Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τα μέτρα και τις διαδικασίες που αποσκοπούν στη διασφάλιση του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας /* COM/2003/0046 τελικό - COD 2003/0024 */
Πρόταση ΟΔΗΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪ ΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τα μέτρα και τις διαδικασίες που αποσκοπούν στη διασφάλιση του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας (υποβάλλεται από την Επιτροπή) ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Εισαγωγη A. Στόχος της κοινοτικής πρωτοβουλίας B. Βάση της πρωτοβουλίας: οι διαβουλεύσεις της Επιτροπής Πρωτο Μεροσ: Υλοποιηση τησ εσωτερικησ αγορασ στον τομεα τησ διανοητικησ ιδιοκτησιασ A. Διασφάλιση της τήρησης του ουσιαστικού δικαίου περί διανοητικής ιδιοκτησίας B. Διευκόλυνση της ελεύθερης κυκλοφορίας και διασφάλιση θεμιτού και ισότιμου ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά Γ. Συμπλήρωση των δράσεων στα εξωτερικά σύνορα και έναντι των τρίτων χωρών Δευτερο Μεροσ: Ανταποκριση στισ αναγκεσ μιασ συγχρονησ οικονομιασ και προστασια τησ κοινωνιασ A. Προώθηση της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων Β. Προώθηση της προστασίας και της ανάπτυξης του πολιτιστικού τομέα Γ. Διασφάλιση της απασχόλησης στην Ευρώπη Δ. Παρεμπόδιση των φορολογικών απωλειών και της αποσταθεροποίησης των αγορών Ε. Επαγρύπνηση για την προστασία των καταναλωτών ΣΤ. Διασφάλιση της δημόσιας τάξης Τριρο Μεροσ: Λεπτομερειεσ και χαρακτηριστικα τησ προτεινομενησ δρασησ A. Τα όρια της συμφωνίας TRIPS B. Το κοινοτικό κεκτημένο στον τομέα του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας Γ. Η νομική κατάσταση στα κράτη μέλη Δ. Η ανάγκη εναρμόνισης των εθνικών νομοθεσιών E. Νομική βάση Τεταρτο Μεροσ: Εξεταση των διαταξεων Εισαγωγη A. Στόχος της κοινοτικής πρωτοβουλίας Η παραποίηση/απομίμηση και η πειρατεία και, γενικότερα, οι παραβιάσεις (προσβολές) της διανοητικής ιδιοκτησίας, αποτελούν φαινόμενα που εμφανίζονται ολοένα και συχνότερα και τα οποία αποκτούν σήμερα διεθνή διάσταση, απειλώντας σοβαρά τις εθνικές οικονομίες και τα κράτη. Στην ευρωπαϊκή εσωτερική αγορά, το εν λόγω φαινόμενο «εκμεταλλεύεται» κυρίως τις διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των επιμέρους εθνικών νομοθεσιών ως προς τα μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας. Οι διαφορές αυτές έχουν επίπτωση στον τόπο εγκατάστασης των δραστηριοτήτων παραποίησης/απομίμησης και πειρατείας μέσα στην Κοινότητα, πράγμα που σημαίνει ότι τα προϊόντα παραποίησης/απομίμησης και πειρατείας τείνουν συνήθως να κατασκευάζονται και να πωλούνται στις χώρες οι οποίες διώκουν λιγότερο αποτελεσματικά από άλλες την παραποίηση/απομίμηση και την πειρατεία. Ως εκ τούτου, επηρεάζουν το εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών και έχουν άμεσο αντίκτυπο στους όρους του ανταγωνισμού μέσα στην εσωτερική αγορά. Η κατάσταση αυτή προκαλεί εκτροπές του εμπορίου, νοθεύει τον ανταγωνισμό και δημιουργεί διαταράξεις στην αγορά. Οι διαφορές μεταξύ των εθνικών καθεστώτων επιβολής κυρώσεων, πέραν του ότι βλάπτουν την εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, καθιστούν, επιπλέον, δυσχερή την αποτελεσματική καταπολέμηση της παραποίησης/απομίμησης και της πειρατείας, πράγμα που έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια της εμπιστοσύνης των οικονομικών κύκλων στην εσωτερική αγορά και, κατά συνέπεια, τη μείωση των επενδύσεων. Η παραποίηση/απομίμηση και η πειρατεία, πέραν των οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών τους, δημιουργούν επίσης προβλήματα και ως προς την προστασία των καταναλωτών, ιδίως όταν διακυβεύονται η δημόσια υγεία και η δημόσια ασφάλεια. Η ανάπτυξη της χρήσης του Διαδικτύου επιτρέπει την άμεση και σε παγκόσμια κλίμακα διανομή των πειρατικών προϊόντων. Τέλος, το φαινόμενο αυτό φαίνεται να συνδέεται ολοένα και περισσότερο με το οργανωμένο έγκλημα. Κατά συνέπεια, η καταπολέμησή του αποτελεί ζήτημα κεφαλαιώδους σημασίας για την Κοινότητα, ιδίως όταν αυτές οι παράνομες δραστηριότητες ασκούνται για εμπορικούς σκοπούς ή προξενούν σημαντική ζημία στο δικαιούχο του δικαιώματος. Σκοπός της παρούσας οδηγίας είναι να δώσει μια αποτελεσματική απάντηση στην κατάσταση αυτή, εναρμονίζοντας τις εθνικές διατάξεις που αφορούν το σεβασμό των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας. B. Βάση της πρωτοβουλίας: οι διαβουλεύσεις της Επιτροπής Στις 15 Οκτωβρίου 1998, η Επιτροπή υπέβαλε μια Πράσινη Βίβλο για την καταπολέμηση της παραποίησης/απομίμησης και της πειρατείας στην εσωτερική αγορά [1], με στόχο να δώσει το έναυσμα για την πραγματοποίηση ενός διαλόγου με όλους τους ενδιαφερόμενους κύκλους σχετικά με το θέμα αυτό. Οι τομείς παρέμβασης που προτείνονταν στην Πράσινη Βίβλο αφορούσαν, ειδικότερα, τη δράση του ιδιωτικού τομέα, την αποτελεσματικότητα των τεχνικών μέσων ασφάλειας και πιστοποίησης της γνησιότητας, τις κυρώσεις και τα άλλα μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας και τη διοικητική συνεργασία μεταξύ των εθνικών αρχών. [1] COM(98) 569 τελικό. Η Επιτροπή έλαβε πολυάριθμα έγγραφα διατύπωσης θέσεων. Τα έγγραφα αυτά αποτέλεσαν αντικείμενο συνθετικής έκθεσης, η οποία και δημοσιεύθηκε [2]. Επιπλέον, οργάνωσε στο Μόναχο, στις 2 και 3 Μαρτίου 1999, από κοινού με τη γερμανική προεδρία του Συμβουλίου της Ένωσης, μια ακρόαση ανοικτή σε όλους τους ενδιαφερόμενους κύκλους [3], καθώς και μια συνεδρίαση εμπειρογνωμόνων με τα κράτη μέλη, στις 3 Νοεμβρίου 1999. Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή εξέδωσε τη γνωμοδότησή της για την Πράσινη Βίβλο στις 24 Φεβρουαρίου 1999 [4]. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέδωσε ψήφισμα για το θέμα αυτό στις 4 Μαΐου 2000 [5]. [2] http://europa.eu.int/comm/internal_market/ en/indprop/piracy/piracyen.pdf [3] http://europa.eu.int/comm/internal_market/ en/indprop/piracy/munchen.htm [4] ΕΕ C 116, 28.4.1999, σ. 35. [5] ΕΕ C 41, 7.2.2001, σ. 56. Οι διαβουλεύσεις αυτές επιβεβαίωσαν το γεγονός ότι οι διαφορές μεταξύ των εθνικών συστημάτων προστασίας των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. Οι ενδιαφερόμενοι κύκλοι ζήτησαν την αποφασιστική αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού και την ανάληψη φιλόδοξων πρωτοβουλιών σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κατόπιν των εν λόγω διαβουλεύσεων, η Επιτροπή υπέβαλε, στις 30 Νοεμβρίου 2000, μια ανακοίνωση σχετικά με τη συνέχεια που έπρεπε να δοθεί στην Πράσινη Βίβλο. Η ανακοίνωση αυτή περιείχε ένα φιλόδοξο σχέδιο δράσης για τη βελτίωση και την ενίσχυση της καταπολέμησης της παραποίησης/απομίμησης και της πειρατείας στην εσωτερική αγορά [6]. Μεταξύ των πρωτοβουλιών που προβλέπονταν στο εν λόγω σχέδιο δράσης, η Επιτροπή ανακοίνωσε ότι θα υπέβαλλε πρόταση οδηγίας για την εναρμόνιση των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών των σχετικών με τα μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας και για την εξασφάλιση ισοδύναμου επιπέδου προστασίας των υφισταμένων δικαιωμάτων στην εσωτερική αγορά. Αυτός ακριβώς είναι και ο σκοπός της παρούσας πρότασης. [6] COM(2000) 789 τελικό. Η ανακοίνωση της Επιτροπής, και ειδικότερα η εξαγγελία περί υποβολής προτάσεως οδηγίας για το σεβασμό των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, έγινε ευμενώς δεκτή από τους ενδιαφερόμενους κύκλους. Στη συμπληρωματική γνωμοδότησή της της 30ής Μαΐου 2001 [7], η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή επιδοκίμασε την πρόθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να υποβάλει ταχέως πρόταση οδηγίας για το θέμα αυτό. [7] ΕΕ C 221, 7.8.2001, σ. 20. πρωτο μεροσ : υλοποιηση τησ εσωτερικησ αγορασ στον τομεα τησ ΔΙΑΝΟΗτικησ ιδιοκτησιασ A. Διασφάλιση της τήρησης του ουσιαστικού δικαίου περί διανοητικής ιδιοκτησίας Μέχρι σήμερα, η δράση της Κοινότητας στον τομέα της διανοητικής ιδιοκτησίας αφορούσε κυρίως την εναρμόνιση του εθνικού ουσιαστικού δικαίου ή τη δημιουργία ενός ενιαίου δικαίου σε κοινοτικό επίπεδο. Στο πλαίσιο αυτό εναρμονίστηκαν ορισμένα στοιχεία των εθνικών δικαίων περί διανοητικής ιδιοκτησίας, όπως τα σήματα [8], τα σχέδια και υποδείγματα [9], τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας που αφορούν βιοτεχνολογικές εφευρέσεις [10] και ορισμένες πτυχές του δικαιώματος του δημιουργού και των συγγενικών δικαιωμάτων [11]. Η πρόσφατη έκδοση της οδηγίας της σχετικής με το δικαίωμα παρακολούθησης υπέρ του δημιουργού ενός πρωτότυπου έργου τέχνης [12], καθώς και της οδηγίας για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και των συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας [13], αποτελεί, από την άποψη αυτή, ένα σημαντικό βήμα στη διαδικασία εναρμόνισης του δικαιώματος του δημιουργού και των συγγενικών δικαιωμάτων. Η τελευταία οδηγία θα καταστήσει δυνατή την αναπροσαρμογή της προστασίας των δικαιούχων στα νέα δεδομένα των τεχνολογικών εξελίξεων, ιδίως στον ψηφιακό τομέα. Η Κοινότητα παρενέβη επίσης για να επεκτείνει τη διάρκεια προστασίας του διπλώματος ευρεσιτεχνίας για τα φάρμακα και τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα [14], καθώς και για να θεσπίσει κοινούς κανόνες στον τομέα των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προέλευσης [15]. Η Επιτροπή υπέβαλε ακόμη προτάσεις εναρμόνισης για την αποσαφήνιση της νομικής κατάστασης που διέπει τη δυνατότητα κατοχύρωσης με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας των εφευρέσεων που εφαρμόζονται σε υπολογιστή [16]. [8] Πρώτη οδηγία 89/104/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 21ης Δεκεμβρίου 1988 για την προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών περί σημάτων, ΕΕ L 40, 11.2.1989, σ. 1. [9] Οδηγία 98/71/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 13ης Οκτωβρίου 1998 για τη νομική προστασία σχεδίων και υποδειγμάτων, ΕΕ L 289, 28.10.1998, σ. 28. [10] Οδηγία 98/44/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 6ης Ιουλίου 1998 για την έννομη προστασία των βιοτεχνολογικών εφευρέσεων, ΕΕ L 213, 30.7.1998, σ. 13. [11] Οδηγία 91/250/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 14ης Μαΐου 1991 για τη νομική προστασία των προγραμμάτων ηλεκτρονικών υπολογιστών, ΕΕ L 122, 17.5.1991, σ. 42. οδηγία 92/100/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 19ης Νοεμβρίου 1992 σχετικά με το δικαίωμα εκμίσθωσης, το δικαίωμα δανεισμού και ορισμένα δικαιώματα συγγενικά προς την πνευματική ιδιοκτησία στον τομέα των προϊόντων της διανοίας, ΕΕ L 346, 27.11.1992, σ. 61. οδηγία 93/83/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 27ης Σεπτεμβρίου 1993 περί συντονισμού ορισμένων κανόνων όσον αφορά το δικαίωμα του δημιουργού και τα συγγενικά δικαιώματα που εφαρμόζονται στις δορυφορικές ραδιοτηλεοπτικές μεταδόσεις και την καλωδιακή αναμετάδοση, ΕΕ L 248, 6.10.1993, σ. 15. οδηγία 93/98/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 29ης Οκτωβρίου 1993 για την εναρμόνιση της διάρκειας προστασίας του δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας και ορισμένων συγγενών δικαιωμάτων, ΕΕ L 290, 24.11.1993, σ. 9. οδηγία 96/9/ΕΟΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Μαρτίου 1996, σχετικά με τη νομική προστασία των βάσεων δεδομένων, ΕΕ L 77, 27.3.1996, σ. 20. [12] Οδηγία 2001/84/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Σεπτεμβρίου 2001, σχετικά με το δικαίωμα παρακολούθησης υπέρ του δημιουργού ενός πρωτότυπου έργου τέχνης, ΕΕ L 272, 13.10.2001, σ. 32. [13] Οδηγία 2001/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2001, για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας, ΕΕ L 167, 22.6.2001, σ. 10. [14] Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 1768/92 του Συμβουλίου της 18ης Ιουνίου 1992 σχετικά με την καθιέρωση συμπληρωματικού πιστοποιητικού προστασίας για τα φάρμακα, ΕΕ L 182, 2.7.1992, σ. 1. κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1610/96 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Ιουλίου 1996 σχετικά με την καθιέρωση συμπληρωματικού πιστοποιητικού προστασίας για τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα, ΕΕ L 198, 8.8.1996, σ. 30. [15] Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 2081/92 του Συμβουλίου της 14ης Ιουλίου 1992 για την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προέλευσης των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων, όπως τροποποιήθηκε την τελευταία φορά από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1068/97, ΕΕ L 156, 13.6.1997, σ. 10. [16] Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τη δυνατότητα κατοχύρωσης με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας των εφευρέσεων που εφαρμόζονται σε υπολογιστή, COM(2002) 92 τελικό της 20ής Φεβρουαρίου 2002. Εξάλλου, η δράση της Κοινότητας στράφηκε επίσης και στη δημιουργία ενιαίων, σε κοινοτικό επίπεδο, δικαιωμάτων, που ισχύουν άμεσα σε όλο το έδαφος της ΕΚ, όπως το κοινοτικό σήμα [17], το κοινοτικό καθεστώς προστασίας των φυτικών ποικιλιών [18] και, πιο πρόσφατα, τα κοινοτικά σχέδια ή υποδείγματα [19]. Σημειώνεται, ακόμη, ότι συζητούνται επί του παρόντος στους κόλπους του Συμβουλίου της ΕΕ νομοθετικές προτάσεις για τη δημιουργία ενός κοινοτικού διπλώματος ευρεσιτεχνίας [20]. [17] Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 40/94 του Συμβουλίου της 20ής Δεκεμβρίου 1993 για το κοινοτικό σήμα, ΕΕ L 11, 14.1.1994, σ. 1. [18] Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2100/94 του Συμβουλίου της 27ης Ιουλίου 1994 για τα κοινοτικά δικαιώματα επί φυτικών ποικιλιών, ΕΕ L 227, 1.9.1994, σ. 1. [19] Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 6/2002 του Συμβουλίου, της 12ης Δεκεμβρίου 2001, για τα κοινοτικά σχέδια και υποδείγματα, ΕΕ L 3, 5.1.2002, σ. 1. [20] Πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου για το κοινοτικό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, ΕΕ C 337, 28.11.2000, σ. 278. Σήμερα, αναγνωρίζεται πλήρως η αρμοδιότητα της Κοινότητας στον τομέα του ουσιαστικού δικαίου περί διανοητικής ιδιοκτησίας, ο οποίος εμφανίζεται ολοένα και περισσότερο ως ένας τομέας στον οποίο η Κοινότητα πρέπει να παρέμβει κατά προτεραιότητα για να διασφαλίσει την επιτυχία της εσωτερικής αγοράς [21]. Κατά συνέπεια, είναι απολύτως εύλογο να ενδιαφερθεί η Κοινότητα για τον ουσιαστικό σεβασμό των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας τα οποία εναρμόνισε ή δημιούργησε σε κοινοτικό επίπεδο. Σε επίπεδο αρχών, το γεγονός ότι ο σεβασμός των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, που διέπεται σήμερα κατ' ουσίαν από το κοινοτικό δίκαιο, γίνεται με όρους οι οποίοι, ενίοτε, διαφέρουν πολύ από κράτος μέλος σε κράτος μέλος δύσκολα συμβιβάζεται με το στόχο της διασφάλισης, για τους δικαιούχους των εν λόγω δικαιωμάτων, ενός ισοδύναμου επιπέδου προστασίας στην εσωτερική αγορά. [21] Χρειάστηκε να εκδοθεί απόφαση του ΔΕΚ, μόλις το 1995, για τον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 1768/92 σχετικά με την καθιέρωση συμπληρωματικού πιστοποιητικού προστασίας για τα φάρμακα, για να αναγνωριστεί πλήρως ότι τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας δεν είναι τομέας υπαγόμενος στην αποκλειστική αρμοδιότητα των κρατών μελών και ότι η Ευρωπαϊκή Κοινότητα μπορεί να εκδώσει μέτρα εναρμόνισης στον εν λόγω τομέα (απόφαση Ισπανία κατά Συμβουλίου της 13ης Ιουλίου 1995, υπόθεση C-350/92, Συλλογή 1995, σ. I-1985). B. Διευκόλυνση της ελεύθερης κυκλοφορίας και διασφάλιση θεμιτού και ισότιμου ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά Το άρθρο 3, παράγραφος 1, στοιχείο γ), της Συνθήκης ΕΚ ορίζει ότι η δράση της Κοινότητας περιλαμβάνει μια εσωτερική αγορά την οποία χαρακτηρίζει η εξάλειψη των εμποδίων στην ελεύθερη κυκλοφορία, ειδικότερα, των εμπορευμάτων και των υπηρεσιών μεταξύ των κρατών μελών. Εξάλλου, το άρθρο 14, παράγραφος 2, της συνθήκης ΕΚ προβλέπει ότι η εσωτερική