ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Συνδέσεις υψηλών ταχυτήτων στην Ευρώπη: πρόσφατες εξελίξεις στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών

Σύνοψη

Οι τεχνολογίες των πληροφοριών και των επικοινωνιών (ΤΠΕ/ICT) είναι μια από τις σημαντικές δυναμικές συμβολές για ανάπτυξη στις σύγχρονες οικονομίες. Συμβάλλουν στον μετασχηματισμό των οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων, οδηγούν σε μεγαλύτερη αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας και ενδυναμώνουν την οικονομική και κοινωνική συνοχή. Τέσσερα χρόνια έπειτα από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισαβόνας, η δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος για τη διάδοση των ΤΠΕ παραμένει σημαντική ευθύνη των υπεύθυνων για τη χάραξη πολιτικής. Για τον λόγο αυτό, η εαρινή έκθεση του 2004 υπενθυμίζει τη σημασία που έχουν οι πολιτικές της κοινωνίας της πληροφορίας για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Επίσης, καλείται η Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να αναλάβουν δράση στους τομείς εκείνους που θεωρούνται στρατηγικής σημασίας για την ευρωπαϊκή ανάπτυξη.

Ο τομέας των ηλεκτρονικών επικοινωνιών διαδραματίζει σημαντικό ρόλο εξαιτίας του μεγέθους, του δυναμισμού και του αντίκτυπου που έχει σε όλες σχεδόν τις λοιπές οικονομικές δραστηριότητες. Από πρόσφατα στοιχεία προκύπτει ότι είχε τη μεγαλύτερη συμβολή στην αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας στην Ευρώπη.

Ο τομέας, που παρουσίασε ταχέα ανάπτυξη στα τέλη της δεκαετίας του '90, αντιμετώπισε απότομη πτωτική πορεία το 2000. Έπειτα από δύο έτη σταθεροποίησης, φαίνεται ότι το 2004 οι συνθήκες είναι ευνοϊκές ώστε να επιστρέψει σε υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης. Οι βελτιωμένες οικονομικές συνθήκες των φορέων εκμετάλλευσης σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενη ανάπτυξη του εισοδήματος που προέρχεται από τις υπηρεσίες δημιουργούν τις συνθήκες για την ανάκαμψη του τομέα. Αειφόρος ανάπτυξη για τον τομέα μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω αναβίωσης των κεφαλαιουχικών δαπανών και περαιτέρω εισαγωγής και εγκατάστασης νέων καινοτόμων υπηρεσιών. Προς τούτο απαιτούνται δράσεις για τη διευκόλυνση της εγκατάστασης της απαιτούμενης υποδομής, ευρυζωνικών και κινητών επικοινωνιών τρίτης γενιάς (3G).

Στην παρούσα ανακοίνωση υπογραμμίζεται η ανάγκη για ανάληψη πολιτικής δέσμευσης με βάθος χρόνου ώστε να βελτιωθεί η αποτελεσματική χρήση των ΤΠΕ στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ προσδιορίζονται δράσεις για την άρση των εμποδίων για περαιτέρω επενδύσεις. Συγκεκριμένα:

* Το νέο πλαίσιο κανονιστικών ρυθμίσεων για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες βελτιώνει την ανταγωνιστικότητα και παρέχει προβλέψιμο νομικό περιβάλλον βελτιώνοντας την ασφάλεια των επενδυτών. Κατά το 2004, κράτη μέλη που δεν έχουν ακόμα ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις τους ως προς τις κανονιστικές ρυθμίσεις θα πρέπει να εξασφαλίσουν την πλήρη και αποτελεσματική εφαρμογή τους. Η Επιτροπή θα συνεργαστεί με τις οικείες εθνικές ρυθμιστικές αρχές ώστε να ολοκληρωθούν οι εργασίες σχετικά με τα μέσα προστασίας.

* Η Επιτροπή συγκρότησε το 2003 πλατφόρμα για κινητές επικοινωνίες και τεχνολογίες, με σκοπό τον προσδιορισμό των απόψεων των ενδιαφερομένων σχετικά με προκλήσεις όσον αφορά τη διευκόλυνση της εγκατάστασης δικτύων τρίτης γενιάς. Δεδομένου ότι οι βασικές προκλήσεις θίγουν ευρύ φάσμα πεδίων, η Επιτροπή πρόκειται να τα εξετάσει στο πλαίσιο ανακοίνωσής της προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Για την επιτάχυνση των εργασιών σε θέματα διαλειτουργικότητας πρόκειται η Επιτροπή να συγκεντρώσει τους σχετικούς συντελεστές και φορείς μέσω του προγράμματος πλαισίου της για Ε&Α. Το σχέδιο δράσης eEurope 2005 είναι το μέσο με το οποίο επιδιώκεται η ενθάρρυνση της χρήσης των ΤΠΕ. Το Συμβούλιο καλείται να υποστηρίξει τη διαδικασία της ενδιάμεσης επανεξέτασης του eEurope.

* Στο πλαίσιο του eEurope, τα κράτη μέλη που δεν έχουν ακόμα καθορίσει εθνική στρατηγική για τις ευρυζωνικές επικοινωνίες καλούνται να το πράξουν το ταχύτερο δυνατό. Με βάση την εθνική τους στρατηγική, θα πρέπει να ενθαρρύνουν έργα ταχείας εκκίνησης που θα αντιμετωπίζουν το ψηφιακό χάσμα. Η Επιτροπή πρόκειται να υποβάλει έκθεση προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με τις εθνικές ευρυζωνικές στρατηγικές. Πρόκειται επίσης να συνεργαστεί με την βομηχανία για την αντιμετώπιση θεμάτων που είναι πιθανό να παρεμποδίσουν την ανάπτυξη νέων καινοτόμων υπηρεσιών (συστήματα DRM - ψηφιακή διαχείριση δικαιωμάτων, διαλειτουργικότητα, μικροπληρωμές κ.λπ.). Οι εργασίες αυτές θα στοχεύουν στη διευκόλυνση της ανάπτυξης υπηρεσιών, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη λοιπά καίρια ενδιαφέροντα, όπως είναι η οικονομική σταθερότητα και η εμπιστοσύνη των καταναλωτών.

Για να μεγιστοποιήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση τον αντίκτυπο από τις ΤΠΕ ως κινητήρα ανάπτυξης, παραγωγικότητας και δημιουργίας θέσεων εργασίας, είναι απαραίτητο να προχωρήσει στις διάφορες δράσεις που προσδιορίζονται στην παρούσα ανακοίνωση. Πρόκειται για μεμονωμένους κρίκους μιας αλυσίδας που μπορεί να φέρει την Ένωση εγγύτερα στους στόχους της στρατηγικής της Λισαβόνας, για την αειφόρο ανάπτυξη και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Για την επιτυχία απαιτείται η ενίσχυση της πολιτικής δέσμευσης για μια κοινωνία της γνώσης, η οποία ήταν προφανής τον Μάρτιο του 2000, όταν δρομολογήθηκε αρχικά η στρατηγική της Λισαβόνας. Είναι επομένως σημαντικό το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να δώσει σαφές πολιτικό σήμα λαμβάνοντας τα απαραίτητα μέτρα για την ενίσχυση των συνθηκών στις οποίες θα μπορέσουν να ευδοκιμήσουν οι ευρωπαϊκές βιομηχανίες των τεχνολογιών των πληροφοριών και επικοινωνιών.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

1. Εισαγωγή

2. Ανάπτυξη και παραγωγικότητα: ο ρόλος των ΤΠΕ

3. Πρόσφατες εξελίξεις στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών

3.1. Γενικές εξελίξεις

3.2. Εξελίξεις στις ευρυζωνικές και στις κινητές επικοινωνίες τρίτης γενιάς

4. Προκλήσεις πολιτικής

4.1. Προκλήσεις για τις κανονιστικές ρυθμίσεις

4.2. Αυξανόμενη κάλυψη υποεξυπηρετούμενων περιοχών

4.3. Τόνωση της ζήτησης

4.4 Κινητές επικοινωνίες τρίτης γενιάς

5. Συμπεράσματα

1. Εισαγωγή

Οι τεχνολογίες των πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ) συγκαταλέγονται στις σημαντικές δυναμικές συμβολές για ανάπτυξη στις σύχρονες οικονομίες. Για την επίτευξη των φιλόδοξων οικονομικών και κοινωνικών στόχων που έχει θέσει, πρέπει η Ευρωπαϊκή Ένωση να ενισχύσει τις επενδύσεις σε ΤΠΕ και να ενθαρρύνει την αποτελεσματική τους χρήση σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή οικονομία.

Το μήνυμα αυτό υιοθέτησε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισαβόνας, τον Μάρτιο του 2000. Kατά συνέπεια, η Ευρωπαϊκή Ένωση δρομολόγησε το σχέδιο δράσης eEurope για να υποστηριχθεί η αφομοίωση των ΤΠΕ, ενέκρινε νέο πλαίσιο κανονιστικών ρυθμίσεων για τον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, καθώς και νέο Πρόγραμμα Πλαίσιο για την υποστήριξη της έρευνας στο πεδίο της κοινωνίας της πληροφορίας.

