ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ - "Το ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσεως 2004-2010 για την σχέση περιβάλλοντος και υγείας" {SEC(2004) 729}

Καλύτερη υγεία για ένα καλύτερο περιβάλλον - ένα στοίχημα για το μέλλον

Ιστορικό του Σχεδίου Δράσεως

Η καλή υγεία είναι ένα αγαθό επιθυμητό από όλους - από εμάς, τα παιδιά μας - καθώς και για τα γενικότερα οικονομικά και κοινωνικά οφέλη για την κοινωνία μας. Διαδραματίζει σημαντικότατο ρόλο στην μακροπρόθεσμη οικονομική μεγέθυνση και αειφόρο ανάπτυξη - πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι δεν είναι, τόσο, το κόστος της υγείας που είναι υψηλό, αλλά το κόστος της έλλειψης υγείας (περίθαλψη, φάρμακα, άδειες ασθενείας, χαμηλότερη παραγωγικότητα, αναπηρίες και πρόωρη συνταξιοδότηση) [1].

[1] Παραδείγματος χάριν: η συνολική ετήσια χρηματοοικονομική επιβάρυνση των πνευμονικών παθήσεων στην Ευρώπη υπολογίζεται σε 102 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό συγκρίσιμο με το ΑΕΠ της Ιρλανδίας. Η χρόνια αποφρακτική πνευμονική νόσος (Chronic obstructive pulmonary disease - COPD) αποτελεί τη δαπανηρότερη αναπνευστική πάθηση στην Ευρώπη, με ετήσιο κόστος που υπολογίζεται σε 38,7 δισεκατομμύρια ευρώ, το 74% του οποίου (28,6 δισεκατομμύρια ευρώ) είναι απόρροια της απώλειας ημερών εργασίας. Το έμμεσο κόστος από την απώλεια παραγωγικότητας είναι περίπου τριπλάσιο του κόστους της άμεσης ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. European Lung White Book, European Respiratory Society (ERS) and the European Lung Foundation (ELF), November 2003.

Οι πολίτες της Ευρώπης ανησυχούν για τις ενδεχόμενες επιπτώσεις του περιβάλλοντος στην υγεία τους και αναμένουν, εύλογα, την δραστηριοποίηση των υπεύθυνων για τη χάραξη πολιτικής. Με βάση τις προαναφερθείσες ανησυχίες του κοινού και τις υποχρεώσεις [2] που υπέχει βάσει της Συνθήκης, η Επιτροπή είναι υπεύθυνη για τον πληρέστερο προσδιορισμό των αρνητικών σχέσεων περιβάλλοντος-υγείας, προκειμένου να αντιμετωπίσει αποτελεσματικότερα τα προκύπτοντα προβλήματα. Πέραν της αύξησης της ευημερίας, σκοπός του Σχεδίου Δράσεως είναι η μεγιστοποίηση των ενδεχομένων οικονομικών οφελών, δεδομένου ότι το κόστος των επανορθωτικών μέτρων και της απώλειας παραγωγικότητας συχνά αντισταθμίζει με το παραπάνω το κόστος της πρόληψης.

[2] Άρθρα 152 και 174 της Συνθήκης.

Ως πολίτες, έχουμε τη δυνατότητα να προβούμε σε ορισμένες επιλογές σχετικά με τον τρόπο ζωής μας, οι οποίες επηρεάζουν την υγεία μας. πλην όμως στηριζόμαστε, εκ παραλλήλου, στις δημόσιες αρχές, προκειμένου να έχουμε έγκαιρη πληροφόρηση που θα αποτελέσει το θεμέλιο των αποφάσεών μας και αναμένουμε από αυτές να μας προστατεύσουν από τις μη αντιμετωπίσιμες από εμάς απειλές για την υγεία και ευημερία μας. Δεν είμαστε σε θέση να επιλέξουμε την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα που αναπνέουμε ή να προστατεύσουμε - πάντοτε - τον εαυτό μας από την έκθεση σε ρύπους που ενδέχεται να συσσωρεύονται στο σώμα μας, ενίοτε ακόμη και πριν από τη γέννησή μας. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες για την σχέση περιβάλλοντος και υγείας, κάθε πεθαίνουν πρόωρα έξι έως εννέα χιλιάδες κάτοικοι γαλλικών πόλεων λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης [3] και περίπου το ένα έκτο της συνολικής επιβάρυνσης από τους θανάτους και τις ασθένειες των παιδιών μπορεί κάλλιστα να αποδοθεί σε περιβαλλοντικούς παράγοντες [4].