αγορά περιλαμβάνει ένα χώρο χωρίς εσωτερικά σύνορα μέσα στον οποίο εξασφαλίζεται, ιδιαίτερα, η ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων και των υπηρεσιών. Ενώ η προοδευτική εναρμόνιση του ουσιαστικού δικαίου περί διανοητικής ιδιοκτησίας επέτρεψε να διευκολυνθεί η ελεύθερη κυκλοφορία μεταξύ των κρατών μελών και να γίνουν περισσότερο διαφανείς οι εφαρμοστέοι κανόνες, τα μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας δεν έχουν αποτελέσει μέχρι σήμερα αντικείμενο εναρμόνισης. Εξάλλου, ακόμη και όταν η εθνική νομοθεσία θέτει στη διάθεση των δικαιούχων αποτελεσματικά μέσα για να επιβάλουν το σεβασμό των δικαιωμάτων τους, συμβαίνει, ενίοτε, να μη διασφαλίζεται πλήρως η έμπρακτη εφαρμογή των μέσων αυτών. Όπως επισήμαναν οι ενδιαφερόμενοι κύκλοι στα πλαίσια των διαβουλεύσεων για την Πράσινη Βίβλο, τα κενά αυτά δεν παρέλειψαν να τα εκμεταλλευθούν οι παραβάτες και οι πειρατές, οι οποίοι αξιοποιούν τις διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των επιμέρους χωρών για να διοχετεύουν στην αγορά τα προϊόντα τους, προξενώντας, με τον τρόπο αυτό, εκτροπές του εμπορίου και διαταράξεις στην αγορά. Η εναρμόνιση των εθνικών διατάξεων όσον αφορά τα μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας θα καταστήσει δυνατή τη διασφάλιση της υγιέστερης κυκλοφορίας στην εσωτερική αγορά, την αύξηση της διαφάνειας ως προς τα καθεστώτα επιβολής κυρώσεων και την καλύτερη εφαρμογή των μέσων που τίθενται στη διάθεση των δικαιούχων. Εξάλλου, η δημιουργία θεμιτών και ισότιμων όρων ανταγωνισμού μεταξύ όλων των οικονομικών παραγόντων στον τομέα της διανοητικής ιδιοκτησίας είναι απολύτως απαραίτητη για να μπορούν οι παράγοντες αυτοί να κάνουν αποτελεσματική χρήση των θεμελιωδών ελευθεριών που περιγράφονται στη συνθήκη ΕΚ. Οι όροι θεμιτού και ισότιμου ανταγωνισμού αποδυναμώνονται ή υπονομεύονται από την ύπαρξη διαφορετικών εθνικών κανόνων στον τομέα του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, με αποτέλεσμα, σε ορισμένες περιπτώσεις, την εμφάνιση στρεβλώσεων του ανταγωνισμού που επηρεάζουν δυσμενώς την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων και των υπηρεσιών στην εσωτερική αγορά. Οι στρεβλώσεις του ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά μπορεί επίσης να οφείλονται όχι μόνο σε διαφορές ως προς το πεδίο εφαρμογής και την έκταση των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας δυνάμει του εθνικού δικαίου, αλλά και σε διαφορές ως προς τα καθεστώτα επιβολής κυρώσεων με τα οποία προστατεύονται τα δικαιώματα αυτά από τους παραποιητές/απομιμητές και τους πειρατές. Ως προς το τελευταίο ζήτημα, διαπιστώνεται ότι η αυστηρότητα του τοπικού συστήματος επιβολής κυρώσεων μπορεί να ληφθεί υπόψη στο κόστος κατασκευής των παράνομων προϊόντων. Το κόστος αυτό θα είναι συνάρτηση των κυρώσεων που επιβάλλονται σε περίπτωση δίωξης (κατάσχεση των παράνομων εμπορευμάτων, πληρωμή προστίμων, ανάγκη καταβολής υψηλότερων μισθών στους εργαζομένους για την αντιστάθμιση του κινδύνου επιβολής κυρωτικών μέτρων). Το αποτέλεσμα είναι ότι, ελλείψει νομοθεσίας για την εναρμόνιση των συστημάτων επιβολής κυρώσεων για την προστασία των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας στην ενιαία αγορά, θα εξακολουθούν να υπάρχουν διαφορές ως προς το επίπεδο των κινδύνων και, κατά συνέπεια, ως προς το επίπεδο των δαπανών στις οποίες υποβάλλονται οι κατασκευαστές και οι διακινητές προϊόντων παραποίησης/απομίμησης και πειρατείας. Καθώς τα εμπορεύματα παραποίησης/απομίμησης και πειρατείας υποκαθιστούν, εξ ορισμού, με την οικονομική έννοια του όρου, εμπορεύματα που πωλούνται νόμιμα και τα οποία απομιμούνται, συνάγεται ότι οι διαφορές κόστους, στην ενιαία αγορά, για τους παράνομους κατασκευαστές/διακινητές οδηγούν επίσης σε διαφορές των όρων ανταγωνισμού για τους νόμιμους κατασκευαστές/διακινητές. Μπορεί να θεωρηθεί ότι, στα τμήματα της ενιαίας αγοράς στα οποία το σύστημα επιβολής κυρώσεων είναι σχετικά αναποτελεσματικό, το μερίδιο αγοράς των εμπορευμάτων παραποίησης/απομίμησης και πειρατείας είναι υψηλότερο, ενώ οι τιμές τόσο των παράνομων όσο και των νόμιμων εμπορευμάτων είναι χαμηλότερες απ' ό,τι στις χώρες στις οποίες τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας προστατεύονται με αυστηρότερα συστήματα επιβολής κυρώσεων. Κατά συνέπεια, οι διαφορές μεταξύ των επιμέρους συστημάτων επιβολής κυρώσεων είναι πιθανόν να οδηγήσουν σε στρεβλώσεις των όρων ανταγωνισμού και σε καταστρατήγηση των φυσικών τάσεων που θα παρουσίαζαν οι εμπορικές συναλλαγές των νόμιμων εμπορευμάτων σε περίπτωση εναρμονισμένης ποινικής προστασίας των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας σε όλη την ενιαία αγορά. Η παραποίηση/απομίμηση και η πειρατεία είναι φαινόμενο το οποίο εξαπλώνεται εκμεταλλευόμενο τις διαφορές μεταξύ των εθνικών νομοθεσιών. Επιπλέον, στις χώρες στις οποίες αναπτύσσεται το φαινόμενο αυτό, οι επιχειρήσεις είναι υποχρεωμένες να αντιμετωπίζουν τον ανταγωνισμό των προϊόντων παραποίησης/απομίμησης και πειρατείας στις αγορές στις οποίες δραστηριοποιούνται, πράγμα που συνεπάγεται απώλεια μεριδίων αγοράς και αποδιοργάνωση των δικτύων διανομής τους. Όταν η αγορά κατακλύζεται από προϊόντα παραποίησης/απομίμησης ή πειρατείας, τα οποία πωλούνται ευκολότερα από τα γνήσια προϊόντα, οι έμποροι λιανικής διστάζουν, μερικές φορές, να παραγγέλλουν γνήσια προϊόντα. Είναι μάλιστα δυνατόν να μπαίνουν, ενίοτε, στον πειρασμό να πωλούν και απομιμήσεις μαζί με τα γνήσια προϊόντα. Η κατάσταση αυτή δεν είναι δυνατόν να διασφαλίσει τη διαφάνεια και την ισοτιμία των όρων ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά. Μόνο η εναρμόνιση των εθνικών νομοθεσιών θα μπορέσει να εξαλείψει τις στρεβλώσεις ανταγωνισμού που οφείλονται στο φαινόμενο αυτό. Βεβαίως, στους τομείς στους οποίους ο ανταγωνισμός είναι ιδιαίτερα έντονος, όπως, π.χ., στον τομέα των ανταλλακτικών αυτοκινήτων, η καταπολέμηση της παραποίησης/απομίμησης και της πειρατείας δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρόσχημα για τον εξοβελισμό τυχόν ενοχλητικών ανταγωνιστών από την αγορά ή για τη διασάλευση του νόμιμου ανταγωνισμού. Μια πρακτική αυτού του είδους θα εγκυμονούσε τον κίνδυνο όχι μόνο να προκαλέσει σοβαρή ζημία στις εμπλεκόμενες επιχειρήσεις, αλλά επίσης - και κυρίως - να υπονομεύσει τον επιδιωκόμενο στόχο, που είναι να εμποδιστεί η κυκλοφορία στην αγορά προϊόντων που προσβάλλουν την πνευματική ιδιοκτησία και που εγκυμονούν, σε πολλές περιπτώσεις, κινδύνους για την υγεία ή την ασφάλεια των καταναλωτών [22]. [22] Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1400/2002, ΕΕ L 203, 1.8.2001, σ. 30. Γ. Συμπλήρωση των δράσεων στα εξωτερικά σύνορα και έναντι των τρίτων χωρών Σκοπός της παρούσας πρότασης οδηγίας είναι επίσης να συμπληρώσει, για τις ανάγκες της εσωτερικής αγοράς, τις δράσεις που αναλαμβάνονται ήδη, βάσει του τροποποιημένου κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 3295/94 [23], για τον έλεγχο των προϊόντων παραποίησης/απομίμησης και πειρατείας στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Αυτή η κανονιστική ρύθμιση ισχύει μόνο για την κυκλοφορία, μεταξύ των τρίτων χωρών και της Κοινότητας, εμπορευμάτων για τα οποία υπάρχει υποψία ότι είναι εμπορεύματα παραποίησης/απομίμησης και πειρατείας. Αντίθετα, δεν καλύπτει την κυκλοφορία εμπορευμάτων εντός της Κοινότητας. Επιπλέον, δεδομένου ότι οι μεθοριακοί έλεγχοι γίνονται από όλα τα κράτη μέλη με βάση μια επιλεκτική προσέγγιση, ούτως ώστε να διασφαλίζεται η σωστή ισορροπία μεταξύ της ομαλής ροής του διεθνούς εμπορίου και της καταπολέμησης της απάτης, δεν μπορεί να αποκλειστεί η δυνατότητα παράνομης εισόδου κάποιων εμπορευμάτων παραποίησης/απομίμησης ή πειρατείας στο έδαφος της Κοινότητας, με στόχο την εκεί, εν συνεχεία, εμπορική διάθεσή τους. Κατά συνέπεια, επιβάλλεται η θέσπιση ενός μηχανισμού καταπολέμησης της παραποίησης/απομίμησης και της πειρατείας που να ανταποκρίνεται ειδικά στις ανάγκες της εσωτερικής αγοράς. Η παρούσα οδηγία θα καταστήσει δυνατόν να τεθούν στη διάθεση των δικαιούχων ορισμένα μέτρα και διαδικασίες για τη διασφάλιση του σεβασμού των δικαιωμάτων τους έναντι ύποπτων εμπορευμάτων κάθε είδους, συμπεριλαμβανομένων εκείνων τα οποία έχουν αποτελέσει αντικείμενο παρέμβασης των τελωνειακών αρχών δυνάμει του τροποποιημένου κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 3295/94. [23] Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 3295/94 του Συμβουλίου της 22ας Δεκεμβρίου 1994 περί του καθορισμού μέτρων για την εισαγωγή στην Κοινότητα καθώς και την εξαγωγή και επανεξαγωγή από την Κοινότητα εμπορευμάτων που παραβιάζουν ορισμένα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας (ΕΕ L 341, 30.12.1994, σ. 8), όπως τροποποιήθηκε από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 241/1999 του Συμβουλίου της 25ης Ιανουαρίου 1999, ΕΕ L 27, 2.2.1999, σ. 1. Η πρόταση οδηγίας αποσκοπεί επίσης να συμπληρώσει τις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται για την καταπολέμηση της παραποίησης/απομίμησης και της πειρατείας στα πλαίσια των σχέσεων τις οποίες διατηρεί η Κοινότητα με τις τρίτες χώρες, καθώς και στα πλαίσια των πολυμερών συμφωνιών στις οποίες συμμετέχει. Στην κατηγορία αυτή υπάγεται, ειδικότερα, η συμφωνία για τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας στον τομέα του εμπορίου (συμφωνία TRIPS), που συνήφθη στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου [24] και στην οποία είναι συμβαλλόμενα μέρη όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και η Κοινότητα σε ό,τι αφορά τα θέματα που εμπίπτουν στην αρμοδιότητά της [25], συμφωνία η οποία προβλέπει διατάξεις ελάχιστου χαρακτήρα όσον αφορά τα μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας. [24] Απόφαση 94/800/ΕΚ του Συμβουλίου της 22ας Δεκεμβρίου 1994 σχετικά με την εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας σύναψη των συμφωνιών που απέρρευσαν από τις πολυμερείς διαπραγματεύσεις του Γύρου της Ουρουγουάης (1986-1994), καθ' όσον αφορά τα θέματα που εμπίπτουν στις αρμοδιότητές της, ΕΕ L 336, 23.12.1994, σ. 1. [25] Στη γνωμοδότησή του 1/94 της 15ης Νοεμβρίου 1994, το ΔΕΚ δήλωσε, πράγματι, ότι η αρμοδιότητα για τη σύναψη της συμφωνίας TRIPS ανήκε από κοινού στην Κοινότητα και στα κράτη μέλη της (Συλλογή 1994, σ. I-5267). δευτερο μεροσ : ανταποκριση στισ αναγκεσ μιασ συγχρονησ οικονομιασ και προστασια τησ κοινωνιασ Αν και ο κύριος στόχος της παρούσας πρωτοβουλίας είναι η υλοποίηση της εσωτερικής αγοράς στον τομέα της διανοητικής ιδιοκτησίας, μεριμνώντας ώστε το κοινοτικό κεκτημένο του ουσιαστικού δικαίου περί διανοητικής ιδιοκτησίας να εφαρμόζεται σωστά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ωστόσο αξίζει να υπογραμμιστούν και άλλοι σημαντικοί στόχοι. A. Προώθηση της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων Η καινοτομία έχει αναδειχθεί σε έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες βιώσιμης ανάπτυξης για τις επιχειρήσεις και οικονομικής ευημερίας για την κοινωνία στο σύνολό της. Οι επιχειρήσεις πρέπει συνεχώς να βελτιώνουν ή να ανανεώνουν τα προϊόντα τους, αν θέλουν να διατηρήσουν ή να κατακτήσουν μερίδια αγοράς. Μια συστηματική εφευρετική και καινοτομική δραστηριότητα, που οδηγεί στην ανάπτυξη νέων προϊόντων ή υπηρεσιών, φέρνει τις επιχειρήσεις σε πλεονεκτική θέση από τεχνολογικής πλευράς και αποτελεί σημαντικό παράγοντα ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητάς τους. Για να μπορούν οι επιχειρήσεις, τα πανεπιστήμια, τα ερευνητικά ιδρύματα [26] και ο πολιτιστικός τομέας [27] να καινοτομούν και να δημιουργούν υπό ευνοϊκούς όρους, πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα ώστε να παρέχεται στους δημιουργούς, τους ερευνητές και τους εφευρέτες, μέσα στην Κοινότητα, ένα περιβάλλον που να ευνοεί την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων τους, μεταξύ άλλων και στο πλαίσιο των νέων τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας. Κατά συνέπεια, πρέπει να διασφαλίζεται επίσης και η ελεύθερη κυκλοφορία των πληροφοριών και να μη γίνεται η πρόσβαση στο Διαδίκτυο δυσχερέστερη και δαπανηρότερη, με την επιβολή, π.χ., υπέρογκων υποχρεώσεων στους ενδιαμέσους του Διαδικτύου. [26] Ο Τίτλος XVIII της Συνθήκης ΕΚ υπογραμμίζει τη σημασία της έρευνας και της τεχνολογικής ανάπτυξης. [27] Η σημασία του πολιτιστικού τομέα τονίστηκε ρητά στη Συνθήκη ΕΚ στο άρθρο 151, παράγραφος 4. Οι επιχειρήσεις, που συχνά επενδύουν σημαντικά ποσά στον τομέα της έρευνας και της ανάπτυξης, του μάρκετινγκ και της διαφήμισης, πρέπει να είναι σε θέση να εξασφαλίζουν την απόδοση των επενδύσεών τους. Η ενδεδειγμένη και αποτελεσματική προστασία της διανοητικής ιδιοκτησίας συμβάλλει στην εδραίωση της εμπιστοσύνης των επιχειρήσεων, των εφευρετών και των δημιουργών στην εσωτερική αγορά και αποτελεί σημαντικό κίνητρο για την πραγματοποίηση επενδύσεων και, κατά συνέπεια, για την επίτευξη οικονομικής προόδου. Το φαινόμενο της παραποίησης/απομίμησης και της πειρατείας μεταφράζεται, για τις επιχειρήσεις, σε μείωση του κύκλου εργασιών και σε απώλεια μεριδίων αγοράς (απώλεια άμεσων πωλήσεων) τα οποία, σε πολλές περιπτώσεις, οι επιχειρήσεις κατέκτησαν με κόπο, χωρίς να γίνεται λόγος για τις «άυλες» απώλειες και την ηθική βλάβη που υφίστανται λόγω της απώλειας μέρους του κύρους τους «στα μάτια» των πελατών τους (απώλεια μελλοντικών πωλήσεων). Πράγματι, η εξάπλωση των προϊόντων παραποίησης/απομίμησης και πειρατείας οδηγεί σε μια γενίκευση της χρήσης τους, που είναι επιζήμια για το κύρος, τη φήμη και την πρωτοτυπία των γνήσιων προϊόντων, ιδίως όταν οι επιχειρήσεις προσανατολίζουν τη διαφήμισή τους προς την ποιότητα και τη σπανιότητα των προϊόντων τους. Το φαινόμενο αυτό δημιουργεί επίσης πρόσθετο κόστος για τις επιχειρήσεις (κόστος που σχετίζεται με την προστασία, με την πραγματοποίηση ερευνών, με τη χρήση πραγματογνωμόνων και την επίλυση διαφορών) και μπορεί μάλιστα να οδηγήσει, σε ορισμένες περιπτώσεις, σε άσκηση αγωγών κατά του δικαιούχου εξαιτίας των προϊόντων που διαθέτει στην αγορά ο παραποιητής/απομιμητής ή ο πειρατής, όταν η καλή πίστη του δικαιούχου δεν είναι δυνατόν να αποδειχθεί. Όπως προκύπτει από τις απαντήσεις που έλαβε η Επιτροπή στην Πράσινη Βίβλο της για την καταπολέμηση της παραποίησης/απομίμησης και της πειρατείας στην εσωτερική αγορά, στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα εμπορεύματα παραποίησης/απομίμησης και πειρατείας αντιπροσωπεύουν το 5 έως 10% των πωλήσεων ανταλλακτικών αυτοκινήτων, το 10% των πωλήσεων CD και κασετών, το 16% των πωλήσεων ταινιών (βιντεοκασέτες και DVD) και το 22% των πωλήσεων υποδημάτων και ειδών ένδυσης. [28] [28] http://europa.eu.int/comm/internal_market/ en/indprop/piracy/piracyen.pdf, σελίδες 14-15. Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησαν στη Γαλλία το 1998 η KPMG, η Sofres και η Union des Fabricants [29], η μέση απώλεια, για τις επιχειρήσεις που απάντησαν στην έρευνα και που μπόρεσαν να παράσχουν μια εκτίμηση των απωλειών κύκλου εργασιών εξαιτίας της παραποίησης/απομίμησης, υπολογίζεται σε 6,4% του κύκλου εργασιών. Μελέτη που πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2000 από το Centre for Economics and Business Research (CEBR) για λογαριασμό του Global Anti-Counterfeiting Group (GACG) [30] δείχνει ότι η μέση ετήσια μείωση κερδών στους εξεταζόμενους τομείς είναι σημαντική: 1.266 εκατ. ευρώ στον τομέα των ειδών ένδυσης και υπόδησης. 555 εκατ. ευρώ στον τομέα των αρωμάτων και των καλλυντικών. 627 εκατ. ευρώ στον τομέα των παιχνιδιών και των αθλητικών ειδών. 