Η πολιτική δέσμευση της Λισαβόνας συνέπεσε με το ενθουσιώδες κλίμα υπέρ της "νέας οικονομίας". Παρά την ακόλουθη πτωτική πορεία του τομέα των ΤΠΕ, οι καινοτομίες συνεχίστηκαν και οι ΤΠΕ διαδόθηκαν ευρύτερα ως τεχνολογίες γενικής εφαρμογής: Συμβάλλουν στον μετασχηματισμό οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων, έχουν ως αποτέλεσμα μεγαλύτερη αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας, και ενδυναμώνουν την οικονομική και κοινωνική συνοχή. Για τον λόγο αυτό, έπειτα από μια τετραετία, η δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος για τη διάδοση των ΤΠΕ παραμένει σημαντική αρμοδιότητα των υπεύθυνων για τη χάραξη πολιτικής. Στην Εαρινή Εκθεση του 2004 [1] υπενθυμίζεται επομένως η σημασία που έχουν οι πολιτικές της κοινωνίας της πληροφορίας για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Απευθύνεται επίσης έκκληση για ανάληψη δράσης στους τομείς που θεωρείται ότι έχουν στρατηγική σημασία για την ευρωπαϊκή ανάπτυξη.

[1] COM(2004) 29

Ο τομέας των ηλεκτρονικών επικοινωνιών διαδραματίζει ανάλογο ρόλο εξαιτίας του μεγέθους, του δυναμισμού και του αντίκτυπου που έχει σε όλες σχεδόν τις λοιπές οικονομικές δραστηριότητες. Οι εξελίξεις στα πεδία αυτά παρακολουθούνται εκ του σύνεγγυς. Ανταποκρινόμενη στις δυσχέρειες που γνώρισε ο τομέας των ηλεκτρονικών επικοινωνιών το 2001-2002, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απηύθυνε ανακοίνωση [2] προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου 2003. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υιοθέτησε την ανάλυση της Επιτροπής και την κάλεσε να υποβάλλει νέα έκθεση σχετικά με τις πρόσφατες εξελίξεις πριν από το εαρινό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του 2004. Τον Δεκέμβριο του 2003, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζήτησε στην έκθεση αυτή να αναφερθούν θέματα σχετικά με την εγκατάσταση κινητών επικοινωνιών τρίτης γενιάς και υψηλής ταχύτητας (ευρυζωνικού) Ίντερνετ.

[2] Ηλεκτρονικές επικοινωνίες: η πορεία προς την οικονομία της γνώσης, COM(2003) 65.

Η παρούσα ανακοίνωση ανταποκρίνεται στα εν λόγω αιτήματα, εντοπίζει τις δράσεις που απαιτούνται για την άρση των φραγμών για περαιτέρω επενδύσεις, και τονίζει την ανάγκη ανάληψης μακροπρόθεσμης πολιτικής δέσμευσης για τη βελτίωση της αποτελεσματικής χρήσης των ΤΠΕ στην Ένωση. Στο δεύτερο τμήμα εξετάζονται οι λόγοι για τους οποίους οι ΤΠΕ είναι τόσο σημαντικές για την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα. Το τρίτο τμήμα πραγματεύεται τις πρόσφατες εξελίξεις στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, ιδίως όσον αφορά ευρυζωνικές και κινητές επικοινωνίες τρίτης γενιάς, ενώ στο τέταρτο γίνεται αναφορά στις προκλήσεις και στις απαντήσεις μέσω μέτρων πολιτικής.

2. Ανάπτυξη και παραγωγικότητα: ο ρόλος των ΤΠΕ

Οι ευρωπαϊκές οικονομικές επιδόσεις συνεχίζουν να είναι απογοητευτικές. Το 2003, η οικονομική ανάπτυξη σε πραγματικούς όρους ήταν μόλις 0,8%, στην πορεία του τρέχοντος έτους αναμένεται σημαντική βελτίωση, ενώ το 2005 η ανάπτυξη προβλέπεται να φθάσει τα 2,5%. Όπως αναφέρεται στην Εαρινή Εκθεση του 2004, το δυνητικό ποσοστό ανάπτυξης της ευρωπαϊκής οικονομίας συνεχίζει να κυμαίνεται γύρω στο 2% ετησίως, ενώ στόχος της στρατηγικής της Λισαβόνας είναι τουλάχιστον 3%.

Οι επιδόσεις αυτές έρχονται σε αντίθεση με τον δυναμισμό πολλών άλλων οικονομιών, ιδίως των Ηνωμένων Πολιτειών, που ανακάμπτουν από την ύφεση, επιστρέφοντας σε ποσοστά ανάπτυξης ανάλογα με αυτά του δεύτερου μισού της δεκαετίας του '90. Το χάσμα στην ανάπτυξη μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ προέκυψε ιδιαίτερα από τα μέσα της δεκαετίας του '90. Σε διάφορες μελέτες έχει επιχειρηθεί να εξηγηθεί το φαινόμενο, εστιάζοντας ιδιαίτερα στο ποσοστό ανάπτυξης της παραγωγικότητας της εργασίας.

Η παραγωγικότητα - το ποσό έργου ανά ώρα εργασίας - είναι καθοριστική ορίζουσα της δυνητικής ανάπτυξης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έτυχαν σημαντική επιτάχυνση της παραγωγικότητας της εργασίας ύστερα από τα μέσα της δεκαετίας του '90, ξεπερνώντας την αύξηση που παρουσίασε η ευρωπαϊκή παραγωγικότητα. Οι διαφορές στην αύξηση της παραγωγικότητας μεταξύ των δύο οικονομιών πιστεύεται ότι συνδέονται στενά με την παραγωγή και διάδοση των ΤΠΕ.

Διαπιστώνεται ευρύτερη συμφωνία ότι η παραγωγή ΤΠΕ έχει άμεση συμβολή στην εν γένει αύξηση της παραγωγικότητας και έχει επίσης συμβάλει σημαντικά στην επιτάχυνση των επιδόσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ανάλογο αποτέλεσμα προκύπτει και σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, μολονότι το μέγεθος του τομέα που παράγει ΤΠΕ είναι μικρότερο.

Οι απόψεις συγκλίνουν επίσης ως προς το ό,τι η διάδοση ΤΠΕ αποτελεί κύρια συμβολή στην αύξηση της παραγωγικότητας και σε άλλους τομείς της οικονομίας. Δεν αρκούν, ωστόσο, απλώς επενδύσεις σε υπολογιστές και σύγχρονες επικοινωνίες. Αυξήσεις στην παραγωγικότητα επιτυγχάνονται μόνον όταν οι εταιρείες αναδιοργανώνουν τις επιχειρηματικές δραστηριότητές τους και επενδύουν στην κατάρτιση. Τούτο είναι χρονοβόρο και, καθώς οι ευρωπαϊκές εταιρείες επενδύουν λιγότερα και αργότερα σε ΤΠΕ απ' ό,τι οι αμερικανοί ανταγωνιστές τους, αναμένεται χρονική καθυστέρηση στις αυξήσεις της παραγωγικότητας.

Από πρόσφατα εμπειρικά στοιχεία [3] επιβεβαιώνεται ότι το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης της παραγωγικότητας της εργασίας στις Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να αποδοθεί στους βιομηχανικούς κλάδους που είτε παράγουν ΤΠΕ είτε χρησιμοποιούν εντατικότερα τις ΤΠΕ. Η οικονομία των Ηνωμένων Εθνών υπερέβη τις επιδόσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης τόσο στη βιομηχανία παραγωγής ΤΠΕ (ημιαγωγοί και ηλεκτρονικός εξοπλισμός) όσο και στους κύριους κλάδους έντασης υπηρεσιών ΤΠΕ, δηλαδή στις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο. Η δύναμη της Ευρώπης βρίσκεται, ωστόσο, στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες: ο τομέας αυτός είχε και έχει τη μεγαλύτερη συμβολή στην ανάπτυξη της παραγωγικότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά τα τελευταία έτη.

[3] Van Ark, B. και Mahony, O. (2003), EU Productivity and Competitiveness: An Industry Perspective, http://europa.eu.int/comm/enterprise/ enterprise_policy/competitiveness/doc/eu_competitiveness_a_sectoral_perspective.pdf

Η πραγματοποίηση αυξήσεων στην παραγωγικότητα μέσω της ανάπτυξης, υιοθέτησης και αποτελεσματικής χρήσης νέων τεχνολογιών εξαρτάται, σε τελευταία ανάλυση, από το κατάλληλο για την ανάπτυξη οικονομικό περιβάλλον. Ο ισχυρότερος ανταγωνισμός στην αγορά, το ευνοϊκό κανονιστικό περιβάλλον και η άρση φραγμών εισόδου και εξόδου δημιουργούν μεγαλύτερα επενδυτικά κίνητρα σε νέες τεχνολογίες και διαδικασίες επιχειρήσεων.

Τα συμπεράσματα αυτά συνηγορούν υπέρ της επένδυσης σε ΤΠΕ, ιδίως δε επισημαίνουν την ανάγκη αποτελεσματικότερης χρήσης τους. Η πρόοδος σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις συνεπάγεται μεγαλύτερη ευελιξία στις αγορές προϊόντων και εργασίας με τη διευκόλυνση της αφομοίωσης νέων τεχνολογιών, την αναδιοργάνωση επιχειρηματικών πρακτικών και την επανεκατάρτιση του προσωπικού. Εξάλλου, για τον περιορισμό του χάσματος στην παραγωγικότητα θα πρέπει η Ευρωπαϊκή Ένωση να εκμεταλλευτεί το ανταγωνιστικό πλέον δίκτυο που της προσφέρει ο σφύζων τομέας των ηλεκτρονικών επικοινωνιών.

