ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ - Πρόταση για την εγκαθίδρυση εταιρικής σχέσης ΕΕ-Αφρικής με στόχο τη στήριξη της ανάπτυξης του τομέα βάμβακος

1. Ο ΤΟΜΕΑΣ ΒΑΜΒΑΚΟΣ

1.1. Προκλήσεις της παγκόσμιας αγοράς βάμβακος.

Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τομέας βάμβακος παγκοσμίως είναι μεγάλες και επηρεάζουν τόσο τους αναπτυσσόμενους όσο και τους λιγότερο ανεπτυγμένους παραγωγούς ιδιαίτερα στην Αφρική. Πράγματι, το βαμβάκι, σε πολλές αφρικανικές χώρες, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο πλαίσιο των προσπαθειών στήριξης της οικονομίας και της ανάπτυξης.

Μια γενική επισκόπηση της κατάστασης και των τάσεων της παγκόσμιας αγοράς βάμβακος συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση των ιδιαίτερων προκλήσεων και των συνθηκών λειτουργίας του αφρικανικού τομέα βάμβακος και της ανάγκης για περαιτέρω ανάπτυξη.

Αν και, σε παγκόσμιο επίπεδο, το διεθνές εμπόριο βάμβακος αντιπροσωπεύει μικρό μέρος της παραγωγής (περίπου 30%) ορισμένες αναπτυσσόμενες χώρες εξαρτώνται πολύ από αυτό. Παραδείγματος χάρη, στο Μπενίν, στη Μπουρκίνα Φάσο, στο Τσαντ και στο Μαλί, μεταξύ 30% έως 40% των εσόδων από τις εξαγωγές προέρχονται από το βαμβάκι. Η περιοχή της Δυτικής και της Κεντρικής Αφρικής, η οποία αντιπροσωπεύει το 12% περίπου των εξαγωγών παγκοσμίως, έχει σημαντικό ρόλο στη διεθνή αγορά βάμβακος, αν και δεν συγκρίνεται με τις Ηνωμένες Πολιτείες που αντιπροσωπεύουν το 30%. Άλλοι σημαντικοί εξαγωγείς είναι το Ουζμπεκιστάν (13%) και η Αυστραλία (12%). Η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός και καταναλωτής βάμβακος αλλά εξάγει μέρος της παραγωγής της μόνο περιστασιακά. Από την άλλη πλευρά, η Ευρωπαϊκή Ένωση εισάγει μεγάλες ποσότητες βάμβακος και το ένα τρίτο περίπου των εισαγωγών της είναι καταγωγής Δυτικής και Κεντρικής Αφρικής. Επίσης, η Νοτιοανατολική Ασία, καθώς και η Βραζιλία καθίστανται όλο και μεγαλύτεροι εισαγωγείς λόγω της ανάπτυξης της κλωστοϋφαντουργίας τους. Η τάση αυτή αναμένεται να γενικευθεί με την επικείμενη ελευθέρωση που προβλέπεται στη συμφωνία για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και τα είδη ένδυσης. Η παγκόσμια ζήτηση στον τομέα του βάμβακος αναμένεται να αυξηθεί με μέτριους ρυθμούς κατά την επόμενη δεκαετία, με την αύξηση του πληθυσμού (1,8% ετησίως).

Οι τιμές βάμβακος, όπως και οι τιμές των περισσότερων γεωργικών προϊόντων, εμφανίζουν μια μακρόχρονη πτωτική τάση και ισχυρές βραχυχρόνιες διακυμάνσεις. Οι διακυμάνσεις αυτές επηρεάστηκαν σημαντικά από τη σποραδική είσοδο της Κίνας στη διεθνή αγορά, τόσο στον τομέα των εισαγωγών όσο και των εξαγωγών, γεγονός που υπογραμμίζει την ανάγκη πιο εμπεριστατωμένης ανάλυσης των χαρακτηριστικών της παγκόσμιας αγοράς βάμβακος για την καλύτερη κατανόηση των παραγόντων που την καθορίζουν. Οι τιμές των γεωργικών προϊόντων καθορίζονται από ορισμένους παράγοντες, όπως, τη ζήτηση, που αντικατοπτρίζει τις αλλαγές της οικονομικής κατάστασης των σημαντικότερων εισαγωγέων καθώς και τα αποτελέσματα της υποκατάστασης άλλων ομοειδών προϊόντων, την προσφορά, η οποία προκύπτει από τις δομές της αλυσίδας βασικού προϊόντος, την αγροτεχνική ικανότητα και τις απρόβλεπτες τοπικές φυσικές συνθήκες, και τα αποθέματα. Η μακροχρόνια μείωση των τιμών βάμβακος κυμάνθηκε κατά μέσο όρο στο 0,2% ετησίως από το 1960 μέχρι το 1984 και, από το 1985 έως το 2002, επιταχύνθηκε στο 0,9% ετησίως. Συνδέεται στενά με την αύξηση της παραγωγικότητας και τη μείωση του κόστους παραγωγής, καθώς και με τον ανταγωνισμό των συνθετικών ινών.

Τα καθεστώτα επιδοτήσεων σε ορισμένες χώρες παραγωγής, ειδικότερα στις βιομηχανικές χώρες, ενισχύουν τη γενική συμπίεση των τιμών. Υπάρχουν διάφοροι τύποι επιδοτήσεων που εφαρμόζονται στο βαμβάκι στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η τελευταία δαπανά μόνον ένα μέρος από το ποσό που τίθεται στη διάθεση των βαμβακοπαραγωγών στις ΗΠΑ (0,8 δις. ευρώ στην ΕΕ έναντι 2,9 δις. ευρώ στις ΗΠΑ το διάστημα 2001-02). Εξαιτίας των επιδοτήσεων, οι τιμές που καταβλήθηκαν στους εγχώριους βαμβακοπαραγωγούς ήσαν 90% και 154% υψηλότερες από τις παγκόσμιες τιμές το διάστημα 2001-02 στις ΗΠΑ και στην ΕΕ αντίστοιχα. Το γεγονός αυτό έχει άμεση επίδραση στη βαμβακοπαραγωγή και των δύο χωρών. Ωστόσο, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, η ΕΕ είναι λιγότερο σημαντική όσον αφορά τη συνολική παραγωγή, η οποία φθάνει μόνο στο 2% της παγκόσμιας παραγωγής. Ως εκ τούτου, η επίδραση της ΕΕ είναι απλά οριακή όσον αφορά τη διαμόρφωση των τιμών στις διεθνείς αγορές. Εντούτοις, όσον αφορά την ποσότητα, η παραγωγή της ΕΕ αντιπροσωπεύει περίπου το 70% των εξαγωγών της Δυτικής και Κεντρικής Αφρικής.

