχο, δηλαδή οι αποφάσεις που αφορούν τη δημοπράτηση και τη σύναψη των συμβάσεων λαμβάνονται από τη δημοπρατούσα αρχή και διαβιβάζονται για έγκριση στην αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη δικαιούχο χώρα. Κατά συνέπεια, οι αντιπροσωπείες της ΕΚ είναι αρμόδιες για την έγκριση των εγγράφων της σύμβασης πριν την προκήρυξη διαγωνισμού ή την υπογραφή των συμβάσεων.

Από την άλλη πλευρά, το SAPARD υλοποιείται σε πλήρως αποκεντρωμένη βάση (EDIS = Σύστημα Διευρυμένης Αποκεντρωμένης Υλοποίησης). Το EDIS σημαίνει την πλήρη αποκέντρωση της διαχείρισης και της υλοποίησης της κοινοτικής βοήθειας, που είναι η διαδικασία με την οποία η διαχείριση της προενταξιακής βοήθειας της ΕΕ ανατίθεται στις διοικήσεις της υποψήφιας χώρας, ώστε η Επιτροπή να μην πραγματοποιεί συστηματικούς εκ των προτέρων ελέγχους των επί μέρους πράξεων, αλλά να περιορίζεται στους εκ των υστέρων ελέγχους διατηρώντας παράλληλα την τελική ευθύνη για την εκτέλεση του γενικού προϋπολογισμού.

Αυτή η ανάθεση διαχειριστικών αρμοδιοτήτων σημαίνει ότι κάθε χώρα υποχρεούται να δημιουργήσει κατάλληλα συστήματα διαχείρισης και ελέγχου τα οποία θα πρέπει να εγκριθούν σε εθνικό επίπεδο από τον εθνικό διατάκτη. Εφόσον πληρούνται αυτοί οι όροι, η Επιτροπή πραγματοποιεί τον έλεγχο συμμόρφωσης, προτού λάβει την απόφαση για την ανάθεση της διαχείρισης της κοινοτικής βοήθειας.

Τόσο για τη Βουλγαρία όσο και για τη Ρουμανία, η Επιτροπή υποστηρίζει τις προσπάθειες αυτών των δύο χωρών για μετάβαση στο EDIS κατά το πρώτο εξάμηνο του 2006. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το EDIS περιλαμβάνονται στο παράρτημα 1.2.3. Επιπλέον, η υποχρέωση να έχουν έτοιμο για χρησιμοποίηση το EDIS κατά την ημερομηνία της προσχώρησής τους προβλέπεται από την Πράξη Προσχώρησης (άρθρο 27), που σημαίνει ότι θα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους αυτές οι δύο χώρες, ώστε να πετύχουν το στόχο αυτό. Η σχετική διαδικασία πάντως έχει καθυστερήσει.

Όσον αφορά το Phare και το ISPA, η μετάβαση στο EDIS πραγματοποιείται σε 4 στάδια, τα οποία περιγράφονται στο έγγραφο εργασίας της Επιτροπής “Προετοιμασία για τη διευρυμένη αποκέντρωση” και στο έγγραφο “Το χρονοδιάγραμμα μετάβασης του ISPA και του Phare στο EDIS”. Το χρονοδιάγραμμα καθορίζει τα διαδικαστικά στάδια που οδηγούν στη λήψη της απόφασης σχετικά με το EDIS. Τα στάδια 1 έως 3 αποτελούν αρμοδιότητα των υποψήφιων χωρών και αφορούν την αξιολόγηση των ελλείψεων, την κάλυψη των ελλείψεων και την αξιολόγηση της συμμόρφωσης των συστημάτων διαχείρισης και ελέγχου. Το στάδιο 4 αποτελεί την προετοιμασία της απόφασης της Επιτροπής και εμπίπτει στη δική της αρμοδιότητα. Η απόφαση αυτή λαμβάνεται μετά από εμπεριστατωμένη εξέταση, περιλαμβανομένου και ενός επιτόπιου ελέγχου, των συστημάτων διαχείρισης και ελέγχου που περιγράφονται στην αίτηση EDIS που υπέβαλε στην Επιτροπή ο εθνικός διατάκτης.