3. Πρόσφατες εξελίξεις στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών

Ο τομέας των ηλεκτρονικών επικοινωνιών παρουσίασε ταχεία ανάπτυξη στα τέλη της προηγούμενης δεκαετίας. Κατά το 2000 αντιμετώπισε απότομη καθοδική πορεία. Έπειτα από μια τριετία σταθεροποίησης, φαίνεται ότι το 2004 δημιουργήθηκαν συνθήκες κατάλληλες ώστε να επανακάμψει σε υψηλότερα ποσοστά ανάπτυξης.

Οι βελτιωμένες οικονομικές συνθήκες για τους φορείς εκμετάλλευσης, σε συνδυασμό με την συνεχιζόμενη ανάπτυξη του εισοδήματος από υπηρεσίες, δημιουργούν τις συνθήκες για την ανάκαμψη του τομέα. Πρέπει να αυξηθούν οι κεφαλαιουχικές δαπάνες και να γίνει περαιτέρω εγκατάσταση νέων καινοτόμων υπηρεσιών ώστε η συγκρατημένη επέκταση που παρατηρήθηκε το 2003 να μετατραπεί σε ανάπτυξη διαρκείας για τον τομέα.

3.1. Γενικές εξελίξεις

Η ταχεία ανάπτυξη του τομέα των ΤΠΕ στα τέλη της δεκαετίας του '90 είχε ως αποτέλεσμα υπερεπένδυση, υπερβολικά υψηλές αποτιμήσεις στις χρηματιστηριακές αγορές, ανέφικτα σε βάθος χρόνου επιχειρησιακά μοντέλα και υψηλά επίπεδα πληρωμών για άδειες κινητών επικοινωνιών τρίτης γενιάς σε ορισμένα κράτη μέλη. Η κατάρρευση των αποτιμήσεων βάσει τιμών της αγοράς το 2000 ακολουθήθηκε από μια χρονική περίοδο αυστηρής αναπροσαρμογής. Το υψηλό επίπεδο οφειλών τού τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών εξανάγκασε ορισμένους φορείς εκμετάλλευσης να εφαρμόσουν σχέδια σταθεροποίησης, καθυστερώντας την έναρξη εμπορικής εκμετάλλευσης δικτύων τρίτης γενιάς.

Η αναδιάρθρωση του χρέους και οι δραστηριότητες περικοπής δαπανών συνοδεύτηκαν από περιορισμό των κεφαλαιουχικών δαπανών. Η σύμπτυξη των επενδύσεων είχε σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο σε εταιρείες παραγωγής εξοπλισμού, όπου πραγματοποιείται το μεγαλύτερο μέρος της ερευνητικής και αναπτυξιακής προσπάθειας του τομέα. Περιορίστηκε επίσης η συνολική ικανότητα του τομέα να διατηρήσει τον ηγετικό του ρόλο στη δυναμική της καινοτομίας και παραγωγικότητας της κοινοτικής οικονομίας.

Σχεδόν τέσσερα έτη έπειτα από την κατάρρευση των αποτιμήσεων στις χρηματιστικές αγορές, διαφαίνεται βελτίωση της κατάστασης του τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Κατά το 2003 παρατηρήθηκε συγκρατημένο ποσοστό επέκτασης. Εκτιμάται ότι τα έσοδα αυξήθηκαν κατά 2,6%, ποσοστό συγκρίσιμο με το αντίστοιχο της μεγέθυνσης του ονομαστικού ΑΕΠ [4]. Εάν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι οι τιμές συνέχισαν την πτωτική τους τάση, το πραγματικό ποσοστό επέκτασης του τομέα είναι μεγαλύτερο από το αντίστοιχο της υπόλοιπης οικονομίας.

[4] Στη μεγέθυνση του ονομαστικού ΑΕΠ δεν λαμβάνεται υπόψη ο πληθωρισμός, και είναι υψηλότερη από την μεγέθυνση του ΑΕΠ σε πραγματικούς όρους.

Περισσότερο ολοκληρωμένη εικόνα προκύπτει από τις τάσεις στα δύο κύρια σκέλη του τομέα ηλεκτρονικών επικοινωνιών, το σκέλος των επενδύσεων και το σκέλος του εξοπλισμού.

Το μεγαλύτερο μέρος της συνολικής αύξησης του εισοδήματος του τομέα προήλθε από το σκέλος των υπηρεσιών. Η μεγέθυνσή του κατά το 2003 εκτιμάται ότι έφθασε ποσοστό 4%, κυρίως χάρη στη διάθεση των κινητών υπηρεσιών που συμπληρώθηκε από τη συνεχιζόμενη επέκταση των ευρυζωνικών υπηρεσιών και υπηρεσιών Ίντερνετ. Μεγαλύτερα έσοδα, αυξήσεις κερδών [5] και συνεχιζόμενος περιορισμός σε κεφαλαιακές δαπάνες αποτελούν ένδειξη βελτίωσης των οικονομικών συνθηκών των συντελεστών της αγοράς. Ο σοβαρός περιορισμός των επενδυτικών δραστηριοτήτων περιορίστηκε κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2003, συμβάλλοντας όπως ο λόγος κεφαλαιακών δαπανών προς τα έσοδα να τείνει προς σταθερό ποσοστό τάξης μεγέθους 12 έως 15%. Για την επιστροφή σε διατηρήσιμη αναπτυξιακή πορεία απαιτείται αναβίωση των κεφαλαιακών δαπανών.

[5] Οι διάφοροι δείκτες κερδοφορίας είναι οι EBITDA (Earnings Before Interest, Taxes, Depreciation and Amortisation - Κέρδη προ τόκων, φόροι και αποσβέσεων), καθαρές ταμειακές ροές προς ίδια κεφάλαια, καθαρά λειτουργικά κέρδη.

Ο περιορισμός των επενδύσεων συνέβαλε στην βελτίωση των οικονομικών θεμελιωδών μεγεθών του σκέλους των υπηρεσιών, αλλά σε περιορισμό της ζήτησης στο σκέλος εξοπλισμών του τομέα. Στο εσωτερικό του τελευταίου, η αγορά εξοπλισμού τελικών χρηστών εκτιμάται ότι έχει μειωθεί κατά 2,3% και η αγορά εξοπλισμού δικτύου κατά 5,4% στην πορεία του 2003 [6]. Τα στοιχεία από τον κλάδο των κινητών επικοινωνιών είναι, ωστόσο, ανάμεικτα. ορισμένες εταιρείες παρουσιάζουν θετικό ρυθμό ανάπτυξης, ενώ άλλες καταγράφουν καθαρές απώλειες. Η επίδοση φαίνεται ότι συνδέεται ευθέως με τις πωλήσεις στην αγορά εξοπλισμού τελικών χρηστών.

[6] Εκτιμήσεις EITO, Ενημέρωση Οκτωβρίου 2003.

Κάθε αναζωογόνηση στις κεφαλαιακές δαπάνες στο σκέλος των υπηρεσιών θα οδηγήσει ευθέως σε υψηλότερες πωλήσεις εξοπλισμού. Οι προοπτικές για το 2004 εξαρτώνται κατά συνέπεια σε μεγάλο βαθμό από την ικανότητα του τομέα να επαναπροσελκύσει επενδύσεις. Το ποσοστό των επενδύσεων θα επηρεαστεί από τη δράση του δημοσίου: η υλοποίηση του νέου πλαισίου κανονιστικών ρυθμίσεων θα εξασφαλίσει μεγαλύτερη νομική προβλεψιμότητα. η υλοποίηση εθνικών ευρυζωνικών στρατηγικών θα δημιουργήσει πρόσθετη ζήτηση. η άρση κανονιστικών και τεχνολογικών φραγμών θα διευκολύνει την έναρξη της εμπορικής εκμετάλλευσης δικτύων τρίτης γενιάς.

Προαπαιτούμενο για περισσότερες επενδύσεις είναι η συνεχιζόμενη αύξηση των κερδών από τις υπηρεσίες. Λόγω των ανταγωνιστικών πιέσεων έχουν περικοπεί τα περιθώρια για τις παραδοσιακές υπηρεσίες, ενώ ο τομέας πρέπει να επιτύχει να προσελκύσει πελάτες μέσω της παροχής καινοτόμων υπηρεσιών σε ανταγωνιστικές τιμές. Με την παροχή φωνής μέσω του πρωτοκόλλου του Ίντερνετ, λόγω χάρη, η φωνή μεταδίδεται ως ψηφιακή πληροφορία μέσω του Ίντερνετ και δικτύων τρίτης γενιάς. Τα υψίρρυθμα (υψηλών ταχυτήτων) δίκτυα διευκολύνουν επίσης την ανταλλαγή δεδομένων, προσφέροντας την ευκαιρία διανομής εντελώς νέων υπηρεσιών.

Η Επιτροπή πρότεινε οδηγία σχετικά με τις υπηρεσίες στην Εσωτερική Αγορά, αποσκοπώντας στη βελτίωση του περιβάλλοντος κανονιστικών ρυθμίσεων για ευρύτατο φάσμα υπηρεσιών στην ΕΕ [7]. Μολονότι η πρόταση δεν πραγματεύεται θέματα που καλύπτει το νέο πλαίσιο κανονιστικών ρυθμίσεων για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες, αποβλέπει στο να επωφεληθούν όλοι οι χρήστες υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων και αυτών του τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, μέσω της άρσης των φραγμών στην παροχή υπηρεσιών καθώς και της διάδοσης της καινοτομίας.