Το διάστημα 2001-02, σημειώθηκαν ιδιαίτερα χαμηλές τιμές, οι οποίες στη Δυτική και στην Κεντρική Αφρική όπου δεν υπάρχει στήριξη των τιμών, δημιούργησαν σοβαρές δυσκολίες στον τομέα βάμβακος. Προσφάτως, οι τιμές αυξήθηκαν απότομα, απεικονίζοντας τη θεαματική βραχυπρόθεσμη αστάθεια που αντιμετωπίζουν οι βαμβακοπαραγωγοί.

1.2. Περιεχόμενο και προβλήματα του αφρικανικού τομέα βάμβακος

Το βαμβάκι είναι ζωτικό εξαγωγικό προϊόν σε πολλές αφρικανικές χώρες. Δύο έως τρία εκατομμύρια παραγωγοί και 15 εκατομμύρια άνθρωποι περίπου εξαρτώνται άμεσα ή έμμεσα από το βαμβάκι, πολλοί εκ των οποίων ανήκουν στα φτωχότερα κοινωνικά στρώματα. Τα επίπεδα και η σταθερότητα των τιμών επηρεάζουν άμεσα τη βιοποριστική τους ικανότητα. Προσφάτως, οι απότομες διακυμάνσεις των τιμών τόνισαν τον ευάλωτο χαρακτήρα του αφρικανικού τομέα βάμβακος.

Αν και, γενικά, το αφρικανικό βαμβάκι είναι ανταγωνιστικό, ιδιαίτερα στη Δυτική και στην Κεντρική Αφρική, υπάρχουν δυνατότητες περαιτέρω ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητάς του. Επιπροσθέτως, η δυναμικότητα του εγχώριου και του διεθνούς περιβάλλοντος δημιουργεί σοβαρές προκλήσεις για το μέλλον του τομέα. Όσον αφορά τους εξωτερικούς παράγοντες, όπως αναλύθηκε παραπάνω, η μακροχρόνια μείωση των τιμών και οι σημαντικές βραχυχρόνιες διακυμάνσεις, καθώς και ο μεγάλος διεθνής ανταγωνισμός που επηρεάστηκε από στρεβλωτικές για το εμπόριο επιδοτήσεις, αποτελούν σοβαρά προβλήματα τα οποία πρέπει να εξεταστούν τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Όσον αφορά τις εσωτερικές προκλήσεις, η περιορισμένη ικανότητα του τομέα να ανταποκριθεί στην εξέλιξη της ζήτησης και ο βραδύς ρυθμός τεχνολογικών καινοτομιών πρέπει να αντιμετωπιστούν κατά προτεραιότητα. Εάν αυτές οι εθνικές και διεθνείς απειλές δεν εξεταστούν και δεν αντιμετωπιστούν καταλλήλως, είναι δυνατόν να οδηγήσουν στην παρακμή του τομέα γεγονός που θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στην επιδείνωση της ένδειας στην ύπαιθρο, στην αύξηση της μετανάστευσης ακόμη και στη σταθερότητα των χωρών που εξαρτώνται από το βαμβάκι.

Κατά την προετοιμασία της υπουργικής διάσκεψης στο Κανκούν, στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), τέσσερις χώρες της Δυτικής και της Κεντρικής Αφρικής [1] εξέφρασαν την ανησυχία τους στον ΠΟΕ όσον αφορά την κατάσταση του τομέα βαμβακοπαραγωγής. Η πρωτοβουλία των χωρών αυτών έχει στόχο την επίτευξη ειδικών διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο του αναπτυξιακού προγράμματος της Ντόχα για το βαμβάκι, με βάση δύο αιτήματα: 1) την καθιέρωση «μηχανισμού σταδιακής μείωσης της στήριξης της βαμβακοπαραγωγής με στόχο την ολοκληρωτική εξάλειψή της» και 2) υπό μορφή μεταβατικού μέτρου, «μέχρι την πλήρη εξάλειψη των μέτρων στήριξης της βαμβακοπαραγωγής, θα πρέπει να χορηγηθούν στους βαμβακοπαραγωγούς των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών οικονομικές αποζημιώσεις που θα αντισταθμίσουν την απώλεια εισοδήματος που υφίστανται, οι οποίες θα αποτελούν μέρος των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων που απορρέουν από το Γύρο της Ντόχα» [2]. Η εν λόγω πρωτοβουλία αντιμετωπίστηκε πολύ θετικά από όλα τα μέλη του ΠΟΕ.

[1] Μαλί, Μπενίν, Μπουρκίνα Φάσο και Τσαντ

[2] Έγγραφο ΠΟΕ TN/AG/GEN/4 της 16ης Μαΐου 2003

2. ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΗΣ ΕΕ

Η ΕΕ είναι της άποψης ότι θα πρέπει να εξεταστούν και να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες των χωρών της Δυτικής και της Κεντρικής Αφρικής όσον αφορά τον τομέα βάμβακος. Το Συμβούλιο της 17ης Νοεμβρίου 2003 "αναγνωρίζει ότι πρόκειται για θέμα ζωτικού ενδιαφέροντος για αυτές τις χώρες και κάλεσε την Επιτροπή να εξετάσει διεξοδικά την κατάσταση και να ενημερώσει το Συμβούλιο".

Με βάση τη μακρά συμμετοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών της στον τομέα του βάμβακος στην Αφρική και τη μακρόχρονη σχέση της με την αφρικανική ήπειρο στο πλαίσιο των διαδοχικών συμβάσεων της Λομέ και σήμερα της συμφωνίας του Κοτονού, καθώς και το ρόλο της ως σημαντικότερου εμπορικού εταίρου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει την εγκαθίδρυση εταιρικής σχέσης μεταξύ της Ένωσης και της Αφρικής με στόχο τη στήριξη της ανάπτυξης του τομέα του βάμβακος με ολοκληρωμένο, διαρθρωμένο και βιώσιμο τρόπο. Αν και οι τέσσερις δυτικοαφρικανικές και κεντροαφρικανικές χώρες, το Μαλί, το Μπενίν, η Μπουρκίνα Φάσο και το Τσαντ, δραστηριοποιήθηκαν περισσότερο στη διεθνή σκηνή για να τονίσουν τις προκλήσεις που θέτει ο τομέας βάμβακος, η ΕΕ προτείνει να διευρύνει την εταιρική σχέση σε όλες τις αφρικανικές χώρες ΑΚΕ η οικονομία των οποίων βασίζεται κατά μεγάλο μέρος σ' αυτό το προϊόν. Δεδομένου ότι η κατάσταση του τομέα βάμβακος και οι εθνικές προτεραιότητες μπορεί να διαφέρουν από μια χώρα σε άλλη, η συμμετοχή κάθε χώρας θα πρέπει να συζητηθεί και να συμφωνηθεί σε ατομική βάση.