292 εκατ. ευρώ στον τομέα των φαρμακευτικών προϊόντων. Στον τομέα του λογισμικού, μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε από την International Planning and Research Corporation (IPR), για λογαριασμό της Business Software Alliance (BSA) [31], έδειξε ότι στη Δυτική Ευρώπη (ΕΕ + Νορβηγία + Ελβετία) οι ζημίες εξαιτίας της πειρατείας ανήλθαν το 2000 σε περισσότερα από 3 δισεκατ. δολάρια. [29] «Votre entreprise et la contrefaηon», KPMG, Sofres, Union des Fabricants, 1998. [30] «Economic Impact of Counterfeiting in Europe», Global Anti-Counterfeiting Group, Ιούνιος 2000. [31] Sixth Annual BSA Global Software. Αν η παραποίηση/απομίμηση και η πειρατεία δεν τιμωρούνται αποτελεσματικά, οδηγούν σε απώλεια της εμπιστοσύνης των οικονομικών παραγόντων στην εσωτερική αγορά ως χώρου ανάπτυξης των δραστηριοτήτων τους και προστασίας των δικαιωμάτων τους. Η κατάσταση αυτή έχει ως αποτέλεσμα να αποθαρρύνει τους δημιουργούς και τους εφευρέτες και να θέτει σε κίνδυνο την καινοτομία και τη δημιουργία στην Κοινότητα. Β. Προώθηση της προστασίας και της ανάπτυξης του πολιτιστικού τομέα Τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας έχουν ιδιαίτερα μεγάλη σημασία για τον τομέα του πολιτισμού, και ιδίως για τον οπτικοακουστικό τομέα. Η έλλειψη επαρκούς προστασίας όχι μόνο θα είχε σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη ενός σημαντικού οικονομικού τομέα, αλλά θα απειλούσε κυρίως την κληρονομιά και τον πολιτιστικό πλουραλισμό μας. Ο τομέας αυτός διακρίνεται από τους άλλους από το γεγονός ότι αποτελεί βασικό στοιχείο για την κοινωνία μας, πράγμα που σημαίνει ότι όχι μόνο η προστασία του αλλά ιδίως η ανάπτυξή του έχουν κεφαλαιώδη σημασία. ωστόσο, απειλείται ιδιαίτερα από την πειρατεία. Ο πολιτιστικός τομέας (συμπεριλαμβανομένων του τομέα των μουσικών εκδόσεων και του οπτικοακουστικού τομέα) υπολογίζει ότι οι απώλειές του εξαιτίας της παραποίησης/απομίμησης και της πειρατείας υπερβαίνουν τα 4,5 δισεκατ. ευρώ ετησίως. Π.χ., όσον αφορά τον οπτικοακουστικό τομέα, η πειρατεία εις βάρος των έργων που σημειώνουν κάποια επιτυχία όχι μόνο στερεί τους δημιουργούς από τα δικαιώματά τους, αλλά καθιστά αδύνατη τη διατήρηση του πλουραλισμού. Η παρατήρηση αυτή ισχύει κυρίως για τα έργα που εκδίδονται σε περιορισμένη ποσότητα και τα οποία προέρχονται συχνά από πολιτιστικούς φορείς των μικρότερων κρατών μελών, όπου λείπουν οι οικονομίες κλίμακας. Εξάλλου, η τάση αυτή ενισχύεται έντονα από την αντικατάσταση των αναλογικών υποθεμάτων με ψηφιακά. Γ. Διασφάλιση της απασχόλησης στην Ευρώπη Σε κοινωνικό επίπεδο, η ζημία την οποία υφίστανται οι επιχειρήσεις λόγω της παραποίησης/απομίμησης και της πειρατείας αντανακλάται τελικά στον αριθμό των θέσεων απασχόλησης που προσφέρουν. Ωστόσο, η επίπτωση της παραποίησης/απομίμησης και της πειρατείας στην απασχόληση στον τομέα της βιομηχανίας είναι δύσκολο να μετρηθεί με ακρίβεια. Σύμφωνα με τη μελέτη που εκπόνησε τον Ιούνιο του 2000 η CEBR για λογαριασμό της GACG [32], πάνω από 17.000 θέσεις απασχόλησης χάνονται ετησίως στην Ευρωπαϊκή Ένωση λόγω των δραστηριοτήτων παραποίησης/απομίμησης και πειρατείας. Σύμφωνα με την έρευνα που πραγματοποίησαν στη Γαλλία το 1998 η KPMG, η Sofres και η Union des Fabricants [33], οι απώλειες θέσεων απασχόλησης λόγω του φαινομένου της παραποίησης/απομίμησης ανέρχονται σε 38.000 περίπου για τη Γαλλία. Σύμφωνα με μελέτη που εκπονήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο το 1999 από την CEBR για λογαριασμό του Anti-Counterfeiting Group (ACG), βρετανικής ένωσης για την καταπολέμηση της παραποίησης/απομίμησης, ο αριθμός των θέσεων απασχόλησης που χάνονται ετησίως στη χώρα αυτή υπερβαίνει τις 4.000 [34]. Τέλος, σύμφωνα με μελέτη που εκπονήθηκε το 1998 από την PricewaterhouseCoopers για λογαριασμό της BSA [35], τυχόν μείωση κατά 10% της πειρατείας στον τομέα του λογισμικού, ποσοστό που αντιστοιχεί στα επίπεδα πειρατείας που παρατηρούνται σήμερα στις Ηνωμένες Πολιτείες, θα δημιουργούσε περισσότερες από 250.000 θέσεις απασχόλησης στην Ευρώπη έως το 2001. [32] Πρβλ. υποσημείωση 30. [33] Πρβλ. υποσημείωση 29. [34] «The economic impact of counterfeiting», Anti-Counterfeiting Group, Ιούνιος 1999. [35] «The contribution of the packaged software industry to the western european economies», Business Software Alliance, Μάιος 1998. Δ. Παρεμπόδιση των φορολογικών απωλειών και της αποσταθεροποίησης των αγορών Η παραποίηση/απομίμηση και η πειρατεία έχουν επίσης σημαντικές επιζήμιες συνέπειες και για τις εθνικές οικονομίες, ιδίως μάλιστα για τις οικονομίες των βιομηχανικών χωρών. Το φαινόμενο αυτό προκαλεί επίσης απώλεια εσόδων για το κράτος ή για την Κοινότητα (τελωνειακοί δασμοί, ΦΠΑ) και μπορεί να οδηγήσει σε πολυάριθμες παραβάσεις, ιδίως της εργατικής νομοθεσίας, όταν τα εμπορεύματα παραποίησης/απομίμησης ή πειρατείας κατασκευάζονται σε λαθραία εργαστήρια με αδήλωτο προσωπικό ή πωλούνται στους δρόμους από λαθραίους εργαζομένους. Οι φορολογικές απώλειες που προκύπτουν από την παραποίηση/απομίμηση και την πειρατεία είναι σημαντικές. Π.χ., στο φωνογραφικό τομέα οι απώλειες ΦΠΑ που προκύπτουν για τις κυβερνήσεις της ΕΕ από την παραποίηση/απομίμηση και την πειρατεία υπολογίζονται σε 100 εκατ. ευρώ [36]. Η μελέτη που εκπονήθηκε τον Ιούνιο του 2000 από την CEBR για λογαριασμό της GACG [37] δείχνει ότι η παραποίηση/απομίμηση στην ΕΕ προκαλεί, σε μέσους όρους, σημαντικές απώλειες φορολογικών εσόδων στους τομείς που εξετάστηκαν: 7.581 εκατ. ευρώ στον τομέα των ειδών ένδυσης και υπσδησης. 3.017 εκατ. ευρώ στον τομέα των αρωμάτων και των καλλυντικών. 3.731 εκατ. ευρώ στον τομέα των παιχνιδιών και των αθλητικών ειδών. 1.554 εκατ. ευρώ στον τομέα των φαρμακευτικών προϊόντων. Σύμφωνα με την έρευνα που πραγματοποίησε στο Ηνωμένο Βασίλειο το 1999 η CEBR για λογαριασμό της ένωσης ACG [38], η παραποίηση/απομίμηση συνεπάγεται μείωση του ΑΕΠ κατά 143 εκατ. λίρες στερλίνες ετησίως, καθώς και αύξηση της δανειακής επιβάρυνσης του κράτους κατά 77 εκατ. λίρες στερλίνες. [36] http://europa.eu.int/comm/internal_market/ en/indprop/piracy/piracyen.pdf, [37] Πρβλ. υποσημείωση 30. [38] Πρβλ. υποσημείωση 34. Το φαινόμενο αυτό συνιστά πραγματική απειλή για την οικονομική ισορροπία της κοινωνίας, διότι μπορεί να οδηγήσει επίσης σε αποσταθεροποίηση των αγορών τις οποίες πλήττει. Μερικές φορές, μάλιστα, οι αγορές αυτές είναι εξαιρετικά ευαίσθητες, όπως, π.χ., η αγορά των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων [39]. Για τη βιομηχανία των πολυμεσικών προϊόντων, η παραποίηση/απομίμηση και η πειρατεία μέσω του Διαδικτύου αυξάνονται συνεχώς και προξενούν ήδη σημαντικές απώλειες, παρά τη σχετικά πρόσφατη ανάπτυξη του δικτύου αυτού. [39] Στο πλαίσιο της συμφωνίας του ΠΟΕ για τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και τα είδη ένδυσης (ATC), ξεκίνησε μια διαδικασία προοδευτικής απελευθέρωσης, που θα οδηγήσει έως την 1η Ιανουαρίου 2005 στην κατάργηση των ποσοτικών περιορισμών μεταξύ των μελών του ΠΟΕ. Ε. Επαγρύπνηση για την προστασία των καταναλωτών Η προστασία των καταναλωτών αποτελεί στόχο ιδιαίτερης σημασίας στην Ευρώπη. Η προσπάθεια εξασφάλισης υψηλού επιπέδου προστασίας των καταναλωτών, ιδίως όσον αφορά την υγεία και την ασφάλειά τους, αποτελεί θεμελιώδη συνιστώσα της κοινοτικής δράσης. Η παραποίηση/απομίμηση και η πειρατεία, και γενικότερα οι παραβιάσεις της διανοητικής ιδιοκτησίας, έχουν συχνά επιζήμιες συνέπειες για τους καταναλωτές. Αν και, σε μερικές περιπτώσεις, το φαινόμενο αυτό λειτουργεί με τη «συνενοχή» του καταναλωτή, ωστόσο στις περισσότερες περιπτώσεις αναπτύσσεται παρά τη θέλησή του και, εν πάση περιπτώσει, αποβαίνει πάντοτε εις βάρος του. Η παραποίηση/απομίμηση και η πειρατεία συνοδεύονται γενικά από εσκεμμένη παραπλάνηση του καταναλωτή ως προς την ποιότητα την οποία δικαιούται να αναμένει από ένα προϊόν το οποίο φέρει, π.χ., ένα φημισμένο εμπορικό σήμα, διότι τα προϊόντα παραποίησης/απομίμησης και πειρατείας κατασκευάζονται χωρίς να ελέγχονται από τις αρμόδιες αρχές και δεν πληρούν τα ελάχιστα πρότυπα ποιότητας. Ο καταναλωτής, όταν αγοράζει προϊόντα παραποίησης/απομίμησης ή πειρατείας εκτός του νόμιμου εμπορίου, δεν έχει, κατ' αρχήν, ούτε εγγύηση ούτε εξυπηρέτηση μετά την πώληση ούτε αποτελεσματικά μέσα έννομης προστασίας σε περίπτωση ζημίας. Επιπλέον των μειονεκτημάτων αυτών, το εν λόγω φαινόμενο ενδέχεται να εγκυμονεί και πραγματικούς κινδύνους για τον καταναλωτή, κινδύνους που είναι δυνατόν να πλήξουν την υγεία του (παραποίηση/απομίμηση φαρμάκων, νοθευμένα οινοπνευματώδη ποτά) ή την ασφάλειά του (παραποίηση/απομίμηση παιχνιδιών ή ανταλλακτικών για αυτοκίνητα ή για αεροπλάνα) [40]. [40] Κατά τη διάρκεια των διαβουλεύσεων αναφέρθηκαν και άλλα παραδείγματα: ελαττωματικό ιατρικό υλικό, απορρυπαντικά με καυστικές ουσίες, νοθευμένα αντιβιοτικά, καρκινογόνες ουσίες στα ρούχα, χαμηλής ποιότητας λιπαντικά κινητήρων, τοξικά οινοπνευματώδη ποτά, ελαττωματικές ηλεκτρικές οικιακές συσκευές, αναποτελεσματικά αντιλυσσικά εμβόλια, ελαττωματικά φίλτρα για κινητήρες ντίζελ κ.λπ. Η εναρμόνιση των εθνικών νομοθεσιών των σχετικών με τα μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας θα συμβάλει στην προστασία των καταναλωτών και θα συμπληρώσει λυσιτελώς το νομοθετικό οπλοστάσιο που υπάρχει στον τομέα αυτόν σε κοινοτικό επίπεδο, και ιδίως τις ευρωπαϊκές οδηγίες για την αστική ευθύνη λόγω ελαττωματικών προϊόντων [41] και για τη γενική ασφάλεια των προϊόντων [42]. [41] Οδηγία 85/374/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 25ης Ιουλίου 1985 για την προσέγγιση των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών σε θέματα ευθύνης λόγω ελαττωματικών προϊόντων, ΕΕ L 210, 7.8.1985, σ. 29. [42] Οδηγία 92/59/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 29ης Ιουνίου 1992 για τη γενική ασφάλεια των προϊόντων, ΕΕ L 228, 11.8.1992, σ. 24, η οποία τελεί επί του παρόντος υπό αναθεώρηση [COM(2000) 139]. ΣΤ. Διασφάλιση της δημόσιας τάξης Η παραποίηση/απομίμηση και η πειρατεία αποτελούν πραγματική απειλή για τη δημόσια τάξη. Πέραν των οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών του, το φαινόμενο αυτό παραβιάζει την εργατική νομοθεσία (λαθραία εργασία), τη φορολογική νομοθεσία (απώλειες εισόδων για το κράτος), την υγειονομική νομοθεσία και τη νομοθεσία περί ασφαλείας των προϊόντων. Επιπροσθέτως, έχει πλέον αποδειχθεί ότι η παραποίηση/απομίμηση και η πειρατεία είναι δραστηριότητες οι οποίες συνδέονται, σε κάποιο βαθμό, με το οργανωμένο έγκλημα, που βρίσκει, στις δραστηριότητες αυτές, ένα ελάχιστα επικίνδυνο μέσο για να ανακυκλώσει και να «ξεπλύνει» κεφάλαια που προέρχονται από άλλες παράνομες δραστηριότητες (λαθρεμπόριο όπλων, λαθρεμπόριο ναρκωτικών). Η παραποίηση/απομίμηση και η πειρατεία, που άλλοτε είχαν βιοτεχνικό χαρακτήρα, έχουν γίνει σχεδόν επαγγελματικές δραστηριότητες. Πράγματι, οι δραστηριότητες αυτές προσφέρουν σε όσους τις ασκούν σημαντικές προοπτικές οικονομικού κέρδους χωρίς υπερβολικούς κινδύνους. Στο Διαδίκτυο, η ταχύτητα εκτέλεσης των παράνομων δραστηριοτήτων και ο δυσχερής εντοπισμός τους μειώνουν ακόμη περισσότερο τους κινδύνους για τους παραβάτες. Μάλιστα, η παραποίηση/απομίμηση και η πειρατεία θεωρείται ότι έχουν γίνει σήμερα δραστηριότητες ελκυστικότερες από το λαθρεμπόριο ναρκωτικών, διότι τα κέρδη τα οποία μπορεί να αποκομίσει κανείς από τις δραστηριότητες αυτές εξασφαλίζονται χωρίς κινδύνους σημαντικών νομικών κυρώσεων. Ως εκ τούτου, η παραποίηση/απομίμηση και η πειρατεία σε εμπορική κλίμακα εμφανίζονται ως μέσο και ως παράγοντας υποστήριξης της εγκληματικότητας, συμπεριλαμβανομένης της τρομοκρατίας. Άλλωστε, οι διαβουλεύσεις που έγιναν με τους ενδιαφερόμενους κύκλους στα πλαίσια της Πράσινης Βίβλου το 1998 επιβεβαίωσαν, με παραδείγματα από τους τομείς της μουσικής και του λογισμικού, τους δεσμούς που υπάρχουν μεταξύ της παραποίησης/απομίμησης και της πειρατείας, αφενός, και του οργανωμένου εγκλήματος, αφετέρου. Η εναρμόνιση, σε κοινοτικό επίπεδο, των μέσων επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας θα βοηθήσει, επομένως, τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν τη δημόσια τάξη. Η ενίσχυση και η βελτίωση της καταπολέμησης της παραποίησης/απομίμησης και της πειρατείας στην εσωτερική αγορά συμπληρώνουν τις πρωτοβουλίες οριζόντιου χαρακτήρα που αναλαμβάνονται στους τομείς της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων, και ιδίως τη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την πρόληψη και τον έλεγχο της εγκληματικότητας, σύμφωνα με τις διατάξεις της Συνθήκης του Άμστερνταμ, με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Τάμπερε της 15ης και 16ης Οκτωβρίου 1999 [43] και με τους προσανατολισμούς που πρότεινε η Επιτροπή στην ανακοίνωσή της για την πρόληψη της εγκληματικότητας και τις εργασίες του ευρωπαϊκού φόρουμ για την πρόληψη του οργανωμένου και του οικονομικού εγκλήματος [44]. Τέλος, η παρούσα πρωτοβουλία συνάδει με τη σφαιρική στρατηγική προσέγγιση της Επιτροπής στον τομέα της καταπολέμησης της απάτης [45] και με τις δράσεις που αναλαμβάνονται για την προστασία των κοινοτικών συμφερόντων. [43] ΕΕ C 124, 3.5.2000, σ. 1. [44] Το ευρωπαϊκό φόρουμ για την πρόληψη του οργανωμένου και του οικονομικού εγκλήματος είναι πρωτοβουλία της Επιτροπής που αποσκοπεί στην οργάνωση και το συντονισμό των εργασιών που πραγματοποιούνται για την πρόληψη του εγκλήματος σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Πρόκειται για ένα πλαίσιο για τη δημιουργία δικτύων εμπειρογνωμόνων και την ανάληψη πρωτοβουλιών. [45] Σημείο 1.4.2 της ανακοίνωσης της Επιτροπής «Προστασία των οικονομικών συμφερόντων των Κοινοτήτων - Καταπολέμηση της απάτης: για μια σφαιρική στρατηγική προσέγγιση», COM(2000) 358 τελικό. τριτο μεροσ : λεπτομερειεσ και χαρακτηριστικα της προτεινομενησ δρασησ A. Τα όρια της συμφωνίας TRIPS Τα μέτρα και οι διαδικασίες επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας αποτέλεσαν αντικείμενο de facto εναρμόνισης με την έναρξη ισχύος της συμφωνίας TRIPS, η οποία προβλέπει διατάξεις ελάχιστου χαρακτήρα όσον αφορά τα μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας τα οποία άπτονται του εμπορίου. Τα μέσα αυτά περιλαμβάνουν τα εξής: - τη γενική υποχρέωση θέσπισης αποτελεσματικών μέσων επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, περιλαμβανομένης της θέσπισης μέτρων προσωρινής προστασίας και μέτρων αποκατάστασης αποτρεπτικού χαρακτήρα. - θεμελιώδη στοιχεία στον τομέα της αστικής ή διοικητικής διαδικασίας: νόμιμες και δίκαιες διαδικασίες, εφαρμοστέοι κανόνες στον τομέα της προσαγωγής αποδείξεων. - την πρόβλεψη ορισμένων διορθωτικών μέτρων αποκατάστασης του αστικού (ή του διοικητικού) δικαίου, όπως, π.χ., δικαστικές διαταγές, αποζημιώσεις, κατάσχεση και απόσυρση των επίμαχων εμπορευμάτων και, προαιρετικά, δικαίωμα ενημέρωσης. - τον καθορισμό των ελάχιστων απαιτήσεων τις οποίες πρέπει να πληρούν τα προσωρινά μέτρα που λαμβάνονται για την προστασία των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας. - την πρόβλεψη ποινικών διαδικασιών και ποινικών κυρώσεων σε ορισμένες περιπτώσεις. Ωστόσο, ορισμένα μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας δεν προβλέπονται από τη συμφωνία TRIPS (π.χ. απόσυρση, δαπάναις του παραποιητή/απομιμητή, των εμπορευμάτων παραποίησης/απομίμησης που έχουν διατεθεί στην αγορά), ενώ άλλα προβλέπονται μεν, αλλά μόνο προαιρετικά (π.χ. δικαίωμα ενημέρωσης). Τέλος, οι όροι εφαρμογής των μέτρων και των διαδικασιών που προβλέπονται από τη συμφωνία TRIPS είναι επίσης δυνατόν να ποικίλλουν σημαντικά από χώρα σε χώρα. Αυτό συμβαίνει, στην Κοινότητα, με τους όρους εφαρμογής των προσωρινών μέτρων που χρησιμοποιούνται, ειδικότερα, για τη διασφάλιση των αποδεικτικών στοιχείων και για τον υπολογισμό των αποζημιώσεων ή, ακόμη, με τους όρους εφαρμογής των διαδικασιών που αποσκοπούν στην παύση των δραστηριοτήτων παραποίησης/απομίμησης ή πειρατείας. B. Το κοινοτικό κεκτημένο στον τομέα του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας Σε κοινοτικό επίπεδο, οι πρωτοβουλίες που αναλήφθηκαν στον τομέα του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας αφορούσαν, κυρίως, την προστασία των εξωτερικών συνόρων της Κοινότητας [46]. Όσον αφορά την εσωτερική αγορά, υπάρχουν κάποιες τομεακές νομοθετικές πράξεις, οι οποίες περιέχουν ειδικές διατάξεις για το σεβασμό των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας [47]. Ωστόσο, καμία λεπτομερής νομοθετική πράξη οριζόντιου χαρακτήρα δεν έχει θεσπιστεί μέχρι σήμερα σε κοινοτικό επίπεδο στον τομέα αυτόν. [46] Πρβλ. υποσημείωση 19. [47] Π.