3. Παρακολουθηση και Αξιολογηση

3.1. PHARE

Η εκτέλεση των προγραμμάτων Phare υπόκειται σε μία συγκροτημένη διαδικασία παρακολούθησης και αξιολόγησης. Η κοινή επιτροπή παρακολούθησης σε κάθε χώρα επικουρείται από τις υποεπιτροπές τομεακής παρακολούθησης οι οποίες συνεδριάζουν δύο φορές το χρόνο.

Το 2004 τέθηκε σε ισχύ στα νέα κράτη μέλη μια αναθεωρημένη εντολή της κοινής επιτροπής παρακολούθησης. Ο βασικός στόχος της είναι η περαιτέρω ενίσχυση της παρακολούθησης με την καθιέρωση έκθεσης για την πρόοδο της υλοποίησης και με την επέκταση των παρεμβάσεων της κοινής επιτροπής παρακολούθησης και των υποχρεώσεων της υποβολής εκθέσεων προς την Επιτροπή. Η προηγούμενη εντολή εξακολουθεί να ισχύει για τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία. Η κεντρική διαχείριση του συστήματος ενδιάμεσης αξιολόγησης συνεχίστηκε όσον αφορά τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, αλλά αποκεντρώθηκε όσον αφορά τα νέα κράτη μέλη.

Το 2004, τα συστήματα εξωτερικής ενδιάμεσης αξιολόγησης απέφεραν 45 ξεχωριστές εθνικές, τομεακές, ειδικές ή θεματικές εκθέσεις αξιολόγησης σχετικά με τα μέτρα του Phare και των άλλων προενταξιακών χρηματοδοτικών μέσων καθώς και μία ενιαία συνοπτική έκθεση σχετικά με τη βοήθεια που χορηγήθηκε μέσω του Phare κατά την περίοδο 1999-2002 και χρησιμοποιήθηκε μέχρι τον Νοέμβριο του 2003. Η αξιολόγηση απέδειξε ότι ήταν μεικτά τα αποτελέσματα όσον αφορά την υλοποίηση των προγραμμάτων Phare. Σε τρεις αδυναμίες οφείλονται κατά μεγάλο μέρος αυτά τα αποτελέσματα. Πρώτον, παρατηρήθηκαν σημαντικές αδυναμίες όσον αφορά την ανάλυση και τον προγραμματισμό των αναγκών. Δεύτερον, η επίτευξη των στόχων των προγραμμάτων/έργων ήταν απλώς ικανοποιητική. Τρίτον, παρά τις βελτιώσεις, κατά την υλοποίηση παρατηρήθηκαν βασικά προβλήματα αποτελεσματικότητας. Εντούτοις, λόγω της πολυπλοκότητας των προενταξιακών στόχων και της πολύ περιορισμένης προθεσμίας υλοποίησης είναι αξιοθαύμαστα αυτά που έχουν επιτευχθεί μέσω της ενίσχυσης Phare.

3.2. ISPA

Όλα τα έργα ISPA διέπονται από τις διατάξεις του κανονισμού ISPA και της χρηματοδοτικής συμφωνίας όσον αφορά την παρακολούθηση και την αξιολόγησή τους. Η πρόοδος όσον αφορά την υλοποίηση επανεξετάζεται συστηματικά δύο φορές το χρόνο και περιοδικά από τις υπηρεσίες της Επιτροπής, ειδικά στο πλαίσιο των επιτροπών παρακολούθησης.