Για να επιτύχει και να φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα, η πρωτοβουλία θα πρέπει να είναι ρεαλιστική και ταυτόχρονα ολοκληρωμένη και να περιλαμβάνει δράσεις σε τρία επίπεδα - διεθνές, περιφερειακό και εθνικό. Θα πρέπει να βασιστεί στην πείρα που αποκτήθηκε στο πλαίσιο παλαιότερης συνεργασίας, να συμπληρώνει τις υφιστάμενες πρωτοβουλίες αλλά και να ενσωματώσει τις νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τομέας. Στόχος της είναι να παρέχει κάποιες απαντήσεις στα προβλήματα που, σε μικροοικονομικό επίπεδο, επηρεάζουν τους παραγωγούς και το σύνολο του τομέα και, σε μακροοικονομικό επίπεδο, τις αντίστοιχες οικονομίες. Δεδομένης της φύσης των απαιτούμενων βελτιώσεων, η προτεινόμενη εταιρική σχέση θα πρέπει να έχει μακροπρόθεσμη προοπτική, καθώς και περιοδικές αξιολογήσεις που θα εγγυώνται την επάρκειά της σε ένα διαρκώς εξελισσόμενο πλαίσιο.

Για την αντιμετώπιση της κρίσης που πλήττει τις οικονομίες βάμβακος στην Αφρική με ρεαλιστικό, ολοκληρωμένο και βιώσιμο τρόπο, η προτεινόμενη εταιρική σχέση έχει δύο κύριους στόχους:

- Την επίτευξη πιο δίκαιων εμπορικών όρων στις διεθνείς αγορές βάμβακος.

- Τη στήριξη των αφρικανικών χωρών και περιοχών παραγωγής βάμβακος.

Ο δεύτερος στόχος υπερβαίνει το συγκεκριμένο αίτημα που διατυπώθηκε από τις χώρες της Δυτικής και Κεντρικής Αφρικής στον ΠΟΕ, αλλά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί ότι τα δύο προτεινόμενα στοιχεία είναι ουσιαστικά και αποτελούν ένα όλον που θα επιτρέψει την αντιμετώπιση του προβλήματος στο σύνολό του. Εξάλλου, ο στόχος της βελτίωσης των όρων της διεθνούς αγοράς στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων του ΠΟΕ είναι υλοποιήσιμος μόνο μεσοπρόθεσμα. Για την παγίωση και τη βελτίωση της κατάστασης, θα πρέπει παράλληλα να υπάρξουν και άλλες δραστηριότητες εστιασμένες εν μέρει σε βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα. Επιπλέον, οι χώρες θα μπορούν να επωφεληθούν από τη βελτίωση των όρων του διεθνούς εμπορίου μόνον εφόσον αντιμετωπιστούν οι αδυναμίες του δικού τους τομέα βάμβακος.

Η παρούσα πρόταση αποτελεί πρακτική εφαρμογή των αρχών και των αναλύσεων που περιλαμβάνονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με τις αλυσίδες βασικών γεωργικών προϊόντων, την εξάρτηση και τη φτώχεια - πρόταση προγράμματος δράσης της ΕΕ, που εγκρίθηκε παράλληλα με την παρούσα. Στο πλαίσιο αυτό, η παρούσα πρόταση για το βαμβάκι αποσκοπεί στο να εστιάσει τις προσπάθειες της Επιτροπής, των κρατών μελών, άλλων σημαντικών παραγόντων, της Παγκόσμιας Τράπεζας, του ΔΝΤ και άλλων ενδιαφερόμενων οργανισμών των Ηνωμένων Εθνών και, κυρίως, όλων των ενδιαφερομένων χωρών, σε μια σειρά μέτρων και δράσεων για την αντιμετώπιση των προβλημάτων του τομέα του βάμβακος.

3. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΩΝ ΤΩΝ ΑΦΡΙΚΑΝΙΚΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΒΑΜΒΑΚΟΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

3.1. Επίτευξη δικαιότερων όρων διεθνούς εμπορίου στην αγορά βάμβακος.

3.1.1. Ανάληψη δράσης στο πλαίσιο των γεωργικών διαπραγματεύσεων του ΠΟΕ

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστηρίζει την εξεύρεση αποτελεσματικής και συγκεκριμένης λύσης στο πλαίσιο των γεωργικών διαπραγματεύσεων του ΠΟΕ. Μόνο στο πλαίσιο αυτό θα μπορούν όλα τα μέλη του ΠΟΕ να διεξάγουν διαπραγματεύσεις με βάση τα αντίστοιχα συμφέροντά τους και ως εκ τούτου να επιτύχουν ισορροπημένη διευθέτηση για τη δίκαιη αντιμετώπιση των προβλημάτων τους στον τομέα του βάμβακος.

Η ένταξή του στις γεωργικές διαπραγματεύσεις δεν σημαίνει ωστόσο ότι το ζήτημα του βάμβακος χάνει την ιδιαιτερότητά του. Αντιθέτως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί ότι οι διαπραγματεύσεις θα μπορούν να τύχουν της αρμόζουσας προσοχής και τα αποτελέσματά τους θα μπορούν ενδεχομένως να εφαρμοστούν με βάση ειδικά χρονοδιαγράμματα.

Η Επιτροπή δεν υποστηρίζει την έννοια της χρηματικής αντιστάθμισης που προτείνουν το Μαλί, το Μπενίν, η Μπουρκίνα Φάσο και το Τσαντ, διότι δεν προβλέπεται με βάση τους κανόνες του ΠΟΕ. Προτείνει ωστόσο μια πλήρη σειρά πρωτοβουλιών που περιλαμβάνουν πτυχές για την πρόσβαση στην αγορά, τον ανταγωνισμό στις εξαγωγές και τις εγχώριες ενισχύσεις.

3.1.2. Πρόσβαση στην αγορά

Η βελτίωση της πρόσβασης στην αγορά είναι ο ακρογωνιαίος λίθος όλων των δραστηριοτήτων που συνδέονται με τις συναλλαγές. Χωρίς την πλήρη και άνευ περιορισμών πρόσβαση σε όλες τις σημαντικές αγορές, οι δυνατότητες ύπαρξης και ενδεχομένως επέκτασης της βαμβακοπαραγωγής στην Αφρική θα παραμείνουν περιορισμένες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί ότι όλες οι ανεπτυγμένες χώρες θα πρέπει, τουλάχιστον, να ακολουθήσουν το δρόμο που χάραξε η ΕΕ με την πρωτοβουλία «Όλα εκτός από τα όπλα» (Everything but Arms - EBA) και να ανοίξουν πλήρως τις αγορές τους σε όλα τα προϊόντα και, ειδικότερα, στο βαμβάκι και στα προϊόντα με βάση το βαμβάκι, από όλες τις ΛΑΧ. Πράγματι, η ΕΕ είναι μία από τις κυριότερες εισαγωγικές αγορές για το αφρικανικό βαμβάκι. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το μελλοντικό άνοιγμα και άλλων σημαντικών ανεπτυγμένων αγορών για τις ΛΑΧ και άλλες χώρες θα δημιουργήσει σημαντικές νέες ευκαιρίες για τις χώρες παραγωγής και εξαγωγής βάμβακος.