χ., στον τομέα της διανοητικής ιδιοκτησίας: άρθρο 7 (ειδικά μέτρα προστασίας) της οδηγίας 91/250/ΕΟΚ για τη νομική προστασία των προγραμμάτων ηλεκτρονικών υπολογιστών (πρβλ. υποσημείωση 11). άρθρο 12 (κυρώσεις) της οδηγίας 96/9/ΕΚ σχετικά με τη νομική προστασία των βάσεων δεδομένων (πρβλ. υποσημείωση 11). άρθρα 6 (τεχνολογικά μέτρα), 7 (πληροφορίες για το καθεστώς των δικαιωμάτων) και 8 (κυρώσεις και μέσα έννομης προστασίας) της οδηγίας 2001/29/ΕΚ για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας (πρβλ. υποσημείωση 13). Στον τομέα της βιομηχανικής ιδιοκτησίας: άρθρο 98 (κυρώσεις) και 99 (ασφαλιστικά μέτρα) του κανονισμού αριθ. 40/94 για το κοινοτικό σήμα. άρθρο 89 (κυρώσεις σε περίπτωση αγωγής περί παραποίησης/απομίμησης) και 90 (ασφαλιστικά μέτρα) του κανονισμού αριθ. 6/2002 για τα κοινοτικά σχέδια και υποδείγματα. Γ. Η νομική κατάσταση στα κράτη μέλη Παρά την εφαρμογή της συμφωνίας TRIPS στα κράτη μέλη, η νομική κατάσταση στην Κοινότητα παρουσιάζει μεγάλες διαφορές, οι οποίες δεν επιτρέπουν στους δικαιούχους δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας να απολαμβάνουν ισοδύναμο επίπεδο προστασίας σε όλο το έδαφος της Κοινότητας. Έτσι, οι διαδικασίες που αποσκοπούν στην παύση των δραστηριοτήτων παραποίησης/απομίμησης ή πειρατείας (ασφαλιστικά μέτρα), τα προσωρινά μέτρα που χρησιμοποιούνται, ειδικότερα, για τη διασφάλιση των αποδεικτικών στοιχείων, ο υπολογισμός των αποζημιώσεων και το επίπεδο των αστικών και ποινικών κυρώσεων παρουσιάζουν σημαντικές διακυμάνσεις από κράτος μέλος σε κράτος μέλος. Σε ορισμένα κράτη μέλη, μέτρα και διαδικασίες όπως το δικαίωμα ενημέρωσης και η απόσυρση, με δαπάνη του παραβάτη, των επίμαχων εμπορευμάτων που κυκλοφορούν στην αγορά, δεν είναι διαθέσιμα. Όσον αφορά τις δικαστικές διαταγές, υπάρχουν διαφορές ως προς τους όρους εφαρμογής, παραδείγματος χάριν όσον αφορά τη συνεκτίμηση των συμφερόντων των τρίτων, τους διάφορους τρόπους εξάλειψης των επίμαχων εμπορευμάτων ή τους όρους υπό τους οποίους είναι δυνατόν να διαταχθεί η εξάλειψη των μέσων που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή των επίμαχων εμπορευμάτων. Στην Ελλάδα, κατ' αρχήν, η κύρωση δεν προϋποθέτει αναγκαστικά την ύπαρξη πταίσματος και, κατά συνέπεια, μπορεί να επιβληθεί και κατά καλόπιστου παραβάτη. Στη Σουηδία και τη Φινλανδία, η κύρωση δεν ισχύει για τους καλόπιστους παραβάτες, ενώ στη Δανία, την Ισπανία και την Ιταλία, δεν ισχύει για τα άτομα τα οποία απλώς χρησιμοποιούν σε ιδιωτική βάση τα σχετικά εμπορεύματα. Στις Κάτω Χώρες (πνευματική ιδιοκτησία), δεν διατάσσεται η κατάσχεση και η καταστροφή των εμπορευμάτων αν το εμπλεκόμενο άτομο δεν συμμετείχε το ίδιο στην παραβίαση, δεν ασχολείται επαγγελματικά με τα επίμαχα εμπορεύματα και τα απέκτησε αποκλειστικά και μόνο για προσωπικούς σκοπούς. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή πειρατικών αντιγράφων δεν μπορούν να καταστραφούν παρά μόνο αν το άτομο που τα κατέχει γνώριζε ή είχε λόγους να γνωρίζει ότι προορίζονταν για τους σκοπούς αυτούς. Στη Γερμανία (πνευματική ιδιοκτησία), τα μέσα που χρησιμοποιούνται (αποκλειστικά ή σχεδόν αποκλειστικά) για την παραγωγή πειρατικών αντιγράφων μπορούν να κατασχεθούν και να καταστραφούν μόνο αν ανήκουν στην κυριότητα του πειρατή, ενώ, στον τομέα των σημάτων, δεν υπάρχει αντίστοιχος περιορισμός. Στις Κάτω Χώρες, η δικαστική πρακτική [48] ανέπτυξε την αρχή σύμφωνα με την οποία ο παραβάτης μπορεί να υποχρεωθεί να αποσύρει τα επίμαχα προϊόντα που έχουν ήδη κυκλοφορήσει στην αγορά. Ο παραβάτης οφείλει να αναλάβει το κόστος της διαδικασίας αυτής και να καταβάλει αποζημίωση στον αγοραστή. Αυτό το είδος μέτρου δεν υπάρχει στο δίκαιο των άλλων κρατών μελών. [48] HR 23.2.1990, NJ 1990, 664 m. nt. DWFV (Hameco) και επόμενες αποφάσεις. Στον τομέα των αποδείξεων, η διαδικασία που είναι γνωστή στο Ηνωμένο Βασίλειο με την ονομασία «Αnton Piller Order» [49] είναι πολύ σημαντική στην πράξη, αλλά ορισμένοι τη θεωρούν υπερβολικά δαπανηρή και περίπλοκη. Με διαταγή του High Court, που εκδίδεται χωρίς ακρόαση της άλλης πλευράς, η Αnton Piller Order επιτρέπει την επιθεώρηση των εγκαταστάσεων του ατόμου που φέρεται ως παραβάτης και την κατάσχεση όλων των σχετικών αποδεικτικών στοιχείων. Η λεγόμενη διαταγή Doorstep [50] (απλουστευμένη διαταγή Anton Piller), με την οποία μπορούν να υποβληθούν αιτήσεις προσκομίσεως εγγράφων και αντικειμένων χωρίς δικαίωμα εισόδου στις εγκαταστάσεις, κρίνεται αποτελεσματική. Ένα άλλο μέτρο που είναι γνωστό με την ονομασία freezing injunction [51] (ή Mareva injunction [52]) χρησιμοποιείται για τη δέσμευση τραπεζικών λογαριασμών και άλλων περιουσιακών στοιχείων του εναγομένου, έως ότου εξεταστεί επί της ουσίας η υπόθεση από το δικαστήριο. Στη Γαλλία, ο νόμος [53] προβλέπει επίσης ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό μέσο για τη συγκέντρωση αποδεικτικών στοιχείων. Ο κάτοχος του δικαιώματος (εφεξής, "δικαιούχος") μπορεί να υποβάλει στον πρόεδρο του Tribunal de grande instance αίτημα κατάσχεσης λόγω παραποίησης/απομίμησης. Το μέτρο μπορεί να λάβει τη μορφή της λεπτομερούς κατάσχεσης-περιγραφής ή της πραγματικής κατάσχεσης των επίμαχων προϊόντων. Στην Ιταλία, προβλέπονται επίσης από το νόμο η κατάσχεση και η περιγραφή των επίμαχων ειδών. Στη Γερμανία, οι νομικές δυνατότητες που προβλέπονται για τη συγκέντρωση αποδεικτικών στοιχείων δεν είναι πολύ δραστικές. Περιορίζονται στη συγκέντρωση αποδεικτικών στοιχείων μέσω μαρτυρικών καταθέσεων, μέσω καταθέσεων εμπειρογνωμόνων και μέσω επιθεωρήσεων, αλλά δεν εκτείνονται στα έγγραφα και στην ακρόαση των διαδίκων. Σε αντίθεση με τα άλλα κράτη μέλη, η πολιτική δικονομία της Αυστρίας, της Δανίας και της Σουηδίας δεν προβλέπει την έκδοση δικαστικών διαταγών για τη διενέργεια ερευνών χωρίς ακρόαση της άλλης πλευράς. [49] Anton Piller KG κατά Manufacturing Processes Ltd. [1976] 1 Ch. 55, [1976] R.P.C. 719. [50] Universal City Studios Inc. κατά Mukhtar & Sons [1976] F.S.R. 252. [51] Άρθρο 25, παράγραφος 1, του βρετανικού κώδικα πολιτικής δικονομίας. [52] Mareva Compania Naviera SA κατά International Bulk Carriers SA [1975] 2 Lloyd's Rep. 509. [53] Άρθρα L-332-1, L-521-1, L-615-5 και L-716-7 του κώδικα διανοητικής ιδιοκτησίας. Όσον αφορά τα προσωρινά μέτρα, υπάρχουν σημαντικές διαφορές όσον αφορά τους όρους της διαδικασίας και τη συχνότητα με την οποία χρησιμοποιούνται αυτά τα μέσα έννομης προστασίας, έστω και αν οι διαφορές αυτές οφείλονται ουσιαστικά στις παραδόσεις και τις προσεγγίσεις που ακολουθούν τα δικαστήρια. Στις Κάτω Χώρες, χρησιμοποιείται πολύ συχνά η απλουστευμένη διαδικασία kort geding [54], που θεωρείται μάλιστα ότι έχει αντικαταστήσει, σε κάποιο βαθμό, τις τακτικές διαδικασίες στις περιπτώσεις παραβίασης δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, χρησιμοποιούνται συχνά στην πράξη οι προσωρινές (προκαταρκτικές) δικαστικές διαταγές, ενώ ο αποφασιστικός παράγοντας για την αξιολόγηση της δικαστικής διαταγής είναι η ικανότητα του εναγομένου να καταβάλει αποζημίωση που να επαρκεί για την κάλυψη των ζημιών του ενάγοντος, σε περίπτωση κατά την οποία ο τελευταίος δικαιωθεί από τα δικαστήρια. Στη Γερμανία, η προσέγγιση που ακολουθείται σε σχέση με τις προσωρινές δικαστικές διαταγές είναι αρκετά περιοριστική. Πράγματι δικαστικές διαταγές αυτού του είδους εκδίδονται κυρίως στον τομέα των εμπορικών σημάτων για κατάφωρες περιπτώσεις παραποίησης/απομίμησης. Στη Γαλλία, είναι δυνατή η προσφυγή στη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων μετά την έναρξη της επί της ουσίας διαδικασίας, όμως η δυνατότητα αυτή εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ακόμη σχετικά σπάνια, διότι, αφενός, είναι δυνατή η υποβολή αίτησης για περιγραφή ή κατάσχεση των αντικειμένων που φέρονται ως προϊόντα παραποίησης/απομίμησης και, αφετέρου, τα προσωρινά μέτρα δεν επιτρέπουν την αίτηση αποζημίωσης. [54] Άρθρο 289 του κώδικα πολιτικής δικονομίας. Το Δικαστήριο επιβεβαίωσε το χαρακτήρα αυτής της διαδικασίας ως προσωρινού μέτρου, κατά την έννοια του άρθρου 50 της συμφωνίας TRIPS (απόφαση Hermθs της 16ης Ιουνίου 1998, υπόθεση C-53/96, Συλλογή 1998, σ. I-3603). Όσον αφορά τον υπολογισμό της αποζημίωσης, υπάρχουν στα κράτη μέλη τρεις θεωρητικές δυνατότητες: η αποζημίωση για τις πραγματικές ζημίες που υπέστη το θύμα. η αίτηση απόδοσης των κερδών που αποκόμισε ο παραβάτης. η καταβολή των τελών χρήσης που θα έπρεπε να έχουν καταβληθεί αν ο παραβάτης είχε ζητήσει άδεια χρήσης του δικαιώματος. Στις περισσότερες χώρες, ο ενάγων μπορεί να επιλέξει μία από τις εν λόγω τρεις δυνατότητες (ή, τουλάχιστον, μεταξύ της πρώτης και της τρίτης), χωρίς σώρευση ή συνδυασμό των διαφόρων τρόπων υπολογισμού. Επιπλέον, η διαδικασία που ακολουθείται στην πράξη για την εφαρμογή καθενός από τους εν λόγω τρόπους υπολογισμού ποικίλλει σε σημαντικό βαθμό από κράτος μέλος σε κράτος μέλος. Παραδείγματος χάριν, όσον αφορά την αίτηση απόδοσης των κερδών, στη Γερμανία, βάση της αίτησης είναι οι διατάξεις του αστικού κώδικα οι σχετικές με την απόδοση των κερδών που αποκομίστηκαν αδικαιολόγητα (αδικαιολόγητος πλουτισμός) μέσω «καταστρατήγησης του εμπορίου» [55]. Στο Ηνωμένο Βασίλειο η απόδοση των κερδών δεν θεωρείται ως αποζημίωση, αλλά ως «δίκαιο μέτρο αποκατάστασης». Αντίθετα, στην Πορτογαλία (πνευματική ιδιοκτησία), πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό της αποζημίωσης τα εισοδήματα του παραβάτη. Στην Αυστρία (πνευματική ιδιοκτησία), η αποζημίωση μπορεί να υπολογίζεται βάσει των κερδών του παραβάτη, ανεξάρτητα από το βαθμό πταίσματος. Στη Φινλανδία (σήμα), μπορεί να ζητηθεί η απόδοση των κερδών του παραβάτη ακόμα και σε περίπτωση καλόπιστης παραβίασης του σχετικού δικαιώματος. Στις χώρες της Μπενελούξ, η απόδοση των κερδών που αποκόμισε ο παραβάτης δεν είναι δυνατή, παρά μόνον εφόσον υπάρχουν επιβαρυντικές περιστάσεις (κακή πίστη). Στη Γαλλία, ο ζημιωθείς δικαιούται, κατ' αρχήν, να ζητήσει αποζημίωση όχι μικρότερη αλλά και όχι και μεγαλύτερη από τις ζημίες τις οποίες όντως υπέστη [56]. [55] Πρέπει να επισημανθεί συναφώς η πρόσφατη εξέλιξη της γερμανικής νομολογίας προς την κατεύθυνση της επιδίκασης αποτρεπτικότερων αποζημιώσεων. Εκδικάζοντας μια υπόθεση παραποίησης/απομίμησης σχεδίων και υποδειγμάτων, το Bundesgerichtshof (BGH) έκρινε, σε απόφασή του της 2ας Νοεμβρίου 2000, ότι τα γενικά έξοδα δεν δύνανται πλέον να εκπίπτουν από τα κέρδη που πραγματοποιεί ο παραποιητής/απομιμητής, θέτοντας έτσι τέρμα σε νομολογία του 1962 (I ZR 246/98). [56] Άρθρο 1382 του αστικού κώδικα. Το δικαίωμα ενημέρωσης, το οποίο μπορεί να προβληθεί κατά παντός προσώπου που εμπλέκεται σε παραβίαση, υποχρεώνει τον εναγόμενο να παρέχει πληροφορίες για την προέλευση των επίμαχων εμπορευμάτων, για τα κυκλώματα διανομής τους και για την ταυτότητα των τρίτων που ενέχονται στην παραγωγή και τη διανομή των εμπορευμάτων. Μέχρι σήμερα, διάταξη για το δικαίωμα ενημέρωσης έχει εισαχθεί στα νομικά συστήματα μερικών μόνο κρατών μελών, και συγκεκριμένα στους νόμους της Γερμανίας για την πνευματική ιδιοκτησία [57] και στο νόμο της Μπενελούξ περί σημάτων [58]. [57] Βλέπε, κυρίως, την παράγραφο 19 του γερμανικού νόμου περί σημάτων. [58] Άρθρο 13 bis, παράγραφος 4, του νόμου της Bιnιlux περί σημάτων. Αυτές οι διαφορές μεταξύ των εθνικών συστημάτων επιβολής κυρώσεων για την παραβίαση δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας έχουν σημαντικό αντίκτυπο για τους δικαιούχους των σχετικών δικαιωμάτων, κυρίως σε ό,τι αφορά την αποτελεσματικότητα και το κόστος των διαδικασιών, τις προθεσμίες και το ύψος των επιδικαζομένων αποζημιώσεων. Τέλος, όσον αφορά τις ποινικές κυρώσεις, υπάρχουν σημαντικές διαφορές ως προς το επίπεδο των προβλεπομένων από τις εθνικές νομοθεσίες ποινών, αλλά και ως προς τη μέθοδο υπολογισμού των προστίμων. Βάσει της συμφωνίας TRIPS (αλλά και σύμφωνα με τις εθνικές νομικές παραδόσεις), όλα τα κράτη μέλη προβλέπουν μέτρα αποκατάστασης του αστικού δικαίου και ποινικές κυρώσεις, που μπορούν να φθάσουν έως τη φυλάκιση. Τα μέγιστα πρόστιμα κυμαίνονται από λίγες χιλιάδες ευρώ (Ιταλία, Λουξεμβούργο) έως σχεδόν 500.000 ευρώ (Βέλγιο) και πάνω από 750.000 ευρώ (Γαλλία για τα νομικά πρόσωπα). Στη Μεγάλη Βρετανία, δεν υπάρχει μέγιστο ύψος προστίμου που να προβλέπεται από το νόμο. Ορισμένες χώρες δεν προβλέπουν μέγιστο ύψος προστίμου, διότι το ποσό υπολογίζεται σε συνάρτηση με τα εισοδήματα του παραβάτη (π.χ., στις Σκανδιναβικές Χώρες, στην Αυστρία και στη Γερμανία). Οι ποινές φυλάκισης κυμαίνονται από λίγες ημέρες έως 10 χρόνια (Ελλάδα, Μεγάλη Βρετανία). Παρά το γεγονός ότι η παρούσα οδηγία δεν αποσκοπεί στην εναρμόνιση των ποινικών κυρώσεων, ωστόσο η έμπρακτη επιβολή πραγματικά αποτρεπτικών ποινών σε όλα τα κράτη μέλη θα συνέβαλλε ουσιαστικά στην καταπολέμηση της παραποίησης/απομίμησης και της πειρατείας. Δ. Η ανάγκη εναρμόνισης των εθνικών νομοθεσιών Οι δικαιούχοι εκφράζουν την ανάγκη να έχουν στη διάθεσή τους μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας που να έχουν την ίδια αποτελεσματικότητα σε όλα τα κράτη μέλη. Εξάλλου, η ανάγκη αυτή ανταποκρίνεται στους στόχους της πολιτικής της Επιτροπής για διευκόλυνση της ανάπτυξης της καινοτομικής και δημιουργικής δραστηριότητας στην Ευρώπη, κυρίως μέσω της συνεκτικής και αποτελεσματικής προστασίας των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας στην εσωτερική αγορά. Η εν λόγω ανάγκη δεν μπορεί να ικανοποιηθεί με την ανάληψη δράσης αποκλειστικά στο επίπεδο κάθε κράτους μέλους. Η εθνική νομοθεσία θέτει, ενίοτε, στη διάθεση των δικαιούχων αποτελεσματικά μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων τους, αλλά η εφαρμογή των μέσων αυτών στην πράξη δεν είναι πλήρως διασφαλισμένη. Όπως υπογράμμισαν οι περισσότεροι ενδιαφερόμενοι κύκλοι στα πλαίσια των διαβουλεύσεων που πραγματοποιήθηκαν βάσει της Πράσινης Βίβλου, μόνο η ανάληψη δράσης σε επίπεδο Κοινότητας θα εξασφαλίσει την ίδια αποτελεσματικότητα σε ό,τι αφορά το σεβασμό των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας. Από την άλλη πλευρά, ούτε η έκδοση, σε κοινοτικό επίπεδο, μιας κανονιστικής ρύθμισης που να ισχύει άμεσα σε όλα τα κράτη μέλη θα επέτρεπε την ικανοποιητική αντιμετώπιση του προβλήματος. Πράγματι, πρέπει να ληφθούν υπόψη οι νομικές παραδόσεις και η συγκεκριμένη κατάσταση κάθε κράτους μέλους. Ο στόχος είναι να διασφαλιστεί ο σεβασμός των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας με ισοδύναμο τρόπο σε όλο το έδαφος της Κοινότητας, αλλά μέσα στο υφιστάμενο εθνικό πλαίσιο. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος για τον οποίο μόνο η εναρμόνιση, σε κοινοτικό επίπεδο, των νομοθεσιών των κρατών μελών των σχετικών με τα μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας κρίνεται αναγκαία για την επίτευξη του επιδιωκόμενου στόχου. Η εναρμόνιση, για να είναι όντως αποτελεσματική, πρέπει να έχει ως βάση τις εθνικές διατάξεις που φαίνονται ως οι πλέον ενδεδειγμένες για την ικανοποίηση των αναγκών των θιγομένων, λαμβανομένων συγχρόνως υπόψη των θεμιτών συμφερόντων των εναγομένων, πράγμα που θα δώσει τη δυνατότητα να διασφαλιστεί ο σεβασμός των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας με ομοιογενή και αποτελεσματικό τρόπο σε όλη την Κοινότητα, να εισαχθεί μεγαλύτερη διαφάνεια στα συστήματα επιβολής κυρώσεων και να διευκολυνθεί η αποτελεσματική εφαρμογή των μέσων που τίθενται στη διάθεση των δικαιούχων. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, που προβλέπεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης ΕΚ, τα προβλεπόμενα μέτρα δεν πρέπει να είναι δυσανάλογα σε σχέση με τον επιδιωκόμενο κύριο στόχο, που είναι να βελτιωθεί και να γίνει διαφανέστερη η λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. Κατά συνέπεια, η εναρμόνιση των εθνικών νομοθεσιών δεν χρειάζεται να καλύπτει όλες τις πτυχές των εθνικών νομοθεσιών των σχετικών με τα μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, αλλά πρέπει να περιορίζεται στην προσέγγιση των βασικών διατάξεων που έχουν τον πιο άμεσο αντίκτυπο στη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. E. Νομική βάση Όπως καταδείχθηκε προηγουμένως στο Μέρος Ι.Β., η διατήρηση διαφορετικών εθνικών νομικών συστημάτων για την επιβολή του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, τα οποία είναι σήμερα, σε μεγάλο βαθμό, εναρμονισμένα σε κοινοτικό επίπεδο, είναι δυνατόν να πλήξει την ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων και των υπηρεσιών, να δημιουργήσει διαταραχές στην εσωτερική αγορά, κυρίως μέσω της στρέβλωσης των νόμιμων εμπορικών ροών, και, με τον τρόπο αυτό, να νοθεύσει τους όρους του ανταγωνισμού. Η προσέγγιση των βασικών εθνικών κανόνων που διέπουν τα μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας θα επιτρέψει να βελτιωθεί και να γίνει διαφανέστερη η λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, να ενθαρρυνθεί η καινοτομία και η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και να προωθηθούν η απασχόληση και οι επενδύσεις στην ΕΚ. Το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ) [59] θεωρεί ότι μια πρακτική που συνεπάγεται τον κίνδυνο να επηρεαστούν αισθητά τα εμπορικά ρεύματα μεταξύ των κρατών μελών μπορεί να θίξει την υλοποίηση των στόχων της κοινής αγοράς, όπως περιγράφονται στο άρθρο 95, παράγραφος 1, της συνθήκης ΕΚ. Πράγματι, ένα κράτος μέλος που προβλέπει μέτρα (και διαδικασία εφαρμογής τους) λιγότερο δεσμευτικά από τα άλλα προκαλεί στρέβλωση των εμπορικών συναλλαγών. Οι νόμιμοι εμπορικοί κύκλοι θα είχαν, στην περίπτωση αυτή, την τάση να αποφεύγουν το εν λόγω κράτος μέλος λόγω του μεριδίου αγοράς που κατέχουν τα προϊόντα παραποίησης/απομίμησης ή πειρατείας, καθώς και λόγω της δυσκολίας τους να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τον ανταγωνισμό σε μια τέτοια διαταραγμένη αγορά. [59] Απόφαση Javico κατά Yves Saint Laurent της 28ης Απριλίου 1998, υπόθεση C-306/96 (Συλλογή, σ. I-1983, σκέψη 25). Κατά συνέπεια, και δεδομένου ότι σκοπός του μέτρου είναι η ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς μέσω της εναρμόνισης των νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων των κρατών μελών των σχετικών με τα μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, η Επιτροπή προτείνει την επιλογή του άρθρου 95 της Συνθήκης ΕΚ ως νομικής βάσης της εναρμόνισης. Αυτή η νομική βάση επελέγη και στην περίπτωση άλλων οδηγιών με τις οποίες επιδιώκεται η προσέγγιση των εθνικών νομοθεσιών στον τομέα της διανοητικής ιδιοκτησίας [60]. Επιπλέον, η ορθότητα αυτής της νομικής βάσης επιβεβαιώθηκε από το ΔΕΚ επανειλημμένως [61], και ιδίως σε σχέση με την οδηγία 98/44/ΕΚ σε πρόσφατη απόφαση του ΔΕΚ, όπου εξετάστηκε διεξοδικά η επιλεγείσα νομική βάση [62]. [60] Πρβλ. τις οδηγίες που αναφέρονται στις υποσημειώσεις 8 έως 12. [61] Γνωμοδότηση 1/94, αρμοδιότητα της Κοινότητας να συνάπτει διεθνείς συμφωνίες στον τομέα των υπηρεσιών και της προστασίας της διανοητικής ιδιοκτησίας, 15 Νοεμβρίου 1994, Συλλογή σ. I-5267, και υπόθεση C-350-92, Βασίλειο της Ισπανίας κατά Συμβουλίου, 13 Ιουλίου 1995, Συλλογή σ. I-1985. [62] Απόφαση Κάτω Χώρες κατά Κοινοβουλίου και Συμβουλίου της 9ης Οκτωβρίου 2001, υπόθεση C-377/98. Το Δικαστήριο έκρινε τα εξής: Η ίδια νομική βάση (άρθρο 95) έχει ήδη επιτρέψει την εναρμόνιση μεγάλου μέρους του δικαίου περί διανοητικής ιδιοκτησίας στους κόλπους της εσωτερικής αγοράς. Η αποτελεσματικότητα αυτών των μέτρων εναρμόνισης σχετικά με τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας δεν θα ήταν ίσως διασφαλισμένη αν δεν εξασφαλιζόταν συγχρόνως και η έμπρακτη υλοποίηση των εν λόγω δικαιωμάτων. Τα μέτρα και οι διαδικασίες που προβλέπονται από την παρούσα οδηγία θα καταστήσουν δυνατόν να διασφαλιστεί η σωστή εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου του σχετικού με το ουσιαστικό δίκαιο περί διανοητικής ιδιοκτησίας. επομένως, είναι εύλογο να αποτελέσει επίσης το άρθρο 95 και τη νομική βάση μιας οδηγίας που διασφαλίζει την εναρμόνιση του σεβασμού αυτών των δικαιωμάτων, επιτρέποντας, με τον τρόπο αυτό, στο σχετικό κοινοτικό κεκτημένο να παραγάγει όλα τα αποτελέσματά του. Με το πνεύμα αυτό, η παρούσα οδηγία, προκειμένου να εξασφαλίσει την εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και την πλήρη αποτελεσματικότητα του κοινοτικού κεκτημένου στον τομέα της διανοητικής ιδιοκτησίας, επιδιώκει να επιβάλει στα κράτη μέλη την υποχρέωση να προβλέψουν κυρώσεις αποτελεσματικού, αναλογικού και αποτρεπτικού χαρακτήρα [63], συμπεριλαμβανομένης της επιβολής ποινικών κυρώσεων [64] στις ενδεδειγμένες περιπτώσεις. Η προσέγγιση αυτή ανταποκρίνεται επίσης και στις δεσμεύσεις που αναλήφθηκαν τόσο από την Κοινότητα όσο και από κάθε κράτος μέλος στα πλαίσια της συμφωνίας TRIPS, ιδίως βάσει του άρθρου 61 της συμφωνίας αυτής. Η οδηγία αποσκοπεί επίσης να διασφαλίσει ότι όλοι οι ενεχόμενοι στην παραβίαση θα κηρύσσονται υπεύθυνοι σύμφωνα με το εσωτερικό δίκαιο των κρατών μελών. [63] Βλέπε, ειδικότερα, τις αποφάσεις του ΔΕΚ Nunes και de Matos, της 8ης Ιουλίου 1999, υπόθεση C-186/98 (Συλλογή 1999, σ. I-4883), Hansen, της 10ης Ιουλίου 1990, υπόθεση C-326/88 (Συλλογή 1990, σ. I-2911) και Επιτροπή κατά Ελλάδος, της 21ης Σεπτεμβρίου 1989, υπόθεση 68/88 (Συλλογή 1989, σ. 2965). [64] Βλέπε, ειδικότερα, την απόφαση Unilever την οποία εξέδωσε το ΔΕΚ στις 28 Ιανουαρίου 1999 στην υπόθεση C-77/97 (Συλλογή 1999, σ. I-431), απόφαση στην οποία το Δικαστήριο έκρινε, σε σχέση με την τροποποιημένη οδηγία 76/768/ΕΟΚ περί προσεγγίσεως των νομοθεσιών των κρατών μελών των αναφερομένων στα καλλυντικά προϊόντα, ότι «οι διατάξεις τις οποίες, σύμφωνα με το άρθρο 6, παράγραφος 3, της οδηγίας 76/768, τα κράτη μέλη οφείλουν να θεσπίσουν, προκειμένου να αποφευχθεί οποιαδήποτε διαφήμιση αποδίδουσα στα καλλυντικά προϊόντα ιδιότητες τις οποίες τα τελευταία δεν έχουν, πρέπει να προβλέπουν ότι μια τέτοια μορφή διαφημίσεως συνιστά παράβαση, και μάλιστα ποινικού χαρακτήρα, συνοδευομένη από κυρώσεις που έχουν αποτρεπτικό αποτέλεσμα.» Τέλος, η παρούσα οδηγία δεν έχει σκοπό να εναρμονίσει τους κανόνες που ισχύουν στους τομείς της δικαστικής συνεργασίας, της δικαστικής δικαιοδοσίας και της αναγνώρισης και εκτέλεσης αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις ούτε να ασχοληθεί με το εφαρμοστέο δίκαιο. Υπάρχουν κοινοτικές νομοθετικές πράξεις που διέπουν τα θέματα αυτά σε γενικό επίπεδο και, κατά συνέπεια, οι πράξεις αυτές ισχύουν και στον τομέα της διανοητικής ιδιοκτησίας [65]. [65] Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1348/2000 του Συμβουλίου, της 29ης Μαΐου 2000, περί επιδόσεως και κοινοποιήσεως στα κράτη μέλη δικαστικών και εξώδικων πράξεων σε αστικές ή εμπορικές υποθέσεις (ΕΕ L 160, 30.6.2000, σ. 37). κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 44/2001 του Συμβουλίου, της 22ας Δεκεμβρίου 2000, για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις (ΕΕ L 12, 16.1.2001, σ. 1). κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1206/2001 του Συμβουλίου της 28ης Μαΐου 2001 για τη συνεργασία μεταξύ των δικαστηρίων των κρατών μελών κατά τη διεξαγωγή αποδείξεων σε αστικές ή εμπορικές υποθέσεις (ΕΕ L 174, 27.6.2001, σ. 1). απόφαση 2001/470/ΕΚ του Συμβουλίου της 28ης Μαΐου 2001 σχετικά με τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού δικαστικού δικτύου για αστικές και εμπορικές υποθέσεις (ΕΕ L 174, 27.6.2001, σ. 25). Τεταρτο μεροσ : Εξεταση των διαταξεων Οι διατάξεις που προβλέπονται στην παρούσα πρόταση αποτελούν καρπό μιας ευρείας διαδικασίας διαβουλεύσεων με τους ενδιαφερόμενους κύκλους, με τα κράτη μέλη και με τα άλλα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κατά συνέπεια, οι παρακάτω διατάξεις έχουν λάβει υπόψη τους, στο μέτρο του δυνατού, τις ανησυχίες που εκφράστηκαν από τους ενδιαφερόμενους κύκλους και από τα κράτη μέλη. Ελήφθησαν επίσης υπόψη οι απόψεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι διατάξεις που ισχύουν σε ένα ή περισσότερα κράτη μέλη και έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητά τους αποτέλεσαν χρήσιμη πηγή έμπνευσης για τη διαμόρφωση της παρούσας πρότασης. Άρθρο 1 Αντικείμενο Το άρθρο αυτό καθορίζει το στόχο της παρούσας οδηγίας, διευκρινίζοντας ότι η οδηγία αφορά τα μέτρα που είναι αναγκαία για τη διασφάλιση του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας. Άρθρο 2 Πεδίο εφαρμογής Το άρθρο 2, παράγραφος 1, καθορίζει το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας: τα μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων που καλύπτονται από την οδηγία εφαρμόζονται σε κάθε παραβίαση των δικαιωμάτων που απορρέουν από τις κοινοτικές και ευρωπαϊκές διατάξεις περί προστασίας της διανοητικής ιδιοκτησίας, όπως εμφαίνονται στο παράρτημα της οδηγίας, και/ή από τις διατάξεις που εκδίδουν τα κράτη μέλη για να συμμορφωθούν με τις διατάξεις αυτές, όταν μια τέτοια παραβίαση διαπράττεται για εμπορικούς σκοπούς ή προξενεί σημαντική ζημία στο δικαιούχο του δικαιώματος. Τα κράτη μέλη δύνανται να προβλέπουν ότι οι αρμόδιες αρχές δύνανται να διατάσσουν άλλα μέτρα προσαρμοσμένα στις εκάστοτε περιστάσεις και ικανά να εξασφαλίσουν την παύση της παραβίασης του δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας ή την πρόληψη νέων παραβιάσεων, καθώς και κάθε άλλο κατάλληλο μέτρο. Η παράγραφος 2 αυτού του άρθρου διευκρινίζει ότι οι διατάξεις της παρούσας οδηγίας δεν θίγουν τις ειδικές διατάξεις που προβλέπονται για το σεβασμό των δικαιωμάτων στον τομέα της πνευματικής ιδιοκτησίας, και ιδίως το άρθρο 8 της οδηγίας 2001/29/ΕΚ για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας. Η παράγραφος 3, στοιχείο α) αυτού του άρθρου διευκρινίζει ότι η παρούσα οδηγία δεν θίγει και δεν επηρεάζει τις κοινοτικές διατάξεις που διέπουν το ουσιαστικό δίκαιο περί διανοητικής ιδιοκτησίας, την οδηγία 2000/31/ΕΚ για το ηλεκτρονικό εμπόριο, την οδηγία 1999/93/ΕΚ σχετικά με τη θέσπιση ενός κοινοτικού πλαισίου για τις ηλεκτρονικές υπογραφές, καθώς και την οδηγία 95/46/ΕΚ για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών. Με άλλα λόγια, επιδιώκεται να διευκρινιστεί ότι η οδηγία δεν αφορά την ουσία του θέματος, αλλά μόνο τη διασφάλιση του σεβασμού των δικαιωμάτων, και ότι η εφαρμογή της από τα κράτη μέλη δεν μπορεί να οδηγήσει σε συγκρούσεις με τις προαναφερόμενες οδηγίες. Η παράγραφος 3, στοιχείο β) αυτού του άρθρου διευκρινίζει ότι η παρούσα οδηγία δεν θίγει τις υποχρεώσεις που απορρέουν για τα κράτη μέλη από τις διεθνείς συμβάσεις, και ιδίως από τη συμφωνία TRIPS. Άρθρο 3 Γενική υποχρέωση Το άρθρο αυτό επιβάλλει στα κράτη μέλη τη γενική υποχρέωση να προβλέπουν τα αναγκαία και αναλογικά μέτρα και διαδικασίες, προκειμένου να διασφαλίζουν το σεβασμό των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας. Διευκρινίζει ότι τα εν λόγω μέτρα και διαδικασίες πρέπει να είναι σε θέση να στερούν τους υπεύθυνους από το οικονομικό όφελος που προσδοκούν από την επίμαχη παραβίαση. Εμπνέεται από τις διατάξεις του άρθρου 41, παράγραφος 2, της συμφωνίας TRIPS, που προβλέπει ότι τα εν λόγω μέτρα και διαδικασίες πρέπει να είναι νόμιμα και δίκαια, να μην είναι άνευ λόγου περίπλοκα και δαπανηρά και να μην προβλέπουν παράλογες προθεσμίες ούτε να συνεπάγονται αδικαιολόγητες καθυστερήσεις. Άρθρο 4 Κυρώσεις Το άρθρο αυτό διευκρινίζει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να προβλέπουν ότι κάθε παραβίαση δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας θα υπόκειται σε κυρώσεις και ότι οι εν λόγω κυρώσεις πρέπει να είναι αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές. Το άρθρο αυτό εντάσσεται απολύτως στο πνεύμα της ανακοίνωσης της Επιτροπής σχετικά με το ρόλο των κυρώσεων για τη θέση σε εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας στον τομέα της εσωτερικής αγοράς [COM(95)162 τελικό]. Άρθρο 5 Πρόσωπα που νομιμοποιούνται να ζητούν την εφαρμογή των μέτρων και διαδικασιών Το άρθρο αυτό ορίζει τα πρόσωπα τα οποία νομιμοποιούνται να ζητούν την εφαρμογή των μέτρων και διαδικασιών. Η παράγραφος 1 προβλέπει ότι, όταν τα πρόσωπα νομιμοποιούνται να ζητούν την εφαρμογή των μέτρων και διαδικασιών, τα πρόσωπα αυτά είναι πρωτίστως οι δικαιούχοι των δικαιωμάτων, τα πρόσωπα που έχουν την άδεια να χρησιμοποιούν τα δικαιώματα αυτά, καθώς και οι αντιπρόσωποί τους. Η παράγραφος 2 ορίζει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να προβλέπουν ότι οι οργανισμοί διαχείρισης δικαιωμάτων ή προάσπισης επαγγελματικών συμφερόντων, ως νόμιμοι εκπρόσωποι των δικαιούχων των δικαιωμάτων, νομιμοποιούνται να ζητούν την εφαρμογή των μέτρων και διαδικασιών και να παρίστανται επί δικαστηρίου για την προάσπιση των δικαιωμάτων ή των συλλογικών ή ατομικών συμφερόντων την προστασία των οποίων έχουν αναλάβει. Η διάταξη αυτή εμπνέεται από ανάλογες διατάξεις που προβλέπονται στη νομοθεσία ορισμένων κρατών μελών [άρθρο 98 του βελγικού νόμου του 1991 για την προστασία του καταναλωτή. άρθρο L-421 του γαλλικού κώδικα κατανάλωσης. άρθρο L-331-1, εδάφιο 2, του γαλλικού κώδικα διανοητικής ιδιοκτησίας]. Η παράγραφος αυτή διευκρινίζει στο τέλος ότι τα κράτη μέλη πρέπει να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα, ώστε οι οργανισμοί διαχείρισης δικαιωμάτων ή οι οργανισμοί προάσπισης επαγγελματικών συμφερόντων άλλου κράτους μέλους να μπορούν να ζητούν την εφαρμογή των μέτρων και διαδικασιών και να παρίστανται επί δικαστηρίου με τους ίδιους όρους όπως και οι ημεδαποί οργανισμοί. Η διάταξη αυτή αποτελεί εφαρμογή της αρχής περί απαγορεύσεως των διακρίσεων και δεν θίγει τους κανόνες που διέπουν την εκπροσώπηση των διαδίκων για την παράσταση επί δικαστηρίου. Άρθρο 6 Τεκμήριο κατοχής δικαιώματος Το άρθρο αυτό αντανακλά την εφαρμογή τεκμηρίων στον τομέα του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας, η οποία προβλέπεται ρητά από τη σύμβαση της Βέρνης (άρθρο 15) και έμμεσα από τη συμφωνία TRIPS. Η σύμβαση της Βέρνης ορίζει ότι «για να θεωρούνται οι δημιουργοί λογοτεχνικών και καλλιτεχνικών έργων ότι έχουν την ιδιότητα αυτή και για να έχουν, κατά συνέπεια, το δικαίωμα να ασκούν ενώπιον των δικαστηρίων των κρατών της Ένωσης προσφυγές κατά των παραποιητών/απομιμητών, αρκεί να αναγράφεται το όνομά τους στο έργο με το συνήθη τρόπο». Ανάλογες διατάξεις υπάρχουν στη νομοθεσία των κρατών μελών. Άρθρο 7 Αποδεικτικά στοιχεία Το άρθρο 7 επιβάλλει στα κράτη μέλη ορισμένες υποχρεώσεις στον τομέα της απόδειξης, ο οποίος έχει κεφαλαιώδη σημασία στις περιπτώσεις παραβιάσεως δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας. Η παράγραφος 1 ορίζει ότι τα μέρη μπορούν να υποχρεωθούν, υπό ορισμένους όρους, να προσκομίσουν τα αποδεικτικά στοιχεία που βρίσκονται υπό τον έλεγχό τους, με την επιφύλαξη ότι διασφαλίζεται η προστασία των απόρρητων πληροφοριών. Και η διάταξη αυτή εμπνέεται από τις διατάξεις του άρθρου 43 της συμφωνίας TRIPS. Η παράγραφος 2 ορίζει ότι τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για να έχουν οι αρμόδιες δικαστικές αρχές τη δυνατότητα να διατάσσουν την κοινοποίηση ή την κατάσχεση τραπεζικών, χρηματοοικονομικών ή εμπορικών εγγράφων. Άρθρο 8 Μέτρα προστασίας των αποδεικτικών στοιχείων Η παράγραφος 1 του άρθρου αυτού προβλέπει, υπέρ του δικαιούχου του δικαιώματος, ακόμη και πριν από την κίνηση διαδικασίας επί της ουσίας, την εφαρμογή μιας διαδικασίας κατάσχεσης-περιγραφής ή πραγματικής κατάσχεσης, όταν υπάρχει αποδεδειγμένος κίνδυνος καταστροφής των αποδεικτικών στοιχείων. Με διαταγή που εκδίδεται κατόπιν σχετικής αιτήσεως, ενδεχομένως χωρίς να ακουστεί το άλλο μέρος, ο δικαιούχος του