Οι απαιτήσεις σχετικά με την εκ των υστέρων αξιολόγηση προβλέπονται στο τμήμα XIII του παραρτήματος του χρηματοδοτικού μνημονίου, το οποίο συνάπτεται για κάθε έργο μεταξύ της Επιτροπής και της δικαιούχου χώρας στο πλαίσιο του ISPA. Στο τμήμα αυτό επισημαίνεται ότι μετά την ολοκλήρωση του έργου η Επιτροπή και οι δικαιούχες χώρες αξιολογούν τον αντίκτυπο του έργου και τον τρόπο υλοποίησής του. Επειδή η υλοποίηση του προγράμματος ISPA βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο, δεν έχει ξεκινήσει ακόμη η εκ των υστέρων αξιολόγηση.

3.3. SAPARD

Η υλοποίηση των προγραμμάτων SAPARD διέπεται από τις διατάξεις των ‘πολυετών χρηματοδοτικών συμφωνιών’ που αφορούν την παρακολούθηση και την αξιολόγησή τους. Το 2001 δημιουργήθηκαν επιτροπές παρακολούθησης Sapard σε κάθε δικαιούχο χώρα, οι οποίες λειτουργούσαν βάσει των κανόνων των διαρθρωτικών ταμείων με την Επιτροπή να συμμετέχει ως παρατηρητής.

Παρά το γεγονός ότι οκτώ από τις δέκα δικαιούχες χώρες προσχώρησαν στην ΕΕ την 1η Μαΐου 2004, συνέχισαν εντούτοις να συνάπτουν συμβάσεις για έργα Sapard με τους τελικούς δικαιούχους μέχρι να υπαχθούν τελικά στον μεταενταξιακό προγραμματισμό. Κατά συνέπεια, μέχρι το τέλος του 2004 οι φορείς υλοποίησης του Sapard ενέκριναν πάνω από 37.000 έργα με το ύψος της κοινοτικής συνεισφοράς να ανέρχεται στα 2,2 δισεκατομμύρια ευρώ.

Η Επιτροπή συνέχισε τη στενή συνεργασία της με τις δικαιούχες χώρες για την προσαρμογή και τη λειτουργία των συστημάτων παρακολούθησης και αξιολόγησης. Οι 18 συνεδριάσεις της επιτροπής παρακολούθησης που έγιναν κατά το 2004 απετέλεσαν μία καλή ευκαιρία για να γίνουν συζητήσεις και να ληφθούν αποφάσεις σχετικά με: (i) την παρακολούθηση και την υλοποίηση των προγραμμάτων (ii) την έγκριση των τροποποιήσεων αυτών των προγραμμάτων, ειδικά αυτών που προέκυψαν από τις ενδιάμεσες αξιολογήσεις οι οποίες πραγματοποιήθηκαν κατά το 2003 και (iii) την έγκριση των ετήσιων εκθέσεων προόδου σχετικά με την υλοποίηση των προγραμμάτων Sapard πριν την επίσημη υποβολή τους στην Επιτροπή.

4. Συντονισμοσ

4.1. Γενικά

Όπως προβλέπεται από τον συντονιστικό κανονισμό, η Επιτροπή διασφαλίζει το στενό συντονισμό των τριών προενταξιακών μέσων. Ο κανονισμός καθορίζει με σαφήνεια τον στενό τομέα στον οποίο παρέχει βοήθεια το κάθε μέσο, ελαχιστοποιώντας έτσι τις πιθανές επικαλύψεις μεταξύ των διάφορων μέσων.

Οι εταιρικές σχέσεις προσχώρησης καθορίζουν το γενικό πλαίσιο για τη χορήγηση βοήθειας από τα τρία προενταξιακά μέσα. Συμπληρώνονται, όσον αφορά το Phare, από τα εθνικά αναπτυξιακά προγράμματα και όσον αφορά το ISPA, από τις εθνικές στρατηγικές για το περιβάλλον και τις μεταφορές. Τα έργα SAPARD επιλέγονται βάσει των προγραμμάτων αγροτικής ανάπτυξης 2000-2006, που καταρτίστηκαν βάσει των σχεδίων των υποψήφιων χωρών και εγκρίθηκαν το 2000 για κάθε μία εξ αυτών από την Επιτροπή.