Επιπλέον, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι σήμερα, οι αγορές με τη δυναμικότερη εξέλιξη είναι οι αγορές των πιο προηγμένων αναπτυσσόμενων χωρών. Πράγματι, οι οικονομίες της νότιας και της ανατολικής Ασίας καθίστανται όλο και πιο σημαντικοί εισαγωγείς βάμβακος. Ως εκ τούτου, η συμβολή τους είναι υψίστης σημασίας και θα πρέπει τουλάχιστον να παρέχουν απεριόριστη πρόσβαση στο βαμβάκι από τις Λιγότερο Ανεπτυγμένες Χώρες.

Η κλιμάκωση των δασμών, ήτοι, η αύξηση των δασμών σε συνάρτηση με το βαθμό μεταποίησης, καθιστά δυσκολότερη την ανάπτυξη αλυσίδων βιομηχανικής μεταποίησης στις χώρες παραγωγής πρώτων υλών. Ως εκ τούτου, η κλιμάκωση των δασμών επιδρά αρνητικά στις δυνατότητες ανάπτυξης κλωστοϋφαντουργίας με βάση την τοπική βαμβακοπαραγωγή. Αν και η ΕΕ, στο πλαίσιο των προτιμησιακών καθεστώτων, παρείχε απεριόριστη πρόσβαση στην αγορά για όλα τα κλωστοϋφαντουργικά και τα συναφή προϊόντα από τις χώρες ΑΚΕ, το φαινόμενο της κλιμάκωσης υπάρχει ακόμη σε άλλες σημαντικές μεγάλες αγορές. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα υποστηρίξει τις προσπάθειες αντιμετώπισης του προβλήματος κατά τις διαπραγματεύσεις σχετικά με την πρόσβαση στην αγορά για τα μη γεωργικά προϊόντα. Παράλληλα, η γενικευμένη ελευθέρωση στο πλαίσιο του ΠΟΕ είναι δυνατόν να διαβρώσει τις προτιμήσεις των οποίων απολαύουν οι αναπτυσσόμενες χώρες παραγωγής βάμβακος. Σε περίπτωση που δημιουργηθούν προβλήματα στις αφρικανικές χώρες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εξετάσει το θέμα αυτό κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων.

3.1.3. Ανταγωνισμός των εξαγωγών

Η επιδότηση των εξαγωγών από ισχυρούς ανταγωνιστές ενδέχεται να διακυβεύσει την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων από τις αναπτυσσόμενες χώρες, όπως του αφρικανικού βάμβακος, και να αποδυναμώσει τη θέση τους στις εξαγωγικές αγορές. Κατά τις διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο του ΠΟΕ, όλες οι μορφές επιδοτήσεων που χορηγούνται στις εξαγωγές βάμβακος πρέπει να εξεταστούν ενόψει της μείωσής τους, είτε καθορίζονται στο πλαίσιο ρητών και αναγνωρίσιμων καθεστώτων είτε ενσωματώνονται στο πλαίσιο άλλων μηχανισμών όπως οι επιδοτούμενες εξαγωγικές πιστώσεις. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν εφαρμόζει καμία μορφή επιδότησης στις εξαγωγές βάμβακος, σε αντίθεση με άλλους μεγάλους παραγωγούς όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες. Η Επιτροπή θεωρεί ότι όλες οι επιδοτήσεις που χορηγούνται για προϊόντα τα οποία, όπως το βαμβάκι, παρουσιάζουν ενδιαφέρον για τις αναπτυσσόμενες χώρες, πρέπει να εξαλειφθούν. Θα επιδιώξει αυτό το στόχο στο πλαίσιο του προγράμματος της Ντόχα για την ανάπτυξη προκειμένου να εξασφαλίσει, κατά το δυνατόν, ίσους όρους ανταγωνισμού για τους εξαγωγείς βάμβακος της Αφρικής.

3.1.4. Εγχώρια στήριξη

Όσον αφορά τις εγχώριες ενισχύσεις στον τομέα, η επιδότηση της παραγωγής μπορεί να προκαλέσει διατάραξη της αγοράς δεδομένου ότι θα οδηγήσει σε αύξηση της παραγωγής και των εξαγωγών. Τα αποτελέσματα αυτά θα είναι ενδεχομένως αρνητικά για τους παραγωγούς των φτωχότερων χωρών που δεν απολαύουν αντίστοιχης στήριξης. Επομένως, όλες οι δράσεις υπέρ των αφρικανών βαμβακοπαραγωγών, για να είναι αποτελεσματικές, θα πρέπει να εστιαστούν στην ουσιαστική μείωση της εγχώριας στήριξης του βάμβακος που προκαλεί στρέβλωση της αγοράς και του εμπορίου. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτίθεται να επιδιώξει την επίτευξη αυτού του στόχου κατά τις γεωργικές διαπραγματεύσεις που θα διεξαχθούν στο πλαίσιο του προγράμματος της Ντόχα για την ανάπτυξη.

Όπως αναφέρθηκε, η ΕΕ αντιπροσωπεύει μόνο το 2% της παγκόσμιας παραγωγής και ως εκ τούτου, δεν διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των τιμών. Εντούτοις, για να μειώσει τις επιδράσεις, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε προσφάτως να αποσυνδέσει από την παραγωγή το 60% της εγχώριας στήριξης που παρέχει, δηλαδή, να την χορηγεί στους γεωργούς υπό μορφή άμεσων ενισχύσεων ανεξαρτήτως του επιπέδου παραγωγής. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτρέπει το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο να υποστηρίξουν ανεπιφύλακτα τα προτεινόμενα μέτρα για να εξασφαλιστεί η ταχεία έγκριση και η πιστή εφαρμογή τους. Θα καταβάλει προσπάθειες, στο πλαίσιο του προγράμματος της Ντόχα για την ανάπτυξη, έτσι ώστε οι μεγάλες χώρες βαμβακοπαραγωγής που επί του παρόντος χορηγούν ενισχύσεις που διαταράσσουν την παραγωγή, να δεσμευτούν να αναλάβουν μεταρρυθμίσεις ανάλογες με εκείνες που έχει εγκαινιάσει η ΕΕ.

Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα καθιερώσει μηχανισμό για την παρακολούθηση των επιδράσεων των καθεστώτων επιδοτήσεων και των μεταρρυθμιστικών μέτρων της στην παραγωγή και στο εμπόριο βάμβακος και καλεί όλους τους σημαντικούς παράγοντες των αγορών βάμβακος που χορηγούν εγχώριες ενισχύσεις να ασπαστούν αυτή την ιδέα. Ο μηχανισμός αυτός θα βελτιώσει τη διαφάνεια των ενδεχόμενων επιδράσεων στις διεθνείς αγορές και συναλλαγές και θα συμβάλει στην καλύτερη εκτίμηση της ανάγκης για περαιτέρω μεταρρυθμιστικά μέτρα.