[3] Έκθεση του Γαλλικού Οργανισμού για την σχέση Περιβάλλοντος και Υγείας 2004 (French Agency for Environmental Health Safety 2004 report) (http:// www.afsse.fr/documents/Rapport_1.pdf).

[4] Η επιβάρυνση από ασθένειες και τραύματα που δυνατόν να αποδοθούν σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, στα παιδιά και τους εφήβους της Ευρώπης (Burden of Disease and Injuries Attributable to Selected Environmental Factors among Europe's Children and Adolescents, Francesca Valent, D'Anna Little, Fabio Barbone, Giorgio Tamburlini; WHO, Geneva 2004 (υπό έκδοσιν).

Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις στις ευπαθείς ομάδες αποτελούν αντικείμενο ιδιαίτερου προβληματισμού. Η Στρατηγική δίνει ιδιαίτερη έμφαση στα παιδιά, δεδομένου ότι η έκθεση και ευαισθησία τους είναι μεγαλύτερες απ' ό,τι στους ενήλικες. Το ζητούμενο είναι πλέον η υλοποίηση των υποχρεώσεων εις ό,τι αφορά τα δικαιώματα των παιδιών για την ανάπτυξη και διαβίωσή τους σε υγιές περιβάλλον - υποχρεώσεις που δεν εντάσσονται μόνο στη Στρατηγική αλλά και στην Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού και στην Παγκόσμια Συνδιάσκεψη για την Αειφόρο Ανάπτυξη.

Τόσο η σε εθνικό επίπεδο έρευνα, όσο και η αντίστοιχη σε επίπεδο ΕΕ, βελτίωσαν σημαντικά τις γνώσεις μας εις ό,τι αφορά τη σχέση μεταξύ περιβαλλοντικών παραγόντων πίεσης και υγείας, και μας επέτρεψαν να λάβουμε μέτρα, λόγου χάριν, τερματίζοντας την παρουσία μολύβδου στην βενζίνη. Ωστόσο, οι επιπτώσεις, στην υγεία, πολλών επικίνδυνων περιβαλλοντικών παραγόντων, είναι απόρροια σύνθετων αλληλεπιδράσεων, τις οποίες ελάχιστα κατανοούμε.

Η έρευνα είναι εξίσου ζωτικής σημασίας για τον καθορισμό της γνωστικής βάσης και για την λήψη συγκεκριμένων μέτρων, με τα οποία τα αποτελέσματα της ευρωπαϊκής έρευνας στον τομέα του περιβάλλοντος και της υγείας θα τροφοδοτήσουν την χάραξη πολιτικής, για την ανάλυση και κάλυψη των κενών στις ευρωπαϊκές δραστηριότητες που αφορούν το περιβάλλον και την υγεία. Οι πολιτικές για το εργασιακό περιβάλλον έχουν επίσης έναν αντίκτυπο στην υγεία, τόσο εντός, όσο και εκτός του τόπου εργασίας, ενώ θα έπρεπε να αναπτυχθούν συνέργειες με την κοινοτική στρατηγική για την υγεία και την ασφάλεια κατά την εργασία [5]. Για τους λόγους αυτούς, η Επιτροπή εγκαινίασε, τον Ιούνιο 2003, Στρατηγική για το Περιβάλλον και την Υγεία (αναφερόμενη εν προκειμένω ως πρωτοβουλία SCALE [6]), προτείνοντας μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που συνεπάγεται στενότερη συνεργασία μεταξύ των τομέων της υγείας, του περιβάλλοντος και της έρευνας. Η προστιθέμενη αξία έγκειται στην ανάπτυξη ενός κοινοτικού συστήματος ολοκλήρωσης των σχετικών με το περιβάλλον, το οικοσύστημα και την υγεία του ανθρώπου πληροφοριών. Αυτό θα προσδώσει μεγαλύτερη αποδοτικότητα στην αξιολόγηση του συνολικού αντίκτυπου του περιβάλλοντος στην υγεία του ανθρώπου, συνεκτιμώντας παράγοντες όπως οι επιδράσεις συνδυασμού παραγόντων, η συνδυασμένη έκθεση και οι σωρευτικές επιδράσεις. Απώτερος στόχος της στρατηγικής είναι η διαμόρφωση ενός "πλαισίου σχέσης αιτίου-αιτιατού", το οποίο θα εξασφαλίσει τις πληροφορίες που είναι αναγκαίες για την ανάπτυξη κοινοτικής πολιτικής που θα αντιμετωπίζει τις πηγές και την πορεία των επιπτώσεων των παραγόντων πίεσης στην υγεία.