δικαιώματος, σε περίπτωση παραβίασης του δικαιώματός του ή αν από τις περιστάσεις συνάγεται ότι επίκειται παραβίαση, μπορεί να ζητήσει είτε τη λεπτομερή περιγραφή, με ή χωρίς λήψη δειγμάτων, είτε την πραγματική κατάσχεση των επίμαχων εμπορευμάτων. Αν η διαταγή εκδοθεί χωρίς να ακουστεί το άλλο μέρος, το εν λόγω μέρος θα έχει το δικαίωμα να ζητήσει εν συνεχεία την αναθεώρηση της διαταγής αυτής και να διατυπώσει τις απόψεις του κατά τη διαδικασία αναθεώρησης. Η παράγραφος 2 ορίζει ότι η πραγματική κατάσχεση μπορεί να εξαρτηθεί από τη σύσταση κατάλληλης εγγύησης, σκοπός της οποίας είναι να διασφαλιστεί η αποζημίωση του εναγομένου στην περίπτωση κατά την οποία η αίτηση του ενάγοντος κριθεί αβάσιμη. Η παράγραφος 3 προβλέπει ότι ο ενάγων διαθέτει, στην περίπτωση αυτή, προθεσμία τριανταμίας ημερολογιακών ημερών για να καταθέσει την επί της ουσίας αγωγή του ενώπιον του δικαστηρίου. Διαφορετικά, η κατάσχεση θεωρείται αυτοδικαίως άκυρη, με την επιφύλαξη της αποζημίωσης που μπορεί να ζητήσει ο εναγόμενος από τον ενάγοντα. Το μέτρο αυτό συμπληρώνει τις διατάξεις του άρθρου 43 της συμφωνίας TRIPS και εμπνέεται από διατάξεις που απέδειξαν την αποτελεσματικότητά τους σε ορισμένα κράτη μέλη, όπως στο Ηνωμένο Βασίλειο (διαταγή Anton Piller, διαταγή Doorstep) και στη Γαλλία (κατάσχεση λόγω παραποίησης/απομίμησης). Τέλος, η παράγραφος αυτή προβλέπει, όπως το άρθρο 50, παράγραφος 7, της συμφωνίας TRIPS, έναν μηχανισμό αποζημίωσης του εναγομένου σε ορισμένες περιπτώσεις στις οποίες αυτός υφίσταται ζημία εξ αιτίας των μέτρων προστασίας των αποδείξεων που αναφέρονται στο παρόν άρθρο. Άρθρο 9 Δικαίωμα ενημέρωσης Το άρθρο αυτό συμπληρώνει το άρθρο 47 της συμφωνίας TRIPS σχετικά με το δικαίωμα ενημέρωσης. Εμπνέεται από τις διατάξεις που υπάρχουν σχετικά με το θέμα αυτό σε ορισμένες νομοθεσίες (Μπενελούξ, Γερμανία). Περιλαμβάνει μια διάταξη η οποία είχε εισαχθεί κατόπιν σχετικού αιτήματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην τροποποιημένη πρόταση οδηγίας για τη νομική προστασία των σχεδίων και υποδειγμάτων [άρθρο 16α του κειμένου που υπάρχει στο έγγραφο COM(96)66 τελικό], η οποία όμως στη συνέχεια αποσύρθηκε κατόπιν αιτήματος του Συμβουλίου, το οποίο είχε κρίνει ότι η οδηγία για τα σχέδια και τα υποδείγματα δεν αποτελεί κατάλληλο μέσο καταπολέμησης της παραποίησης/απομίμησης και ότι τα προβλήματα που υπάρχουν στον τομέα αυτόν πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο ειδικών μέτρων. Το μέτρο αυτό συγκέντρωσε την ομόφωνη υποστήριξη των ενδιαφερόμενων κύκλων, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής. Η παράγραφος 1 προβλέπει ότι οι αρμόδιες εθνικές αρχές διατάσσουν, αιτήσει του δικαιούχου και εφόσον δεν υπάρχουν ιδιαίτεροι λόγοι που να αντιτίθενται σ' αυτό, κάθε πρόσωπο που ενέχεται στην παραβίαση, υπό τους όρους που αναφέρονται στα στοιχεία α), β) ή γ) αυτής της παραγράφου, να παράσχει πληροφορίες για την προέλευση και τα δίκτυα διανομής των επίμαχων εμπορευμάτων ή παροχής των επίμαχων υπηρεσιών. Η παράγραφος 2 διευκρινίζει τη φύση των προς παροχή πληροφοριών. Η παράγραφος 3 ορίζει ότι το δικαίωμα ενημέρωσης εφαρμόζεται με την επιφύλαξη άλλων διατάξεων που απαριθμούνται περιοριστικά και αφορούν την ανακοίνωση πληροφοριών. Τέλος, η παράγραφος 4 προβλέπει, αντιστρόφως, ότι οι αρμόδιες αρχές (π.χ.: αστυνομία, τελωνειακές αρχές) που κατέχουν πληροφορίες παρόμοιας φύσης μπορούν να ενημερώσουν το δικαιούχο, εφόσον αυτός είναι γνωστός, τηρουμένων των κανόνων περί προστασίας των απόρρητων πληροφοριών, ώστε να του δώσουν τη δυνατότητα να προσφύγει στο αρμόδιο δικαστήριο για έκδοση απόφασης επί της ουσίας ή για τη λήψη προσωρινών ή συντηρητικών μέτρων. Άρθρο 10 Προσωρινά μέτρα Το άρθρο 10 προβλέπει ορισμένες διατάξεις για τα προσωρινά μέτρα τα οποία πρέπει να θέτουν τα κράτη μέλη στη διάθεση των αρμόδιων αρχών. Οι διατάξεις αυτές συμπληρώνουν τις διατάξεις του άρθρου 50 της συμφωνίας TRIPS. Τα προσωρινά μέτρα έχουν κεφαλαιώδη σημασία στον τομέα της παραβίασης της διανοητικής ιδιοκτησίας, διότι, σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις, ο δικαιούχος έχει συμφέρον να δράσει γρήγορα. Η παράγραφος 1 προβλέπει την έκδοση δικαστικής διαταγής σκοπός της οποίας είναι να προληφθεί, προσωρινά και με την απειλή χρηματικής ποινής, κάθε επικείμενη παραβίαση ή να απαγορευθεί η συνέχιση της παραβίασης ή να εξαρτηθεί η συνέχιση αυτή από τη σύσταση εγγύησης με σκοπό να διασφαλιστεί η αποζημίωση του δικαιούχου. Η ίδια παράγραφος προβλέπει ότι οι δικαστικές αρχές έχουν το δικαίωμα να απαιτούν από τον αιτούντα να προσκομίσει κάθε λογικά προσπελάσιμο αποδεικτικό στοιχείο, για να σχηματίσουν με επαρκή βεβαιότητα την πεποίθηση ότι είναι ο δικαιούχος του δικαιώματος και ότι το δικαίωμά του παραβιάζεται ή ότι επίκειται η εν λόγω παραβίαση. Σύμφωνα με την παράγραφο 2, τα εν λόγω προσωρινά μέτρα μπορούν, στις ενδεικνυόμενες περιπτώσεις, να λαμβάνονται χωρίς να ακουστούν οι απόψεις της άλλης πλευράς, ιδίως όταν τυχόν καθυστέρηση ενδέχεται να προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημία στο δικαιούχο του δικαιώματος. Η θιγόμενη πλευρά πρέπει να ενημερώνεται αμελλητί μετά την εκτέλεση των μέτρων. Επιπλέον, αιτήσει του εναγομένου, τα μέτρα αυτά μπορούν να επανεξεταστούν, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος ακροάσεως. Η παράγραφος 3 διευκρινίζει ότι η αίτηση απαγόρευσης γίνεται δεκτή μόνο αν η αγωγή έχει ασκηθεί το αργότερο εντός προθεσμίας 31 ημερολογιακών ημερών από την ημερομηνία κατά την οποία ο δικαιούχος του δικαιώματος έλαβε γνώση της παραβίασης. Η απαγόρευση μπορεί να εξαρτηθεί, δυνάμει της παραγράφου 4, από τη σύσταση εγγύησης από τον ενάγοντα, σκοπός της οποίας είναι να διασφαλιστεί η ενδεχόμενη αποζημίωση του εναγομένου για τη ζημία που θα υποστεί στην περίπτωση κατά την οποία η αγωγή του ενάγοντος κριθεί αβάσιμη. Τέλος, η παράγραφος 5 προβλέπει, όπως το άρθρο 50, παράγραφος 7, της συμφωνίας TRIPS, έναν μηχανισμό αποζημίωσης του εναγομένου σε ορισμένες περιπτώσεις στις οποίες αυτός υφίσταται ζημία εξ αιτίας των προσωρινών μέτρων που αναφέρονται στο παρόν άρθρο. Άρθρο 11 Συντηρητικά μέτρα Το άρθρο 11, παράγραφος 1, ορίζει ότι ιδίως όταν ο ζημιούμενος αποδεικνύει την ύπαρξη περιστάσεων που είναι δυνατόν να διακυβεύσουν την είσπραξη της αποζημίωσης, ενδεχομένως χωρίς να ακουστεί η άλλη πλευρά, μπορεί να αποφασιστεί η συντηρητική κατάσχεση των κινητών και ακινήτων του παραβάτη, περιλαμβανομένης της δέσμευσης των τραπεζικών λογαριασμών του και των λοιπών περιουσιακών του στοιχείων. Το μέτρο αυτό εμπνέεται από τη διάταξη που προβλέπεται από το βρετανικό δίκαιο με την ονομασία freezing injunction ή Mareva injunction. Πρέπει επίσης να υπάρχει η δυνατότητα να διαταχθεί η κοινοποίηση ή η κατάσχεση τραπεζικών, χρηματοοικονομικών ή εμπορικών εγγράφων, ούτως ώστε να εντοπίζονται και να διώκονται εκείνοι οι οποίοι ωφελούνται πραγματικά από την παραβίαση. Τέλος, οι παράγραφοι 2 και 3 προβλέπουν ένα μηχανισμό εγγύησης και εκ των υστέρων αποζημίωσης, όπως ο προβλεπόμενος επίσης και στα άρθρα 8 και 10. Άρθρο 12 Απόσυρση των εμπορευμάτων Το άρθρο αυτό προβλέπει την απόσυρση, με δαπάνες του παραβάτη, των επίμαχων εμπορευμάτων που έχουν διατεθεί στην αγορά, με την επιφύλαξη της αποζημίωσης που οφείλεται στο δικαιούχο. Το μέτρο αυτό αναπτύχθηκε από την ολλανδική νομολογία. Άρθρο 13 Απόσυρση από τα εμπορικά κυκλώματα Το άρθρο αυτό προβλέπει ότι τα εμπορεύματα που παραβίασαν δικαίωμα διανοητικής ιδιοκτησίας, καθώς και τα υλικά και μέσα που χρησιμοποιήθηκαν για την παραβίαση αυτή, πρέπει να αποσύρονται από τα εμπορικά κυκλώματα χωρίς κανενός είδους αποζημίωση. Η ρύθμιση αυτή συνεπάγεται επίσης τη δήμευση των εν λόγω αντικειμένων, όπως αυτή περιγράφεται στο βελγικό νόμο για το δικαίωμα δημιουργού της 30ής Ιουνίου 1994, άρθρο 87(2). Η διάταξη αυτή διευκρινίζει επίσης το περιεχόμενο του άρθρου 46 της συμφωνίας TRIPS. Άρθρο 14 Καταστροφή των εμπορευμάτων Το άρθρο 14 προβλέπει την καταστροφή των επίμαχων εμπορευμάτων στις περιπτώσεις στις οποίες η παρουσία τους στην αγορά θα προξενούσε ζημία στο δικαιούχο του δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας. Η διάταξη αυτή εμπνέεται από το άρθρο 46 της συμφωνίας TRIPS. Άρθρο 15 Προληπτικά μέτρα Το άρθρο 15 ορίζει ότι τα κράτη μέλη, σε περίπτωση προηγούμενης δικαστικής απόφασης, πρέπει να προβλέπουν ότι οι αρμόδιες αρχές δύνανται να εκδίδουν κατά του παραβάτη διαταγή που να επιβάλλει την απαγόρευση νέων παραβιάσεων. Η μη συμμόρφωση με διαταγή αυτού του είδους θα υπόκειται σε πρόστιμο, συνοδευόμενο, κατά περίπτωση, από χρηματική ποινή. Η διάταξη αυτή διευκρινίζει την εμβέλεια και το ποινικό περιεχόμενο των διαταγών απαγόρευσης που προβλέπονται από το άρθρο 44, παράγραφος 1, της συμφωνίας TRIPS. Η παράγραφος 2 προβλέπει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να μεριμνούν ώστε οι δικαιούχοι να έχουν τη δυνατότητα να ζητούν την έκδοση διαταγής κατά των ενδιαμέσων οι υπηρεσίες των οποίων χρησιμοποιούνται από τρίτους για την παραβίαση δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας. Άρθρο 16 Εναλλακτικά μέτρα Το άρθρο 16 προβλέπει ότι το πρόσωπο που διέπραξε παραβίαση, χωρίς να μπορεί να του καταλογιστεί πταίσμα ή αμέλεια, μπορεί να αποζημιώσει σε χρήμα τον ζημιωθέντα, στην περίπτωση κατά την οποία η εκτέλεση των προαναφερόμενων μέτρων θα του προκαλούσε δυσανάλογη ζημία και εφόσον ο ζημιωθείς μπορεί ευλόγως να ικανοποιηθεί με χρηματική αποκατάσταση. Η διάταξη αυτή εμπνέεται από το άρθρο 101, παράγραφος 1, του γερμανικού νόμου για το δικαίωμα του δημιουργού. Για να διασφαλιστούν τα συμφέροντα εναγομένου που ενήργησε χωρίς πταίσμα ή αμέλεια, η διάταξη αυτή επιτρέπει την αποκατάσταση με τη μορφή της καταβολής ενός κατ' αποκοπήν ποσού αντί της εφαρμογής των κυρώσεων που αναφέρονται στο ίδιο τμήμα. Άρθρο 17 Αποζημίωση Το άρθρο 17, που αφορά την αποζημίωση, συμπληρώνει τις διατάξεις του άρθρου 45 της συμφωνίας TRIPS. Η παράγραφος 1 επιβεβαιώνει την αρχή σύμφωνα με την οποία σκοπός της αποζημίωσης είναι η αποκατάσταση της ζημίας που προκλήθηκε από την εκ προθέσεως ή εκ πταίσματος παραβίαση. Έτσι, η παράγραφος 1 προβλέπει ότι ο ζημιωθείς έχει δικαίωμα να λάβει: α) είτε αποζημίωση, που καθορίζεται σε κατ' αποκοπήν ποσό το οποίο ορίζεται στο διπλάσιο του ποσού των τελών χρήσης που θα οφείλονταν αν ο παραβάτης είχε ζητήσει την άδεια να χρησιμοποιεί το επίμαχο δικαίωμα (σκοπός της διάταξης αυτής είναι να προβλέψει την πλήρη αποκατάσταση της ζημίας, η οποία ενίοτε είναι δύσκολο να αποδειχθεί από το δικαιούχο. Η διάταξη αυτή δεν συνιστά αποζημίωση ποινικού χαρακτήρα, αλλά επιδιώκει να καταστήσει δυνατή τη χορήγηση αποζημίωσης που θεμελιώνεται σε αντικειμενική βάση, λαμβανομένων, συγχρόνως, υπόψη των δαπανών στις οποίες υποβλήθηκε ο δικαιούχος - όπως οι διοικητικές δαπάνες για τον εντοπισμό της παράβασης και την αναζήτηση της προέλευσής της -). β) είτε αντισταθμιστική αποζημίωση (που αντιστοιχεί στη ζημία την οποία υπέστη ο δικαιούχος, συμπεριλαμβανομένου του διαφυγόντος κέρδους). Στη συνέχεια, διευκρινίζεται ότι κατά τον υπολογισμό της αποζημίωσης μπορούν να ληφθούν υπόψη και άλλα στοιχεία πέραν των οικονομικών παραγόντων, όπως η ηθική βλάβη την οποία προκάλεσε στο δικαιούχο του δικαιώματος η παραβίαση. Η παράγραφος 2 προβλέπει τη δυνατότητα προσθήκης, στις ενδεικνυόμενες περιπτώσεις, των κερδών που πραγματοποίησε ο παραβάτης και τα οποία δεν λαμβάνονται υπόψη στον υπολογισμό της αντισταθμιστικής αποζημίωσης. Σκοπός της διάταξης αυτής είναι η πρόβλεψη ενός αποτρεπτικού στοιχείου εναντίον, π.χ., των εκ προθέσεως παραβιάσεων που διαπράττονται σε εμπορική κλίμακα. Για τον υπολογισμό των προαναφερόμενων κερδών, ο δικαιούχος του δικαιώματος δεν υποχρεούται να προσκομίσει αποδεικτικά στοιχεία παρά μόνον όσον αφορά το ποσό των ακαθάριστων εσόδων που αποκόμισε ο παραβάτης, ο οποίος, με τη σειρά του, υποχρεούται να προσκομίσει αποδείξεις για τα εκπεστέα έξοδά του, καθώς και για τα κέρδη που οφείλονται σε παράγοντες άσχετους με την παραβίαση. Άρθρο 18 Δικαστική δαπάνη Το άρθρο 18 προβλέπει ότι τα δικαστικά έξοδα, η αμοιβή δικηγόρου καθώς και οι άλλες δαπάνες στις οποίες ενδεχομένως υποβλήθηκε ο νικήσας διάδικος (π.χ.: δαπάνες έρευνας, έξοδα πραγματογνωμοσύνης) βαρύνουν εξ ολοκλήρου το άλλο μέρος (δηλ. από τον αντίδικο), εκτός αν λόγοι δικαιοσύνης ή η οικονομική κατάσταση του άλλου μέρους δεν το επιτρέπουν. Η δυνατότητα αυτή προβλέπεται εν μέρει από το άρθρο 45, παράγραφος 2, της συμφωνίας TRIPS. Άρθρο 19 Δημοσίευση των δικαστικών αποφάσεων Το άρθρο 19 αφορά τη δημοσίευση των δικαστικών αποφάσεων, πράγμα το οποίο γενικά θεωρείται ότι αποτελεί αποτελεσματικό μέτρο για την ενημέρωση του κοινού και ότι λειτουργεί αποτρεπτικά όσον αφορά την παραβίαση της διανοητικής ιδιοκτησίας. Η παράγραφος 1 προβλέπει ότι τα κράτη μέλη λαμβάνουν τις διατάξεις που απαιτούνται ώστε, στα πλαίσια δικαστικών προσφυγών που ασκούνται για παραβίαση δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας, οι δικαστικές αρχές να μπορούν να διατάσσουν, αιτήσει του δικαιούχου και δαπάναις του παραβάτη, την ανάρτηση της απόφασης και την πλήρη ή μερική δημοσίευσή της στις εφημερίδες που ορίζει ο δικαιούχος. Αυτή η δημοσίευση πρέπει να γίνεται τηρουμένων των κανόνων για την προστασία των φυσικών προσώπων από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Η παράγραφος 2 ορίζει ότι τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να προβλέπουν και άλλα μέτρα δημοσιότητας που κρίνονται ενδεδειγμένα με βάση τις εκάστοτε περιστάσεις (π.χ.: ενημέρωση της πελατείας διά του ταχυδρομείου). Άρθρο 20 Διατάξεις ποινικού δικαίου Το άρθρο αυτό αποσκοπεί να διασφαλίσει ότι κάθε σοβαρή παραβίαση ή απόπειρα σοβαρής παραβίασης, συνέργεια ή παρακίνηση (ηθική αυτουργία) σε σοβαρή παραβίαση δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας υπόκειται σε αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές ποινικές κυρώσεις. Για τους σκοπούς του παρόντος άρθρου, μια παραβίαση θεωρείται σοβαρή όταν διαπράττεται εκ προθέσεως και για εμπορικούς σκοπούς. Η διάταξη αυτή αντανακλά τις δεσμεύσεις που αναλήφθηκαν στα πλαίσια της συμφωνίας TRIPS, και ιδίως στο άρθρο 61, επεκτείνοντας την υποχρέωση που προβλέπεται στο άρθρο αυτό σε όλα τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας που μνημονεύονται στο άρθρο 2, παράγραφος 1, της οδηγίας. Στην παράγραφο 2 προβλέπεται επίσης, για τα φυσικά πρόσωπα, ότι οι εν λόγω κυρώσεις είναι δυνατόν να περιλαμβάνουν και τη φυλάκιση. Η παράγραφος 3 προβλέπει, για τα φυσικά και τα νομικά πρόσωπα, πρόστιμα, τη δήμευση των επίμαχων εμπορευμάτων καθώς και των υλικών, μέσων ή υποθεμάτων που κυρίως χρησίμευσαν για την παραγωγή ή τη διανομή τους. Η διάταξη αυτή εμπνέεται από το άρθρο 46 της συμφωνίας TRIPS. Η ίδια παράγραφος προβλέπει την καταστροφή των επίμαχων εμπορευμάτων στις περιπτώσεις στις οποίες η παρουσία τους στην αγορά θα προξενούσε ζημία στο δικαιούχο του δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας. Η παράγραφος αυτή προβλέπει επίσης, στις ενδεδειγμένες περιπτώσεις (π.