3.1.5. Τεχνική βοήθεια σε εμπορικά θέματα- στήριξη των βαμβακοπαραγωγών των αναπτυσσόμενων χωρών για την προάσπιση των συμφερόντων τους.

Τέλος, είναι εμφανώς σημαντικό να υποστηριχθούν οι αφρικανικές χώρες να προσδιορίσουν, να διατυπώσουν και να προασπίσουν τα συμφέροντά τους στον τομέα του βάμβακος στο πλαίσιο του πολυμερούς εμπορίου. Για το σκοπό αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει την πρόθεση να χορηγήσει τους κατάλληλους πόρους. Ήδη διατίθενται πόροι για τη συνδεδεμένη με το εμπόριο τεχνική βοήθεια και για την ενίσχυση της ικανότητας, ύψους 10 εκατ. ευρώ και 20 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο των μηχανισμών στήριξης του ΠΟΕ και των συμφωνιών οικονομικής εταιρικής σχέσης αντίστοιχα. Επίσης, νέος μηχανισμός στήριξης συναφούς με το εμπόριο που εγκρίθηκε προσφάτως, με κονδύλιο 50 εκατ. ευρώ, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον ίδιο σκοπό. Εξάλλου, τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν αναλάβει διάφορες δράσεις που ενισχύουν και θα συνεχίσουν να ενισχύουν την ικανότητα των αφρικανικών χωρών παραγωγής βάμβακος σε θέματα εμπορίου.

3.2. Υποστήριξη χωρών και περιοχών βαμβακοπαραγωγής στην Αφρική

Όπως τονίστηκε στην ανακοίνωση της Επιτροπής με θέμα τις αλυσίδες βασικών γεωργικών προϊόντων, την εξάρτηση και τη φτώχεια, οι γενικοί στόχοι του σχεδίου για την υποστήριξη των αναπτυσσόμενων χωρών που εξαρτώνται από βασικά προϊόντα θα πρέπει να είναι η βελτίωση του εισοδήματος των παραγωγών και η μείωση της αστάθειας των εισοδημάτων τόσο σε επίπεδο παραγωγού όσο και σε μακροοικονομικό επίπεδο. Οι κύριοι άξονες αυτής της δράσης είναι η ανάπτυξη εθνικών και διεθνών πολιτικών για τα βασικά προϊόντα, η αντιμετώπιση της μακροχρόνιας πτώσης των τιμών, η διαχείριση των κινδύνων που απειλούν τα βασικά προϊόντα και η πρόσβαση στη χρηματοδότηση, η διαφοροποίηση των παραδοσιακών προϊόντων, η επιτυχής ενσωμάτωση στο διεθνές σύστημα συναλλαγών και η ενίσχυση των βιώσιμων εταιρικών πρακτικών και των επενδύσεων σε αναπτυσσόμενες χώρες που εξαρτώνται από βασικά προϊόντα.

3.2.1. Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των οικονομιών των αφρικανικών βαμβακοπαραγωγών χωρών

3.2.1.1. Κύριες πτυχές της στήριξης των περιοχών βαμβακοπαραγωγής.

Η βελτίωση των οικονομιών βάμβακος των αφρικανικών χωρών αποτελεί μέρος της γενικότερης προβληματικής της ανάπτυξης και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να στηρίζεται στα αναπτυξιακά σχέδια χωρών και περιοχών (και, ειδικότερα, να συνδέεται με την καταπολέμηση της φτώχειας και τη συναφή στρατηγική για τη μείωση της φτώχειας). Στο πλαίσιο αυτό, η εθνική συμμετοχή αποτελεί ουσιαστική πτυχή κάθε προγράμματος που αποσκοπεί στην ενίσχυση του τομέα βάμβακος.

Οι κύριοι στόχοι αυτού του προγράμματος εκτίθενται στη συνέχεια. Τα στοιχεία αυτά εφαρμόζονται σε διαφορετικό βαθμό σε διάφορες χώρες και περιοχές, αναλόγως των ειδικών συνθηκών τους. Ο κατάλογός τους δεν είναι απαραίτητα εξαντλητικός και πρέπει να προσαρμόζονται σε εθνική βάση. Ειδικότερα, όσον αφορά το χρονοδιάγραμμα, οι προτεραιότητες παρέμβασης μπορούν να ποικίλλουν από μία χώρα σε άλλη, σε συνάρτηση με την πρόοδο των τομεακών μεταρρυθμίσεων που έχουν αναλάβει οι περισσότερες χώρες.

- Σε επίπεδο χωρών και περιοχών παραγωγής βάμβακος: προσαρμογή και ενεργή υποκίνηση της εφαρμογής ολοκληρωμένων σχεδίων αειφόρου ανάπτυξης των βαμβακοπαραγωγών περιοχών. Αυτό απαιτεί εξέταση του γενικότερου πλαισίου περιφερειακής και τοπικής ανάπτυξης, με την αρμόζουσα προσοχή στα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και υγειονομικά θέματα. Τα βασικά στοιχεία αυτού του πλαισίου περιλαμβάνουν την κατάλληλη υποδομή, καθώς και την αποκεντρωμένη διοικητική και διαχειριστική ικανότητα, αλλά κυρίως, την ενίσχυση της διακυβέρνησης σε όλα τα επίπεδα.

Επιπλέον, δεδομένου ότι οι αγροτικές οικονομίες που ενσωματώνουν τον τομέα βάμβακος καθίστανται τρωτές, ενίοτε λόγω υπερβολικής εξάρτησης από ένα και μοναδικό βασικό προϊόν, η σφαιρική προσέγγιση της ανάπτυξης αυτών των περιοχών θα πρέπει να ευνοεί τη διαφοροποίηση μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, γύρω από τον τομέα του βάμβακος. Οι επιλογές διαφοροποίησης για τη μείωση της φτώχειας θα μπορούσαν να προσανατολιστούν ταυτόχρονα προς τις καλλιέργειες βασικών προϊόντων και τις νέες ή τις πιο παραδοσιακές καλλιέργειες εμπορεύσιμων προϊόντων, που θα συμπλήρωναν την βαμβακοπαραγωγή. Η στήριξη της διαφοροποίησης μπορεί να πραγματοποιηθεί συγκεκριμένα στον τομέα της στήριξης του ιδιωτικού τομέα, της τεχνολογικής καινοτομίας και της ανάπτυξης στρατηγικής σε κυβερνητικό επίπεδο.