[5] Παράδειγμα συνιστά η οδηγία 92/85/ΕΟΚ του Συμβουλίου σχετικά με την εφαρμογή μέτρων που αποβλέπουν στην βελτίωση της υγείας και της ασφάλειας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων, και η οποία προστατεύει όχι μόνον την υγεία των μητέρων, αλλά και των παιδιών.

[6] Ανακοίνωση της Επιτροπής για μια Ευρωπαϊκή Στρατηγική για το Περιβάλλον και την Υγεία - COM(2003) 338 τελικό.

Δεδομένης της ευρύτητας και περιπλοκότητας του ζητήματος, η Στρατηγική υιοθέτησε μια μακροπρόθεσμη προσέγγιση, η οποία θα εφαρμοστεί ανά κύκλους, επεκτείνοντας βαθμιαία την κάλυψή της καθ' όν χρόνον θα βελτιώνεται η γνωστική βάση μας. Η Στρατηγική χαιρετίστηκε από το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, που υπογράμμισαν την ανάγκη Σχεδίου Δράσεως στηριγμένου στις υφιστάμενες πολιτικές και προγράμματα, καθώς και στενής συνεργασίας με τις εν προκειμένω δραστηριοποιούμενες διεθνείς οργανώσεις.

Το Σχέδιο Δράσεως για την περίοδο 2004-2010, έχει ως σκοπό την εξασφάλιση της επιστημονικής πλαισίωσης της ΕΕ, ώστε το σύνολο των 25 κρατών μελών της ΕΕ να μειώσει τις αρνητικές επιπτώσεις ορισμένων περιβαλλοντικών παραγόντων στην υγεία. επίσης, παράλληλος στόχος είναι η στήριξη της βελτίωσης της συνεργασίας μεταξύ των φορέων που δραστηριοποιούνται στους τομείς του περιβάλλοντος, της υγείας και της έρευνας. Το Σχέδιο Δράσεως συνεκτιμά τον προβληματισμό των άλλων θεσμικών οργάνων εις ό,τι αφορά τον καθορισμό των προτεινόμενων δράσεων και φιλοδοξεί να συντονιστεί με τις υφιστάμενες δράσεις σε περιφερειακό, εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, ιδιαίτερα δε με την πανευρωπαϊκή διαδικασία στον τομέα του περιβάλλοντος και της υγείας του ΠΟΥ/WHO και να προαγάγει τις δεσμεύσεις της για την προσφορά ενός ασφαλέστερου περιβάλλοντος για τα παιδιά.

Βασικά στοιχεία στο Σχέδιο Δράσεως

Το Σχέδιο Δράσεως καλύπτει την περίοδο του πρώτου κύκλου και διαμορφώθηκε σε στενή συνεργασία με εμπειρογνώμονες από τα κράτη μέλη και εκπροσώπους των κυρίων ενδιαφερομένων μερών, συμπεριλαμβανομένων μερών από τα νέα κράτη μέλη που συμμετείχαν, ευθύς εξ αρχής, στη διαδικασία αυτή (πρβλ. παράρτημα ΙΙ για λεπτομέρειες όσον αφορά τη διαδικασία διαβουλεύσεων). Έχει τρία βασικά αντικείμενα:

* βελτίωση της αλυσίδας πληροφόρησης, ούτως ώστε να γίνει κατανοητή η σχέση μεταξύ πηγών ρύπανσης και επιπτώσεων στην υγεία (δράσεις 1-4).

* Κάλυψη του γνωστικού χάσματος, μέσω της ενίσχυσης της έρευνας και της αντιμετώπισης των αναδυόμενων ζητημάτων στον τομέα της σχέσης περιβάλλοντος και υγείας (δράσεις 5-8).

* Αναθεώρηση πολιτικών και βελτίωση της επικοινωνίας (δράσεις 9-13).