[7] COM(2004) 2

Καθώς οι ευρυζωνικές επικοινωνίες καθίστανται συνηθέστερες στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις, και με την εξέλιξη των υψίρρυθμων ασύρματων δικτύων, οι καλύτερες προοπτικές για αύξηση των κερδών προέρχονται από καινοτόμες υπηρεσίες που παρέχονται μέσω της υποδομής αυτής. Η περαιτέρω ανάπτυξη των ευρυζωνικών και κινητών επικοινωνιών τρίτης γενιάς είναι επομένως απαραίτητος όρος για την σταθεροποίηση της διαδικασίας ανάκαμψης.

3.2. Εξελίξεις στις ευρυζωνικές και στις κινητές επικοινωνίες τρίτης γενιάς

>ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΓΡΑΦΗΚΟ>

Η ταχεία ανάπτυξη των ευρυζωνικών συνδέσεων σε ολόκληρη την Ευρώπη ήταν η θετικότερη εξέλιξη στον τομέα κατά το 2003. Το τελευταίο δωδεκάμηνο διπλασιάστηκε ο αριθμός των συνδρομητών. Έως τον Οκτώβριο του 2003 υπήρχαν περίπου 20 εκατομμύρια συνδέσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ψηφιακή συνδρομητική γραμμή (DSL [8]), που διατίθεται μέσω του τηλεφωνικού δικτύου, είναι η ευρύτερα διαδεδομένη (ποσοστό 73% των συνδρομητών) και ταχύτερα αναπτυσσόμενη πλατφόρμα, ακολουθούμενη από τους καλωδιακούς διαποδιαμορφωτές. Οι λοιπές τεχνολογικές πλατφόρμες βρίσκονται ακόμα στις αρχικές φάσεις, με λίγους μόνο συνδρομητές.

[8] Digital Subscriber Line - Ψηφιακή συνδρομητική γραμμή.

Η ανάπτυξη δεν είναι ενιαία σε ολόκληρη την Ένωση. μεταξύ των κρατών μελών παρατηρούνται μεγάλες διακυμάνσεις στο ποσοστό διείσδυσης των ευρυζωνικών (το ποσοστό διείσδυσης ορίζεται ως ο αριθμός των ευρυζωνικών συνδρομητών ως ποσοστό του συνολικού πληθυσμού, βλ. σχήμα 2). Ορισμένες χώρες της ΕΕ παρουσιάζουν καλές επιδόσεις με υψηλότερα ποσοστά διείσδυσης από ό,τι οι Ηνωμένες Πολιτείες, μολονότι έπονται μετά τη Νότια Κορέα [9], το Χογκ Κόγκ, τον Καναδά και την Ταϊβάν. Σε πολλά λιγότερο ανεπτυγμένα κράτη μέλη παρατηρήθηκε πρόσφατα επιτάχυνση των ρυθμών αύξησης, με ενδεχόμενο να φθάσουν τα προηγούμενα. Οι θετικές αυτές εξελίξεις δεν πρέπει να υπερεκτιμηθούν: η ανάπτυξη των ευρυζωνικών στα κράτη με τις καλύτερες επιδόσεις παρουσιάζει σημεία κορεσμού. Εάν συνεχιστεί αυτή η τάση ενδέχεται να μην μπορέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση να φθάσει στο επίπεδο των κύριων διεθνών ανταγωνιστών της.

[9] Σύμφωνα με την ITU, "Η Δημοκρατία της Κορέας εκτιμάται ότι προηγείται κατά μια τετραετία από τον παγκόσμιο μέσο όρο όσον αφορά την προσέλκυση χρηστών του Ίντερνετ σε ευρυζωνικές συνδέσεις. Η κρίσιμη μάζα επιτεύχθηκε ήδη το 2000 και έκτοτε παρατηρήθηκε ταχεία απογείωση. Η διείσδυση στα νοικοκυριά έχει επί του παρόντος φθάσει στα δύο τρίτα του πληθυσμού της Κορέας. Από τα ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά της κορεατικής εμπειρίας είναι ότι πολλοί από τους νέους ευρυζωνικούς χρήστες δεν είχαν προηγούμενη στενοζωνική πρόσβαση στο Ίντερνετ, αλλά έγιναν για πρώτη φορά συνδρομητές σε υπηρεσίες του Ίντερνετ ως χρήστες ευρυζωνικών συνδέσεων." (ITU, "Birth of broadband", 2003, σ. 3).

>ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΓΡΑΦΗΚΟ>

Όσον αφορά τις κινητές επικοινωνίες, η εξέλιξη από τη δεύτερη στην τρίτη γενιά συνεπάγεται την ανάπτυξη νέων υπηρεσιών που βασίζονται στη δυνατότητα μεταφοράς μεγάλου ποσού δεδομένων. Κατά συνέπεια, οι επικοινωνίες τρίτης γενιάς θα παράσχουν στις επιχειρήσεις νέες ευκαιρίες για επίτευξη μεγαλύτερης παραγωγικότητας.

Στην ανάπτυξη στον κινητό τομέα κατευθύνεται από υπηρεσίες που παρέχονται μέσω τεχνολογιών δεύτερης (2G) και ενδιάμεσης γενιάς (2,5G), με αποτέλεσμα υψηλό βαθμό διείσδυσης και μεγάλα κέρδη. Οι αγορές τρίτης γενιάς αρχίζουν να αναπτύσσονται με γρήγορους ρυθμούς. είναι διαθέσιμες σε πέντε κράτη μέλη. Οι συνδρομές πληθύνονται ενώ οι φορείς εκμετάλλευσης προτείνουν περισσότερο συγκεκριμένη εικόνα των νέων υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένης της διομότιμης μεταφοράς δεδομένων. Στο μεγαλύτερο μέρος τους, οι φορείς εκμετάλλευσης ενδιαφέρονται να μην επαναλάβουν τα λάθη το παρελθόντος διαθέτοντας νέες υπηρεσίες και όχι νέα τεχνολογία. Τούτο όμως έχει ως δυσάρεστο παράπλευρο αποτέλεσμα ότι σε πολλά κράτη μέλη, προσφέρει χαμηλή δημόσια ορατότητα (προβολή) των τεχνολογιών τρίτης γενιάς.

Συμπερασματικά, τόσο η ευρυζωνική όσο και η αγορά τρίτης γενιάς καθίστανται τα πλέον δυναμικά τμήματα της αγοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Πρέπει, ωστόσο, να αντιμετωπίσουμε επιτυχώς σημαντικές προκλήσεις ώστε να ανταποκριθούν στις προσδοκίες ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας.

4. Προκλήσεις πολιτικής

Η περαιτέρω εγκατάσταση νέων υπηρεσιών είναι κατά κύριο λόγο υπόθεση της αγοράς. Ωστόσο, τα επενδυτικά κίνητρα επηρεάζονται επίσης και από πολιτικές του δημοσίου: το νέο πλαίσιο κανονιστικών ρυθμίσεων για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες στοχεύει στην βελτίωση του ανταγωνισμού και στην τόνωση των επενδύσεων μέσω παροχής σαφούς και προβλέψιμου νομικού περιβάλλοντος. στις εθνικές ευρυζωνικές στρατηγικές περιλαμβάνεται παρέμβαση του δημοσίου για τη γεφύρωση του ψηφιακού χάσματος και για τη βελτίωση της ζήτησης μέσω της σύνδεσης των συναφών δημόσιων διοικήσεων. για την εμπορική εκμετάλλευση δικτύων τρίτης γενιάς απαιτείται ανάληψη δράσης του δημοσίου ώστε να αντιμετωπιστεί η άρση των φραγμών κανονιστικού και τεχνολογικού χαρακτήρα που απομένουν.

Πρόσφατες εξελίξεις και πρωτοβουλίες πολιτικής οδήγησαν σε εστίαση σε τέσσερα πεδία προτεραιότητας: βελτιωμένη νομική προβλεψιμότητα της κανονιστικής ρύθμισης, μεγαλύτερη ευρυζωνική κάλυψη απομακρυσμένων και αγροτικών περιοχών, τόνωση της ζήτησης, και προκλήσεις στην ανάπτυξη των τεχνολογιών τρίτης γενιάς.

4.1. Προκλήσεις για τις κανονιστικές ρυθμίσεις

Το νέο πλαίσιο κανονιστικών ρυθμίσεων σχεδιάστηκε για βελτίωση του ανταγωνισμού και τόνωση των επενδύσεων στην αγορά. Διευκολύνεται η είσοδος στην αγορά με βάση τεχνολογικά ουδέτερη προσέγγιση που συνεκτιμά τον αντίκτυπο της σύγκλισης. Το πλαίσιο είναι αρκετά ευέλικτο ώστε να προσαρμόζεται σε ταχέως μεταβαλλόμενες αγορές, δεδομένου ότι οι κανονιστικές ρυθμίσεις μπορούν να αρθούν μόλις οι αγορές κριθούν επαρκώς ανταγωνιστικές.

Με την παροχή προβλέψιμου νομικού περιβάλλοντος αυξάνεται η βεβαιότητα των επενδυτών και τονώνεται η εγκατάσταση καινοτόμων και προηγμένων υπηρεσιών για τους χρήστες. Η ύπαρξη σύγχρονης, οικονομικά αποδοτικής υποδομής επικοινωνιών αποτελεί καίριο παράγοντα ώθησης της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Καθυστερημένη, ελλιπής ή εσφαλμένη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των κρατών μελών προκαλεί αβεβαιότητα στην αγορά. Η Επιτροπή κίνησε διαδικασίες για παράβαση εναντίον σειράς κρατών μελών λόγω καθυστερημένης μεταφοράς, πρόκειται δε να συνεχίσει να ασκεί πιέσεις προς την κατεύθυνση πλήρους και αποτελεσματικής υλοποίησης σε εθνικό επίπεδο.

Η αποτελεσματική και έγκαιρη υλοποίηση του πλαισίου των κανονιστικών ρυθμίσεων για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες εκ μέρους των χωρών που θα προσχωρήσουν θα συμβάλει επίσης ουσιαστικά ώστε ο τομέας των επικοινωνιών στις χώρες αυτές, καθώς και η ευρύτερη οικονομία τους, να ευθυγραμμιστεί περισσότερο με τους αντίστοιχους στα υφιστάμενα κράτη μέλη. Η Επιτροπή καλεί επομένως τις χώρες που θα προσχωρήσουν να καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για ολοκλήρωση της διαδικασίας προσαρμογής των εθνικών νομοθεσιών τους, ώστε να εξασφαλιστεί η μεταφορά του πλαισίου έως την ημερομηνία προσχώρησης, την 1η Μαΐου 2004. Η ελευθέρωση των δικτύων και υπηρεσιών επικοινωνιών σε σύμμορφωση προς το νέο πλαίσιο κανονιστικών ρυθμίσεων αναμένεται ότι θα αποτελέσει σημαντική συμβολή στο δυναμικό των χωρών αυτών για οικονομική μεγέθυνση και τεχνολογική ανάπτυξη.

Η Επιτροπή συνεργάζεται με τις εθνικές ρυθμιστικές αρχές που είναι υπεύθυνες για την εφαρμογή του νέου πλαισίου στην κατεύθυνση εκπόνησης κατευθυντηρίων γραμμών σχετικά με τα διορθωτικά μέτρα που δύνανται να επιβληθούν σε εταιρείες που διαθέτουν σημαντική ισχύ σε συγκεκριμένες αγορές. Σκοπός είναι η συνεπέστερη εφαρμογή των διορθωτικών μέτρων, καθώς και η εκπόνηση εννοιολογικού πλαισίου που θα παρέχει κίνητρα για επενδύσεις σε σύγχρονες υποδομές, προσεγγίζοντας περισσότερο το χρονικό σημείο κατά το οποίο θα είναι δυνατό να αρθούν οι κανονιστικές ρυθμίσεις, καθώς θα έχει επιτευχθεί στην αγορά αποτελεσματικός βαθμός ανταγωνισμού.

Με τις κοινές αυτές εργασίες επιδιώκεται επίσης να υπάρξουν κατευθύνσεις σχετικά με την αντιμετώπιση των νέων αναδυόμενων αγορών. Όσον αφορά την τόνωση των επενδύσεων, στην οδηγία [10] αποσαφηνίζεται ότι για τις αναδυόμενες αγορές δεν πρέπει να ισχύσουν μη ενδεδειγμένες υποχρεώσεις.

[10] Οδηγία 2002/21/EΚ, αιτιολογική σκέψη 27.

Συνοψίζοντας:

* Το νέο πλαίσιο κανονιστικών ρυθμίσεων για ηλεκτρονικές επικοινωνίες όφειλε να είχε μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο έως τις 25 Ιουλίου 2003. Τα κράτη μέλη που δεν έχουν ακόμη εκπληρώσει τις κανονιστικές τους υποχρεώσεις θα πρέπει να εξασφαλίσουν πλήρη και αποτελεσματική εφαρμογή. τον Οκτώβριο του 2003 κινήθηκαν σχετικές διαδικασίες για παράβαση.

* Η Επιτροπή και οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές πρέπει να ολοκληρώσουν τις εργασίες σχετικά με τα διορθωτικά μέτρα που θα ισχύσουν για εταιρείες που διαθέτουν σημαντική ισχύ στην αγορά.

* Τα κράτη μέλη πρέπει να εξασφαλίσουν ότι για τις αναδυόμενες αγορές δεν θα ισχύσουν μη ενδεδειγμένες υποχρεώσεις.

4.2. Αυξανόμενη κάλυψη υποεξυπηρετούμενων περιοχών

Ορισμένες περιοχές ενδέχεται να αποκλειστούν από την παροχή ευρυζωνικών επικοινωνιών επειδή η εκτιμώμενη ζήτηση δεν επαρκεί για την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων. Οι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής έχουν, ωστόσο, επίγνωση ότι οι ευρυζωνικές επικοινωνίες είναι προς όφελος της συνοχής της Ένωσης. Χάρη σε βελτιωμένη διαδραστικότητα, οι ευρυζωνικές επικοινωνίες επιτρέπουν την ενεργό συμμετοχή γεωγραφικά απομονωμένων πολιτών στον κοινωνικό και δημοκρατικό βίο. Το επίπεδο ζωής τους βελτιώνεται γεφυρώνοντας την απόσταση, διευκολύνοντας την υγειονομική περίθαλψη, την εκπαίδευση και την πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες.

Η πρόσφατη ανάπτυξη στις ευρυζωνικές επικοινωνίες παρατηρείται κυρίως σε αστικές περιοχές (σχήμα 3). Όπως προκύπτει από ανταλλαγή εμπειριών σε επίπεδο ΕΕ τον Δεκέμβριο του 2003, περιφερειακές και τοπικές αρχές έχουν ήδη αναλάβει πρωτοβουλίες τόνωσης της εγκατάστασης υποδομών σε απομακρυσμένες και αγροτικές περιοχές. Η τεχνολογική τάση είναι πολλαπλή: στις σταθερές γραμμές, ορισμένοι δήμοι παρενέβησαν με την εγκατάσταση και εκμετάλλευση δακτυλίων οπτικής ίνας. στις ασύρματες γραμμές, εμφανίζονται διαρκώς συχνότερα λύσεις τύπου δορυφορικών και ασύρματων LAN. Με την ορθή πρακτική προβάλλεται επίσης ο ρόλος των πολιτικών ομαδοποίησης της ζήτησης σε αραιοκατοικημένες περιοχές για τον περιορισμό του κόστους της εγκατάστασης.

>ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΓΡΑΦΗΚΟ>

Η Επιτροπή αναγνωρίζει την ανάγκη δημόσιας παρέμβασης για την επιτάχυνση της κάλυψης υποεξυπηρετούμενων περιοχών, υπογραμμίζει όμως την ανάγκη τήρησης των κανονιστικών αρχών και της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού. Η παρέμβαση του δημοσίου μπορεί να συμπληρώνει τις ιδιωτικές επενδύσεις δεν θα πρέπει όμως να προκαταλαμβάνει πρωτοβουλίες του δημόσιου τομέα ούτε να στρεβλώνει τον ανταγωνισμό. Στις κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με κριτήρια και τρόπους χρήσης των Διαρθρωτικών Ταμείων για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες [11] που δημοσίευσε η Επιτροπή το 2003, παρουσιάζεται τρόπος εξισορρόπησης μεταξύ της υποστήριξης εκ μέρους του δημοσίου και των απαιτήσεων του ανταγωνισμού. Η εφαρμογή τους αναφέρεται σε κάθε μορφή δημόσιας χρηματοδότησης.

[11] Διατίθεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση:

http://europa.eu.int/comm/regional_policy/ sources/docoffic/working/sf2000_en.htm

Η ανακοίνωση σχετικά με την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για την Ανάπτυξη [12] έδωσε περαιτέρω ώθηση στην επέκταση της ευρυζωνικής κάλυψης. Αναγγέλθηκε το "έργο ταχείας εκκίνησης" για το ψηφιακό χάσμα, ώστε να επιταχυνθεί η παροχή ευρυζωνικής πρόσβασης σε υποεξυπηρετούμενες περιοχές μέσω τεχνολογικώς ουδέτερης προσέγγισης. Με τη δρομολόγηση έργου για τις Κινητές Επικοινωνίες και Τεχνολογίες υποστηρίζεται Ε&Α συναφής με κινητές επικοινωνίες τρίτης γενιάς και μετέπειτα. Τέλος, το ερευνητικό έργο δικτυακής υποδομής εστιάζει σε περαιτέρω αναβάθμιση του δικτύου Gιant που σήμερα συνδέει ανώτερα και ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα και ερευνητικά κέντρα στην Ευρώπη.

[12] Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την ανάπτυξη - Επενδύσεις στα δίκτυα και τη γνώση για την ανάπτυξη και την απασχόληση, COM(2003) 690

Συμπερασματικά:

* Τα κράτη μέλη όφειλαν να είχαν παρουσιάσει την εθνική ευρυζωνική στρατηγική τους πριν από το τέλος του 2003. Όσα δεν το έχουν ήδη πράξει καλούνται να ολοκληρώσουν την εθνική τους στρατηγική και να την υποβάλουν στην Επιτροπή χωρίς καθυστέρηση.

* Το Μάιο του 2004, η Επιτροπή θα δημοσιεύσει ανακοίνωση προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με τις εν λόγω εθνικές ευρυζωνικές στρατηγικές, συμπεριλαμβανομένων συστάσεων σχετικά με την εφαρμογή τους.

* Τα κράτη μέλη, σε συντονισμό με τις περιφέρειες, θα πρέπει να ενθαρρύνουν έργα ταχείας εκκίνησης για τις ευρυζωνικές επικοινωνίες και την καταπολέμηση του ψηφιακού χάσματος στο πλαίσιο της ενδιάμεσης επανεξέτασης των Διαρθρωτικών Ταμείων καθώς και με βάση την εθνική ευρυζωνική στρατηγική τους, με έμφαση στις απομακρυσμένες και γεωργικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένων των άκρως απόμακρων περιφερειών.

* Στο πλαίσιο eEurope, η Επιτροπή θα συγκροτήσει, τον Μάρτιο του 2004, φόρουμ σχετικά με το ψηφιακό χάσμα. Το φόρουμ αυτό θα συγκεντρώσει όλους τους ενδιαφερόμενους στο πεδίο της κοινωνίας της πληροφορίας και των ηλεκτρονικών επικοινωνιών ώστε να αναλυθούν τρόποι γεφύρωσης του ψηφιακού χάσματος. Στα μέσα Σεπτεμβρίου 2004, η Επιτροπή θα υποβάλει έκθεση σχετικά με τα πορίσματα του φόρουμ [13].

[13] Βλ. επίσης τη Λευκή Βίβλο Το Διάστημα: νέοι ευρωπαϊκοί ορίζοντες για μια διευρυνόμενη Ένωση. Σχέδιο δράσης για εφαρμογής της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Πολιτικής, COM(2003) 673.

4.3. Τόνωση της ζήτησης

Ενώ οι ευρυζωνικές επικοινωνίες διατίθενται ήδη για την πλειοψηφία των νοικοκυριών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μικρό μόνο τμήμα τους επέλεξε να συνδεθεί. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία, υφίσταται σημαντικό χάσμα μεταξύ της διαθέσιμης και της πραγματικής χρήσης της ευρυζωνικής υποδομής. Το κύριο θέμα για την ανάπτυξη της ευρυζωνικής αγοράς καθίσταται η αποδοχή της προσφοράς και όχι η εγκατάσταση.

Το χάσμα μεταξύ προσφοράς και ζήτησης μπορεί να εξηγηθεί με διάφοροους παράγοντες. Η αφομοίωση και η αποδοχή των νέων τεχνολογιών από τους καταναλωτές σχετίζεται ευθέως με την ευχρηστία. Άλλοι καθοριστικοί παράγοντες για την επιλογή των καταναλωτών είναι οι τιμές, σε συνδυασμό με τη διάθεση χρήσιμων καινοτόμων προηγμένων υπηρεσιών.

Εμπειρικά δεδομένα τεκμηριώνουν μεγάλες διαφορές στις τιμές και στην ταχύτητα μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλων περιφερειών. Από πρόσφατη μελέτη του ΟΟΣΑ [14] προκύπτει ότι η Κορέα και η Ιαπωνία προσφέρουν τις χαμηλότερες τιμές και την υψηλότερη ταχύτητα. Οι τιμές στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι υψηλότερες, όχι μόνο σε σύγκριση με τις ηγετικές αυτές οικονομίες, αλλά και με τη Βόρεια Αμερική. Οι υψηλότερες αυτές τιμές καθιστούν τις ευρυζωνικές επικοινωνίες σχετικά λιγότερο ελκυστικές για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

[14] Benchmarking Broadband Prices in the OECD. 2003 (DSTI/ICCP/TISP(2003)8)

Οι διαφορές στις τιμές και στην εξέλιξη των ευρυζωνικών επικοινωνιών αντικατοπτρίζουν εν μέρει διαφορετικό βαθμό ανάπτυξης του ανταγωνισμού. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σημαντική διείσδυση των ευρυζωνικών επικοινωνιών παρατηρείται σε κράτη μέλη με σχετικά μεγάλο βαθμό ανταγωνισμού στις προσφερόμενες ευκολίες. Η Επιτροπή έχει επανειλημμένα υπογραμμίσει την πεποίθησή της ότι αυτό το είδος ανταγωνισμού θα αποφέρει οφέλη όσον αφορά τη σχέση τιμών/επιδόσεων και ευρύτερη δυνατότητα επιλογής για τους καταναλωτές. Οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει συνεπώς να προσφέρουν κίνητρα ώστε οι ανταγωνιζόμενοι, βραχυπρόθεσμα, να επιδιώξουν πρόσβαση μέσω του κατεστημένου φορέα, ιδίως στην αγορά χονδρικής ευρυζωνικής πρόσβασης, κατά τρόπο που, μακροπρόθεσμα, θα ενθαρρύνει τους ανταγωνιζόμενους να συγκροτήσουν ιδιόκτητη υποδομή.

Η Επιτροπή ανέλυσε την κατάσταση του ανταγωνισμού στην αγορά ευρυζωνικών επικοινωνιών στην έκθεση του 2003 σχετικά με την εφαρμογή της κοινοτικής δέσμης κανονιστικών ρυθμίσεων στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες [15]. Μολονότι το μερίδιο αγοράς των κατεστημένων φορέων περιορίστηκε, κατά μέσο όρο, στη διάρκεια του 2002, ο ανταγωνισμός στην ευρωπαϊκή αγορά ευρυζωνικών επικοινωνιών παραμένει ασθενής.

[15] COM(2003) 715, Κανονιστική ρύθμιση των ευρωπαϊκών ηλεκτρονικών επικοινωνιών και αγορές κατά το 2003.

Οι τιμές των συνδέσεων δεν επαρκούν για την ερμηνεία της κατάστασης. Οι χρήστες του Ίντερνετ θα μεταβούν με διαρκώς αυξανόμενους ρυθμούς στην ευρυζωνική τεχνολογία εφόσον μπορούν να.έχουν πρόσβαση σε καινοτομικό περιεχόμενο, εφαρμογές και υπηρεσίες. Τα κράτη μέλη προωθούν την ανάπτυξη και χρήση επιγραμμικών υπηρεσιών στις δημόσιες υπηρεσίες (e-government), την υγεία (e-health) και την μάθηση (e-learning), ως τμήμα των εθνικών στρατηγικών τους. Στο σχέδιο δράσης eEurope 2005 [16] υπογραμμίζεται η σημασία που έχει η τόνωση της ζήτησης ώστε εταιρείες και ιδρύματα να χρησιμοποιούν αποτελεσματικότερα τις ΤΠΕ. Υποστηρίζονται επίσης πολιτικές ομαδοποίησης της ζήτησης ώστε να εξασφαλίζεται κρίσιμη μάζα χρηστών στις δημόσιες διοικήσεις.

[16] COM(2002) 263

Η διαλογικότητα/διαδραστικότητα παρέχει μια νέα διάσταση επίσης για τις επιχειρηματικές εφαρμογές και τις πελατοστρεφείς υπηρεσίες. Ωστόσο, τίθενται νέα θέματα καθώς η ευρυζωνική τεχνολογία ανοίγει τον δρόμο για την ανάπτυξη νέων προηγμένων εφαρμογών και ψηφιακών υπηρεσιών υψηλής ποιότητας.

Όπως προέκυψε και σε συνάντηση εργασίας της Επιτροπής, τον Ιούλιο του 2003, φορείς εκμετάλλευσης, πάροχοι υπηρεσιών Ίντερνετ, πάροχοι περιεχομένου, ραδιοτηλεοπτικοί φορείς και η βιομηχανία του θεάματος προσπαθούν να προσαρμόσουν τις δραστηριότητές τους μέσα από νέες μορφές εταιρικής συνεργασίας που υπερβαίνουν τα παραδοσιακά σύνορα. Οι συμμαχίες αυτές αποβλέπουν στην προσφορά συνθετότερου φάσματος υπηρεσιών, διατηρώντας την πρόσβαση για τους χρήστες και εξασφαλίζοντας επαρκή έσοδα. Ωστόσο, η ύπαρξη μακροπρόθεσμων αποκλειστικών συμβάσεων ενδέχεται να περιορίζει την πρόσβαση των παρόχων υπηρεσιών σε πρόσθετο περιεχόμενο, περιορίζοντας έτσι τον ανταγωνισμό.

Η ανάπτυξη νέων επιχειρηματικών μοντέλων θα εξαρτηθεί από την εξεύρεση λύσεων σε θέματα όπως: (i) η σύγκλιση μεταξύ ραδιοτηλεοπτικών και ευρυζωνικών οπτικοακουστικών υπηρεσιών. (ii) θέματα ασφάλειας και εμπιστοσύνης που προκύπτουν από την αυξημένη ευπάθεια των δικτύων εξαιτίας του "συνεχούς ανοικτού" χαρακτηριστικού των ευρυζωνικών επικοινωνιών. (iii) ενίσχυση ασφαλούς περιβάλλοντος για μικροπληρωμές. (iv) επιβολή δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας για προστατευόμενο περιεχόμενο μέσω κατάλληλης ψηφιακής διαχείρισης δικαιωμάτων (DRM). (v) ο απαιτούμενος βαθμός διαλειτουργικότητας.

Συγκεκριμένα:

* Η Επιτροπή θα συνεργαστεί με την βιομηχανία για την αντιμετώπιση των θεμάτων που ενδεχομένως θα εμποδίζουν την ανάπτυξη νέων επιχειρηματικών μοντέλων, όπως μικρο-πληρωμές, ασφάλεια και εμπιστοσύνη και διαλειτουργικότητα. Οι εργασίες αυτές θα στοχεύουν στη διευκόλυνση της ανάπτυξης υπηρεσιών, συνεκτιμώντας και άλλα θεμελιώδη μελήματα, όπως η οικονομική σταθερότητα και η εμπιστοσύνη των καταναλωτών.