- Σε επίπεδο πολιτικής και θεσμικού περιβάλλοντος στον τομέα του βάμβακος (σε εθνική-περιφερειακή, εθνική και περιφερειακή κλίμακα): ενίσχυση της ανάπτυξης πολιτικών και θεσμών συναφών με το βαμβάκι, που θα επιτρέψουν την ανάληψη τομεακών μεταρρυθμίσεων με κύριο στόχο τη διασφάλιση των συμφερόντων των γεωργών και την τόνωση της ανάπτυξης του ιδιωτικού τομέα και, ταυτόχρονα, τη διασφάλιση της συμπληρωματικότητας των παρεμβάσεων του ιδιωτικού τομέα. Οι πολιτικές (μεταξύ άλλων, στον τομέα των τιμών) θα πρέπει να βασίζονται σε γνώση του τομέα σε βάθος καθώς και των ιδιαιτεροτήτων του σε εθνικό επίπεδο. Είναι γενικά παραδεκτό ότι η άρση των θεσμικών εμποδίων που απομένουν στον τομέα του βάμβακος σε πολλές χώρες θα μπορούσε να συνεπάγεται σημαντικά οφέλη από πλευράς αποδοτικότητας. Αυτό ισχύει για τα θεσμικά όργανα σε όλα τα επίπεδα της αλυσίδας (ισχυρές οργανώσεις παραγωγών, αποδοτικός βιομηχανικός τομέας, στοχοθετημένες παρεμβάσεις του ιδιωτικού τομέα), καθώς και, σε γενικό επίπεδο, για τους θεσμούς της αγοράς εργασίας. Απαιτούνται λειτουργικές θεσμικές ρυθμίσεις για να εξασφαλισθεί η παροχή ουσιαστικών υπηρεσιών στον τομέα (χρηματοδοτικών, συμβουλευτικών, εισροές, εμπορία, κ.λπ.). Οι διεπαγγελματικοί φορείς, με ίση αντιπροσώπευση όλων των κρίκων της αλυσίδας, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του τομέα. Ως εκ τούτου, η λειτουργία τους πρέπει να ενισχυθεί.

- Στο επίπεδο της αλυσίδας βάμβακος: ενθάρρυνση των επενδύσεων στις δραστηριότητες ολοκλήρωσης της διαδικασίας παραγωγής και εμπορίας βάμβακος (αλυσίδα βάμβακος). Οι δραστηριότητες αυτές περιλαμβάνουν την ανάπτυξη της κάθετης διαφοροποίησης και της βιομηχανικής μεταποίησης, με στόχο την αύξηση της προστιθέμενης αξίας των προϊόντων βάμβακος καταγωγής Αφρικής και τη διασφάλιση της δίκαιης κατανομής των κερδών σε όλη την έκταση της αλυσίδας. Όλες οι δυνατότητες θα πρέπει να διερευνηθούν και να αναπτυχθούν με μια περιφερειακή προοπτική, με βάση τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των διαφόρων χωρών. Θα πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη οι τάσεις του διεθνούς εμπορίου κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και οι προσπάθειες να επικεντρωθούν σε συγκεκριμένες περιφερειακές και εξαγωγικές αγορές. Ειδικές αγορές (θεμιτό εμπόριο και βιολογικές καλλιέργειες) που δημιουργούν δυνατότητες για προστιθέμενη αξία στην αγορά βάμβακος, πρέπει επίσης να εξεταστούν λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο της αλυσίδας.

- Σε επίπεδο βαμβακοπαραγωγών: προαγωγή των τεχνολογικών καινοτομιών και της προσαρμογής στον αφρικανικό τομέα βάμβακος, ιδίως σε επίπεδο μικροκαλλιεργητών. Για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας, θα πρέπει, όπως συμβαίνει με τους σημαντικούς διεθνείς παραγωγούς, να μειωθεί το κόστος παραγωγής, να περιοριστούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις και να αναβαθμιστεί η ποιότητα παραγωγής και εργασίας. Η ανάπτυξη ειδικών προϊόντων, όπως του βιολογικού βάμβακος και του βάμβακος που είναι αποτέλεσμα θεμιτού εμπορίου, απαιτεί επίσης ιδιαίτερες τεχνικές και διαχειριστικές ικανότητες. Σ' αυτήν την προοπτική, η έρευνα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο όπως και η εξέλιξη των ρυθμιστικών κανόνων, η κατάρτιση και η αποτελεσματική παροχή υπηρεσιών και εισροών στους παραγωγούς.

- Σε επίπεδο διεθνούς αγοράς βάμβακος: ενίσχυση των μεριδίων του αφρικανικού βάμβακος στη διεθνή αγορά, ιδιαίτερα χάρη στη αναγνώριση της ποιότητας. Για το σκοπό αυτό, θα πρέπει, για τη διαφοροποίηση των ποιοτήτων των ινών, να υποστηριχθεί η καθιέρωση ενός παγκόσμιου συστήματος ταξινόμησης βάμβακος, με τη συμμετοχή του αφρικανικού τομέα βάμβακος, καθώς και να εξασφαλισθεί η ικανότητα εφαρμογής ενός παρόμοιου συστήματος στην Αφρική.

3.2.1.2. Αξιοποίηση των συμφωνιών οικονομικής εταιρικής σχέσης για την ανάπτυξη των οικονομιών των χωρών βαμβακοπαραγωγής

Η ΕΕ διεξάγει επί του παρόντος διαπραγματεύσεις με τις χώρες ΑΚΕ για την εγκαθίδρυση συμφωνιών οικονομικής εταιρικής σχέσης. Οι διαπραγματεύσεις αυτές έχουν στόχο να θέσουν το εμπόριο στην υπηρεσία της ανάπτυξης και ως εκ τούτου παρέχουν ιδανική ευκαιρία για στήριξη του τομέα βάμβακος. Οι συμφωνίες οικονομικής εταιρικής σχέσης συνδυάζουν την πρόσβαση στην αγορά με διατάξεις επί όλων των συναφών με το εμπόριο τομέων, την περιφερειακή ολοκλήρωση και τις περαιτέρω δραστηριότητες αναπτυξιακής συνεργασίας. Δεδομένου ότι το βαμβάκι και τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα των χωρών ΑΚΕ έχουν ήδη πλήρη πρόσβαση στην αγορά της ΕΕ, οι εν λόγω συμφωνίες δεν θα προσθέσουν περαιτέρω προοπτικές στο πλαίσιο αυτό, αν και μπορούν να ανοίξουν περισσότερο την αγορά σε άλλα προϊόντα, ευνοώντας έτσι τη διαφοροποίηση. Επιπλέον, όσον αφορά τους συναφείς με το εμπόριο τομείς και την περιφερειακή ολοκλήρωση, οι συμφωνίες οικονομικής εταιρικής σχέσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητα του τομέα του βάμβακος και να του δημιουργήσουν νέες προοπτικές.