Τα συγκεκριμένα μέτρα "απόκρισης" θα αναπτυχθούν και εξειδικευθούν περαιτέρω, σε συνάρτηση με την βελτίωση της εκ μέρους μας κατανόησης: το πρώτο βήμα συνίσταται στην αξιολόγηση της συμβολής των περιβαλλοντικών παραγόντων στα προβλήματα υγείας. Αυτό συνεπάγεται τη συμπλήρωση της γνωστικής και ενημερωτικής αλυσίδας από τα περιβαλλοντικά αίτια - συμπεριλαμβανομένων των πηγών ρύπανσης μέσω διαφόρων οδών - στις επιπτώσεις στην υγεία του ανθρώπου. Οι βελτιώσεις στην παρακολούθηση του περιβάλλοντος και της υγείας είναι αναγκαίες για τον κατάλληλο συντονισμό των δύο πολιτικών. Επιπλέον, το Πρόγραμμα-Πλαίσιο της ΕΕ για την Έρευνα θα ενισχύσει τις επιστημονικές ερευνητικές προσπάθειες για την ανάλυση και βελτίωση των γνώσεών μας όσον αφορά τη σχέση αιτίου - αιτιατού μεταξύ περιβαλλοντικών παραγόντων και υγείας του ανθρώπου. Μόνον όταν υπάρξουν αρκούντως σαφείς ενδείξεις, σε συμφωνία και με την αρχή της προφύλαξης [7], είναι δυνατή η διαμόρφωση εναλλακτικών πολιτικών για την επανεξέταση και, εν ανάγκη, αναθεώρηση, των υφιστάμενων πολιτικών αποκρίσεων και για την ανάπτυξη νέων.

[7] Τα κριτήρια εφαρμογής της αρχής της προφύλαξης καθορίζονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής COM(2000) 1 τελικό.

Το Σχέδιο -ράσεως μπορεί να συνοψιστεί ως εξής, ενώ περιγράφεται λεπτομερέστερα στον Τόμο ΙΙ: "Τεχνικά παραρτήματα του ευρωπαϊκού Σχεδίου Δράσεως 2004-2010 για την σχέση περιβάλλοντος και υγείας":

1 - ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΛΥΣΙΔΑΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ μέσω της ανάπτυξης ολοκληρωμένων πληροφοριών για την σχέση περιβάλλοντος και υγείας, ούτως ώστε να γίνει κατανοητή η σχέση μεταξύ των πηγών ρύπανσης και των επιπτώσεων στην υγεία:

Δράση 1: Ανάπτυξη περιβαλλοντικών δεικτών υγείας

Δράση 2: Ανάπτυξη ολοκληρωμένης παρακολούθησης του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένων των τροφίμων, ούτως ώστε να καταστεί δυνατός ο καθορισμός της επακόλουθης ανθρώπινης έκθεσης

Δράση 3: Ανάπτυξη μιας συνεκτικής προσέγγισης για τη βιοπαρακολούθηση στην Ευρώπη

Δράση 4: Ενίσχυση του συντονισμού και των κοινών δραστηριοτήτων στον τομέα της σχέεσης περιβάλλοντος και υγείας

2 - ΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΓΝΩΣΤΙΚΟΥ ΧΑΣΜΑΤΟΣ μέσω της ενίσχυσης της έρευνας στον τομέα της σχέσης περιβάλλοντος και υγείας και της ανάδειξης των προκυπτόντων ζητημάτων

Δράση 5: Ολοκλήρωση και ενίσχυση της ευρωπαϊκής έρευνας στον τομέα της σχέσης περιβάλλοντος και υγείας

Δράση 6: Στοχοθετημένη έρευνα για τις νόσους, τις διαταραχές και τα είδη έκθεσης

Δράση 7: Ανάπτυξη μεθοδολογικών συστημάτων ανάλυσης των αλληλεπιδράσεων περιβάλλοντος και υγείας

Δράση 8: Εξασφάλιση του εντοπισμού και της αντιμετώπισης των δυνητικών κινδύνων στον τομέα της σχέσης περιβάλλοντος και υγείας

3 - ΑΠΟΚΡΙΣΗ: ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ μέσω της ευαισθητοποίησης, της ενημέρωσης για τους κινδύνους, της κατάρτισης και εκπαίδευσης, ούτως ώστε να παρασχεθούν στους πολίτες οι πληροφορίες που χρειάζονται για να προβαίνουν σε καλύτερες επιλογές από πλευράς υγείας και για να εξασφαλιστεί ότι οι ασχολούμενοι σε κάθε τομέα είναι ενήμεροι των αλληλεπιδράσεων περιβάλλοντος/υγείας.