Η επιτροπή διαχείρισης Phare διαδραματίζει βασικό ρόλο όσον αφορά το γενικό συντονισμό. Σύμφωνα με το άρθρο 9 του συντονιστικού κανονισμού η επιτροπή συνδράμει την Επιτροπή για το συντονισμό των δραστηριοτήτων στο πλαίσιο των 3 μέσων και η Επιτροπή ενημερώνει την επιτροπή σχετικά με τις ενδεικτικές χρηματοδοτήσεις ανά χώρα και όσον αφορά κάθε προενταξιακό μέσο σχετικά με τα μέτρα που λαμβάνει όσον αφορά το συντονισμό με την ΕΤΕ, τα άλλα κοινοτικά μέσα και τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

4.2. Ο συντονισμός εντός της Επιτροπής

Το πρόγραμμα Phare και ο συντονισμός των μέσων εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της ΓΔ Διεύρυνσης, η οποία επικουρείται από την επιτροπή διαχείρισης του Phare. Το ISPA εμπίπτει στην αρμοδιότητα της ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής και το SAPARD στην αρμοδιότητα της ΓΔ Γεωργίας.

Ο προγραμματισμός συντονίζεται μέσω εκτενών διυπηρεσιακών διαβουλεύσεων. Επιπλέον, στις διάφορες εμπλεκόμενες υπηρεσίες της Επιτροπής έχει συσταθεί σε επίπεδο διευθυντών, μία συντονιστική επιτροπή για τα προενταξιακά μέσα. Η επιτροπή αυτή δίδει ιδιαίτερη προσοχή στην προετοιμασία της διευρυμένης αποκέντρωσης (EDIS) του Phare και του ISPA.

Για την αποφυγή της επανάληψης των ίδιων ενεργειών η Επιτροπή έχει προσδιορίσει με σαφήνεια τα όρια ευθύνης του Phare και του SAPARD με βάση τις διατάξεις του συντονιστικού κανονισμού. Όσον αφορά την παρακολούθηση των έργων, ο συντονισμός διασφαλίζεται από την μικτή επιτροπή παρακολούθησης. Η μικτή επιτροπή παρακολούθησης είναι αρμόδια για το συντονισμό της παρακολούθησης κάθε προενταξιακού μέσου και για την αξιολόγηση της προόδου σε σχέση με κάθε έργο που χρηματοδοτείται από την ΕΕ στις δικαιούχες χώρες. Η επιτροπή εκδίδει συστάσεις στην επιτροπή ISPA ή στην Επιτροπή, όταν αυτό κρίνεται σκόπιμο.

Οι υπηρεσίες της Επιτροπής (ΓΔ Διεύρυνσης, ΓΔ Εξωτερικών Σχέσεων και ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής) οργάνωσαν τακτικές συσκέψεις με εμπειρογνώμονες των αντιπροσωπειών που είναι αρμόδιοι για το PHARE και το ISPA, για να συζητήσουν θέματα προγραμματισμού και υλοποίησης, ειδικά όσον αφορά τη δημοπράτηση και τη σύναψη των συμβάσεων.

4.3. Ο συντονισμός στις υποψήφιες χώρες

Η Επιτροπή ενθαρρύνει τις υποψήφιες χώρες να εντείνουν το διυπουργικό συντονισμό, ο οποίος αποτελεί βασική προϋπόθεση γι’αυτές όσον αφορά την επιτυχή μελλοντική διαχείριση των διαρθρωτικών ταμείων και, βραχυπρόθεσμα, την υλοποίηση του προγράμματος Phare για την οικονομική και κοινωνική συνοχή. Σε πολλές χώρες αυτός ο διυπουργικός συντονισμός εξακολουθεί να χρειάζεται περαιτέρω βελτίωση.