Ως εκ τούτου, η προσοχή θα εστιαστεί στην αναζήτηση και στην υιοθέτηση κατάλληλων λύσεων στον τομέα της διευκόλυνσης των συναλλαγών και των επενδυτικών ρητρών. Οι περίκλειστες χώρες παραγωγής βάμβακος παραδείγματος χάρη, θα μπορούν αναμφίβολα να επωφεληθούν από περιφερειακές λύσεις σε θέματα διαμετακόμισης που λαμβάνονται στο πλαίσιο συμφωνιών διευκόλυνσης των συναλλαγών, ενώ η μεγαλύτερη ικανότητα πρόβλεψης και η αξιοπιστία της προστασίας των επενδύσεων καθώς και η εναρμόνιση των περιφερειακών αγορών θα συμβάλουν στην προσέλκυση άμεσων, ξένων ή τοπικών επενδύσεων. Προβλέπεται επίσης να χρησιμοποιηθεί ο μηχανισμός περιφερειακών προπαρασκευαστικών επιχειρησιακών ομάδων (task forces), για τη σύνδεση και την υποστήριξη αυτών των διατάξεων και για την εφαρμογή τους στο πλαίσιο δράσεων συνεργασίας για την ανάπτυξη.

3.2.2. Θέσπιση πλαισίου για τη μείωση των επιπτώσεων από την αστάθεια των τιμών.

Η αστάθεια των τιμών αναγνωρίζεται ως μία από τις κυριότερες αιτίες δυσχερειών για τους βαμβακοπαραγωγούς και τις οικονομίες που εξαρτώνται από το βαμβάκι. Η προτεινόμενη εταιρική σχέση για τη στήριξη της ανάπτυξης του τομέα αναμένεται επομένως να παρέχει ένα πλαίσιο καινοτομιών για την αντιμετώπιση των συνεπειών αυτού του προβλήματος, ειδικότερα με τα εξής:

- Τη στήριξη των βαμβακοπαραγωγών έτσι ώστε να έχουν πρόσβαση, κυρίως μέσω των εκκοκκιστών, σε μηχανισμούς βασισμένους στην αγορά για τη διαχείριση των κινδύνων που αφορούν τα εισοδήματα. Μια πρώτη μορφή βοήθειας συνίσταται στην ενίσχυση της ικανότητας και στην παροχή τεχνικής βοήθειας και αναμένεται να λάβει υπόψη την αποκτηθείσα πείρα στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας της Διεθνούς Τράπεζας για τη διαχείριση των κινδύνων που συνδέονται με τα βασικά προϊόντα, που αποσκοπεί στην προσέγγιση των εν δυνάμει αγοραστών και των διεθνών προμηθευτών μηχανισμών διαχείρισης κινδύνων ενώ εστιάζεται στα βασικά προϊόντα από την οπτική της μείωσης της φτώχειας. Θα μπορούσε να εξεταστεί μια δεύτερη μορφή στήριξης, συγκεκριμένα, η δημιουργία περιφερειακού ασφαλιστικού ταμείου, για τη στήριξη των μέσων που βασίζονται στην αγορά.

- Την προτροπή των διεθνών χρηματοπιστωτικών οργανισμών (ΔΝΤ, Διεθνής Τράπεζα, κ.λπ.) για την ενσωμάτωση διατάξεων που να επιτρέπουν την αντιμετώπιση των διακυμάνσεων των τιμών των βασικών προϊόντων στους μηχανισμούς τους (διευκόλυνση για την οικονομική ανάπτυξη και τη μείωση της φτώχειας, πίστωση για τη στρατηγική για τη μείωση της φτώχειας, αντισταθμιστική χρηματοδοτική διευκόλυνση). Θα πρέπει ακόμη να εξετάσουν το ενδεχόμενο χορήγησης, όπως στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας υπέρ των φτωχότερων υπερχρεωμένων χωρών, πρόσθετων μέτρων ελάφρυνσης του χρέους, σε περίπτωση εξωτερικών κρίσεων που συνεπάγονται μείωση των εσόδων από τις εξαγωγές.

- Την επανεξέταση του μέσου FLEX, για να διευκολυνθεί η πρόσβαση των χωρών ΑΚΕ σε αυτό, το οποίο υποστηρίζει τους εθνικούς προϋπολογισμούς σε περίπτωση σοβαρών απωλειών δημοσίων εσόδων, ως συνέπεια της απότομης πτώσης των εσόδων από τις εξαγωγές. Η Επιτροπή προτίθεται να προτείνει το Μάιο του 2004 στο Συμβούλιο Υπουργών ΑΚΕ-ΕΚ τις κατάλληλες τροποποιήσεις στο παράρτημα ΙΙ της συμφωνίας του Κοτονού, έτσι ώστε να μπορέσουν να εφαρμοστούν ήδη οι νέοι όροι για τις περιπτώσεις που αναφέρονται στο 2003.

4. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΚΑΙ ΠΗΓΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ

Η διαδικασία καθορισμού του πεδίου εφαρμογής και των μέτρων της εταιρικής σχέσης θα απαιτήσει τη συμβολή των κρατών μελών και ιδίως των ενδιαφερόμενων χωρών βαμβακοπαραγωγής. Η Επιτροπή θα μεριμνήσει ιδιαίτερα για το στενό συντονισμό των δραστηριοτήτων της με εκείνες των κρατών μελών και άλλων παραγόντων όπως της Διεθνούς Τράπεζας και του ΔΝΤ, σε αναζήτηση συνεργιών και συμπληρωματικών δράσεων. Στην προοπτική αυτή, θα πραγματοποιηθούν κατάλληλες ενέργειες διαβούλευσης και συντονισμού. Μεταξύ άλλων, το πρώτο εξάμηνο του 2004, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτίθεται να διοργανώσει σεμινάριο για τα εν λόγω θέματα με τη συμμετοχή όλων των ενεχόμενων μερών και των ενδιαφερόμενων κρατών μελών.

Ως συγκεκριμένο βήμα προς την εφαρμογή του παραπάνω προγράμματος, στο βαθμό που συνδέεται με τα στοιχεία της αναπτυξιακής της συνεργασίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει τη δημιουργία επιχειρησιακών ομάδων (task forces) «βαμβάκι», για τις ενδιαφερόμενες περιοχές, αποτελούμενων από αντιπροσώπους των κυβερνήσεων, της Επιτροπής και άλλους σημαντικούς παράγοντες, με στόχο την εξέταση, την ενθάρρυνση και το συντονισμό των δράσεων λαμβάνοντας υπόψη τις υφιστάμενες διαδικασίες και παρεμβάσεις. Οι εν λόγω επιχειρησιακές ομάδες θα συνεδριάζουν ως υποομάδες των περιφερειακών προπαρασκευαστικών επιχειρησιακών ομάδων που έχουν συσταθεί σε διάφορες περιοχές ΑΚΕ για να εξασφαλίσουν τη σύνδεση μεταξύ των συμφωνιών οικονομικής εταιρικής σχέσης και της συνεργασίας για την ανάπτυξη.