Δράση 9 : Ανάπτυξη δραστηριοτήτων δημόσιας υγείας και δικτύωση των περιβαλλοντικών παραγόντων που επηρεάζουν την υγεία, μέσω του δημοσίου προγράμματος υγείας

Δράση 10 : Προαγωγή της κατάρτισης των απασχολούμενων σε κάθε τομέα και βελτίωση των οργανωτικών δυνατοτήτων στον τομέα του περιβάλλοντος και της υγείας,

αναθεωρώντας και προσαρμόζοντας την πολιτική περιορισμού της επικινδυνότητας

Δράση 11 : Συντονισμός των εν εξελίξει μέτρων περιορισμού της επικινδυνότητας και εστίαση στις ασθένειες προτεραιότητας

Δράση 12 : Βελτίωση της ποιότητας του αέρα των εσωτερικών χώρων

Δράση 13 : Παρακολούθηση των εξελίξεων εις ό,τι αφορά τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία

Κατά την αρχική αυτή περίοδο, το Σχέδιο Δράσεως επικεντρώνεται στη βελτίωση της κατανόησης της σχέσης μεταξύ των περιβαλλοντικών παραγόντων και των αναπνευστικών παθήσεων, των νευρο-αυξητικών διαταραχών του καρκίνου και των ενδοκρινικών διαταραχών. Για τις εν λόγω παθήσεις και νόσους με πολλαπλά αίτια, υπάρχουν ενδείξεις και ορισμένα αρχικά ψήγματα αποδείξεων ότι περιβαλλοντικοί παράγοντες διαδραματίζουν κάποιο ρόλο στην ανάπτυξη και επιδείνωσή τους. Προκειμένου να προσδιοριστεί ακριβέστερα η εν προκειμένω περιβαλλοντική ευθύνη και να υπάρξει εστίαση στις σημαντικότερες νόσους και παθήσεις στο πλαίσιο των ομάδων ασθενειών, απαιτούνται περισσότερες πληροφορίες. Το Σχέδιο Δράσεως θα καθορίσει στοχοθετημένες ερευνητικές δράσεις για τη βελτίωση και τελειοποίηση των γνώσεων όσον αφορά τις σχέσεις αιτίου/αιτιατού και, ταυτοχρόνως, θα βελτιωθεί η παρακολούθηση της υγείας, ώστε να φιλοτεχνείται πληρέστερη εικόνα της συχνότητας εμφάνισης μιας νόσου στην Κοινότητα.

Η άλλη καίρια ενημερωτική πτυχή συνίσταται στην παρακολούθηση της έκθεσης μέσω του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένων των τροφίμων, στους παράγοντες που συνδέονται περισσότερο με τη συχνότητα εμφάνισης των εν λόγω ασθενειών. Προκειμένου να αναπτυχθεί ένα συνεκτικό πλαίσιο για την ολοκληρωμένη παρακολούθηση της έκθεσης, εκτελούνται τρία πειραματικά έργα επί ουσιών για τις οποίες διενεργείται ήδη συγκέντρωση δεδομένων και παρακολούθηση (διοξίνες και PCB [8], βαρέα μέταλλα και ενδοκρινικοί διαταράκτες). Το Σχέδιο Δράσεως θα εφαρμόσει το εν λόγω πλαίσιο με στόχο την αξιολόγηση της έκθεσης, όχι μόνο στις πειραματικές αυτές ουσίες, αλλά και σε όλους τους κυριότερους περιβαλλοντικούς παράγοντες που συνδέονται με προβλήματα υγείας και, όπου χρειαστεί, θα προσαρμόσει ανάλογα την παρακολούθηση του περιβάλλοντος και των τροφίμων [9].

[8] Πολυχλωριωμένα διφαινύλια.