Επειδή η αποκεντρωμένη διαχείριση προβλέπεται είτε από την αρχή (για το SAPARD) ή θα αυξηθεί σταδιακά (για το Phare και το ISPA), θα πρέπει να διευρυνθεί αναλόγως η αρμοδιότητα της υποψήφιας χώρας για το σωστό συντονισμό των ενεργειών που λαμβάνουν προενταξιακή ενίσχυση και για την αποφυγή της επανάληψης των ιδίων ενεργειών.

Για το λόγο αυτό, η Επιτροπή καλεί τις χώρες να λάβουν τα απαιτούμενα μέτρα με στόχο τον αποτελεσματικό και αποδοτικό συντονισμό. Η κατάσταση ελέγχου που διαβιβάστηκε στις υποψήφιες χώρες και στις αντιπροσωπείες της Επιτροπής, η οποία επιτρέπει στις τελευταίες να ελέγχουν εάν ο φορέας υλοποίησης είναι ικανός να διαχειριστεί σωστά και αποτελεσματικά ένα πρόγραμμα Phare για την οικονομική και κοινωνική συνοχή, προβλέπει ότι θα πρέπει να γίνει μία αξιολόγηση για να διαπιστωθεί εάν είναι κατάλληλοι οι υφιστάμενοι συντονιστικοί μηχανισμοί και αν υπάρχουν οι κατάλληλοι μηχανισμοί για να διασφαλίσουν ότι δεν θα υπάρξουν επικαλύψεις με τα άλλα κοινοτικά μέσα, όπως είναι το Phare CBC, το SAPARD και το ISPA.

4.4. Συντονισμός με την ΕΤΕ και τα Διεθνή Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα

Όπως και κατά τα προηγούμενα χρόνια, η συνεργασία με την ΕΤΕ και τα άλλα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα συνεχίστηκε και κατά το 2004 στο πλαίσιο του μνημονίου συμφωνίας για τη συνεργασία στο πλαίσιο της προενταξιακής βοήθειας. Τα στοιχεία για τα έτη 2000-2004 δείχνουν ότι τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα χορήγησαν στη Βουλγαρία και στη Ρουμανία κατά το διάστημα 2000-2004 δάνεια ύψους 6,9 δισεκατομμυρίων ευρώ. Πρόκειται για ένα σημαντικό ποσό το οποίο δείχνει επίσης ότι έχει αυξηθεί και το πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα της κοινοτικής προενταξιακής ενίσχυσης από το 2000 και μετά.

Οι υπηρεσίες της Επιτροπής οργανώνουν τακτικές συσκέψεις με την ΕΤΕ και άλλα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα για το συντονισμό των θεμάτων που έχουν σχέση με τον προγραμματισμό και την υλοποίηση καθώς και των διαδικαστικών θεμάτων. Ενόψει της μετάβασης από το καθεστώς της προενταξιακής ενίσχυσης στο καθεστώς του πλήρους μέλους της ΕΕ όσον αφορά τις χώρες που προσχώρησαν τον Μάιο του 2004, η Επιτροπή ανέλαβε στις 26 Μαρτίου 2004 την προεδρία της ομάδας εργασίας ΕΚ/διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων καθώς και της ομάδας υψηλού επιπέδου ΕΚ/διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, η οποία συνίσταται σε συσκέψεις ανώτερων διευθυντικών στελεχών της ΕΚ και όλων των διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων.