* Η Επιτροπή πρόκειται, τον Μάρτιο του 2004, να συγκροτήσει μαζί με την βιομηχανία, ομάδα υψηλού επιπέδου για την αντιμετώπιση του θέματος των συστημάτων DRM.

* Η Επιτροπή θα παρακολουθήσει στενά το σύστημα απόκτησης μακροπρόθεσμων αποκλειστικών αδειών για πρόσθετο περιεχόμενο από φορείς εκμετάλλευσης με δεσπόζουσα θέση.

4.4 Κινητές επικοινωνίες τρίτης γενιάς

Η ανάπτυξη των υπηρεσιών δεδομένων σε σταθερά και ασύρματα δίκτυα αποτελεί πρόσφορη βάση για σταδιακή αλλά συνεχή μεταφορά μεγάλου αριθμού συνδρομητών κινητών επικοινωνιών σε τεχνολογία τρίτης γενιάς (3G). Ωστόσο, για την εγκατάσταση δικτύων (3G) και την έναρξη παροχής των αντίστοιχων υπηρεσιών συνεχίζουν να υπάρχουν διάφορα εμπόδια.

Συγκεκριμένα, οι διαφορετικές απαιτήσεις ως προς την εγκατάσταση και την έναρξη εκμετάλλευσης που υφίσταται μεταξύ των κρατών μελών έχουν επιπτώσεις εξαιτίας της απώλειας συνέργειας, που αντικατοπτρίζεται και σε εμπορικούς όρους. Παρομοίως, διαφορετικές διαδικασίες και όροι αδειοδότησης επιβαρύνουν τους φορείς εκμετάλλευσης και ενδέχεται να κατακερματίσουν την ενιαία αγορά. Η ύπαρξη, σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, ρυθμίσεων για μερισμό υποδομής στα δίκτυα είναι πιθανό ότι θα έχει θετικό πρακτικό αντίκτυπο για τους φορείς εκμετάλλευσης δικτύων. Επιπλέον, η δευτερογενής εμπορία ραδιοφάσματος, όπως πλέον επιτρέπεται με βάση το νέο πλαίσιο των κανονιστικών ρυθμίσεων, θα έχει θετικό αντίκτυπο στα κράτη μέλη που προτείνουν την εφαρμογή του.

Τα θέματα αυτά υπογραμμίστηκαν στην ανακοίνωση Η πορεία προς την οικονομία της γνώσης, όπου επισημάνθηκε η ανάγκη βελτιωμένου συντονισμού της εγκατάστασης του δικτύου. η ανάγκη κατευθύνσεων όσον αφορά τον μερισμό υποδομής δικτύου, που η Επιτροπή ικανοποίησε με τις δύο αποφάσεις του 2003 σχετικά με τον ανταγωνισμό. καθώς και περαιτέρω ανάλυση για θέματα δευτερογενούς εμπορίας, μέσω συνάντησης εργασίας που διοργανώθηκε τον Δεκέμβριο του 2003.

Το νέο πλαίσιο κανονιστικών ρυθμίσεων θα πρέπει να επιτρέπει στις ρυθμιστικές αρχές, με βάση την αρχή της αναλογικότητας, να επανεστιάσουν τις κανονιστικές ρυθμίσεις και να τις άρουν αμέσως μόλις εμπεδωθεί αποτελεσματικός ανταγωνισμός. Δεν θα πρέπει να ασκείται νέα ενδεδειγμένη κανονιστική ρύθμιση σε νέες και αναδυόμενες αγορές. Όσον αφορά το περιεχόμενο, η ζήτηση για υπηρεσίες 3G θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το εάν διατίθενται ελκυστικές προσφορές (τόσο στις υπηρεσίες όσο και ως προς τις τιμές) καθώς και από την βελτίωση της επιλογής των καταναλωτών. Η Επιτροπή θα διερευνήσει πιθανές περιοριστικές πρακτικές όσον αφορά την πώληση δικαιωμάτων αθλητικών εκδηλώσεων σε φορείς εκμετάλλευσης κινητών επικοινωνιών τρίτης γενιάς.

Η Επιτροπή συγκρότησε Πλατφόρμα για Κινητές Επικοινωνίες και Τεχνολογίες επιδιώκοντας τον προσδιορισμό των απόψεων των ενδιαφερόμενων αναφορικά με τις, βραχυπρόθεσμες, μέσες και μακροπρόθεσμες, βασικές προκλήσεις. Στην έκθεση που συνέταξε, η παραπάνω Πλατφόρμα καλεί την Επιτροπή να συντονίσει τη δράση όλων των σχετικών της συντελεστών. Από τον διάλογο με τον κλάδο προέκυψαν οι ακόλουθες βασικές προκλήσεις:

- Τα κράτη μέλη πρέπει να διευκολύνουν την φυσική εγκατάσταση δικτύων 3G, ιδίως με δεδομένο τις ενίοτε επαχθείς υποχρεώσεις ανάπτυξης και κάλυψης που περιλαμβάνονται στις άδειες. Όσον αφορά τα δικαιώματα διέλευσης δεν υπάρχει πλήρης επίγνωση των δυσχερειών κατά την απόκτηση των σχετικών αδειών, καθώς και ελλιπής συντονισμός μεταξύ των αρχών σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Επίσης, η εγκατάσταση παρεμποδίζεται, σε ορισμένα κράτη μέλη, από αυστηρότατες απαιτήσεις σχεδιασμού. Η επιτυχία των επικοινωνιών δεύτερης γενιάς (GSM) σε μεγάλο βαθμό προέκυψε από την αποτελεσματική διασυνεργασία δικτύων και συσκευών. Η ευρύτερη υιοθέτηση υπηρεσιών 3G θα εξαρτηθεί και αυτή από την διαλειτουργικότητα σε επίπεδο υπηρεσιών και εφαρμογών. Ο κλάδος και οι συναφείς φορείς τυποποίησης, όπως το έργο κοινοπραξίας τρίτης γενιάς, πρέπει να εργαστούν αποτελεσματικότερα, με την υποστήριξη της Ανοικτής Συμμαχίας για τις κινητές επικοινωνίες και της ένωσης GSM ώστε να υπάρξει συμβολή για την επίτευξη του στόχου αυτού. Απαιτούνται επίσης ανοικτές προδιαγραφές και, κατά περίπτωση, ανοικτά πρότυπα διεπαφής. Η κανονιστική παρέμβαση αιτιολογείται μόνο όπου το δυνητικό κόστος επίλυσης των αντιθέσεων θα ήταν απαγορευτικό.

- Η έρευνα σε ευρωπαϊκό επίπεδο διαδραμάτισε μείζονα ρόλο για την ανάπτυξη προτύπων για GSM και UMTS, ενώ η συλλογική έρευνα θα έχει σημαντικό ρόλο στο μέλλον. Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να ενισχυθεί η διεθνής συνεργασία στην έρευνα, με την διευκόλυνση της συναίνεσης σε μελλοντικά πρότυπα και με την εξασφάλιση έγκαιρης θέσπισης μέτρων που εγγυώνται διαλειτουργικότητα σε παγκόσμια κλίμακα. Μεγαλύτερο άνοιγμα στη συμμετοχή τρίτων χωρών σε ευρωπαϊκά προγράμματα Ε&Α θα είναι προς όφελος των ευρωπαϊκών εταιρειών.

- Ο κλάδος χρειάζεται επίσης να συντονίσει τις προσπάθειές του για τον καθορισμό και την συνεργασία των ερευνητικών προσπαθειών στο πλαίσιο των κοινοτικών ερευνητικών προγραμμάτων. Απαιτείται ευελιξία στην χρηματοδότηση της έρευνας, βελτιωμένη διάρθρωση της έρευνας και συντονισμός δράσεων και πρωτοβουλιών ώστε να επιτευχθεί κρίσιμη μάζα και να βελτιστοποιηθεί ο αντίκτυπος.

- Οι συναλλαγές στις κινητές επικοινωνίες θα πρέπει να διεξάγονται σε περιβάλλον ασφάλειας και εμπιστοσύνης. Τα ανεπίκλητα μηνύματα (spam) συνιστούν διαρκώς αυξανόμενο πρόβλημα, ενώ πρέπει να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η κλοπή των χειροσυσκευών. Ουσιαστική σημασία έχει επίσης και η δημιουργία κατάλληλου περιβάλλοντος για πληρωμές μέσω κινητών ώστε να αναπτυχθούν νέες υπηρεσίες.

- Είναι σαφές ότι η πρόσβαση σε ραδιοφάσμα είναι σημαντικότατη για την παροχή υπηρεσιών 3G, καθώς και ότι είναι απαραίτητοι αποτελεσματικοί μηχανισμοί για τη διαχείριση του εν λόγω πόρου. Οι απόψεις διΐστανται επί του παρόντος, τόσο στον κλάδο όσο και μεταξύ των κρατών μελών, σχετικά με τον τρόπο διαχείρισης του φάσματος, ωστόσο με τη θέσπιση της απόφασης για το ραδιοφάσμα [17] έχει εξασφαλιστεί το δυναμικό για βελτιωμένη εναρμόνιση του ραδιοφάσματος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Επωφελής, μολοντούτο, θα ήταν μια ευρύτερη διαδικασία προβληματισμού σχετικά με τα μέσα πρόσβασης σε πόρους ραδιοφάσματος για ασύρματες ηλεκτρονικές επικοινωνίες. Στο πλαίσιο αυτό απαιτείται η ανάληψη βελτιωμένης συντονισμένης δράσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

[17] ΕΕ L108/1 της 24ης Aπριλίου 2002.

- Τέλος, η θέσπιση, στη νομολογία τρίτων χωρών, ρυθμιστικών μοντέλων που συμβαδίζουν με την ευρωπαϊκή προσέγγιση θα βελτιώσει σημαντικά τις ευκαιρίες των ευρωπαϊκών φορέων εκμετάλλευσης που επιδιώκουν να εξαγάγουν τις υπηρεσίες τους. Παρομοίως, η ύπαρξη ανοικτών διεθνών προτύπων, στο μοντέλο των GSM και UMTS, θα προωθήσει την εξαγωγή εξοπλισμού των ευρωπαϊκών εταιρειών.

Συμπερασματικά:

* Οι προκλήσεις που εντοπίζει η πλατφόρμα για τις κινητές επικοινωνίες και τις τεχνολογίες καλύπτει ευρύ φάσμα πεδίων. Για να επιτευχθεί ισόρροπη πρόοδος πρέπει τα θέματα να αντιμετωπίζονται μέσα σε γενικό πλαίσιο πολιτικής. Για τον λόγο αυτό η Επιτροπή θα τα αντιμετωπίσει στο πλαίσιο ανακοίνωσης που θα υποβάλει προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Ιούλιο του 2004 και η οποία θα περιλαμβάνει συγκεκριμένες συστάσεις σε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη για την αντιμετώπιση των διάφορων θεμάτων που έχουν εντοπιστεί κατά τη διάρκεια των εργασιών της πλατφόρμας.

* Η επιτυχία των τεχνολογιών δεύτερης γενιάς (GSM) οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη διαλειτουργικότητα, η οποία αποτελεί κεντρική συνιστώσα ολόκληρου του συστήματος. Η μετάβαση προς την τρίτη γενιά συνεπάγεται μια νέα διάσταση. την μετάβαση από φωνή σε δεδομένα, παρέχοντας έτσι δυνατότητες για διανομή εντελώς νέων υπηρεσιών καθώς και για κοινή επεξεργασία δεδομένων, επιγραμμικά και σε πραγματικό χρόνο από οποιοδήποτε σημείο. Από αυτό αναμένονται κέρδη για την παραγωγικότητα. Η μετάβαση προς την 3G παρεμποδίζεται από τη συνεχιζόμενη έλλειψη διαλειτουργικότητας σε επίπεδο πλατφορμών, κυρίως όμως στο επίπεδο των υπηρεσιών και εφαρμογών που διανέμονται μέσω των δικτύων. Πρέπει να επιταχυνθούν ιδιαίτερα οι εργασίες σε θέματα διαλειτουργικότητας. Προς τούτο, η Επιτροπή πρόκειται να συγκεντρώσει μέσω του Προγράμματος Πλαισίου Ε&Α τους συναφείς συντελεστές (τον κλάδο, τους φορείς τυποποίησης, κ.λπ.) για την καθιέρωση ενός σχεδίου με τα κύρια πεδία όπου πρέπει να επιτευχθεί διαλειτουργικότητα το ταχύτερο δυνατό.

* Η φυσική εγκατάσταση κινητών δικτύων παρεμποδίζεται επίσης από τοπικά, περιφερειακά και εθνικά μέτρα που αναφέρονται, π.χ., σε δικαιώματα διάβασης και απαιτήσεις σχειδασμού. Η Επιτροπή υπενθυμίζει ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Σεβίλης, τον Ιούνιο του 2002, κάλεσε όλες τις σχετικές δημόσιες διοικήσεις να αναλάβουν δράση για την υπέρβαση των δυσχερειών που αντιμετωπίζονται κατά τη φυσική ανάπτυξη και εγκατάσταση των δικτύων. Παρά την εν λόγω έκκληση η πρόοδος ήταν βραδεία.

5. Συμπεράσματα

Ο τομέας των ηλεκτρονικών επικοινωνιών παρουσίασε ταχεία ανάπτυξη στο τέλος της δεκαετίας του '90. Το 2000 αντιμετώπισε έντονη καθοδική πορεία. Έπειτα από δύο έτη σταθεροποίησης, οι βελτιωμένες οικονομικές προοπτικές καθώς και η τεκμηριωμένη ζήτηση υψίρρυθμων υπηρεσιών προσφέρουν στον τομέα ανανεωμένες ευκαιρίες ώστε να επιστρέψει σε πορεία συνεχούς ανάπτυξης.

Μολονότι ο τομέας παρουσίασε επιβράδυνση ήδη από το 2000, η κοινωνία της πληροφορίας συνέχισε να επεκτείνεται μέσω διαρκών καινοτομιών, αύξησης της χρήσης του Ίντερνετ, ευρυζωνικών συνδέσεων, κινητών υπηρεσιών, ευρύτερης διάθεσης και χρήσης ηλεκτρονικών υπηρεσιών δημόσιας διοίκησης (e-government) και ηλεκτρονικού επιχειρείν (e-business). Η μακροπρόθεσμη αυτή τάση δημιουργεί το δυναμικό για επίτευξη υψηλότερης παραγωγικότητας και βελτιωμένης ανταγωνιστικότητας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να προωθήσει την αποτελεσματική χρήση των ΤΠΕ και να δημιουργήσει ευνοϊκό και ανταγωνιστικό περιβάλλον για διατηρήσιμη ανάπτυξη του τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών.

Οι κυβερνήσεις μπορούν να συμβάλλουν με διάφορους τρόπους. Μπορούν να αυξήσουν από τις ίδιες την χρήση ΤΠΕ και τις ευρυζωνικές εφαρμογές, μπορούν να ομαδοποιήσουν τη ζήτηση και να διευκολύνουν τον διάλογο μεταξύ των ενδιαφερομένων ενώ, κατά περίπτωση, μπορούν να υποστηρίξουν την παροχή υπηρεσιών σε υποεξυπηρετούμενες περιοχές. Αυτά είναι τα κύρια θέματα που αναμένεται να αντιμετωπιστούν μέσω εθνικών στρατηγικών, για ευρυζωνικές και επικοινωνίες τρίτης γενιάς. Η Επιτροπή πρόκειται, τον Μάιο του 2004, να υποβάλει έκθεση σχετικά με τις εν λόγω στρατηγικές προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Θα συνεχίσει να εργάζεται με τους ενδιαφερόμενους σε πεδία όπως τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας, η ψηφιακή διαχείριση δικαιωμάτων, θέματα ασφάλειας και εμπιστοσύνης, διαλειτουργικότητας και τυποποίησης, διαχείρισης φάσματος και κάλυψης απομακρυσμένων και αγροτικών περιοχών.

Μια ανταγωνιστική αγορά προσελκύει επενδύσεις. Κατά συνέπεια, η εφαρμογή του νέου πλαισίου κανονιστικών ρυθμίσεων για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες πρέπει να είναι αποτελεσματική και συνεπής σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Δυστυχώς, έξι κράτη μέλη δεν έχουν ακόμη μεταφέρει το εν λόγω πλαίσιο στην εθνική τους νομοθεσία. Τα νέα κράτη μέλη θα πρέπει ήδη να λάβουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για εξασφάλιση έγκαιρης εφαρμογής του πλαισίου.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να κλιμακώσει τις προσπάθειές της για την ενθάρρυνση της χρήσης των ΤΠΕ. Το σχέδιο δράσης eEurope 2005 είναι το μέσο που έχει προβλεφθεί για την επίτευξη του εν λόγω στόχου. Η ενδιάμεση επανεξέταση του σχεδίου eEurope 2005, την οποία το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα έχει στη διάθεσή του ταυτόχρονα με την παρούσα ανακοίνωση, ορίζει τα καίρια θέματα που θα αποτελέσουν τη βάση ενός αναθεωρημένου σχεδίου δράσης για τη διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι σημαντικό να αναγνωριστεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ο ρόλος των ΤΠΕ για την επίτευξη του στόχου της Λισαβόνας και να υποστηριχθεί η διαδικασία της ενδιάμεσης επανεξέτασης του σχεδίου eEurope.

Εφόσον η Ευρωπαϊκή Ένωση επιθυμεί να μεγιστοποιήσει τον αντίκτυπο των ΤΠΕ ως κινητήρα για οικονομική μεγέθυνση, παραγωγικότητα και απασχόληση, έχει ουσιαστική σημασία η προώθηση των διαφόρων δράσεων που προσδιορίζονται στην παρούσα ανακοίνωση. Συνιστούν μεμονωμένους κρίκους μιας αλυσίδας που μπορεί να φέρει την Ευρωπαϊκή Ένωση εγγύτερα προς τους στόχους της στρατηγικής της Λισαβόνας, για αειφόρο ανάπτυξη και απασχόληση. Για την επιτυχία απαιτείται ισχυρότερη πολιτική δέσμευση για μια οικονομία της γνώσης, δέσμευση που τον Μάρτιο του 2000 ήταν προφανής, όταν δρομολογήθηκε η στρατηγική της Λισαβόνας. Έχει επομένως σημασία το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να αποστείλει σαφές πολιτικό μήνυμα λαμβάνοντας τα απαραίτητα μέτρα για ενίσχυση των όρων που θα εξασφαλίσουν την επιτυχία των ευρωπαϊκών βιομηχανιών στην τεχνολογία πληροφοριών και επικοινωνιών.