[9] Πέραν της ανάπτυξης μιας γενικής μεθοδολογίας, οι ομάδες εργασίας προέβησαν σε σωρεία εισηγήσεων σχετικών με συγκεκριμένες ουσίες. Οι εισηγήσεις αυτές θα ληφθούν υπόψη στις πρωτοβουλίες της Επιτροπής που αφορούν τις εν λόγω ουσίες, λόγου χάριν στην Στρατηγική για τις Διοξίνες και τα Πολυχλωριωμένα Διαφαινύλια (COM(2001) 593), τη Στρατηγική για τους Ενδοκρινικούς Διαταράκτες (COM(1999) 706) και στην υπό έγκριση Στρατηγική για τον Υδράργυρο.

Αφ' ής στιγμής είναι διαθέσιμες οι αναγκαίες - με βάση την επικινδυνότητα - πληροφορίες, είναι δυνατή η λήψη των κατάλληλων αποφάσεων διαχείρισης της επικινδυνότητας, είτε από άτομα, είτε από υπεύθυνους για τη χάραξη πολιτικής σε δημόσιους φορείς. Και στις δύο περιπτώσεις, η επικοινωνία και η ευαισθητοποίηση θα συνιστούν σημαντικούς παράγοντες για την εξασφάλιση της λήψεως αποφάσεων εν επιγνώσει των αποτελεσμάτων τους και με βάση έγκυρα επιστημονικά στοιχεία.

Ο προβληματισμός για τα παιδιά ενσωματώνεται στο Σχέδιο Δράσεως. Στην παρακολούθηση θα καλυφθεί σειρά σημαντικών ζητημάτων που αφορούν την υγεία των παιδιών, όπως και η έκθεση στους παράγοντες περιβαλλοντικής πίεσης, στους οποίους τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευπαθή. Η έρευνα για την ευπάθεια είναι ιδιαίτερα σημαντική, προκειμένου να προσαρμοστούν οι αποκρίσεις πολιτικής στις ανάγκες των παιδιών, στις περιπτώσεις που είναι ιδιαίτερα ευπρόσβλητα. Οι προτάσεις που περιέχονται στο Σχέδιο Δράσεως για την ρύπανση του αέρα των εσωτερικών χώρων εντάσσονται στο πλαίσιο αυτό, δεδομένου ότι από επιστημονικά στοιχεία προκύπτει ότι οι επιπτώσεις, στην υγεία, του καπνού από τον περιβάλλοντα χώρο (Environmental Tobacco Smoke - ETS) είναι ιδιαίτερα προφανείς για τα παιδιά.

Η ανακοίνωση της Επιτροπής, του Ιουνίου 2003, υπογράμμιζε τις περιφερειακές ανισότητες στην Ευρώπη εις ό,τι αφορά τα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με το περιβάλλον. Λόγου χάριν, ο επιπολασμός των υδρογενών νόσων και η έκθεση στην εκτός της οικίας ρύπανση είναι υψηλότερος σε ορισμένα νέα κράτη μέλη, ενώ ο επιπολασμός του άσθματος είναι υψηλότερος σε άλλα κράτη μέλη. Πολλά γίνονται ή έχουν ήδη γίνει για τον περιορισμό των ανισοτήτων αυτών και ήδη παρατηρείται σημαντική μείωση του αριθμού θανάτων και νόσων από αναπνευστικές παθήσεις, ως αποτέλεσμα των προσπαθειών περιορισμού της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Επίσης, το Σχέδιο Δράσεως θα επιδιώξει τη βελτίωση της ενημέρωσης και επικοινωνίας σχετικά με τις διαφορές που υφίστανται μεταξύ περιφερειών και χωρών στην διευρυμένη Ένωση, συνεκτιμώντας, επίσης, τα αποτελέσματα των εν εξελίξει χρηματοδοτούμενων από την ΕΕ έργων σε ζητήματα όπως οι εκπομπές στα νέα κράτη μέλη (π.χ. διοξινών).