χ., σε περίπτωση υποτροπής), το πλήρες ή μερικό, οριστικό ή προσωρινό κλείσιμο της εγκατάστασης ή του καταστήματος που κυρίως χρησιμοποιήθηκε για τη διάπραξη της παραβίασης. Προβλέπονται ακόμη η οριστική ή προσωρινή απαγόρευση της άσκησης εμπορικών δραστηριοτήτων, η θέση υπό δικαστικό έλεγχο ή η δικαστική εκκαθάριση και η απαγόρευση της πρόσβασης σε κρατικές ενισχύσεις και επιδοτήσεις. Δεδομένου του γεγονότος ότι η παραποίηση/απομίμηση και η πειρατεία προέρχονται πλέον από βιομηχανικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε μεγάλη κλίμακα, μέτρα αυτού του είδους αποτελούν ισχυρότατα όπλα για την καταπολέμηση της κατασκευής και της εμπορίας προϊόντων παραποίησης/απομίμησης ή πειρατείας, αντανακλούν δε εν μέρει ανάλογες διατάξεις της ισπανικής (άρθρα 271 και 276 του ποινικού κώδικα) και γαλλικής νομοθεσίας (άρθρα L-335-5, L-521-4 και L-716-11-1 του κώδικα διανοητικής ιδιοκτησίας). Τέλος, προβλέπεται η δημοσίευση των δικαστικών αποφάσεων ως πρόσθετο στοιχείο αποτροπής. Η δυνατότητα αυτή μπορεί επίσης να χρησιμεύσει ως μέσο ενημέρωσης τόσο για τους δικαιούχους όσο και για το ευρύ κοινό. Η τελευταία παράγραφος ορίζει, για τους σκοπούς του παρόντος άρθρου, την έννοια του όρου «νομικό πρόσωπο». Άρθρο 21 Έννομη προστασία των τεχνικών μέσων Το άρθρο 21 προβλέπει την έννομη προστασία των τεχνικών μέσων στον τομέα της βιομηχανικής ιδιοκτησίας. Τα τεχνικά μέσα χρησιμοποιούνται για την προστασία και την πιστοποίηση της γνησιότητας των προϊόντων ή υπηρεσιών. Σκοπός τους είναι να συμβάλλουν στην κατασκευή γνήσιων εμπορευμάτων και στην παροχή της δυνατότητας ενσωμάτωσης εμφανών στοιχείων, αναγνωρίσιμων από την πελατεία και τους καταναλωτές, που τους διευκολύνουν στην αναγνώριση της γνησιότητας των εν λόγω εμπορευμάτων. Τα εν λόγω μέσα μπορούν να λάβουν διάφορες μορφές: ολογράμματα ασφαλείας, οπτικά μέσα, έξυπνες κάρτες (κάρτες με τσιπ), μαγνητικά συστήματα, ειδικές μελάνες, μικροσκοπικές ετικέτες κ.λπ. Παρόμοια προστασία προβλέπεται ήδη σε ορισμένους τομείς (άρθρο 6 της οδηγίας 2001/29/ΕΚ για το δικαίωμα του δημιουργού στην κοινωνία της πληροφορίας. άρθρο 4 της οδηγίας 98/84/ΕΚ για τις υπηρεσίες που βασίζονται ή συνίστανται στην παροχή πρόσβασης υπό όρους). Η παράγραφος 1 ορίζει ότι, με την επιφύλαξη των υφισταμένων διατάξεων στον τομέα του δικαιώματος του δημιουργού, τα κράτη μέλη πρέπει να απαγορεύουν ορισμένες ενέργειες (κατασκευή, εισαγωγή, διανομή, χρήση) που αφορούν τα παράνομα τεχνικά μέσα. Η παράγραφος 2 διευκρινίζει την έννοια των όρων «τεχνικό μέσο» και «παράνομο τεχνικό μέσο» για τους σκοπούς της εφαρμογής του παρόντος άρθρου. Άρθρο 22 Κώδικες δεοντολογίας Η παράγραφος 1 αυτού του άρθρου προβλέπει ότι τα κράτη μέλη και η Επιτροπή ενθαρρύνουν την κατάρτιση κωδίκων δεοντολογίας, προορισμός των οποίων είναι να βοηθούν στο σεβασμό των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας. Η παράγραφος 1, στοιχείο β) αφορά τον έλεγχο της κατασκευής οπτικών δίσκων (CD, CD-ROM, DVD) μέσω της τοποθέτησης ενός κωδικού-πηγής που θα επιτρέπει να προσδιορίζεται η προέλευση της κατασκευής τους. Η παράγραφος 1, στοιχείο γ) προβλέπει την κοινοποίηση, στα κράτη μέλη και στην Επιτροπή, των καταρτιζομένων κωδίκων δεοντολογίας και των αξιολογήσεων που πραγματοποιούνται ενδεχομένως για την εφαρμογή τους. Η ιδέα των κωδίκων δεοντολογίας βασίζεται, ειδικότερα, στις διατάξεις του άρθρου 16 της οδηγίας 2000/31/ΕΚ για το ηλεκτρονικό εμπόριο. Η παράγραφος 2 υπενθυμίζει ότι οι κώδικες δεοντολογίας πρέπει να συνάδουν με το κοινοτικό δίκαιο. Άρθρο 23 Αξιολόγηση Το άρθρο αυτό προβλέπει την αξιολόγηση της εφαρμογής της οδηγίας, πράγμα που προβλέπεται και σε άλλες κοινοτικές νομοθετικές πράξεις (π.χ.: άρθρο 16 της οδηγίας 98/44/ΕΚ για την έννομη προστασία των βιοτεχνολογικών εφευρέσεων. άρθρο 18 της οδηγίας 98/71/ΕΚ για τη νομική προστασία σχεδίων και υποδειγμάτων. άρθρο 15 του τροποποιημένου κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 3295/94 περί του καθορισμού μέτρων για την εισαγωγή στην Κοινότητα καθώς και την εξαγωγή και επανεξαγωγή από την Κοινότητα εμπορευμάτων που παραβιάζουν ορισμένα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας). Η παράγραφος 1 ορίζει ότι, τρία έτη μετά τη μεταφορά της οδηγίας, κάθε κράτος μέλος διαβιβάζει στην Επιτροπή έκθεση για να την ενημερώσει για την κατάσταση εφαρμογής της παρούσας οδηγίας. Με βάση αυτές τις εθνικές εκθέσεις, η Επιτροπή καταρτίζει έκθεση για την εφαρμογή της οδηγίας, περιλαμβανομένης μιας αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας των μέτρων που ελήφθησαν από τα διάφορα αρμόδια όργανα και φορείς, καθώς και μιας αξιολόγησης του αντικτύπου της στην καινοτομία και στην ανάπτυξη της κοινωνίας της πληροφορίας. Αυτή η έκθεση διαβιβάζεται εν συνεχεία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο και στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και συνοδεύεται, ενδεχομένως, από προτάσεις τροποποίησης της οδηγίας, με στόχο την προσαρμογή της στις εξελίξεις που διαπιστώνονται στην εσωτερική αγορά. Η παράγραφος 2 διευκρινίζει ότι τα κράτη μέλη παρέχουν στην Επιτροπή κάθε βοήθεια και αρωγή που ενδεχομένως χρειάζεται για την κατάρτιση της εν λόγω έκθεσης. Άρθρο 24 Ανταποκριτές Το άρθρο 24 προβλέπει τη δημιουργία ενός δικτύου ανταποκριτών στα κράτη μέλη. Η παράγραφος 1 ορίζει ότι κάθε κράτος μέλος ορίζει έναν ή περισσότερους ανταποκριτές για όλα τα ζητήματα τα σχετικά με την εφαρμογή των μέσων επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας στην εσωτερική αγορά, περιλαμβανομένων των μέσων που προβλέπονται από την παρούσα οδηγία. Τα στοιχεία των εν λόγω ανταποκριτών ανακοινώνονται στα άλλα κράτη μέλη και στην Επιτροπή. Η παράγραφος 2 προβλέπει ότι, για να διασφαλιστεί η σωστή εφαρμογή της οδηγίας, τα κράτη μέλη πρέπει να συνεργάζονται με τα άλλα κράτη μέλη και με την Επιτροπή μέσω των ανταποκριτών τους και να παρέχουν το ταχύτερο δυνατόν τη βοήθεια και τις πληροφορίες που ζητούνται, μεταξύ άλλων και με τα κατάλληλα ηλεκτρονικά μέσα. Άρθρο 25 Μεταφορά Το άρθρο αυτό αφορά τα μέτρα μεταφοράς της οδηγίας στο εσωτερικό δίκαιο των κρατών μελών. Η παράγραφος 1 προβλέπει ότι τα κράτη μέλη θέτουν σε ισχύ τις νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις που είναι αναγκαίες για να συμμορφωθούν με την παρούσα οδηγία το αργότερο δεκαοκτώ μήνες μετά την ημερομηνία έκδοσής της και ότι ενημερώνουν αμέσως την Επιτροπή σχετικά. Η εν λόγω δεκαοκτάμηνη προθεσμία βασίζεται σε ανάλογες διατάξεις άλλων οδηγιών. Οι εθνικές διατάξεις μεταφοράς πρέπει να περιέχουν παραπομπή στην παρούσα οδηγία ή συνοδεύονται από σχετική παραπομπή κατά την επίσημη δημοσίευσή τους, ενώ ο τρόπος της εν λόγω παραπομπής καθορίζεται από τα κράτη μέλη. Η παράγραφος 2 προβλέπει ότι τα κράτη μέλη ανακοινώνουν στην Επιτροπή τα κείμενα των διατάξεων εσωτερικού δικαίου τις οποίες θεσπίζουν στον τομέα που διέπεται από την παρούσα οδηγία. Άρθρο 26 Έναρξη ισχύος Το άρθρο αυτό προβλέπει ότι η παρούσα οδηγία αρχίζει να ισχύει την εικοστή ημέρα μετά τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 254, παράγραφος 1, της Συνθήκης ΕΚ. Άρθρο 27 Αποδέκτες Το άρθρο αυτό προβλέπει ότι η παρούσα οδηγία απευθύνεται στα κράτη μέλη. 2003/0024 (COD) Πρόταση ΟΔΗΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪ ΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τα μέτρα και τις διαδικασίες που αποσκοπούν στη διασφάλιση του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη: τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, και ιδίως το άρθρο 95, την πρόταση της Επιτροπής [66], [66] ΕΕ C τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής [67], [67] ΕΕ C τη γνώμη της Επιτροπής των Περιφερειών [68], [68] ΕΕ C Αποφασίζοντας σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 251 της συνθήκης [69], [69] ΕΕ C Εκτιμώντας τα εξής: (1) Η δημιουργία της εσωτερικής αγοράς προϋποθέτει την εξάλειψη των περιορισμών της ελεύθερης κυκλοφορίας και των στρεβλώσεων του ανταγωνισμού, δημιουργώντας συγχρόνως ένα περιβάλλον που να ευνοεί την καινοτομία και τις επενδύσεις. Στο πλαίσιο αυτό, η προστασία της διανοητικής ιδιοκτησίας αποτελεί ουσιώδες στοιχείο για την επιτυχία της εσωτερικής αγοράς. Η προστασία της διανοητικής ιδιοκτησίας είναι σημαντική όχι μόνο για την προώθηση της καινοτομίας και για τη δημιουργία, αλλά και για την ανάπτυξη της απασχόλησης και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. (2) Η προστασία της διανοητικής ιδιοκτησίας πρέπει να δίνει τη δυνατότητα στον εφευρέτη ή στο δημιουργό να αποκομίζει νόμιμο κέρδος από την εφεύρεση ή τη δημιουργία του. Πρέπει επίσης να επιτρέπει την ευρύτερη δυνατή διάδοση των νέων έργων, ιδεών και γνώσεων. Συγχρόνως, η προστασία της διανοητικής ιδιοκτησίας δεν πρέπει να παρακωλύει την ελευθερία της έκφρασης ούτε την ελεύθερη κυκλοφορία των πληροφοριών ούτε την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, συμπεριλαμβανομένου του Διαδικτύου. (3) Ωστόσο, χωρίς αποτελεσματικά μέσα επιβολής του σεβασμού της διανοητικής ιδιοκτησίας, η καινοτομία και η δημιουργία αποθαρρύνονται και οι επενδύσεις μειώνονται. Κατά συνέπεια, είναι απαραίτητο να ληφθεί μέριμνα ώστε το ουσιαστικό δίκαιο της διανοητικής ιδιοκτησίας, το οποίο σήμερα εμπίπτει σε μεγάλο βαθμό στο κοινοτικό κεκτημένο, να εφαρμόζεται αποτελεσματικά στην Κοινότητα. Από την άποψη αυτή, τα μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας αποκτούν κεφαλαιώδη σημασία για την επιτυχία της εσωτερικής αγοράς. (4) Σε διεθνές επίπεδο, όλα τα κράτη μέλη, καθώς και η ίδια η Κοινότητα, για τα θέματα της αρμοδιότητάς της, δεσμεύονται από τη συμφωνία για τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας στον τομέα του εμπορίου («συμφωνία TRIPS»), η οποία εγκρίθηκε, στο πλαίσιο των πολυμερών συμφωνιών του Γύρου της Ουρουγουάης, με την απόφαση 94/800/ΕΚ του Συμβουλίου [70]. [70] ΕΕ L 336, 23.12.1994, σ. 1. (5) Η συμφωνία TRIPS περιέχει, ειδικότερα, διατάξεις σχετικές με τα μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, οι οποίες αποτελούν κοινούς κανόνες που ισχύουν σε διεθνές επίπεδο και εφαρμόζονται σε όλα τα κράτη μέλη. Οι διατάξεις της παρούσας οδηγίας δεν θίγουν τις διεθνείς υποχρεώσεις των κρατών μελών, περιλαμβανομένης της συμφωνίας TRIPS. (6) Υπάρχουν, εξάλλου, διεθνείς συμβάσεις στις οποίες όλα τα κράτη μέλη είναι συμβαλλόμενα μέρη και οι οποίες περιέχουν επίσης διατάξεις σχετικές με τα μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας. Πρόκειται, ειδικότερα, για τη Σύμβαση των Παρισίων, η οποία αφορά την προστασία της βιομηχανικής ιδιοκτησίας, για τη σύμβαση της Βέρνης, η οποία αφορά την προστασία των λογοτεχνικών και καλλιτεχνικών έργων, και για τη σύμβαση της Ρώμης, η οποία αφορά την προστασία των ερμηνευτών ή εκτελεστών καλλιτεχνών, των παραγωγών φωνογραφημάτων και των οργανισμών ραδιοφωνίας και τηλεόρασης. (7) Όπως προέκυψε από τις διαβουλεύσεις που πραγματοποίησε η Επιτροπή για το θέμα αυτό, εξακολουθούν να υπάρχουν στα κράτη μέλη, και παρά τις διατάξεις της συμφωνίας TRIPS, σημαντικές διαφορές όσον αφορά τα μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας. Έτσι, οι όροι εφαρμογής των προσωρινών μέτρων που χρησιμοποιούνται, ειδικότερα, για τη διασφάλιση των αποδεικτικών στοιχείων, ο υπολογισμός των αποζημιώσεων ή, ακόμη, οι όροι εφαρμογής των διαδικασιών παύσης των παραβιάσεων των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας ποικίλλουν σημαντικά από το ένα κράτος μέλος στο άλλο. Σε ορισμένα κράτη μέλη, δεν υπάρχουν μέτρα και διαδικασίες, όπως το δικαίωμα ενημέρωσης και η απόσυρση, δαπάναις του παραβάτη, των επίμαχων εμπορευμάτων που έχουν διατεθεί στην αγορά. (8) Οι διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των συστημάτων τα οποία ισχύουν στα κράτη μέλη όσον αφορά την επιβολή του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας υπονομεύουν την εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και δεν επιτρέπουν την εξασφάλιση ισοδύναμου επιπέδου προστασίας σε όλο το έδαφος της Κοινότητας. Αυτή η κατάσταση δεν ευνοεί την ελεύθερη κυκλοφορία μέσα στην εσωτερική αγορά ούτε συμβάλλει στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που να ευνοεί τον υγιή ανταγωνισμό μεταξύ των επιχειρήσεων. (9) Οι υπάρχουσες διαφορές οδηγούν επίσης σε αποδυνάμωση του ουσιαστικού δικαίου περί διανοητικής ιδιοκτησίας και σε κατακερματισμό της εσωτερικής αγοράς στον τομέα αυτόν. Η κατάσταση αυτή έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια της εμπιστοσύνης των οικονομικών κύκλων στην εσωτερική αγορά και, κατά συνέπεια, τη μείωση των επενδύσεων στην καινοτομία και τη δημιουργία. Οι παραβιάσεις φαίνεται ότι συνδέονται ολοένα και περισσότερο με το οργανωμένο έγκλημα. Η ανάπτυξη της χρήσης του Διαδικτύου επιτρέπει την άμεση και σε παγκόσμια κλίμακα διανομή των πειρατικών προϊόντων. Η αποτελεσματική τήρηση του ουσιαστικού δικαίου περί διανοητικής ιδιοκτησίας, που εμπίπτει σήμερα σε μεγάλο βαθμό στο κοινοτικό κεκτημένο, πρέπει να διασφαλιστεί με ειδική δράση που θα αναληφθεί σε κοινοτικό επίπεδο. Κατά συνέπεια, η προσέγγιση των σχετικών νομοθεσιών των κρατών μελών γίνεται ουσιώδης προϋπόθεση για την υλοποίηση της εσωτερικής αγοράς. (10) Στόχος της παρούσας οδηγίας είναι η προσέγγιση των νομοθεσιών αυτών προκειμένου να εξασφαλιστεί ισοδύναμο και ομοιογενές επίπεδο προστασίας της διανοητικής ιδιοκτησίας στην εσωτερική αγορά. Η εν λόγω προστασία είναι απαραίτητη εναντίον κάθε παραβίασης η οποία διαπράττεται για εμπορικούς σκοπούς ή παραβίασης που προξενεί σημαντική ζημία στο δικαιούχο του δικαιώματος, αποκλειομένων των ήσσονος σημασίας και μεμονωμένων παραβιάσεων. (11) Η παρούσα οδηγία δεν αποσκοπεί στη θέσπιση εναρμονισμένων κανόνων στους τομείς της δικαστικής συνεργασίας, της δικαστικής δικαιοδοσίας ή της αναγνώρισης και εκτέλεσης αποφάσεων σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, ούτε ασχολείται με το εφαρμοστέο δίκαιο. Υπάρχουν κοινοτικές διατάξεις που διέπουν τα θέματα αυτά σε γενικό επίπεδο και οι διατάξεις αυτές εφαρμόζονται, κατ' αρχήν, και στον τομέα της διανοητικής ιδιοκτησίας. (12) Η παρούσα οδηγία δεν θίγει την εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού, ιδίως των άρθρων 81 και 82 της Συνθήκης. (13) Το πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας πρέπει να ορισθεί με τον ευρύτερο δυνατό τρόπο, ούτως ώστε να συμπεριλάβει το σύνολο των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας που καλύπτονται από τις σχετικές κοινοτικές διατάξεις και από τις εθνικές διατάξεις που απορρέουν απ' αυτές, αποκλείοντας, συγχρόνως, ορισμένες δραστηριότητες που δεν σχετίζονται με την διανοητική ιδιοκτησία, με στενή έννοια. Ωστόσο, αυτό δεν εμποδίζει τη δυνατότητα των κρατών μελών που το επιθυμούν να επεκτείνουν, για εσωτερικές ανάγκες, τις διατάξεις της παρούσας οδηγίας σε πράξεις αθέμιτου ανταγωνισμού ή σε παρόμοιες δραστηριότητες. (14) Η παρούσα οδηγία δεν πρέπει να επηρεάζει το ουσιαστικό δίκαιο περί διανοητικής ιδιοκτησίας, την οδηγία 95/46/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 24ης Οκτωβρίου 1995 για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών [71], την οδηγία 1999/93/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 13ης Δεκεμβρίου 1999 σχετικά με τη θέσπιση ενός κοινοτικού πλαισίου για τις ηλεκτρονικές υπογραφές [72] και την οδηγία 2000/31/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 8ης Ιουνίου 2000 για ορισμένες νομικές πτυχές των υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας, ιδίως του ηλεκτρονικού εμπορίου, στην εσωτερική αγορά [73]. [71] ΕΕ L 281, 23.11.1995, σ. 31. [72] ΕΕ L 13, 19.1.2000, σ. 12. [73] ΕΕ L 178, 17.7.2000, σ. 1. (15) Οι διατάξεις της παρούσας οδηγίας δεν θίγουν τις ειδικές διατάξεις που προβλέπονται για το σεβασμό των δικαιωμάτων στον τομέα της πνευματικής ιδιοκτησίας, και ιδίως τις διατάξεις που προβλέπονται στο άρθρο 8 της οδηγίας 2001/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2001, για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας [74]. [74] ΕΕ L 167, 22.6.2001, σ. 10. (16) Τα μέτρα και οι διαδικασίες επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας πρέπει να είναι αποτελεσματικά και να μπορούν να επαναφέρουν το δικαιούχο στην κατάσταση στην οποία βρισκόταν όταν δεν υπήρχε η επίμαχη παραβίαση. (17) Για να βελτιωθεί και να διευρυνθεί η πρόσβαση στη δικαιοσύνη, τα πρόσωπα που νομιμοποιούνται να ζητούν την εφαρμογή αυτών των μέτρων και διαδικασιών πρέπει να είναι όχι μόνο οι δικαιούχοι δικαιωμάτων, αλλά και οι επαγγελματικοί φορείς διαχείρισης των δικαιωμάτων ή προάσπισης των συλλογικών και ατομικών συμφερόντων τα οποία έχουν αναλάβει να προστατεύουν. (18) Είναι σκόπιμο να υιοθετηθεί η διάταξη