Δεδομένου ότι η παρούσα πρωτοβουλία προτείνεται με τη μορφή εταιρικής σχέσης μεταξύ της ΕΕ και των ενδιαφερομένων χωρών και περιοχών της Αφρικής, η έννοια των κοινών προσπαθειών προς όφελος του τομέα του βάμβακος είναι πρωταρχική. Αυτό σημαίνει ότι οι ενδιαφερόμενες χώρες αποδεικνύουν με συγκεκριμένο τρόπο τη δέσμευσή τους να αναπτύξουν τον τομέα βάμβακος στο πλαίσιο εθνικών πολιτικών, πιστώσεων του προϋπολογισμού και προγραμμάτων βοήθειας.

Όσον αφορά τη χρηματοδότηση δραστηριοτήτων για τη στήριξη του βάμβακος της Αφρικής, η εταιρική σχέση βασίζεται σε ήδη υφιστάμενα σημαντικά μέσα και διευκολύνσεις που μπορούν, σε συνεργασία με τις ενδιαφερόμενες χώρες, να επανεστιαστούν και να χρησιμοποιηθούν για να στηρίξουν τις περιοχές βαμβακοπαραγωγής. Όπως προαναφέρθηκε, διατίθενται 10 εκατ. ευρώ από το μηχανισμό στήριξης του ΠΟΕ, 20 εκατ. ευρώ από το μηχανισμό στήριξης των συμφωνιών οικονομικής εταιρικής σχέσης και το μελλοντικό ποσό των 50 εκατ. ευρώ από το μηχανισμό Trade.Com για τη χρηματοδότηση της άμεσα συνδεδεμένης με το εμπόριο βοήθειας που χρειάζεται ο τομέας (διαβουλεύσεις, καθορισμός θέσεων, συμβουλευτικές ενέργειες, διαπραγματεύσεις, κ.λπ.).

Όσον αφορά τη γενικότερη ανάπτυξη του τομέα του βάμβακος, μπορεί να χρησιμοποιηθεί η υπάρχουσα χρηματοδότηση από εθνικά και περιφερειακά ενδεικτικά προγράμματα στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάπτυξης (ΕΤΑ). Η ενδιάμεση επανεξέταση των διαφόρων στρατηγικών των χωρών ΑΚΕ και των προγραμματισμένων χορηγήσεων θα πραγματοποιηθεί το 2004. Θα είναι σημαντική ευκαιρία για τις ενδιαφερόμενες χώρες, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, να επανεξετάσουν τις ισχύουσες προτεραιότητες χρηματοδότησης (στο πλαίσιο του καλούμενου συνολικού κονδυλίου Α) και ενδεχομένως να αποδώσουν μεγαλύτερη προτεραιότητα στα θέματα που συνδέονται με το βαμβάκι όπως η γεωργία και η αγροτική ανάπτυξη, λαμβάνοντας υπόψη ότι η συνολική χρηματοδότηση για τις ιδιαίτερα αποδοτικές χώρες θα αυξηθεί. Σε περίπτωση που τα εν λόγω κεφάλαια δεν επαρκούν, θα μπορούσε να υπάρξει, εκτός από το σύστημα FLEX, η δυνατότητα, υπό προϋποθέσεις που πρέπει να συζητηθούν και να συμφωνηθούν, να αντληθούν κονδύλια από τη συμπληρωματική χρηματοδότηση που προβλέπεται για κάθε χώρα σε περίπτωση έκτακτων αναγκών (συνολικό κονδύλιο Β).

Σε περιφερειακό επίπεδο, τα περιφερειακά ενδεικτικά προγράμματα προβλέπουν χορηγήσεις για την περιφερειακή ολοκλήρωση και το εμπόριο, που θεωρούνται ως τομείς επικέντρωσης, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν προς όφελος του τομέα βάμβακος. Αυτό θα μπορούσε ειδικότερα να πραγματοποιηθεί σε στενό συντονισμό με τις συναφείς δραστηριότητες στο πλαίσιο της συμφωνίας οικονομικής εταιρικής σχέσης και, φυσικά, με τις εθνικές δράσεις. Η Επιτροπή έχει την πρόθεση να προτείνει την εξασφάλιση πρόσθετης χρηματοδότησης για το βαμβάκι στο πλαίσιο της καλούμενης διευκόλυνσης για τη συνεργασία ενδο-ΑΚΕ.

Όσον αφορά την αστάθεια των τιμών, η προβλεπόμενη επανεξέταση των όρων εφαρμογής του μηχανισμού FLEX θα οδηγήσει σε πρόσθετη δημοσιονομική στήριξη για να μπορέσουν οι χώρες να αντιμετωπίσουν τις δημοσιονομικές συνέπειες της πτώσης των εσόδων από τις εξαγωγές.

Επίσης, μπορούν να αναμένονται συνεισφορές από τα κράτη μέλη και άλλους χορηγούς βοήθειας που θα αποτελέσουν μέρος του συντονισμού.

Παράρτημα: Αριθμητικά στοιχεία και παρατηρήσεις για το διεθνές εμπόριο βάμβακος

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Πηγή: Foreign Agriculture Service (FAS)-online

Σημασία του βάμβακος για τη Δυτική και την Κεντρική Αφρική

* Το 2001-2002, η Δυτική και η Κεντρική Αφρική παρήγαγαν 1,1 εκατ. τόνους, που αντιστοιχούν σε 5,1% της παγκόσμιας παραγωγής, και εξήγαγαν 801.000 τόνους βάμβακος, που αντιπροσωπεύουν 12,7% του διεθνούς εμπορίου.

* Το χρονικό διάστημα 1998-1999, το βαμβάκι αντιπροσώπευε το 30% των συνολικών εξαγωγών του Μαλί, το 40% των εξαγωγών του Μπενίν, το 33% των εξαγωγών του Τσαντ, και το 44% των εξαγωγών της Μπουρκίνα Φάσο.

Αγορά της ΕΕ

* Το 2001-2, η παραγωγή της ΕΕ ανήλθε στο 2,6% της παγκόσμιας παραγωγής και οι εξαγωγές της ΕΕ ανήλθαν στο 4,7% των διεθνών εξαγωγών βάμβακος.

* Η ΕΕ είναι καθαρός εισαγωγέας βάμβακος και ο μεγαλύτερος εισαγωγέας βάμβακος στον κόσμο. Το 2002, το ένα τρίτο περίπου των εισαγωγών προήλθαν από τη Δυτική και την Κεντρική Αφρική.

* Το 20% έως 80% των εξαγωγών βάμβακος του Μαλί, του Μπενίν, της Μπουρκίνα Φάσο και του Τσαντ εισάγονται στην ΕΕ.