Δεδομένου ότι τα μεγάλα έργα υποδομής, τα οποία αποτελούν συνήθως αντικείμενο διεθνούς συγχρηματοδότησης, χρηματοδοτούνται τώρα από το ISPA, μειώθηκε η συγχρηματοδότηση από το Phare. Όσον αφορά την υλοποίηση, το βασικό μέσο συγχρηματοδότησης κατά το 2004 ήταν εκ νέου η διευκόλυνση ΜΜΕ, στην οποία συμμετέχουν η ΕΤΕ, η ΕΤΑΑ και η Τράπεζα Ανάπτυξης του Συμβουλίου της Ευρώπης / KfW. Στόχος είναι να συνεχιστεί η συγχρηματοδότηση προγραμμάτων για τη δημιουργία ικανοτήτων στον χρηματοπιστωτικό τομέα, ώστε να αναπτυχθεί η χρηματοδότηση των ΜΜΕ (μέσω της διευκόλυνσης για τις ΜΜΕ) και της τοπικής αυτοδιοίκησης (μέσω της δανειοδοτικής διευκόλυνσης για την τοπική αυτοδιοίκηση). Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτές τις διευκολύνσεις περιλαμβάνονται στο παράρτημα Μέρος II.

Δεδομένου ότι τα μεγαλύτερα μεταφορικά και περιβαλλοντικά έργα χρηματοδοτούνται από το ISPA, η Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής είναι ο κυριότερος συγχρηματοδοτικός εταίρος της ΕΤΕ και της ΕΤΑΑ.

Η δανειοδοτική διευκόλυνση για τους δήμους και τις κοινότητες χρηματοδοτεί κυρίως μέτρα δημιουργίας ικανοτήτων στις τοπικές τράπεζες, προκειμένου να διευρύνουν τις δανειοδοτικές τους πράξεις προς τους δήμους και τις κοινότητες.

Η ΕΤΕ και η Επιτροπή δημιούργησαν μία χρηματοδοτική διευκόλυνση για τις παραμεθόριες περιοχές σύμφωνα με αίτημα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Νίκαιας και της ανακοίνωσης της Επιτροπής σχετικά με τις παραμεθόριες περιοχές (της 25ης Ιουλίου 2001, COM(2001)437 τελικό). Μέσω της διευκόλυνσης αυτής χρηματοδοτούνται κυρίως μικρά έργα υποδομών στους δήμους και τις κοινότητες των παραμεθόριων περιοχών ώστε να προωθηθεί η ολοκλήρωσή τους με τις αντίστοιχες περιφέρειες της ΕΕ.

Συνεχίζονται εξάλλου οι συζητήσεις σχετικά με τη συγχρηματοδότηση του προγράμματος PHARE όσον αφορά το στοιχείο της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής.

5. Χρηματοδοτικος πινακας

Οι χρηματοδοτήσεις ανά χώρα από το PHARE, το ISPA και το SAPARD κατά το 2004 (σε εκατομμύρια ευρώ)

PHARE | SAPARD | ISPA | ΣΥΝΟΛΟ |

Βουλγαρία | 294 | 68 | 136 | 497 |

Ρουμανία | 433 | 159 | 317 | 907 |

Άλλες[4] | 31 | - | - | 31 |

Σύνολο | 758 | 227 | 453 | 1435 |

[1] Δημοσιεύθηκε στην ΕΕ L 161 της 21.06.1999, σ. 68

[2] Εκτός εάν το εθνικό ταμείο ενεργεί ως οργανισμός πληρωμών εξ ονόματος του φορέα υλοποίησης.

[3] Το άρθρο 12 του συντονιστικού κανονισμού παρέχει τη νομική βάση “για την παραίτηση της Επιτροπής από την απαίτησή της για εκ των προτέρων έγκριση των επιλεγμένων έργων και των διαδικασιών δημοπράτησης εκ μέρους των υποψήφιων χωρών”

[4] Πολυεθνικά προγράμματα που αφορούν το TAIEX, την πυρηνική ασφάλεια, τις στατιστικές, τη συμμετοχή σε οργανισμούς και τη διευκόλυνση δικτύωσης. Περιλαμβάνουν επίσης και τη συνεισφορά ύψους 2,5 εκατομμυρίων ευρώ του PHARE στο Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης.