Βρυξέλλες, 20.4.2005

COM(2005) 153 τελικό

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Ενίσχυση των ικανοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά την αντιμετώπιση καταστροφών και κρίσεων σε τρίτες χώρες

Εισαγωγη

Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί την απάντηση της Επιτροπής στο σχέδιο δράσης της ΕΕ, το οποίο παρουσίασε η Προεδρία του Λουξεμβούργου στο πλαίσιο του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων και Εξωτερικών Σχέσεων (ΣΓΥΕΣ) της 31ης Ιανουαρίου 2005, μετά το τσουνάμι που συνέβη στις 26 Δεκεμβρίου 2004.

Η αντίδραση της Ευρώπης στην καταστροφή που προκάλεσε το τσουνάμι ήταν άμεση και γενναιόδωρη. Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της καταστροφής. Οι προσπάθειες που καταβλήθηκαν στο πλαίσιο αυτό όχι μόνο κατέδειξαν τη σημασία και την έκταση των συλλογικών πόρων τους οποίους μπορεί να συγκεντρώσει η Ένωση με τα κοινοτικά και διμερή προγράμματα και με τις νέες στρατιωτικές ικανότητες που διαθέτει, αλλά έδωσαν και τη δυνατότητα να γίνει κατανοητός ο πολύπλοκος - από επιχειρησιακή και πολιτική άποψη - χαρακτήρας των μέτρων ετοιμότητας και των μέτρων αντιμετώπισης καταστροφών και κρίσεων.

Το σχέδιο δράσης που παρουσίασε η Προεδρία αφορά τρία βασικά σημεία:

- μέτρα που ελήφθησαν για την κάλυψη των αναγκών των περιοχών που επλήγησαν από το τσουνάμι·

- μέτρα για τη βελτίωση της ικανότητας αντίδρασης της ΕΕ, της συνεκτικότητάς της και της αποτελεσματικότητάς της·

- μέτρα για τη βελτίωση της πρόληψης, της έγκαιρης προειδοποίησης και της ετοιμότητας για την αντιμετώπιση καταστροφών στο μέλλον.

Σε συνέχεια του σχεδίου δράσης της ΕΕ και στο πλαίσιο του ΣΓΥΕΣ, ο Πρόεδρος της Επιτροπής υπέβαλε έκθεση σχετικά με τη χρηματοδοτική βοήθεια της Κοινότητας προς τις πληγείσες από το τσουνάμι περιοχές καθώς και σχέδιο για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της ικανότητας της Ένωσης να προβλέπει στο μέλλον και να αντιμετωπίζει τις φυσικές καταστροφές και κρίσεις. Η παρούσα ανακοίνωση στηρίζεται στο εν λόγω σχέδιο.

Η ανακοίνωση περιλαμβάνει δύο παραρτήματα. Το πρώτο αποτελεί μία επικαιροποιημένη έκθεση σχετικά με τα μέτρα που έλαβε η Επιτροπή για την αντιμετώπιση των αναγκών που δημιουργήθηκαν στις περιοχές που επλήγησαν από το τσουνάμι στον Ινδικό Ωκεανό. Το παράρτημα αυτό περιγράφει το πρόγραμμα ανθρωπιστικής βοήθειας (103 εκατ. ευρώ), το πρόγραμμα μακροπρόθεσμης ανασυγκρότησης (350 εκατ. ευρώ) καθώς και μία σειρά συνοδευτικών μέτρων, στα οποία περιλαμβάνονται και οι εμπορικές παραχωρήσεις και οι δραστηριότητες της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.

Το δεύτερο παράρτημα παρέχει μία γενική εικόνα των διαφόρων κοινοτικών μέσων και προγραμμάτων, στόχος των οποίων είναι να συμβάλουν στη δημιουργία ενός παγκόσμιου συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης και ετοιμότητας για την αντιμετώπιση καταστροφών.

Μια συνεκτικη και αποτελεσματικη αντιμετωπιση καταστροφων και κρισεων

Η Κοινότητα έχει αναπτύξει διάφορα μέσα για την εξωτερική της δράση, κάθε ένα από τα οποία ανταποκρίνεται σε διαφορετικές αποστολές και στρατηγικές οι οποίες υπαγορεύονται, ανάλογα με την περίπτωση, από τις ανθρωπιστικές αρχές, από τους στόχους στον τομέα της σταθεροποίησης, της ανασυγκρότησης και της αειφόρου ανάπτυξης, από την οικονομική συνεργασία και από την προάσπιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Η αντίδραση της Κοινότητας στο τσουνάμι κατέδειξε την πληθώρα την αποτελεσματικότητα των μέσων που έχει στη διάθεσή της για την αντιμετώπιση κρίσεων και καταστροφών. Απέδειξε επίσης ότι εκτός από τα υπάρχοντα μέσα στον τομέα των εξωτερικών σχέσεων, πολλά μέσα της εσωτερικής πολιτικής μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν με συντονισμένο τρόπο προκειμένου να ενισχυθούν τα γενικά μέτρα που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση μιας καταστροφής ή κρίσης. Δεν πρόκειται μόνο για τον μηχανισμό πολιτικής προστασίας της Κοινότητας, αλλά και για προγράμματα τον τομέα της έρευνας, της κοινωνίας της πληροφορίας και της δικαιοσύνης, της ελευθερίας, της ασφάλειας και της αλιείας. Η δύναμη της αντίδρασης της Κοινότητας συνίσταται στην ικανότητά της να ενσωματώνει τις ικανότητες που επιτυγχάνονται στο πλαίσιο των εσωτερικών πολιτικών στα μέτρα που προβλέπονται στο πλαίσιο των ειδικευμένων μέσων της για εξωτερική δράση.

Οι στρατιωτικές και πολιτικές ικανότητες που προβλέπονται στο πλαίσιο της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας παρέχουν μια νέα διάσταση.

Ένα από μεγάλα πλεονεκτήματα της Ένωσης είναι ακριβώς αυτή η διαφοροποίηση των ικανοτήτων. Η πρόκληση είναι διπλή και συνίσταται στη διασφάλιση μιας ορθολογικής, ταχείας και ευέλικτης αντίδρασης σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης καθώς και στη χρησιμοποίηση και ανάπτυξη των πόρων αυτών με συνεκτικό τρόπο και στην εκμετάλλευση των πλεονεκτημάτων καθενός απ’αυτούς.

Τα μέτρα που εκτίθενται στην παρούσα ανακοίνωση έχουν ως κοινό στόχο την προώθηση της αποτελεσματικότητας, της συνεκτικότητας και του συντονισμού μεταξύ των διαφόρων μέσων εξωτερικής πολιτικής της Ένωσης σε καταστάσεις καταστροφών και κρίσεων, διατηρώντας παράλληλα τις ξεχωριστές αποστολές τους και, ιδίως, αυτού που ονομάζουμε “ανθρωπιστικό χώρο”[1]. Σκοπός των μέτρων αυτών είναι να διασφαλίσουν ότι η Επιτροπή είναι σε θέση:

- να συμβάλει με αποτελεσματικό τρόπο στη χάραξη πολιτικών και πρακτικών σε κοινοτικό επίπεδο, για την αντιμετώπιση καταστροφών και κρίσεων·

- να στηρίξει την ενίσχυση του επιχειρησιακού συντονισμού μεταξύ της Επιτροπής, των κρατών μελών και της Γενικής Γραμματείας του Συμβουλίου·

- να καλύψει τα μεγαλύτερα κενά όσον αφορά τις διοικητικές ικανότητες·

- να συμβάλει στην ενίσχυση του ευρύτερου διεθνούς πλαισίου αντιμετώπισης των καταστροφών και κρίσεων.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη θεσπίσει ορισμένα σημαντικά φόρουμ στο πλαίσιο των οποίων μπορούν να συζητηθούν τα θέματα που συνδέονται με την πολιτική και επιχειρησιακή συνεκτικότητα των καταστροφών και κρίσεων ή να δημιουργηθούν μοντέλα για την προώθηση των εργασιών αυτών. Στα φόρουμ αυτά συγκαταλέγονται οι ετήσιες συζητήσεις στο πλαίσιο του ΣΓΥΕΣ σχετικά με την αποτελεσματικότητα της εξωτερικής δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το πρόγραμμα υλοποίησης των «δεσμεύσεων της Βαρκελώνης»[2] για την εναρμόνιση των πολιτικών και διαδικασιών για την παροχή εξωτερικής βοήθειας, οι εν εξελίξει συζητήσεις μεταξύ της Επιτροπής και των κρατών μελών σχετικά με την ποιότητα της ανθρωπιστικής βοήθειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι στρατηγικές σχεδιασμού που θα πρέπει να αναπτυχθούν από την Πολιτικο-Στρατιωτική Μονάδα. Η Επιτροπή θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο πλαίσιο των φόρουμ αυτών καθώς και στο πλαίσιο διεθνών οργανισμών όπως η Επιτροπή Αναπτυξιακή Βοήθειας του ΟΟΣΑ και οι διεθνείς συναντήσεις για την αποτελεσματική ανθρωπιστική βοήθεια.

Ενισχυση των ικανοτητων της Ενωσης οσον αφορα την αντιμετωπιση κρισεων και καταστροφων – Βελτιωση των υφισταμενων μεσων, της αποτελεσματικότητάς τους και της γενικής συνεκτικοτητασ

Τα κυριότερα μέσα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την άμεση αντιμετώπιση των καταστροφών παραμένουν η κοινοτική ανθρωπιστική βοήθεια που παρέχεται δυνάμει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1257/96 του Συμβουλίου και οι ικανότητες των κρατών μελών που κινητοποιούνται στο πλαίσιο του κοινοτικού μηχανισμού πολιτικής προστασίας. Οι στρατιωτικές ικανότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι δυνατόν να συμπληρώσουν και να ενισχύσουν τη βοήθεια που παρέχεται στο πλαίσιο των εν λόγω μηχανισμών. Επιπλέον, βρίσκονται στο στάδιο της επεξεργασίας στρατηγικές σχεδιασμού των “ανθρωπιστικών” αποστολών του Petersberg με τη χρήση τόσο πολιτικών όσο και στρατιωτικών πόρων.

Τα υφιστάμενα αυτά μέσα ακολουθεί η βραχυπρόθεσμη και μεσοπρόθεσμη βοήθεια που παρέχεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε περίπτωση καταστροφών και κρίσεων, στο πλαίσιο του μηχανισμού ταχείας αντίδρασης[3] και των βασικών προγραμμάτων εξωτερικής βοήθειας. Τα διαδοχικά στάδια παροχής της βοήθειας αυτής εξαρτώνται από τη φύση του συμβάντος καθώς και από μια πληθώρα παραγόντων, τόσο πολιτικών όσο και στρατιωτικών.

Το τμήμα αυτό προσδιορίζει τα μέτρα που αποβλέπουν στην ενίσχυση των υφιστάμενων κοινοτικών μέσων καθώς και τους δεσμούς και τη συνεκτικότητά τους με τις κοινοτικές και διεθνείς πρωτοβουλίες ευρύτερης κλίμακας.

3.1. Ανθρωπιστική βοήθεια

Μοναδικός στόχος της κοινοτικής ανθρωπιστικής βοήθειας είναι η πρόληψη ή η ανακούφιση του ανθρώπινου πόνου. Η βοήθεια αυτή χορηγείται με γνώμονα μόνο τις ανάγκες των θυμάτων και όχι βάσει πολιτικών κριτηρίων, σύμφωνα με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και τις ανθρωπιστικές αρχές της ουδετερότητας, της αμεροληψίας και της μη εισαγωγής διακρίσεων. Οι αρχές αυτές κατοχυρώνονται πλέον με το Σύνταγμα και αποτελούν βασικά επιχειρησιακά στοιχεία για τη διασφάλιση της αποτελεσματικότητας της βοήθειας καθώς και της ασφάλειας και της προστασίας τόσο των εργαζομένων στον τομέα της ανθρωπιστικής βοήθειας όσο και των θυμάτων.

Το τσουνάμι κατέδειξε την αξία των στρατιωτικών μέσων υλικοτεχνικής υποστήριξης όσον αφορά τη συμπλήρωση και τη στήριξη των προσπαθειών των ανθρωπιστικών οργανώσεων, στις περιπτώσεις που οι ικανότητές τους όσον αφορά τη διάσωση και την παροχή βοήθειας είναι ανεπαρκείς. Ωστόσο, είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί ότι κάθε ανθρωπιστικής φύσεως επιχείρηση, στο πλαίσιο της οποίας χρησιμοποιούνται στρατιωτικά μέσα, διατηρεί τον πολιτικό και αμερόληπτο χαρακτήρα της. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία στις πολύπλοκες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης[4], στις οποίες πρέπει να αποφεύγεται με κάθε τρόπο η σύγχυση των ρόλων μεταξύ εκείνων που δραστηριοποιούνται στον στρατιωτικό και στον ανθρωπιστικό τομέα. Για το λόγο αυτό, και προκειμένου να διατηρηθεί η ουδετερότητα του «ανθρωπιστικού χώρου», η Επιτροπή αποδίδει τεράστια σημασία στη συμμόρφωση με τις κατευθυντήριες γραμμές των Ηνωμένων Εθνών για τη χρήση στρατιωτικών πόρων και πόρων πολιτικής προστασίας προς στήριξη των επιχειρήσεων ανθρωπιστικής βοήθειας [5] σε καταστάσεις κρίσης ανεξαρτήτως της ύπαρξης ή όχι συγκρούσεων. Οι κατευθυντήριες αυτές γραμμές, οι οποίες θεσπίστηκαν σε διεθνές επίπεδο, προβλέπουν τη χρησιμοποίηση στρατιωτικών πόρων για επιχειρήσεις ανθρωπιστικής βοήθειας, κατόπιν αιτήματος πολιτικών ανθρωπιστικών οργανώσεων και σε στενή συνεργασία μαζί τους. Οι κατευθυντήριες αυτές γραμμές αποτελούν επίσης βασικά επιχειρησιακά στοιχεία για την ασφάλεια και την προστασία των εργαζομένων στον ανθρωπιστικό τομέα και των θυμάτων.

Η Επιτροπή αναγνωρίζει και στηρίζει τον πρωταρχικό ρόλο των Ηνωμένων Εθνών στο συντονισμό των προσπαθειών που καταβάλλονται σε διεθνές επίπεδο για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας.

Η Επιτροπή θα συνεργαστεί με την Πολιτικο-Στρατιωτική Μονάδα του Συμβουλίου προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι εν λόγω αρχές και κατευθυντήριες γραμμές λαμβάνονται δεόντως υπόψη κατά τη χάραξη των στρατηγικών σχεδιασμού.

3.1.1. Βελτίωση της ετοιμότητας

Η ανθρωπιστική βοήθεια της Κοινότητας διοχετεύεται κυρίως μέσω των ειδικευμένων οργανισμών των Ηνωμένων Εθνών, του Ερυθρού Σταυρού και ευρωπαϊκών ΜΚΟ. Πολλοί από τους οργανισμούς αυτούς αναπτύσσουν δραστηριότητες στο πλαίσιο διεθνούς εντολής και διαδραματίζουν καθοδηγητικό ρόλο στους αντίστοιχους τομείς εμπειρογνωμοσύνης[6].

Χάρη στις εταιρικές σχέσεις που έχει συνάψει η Υπηρεσία Ανθρωπιστικής Βοήθειας της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (ΕCHO) με τους εν λόγω οργανισμούς, η Κοινότητα διαθέτει σταθερή ικανότητα ταχείας ανάληψης δράσης σε περιπτώσεις αιφνίδιων καταστροφών. Η παρουσία της σε εβδομήντα περίπου χώρες του πλανήτη, η προσοχή της που είναι στραμμένη σε ευάλωτες χώρες και οι ταχείες διαδικασίες χρηματοδότησης, οι οποίες της επιτρέπουν τη λήψη αποφάσεων επείγουσας χρηματοδότησης κατά τις πρώτες ήδη ώρες μιας κρίσης, καθιστούν την Κοινότητα έναν από τους κυριότερους χορηγούς βοήθειας σε περιπτώσεις αιφνίδιων καταστροφών.

Η Επιτροπή θα καταβάλει προσπάθειες για τη βελτίωση των ικανοτήτων δράσης των κυριοτέρων εταίρων της με τη χρηματοδότηση των μέτρων ετοιμότητας, και ιδίως με την εκ των προτέρων αποστολή ειδών πρώτης ανάγκης. Η Επιτροπή παρέχει ήδη χρηματοδότηση στη UNICEF για τον εκ των προτέρων εφοδιασμό περιφερειακών κέντρων με βασικό ιατρικό υλικό και την κατάρτιση σχεδίων επέμβασης σε δεκαέξι ευάλωτες χώρες και παρόμοιο πρόγραμμα υπάρχει με την ΠΟΥ. Επί του παρόντος, η Επιτροπή διεξάγει συζητήσεις για την επέκταση των προγραμμάτων αυτών στη Διεθνή Ομοσπονδία του Ερυθρού Σταυρού καθώς και σε άλλες διεθνείς μη κυβερνητικές οργανώσεις. Επιπλέον, η Επιτροπή εξετάζει κατά πόσον είναι δυνατό να ενισχύσει τις ικανότητες υλικοτεχνικής υποστήριξης των επιχειρησιακών εταίρων της – ιδίως όσον αφορά τις αεροπορικές μεταφορές – προκειμένου να βελτιωθεί η ταχύτητα αποστολής της ανθρωπιστικής βοήθειας και του προσωπικού των ανθρωπιστικών οργανώσεων.

3.1.2. Βελτίωση της ικανότητας ταχείας ανάλυσης και αξιολόγησης

Στις περιπτώσεις μεγάλων καταστροφών, ο καλός συντονισμός και η αξιόπιστη και η ταχεία αξιολόγηση των αναγκών έχουν καθοριστική σημασία για την αποτελεσματικότητα της ανθρωπιστικής δράσης. Για το λόγο αυτό, η Επιτροπή θα ενισχύσει τις ικανότητές της στον τομέα της αξιολόγησης, στηριζόμενη στο υφιστάμενο δίκτυο 69 εμπειρογνωμόνων σε θέματα ανθρωπιστικής βοήθειας και 250 τοπικών υπαλλήλων τοποθετημένων σε περιφερειακά γραφεία εκπροσώπησης σε διάφορες χώρες του κόσμου. Οι εμπειρογνώμονες αυτοί είναι ειδικευμένοι σε βασικούς τομείς της ανθρωπιστικής βοήθειας (υγεία, συστήματα υδροδότησης και αποχέτευσης, παροχή τροφής, καταλύματος και στέγης) και είναι δυνατόν να φθάσουν στον τόπο της καταστροφής εντός ενός 24ώρου. Η Επιτροπή θα βελτιώσει τη διαλειτουργικότητα των ικανοτήτων αξιολόγησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τα συστήματα των Ηνωμένων Εθνών και του Ερυθρού Σταυρού και θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου να στηρίξει τον συντονισμό από τα Ηνωμένα Έθνη των επεμβάσεων μετά από καταστροφές.

Πρόκειται να ληφθούν τα ακόλουθα μέτρα:

- προοδευτική αύξηση του αριθμού των τοπικών εμπειρογνωμόνων από 69 σε 150·

- κατάρτιση εμπειρογνωμόνων στις μεθόδους αξιολόγησης και συντονισμού της UNDAC[7] του Γραφείου Συντονισμού Ανθρωπιστικών Υποθέσεων (OCHA) και της FACT[8] του Ερυθρού Σταυρού για την επίτευξη συνεργιών και την ανταλλαγή εμπειριών κατά την αξιολόγηση των αναγκών·

- εξασφάλιση ικανοτήτων άμεσης επέμβασης στο επίπεδο των περιφερειακών γραφείων εκπροσώπησης της ECHO, έτσι ώστε να είναι δυνατή η συγκρότηση πολυτομεακών ειδικευμένων ομάδων άμεσης δράσης, εντός ενός 24ώρου.

Υπάρχουν ήδη οι απαιτούμενες πιστώσεις και έχουν αρχίσει οι προσλήψεις για αρχική αύξηση του αριθμού των εμπειρογνωμόνων σε 100. Όταν θα έχουν προσληφθεί όλοι, η ECHO θα επαναξιολογήσει τις επιδόσεις του δικτύου πριν προβεί σε περαιτέρω ενίσχυσή του.

3.1.3. Ενίσχυση των ικανοτήτων ταχείας αξιολόγησης των Ηνωμένων Εθνών και της διαλειτουργικότητας των ομάδων

Η ΕΕ αναγνωρίζει τον καθοδηγητικό ρόλο του OCHA όσον αφορά τις δραστηριότητες συντονισμού σε περίπτωση καταστροφής και το σχέδιο δράσης της ΕΕ μετά το τσουνάμι δίνει, πολύ σωστά, ιδιαίτερη έμφαση στη σκοπιμότητα της «διαλειτουργικότητας» με τα Ηνωμένα Έθνη. Εκτός από τα μέτρα που περιγράφηκαν πιο πάνω, η Επιτροπή στηρίζει άμεσα τη συντονιστική ικανότητα του OCHA μέσω της χρηματοδότησης και της τεχνικής συνεργασίας με το Κοινό Κέντρο Ερευνών. Η Επιτροπή χρηματοδοτεί επίσης τη σύνταξη του εγχειριδίου του OCHA για την εφαρμογή των οδηγιών σχετικά με τη χρησιμοποίηση στρατιωτικών πόρων στο πλαίσιο των δράσεων ανθρωπιστικού χαρακτήρα.

3.1.4. Το ευρωπαϊκό εθελοντικό σώμα ανθρωπιστικής βοήθειας

Στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης της ΕΕ προτάθηκε να μελετηθεί η σύσταση ενός σώματος εθελοντών για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας. Η πρόταση αυτή αντικατοπτρίζει τις διατάξεις του Συντάγματος σχετικά με τη σύσταση εθελοντικού σώματος ανθρωπιστικής βοήθειας [9] .

Η Επιτροπή ξεκίνησε την εκπόνηση μελέτης σχετικά με τα υφιστάμενα εθελοντικά συστήματα ανθρωπιστικής βοήθειας (π.χ. εθελοντές των ΗΕ, εθελοντές του Ερυθρού Σταυρού). Η μελέτη αυτή θα συμβάλει στον εντοπισμό των κοινών χαρακτηριστικών και των βέλτιστων πρακτικών. Η Επιτροπή θα διατυπώσει επίσης συστάσεις σχετικά με το ενδεχόμενο παροχής κοινοτικής στήριξης για την κατάρτιση των εθελοντών και τη σύνταξη ενός καταλόγου εκπαιδευμένων εθελοντών της ΕΕ, ανά πάσα στιγμή έτοιμων να αναλάβουν δράση για λογαριασμό ανθρωπιστικών οργανώσεων.

3.1.5 Βελτίωση της συνεκτικότητας της ανθρωπιστικής δράσης της ΕΕ

Η ενίσχυση του συντονισμού μεταξύ της ανθρωπιστικής βοήθειας που παρέχει η Κοινότητα και των διμερών πρωτοβουλιών των κρατών μελών της ΕΕ σε περίπτωση καταστροφής ή κρίσεως θα ήταν ιδιαίτερη ωφέλιμη για όλους. Η ύπαρξη τυποποιημένης και σε πραγματικό χρόνο ροής πληροφοριών έχει τεράστια σημασία για τη λήψη αποφάσεων σε ταχέως εξελισσόμενες καταστάσεις. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο η Επιτροπή προτείνει τα ακόλουθα μέτρα, τα οποία είναι δυνατό να τεθούν σε εφαρμογή σε σύντομο χρονικό διάστημα:

- δημιουργία ενός δικτύου κέντρων συντονισμού της επείγουσας ανθρωπιστικής βοήθειας στα κράτη μέλη·

- βελτίωση του συστήματος που χρησιμοποιείται για τις εκθέσεις της ΕΕ όσον αφορά την ανθρωπιστική βοήθεια της ΕΕ (το καλούμενο σύστημα «δεκατεσσάρων σημείων»), συνεκτικότητα με το σύστημα παρακολούθησης της χρηματοδότησης του OCHA των Ηνωμένων Εθνών και αυξημένη χρησιμοποίησή του από τα κράτη μέλη·

- θέση των τοπικών εμπειρογνωμόνων της σε θέματα ανθρωπιστικής βοήθειας στη διάθεση των κρατών μελών για την παροχή συμβουλών και συνδρομής όσον αφορά την παροχή διμερούς ανθρωπιστικής βοήθειας και για τη διευκόλυνση του συντονισμού της βοήθειας που παρέχει στον τομέα αυτό η Κοινότητα και τα κράτη μέλη της.

3.2. Ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας

Ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας της Κοινότητας διευκολύνει τη συγκέντρωση ειδικών πόρων από τα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση καταστροφών τόσο στην ΕΕ όσο και σε τρίτες χώρες. Οι επεμβάσεις εκτός της ΕΕ μπορούν να διεξαχθούν είτε με αυτόνομο τρόπο, είτε μέσω συνδρομής σε επέμβαση διεθνούς οργανισμού[10]. Οι δραστηριότητες εκτός της ΕΕ συντονίζονται από την Επιτροπή και την Προεδρία της ΕΕ, σε στενή συνεργασία.

Ο διπλός αυτός ρόλος πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά την λήψη των μέτρων για την ενίσχυση των ικανοτήτων επέμβασης του μηχανισμού αυτού. Τα μέτρα αυτά εκτίθενται αναλυτικότερα στην ανακοίνωση της Επιτροπής «Βελτίωση του κοινοτικού μηχανισμού πολιτικής προστασίας»[11]. Επιπλέον, τα μέτρα που αποβλέπουν στην ανάπτυξη της επέμβασης του μηχανισμού αυτού σε τρίτες χώρες πρέπει να λαμβάνουν δεόντως υπόψη τις αποστολές άλλων διεθνών οργανισμών και τους υφιστάμενους διεθνείς μηχανισμούς συντονισμού.

Στο άμεσο μέλλον, οι ενέργειες θα αφορούν κυρίως τη βελτίωση του μηχανισμού και τη βελτιστοποίηση του αντίκτυπου της βοήθειας που παρέχεται εντός του υφιστάμενου νομικού πλαισίου. Η Επιτροπή προτείνει:

- να διασφαλιστεί η εφαρμογή όλων των διατάξεων της συμφωνίας που έχει συναφθεί με το OCHA των Ηνωμένων Εθνών προκειμένου να επιτευχθεί η μέγιστη δυνατή χρήση των διαθέσιμων πόρων και η εξασφάλιση του συντονισμού των επεμβάσεων για την αντιμετώπιση καταστροφών σε τρίτες χώρες·

- να βελτιωθεί το επίπεδο ετοιμότητας με περαιτέρω ενέργειες κατάρτισης και τη διεξαγωγή ασκήσεων. Η αξιολόγηση των ικανοτήτων της ΕΕ στον τομέα της πολιτικής προστασία πρέπει να βελτιωθεί σύντομα, με την πλήρη συμμετοχή όλων των κρατών μελών·

- μία προσέγγιση επιμέρους μονάδων, η οποία θα στηρίζεται σε εθνικές μονάδες πολιτικής προστασίας που θα είναι δυνατό να αναλάβουν δράση σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Σε περίπτωση που οι μονάδες αυτές πρόκειται να αναλάβουν δράση σε τρίτες χώρες, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στο θέμα της συμπληρωματικότητάς τους με τις μονάδες που λειτουργούν ήδη στο πλαίσιο του OCHA των Ηνωμένων Εθνών·

- να ενισχυθούν οι δεσμοί μεταξύ του μηχανισμού πολιτικής προστασίας και των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης και να ενισχυθούν η αναλυτική ικανότητα και η ικανότητα σχεδιασμού του Κέντρου Παρακολούθησης και Πληροφοριών της Επιτροπής (MIC). Πιο συγκεκριμένα, θα πρέπει να ενισχυθούν οι δεσμοί με το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης της UNDAC και το εικονικό κέντρο συντονισμού των επιχειρήσεων (OSSOC)·

- να βελτιωθεί η αξιολόγηση, επί τόπου, των ειδικών αναγκών στον τομέα της πολιτικής προστασίας και η ικανότητα συντονισμού της χρησιμοποίησης πόρων πολιτικής προστασίας της ΕΕ, σε πλήρη συνεργασία με τα λοιπά ενδιαφερόμενα μέρη·

- να βελτιωθεί η πρόσβαση στους στρατιωτικούς πόρους της ΕΕ για την αντιμετώπιση καταστροφών, με την καλύτερη χρησιμοποίηση της σχετικής βάσης δεδομένων της ΕΕ, την ανάπτυξη στρατηγικών σχεδιασμού με την πολιτικο-στρατιωτική μονάδα καθώς και με τον καθορισμό επιχειρησιακών διαδικασιών με το στρατιωτικό προσωπικό της ΕΕ·

- την παροχή κοινοτικής χρηματοδότησης για την κάλυψη του κόστους μεταφοράς.

Σε πιο μακροπρόθεσμη βάση, είναι δυνατό να προβλεφθούν περισσότερο φιλόδοξες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις του μηχανισμού, στηριζόμενες με περισσότερους χρηματοδοτικούς πόρους, όπως έχει προτείνει η Επιτροπή στο πλαίσιο των νέων δημοσιονομικών προοπτικών[12]. Με τον τρόπο αυτό θα επιτευχθεί μια περισσότερο σταθερή ικανότητα πολιτικής προστασίας στο επίπεδο της ΕΕ. Για το σκοπό αυτό, θα πρέπει να ληφθούν τα ακόλουθα μέτρα:

- ενίσχυση των διαθέσιμων ικανοτήτων πολιτικής προστασίας για την παροχή βοήθειας σε κοινοτικό επίπεδο·

- ανάθεση στην Επιτροπή να ενημερώσει τις τρίτες χώρες για τη δυνατότητα που έχουν να ζητούν βοήθεια κάθε φορά που παρίσταται ανάγκη πολιτικής προστασίας·

- δημιουργία, στα κράτη μέλη, μονάδων παροχής βοήθειας σε επιφυλακή, οι οποίες θα είναι δυνατό να κινητοποιηθούν αμέσως μόλις τους ζητηθεί βοήθεια·

- παροχή χρηματοδότησης για την ενοικίαση, από το Κέντρο Παρακολούθησης και Πληροφοριών (ΜIC), του εξοπλισμού που είναι απαραίτητος για την διασφάλιση της ταχείας επέμβασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ο οποίος δεν μπορεί να διατεθεί από τα κράτη μέλη ή άλλες πηγές, ενισχύοντας παράλληλα τους δεσμούς με το Κοινό Κέντρο Υλικοτεχνικής Υποστήριξης των Ηνωμένων Εθνών.

- προώθηση του διεθνούς συντονισμού των μέτρων που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση καταστροφών.

3.3. Βοήθεια για την αποκατάσταση, την ανασυγκρότηση και την ανάπτυξη

Όπως και με την ανθρωπιστική βοήθεια και την πολιτική προστασία, η αποτελεσματικότητα της μεσοπρόθεσμης βοήθειας που παρέχει η Ευρωπαϊκή Ένωση για την αντιμετώπιση καταστροφών και κρίσεων και για την ανασυγκρότηση εξαρτάται από τη δυνατότητα πρόσβασης σε καλής ποιότητας αξιολόγηση των αναγκών, από τα πρώτα κιόλας στάδια, καθώς και από την ύπαρξη της απαιτούμενης ευελιξίας για την έγκαιρη επέμβαση.

Λαμβάνοντας αυτό υπόψη, η Επιτροπή θα συγκροτήσει ομάδες αξιολόγησης και σχεδιασμού. Στις ομάδες αυτές θα συνεργάζονται οι υπεύθυνοι υπάλληλοι και οι ειδικοί για κάθε τομέα από το σύνολο των υπηρεσιών της Επιτροπής και τις 130 αντιπροσωπείες της. Οι ομάδες αυτές θα πρέπει να είναι έτοιμες για την ανάληψη δράσης σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και για αποστολές διάρκειας έως ενός μηνός. Θα πρέπει επίσης να υπάρχει η δυνατότητα χρησιμοποίησης και εξωτερικών εμπειρογνωμόνων. Η συμμετοχή των κρατών μελών θα πρέπει να ενθαρρυνθεί.

Στις ομάδες αξιολόγησης θα ανατίθενται διαφορετικοί ρόλοι, ανάλογα με τη φύση της κρίσης και την κλίμακα της επέμβασης που προβλέπει η Κοινότητα και, πιο συγκεκριμένα:

- συνδρομή σε πολυμερή αξιολόγηση των αναγκών από την Παγκόσμια Τράπεζα ή τα Ηνωμένα Έθνη·

- προγραμματισμός και λεπτομερής καθορισμός των έργων που πρόκειται να αποτελέσουν το αντικείμενο επείγουσας χρηματοδότησης από την ΕΚ για την αντιμετώπιση κρίσεως ή για ανασυγκρότηση·

- ενσωμάτωση των στρατηγικών και των στόχων για την αειφόρο ανάπτυξη στον προγραμματισμό της παροχής επείγουσας βοήθειας προκειμένου να διασφαλιστεί η όσο το δυνατόν ομαλότερη μετάβαση από την επείγουσα βοήθεια για αποκατάσταση και ανασυγκρότηση στη φάση της πιο μακροπρόθεσμης ανάπτυξης·

- συμβολή σε διερευνητικές αποστολές της ΚΕΠΠΑ που διοργανώνει η Γραμματεία του Συμβουλίου.

Για τη συγκρότηση των ομάδων αυτών πρόκειται να ληφθεί μια σειρά πρακτικών μέτρων:

- κατάρτιση πίνακα εσωτερικών εμπειρογνωμόνων·

- διοργάνωση κοινού κύκλου μαθημάτων κατάρτισης·

- λήψη μέτρων για τη διασφάλιση της απόσπασης προσωπικού από τα καθήκοντά του και την κινητοποίησή του σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.

Κατά τον σχεδιασμό των μέτρων για την αντιμετώπιση καταστροφών και κρίσεων, η Επιτροπή κρίνει πως θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμη η επεξεργασία μιας μεθοδολογίας που θα επιτρέπει μία κοινή και έγκυρη ανάλυση της κατάστασης επί τόπου, από κοινού με τα κράτη μέλη και τη Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης αυτής θα ήταν χρήσιμα για τη λήψη αποφάσεων όσον αφορά τις προτεραιότητες για την Κοινότητα, την ΚΕΠΠΑ και τα διμερή προγράμματα βοήθειας. Σε πρώτη φάση, η Επιτροπή θα αναζητήσει ευκαιρίες για από κοινού αξιολογήσεις με συναδέλφους της Γενικής Γραμματείας του Συμβουλίου.

Επιπλέον, θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για την ενίσχυση της ικανότητας εφαρμογής των αντιπροσωπειών σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.

3.4. Ενίσχυση των δεσμών μεταξύ των κοινοτικών προγραμμάτων και των πολιτικών και στρατιωτικών ικανοτήτων της ΕΕ

Η πολιτικο-στρατιωτική μονάδα σχεδιασμού θα επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την αντιμετώπιση των κρίσεων από την ΕΕ. Λαμβανομένης υπόψη της πείρας που διαθέτει η Επιτροπή στη διαχείριση των μέτρων παροχής βοήθειας και σταθεροποίησης μετά τις συγκρούσεις καθώς και της σημασίας και της ποικιλίας των κοινοτικών πόρων που είναι δυνατόν να κινητοποιηθούν σε καταστάσεις κρίσεως, έχει μεγάλη σημασία η πλήρης συμμετοχή της Επιτροπής στις εργασίες της μονάδας.

Για τον λόγο αυτό, η Επιτροπή θα διορίσει δύο υπαλλήλους-συνδέσμους στην πολιτικο-στρατιωτική μονάδα. Κύρια καθήκοντα των υπαλλήλων αυτών θα είναι η προώθηση της συνεκτικότητας μεταξύ των υποθέσεων σχεδιασμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των μέτρων της ΚΕΠΠΑ, καθώς και η εξεύρεση πρακτικών λύσεων όσον αφορά τη χρησιμοποίηση στρατιωτικών πόρων για τη στήριξη των πολιτικών προγραμμάτων της Κοινότητας και η διασφάλιση του ότι οι προαναφερθείσες σκέψεις όσον αφορά τις ανθρωπιστικού χαρακτήρα επιχειρήσεις και η διατήρηση του «ανθρωπιστικού χώρου» λαμβάνονται δεόντως υπόψη. Οι υπάλληλοι αυτοί θα προσφέρουν την τεχνογνωσία τους στον τομέα της ανθρωπιστικής βοήθειας και της διαχείρισης της βοήθειας για την ανασυγκρότηση. Επίσης, θα συμμετέχουν πλήρως στο καθημερινό πρόγραμμα εργασίας της μονάδας, αν και θα εξακολουθούν να αναφέρουν στις υπηρεσίες της Επιτροπής.

3.5. Υγιής δημοσιονομική διαχείριση

Με την ευκαιρία της επόμενης αναθεώρησης του δημοσιονομικού κανονισμού, θα υποβληθούν προτάσεις σχετικά με τον καλύτερο τρόπο συνδυασμού της ανάγκης για ταχεία παροχή ευέλικτης βοήθειας σε περιπτώσεις κρίσεων και καταστροφών με τις απαιτήσεις της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης και της ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων. Επιπλέον, η Επιτροπή θα συνεχίσει να βελτιώνει τους μηχανισμούς ελέγχου και παρακολούθησης που διαθέτει προκειμένου να διασφαλιστεί η χρηστή και αποτελεσματική δημοσιονομική διαχείριση της βοήθειας που παρέχει η Κοινότητα σε περίπτωσης κρίσης και καταστροφής. Για το σκοπό αυτό θα ενισχυθεί και η συνεργασία και η ανταλλαγή πληροφοριών με άλλους χορηγούς βοήθειας.

4. Μεσα αναλογα των προσδοκιων – αναγκαια διαρθρωτικα μετρα

4.1. Βελτίωση του σχεδιασμού, του συντονισμού και της συνεκτικότητας

Στο πλαίσιο της συνεδρίασης του ΣΓΥΕΣ της 31ης Ιανουαρίου, ο Πρόεδρος της Επιτροπής ανήγγειλε τη δημιουργία μιας ευέλικτης αλλά αποτελεσματικής διάρθρωσης για τη βελτίωση του πολιτικού συντονισμού σε πραγματικό χρόνο στις υπηρεσίες της Επιτροπής, σε περιπτώσεις κρίσης στο εξωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η πρωτοβουλία αυτή θα επιτρέψει επίσης να ενισχυθεί και να εδραιωθεί η ροή πληροφοριών προς τους υπεύθυνους για τη λήψη αποφάσεων, να επιδιωχθεί η μεγιστοποίηση των συνεργιών και της συμπληρωματικότητας μεταξύ των διαφόρων κοινοτικών μέσων που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση κρίσεων και καταστροφών και να στηριχθεί το έργο των γεωγραφικών υπηρεσιών. Επίσης, θα βελτιωθούν οι δίαυλοι επικοινωνίας με τα κράτη μέλη και τη Γραμματεία του Συμβουλίου. Τέλος, η διάρθρωση αυτή θα εδραιώσει και ενισχύσει την τεχνογνωσία της Επιτροπής όσον αφορά τη λήψη τομεακών αποφάσεων για την αντιμετώπιση κρίσεων και καταστροφών σε τρίτες χώρες[13].

Επιπλέον, η Επιτροπή θα καταβάλει προσπάθειες για την ενίσχυση του συντονισμού με τη Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου:

- με την υποβολή προτάσεων για βελτίωση της λειτουργίας των ομάδων συντονισμού των μέτρων για την αντιμετώπιση κρίσεων, οι οποίες προβλέπονται στο πλαίσιο των διαδικασιών της ΕΕ για τη διαχείριση κρίσεων και οι οποίες εγκρίθηκαν από την επιτροπή πολιτικής και ασφάλειας τον Φεβρουάριο 2003·

- με τη βελτίωση της ανταλλαγής πληροφοριών με το Κοινό Κέντρο Επιχειρήσεων του Συμβουλίου και τη χρησιμοποίηση των αντίστοιχων ικανοτήτων της Επιτροπής;

Προκειμένου να βελτιωθεί η διάδοση των πληροφοριών όσον αφορά την κοινοτική και τη διμερή βοήθεια έκτακτης ανάγκης, η Επιτροπή:

- θα υποβάλει προτάσεις για τη δημιουργία ενός μόνιμου συστήματος αρμοδίων στους οργανισμούς των κρατών μελών για την παροχή βοήθειας ανασυγκρότησης, στηριζόμενη στην εντολή που έχει ήδη λάβει για τη συγκρότηση ομάδων συντονισμού της βοήθειας προς το Ιράκ και τους πληγέντες από το τσουνάμι·

4.2. Υλικοτεχνική υποστήριξη και ανάθεση των συμβάσεων

Η ικανότητα της ΕΕ να διαχειρίζεται πολύπλοκες αποστολές για την αντιμετώπιση καταστροφών ή κρίσεων προϋποθέτει σημαντικές ικανότητες στον τομέα της υλικοτεχνικής υποστήριξης και των τηλεπικοινωνιών, της ασφάλειας, της ανάθεσης συμβάσεων και της διοικητικής και χρηματοδοτικής στήριξης.

Ωστόσο, οι ικανότητες αυτές δεν είναι απαραίτητες μόνο στις καταστάσεις κρίσης. Σημαντικά προγράμματα χρηματοδοτούμενα από την Κοινότητα, όπως η παρατήρηση εκλογών (που αφορά 8 έως 10 αποστολές μεγάλης κλίμακας ετησίως) παρουσιάζουν ανάλογες ανάγκες και αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα.

Τα κοινοτικά προγράμματα επέτρεψαν να δοθούν λύσεις στις ανάγκες αυτές, διαφορετικές μεταξύ τους ως προς τον βαθμό ευελιξίας και αποτελεσματικότητας. Στην περίπτωση αποστολών που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ), όλα αυτά τα καθήκοντα ανατίθενται στον επικεφαλής της αποστολής και στον ειδικό εκπρόσωπο των Ηνωμένων Εθνών, οι οποίοι ενεργούν με δική τους ευθύνη. Ο επικεφαλής της αποστολής είναι συνεπώς επιφορτισμένος, πέραν των βασικών πολιτικών του καθηκόντων, με τον εξ ολοκλήρου σχεδιασμό της επιχείρησης, δηλαδή ό,τι αφορά την υλικοτεχνική υποστήριξη, τη χρηματοοικονομική διαχείριση και την ανάθεση των συμβάσεων. Η Επιτροπή, η οποία φέρει τη γενικότερη χρηματοοικονομική ευθύνη, τον κατευθύνει και τον ελέγχει.

Η Επιτροπή πιστεύει ότι οι ισχύουσες ρυθμίσεις δεν θα είναι δυνατόν να εφαρμοστούν μακροπρόθεσμα και ότι δεν θα μπορούν να στηρίξουν τις πολύπλοκες αποστολές της ΕΕ, οι οποίες προβλέπεται ότι θα αυξηθούν. Για το λόγο αυτό, ο πρόεδρος της Επιτροπής ανακοίνωσε ότι θα συνεχιστούν οι εργασίες σχετικά με τη δημιουργία μιας διάρθρωσης που θα προβλέπει κοινή υλικοτεχνική και διοικητική υποστήριξη για τις εξωτερικές δράσεις.

Η διάρθρωση αυτή θα είναι επιφορτισμένη με τη διασφάλιση σε εύθετο χρόνο διοικητικής διαχείρισης των αποστολών, την υλικοτεχνική υποστήριξη και την ανάθεση των συμβάσεων, στηριζόμενη στα μέτρα που αναφέρονται στην παράγραφο 4.1 ανωτέρω. Λαμβανομένων υπόψη των σημαντικών αναγκών μιας διάρθρωσης του είδους αυτού από την άποψη του προσωπικού, η Επιτροπή θα εξετάσει το σύνολο των δυνατοτήτων που της παρέχονται στο πλαίσιο του νέο δημοσιονομικού κανονισμού, και ιδίως τη δημιουργία ενός γραφείου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ή ενός εκτελεστικού φορέα της Επιτροπής[14]. Η Επιτροπή θα προβεί σε ανάλυση κόστους-οφέλους προκειμένου να συγκρίνει τις δυνατότητες αυτές με τη δυνατότητα διατήρησης των καθηκόντων αυτών στις υπηρεσίες της Επιτροπής. Η Επιτροπή σχεδιάζει να υποβάλει σχετική πρόταση στην αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή πριν από το τέλος του έτους.

Στο πλαίσιο των εργασιών αυτών, η Επιτροπή θα συνεχίσει τις συζητήσεις που διεξάγει με τη Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου και θα λάβει μια σειρά μεταβατικών μέτρων για την επιτάχυνση της ανάθεσης των συμβάσεων που συνδέονται με τις αποστολές της ΚΕΠΠΑ.

4.3. Ενίσχυση των ικανοτήτων εφαρμογής και προετοιμασίες για το μέσο σταθερότητας

Η πρόταση της Επιτροπής σχετικά με τη δημιουργία ενός μέσου σταθερότητας[15] αποβλέπει στον εξορθολογισμό της αντιμετώπισης των καταστροφών και των κρίσεων από την Κοινότητα. Η πρόταση αυτή βασίζεται σε μια λογική ενοποίησης των χρηματοδοτικών πόρων σε ένα ολοκληρωμένο μέσο. Σύμφωνα με την ίδια προσέγγιση, η Επιτροπή θα εδραιώσει προοδευτικά την εσωτερική της εμπειρογνωμοσύνη, η οποία είναι δυνατόν να φανεί χρήσιμη για την επίτευξη των στόχων του μέσου αυτού, και θα εξασφαλίσει την απαιτούμενη ικανότητα εφαρμογής. Ταυτόχρονα, θα διασφαλίσει την προοδευτική ενίσχυση της στελέχωσης του Μηχανισμού Ταχείας Αντίδρασης, προκειμένου να αναπτυχθούν και να δοκιμαστούν μέθοδοι καθορισμού και υλοποίησης των σχεδίων, προσαρμοσμένες στις ανάγκες του μελλοντικού μέσου.

5. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΠΡΟΛΗΨΗΣ, ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΓΚΑΙΡΗΣ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ

5.1. Ιστορικό

Οι ικανότητες ταχείας αντίδρασης πρέπει να συνοδεύονται από στρατηγική πρόληψης των καταστροφών, ετοιμότητας και έγκαιρης προειδοποίησης. Το τσουνάμι που έπληξε τον Ινδικό Ωκεανό κατέδειξε με δραματικό τρόπο την ανάγκη ύπαρξης αποτελεσματικών συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης αλλά και την πολιτική και τεχνολογική πολυπλοκότητα του θέματος.

Η Κοινότητα διαθέτει ευρύ φάσμα πολιτικών και μέσων χρηματοδότησης που μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης. Επί του παρόντος, η Κοινότητα συνεισφέρει στα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης στον Ινδικό Ωκεανό, στον Ατλαντικό και στη Μεσόγειο με τα προγράμματα ανθρωπιστικής βοήθειας, ανάπτυξης, περιφερειακής βοήθειας και έρευνας. Προβλέπεται επίσης η δημιουργία μιας διευκόλυνσης ΑΚΕ-ΕΚ που θα επιτρέπει την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών (το παράρτημα ΙΙ παρέχει μια γενική εικόνα των πρωτοβουλιών αυτών). Η πρόκληση συνίσταται στον καθορισμό του κατάλληλου πολιτικού πλαισίου εντός του οποίου θα μπορούσαν να υλοποιηθούν με συνεκτικό τρόπο οι διάφορες πρωτοβουλίες. Έχοντας αυτό υπόψη, η Επιτροπή συγκρότησε μια μόνιμη μονάδα εργασίας αποτελούμενη από αρμόδιους για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τα θέματα αυτά και προτείνει, πιο κάτω, τα κυριότερα στοιχεία μιας στρατηγικής.

Οι συζητήσεις στο πλαίσιο του Συμβουλίου διεξάγονται με διάφορες μορφές και μέχρι στιγμής δεν υπάρχει καμία ομάδα εργασίας που να λαμβάνει υπόψη της συγχρόνως όλες τις πολιτικές, αναπτυξιακές και τεχνολογικές πτυχές του θέματος της έγκαιρης προειδοποίησης και της ετοιμότητας για την αντιμετώπιση των καταστροφών.

Το Συμβούλιο θα μπορούσε να εξετάσει με ποιο τρόπο είναι δυνατόν να διεξαχθεί μια στρατηγική συζήτηση σχετικά με τα θέματα αυτά και με ποιο τρόπο θα μπορούσε να ενισχυθεί η ευθυγράμμιση των πολιτικών που ακολουθούν τα κράτη μέλη σχετικά με το θέμα αυτό.

5.2. Διεθνές πολιτικό πλαίσιο

Η Επιτροπή διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην προετοιμασία της Παγκόσμιας Διάσκεψης για την Πρόληψη των Φυσικών Καταστροφών που διεξήχθη στο Kobe το 2005 και θεωρεί τη Δήλωση του Hyogo και το Σχέδιο Δράσης 2005-2015 σημεία εκκίνησης της στρατηγικής της. Στηριζόμενη στο στρατηγικό αυτό πλαίσιο, η Επιτροπή θα επιμείνει ιδιαίτερα:

- στην ενσωμάτωση της πρόληψης των κινδύνων καταστροφών στις πολιτικές αειφόρου ανάπτυξης και στα προγράμματα που εφαρμόζονται στις χώρες στις οποίες έχουν σημειωθεί καταστροφές·

- ενίσχυση, σε όλα τα επίπεδα, των θεσμών, μηχανισμών και ικανοτήτων που είναι δυνατόν να οδηγήσουν στην ανάπτυξη μιας ικανότητας αντίστασης στις φυσικές καταστροφές και προετοιμασίας για τις καταστροφές αυτές, τόσο εντός όσο και εκτός της ΕΕ·

- στην ανάπτυξη ενός συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης με επίκεντρο τον άνθρωπο, στη βελτίωση της διαχείρισης και της ανταλλαγής πληροφοριών σχετικά με τους κινδύνους και τα μέσα προστασίας, στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση·

- στον εντοπισμό, την εκτίμηση και την παρακολούθηση των κινδύνων καταστροφών, στη βελτίωση των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης·

- στη μείωση των παραγόντων κινδύνου·

Η Επιτροπή θα εντατικοποιήσει επίσης τις εργασίες πρόληψης για το περιβάλλον με στόχο την καταπολέμηση των περιβαλλοντικών και φυσικών καταστροφών.

5.3. Στήριξη της ΕΚ στον τομέα της ετοιμότητας και της έγκαιρης προειδοποίησης για την αντιμετώπιση καταστροφών

Σύμφωνη με τη συναίνεση που έχει επιτευχθεί σε διεθνές επίπεδο, η Κοινότητα θα υποστηρίξει μια προσέγγιση πολλαπλών κινδύνων όσον αφορά το θέμα της έγκαιρης προειδοποίησης και θα συμμετέχει σε όλα τα στάδια, από τον εντοπισμό μέχρι την αντιμετώπιση. Κατά γενικό κανόνα, η Επιτροπή θα ενθαρρύνει τους οργανισμούς σε περιφερειακό και υποπεριφερειακό επίπεδο να συμμετάσχουν στην υλοποίηση των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης. Η Επιτροπή θα αξιολογήσει τις αιτήσεις για την παροχή συνδρομής στα εθνικά συστήματα στο ίδιο πλαίσιο με εκείνο που αφορά άλλες εθνικές προτεραιότητες ανάπτυξης.

Η βοήθεια της ΕΚ θα στηρίζεται στους ακόλουθους πόρους:

- στην ανθρωπιστική και αναπτυξιακή βοήθεια με γνώμονα την τοπική ετοιμότητα και εθνική δράση, την επικοινωνία σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και τα σχέδια μετριασμού των επιπτώσεων, περιλαμβανόμενης της ενίσχυσης των ικανοτήτων σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο από την άποψη της πρόληψης των καταστροφών·

- στη χρηματοδότηση της έρευνας και ανάπτυξης μέσω των κοινοτικών προγραμμάτων «Πλανητική Μεταβολή και Οικοσύστημα», «Διάστημα» και «Τεχνολογίες της Κοινωνίας της Πληροφορίας». Τα προγράμματα αυτά συμβάλλουν στην ανάπτυξη μεθόδων και μοντέλων, στην αξιολόγηση και στην πρόβλεψη των κινδύνων, στην αξιολόγηση των επιπτώσεων στην υγεία, το περιβάλλον, την οικονομία και τον πληθυσμό, στην παρατήρηση της γης από δορυφόρους και in situ, στη στήριξη της ανάλυσης για τον προσδιορισμό της ευπάθειας και της εκτίμησης των ζημιών, και στην ανάπτυξη τεχνολογιών διαχείρισης των κινδύνων.

- στη μεταφορά τεχνολογίας, στηριζόμενη στις επιστημονικές ικανότητες του Κοινού Κέντρου Ερευνών και παροχή επιχειρησιακών υπηρεσιών στο πλαίσιο της συνεργασίας μεταξύ της ΕΚ και της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας για την παγκόσμια παρακολούθηση του περιβάλλοντος και της ασφάλειας (GMES-Global Monitoring for Environment and Security)·

- στην προώθηση ειδικών μέσων που αναπτύσσει το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Επιτροπής (με χρηματοδότηση της ECHO) σε συνεργασία με το OCHA, όπως το Παγκόσμιο Σύστημα Συναγερμού Καταστροφών (GDAS Global Disaster Alert System), το οποίο έχει σχεδιαστεί για να διαβιβάζει στους αρμόδιους για τη λήψη αποφάσεων και στις ανθρωπιστικές οργανώσεις πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο σχετικά με συγκεκριμένους κινδύνους και καταστροφές·

- στις εργασίες των Ευρωπαϊκών Οργανισμών Τυποποίησης και στην ικανότητά τους να αναπτύσσουν εναρμονισμένα τεχνολογικά πρότυπα, για παράδειγμα όσον αφορά τη διάδοση πληροφοριών μέσω των κινητών τηλεφώνων-πράγμα που θα επέτρεπε στις δημόσιες αρχές τη σήμανση συναγερμού μέσω του δικτύου κινητής τηλεφωνίας.

Η αποτελεσματικότητα της έγκαιρης προειδοποίησης εξαρτάται από τη σύνδεση των μεθόδων και των τεχνολογιών ανίχνευσης και των συστημάτων συναγερμού και λήψης αποφάσεων, τόσο στο πλαίσιο των εθνικών διοικήσεων όσο και στο πλαίσιο της διεθνούς κοινότητας. Ένα από τα διδάγματα που αποκομίστηκαν από το τσουνάμι είναι ότι τα συστήματα πληροφοριών, οι βάσεις δεδομένων, τα δορυφορικά δίκτυα και τα δίκτυα επίγειων μετρήσεων πρέπει να βελτιωθούν αισθητά. Όσον αφορά το επιστημονικό και τεχνολογικό σκέλος των εργασιών αυτών, η Επιτροπή θα καταρτίσει τα προγράμματά της σε στενή συνεργασία με τη διεθνή κοινότητα, στο πλαίσιο:

- της Διεθνούς Στρατηγικής των Ηνωμένων Εθνών για την Πρόληψη των Καταστροφών, η οποία θα διαδραματίσει βασικό ρόλο στη διασφάλιση του συντονισμού μεταξύ της διεθνούς τεχνολογικής συνεργασίας και των γενικότερων στοιχείων της στρατηγικής πρόληψης των φυσικών καταστροφών του Hyogo.

- της Ομάδας Παρατήρησης της Γης (GEO), η οποία απαρτίζεται από εθνικούς και διακυβερνητικούς φορείς συστημάτων παρατήρησης της Γης, μεταξύ των οποίων και από η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι σχετικοί οργανισμοί των Ηνωμένων Εθνών και η Διακυβερνητική Ωκεανογραφική Επιτροπή. Η GEO κατήρτισε πρόσφατα ένα δεκαετές σχέδιο για την υλοποίηση του Παγκόσμιου Δικτύου Συστημάτων Παρατήρησης της Γης (GEOSS). Πρόκειται για ένα συντονιζόμενο δίκτυο συστημάτων επιτόπιας και εξ αποστάσεως παρατήρησης σε ολόκληρο τον κόσμο. Το σκέλος της GMES, το οποίο αφορά την παρατήρηση, θα αποτελέσει ιδιαίτερα σημαντική συνεισφορά της Ευρώπης στο δίκτυο GEOSS.

6. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΟΧΗ ΒΟΗΘΕΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ ΤΗΣ ΕΕ

Το τσουνάμι κατέδειξε τη σημασία που έχει η ενισχυμένη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών για την παροχή βοήθειας στους ευρωπαίους πολίτες που αντιμετωπίζουν σοβαρή κρίση. Η Επιτροπή στηρίζει το έργο της ομάδας «Προξενικές Υποθέσεις» σχετικά με την ενίσχυση της προξενικής συνεργασίας καθώς και τις εργασίες της ομάδας εργασίας «Αστυνομική Συνεργασία» όσον αφορά τη δημιουργία ενός συντονισμένου μηχανισμού της ΕΕ για τον εντοπισμό θυμάτων καταστροφών. Η Επιτροπή θα διαθέσει χρηματοδοτικά μέσα για τις εργασίες αυτές, μέσω του γενικού της προγράμματος – Ασφάλεια και Διασφάλιση των Ελευθεριών. Ο κοινοτικός μηχανισμός πολιτικής προστασίας είναι επίσης δυνατό να συνεργαστεί προς την κατεύθυνση αυτή.

Οι προπαρασκευαστικές εργασίες για τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης που προβλέπεται στο Σύνταγμα θα δώσουν επίσης την ευκαιρία να εξεταστούν περισσότερο θεσμοθετημένες μορφές προξενικής συνεργασίας.

7. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και η Επιτροπή των Περιφερειών καλούνται να λάβουν υπόψη τους τις ικανότητες που διαθέτει η Κοινότητα όσον αφορά την ετοιμότητα και την αντιμετώπιση καταστροφών και κρίσεων. Καλούνται επίσης να εγκρίνουν τα μέτρα που εκτίθενται στην παρούσα ανακοίνωση, τα οποία αποβλέπουν στην ενίσχυση των εν λόγω ικανοτήτων και να συνεργαστούν με την Επιτροπή για τη διασφάλιση της συνεκτικότητας των εξωτερικών δράσεων που αναλαμβάνει η ΕΕ στον τομέα αυτόν, σε πολιτικό και επιχειρησιακό επίπεδο.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι

Έκθεση προόδου σχετικά με τις ενέργειες της Επιτροπής για την αντιμετώπιση της καταστροφής που προκάλεσε το τσουνάμι στην Ασία

1. Eισαγωγή

1.1 Στις 31 Ιανουαρίου 2005 το Συμβούλιο εξέδωσε σχέδιο δράσης της ΕΕ για την αντιμετώπιση της καταστροφής που προκάλεσε το τσουνάμι στις 26 Δεκεμβρίου 2004. Το Συμβούλιο κάλεσε το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων και Εξωτερικών Σχέσεων της 25ης-26ης Απριλίου να προβεί σε απολογισμό της προόδου που έχει σημειωθεί. Η παρούσα ανακοίνωση εκθέτει στο Συμβούλιο την πρόοδο που σημείωσε η Επιτροπή στην εφαρμογή της συνεισφοράς της στο σχέδιο δράσης της ΕΕ, τόσο με την ανθρωπιστική βοήθεια και με τη βοήθεια για την ανοικοδόμηση όσο και με μία σειρά από συνοδευτικά μέτρα στήριξης.

1.2. Το τσουνάμι ήταν μία από τις μεγαλύτερες φυσικές καταστροφές που σημειώθηκαν στη ιστορία. Μεγάλες εκτάσεις στη Σρι Λάνκα και στις Μαλδίβες καθώς και στις παράκτιες ζώνες της Ινδονησίας, της Ινδίας και της Ταϊλάνδης καταστράφηκαν κυριολεκτικά. Σήμερα, τρεις μήνες μετά την τραγωδία, είναι γνωστή η πραγματική έκτασή της: περίπου 300.000 νεκροί και ένα εκατομμύριο εκτοπισμένα άτομα.

1.3. Ωστόσο, το τσουνάμι προκάλεσε εκπληκτική κινητοποίηση, η οποία έδειξε την καλύτερη πλευρά του ανθρώπου. Ο τοπικός πληθυσμός έσπευσε θαρραλέα να σώσει γείτονες και τουρίστες εξίσου. Η διεθνής κοινότητα, καθώς και η ΕΕ, βοήθησε σύντομα τις χώρες με υλικοτεχνική υποστήριξη και με ανθρωπιστική και μακροπρόθεσμη βοήθεια για την ανοικοδόμηση. Οι χορηγοί βοήθειας υποσχέθηκαν να δώσουν 5,4 7 δισεκατομμύρια δολάρια. Ο μεγαλύτερος χορηγός βοήθειας ήταν η ΕΕ με 1,5 περίπου δισεκατομμύρια δολάρια. Επίσης πολύ μεγάλο ήταν το ποσό των ιδιωτικών δωρεών απ’ευθείας σε ΜΚΟ, το οποίο έφθασε τα 1,9 περίπου δισεκατομμύρια δολάρια Όταν ανακοινώθηκε η είδηση για το τσουνάμι, στις 26 Δεκεμβρίου 2004, η Επιτροπή υπήρξε από τους πρώτους οργανισμούς που αντέδρασαν, με την άμεση ενεργοποίηση του Κοινοτικού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας και την άμεση έγκριση απόφασης χρηματοδότησης για ανθρωπιστική βοήθεια. Η πρώτη έκκληση για βοήθεια εστάλη σε όλες τις συμμετέχουσες χώρες από το επιχειρησιακό κέντρο του Κοινοτικού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας, το Κέντρο Παρακολούθησης και Πληροφοριών. Τα κράτη μέλη ανταποκρίθηκαν γενναιόδωρα στις εκκλήσεις για βοήθεια. Αν και όλα τα ευρωπαϊκά κράτη μέλη συνεισέφεραν στις άμεσες προσπάθειες παροχής βοήθειας, 16 κράτη μέλη, καθώς και η Βουλγαρία και η Ρουμανία, έστειλαν τη βοήθειά τους μέσω του Κοινοτικού Μηχανισμού.

1.4. Η ECHO και οι εταίροι της, Ερυθρός Σταυρός, Ηνωμένα Έθνη και ΜΚΟ, βοήθησαν, με την άμεση ανθρωπιστική βοήθειά τους, να αποφευχθεί ακόμη μεγαλύτερη τραγωδία. Ωστόσο, είναι πολύ νωρίς ακόμη για να γίνει συνολική εκτίμηση της βοήθειας που προσέφερε η ΕΚ κατά τη φάση έκτακτης ανάγκης. Τώρα καταρτίστηκε ένα ευρύ πρόγραμμα ανοικοδόμησης και, εφόσον εγκριθεί από τα κράτη μέλη, τα κονδύλια θα αρχίσουν να καταβάλλονται στα μέσα του έτους.

1.5. Όμως, αν και η επιχείρηση αρχίζει μόλις τώρα, ορισμένα προβλήματα είναι ήδη εμφανή, όπως η έλλειψη συντονισμού των εκατοντάδων οργανώσεων που ευρίσκονται επιτόπου, η περιορισμένη ικανότητα απορρόφησης λόγω των πολυάριθμων πρωτοβουλιών βοήθειας και της παροχής βοήθειας στις περιοχές συγκρούσεων του Αceh και της βόρειας και ανατολικής Σρι Λάνκα. Η ΕΚ θεσπίζει μέτρα για να διασφαλίσει ότι η μακροπρόθεσμη βοήθεια για την ανασυγκρότηση θα μπορεί να παρέχεται αποτελεσματικά και οργανωμένα σ’αυτή τη δύσκολη κατάσταση, αλλά το έργο προβλέπεται δύσκολο και η ΕΚ πρέπει να αφοσιωθεί σ’αυτό επί μακρά περίοδο.

2. Ανθρωπιστική βοήθεια

2.1. Η Επιτροπή αντέδρασε την ίδια ημέρα που συνέβη η καταστροφή εγκρίνοντας 3 εκατομμύρια ευρώ για ανθρωπιστική βοήθεια στο πλαίσιο της διαδικασίας ιδιαίτερα επείγουσας κατάστασης. Ήταν η πρώτη χορηγός βοήθειας που αντέδρασε στα μέσα Φεβρουαρίου, χορηγήθηκαν 103 εκατομμύρια ευρώ για ενίσχυση στην Ινδονησία, τη Σρι Λάνκα, τις Μαλδίβες, στην Ινδία·και στην Ταϊλάνδη, τα οποία θα καλύψουν όχι μόνο τη βραχυπρόθεσμη βοήθεια, αλλά και μικρής κλίμακας αποκατάσταση για να ξαναρχίσουν οι βασικές βιοποριστικές δραστηριότητες.

2.2. Το κονδύλιο βοήθειας έκτακτης ανάγκης της ECHO στην IFRC (Διεθνής Ομοσπονδία του Ερυθρού Σταυρού και της Ερυθράς Ημισελήνου) επέτρεψε να αρχίσει αμέσως η δράση έκτακτης ανάγκης που κάλυψε τις άμεσες ανάγκες 500.000 αβοήθητων και εκτοπισμένων προσώπων, τα οποία έπληξε σοβαρά ο σεισμός και το τσουνάμι· η βοήθεια περιλάμβανε επείγουσα στέγαση και άλλα είδη εκτός διατροφής, δέματα για τις οικογένειες και ιατρικά κιβώτια έκτακτης ανάγκης. Με τη βοήθεια της ECHO, οι ομάδες υγειονομικής δράσης σε περίπτωση κρίσεων, τις οποίες έστειλε επιτόπου η ΠΟΥ, και το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα (ΠΕΠ) μπόρεσαν να αυξήσουν την ικανότητα υλικοτεχνικής υποστήριξης για τη διανομή ειδών διατροφής και άλλων ειδών χάρη στην αύξηση του αριθμού αποθηκών, των χερσαίων και εναέριων μεταφορών και του ανθρώπινου δυναμικού. Συνολικά, χορηγήθηκαν 20,6 εκατομμύρια ευρώ σε περιφερειακά προγράμματα.

(a) Στην Ινδονησία χορηγήθηκαν 36 εκατομμύρια ευρώ. Μεταξύ των δραστηριοτήτων στις οποίες παρέχεται στήριξη είναι η δημιουργία από την ΠΟΥ ενός συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης σχετικά με την εμφάνιση νόσων, πρόσβαση σε στοιχειώδεις υγειονομικές υπηρεσίες και η ψυχολογική και κοινωνική υποστήριξη για 90.000 άτομα, η δημιουργία 20 κέντρων για την καταγραφή παιδιών που χωρίστηκαν από την οικογένειά τους και που είναι μόνα τους, την ανεύρεση της οικογένειάς τους και την παράδοσή τους σ’αυτή η πρόσβαση σε πόσιμο νερό και σε εγκαταστάσεις υγιεινής και η διανομή ειδών διατροφής σε 150.000 περίπου άτομα, η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των ατόμων που ζουν σε καταυλισμούς και συγχρόνως η παροχή βοήθειας για την ανοικοδόμηση των οικιών όσων επιθυμούν να επιστρέψουν στον τόπο καταγωγής τους και για την επιστροφή τους στις γεωργικές ή αλιευτικές δραστηριότητές τους.

(b) Στη Σρι Λάνκα χορηγήθηκαν 28,27 εκατ. €. Οι δραστηριότητες της ECHO περιλαμβάνουν: πρωτοβουλία του ΠΕΠ για την παροχή ειδών διατροφής σε 748.000 άτομα, με ιδιαίτερη μέριμνα για τις εγκύους και τα παιδιά, και είδη διατροφής και χρήματα για εργασία στο πλαίσιο προγραμμάτων για την αποκατάσταση της βασικής υποδομής· συνεισφορά, μέσω των ΜΚΟ, για την παροχή προσωρινού καταλύματος, τροφής, πόσιμου νερού, οικιακών ειδών και βασικών υγειονομικών εγκαταστάσεων σε πάνω από 150.000 άτομα που ζουν σε καταυλισμούς· βοήθεια σε 150.000 οικογένειες για την αποκατάσταση της επιβίωσής τους από την αλιεία και τη γεωργία· μετακινούμενα κέντρα υγείας· ψυχολογική υποστήριξη· ειδική ιατρική μεταχείριση για τα άτομα με αναπηρίες.

(c) Στις Μαλδίβες χορηγήθηκαν 2,73 εκατ. €. Η ECHO βοηθά τη UNICEF και το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για την Ανάπτυξη (UNDP) να εγκαταστήσουν δεξαμενές αποθήκευσης νερού στα κατεστραμμένα σχολεία, να επισκευάσουν τα μικρής διαμέτρου συστήματα αποχέτευσης, να αποκαταστήσουν τη λειτουργία των θαλάμων ψύξης και των καταψυκτών στα νοσοκομεία που υπέστησαν ζημίες και να βοηθήσουν τις οικογένειες που μετακινήθηκαν να επισκευάσουν τα σπίτια τους και να ξαναρχίσουν τις δραστηριότητες στους τομείς της αλιείας και της γεωργίας. Στην Ινδία, στην οποία χορηγήθηκαν 10 εκατ. €. Οι εταίροι της ECHO προσφέρουν βοήθεια σε περίπου 8.700 οικογένειες αλιέων που αντιμετωπίζουν προβλήματα χάρη στην κατασκευή νέων πλοιαρίων και την προμήθεια αλιευτικών εργαλείων, καθώς και με την παροχή ψυχολογικής υποστήριξης, την πρόσβαση σε πόσιμο νερό, τη διάθεση εργαλείων και υλικών κατασκευής, και με τη στήριξη των γυναικών και των κοινοτήτων που απασχολούνται σε τομείς που εξαρτώνται από την αλιεία. Τέλος, στην Ταϊλάνδη, στην οποία χορηγήθηκε 0,5 εκατ. €, παρέχεται βοήθεια σε περίπου 2.000 αλιείς και γυναίκες που ανήκουν στις πιο ευάλωτες ομάδες.

2.3. Όσον αφορά το συντονισμό, η Επιτροπή, η οποία αναγνωρίζει ότι ο μεγάλος αριθμός ανθρωπιστικών οργανώσεων που μετέχουν στις προσπάθειες παροχής βοήθειας και αποκατάστασης ενδέχεται να δημιουργήσει προβλήματα στην ουσιαστική παροχή της βοήθειας, έλαβε ορισμένα μέτρα για να ενισχύσει το ρόλο των Ηνωμένων Εθνών ως εντεταλμένου φορέα για το συντονισμό της διεθνούς ανθρωπιστικής βοήθειας. Κατ’αρχάς, η Επιτροπή χορήγησε περισσότερο από το 50% της ανθρωπιστικής βοήθειάς της στη διαδικασία ενοποιημένων εκκλήσεων των Ηνωμένων Εθνών· εν συνεχεία, η Επιτροπή χορήγησε πάνω από 6 εκατομμύρια ευρώ στους οργανισμούς των Ηνωμένων Εθνών που είναι άμεσα υπεύθυνοι για το συντονισμό της ανθρωπιστικής βοήθειας· τέλος, η ECHO χρηματοδότησε τη δημιουργία, από το Γραφείο Συντονισμού Ανθρωπιστικών Υποθέσεων (OCHA), κέντρων ενημέρωσης για την ανθρωπιστική βοήθεια και συμμετέσχε ενεργά (ζήτησε δε και από τους εταίρους της να συμμετάσχουν) σε γενικές και τομεακές συνεδριάσεις συντονισμού επιτόπου.

2.4. Mετά από το τσουνάμι, η ECHO απέστειλε αμέσως επί τόπου τους εμπειρογνώμονές της των οποίων η βάση ήταν στην Μπανγκόκ και στην Ινδία. Έκτοτε, ενίσχυσε τις επί τόπου εκτιμήσεις και την παρακολούθηση των ικανοτήτων στη Νότια Ασία. Τον Ιανουάριο, άνοιξαν στην Banda Aceh και στο Colombo δύο γραφεία με προσωπικό 2 εμπειρογνώμονες το καθένα. Επιπλέον, τα υπάρχοντα γραφεία στη Τζακάρτα, στην Μπανγκόκ και στο Νέο Δελχί ενισχύθηκαν με 4 εμπειρογνώμονες. Κατά την πρώτη φάση της κρίσης, απεστάλησαν επί τόπου 2 ακόμη εμπειρογνώμονες από τα περιφερειακά γραφεία της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής. Συνολικά, για να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες του τσουνάμι, κινητοποιήθηκαν 20 εμπειρογνώμονες.

3. ΣΥΝΔΕση μεταξύ αρωγής, αποκατάστασης και ανάπτυξης

3.1. Έχει μεγάλη σημασία η πρώτη ανθρωπιστική ανταπόκριση και οι φάσεις αποκατάστασης και ανοικοδόμησης να συνδέονται μεταξύ τους όσο το δυνατόν περισσότερο. Αυτή η «σύνδεση μεταξύ αρωγής, αποκατάστασης και ανάπτυξης» (ΣΑΑΑ) αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο του συστήματος παρέμβασης της ΕΕ για την αντιμετώπιση καταστάσεων εκτάκτου ανάγκης.

3.2. Η προσέγγιση που βασίζεται σ’αυτή τη σύνδεση καθιερώθηκε στις ενέργειες που χρηματοδοτεί η ECHO, οι οποίες περιγράφονται πιο πάνω. Οι εργασίες ταχείας αποκατάστασης θα διαρκέσουν έως το τέλος του 2006 και θα επιτρέψουν στην αναπτυξιακή βοήθεια της ΕΚ να βασιστεί στα έργα της φάσης ανθρωπιστικής βοήθειας.

3.3. Με την ανάληψη αυτού του έργου από την ECHO στις φάσεις έκτακτου ανάγκης και αποκατάστασης, σημαντικά κονδύλια της ΕΚ για την ανοικοδόμηση θα διατεθούν για τη μακροπρόθεσμη αναβίωση των κοινοτήτων και για τη στήριξη δραστηριοτήτων επιβίωσης. Θα χρηματοδοτηθούν ειδικά έργα στη Σρι Λάνκα και στις Μαλδίβες τα οποία θα διευκολύνουν άμεσα αυτή τη σύνδεση μεταξύ αρωγής, αποκατάστασης και ανάπτυξης. Η σύνδεση μεταξύ αρωγής, αποκατάστασης και ανάπτυξης θα στηριχθεί στην ενίσχυση των κοινών ταμείων αρωγής για έργα σε επίπεδο κοινοτήτων, στα οποία θα συμμετέχει η ΕΚ. Οι μακροπρόθεσμες συνέπειες του τσουνάμι θα ληφθούν υπόψη στα επόμενα έγγραφα στρατηγικής ανά χώρα, τα οποία προς το παρόν καταρτίζονται.

3.4. Τέλος, οι επιτόπου αντιπρόσωποι της ΕΚ άρχισαν το διάλογο με τους εταίρους ΜΚΟ, ώστε να είναι βέβαιο ότι θα υπάρχει σύνδεση μεταξύ αρωγής, αποκατάστασης και ανάπτυξης στα πλέον μακροπρόθεσμα έργα που χρηματοδοτούνται με τους δικούς τους πόρους.

4. βοηθεια για εργα αποκατάστασης και ανασυγκροτησης

4.1. Η φάση εκτάκτου ανάγκης υπήρξε επιτυχής, με την παροχή στέγης και περίθαλψης στα θύματα και με την αποφυγή του κινδύνου επιδημιών. Η πρόκληση τώρα είναι να ανοικοδομηθούν οι πληγείσες περιοχές και να μπορέσει να ξαναβρεί ο πληθυσμός τον κανονικό ρυθμό της ζωής του. Για να γίνει αυτό, πρέπει να ενισχυθεί η βιώσιμη ανάπτυξη αυτών των περιοχών.

4.2. Τα διδάγματα που αντλήθηκαν από τις παρεμβάσεις σε προηγούμενες καταστροφές, όπως οι σεισμοί στο Gujarat και στο Hanshin-Awaji, ελήφθησαν υπόψη σ’αυτή την παρέμβαση, ιδιαίτερα η ανάγκη προσεκτικού προγραμματισμού και παρακολούθησης της εξέλιξης της κατάστασης (φυσικής, κλιματολογικής, πολιτικής κλπ.), η σημασία του καθοριστικού ρόλου της κυβέρνησης και του συντονισμού, η συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων και η ύπαρξη ευέλικτων διαδικασιών εφαρμογής.

4.3. Στη Διάσκεψη Χορηγών της Τζακάρτα, τον Ιανουάριο 2005, ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υποσχέθηκε 350 εκατ. ευρώ για μακροπρόθεσμη στήριξη ανασυγκρότησης. Αυτή η βοήθεια έχει προγραμματισθεί τώρα και η πρόταση υποβλήθηκε για έγκριση στα κράτη μέλη, ενώ καταρτίζονται οι απαραίτητες τροποποιήσεις του προϋπολογισμού 2005. Τα σχέδια που καθορίστηκαν αρχίζουν να εφαρμόζονται σταδιακά στο πλαίσιο του μηχανισμού ταχείας αντίδρασης.

4.4. Η στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ανασυγκρότηση θα επικεντρωθεί στις χώρες που επλήγησαν περισσότερο και που έχουν περισσότερες ανάγκες, όπως η Ινδονησία, η Σρι Λάνκα και οι Μαλδίβες. Θα χορηγηθούν συμπληρωματικά κονδύλια για περιφερειακές πρωτοβουλίες, για παράδειγμα, στον τομέα του περιβάλλοντος (παράκτιες ζώνες), και για την εγκατάσταση συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης Οι άλλες χώρες, όπως η Ινδία, η Ταϊλάνδη και η Μαλαισία, προτίθενται να αντιμετωπίσουν την ανασυγκρότηση μόνες τους. Ωστόσο, είναι αλήθεια ότι στην Ινδία και στην Ταϊλάνδη δόθηκε ανθρωπιστική βοήθεια, καθώς και ότι όλες αυτές οι χώρες μπορούν να λάβουν περιφερειακή βοήθεια, για παράδειγμα, στο πλαίσιο του προγράμματος Pro Eco για το τσουνάμι, για το οποίο προβλέπονται 15 εκατ. ευρώ, και να επωφεληθούν από τα διάφορα συνοδευτικά μέτρα.

4.5. Η χορήγηση της βοήθειας στις χώρες και στο εσωτερικό τους βασίζεται σε εκτίμηση των αναγκών που γίνεται από κοινού με την Παγκόσμια Τράπεζα και άλλους οργανισμούς, ούτως ώστε η κατανομή της ενίσχυσης να είναι δίκαιη και ίση, με βάση τις πραγματικές ανάγκες και την ικανότητα απορρόφησης. Τα κονδύλια που προβλέπονται στον κοινοτικό προϋπολογισμό είναι προσωρινά για την Ινδονησία (200 εκατ. ευρώ), τη Σρι Λάνκα (95 εκατ. ευρώ) και τις Μαλδίβες (16 εκατ. ευρώ). Το υπόλοιπο, που ανέρχεται σε 350 εκατομμύρια ευρώ, αποτελείται προσωρινά από το πρόγραμμα Pro Eco για το τσουνάμι (15 εκατ. ευρώ), τα έργα του μηχανισμού ταχείας αντίδρασης (12 εκατ. ευρώ) και από ένα περιφερειακό και οριζόντιο μηχανισμό (12 εκατ. ευρώ).

4.6. Τα προγράμματα και τα έργα στα οποία χορηγείται ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής βασίζονται σε εθνικά σχέδια ανασυγκρότησης που κατάρτισαν οι κυβερνήσεις των σχετικών χωρών. Ωστόσο, αποβλέπουν επίσης στη δίκαιη κατανομή της βοήθειας μεταξύ όλων των πληγέντων τμημάτων του πληθυσμού. Λόγω του είδους των καταστροφών που προκάλεσε το τσουνάμι, τα προγράμματα επικεντρώνονται σε τρεις τομείς: (i) στην ανασυγκρότηση των περιοχών που καταστράφηκαν, δηλ. την επισκευή των σπιτιών και των υποδομών (σχολείων και κέντρων υγείας), ώστε η ζωή του πληθυσμού αυτών των περιοχών να ξαναβρεί τον κανονικό της ρυθμό, και την ενίσχυση του συστήματος υγείας και εκπαίδευσης· (ii) στο εκ νέου ξεκίνημα των βιοποριστικών δραστηριοτήτων, ώστε οι κάτοικοι και οι οικογένειές τους να μπορούν και πάλι να ζουν από την εργασία τους και να ξαναβρούν το ρυθμό της ζωής τους, και (iii) στην επισκευή των μεγάλων υποδομών, ιδίως των δρόμων, ώστε οι παράκτιες οικονομίες να μπορούν να λειτουργούν ξανά κανονικά. Τα προβλήματα του περιβάλλοντος πρέπει να λαμβάνονται δεόντως υπόψη.

4.7. Βασικοί δικαιούχοι στο πλαίσιο αυτής της βοήθειας για την ανασυγκρότηση θα είναι οι τοπικοί πληθυσμοί που επλήγησαν και οι ευρύτερες επαρχίες στις οποίες ζουν αυτοί οι παράκτιοι πληθυσμοί. Στις ομάδες δικαιούχων ανήκουν οι αλιείς, οι τοπικές επιχειρήσεις και γενικά ο πληθυσμός· ωστόσο, ιδιαίτερης προσοχής θα τύχουν τα πλέον μειονεκτούντα και αποκλεισμένα άτομα και, ιδίως, οι γυναίκες και τα παιδιά. Οι δραστηριότητες στον τουριστικό τομέα θα τύχουν ενίσχυσης, δεδομένου ότι ο τομέας αυτός επλήγη ιδιαίτερα, αλλά και διότι ο ρόλος του θα είναι καθοριστικός για την ανάκαμψη των παράκτιων οικονομιών. Ευρύτερα σχέδια για την προώθηση της αναβίωσης του τουρισμού (π.χ. διαφήμιση και εκστρατείες προώθησης) χρηματοδοτούνται από τους εθνικούς προϋπολογισμούς και από άλλους χορηγούς βοήθειας, όπως οι ΗΠΑ και η Παγκόσμια Τράπεζα.

4.8. Πρώτη φορά μία περιοχή αντιμετωπίζει τέτοια πρόκληση στο θέμα του συντονισμού, λόγω του μεγάλου αριθμού χορηγών βοήθειας (70 περίπου) και ΜΚΟ (περισσότερες από 300) και των τεράστιων χρηματικών ποσών (6 δις περίπου). Η επιτυχία ή αποτυχία της όλης προσπάθειας ανασυγκρότησης θα εξαρτηθεί από το συντονισμό των προσπαθειών των κυβερνήσεων, των χορηγών βοήθειας και των ΜΚΟ.

4.9. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμβάλλει στη βελτίωση του συντονισμού σε διάφορα επίπεδα. Κατ’αρχάς, επέλεξε τις δραστηριότητές της θέτοντας ως στόχο πάντα τη διευκόλυνση του συντονισμού –αφενός, όλα τα προγράμματα βασίζονται στα σχέδια δράσης που κατάρτισαν οι κυβερνήσεις και, αφετέρου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα προωθήσει το μεγαλύτερο μέρος των κονδυλίων της μέσω των Κοινών Ταμείων αρωγής τα οποία, με τη συγκέντρωση των ποσών των διαφόρων χορηγών, θα συμβάλουν σημαντικά στις προσπάθειες συντονισμού. Δεύτερον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμμετέχει ενεργά στους εθνικούς μηχανισμούς συντονισμού. Τρίτον, οι επιτόπου αντιπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής συνομιλούν με τις μεγάλες διεθνείς ΜΚΟ, οι οποίες διαθέτουν σημαντικά κεφάλαια, σχετικά με τη συμμετοχή τους στους μηχανισμούς συντονισμού και στα κοινά ταμεία αρωγής.

4.10. Τέλος, για να εξασφαλίσει το συντονισμό που ζήτησε το Συμβούλιο από την αρχή της ανασυγκρότησης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναλαμβάνει όσο το δυνατόν περισσότερες ενέργειες σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, για να αποδείξει την ικανότητα συντονισμού που διαθέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση και να εξασφαλίσει την ανάλογη προβολή της. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημιούργησε ένα εικονικό δίκτυο, το οποίο επιτρέπει στο κοινό να παρακολουθεί τις δεσμεύσεις της και εκείνες των κρατών μελών, καθώς και τις αποφάσεις χρηματοδότησης για την αποκατάσταση και την ανασυγκρότηση των χωρών που έπληξε το τσουνάμι. Στο Αceh θα δημιουργηθεί το «Ευρωπαϊκό Σπίτι» το οποίο θα συντονίζει και θα προωθεί κοινές δράσεις των κρατών μελών της ΕΕ και της Επιτροπής. Δεδομένου ότι η συμμετοχή της ΕΕ στα κοινά ταμεία αρωγής τόσο στην Ινδονησία όσο και στη Σρι Λάνκα είναι μεγαλύτερη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή/ΕΕ πρέπει να διαθέτει τη δέουσα αντιπροσωπεία στα διοικητικά συμβούλια.

4.11 Η χρησιμοποίηση των κοινών ταμείων αρωγής από την Επιτροπή δεν προορίζεται μόνο για τη διευκόλυνση του συντονισμού αλλά και για τη μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεων της Επιτροπής (μία σειρά διαδικασιών για όλους τους συμμετέχοντες χορηγούς) και, με την ομαδοποίηση των άλλων κοινοτικών χορηγών, θα αυξήσει την επιρροή της κοινοτικής πολιτικής στις κυβερνήσεις κατά τη διαδικασία ανοικοδόμησης. Τα κοινά ταμεία αρωγής θα μπορούσαν να συμβάλουν αισθητά στην αποκατάσταση ενός κλίματος εμπιστοσύνης και την επίλυση των χρόνιων συγκρούσεων σε αυτές τις περιοχές, χάρη στη δημιουργία διαύλων επικοινωνίας μεταξύ της κεντρικής κυβέρνησης και των αρχών στις σχετικές περιοχές.

4.12. Η αποτελεσματικότητα και ο συντονισμός που είναι εγγενή στοιχεία των κοινών ταμείων αρωγής θα βοηθήσουν επίσης και στην αντιμετώπιση της πρόκλησης της περιορισμένης ικανότητας απορρόφησης, η οποία θα δημιουργήσει σοβαρό πρόβλημα, δεδομένου ότι σημαντικά ποσά ενίσχυσης εισρέουν σε ελάχιστα αναπτυγμένες τοπικές διοικητικές διαρθρώσεις. Για να αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα ικανοτήτων, η ΕΕ υιοθετεί μία προσέγγιση σε περισσότερο μακροπρόθεσμη βάση (ανάληψη υποχρέωσης για δύο έτη και μεγαλύτερη περίοδος εκταμίευσης), ενισχύει τις διοικήσεις (συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη της ικανότητας) και αποφεύγοντας τομείς στους οποίους παρέχουν βοήθεια άλλοι χορηγοί.

4.13. Το τσουνάμι έπληξε περιοχές στην Ινδονησία και στη Σρι Λάνκα που ήταν και παραμένουν θέατρο συγκρούσεων. Υπάρχει κίνδυνος να επιδεινωθούν οι εντάσεις, αν αγνοηθούν οι ανάγκες που εμφανίστηκαν μετά από τις συγκρούσεις. Αν και οι ίδιες οι χώρες είναι αποκλειστικά υπεύθυνες για την αναζήτηση λύσεων, όσον αφορά αυτές τις συγκρούσεις, η ΕΕ επιδιώκει να τις βοηθήσει σε πολιτικό επίπεδο, όπως μέσω της διαδικασίας της συνπροεδρίας στη Σρι Λάνκα. Η ΕΕ προσπαθεί επίσης να συμβάλει στην επίλυση της σύγκρουσης στο πλαίσιο του μηχανισμού ταχείας αντίδρασης (ο οποίος χρηματοδοτεί τις μεσολαβητικές προσπάθειες στο Aceh) και των άλλων εθνικών προγραμμάτων της, εκτός από τη βοήθεια που χορηγεί μετά το τσουνάμι, ιδίως για την ανασυγκρότηση των περιοχών που επλήγησαν από τον πόλεμο στη βορειοανατολική Σρι Λάνκα. Τέλος, η ΕΕ μεριμνά ώστε στην ενίσχυση που χορηγεί να λαμβάνονται υπόψη οι συγκρούσεις – για παράδειγμα, ο ορισμός της “περιοχής που επλήγη από το τσουνάμι” να εφαρμόζεται υπό την ευρύτερη δυνατή έννοια και η συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων και επαρχιών στα κοινά ταμεία αρωγής να ανοίξει διαύλους επικοινωνίας και να αυξήσει την εμπιστοσύνη μεταξύ των μερών.

4.14. Η υποχρέωση λογοδοσίας για τη χρήση των πόρων της βοήθειας εξασφαλίζεται σε όλα τα επίπεδα. Η ECHO ζητά να εξασφαλίζεται η λογοδοσία μέσω των συμφωνιών εταιρικής σχέσης με τις ΜΚΟ. Τα προγράμματα στον ανθρωπιστικό τομέα αποτελούν αντικείμενο τακτικής παρακολούθησης και το πρόγραμμα ελέγχου ECHO 2005 περιλαμβάνει όλα τα προγράμματα που αφορούν το τσουνάμι. Η υγιής και αποτελεσματική χρηματοοικονομική διαχείριση των κονδυλίων ανασυγκρότησης θα εξασφαλιστεί από τη δέουσα επιμέλεια, την παρακολούθηση και τον έλεγχο των κοινών ταμείων αρωγής (κατά κανόνα από την Παγκόσμια Τράπεζα).

5. ΕΤΑΙΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

5.1. Το Σχέδιο Δράσης της ΕΕ, που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων και Εξωτερικών Σχέσεων στις 31 Ιανουαρίου, δίνει ιδιαίτερη προσοχή στις πρωτοβουλίες των κρατών μελών να ενθαρρύνουν τη σύναψη εταιρικών σχέσεων μεταξύ των περιοχών, των πόλεων και των δημοσίων ή ιδιωτικών επιχειρήσεων. Η Επιτροπή υποστηρίζει αυτές τις πρωτοβουλίες, όπου είναι δυνατόν, κυρίως όταν αφορούν την αδελφοποίηση νοσοκομείων για να βοηθήσουν τις κυβερνήσεις να αποκαταστήσουν τις βασικές υπηρεσίες σε γενικές κλινικές, νοσοκομεία, εργαστήρια και μικρές χειρουργικές μονάδες. Αυτό, σε συντονισμό με την προεδρία της ΕΕ, θα διευκολύνει τη χορήγηση της βοήθειας επιτόπου, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που πραγματοποιήθηκαν από την ΠΟΥ. Στο ίδιο πνεύμα, το πρόγραμμα Asia Pro-Eco για το τσουνάμι, που εγκρίθηκε από την Επιτροπή στις 17 Μαρτίου 2005, θα υποστηρίξει τα προγράμματα που εκπονήθηκαν από μη κρατικούς φορείς μαζί με τις τοπικές, περιφερειακές και εθνικές αρχές των κρατών μελών και των χωρών που επλήγησαν σε τομείς όπως η διαχείριση της παράκτιας ζώνης, ο αστικός περιβαλλοντικός σχεδιασμός, οι μεταφορές, η διαχείριση του νερού και οι εγκαταστάσεις υγιεινής.

5.2. Στις 18 Μαρτίου 2005, η ECHO υπέγραψε συμφωνίες επιχορήγησης με άνω των 30 μη κυβερνητικών και διεθνών οργανώσεων για την εφαρμογή της ανθρωπιστικής βοήθειας στους πληθυσμούς που επλήγησαν από το τσουνάμι. Η ECHO επωφελήθηκε πλήρως από τις μακρόχρονες σχέσεις της με τις ΜΚΟ που είναι εταίροι της για να επιλέξει από αυτές τις πλέον έμπειρες και κατάλληλες για να εφαρμόσουν αμέσως και αποτελεσματικά τα επείγοντα μέτρα που αποφασίστηκαν από την Επιτροπή.

6. ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ

6.1. Μετά την καταστροφή που προκάλεσε το τσουνάμι, η Επιτροπή και η ΕΤΕ άρχισαν αμέσως να εξετάζουν την ενδεχόμενη δημιουργία από την ΕΤΕ ενός μηχανισμού μακροπρόθεσμου δανεισμού για να συνεισφέρουν στη χρηματοδότηση των προσπαθειών ανοικοδόμησης και διοργάνωσαν κοινές αποστολές στις πληγείσες περιοχές. Λαμβανομένης υπόψη της τεράστιας και απροσδόκητης εισροής κεφαλαίων που διέθεσαν δημόσιοι και ιδιωτικοί χορηγοί απ΄όλο τον κόσμο, οι περισσότερες ανάγκες ανασυγκρότησης των εν λόγω χωρών θα αντιμετωπιστούν χάρη στις χορηγούμενες επιδοτήσεις και στα δάνεια που παρέχονται με εξαιρετικά ευνοϊκούς όρους. Αυτό επιβεβαιώθηκε κατά τις κοινές αποστολές. Για το λόγο αυτό, η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι θα έπρεπε να ενθαρρυνθεί η ΕΤΕ να χρηματοδοτήσει έργα στις χώρες που επλήγησαν από το τσουνάμι χορηγώντας δάνεια από τους εναπομείναντες πόρους της εντολής της στην Ασία και στη Λατινική Αμερική. Η εντολή ΑΛΑ καλύπτει όλες τις πληγείσες χώρες εκτός από τις Μαλβίδες. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή προτίθεται να υποβάλει πρόταση τροποποίησης της ισχύουσας απόφασης του Συμβουλίου με σκοπό να προστεθούν οι Μαλβίδες στον κατάλογο των επιλέξιμων χωρών. Η Επιτροπή θα χορηγήσει επιδοτήσεις ως συμπλήρωμα των δανείων που χορηγούνται από την ΕΤΕ για τη χρηματοδότηση ορισμένων έργων.

6.2. Η Επιτροπή άρχισε να θεσπίζει ορισμένα μέτρα που συνδέονται με το εμπόριο για να βελτιώσει την πρόσβαση των σχετικών χωρών στην αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα μέτρα αυτά θα μπορούσαν να τους επιτρέψουν να αναπτύξουν τις εξαγωγές τους χωρίς διακρίσεις και εκπληρώνοντας τις υποχρεώσεις τους στο πλαίσιο του ΠΟΕ. Ιδίως, η Επιτροπή συνεργάστηκε στενά με τα κράτη μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για να επιταχυνθεί η εφαρμογή του νέου συστήματος γενικευμένων προτιμήσεων (ΣΓΠ) της ΕΕ, ώστε τα θετικά του αποτελέσματα να παραχθούν νωρίτερα. Χάρη στη χορήγηση δασμολογικών παραχωρήσεων, το νέο αυτό σύστημα θα επιτρέψει στις χώρες που επλήγησαν από το τσουνάμι να επωφεληθούν από νέες εμπορικές συναλλαγές, αξίας περίπου 3 δισεκατομμυρίων ευρώ. Η Επιτροπή επεσήμανε επίσης ότι διατίθεται να επανεξετάσει τις περιπτώσεις των εταιρειών που υπόκεινται σε κοινοτικά μέτρα εμπορικής άμυνας, όπου έχουν πληγεί άμεσα από το τσουνάμι.

6.3. Όπως ανήγγειλε στο Σχέδιο Δράσης, η Επιτροπή εξέδωσε στις 16 Μαρτίου 2005 μία ανακοίνωση με την οποία προτείνει να απλουστευτούν και να καταστούν ευνοϊκότεροι προς την ανάπτυξη οι κανόνες προτιμησιακής καταγωγής. Στο πλαίσιο των νέων κανόνων που πρόκειται να θεσπιστούν, οι αναπτυσσόμενες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των χωρών που επλήγησαν από το τσουνάμι, θα είναι σε θέση να επωφεληθούν περισσότερο από τις δασμολογικές προτιμήσεις που τους προσφέρει η ΕΕ. Η Επιτροπή εξετάζει επίσης μέτρα τα οποία μπορούν να βοηθήσουν βραχυπρόθεσμα τις πληγείσες από το τσουνάμι χώρες να βελτιώσουν την πρόσβαση των προϊόντων τους στην κοινοτική αγορά.

6.4. Η Επιτροπή πρότεινε δύο πρωτοβουλίες για να βοηθήσει τον τομέα της αλιείας στις πληγείσες χώρες. Η πρώτη πρωτοβουλία προβλέπει να τεθεί στη διάθεση των χορηγών μία ομάδα εμπειρογνωμόνων στον τομέα της αλιείας για να βοηθήσει τις σχετικές αρχές στις πληγείσες χώρες. Η δεύτερη πρόταση, που εγκρίθηκε από το Συμβούλιο στις 16 Μαρτίου 2005, προβλέπει την απάλυνση των κανονισμών που διέπουν τη μεταφορά στις πληγείσες χώρες αλιευτικών σκαφών των οποίων έχει διακοπεί η δραστηριότητα στην ΕΕ. Η Επιτροπή πραγματοποιεί τώρα μία έρευνα μαζί με τον FAO και τις ενδιαφερόμενες χώρες για να αξιολογήσει το κατά πόσο τα πλοία που μπορούν να χορηγηθούν ανταποκρίνονται στις τοπικές απαιτήσεις και συνθήκες. Σκοπός είναι να αναζωογονηθεί ο τομέας της αλιείας με βιώσιμο και υπεύθυνο τρόπο.

6.5. Όσον αφορά θέματα δικαιοσύνης, ελευθερίας και ασφάλειας, άρχισαν εργασίες με σκοπό τη θέσπιση μέτρων που προορίζονται για την ενίσχυση του συντονισμού, όσον αφορά την αναγνώριση των θυμάτων της καταστροφής, καθώς και της προξενικής και διπλωματικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. Οι προτάσεις που υποβλήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος AENEAS βρίσκονται στο στάδιο της αξιολόγησης και επίσης μπορεί να χορηγηθεί στήριξη για πρότυπα προγράμματα στον τομέα της καταπολέμησης της εμπορίας προσώπων.

6.6. Η Επιτροπή συνεργάστηκε στενά με την ΠΟΥ, θέτοντας στη διάθεση της οργάνωσης ένα ευρύ φάσμα εμπειρογνωμόνων της ΕΕ για θέματα υγείας. Απεστάλησαν στις πληγείσες περιοχές ειδικοί επιδημιολόγοι και η Επιτροπή συμμετέσχε ενεργά στην εφαρμογή προγραμμάτων παρέμβασης στο πλαίσιο του Παγκοσμίου Δικτύου της ΠΟΥ για την εμφάνιση επιδημιών. Για να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις του τσουνάμι σε εσωτερικό επίπεδο, η Επιτροπή ενεργοποίησε γρήγορα το σύστημα έγκαιρου συναγερμού και αντίδρασης του κοινοτικού δικτύου παρακολούθησης των επιδημιών και ελέγχου των μεταδοτικών ασθενειών. Το σύστημα αυτό αποσκοπεί στην αμοιβαία πληροφόρηση των αρχών και των γιατρών των κρατών μελών σχετικά με κάθε υψηλό κίνδυνο εισαγωγής μιας μεταδοτικής ασθένειας.

7. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΤΟΙΜΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ ΣΤΗΝ ΑΣΙΑ

7.1. Η ΕΕ υποστηρίζει μέσω της ECHO τον έλεγχο, την αξιολόγηση και την ενίσχυση των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης και την ετοιμότητα για την αντιμετώπιση καταστροφής σε χώρες που επλήγησαν από το τσουνάμι. Σύμφωνα με τις δεσμεύσεις που αναλήφθηκαν κατά την παγκόσμια διάσκεψη για την πρόληψη των φυσικών καταστροφών, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Kobe, προβλέπεται να χορηγηθούν στην UNOCHA/UNISDR (Διεθνής Στρατηγική για τη Μείωση των Καταστροφών) δύο εκατομμύρια ευρώ, με σκοπό να δοθεί σαφώς στις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουν τα Ηνωμένα Έθνη σ΄αυτό τον τομέα ένας ηγετικός ρόλος στον τομέα του συντονισμού. Παρομοίως, αμέσως μετά το τσουνάμι, η Επιτροπή συνεργάστηκε στενά με την UNOCHA και άλλους εταίρους (όπως ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος) για τη δημιουργία ενός συστήματος πληροφοριών σχετικά με τις συνέπειες της καταστροφής. Το κοινό κέντρο ερευνών της Επιτροπής επιφορτίστηκε με το συντονισμό αυτού του συστήματος το οποίο εφοδίασε με δορυφορικά δεδομένα, χάρτες και εκτιμήσεις όλης της πληγείσας περιοχής τους βασικούς φορείς των επιχειρήσεων ανακούφισης.

7.2. Μέσω του “Προγράμματος ετοιμότητας για την αντιμετώπιση των καταστροφών”, η ECHO θα συνεχίσει να υποστηρίζει προγράμματα ετοιμότητας για την αντιμετώπιση των καταστροφών που καταρτίζονται σε τοπικό επίπεδο, όπως τα τοπικά συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης με βάση τον πληθυσμό, τις ενέργειες ευαισθητοποίησης και κατάρτισης καθώς και τις δραστηριότητας άμβλυνσης μικρής κλίμακας στην Ασία. Το σύστημα Παγκόσμιου Συναγερμού για τις καταστροφές, το οποίο εγγράφεται σ΄αυτό το πλαίσιο, θα βελτιωθεί περαιτέρω για την αντιμετώπιση καταστάσεων που δημιουργούνται από τσουνάμι.

7.3. Κατά τον πολιτικό διάλογο μεταξύ της ΕΕ και των χωρών της Ασίας που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο καταστροφών, θα δοθεί ιδιαίτερη σημασία στην ετοιμότητά τους για την αντιμετώπιση καταστροφών· όσον αφορά τη δημιουργία ενός συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης για τον Ινδικό Ωκεανό, εκτός από την υποστήριξη ECHO, θα είναι επίσης δυνατό να χρησιμοποιηθούν τα κονδύλια αποθέματος του ενδεικτικού προγράμματος 2005-2006 για χρηματοδότηση των περιφερειακών προγραμμάτων στο γενικό πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών. Επίσης θα ληφθούν μέτρα για την ανάπτυξη της ικανότητας των τοπικών κοινοτήτων σχετικά με την υποδομή στον τομέα της επικοινωνίας και το σχεδιασμό επικοινωνίας σε κατάσταση κρίσης. Εξάλλου, οι πρωτοβουλίες μείωσης των κινδύνων θα πρέπει να λαμβάνονται συστηματικά υπόψη κατά την κατάρτιση και την εφαρμογή των προγραμμάτων ανασυγκρότησης.

7.4 Στα μέτρα ετοιμότητας για την αντιμετώπιση των καταστροφών σ΄αυτή την περιοχή δεν μπορεί να μη λαμβάνεται υπόψη ο τεράστιος κίνδυνος που αντιπροσωπεύει η άνευ προηγουμένου εμφάνιση της επιδημίας της γρίπης των πτηνών. Εκτός από τις προσπάθειες ανασυγκρότησης μετά το τσουνάμι, πρέπει να δοθεί η δέουσα προσοχή στον έλεγχο της γρίπης των πτηνών. Η Επιτροπή έθεσε σε εφαρμογή ορισμένα μέτρα σε σχέση με την εκτεταμένη επιδημία γρίπης των πτηνών που πλήττει την Νοτιοανατολική Ασία και η οποία έχει ήδη προκαλέσει τεράστια οικονομική καταστροφή, που υπολογίζεται σε 8-12 δισεκατομμύρια ευρώ, καθώς και το θάνατο περίπου 50 ατόμων. Επί του παρόντος, η γρίπη των πτηνών φαίνεται να έχει γίνει ενδημική σε ορισμένες χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας (συμπεριλαμβανομένης της Ταϊλάνδης και της Ινδονησίας). Η Επιτροπή έχει ήδη εξασφαλίσει επείγουσα τεχνική βοήθεια και οικονομική στήριξη των σχετικών χωρών. Μετά από μία διεθνή διάσκεψη, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Βιετνάμ το Φεβρουάριο 2005, και μία πρόσκληση που απηύθυναν προς τους χορηγούς βοήθειας ο FAO και η ΠΟΥ, εξετάζεται τώρα η δυνατότητα να παρασχεθεί επιπλέον στήριξη.

8. διαφανεια και χρηστη δημοσιονομικη διαχειριση

8.1. Η Επιτροπή προτίθεται να ανταποκριθεί πλήρως στις δεσμεύσεις της με πολύ αποτελεσματικό και διαφανή τρόπο.

8.2. Η ΕΕ παρέσχε το μεγαλύτερο μέρος της βοήθειας για την ανασυγκρότηση και θα πρέπει να επιδιώξει να χρησιμοποιηθεί η βοήθεια εξ ολοκλήρου για το σκοπό για τον οποίο προορίζεται. Πρώτον, η ΕΕ δημιούργησε ένα εικονικό δίκτυο για να μπορεί το κοινό να ελέγχει τις δεσμεύσεις και τις αποφάσεις χρηματοδότησης για το τσουνάμι της ΕΕ και των κρατών μελών το οποίο βρίσκεται στο δικτυακό τόπο της ΕΕ http://europa.eu.int/comm/world/tsunami/index.htm. Αν και όλα τα βασικά σημεία προσδιορίστηκαν από τις αρχές Μαρτίου, τα κράτη μέλη πρέπει να διαβιβάσουν το συντομότερο δυνατό τις πληροφορίες σχετικά με τις δεσμεύσεις και τις αποφάσεις χρηματοδότησης. Πρόκειται για ένα εν εξελίξει έργο, δεδομένου ότι ορισμένα εθνικά σχέδια ανασυγκρότησης έχουν μόλις ανακοινωθεί. Όσον αφορά την ανθρωπιστική βοήθεια, χρησιμοποιείται το υπάρχον εικονικό δίκτυο (σύστημα 14 σημείων).

8.3. Δεύτερον, θα δημιουργηθεί στο Aceh ένα “Ευρωπαϊκό Σπίτι” για να συντονίζει και να προωθεί τις κοινές δράσεις μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η Επιτροπή υπολογίζει στην πλήρη συνεργασία των κρατών μελών ώστε η πρωτοβουλία αυτή να στεφθεί με επιτυχία και να μπορέσει ο τοπικός πληθυσμός να επωφεληθεί από αυτήν στο έπακρο.

8.4. Τρίτον, η ορθή εποπτεία και παρακολούθηση της χρησιμοποίησης των κονδυλίων πρέπει επίσης να διασφαλιστεί μέσω της κατάλληλης αντιπροσώπευσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής/Ευρωπαϊκής Ένωσης στους φορείς που διευθύνουν τα κοινά ταμεία αρωγής που δημιουργήθηκαν τόσο στην Ινδονησία όσο και στη Σρι Λάνκα. Οι μηχανισμοί ελέγχου που προβλέπονται από τη συμφωνία-πλαίσιο για τα κοινά ταμεία αρωγής και για τη συγχρηματοδότηση, η οποία συνήφθη μεταξύ της Επιτροπής και της Παγκόσμιας Τράπεζας, παρέχουν ισχυρές εγγυήσεις σχετικά με τη χρηστή, αποτελεσματική και διαφανή διαχείριση των κοινοτικών κονδυλίων.

8.5. Η Επιτροπή δημιούργησε αυστηρά συστήματα για να εγγυηθεί τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση της κοινοτικής βοήθειας. Τα συστήματα αυτά προβλέπουν, ιδίως, την αυστηρή επιλογή των εταίρων που αναλαμβάνουν την υλοποίηση των προγραμμάτων, τη συστηματική παρακολούθηση των υπό εκτέλεση έργων από τοπικούς εμπειρογνώμονες, τον έλεγχο και την εκ των υστέρων εξωτερική αξιολόγηση. Τα στοιχεία αυτά θα εφαρμοστούν όλα στην περίπτωση της βοήθειας που παρέχεται για το τσουνάμι.

8.6. Η διαχείριση του προτεινόμενου προγράμματος συνεπάγεται την υποβολή μεγάλου αριθμού αιτήσεων στις τοπικές αντιπροσωπείες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στη Σρι Λάνκα και στην Ινδονησία. Για το λόγο αυτό, η αντιπροσωπεία της Σρι Λάνκα αναβαθμίζεται σε αντιπροσωπεία με πλήρεις αρμοδιότητες. Η αντιπροσωπεία της Ινδονησίας θα δημιουργήσει στο Aceh ένα τοπικό γραφείο στο πλαίσιο του προτεινόμενου “Eυρωπαϊκού Σπιτιού”.

Παραρτημα II

Κοινοτικά προγράμματα για τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης και για την ετοιμότητα για την αντιμετώπιση των καταστροφών

Ινδικοσ Ωκεανοσ

Η ECHO χρηματοδότησε με 2 εκατομμύρια ευρώ τις εργασίες της γραμματείας της διεθνούς στρατηγικής για την πρόληψη των καταστροφών με σκοπό την αξιολόγηση και την ενίσχυση των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης στον Ινδικό Ωκεανό. Η Επιτροπή παρακολουθεί με ενδιαφέρον τις εργασίες της IOC (διακυβερνητική ωκεανογραφική επιτροπή) για την ανάπτυξη ενός συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης όσον αφορά τα τσουνάμι στον Ινδικό Ωκεανό, σύμφωνα με την εντολή που της δόθηκε στη διάσκεψη του Kobe. Η ECHO ενδέχεται να συμβάλει στη χρηματοδότηση αυτού του συστήματος, αν της υποβληθούν υλοποιήσιμες προτάσεις οι οποίες τυγχάνουν συναίνεσης στην περιοχή.

Η ECHO θα συμβάλει με 9,7 εκατομμύρια ευρώ κατά τα επόμενα δύο έτη σε προγράμματα που θα υλοποιηθούν σε κοινοτική κλίμακα και που αφορούν την ετοιμότητα στη Νότια Ασία.

Aφρικη, Καραϊβικη, Ειρηνικοσ

Τα κράτη της Καραϊβικής είναι ιδιαιτέρως ευάλωτα σε τροπικές καταιγίδες και έχουν πληγεί και αυτά από τσουνάμι. Η Κοινότητα, στο πλαίσιο των ταμείων συνεργασίας για την ανάπτυξη, συμβάλλει με 13,2 εκατομμύρια ευρώ σε ένα περιφερειακό σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης που βασίζεται σε ραντάρ. Επίσης, η Κοινότητα εργάζεται σε ένα πρόγραμμα 3 εκατομμυρίων ευρώ που προορίζεται για την ενίσχυση της περιφερειακής ικανότητας στον τομέα διαχείρισης των καταστροφών και χρηματοδοτεί ένα πρόγραμμα ύψους 39 εκατομμυρίων ευρώ που αποσκοπεί στην ενίσχυση της άμυνας των παρακτίων ζωνών στην Γουιάνα. Η ΕCHO θα συνεχίσει και θα εντατικοποιήσει τις προσπάθειες που καταβάλει εδώ και πολύ καιρό για να υποστηρίξει την ετοιμότητα για την αντιμετώπιση των καταστροφών σε επίπεδο κοινοτήτων στην περιοχή.

Στον Ειρηνικό, η Επιτροπή προορίζει όλους τους διαθέσιμους πόρους από το απόθεμα (τα κονδύλια ‘B’) για την πρόληψη των καταστροφών και την ετοιμότητα για την αντιμετώπισή τους. Η Επιτροπή επιθυμεί ιδίως να συνεργαστεί με περιφερειακές οργανώσεις και άλλους χορηγούς για την αντιμετώπιση των κινδύνων που συνδέονται με τους κυκλώνες.

Γενικότερα, η Επιτροπή εξετάζει τώρα την πρωτοβουλία της γραμματείας των χωρών ΑΚΕ η οποία αποσκοπεί στη δημιουργία ενός μηχανισμού ΑΚΕ-ΕΕ για τις φυσικές καταστροφές στο πλαίσιο της συμφωνίας Cotonou. Ο μηχανισμός αυτός θα εστιάσει κυρίως στην ενίσχυση των εθνικών ικανοτήτων στον τομέα της διαχείρισης των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης και στη διασφάλιση της κατάλληλης ειδοποίησης του πληθυσμού σε περίπτωση συναγερμού.

Mεσογειοσ και Ατλαντικός

Ενώ τα συστήματα συναγερμού για πλημμύρες και σεισμούς είναι σχετικά αναπτυγμένα, πολύ λίγα πράγματα προβλέπονται όσον αφορά την έγκαιρη προειδοποίηση, την ετοιμότητα για την αντιμετώπιση καταστροφών και τα επείγοντα σχέδια για τα τσουνάμι στις χώρες της Μεσογείου. Η Επιτροπή έχει την πρόθεση να επεκτείνει το εκπαιδευτικό της πρόγραμμα για την προστασία των πολιτών ενσωματώνοντας σε αυτό ασκήσεις για την αντιμετώπιση των κινδύνων από τσουνάμι.

Το έργο Euro Med Bridge, ύψους 2 εκατομμυρίων ευρώ, έχει ως στόχο τη δημιουργία ενός συστήματος άμβλυνσης, πρόληψης και διαχείρισης φυσικών καταστροφών ή καταστροφών που προκαλούνται από τον άνθρωπο και στις δύο πλευρές της Μεσογείου.

Ερευνα και Αναπτυξη και επιστημονικη συνεργασια

Οι συμβουλευτικές συναντήσεις εμπειρογνωμόνων θα συνεχίσουν να χρηματοδοτούνται από το έκτο και έβδομο ερευνητικά προγράμματα-πλαίσιο (στο πλαίσιο της προτεραιότητας που δίνεται για την έρευνα σχετικά με τις αλλαγές που συμβαίνουν στον πλανήτη και τα οικοσυστήματα). Τα πρόσφατα γεγονότα ώθησαν στο να επικεντρωθεί το ενδιαφέρον στην ανάλυση της σημερινής κατάστασης και στον εντοπισμό των ελλείψεων και των αναγκών στον τομέα της έρευνας σχετικά με τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης. Οι ερευνητικές δραστηριότητες που χρηματοδοτούνται από την Κοινότητα θα συμβάλουν επίσης στη βελτίωση της επιστημονικής έρευνας για το τσουνάμι, συμπεριλαμβανομένων της παρακολούθησης του βυθού των ωκεανών, του κοινωνικο-οικονομικού αντίκτυπου των τσουνάμι και των επιπτώσεών τους στην υγεία και στη χρήση της γης.

Στο πλαίσιο των κοινοτικών προγραμμάτων για τις τεχνολογίες της κοινωνίας των πληροφοριών, η Κοινότητα προορίζει 40 εκατομμύρια ευρώ για προγράμματα που αφορούν την εγκατάσταση αισθητήρων στο έδαφος για την παρακολούθηση των κινδύνων καθώς και την επικοινωνία που συνδέεται με τη δημόσια ασφάλεια και, ιδίως, τους μηχανισμούς άμεσης ειδοποίησης των αρχών και των πολιτών που βρίσκονται σε κίνδυνο με τη χρησιμοποίηση των κατάλληλων μέσων επικοινωνίας. Καταρτίζεται τώρα ειδική πρόσκληση υποβολής έργων με σκοπό την ανάπτυξη και την επίδειξη έγκαιρης προειδοποίησης για τσουνάμι και της ικανότητας αντίδρασης που αφορούν την Ευρώπη και τον Ινδικό Ωκεανό. Αυτή η ερευνητική δραστηριότητα θα υποστηρίξει τα προαναφερόμενα μελλοντικά έργα υποδομής.

Το κοινοτικό πρόγραμμα ερευνητικής υποδομής δημιούργησε ένα παγκόσμιο δίκτυο επικοινωνιών υψηλής ταχύτητας για τη σύνδεση διεθνών ερευνητικών οργανώσεων και άλλων δημοσίων φορέων. Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος και η UNOSAT χρησιμοποιούν ήδη αυτά τα μέσα, ιδίως, μετά από το τσουνάμι στον Ινδικό Ωκεανό (το ετήσιο κόστος των οποίων ανέρχεται σε 60 εκατομμύρια ευρώ). Η Επιτροπή διατίθεται να επεκτείνει την πρόσβαση σε αυτούς τους πόρους και σε άλλες οργανώσεις με σκοπό να υποστηρίξει, για παράδειγμα, ένα κέντρο έγκαιρης προειδοποίησης στον Ινδικό Ωκεανό.

Η πρωτοβουλία παγκόσμιας εποπτείας για το περιβάλλον και την ασφάλεια είναι μία κοινή πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος, η οποία παρέχει υπηρεσίες πληροφοριών μέσω δορυφόρου καθώς και από το έδαφος. Η πρωτοβουλία αυτή θα συνεχίσει να συνεισφέρει σε πολύ σημαντικό βαθμό στα προγράμματα ανθρωπιστικής βοήθειας και βοήθειας στα θύματα των καταστροφών.

Προβλέπονται συμπληρωματικά μέτρα στήριξης και δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης για να παρασχεθεί στήριξη στον τομέα των ΤΠΕ στην ευρωπαϊκή πολιτική πρόβλεψης των καταστροφών και στην έρευνα σε αυτόν τον τομέα. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν:

- μεταφορά τεχνολογίας μεταξύ της ΕΕ και των χωρών και περιοχών του Ινδικού Ωκεανού με σκοπό την ανταλλαγή των καλύτερων δυνατών πρακτικών στον τομέα της χρησιμοποίησης των τεχνολογιών αιχμής πληροφοριών και επικοινωνίας για τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης και συναγερμού, με την προώθηση προτύπων και την προσαρμογή αυτών στις τοπικές ανάγκες και συνθήκες·

- συνεργασία με ειδικευμένα ινστιτούτα σε χώρες της Μεσογείου με σκοπό την προώθηση εναρμονισμένης προσέγγισης στον τομέα της έγκαιρης προειδοποίησης και συναγερμού σε περίπτωση τσουνάμι για τη λεκάνη της Μεσογείου·

- άλλα σχετικά εργαστήρια και φόρα του βιομηχανικού κλάδου με σκοπό την αντιμετώπιση των ελλείψεων που παρουσιάζουν οι υφιστάμενες τεχνολογίες έγκαιρης προειδοποίησης και συναγερμού καθώς και την προώθηση της διαλειτουργικότητας.

[1] Απαιτούμενες επιχειρησιακές προϋποθέσεις προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η ανθρωπιστική βοήθεια χορηγείται βάσει ουδέτερων και αμερόληπτων κριτηρίων που αποκλείουν τις διακρίσεις και ότι τα θύματα έχουν ελεύθερη και άμεση πρόσβαση σ’αυτήν.

[2] Οι «δεσμεύσεις της Βαρκελώνης», εγκρίθηκαν από το Συμβούλιο στις 14 Μαρτίου 2002. Οι δεσμεύσεις αυτές βασίζονται στις διεθνώς αποδεκτές βέλτιστες πρακτικές, μεταξύ άλλων από την ειδική ομάδα δράσης (Τask force) της Επιτροπής Αναπτυξιακής Βοήθειας του ΟΟΣΑ σχετικά με τις πρακτικές των χορηγών βοήθειας και εντάσσονται σε μία διαδικασία εναρμόνισης των πολιτικών και διαδικασιών εξωτερικής βοήθειας που έχει συμφωνηθεί μεταξύ των κρατών μελών και της Κοινότητας.

[3] Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 381/2001 του Συμβουλίου της 26ης Φεβρουαρίου 2001 για τη δημιουργία μηχανισμού ταχείας αντίδρασης.

[4] Ο όρος «πολύπλοκη έκτακτη ανάγκη» αναφέρεται σε ανθρωπιστική κρίση σε περιοχή στην οποία διεξάγονται συγκρούσεις.

[5] “Κατευθυντήριες γραμμές του Όσλο», οι οποίες θεσπίστηκαν το 1994 σχετικά με τις φυσικές καταστροφές και «κατευθυντήριες γραμμές MCDA» σχετικά με καταστροφές που προκαλούνται από τον άνθρωπο.

[6] UNHCR για τους πρόσφυγες, UNICEF για τα παιδιά, ICRC για την προστασία των πολιτών και των κρατουμένων και για την εφαρμογή του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, UNOCHA για το συντονισμό της ανθρωπιστικής βοήθειας κλπ.

[7] Ομάδα των Ηνωμένων Εθνών επιφορτισμένη με την αξιολόγηση και το συντονισμό σε περίπτωση καταστροφής.

[8] Ομάδα επιφορτισμένη με την αξιολόγηση και το συντονισμό επιτόπου.

[9] Άρθρο III-321παράγραφος 5 του Συντάγματος

[10] Απόφαση του Συμβουλίου της 23 Οκτωβρίου 2001 περί κοινοτικού μηχανισμού για τη διευκόλυνση της ενισχυμένης συνεργασίας στις επεμβάσεις βοήθειας της πολιτικής προστασίας (2001/792/EΚ Ευρατόμ).

[11] COM(2005)137 της 20.04.2005

[12] Βλέπε την πρόταση της Επιτροπής για ένα χρηματοδοτικό μέσο ταχείας επέμβασης και ετοιμότητας για σοβαρές καταστάσεις έκτακτης ανάγκης COM(2005) 113 τελικό της 6.4.2005 και την πρότασή της για ένα μέσο σταθερότητας COM(2004) 630 τελικό της 29.9.2004.

[13] Βλέπε επίσης την παράγραφο 3.3. της ανακοίνωσης της Επιτροπής σχετικά με τη βελτίωση του μηχανισμού πολιτικής προστασίας COM(2005)137 τελικό της 20.04.05. Η προσέγγιση αυτή είναι καθ’όλα σύμφωνη με το σύστημα ARGUS, το οποίο προέβλεψε η Επιτροπή και το οποίο συνδέει όλα τα ειδικευμένα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης της Επιτροπής.

[15] COM(2004) 630 τελικό 29.9.2004