Πώς θα εφαρμοστεί το Σχέδιο Δράσεως;

Η κατανόηση και αντιμετώπιση των σχετικών με το περιβάλλον προβλημάτων υγείας απαιτεί τη στενή και μόνιμη συνεργασία μεταξύ περισσοτέρων φορέων, κρατών μελών, εθνικών, περιφερειακών και τοπικών αρχών, περιβαλλοντικών και ερευνητικών κοινοτήτων, φορέων υγείας, βιομηχανίας, γεωργικών φορέων και ενδιαφερομένων μερών. Η ευθύνη για την επίτευξη προόδου στον σύνθετο αυτό τομέα πρέπει να μοιράζεται μεταξύ:

* των κρατών μελών που έχουν την ευθύνη εφαρμογής των μέτρων παρακολούθησης και διαχείρισης της επικινδυνότητας. Επιπλέον, είναι επίσης υπεύθυνα για την έρευνα, την κατάρτιση και εκπαίδευση, που αποτελεί καίρια πτυχή της διεπαφής περιβάλλοντος/υγείας και διαδραματίζει σημαντικότατο ρόλο ως ιμάντας μεταφοράς των σε εθνικό επίπεδο επιτυγχανόμενων αποτελεσμάτων στους κατάλληλους χώρους συζήτησης σε επίπεδο ΕΕ. είναι επίσης υπεύθυνα για τη διάχυση των πληροφοριών που προέρχονται από την ΕΕ, σε εθνικό και τοπικό επίπεδο.

* των οργανωμένων ομάδων, όπως είναι η βιομηχανία και η κοινωνία των πολιτών, που διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην αξιοποίηση των σχετικών με απειλές πληροφοριών και τον μετασχηματισμό τους σε προληπτικά μέτρα και σε καινοτόμους αποκρίσεις.

* της Επιτροπής, η οποία θα εξακολουθήσει να συνεργάζεται με όλους τους κύριους φορείς και να προάγει τη συνεργασία σε επίπεδο ΕΕ, στους οικείους τομείς αρμοδιοτήτων, και να ενεργεί ως σύνδεσμος με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια των Τροφίμων και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς. Τα ενδιαφερόμενα μέρη θα εμπλακούν πλήρως στη διαδικασία εφαρμογής μέσω της Συμβουλευτικής Ομάδας (συγκροτούμενης από τα κράτη μέλη, τα ενδιαφερόμενα μέρη και διεθνείς οργανώσεις). Θα υπάρξουν κατάλληλες διαβουλεύσεις με τις αρμόδιες επιστημονικές επιτροπές και ομάδες εργασίας. Το 2007, η Επιτροπή θα προβεί σε ενδιάμεση επανεξέταση της εφαρμογής του Σχεδίου Δράσεως. Η Επιτροπή θα υλοποιήσει τις δράσεις μέσω των υφιστάμενων πρωτοβουλιών και προγραμμάτων, τα οποία έχουν ήδη δεσμεύσει πόρους, όπως, π.χ. το Πρόγραμμα για την Δημόσια Υγεία, το Έκτο Πρόγραμμα-πλαίσιο για την Έρευνα και υπό τον επιχειρησιακό προϋπολογισμό των περί ων ο λόγος υπηρεσιών.

* διεθνών οργανώσεων, όπως η ΠΟΥ, ο ΟΟΣΑ και φορείς των Ηνωμένων Εθνών με μακρά πείρα σε ζητήματα περιβάλλοντος και υγείας. Η περαιτέρω συνεργασία με τους ως άνω θα είναι απαραίτητες για να εξασφαλιστεί η χρήση της εν λόγω τεχνογνωσίας στον προσανατολισμό των μελλοντικών δραστηριοτήτων.

Η διεθνής διάσταση - Η Διϋπουργική Συνδιάσκεψη της Βουδαπέστης για τη σχέση Περιβάλλοντος και Υγείας

Το Σχέδιο Δράσεως αποτελεί την συμβολή της Επιτροπής στην Τέταρτη Διϋπουργική Συνδιάσκεψη για την σχέση Περιβάλλοντος και Υγείας, που οργάνωσε η ΠΟΥ στη Βουδαπέστη, τον Ιούνιου 2004. Ελήφθη μέριμνα ώστε να ευθυγραμμίζεται με τη Διϋπουργική Δήλωση και το Πρόγραμμα Δράσεως "Υγεία και Περιβάλλον για τα Παιδιά στην Ευρώπη" (Children's Environment and Health Action Plan for Europe - CEHAPE) που πρόκειται να εγκριθεί στη Βουδαπέστη.

Κατά την εφαρμογή των συμπερασμάτων της Βουδαπέστης, η Επιτροπή θα συνεχίσει την ενεργό συνεργασία της με την ΠΟΥ σε όλους τους τομείς της αλληλεπίδρασης περιβάλλοντος/υγείας.