του άρθρου 15 της Σύμβασης της Βέρνης, που θεσπίζει το τεκμήριο σύμφωνα με το οποίο για να θεωρηθεί κάποιος δημιουργός ενός λογοτεχνικού ή καλλιτεχνικού έργου αρκεί να αναγράφεται στο έργο το όνομά του. Εξάλλου, επειδή το δικαίωμα του δημιουργού υφίσταται αμέσως μόλις δημιουργηθεί ένα έργο και δεν προϋποθέτει επίσημη καταχώριση όπως συμβαίνει με τα δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας, είναι χρήσιμο να υπομνησθεί η αρχή σύμφωνα με την οποία ένα έργο θεωρείται επαρκώς δημιουργικό για να δικαιούται το ευεργέτημα της προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας μέχρις αποδείξεως του εναντίου. Η αρχή αυτή αποδεικνύεται ιδιαίτερα σημαντική όταν ένας δημιουργός προσπαθεί να προασπίσει τα δικαιώματά του στο πλαίσιο μιας διαφοράς και αντανακλά τη νομοθεσία που ισχύει ή και την πρακτική που ακολουθείται στα κράτη μέλη. (19) Δεδομένου ότι οι αποδείξεις αποτελούν στοιχείο κεφαλαιώδους σημασίας για την τεκμηρίωση της προσβολής της διανοητικής ιδιοκτησίας, πρέπει να διασφαλιστεί ότι τα μέρη έχουν όντως στη διάθεσή τους μέσα συγκέντρωσης και παρουσίασης αποδεικτικών στοιχείων. (20) Σε περίπτωση αποδεδειγμένου κινδύνου καταστροφής αποδεικτικών στοιχείων, τα μέρη πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους μια αποτελεσματική και μη δαπανηρή διαδικασία που θα καθιστά δυνατή τη λεπτομερή περιγραφή, με ή χωρίς λήψη δειγμάτων, ή την πραγματική κατάσχεση των επίμαχων εμπορευμάτων και, στις ενδεικνυόμενες περιπτώσεις, και των σχετικών εγγράφων. Η διαδικασία αυτή πρέπει να ακολουθείται χωρίς να παραβιάζονται τα δικαιώματα υπεράσπισης και με την παροχή των αναγκαίων εγγυήσεων. (21) Σε ορισμένες χώρες υπάρχουν και άλλα μέτρα που διασφαλίζουν υψηλό επίπεδο προστασίας και τα οποία πρέπει να είναι διαθέσιμα σε όλα τα κράτη μέλη. Μεταξύ των μέτρων αυτών συγκαταλέγονται το δικαίωμα ενημέρωσης, που επιτρέπει τη λήψη πολύτιμων πληροφοριών για την προέλευση των επίμαχων εμπορευμάτων, για τα κυκλώματα διανομής και για την ταυτότητα των τρίτων που εμπλέκονται στην παραβίαση, καθώς και η δημοσίευση των δικαστικών αποφάσεων σε θέματα προσβολής της διανοητικής ιδιοκτησίας, που επιτρέπει την ενημέρωση του κοινού και την αποτροπή τρίτων από τη διάπραξη τέτοιων παραβιάσεων. (22) Είναι επίσης απαραίτητο να προβλεφθούν προσωρινά μέτρα που θα καθιστούν δυνατή την άμεση παύση της προσβολής προτού εκδοθεί απόφαση επί της ουσίας, χωρίς να θίγονται τα δικαιώματα υπεράσπισης, μεριμνώντας για την αναλογικότητα των προσωρινών μέτρων σε συνάρτηση με τις ιδιαιτερότητες κάθε συγκεκριμένης περίπτωσης και αφού παρασχεθούν οι αναγκαίες εγγυήσεις για την κάλυψη των δαπανών και ζημιών του εναγομένου στην περίπτωση κατά την οποία η αίτηση του ενάγοντος κριθεί αβάσιμη. Τα μέτρα αυτά είναι ιδιαιτέρως δικαιολογημένα όταν αποδεικνύεται δεόντως ότι τυχόν καθυστέρηση θα ήταν δυνατόν να προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημία στο δικαιούχο του δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας. (23) Κατά περίπτωση και αν οι περιστάσεις το δικαιολογούν, τα μέτρα και οι διαδικασίες που θα προβλεφθούν πρέπει να περιλαμβάνουν μέτρα απαγόρευσης, στόχος των οποίων θα είναι η παρεμπόδιση νέων παραβιάσεων της διανοητικής ιδιοκτησίας, καθώς και προληπτικά μέτρα και μέτρα αποκατάστασης, όπως η δήμευση των επίμαχων εμπορευμάτων και των άλλων αντικειμένων που χρησιμοποιούνται κυρίως για παράνομους σκοπούς, η απόσυρσή τους από τα εμπορικά κυκλώματα, η ενδεχόμενη καταστροφή τους και η απόσυρση, στις ενδεδειγμένες περιπτώσεις δαπάναις του παραβάτη, των επίμαχων εμπορευμάτων που κυκλοφορούν στην αγορά. (24) Για την αποκατάσταση της ζημίας που προκλήθηκε εξαιτίας παραβίασης που διαπράχθηκε από παραβάτη, ο οποίος επιδόθηκε σε δραστηριότητα που στοιχειοθετούσε τέτοια παραβίαση εν γνώσει του ή ενώ μπορούσε ευλόγως να το γνωρίζει, το ποσό της αποζημίωσης που επιδικάζεται στο δικαιούχο πρέπει να καθορίζεται: είτε σε κατ' αποκοπήν ποσό που ισούται προς το διπλάσιο του ποσού των τελών χρήσης που θα οφείλονταν αν ο παραβάτης είχε ζητήσει την άδεια να χρησιμοποιεί το επίμαχο δικαίωμα διανοητικής ιδιοκτησίας (για να καταστεί δυνατή η αποζημίωση σε αντικειμενική βάση, λαμβανομένων, συγχρόνως, υπόψη δαπανών όπως οι δαπάνες έρευνας και εντοπισμού στις οποίες υποβλήθηκε ο δικαιούχος), είτε σε συνάρτηση με τη ζημία (περιλαμβανομένου του διαφυγόντος κέρδους) που υφίσταται ο δικαιούχος (αντισταθμιστική αποζημίωση), στην οποία πρέπει να προστίθενται τα κέρδη που αποκομίζει ο παραβάτης και τα οποία δεν λαμβάνονται υπόψη στον υπολογισμό της αντισταθμιστικής αποζημίωσης. Πρέπει επίσης να είναι δυνατή η συνεκτίμηση και άλλων στοιχείων, όπως η ηθική βλάβη που προξενείται στο δικαιούχο. (25) Για να διασφαλιστεί η εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και σύμφωνα με τις δεσμεύσεις που αναλήφθηκαν στο πλαίσιο της συμφωνίας TRIPS, και ιδίως στο άρθρο 61, τα κράτη μέλη υποχρεούνται να επιβάλλουν αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές κυρώσεις ποινικού χαρακτήρα στις σοβαρές παραβιάσεις της διανοητικής ιδιοκτησίας. Για το σκοπό αυτό, ως "σοβαρή προσβολή" νοείται κάθε πράξη που διαπράττεται εκ προθέσεως και για εμπορικούς σκοπούς. Πρέπει να κηρύσσονται υπεύθυνοι, σύμφωνα με το εσωτερικό δίκαιο των κρατών μελών, όλοι ή ορισμένοι από όσους συμμετέσχαν στην προσβολή ή στην απόπειρα προσβολής ως συνεργοί ή ηθικοί αυτουργοί. (26) Τα μέτρα προστασίας συμβάλλουν σημαντικά στην καταπολέμηση των προσβολών της διανοητικής ιδιοκτησίας. Κατά συνέπεια, είναι αναγκαία και στον τομέα της βιομηχανικής ιδιοκτησίας, όπως συμβαίνει ήδη στον τομέα της πνευματικής ιδιοκτησίας, η ενδεδειγμένη έννομη προστασία των τεχνικών μέσων ασφαλείας και πιστοποίησης της γνησιότητας, ώστε να εμποδίζεται η αντιγραφή, η χρήση τους για αθέμιτους σκοπούς ή η εξουδετέρωσή τους. Εξάλλου, αυτά τα μέτρα προστασίας, που αφορούν την καταστρατήγηση τεχνικών μέσων για την προσβολή δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, συνάδουν με το άρθρο 6 της Σύμβασης για το έγκλημα στον κυβερνοχώρο, που εκδόθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης στη Βουδαπέστη στις 23 Νοεμβρίου 2001. (27) Η βιομηχανία πρέπει να συμμετάσχει ενεργά στην καταπολέμηση της πειρατείας και της παραποίησης/απομίμησης, ενώ η κατάρτιση κωδίκων δεοντολογίας από τους άμεσα εμπλεκόμενους κύκλους αποτελεί μέσο που συμπληρώνει το κανονιστικό πλαίσιο. Τα κράτη μέλη, σε συνεργασία με την Επιτροπή, πρέπει να ενθαρρύνουν την κατάρτιση κωδίκων δεοντολογίας γενικά. Ο έλεγχος της κατασκευής των οπτικών δίσκων, κυρίως μέσω ενός κωδικού αναγνώρισης που πρέπει να τοποθετείται στους δίσκους οι οποίοι κατασκευάζονται στο έδαφος της Κοινότητας, συμβάλλει στον περιορισμό των παραβιάσεων της διανοητικής ιδιοκτησίας στον τομέα αυτόν, ο οποίος πλήττεται από πειρατεία μεγάλης έκτασης. Ωστόσο, αυτά τα τεχνικά μέσα προστασίας δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται καταχρηστικά με σκοπό τη στεγανοποίηση των αγορών και τον έλεγχο των παράλληλων εισαγωγών. (28) Για να διευκολυνθεί η ομοιόμορφη εφαρμογή των διατάξεων που προβλέπει η παρούσα οδηγία, πρέπει να προβλεφθούν μηχανισμοί συνεργασίας και αμοιβαίας αρωγής μεταξύ των κρατών μελών, αφενός, και μεταξύ αυτών και της Επιτροπής, αφετέρου, ιδίως μέσω της δημιουργίας ενός δικτύου ανταποκριτών που θα οριστούν από τα κράτη μέλη. Στο πλαίσιο αυτό, θα μπορούσε επίσης να συσταθεί, στους κόλπους της Επιτροπής, μια επιτροπή επαφών απαρτιζόμενη από τους εθνικούς ανταποκριτές. (29) Δεδομένου ότι οι στόχοι της παρούσας οδηγίας δεν μπορούν, για τους προαναφερθέντες λόγους, να υλοποιηθούν επαρκώς από τα κράτη μέλη και συνεπώς μπορούν να υλοποιηθούν καλύτερα σε κοινοτικό επίπεδο, η Κοινότητα μπορεί να λάβει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, όπως αυτή διατυπώνεται στο άρθρο 5 της συνθήκης. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, όπως αυτή διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, η παρούσα οδηγία δεν υπερβαίνει ό,τι είναι απαραίτητο για τον σκοπό αυτό. (30) Η παρούσα οδηγία σέβεται τα θεμελιώδη δικαιώματα και τηρεί τις αρχές που αναγνωρίζονται ίδίως από τον Χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η παρούσα οδηγία αποσκοπεί ιδιαίτερα στην εξασφάλιση του πλήρους σεβασμού του δικαιώματος της διανοητικής ιδιοκτησίας (άρθρο 17, παράγραφος 2), ΕΞΕΔΩΣΑΝ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΟΔΗΓΙΑ: Κεφαλαιο I Αντικειμενο και πεδιο εφαρμογησ Άρθρο 1 Αντικείμενο Η παρούσα οδηγία αφορά τα μέτρα που είναι αναγκαία για τη διασφάλιση του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας. Άρθρο 2 Πεδίο εφαρμογής 1. Με την επιφύλαξη των μέσων που προβλέπονται ή ενδέχεται να προβλεφθούν στην κοινοτική ή την εθνική νομοθεσία, και εφόσον τα εν λόγω μέσα είναι ευνοϊκότερα για τους δικαιούχους, τα μέτρα που προβλέπονται από την παρούσα οδηγία εφαρμόζονται σε κάθε προσβολή των δικαιωμάτων που απορρέουν από τις πράξεις κοινοτικού και ευρωπαϊκού δικαίου περί προστασίας της διανοητικής ιδιοκτησίας, όπως παρατίθενται στο παράρτημα, ή/και από τις διατάξεις που εκδίδουν τα κράτη μέλη για να συμμορφωθούν προς τις πράξεις αυτές, όταν μια τέτοια προσβολή διαπράττεται για εμπορικούς σκοπούς ή προξενεί σημαντική ζημία στο δικαιούχο του δικαιώματος. 2. Η παρούσα οδηγία δεν θίγει τις ειδικές διατάξεις που προβλέπονται από την κοινοτική νομοθεσία για το σεβασμό των δικαιωμάτων στον τομέα της πνευματικής ιδιοκτησίας, και ιδίως την οδηγία 2001/29/ΕΚ. 3. Η παρούσα οδηγία δεν θίγει: α) τις κοινοτικές διατάξεις που διέπουν το ουσιαστικό δίκαιο περί διανοητικής ιδιοκτησίας, την οδηγία 95/46/ΕΚ, την οδηγία 1999/93/ΕΚ και την οδηγία 2000/31/ΕΚ, β) τις υποχρεώσεις που απορρέουν για τα κράτη μέλη από τις διεθνείς συμβάσεις, και ιδίως από τη συμφωνία για τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας στον τομέα του εμπορίου (TRIPS). Κεφαλαιο ii Μετρα και Διαδικασιεσ Τμημα 1 Γενικεσ διαταξεισ Άρθρο 3 Γενική υποχρέωση Τα κράτη μέλη προβλέπουν τα αναγκαία και αναλογικά μέτρα και διαδικασίες, προκειμένου να διασφαλίζουν το σεβασμό των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας που αποτελούν αντικείμενο της παρούσας οδηγίας. Τα εν λόγω μέτρα και διαδικασίες πρέπει να είναι σε θέση να στερούν τους υπεύθυνους προσβολής δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας από το οικονομικό όφελος που προσδοκούν από την επίμαχη παραβίαση. Πρέπει να είναι νόμιμα και δίκαια, να μην είναι άνευ λόγου περίπλοκα και δαπανηρά και να μην προβλέπουν παράλογες προθεσμίες ούτε να συνεπάγονται αδικαιολόγητες καθυστερήσεις. Τα μέτρα αυτά και οι διαδικασίες πρέπει να εφαρμόζονται κατά τρόπο που αποτρέπει τη δημιουργία εμποδίων στο νόμιμο εμπόριο. Άρθρο 4 Κυρώσεις Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε κάθε προσβολή δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας που αναφέρεται στο άρθρο 2 να υπόκειται σε κυρώσεις. Οι εν λόγω κυρώσεις πρέπει να είναι αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές. Άρθρο 5 Πρόσωπα που νομιμοποιούνται να ζητούν την εφαρμογή των μέτρων και διαδικασιών 1. Τα κράτη μέλη αναγνωρίζουν στους δικαιούχους δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, καθώς και σε όλα τα άλλα πρόσωπα που έχουν εξουσιοδοτηθεί να χρησιμοποιούν τα δικαιώματα αυτά, σύμφωνα με την εφαρμοστέα νομοθεσία, ή στους αντιπροσώπους τους, το δικαίωμα να ζητούν την εφαρμογή των μέτρων που αναφέρονται στο παρόν κεφάλαιο. 2. Τα κράτη μέλη αναγνωρίζουν στους οργανισμούς διαχείρισης δικαιωμάτων ή προάσπισης επαγγελματικών συμφερόντων, στο μέτρο που εκπροσωπούν δικαιούχους δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας ή άλλα πρόσωπα εξουσιοδοτημένα να χρησιμοποιούν τα δικαιώματα αυτά σύμφωνα με την εφαρμοστέα νομοθεσία, το δικαίωμα να ζητούν την εφαρμογή των μέτρων και διαδικασιών που αναφέρονται στο παρόν κεφάλαιο, περιλαμβανομένου του δικαιώματος να παρίστανται επί δικαστηρίου για την προάσπιση των δικαιωμάτων ή των συλλογικών ή ατομικών συμφερόντων την προστασία των οποίων έχουν αναλάβει. Το δικαίωμα αυτό αναγνωρίζεται επίσης σε κάθε νόμιμα συγκροτημένο οργανισμό διαχείρισης δικαιωμάτων ή προάσπισης επαγγελματικών συμφερόντων, ανεξαρτήτως του κράτους μέλους στο οποίο συγκροτήθηκε. Οι διατάξεις του πρώτου και δευτέρου εδαφίου δεν θίγουν τους κανόνες που διέπουν την εκπροσώπηση των διαδίκων για την παράσταση επί δικαστηρίου. Άρθρο 6 Τεκμήριο πνευματικής ιδιοκτησίας Τεκμαίρεται ότι είναι ο δημιουργός ενός έργου, μέχρις αποδείξεως του εναντίου, το πρόσωπο του οποίου το όνομα παρουσιάζεται ως ανήκον στο δημιουργό του έργου, υπάρχει σε αντίτυπα του έργου, ή το πρόσωπο στο οποίο γίνεται αναφορά, ως δημιουργό, σε αντίτυπο του έργου με γραπτή ένδειξη, ετικέτα ή άλλο σήμα. Τμημα 2 Αποδειξεισ Άρθρο 7 Αποδεικτικά στοιχεία 1. Τα κράτη μέλη προβλέπουν ότι, στις περιπτώσεις στις οποίες ένας διάδικος έχει προσκομίσει αποδεικτικά στοιχεία λογικώς προσπελάσιμα και επαρκή για την τεκμηρίωση των ισχυρισμών του και επισημάνει τα αποδεικτικά στοιχεία που τεκμηριώνουν τους ισχυρισμούς του αλλά βρίσκονται υπό τον έλεγχο του αντιδίκου, οι αρμόδιες δικαστικές αρχές δύνανται να διατάσσουν τον αντίδικο να προσκομίσει τα εν λόγω αποδεικτικά στοιχεία, με την επιφύλαξη ότι διασφαλίζεται η προστασία των εμπιστευτικών πληροφοριών. 2. Για να μπορούν να εντοπίζονται και να διώκονται εκείνοι οι οποίοι ωφελούνται πραγματικά από την παραβίαση, τα κράτη μέλη λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για να έχουν οι αρμόδιες δικαστικές αρχές τη δυνατότητα να διατάσσουν την κοινοποίηση ή την κατάσχεση τραπεζικών, χρηματοοικονομικών ή εμπορικών εγγράφων, με την επιφύλαξη ότι διασφαλίζεται η προστασία των εμπιστευτικών πληροφοριών. Άρθρο 8 Μέτρα προστασίας των αποδεικτικών στοιχείων 1. Όταν υπάρχει αποδεδειγμένος κίνδυνος καταστροφής των αποδεικτικών στοιχείων, ακόμη και πριν από την άσκηση αγωγής επί της ουσίας, τα κράτη μέλη προβλέπουν ότι οι αρμόδιες δικαστικές αρχές δύνανται, σε περίπτωση συντελεσθείσας ή επικείμενης προσβολής δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας, να επιτρέπουν σε κάθε τόπο είτε τη λεπτομερή περιγραφή, με ή χωρίς λήψη δειγμάτων, είτε την πραγματική κατάσχεση των επίμαχων εμπορευμάτων και, στις ενδεικνυόμενες περιπτώσεις, των σχετικών εγγράφων. Τα μέτρα αυτά λαμβάνονται με διαταγή εκδιδόμενη κατόπιν σχετικής αιτήσεως και, ενδεχομένως, χωρίς να ακουστεί η άλλη πλευρά. Σε περίπτωση λήψης των μέτρων προστασίας των αποδείξεων χωρίς να ακουστεί η άλλη πλευρά, τα θιγόμενα μέρη ενημερώνονται αμελλητί το αργότερο μετά την εκτέλεση των μέτρων. Τα μέτρα, περιλαμβανομένου του δικαιώματος ακροάσεως, επανεξετάζονται αιτήσει του εναγομένου προκειμένου να αποφασιστεί, μέσα σε λογική προθεσμία μετά την κοινοποίηση τους, αν τα μέτρα θα τροποποιηθούν, θα καταργηθούν ή θα επικυρωθούν. 2. Τα κράτη μέλη προβλέπουν ότι η πραγματική κατάσχεση μπορεί να εξαρτηθεί από τη σύσταση κατάλληλης εγγύησης από τον ενάγοντα, σκοπός της οποίας είναι να διασφαλιστεί η αποκατάσταση της ζημίας που θα υποστεί ενδεχομένως ο εναγόμενος, αν η εναντίον του αγωγή κριθεί εκ των υστέρων αβάσιμη, εκπνεύσει ή ανακληθεί. 3. Τα κράτη μέλη προβλέπουν ότι αν, εντός προθεσμίας που δεν υπερβαίνει τις τριάντα μία ημερολογιακές ημέρες μετά την κατάσχεση, ο αιτών δεν ασκήσει την επί της ουσίας αγωγή ενώπιον της αρμόδιας δικαστικής αρχής, η κατάσχεση είναι αυτοδικαίως άκυρη, με την επιφύλαξη των αποζημιώσεων που μπορούν να ζητηθούν. Εάν τα μέτρα προστασίας των αποδείξεων καταργηθούν ή παύσουν να ισχύουν εξαιτίας οποιασδήποτε δράσης ή παράλειψης του ενάγοντος ή αν διαπιστωθεί εκ των υστέρων ότι δεν υπήρξε προσβολή δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας, οι αρμόδιες δικαστικές αρχές δύνανται να διατάξουν τον ενάγοντα, αιτήσει του εναγομένου, να καταβάλει στον εναγόμενο κατάλληλη αποζημίωση για κάθε ζημία που υπέστη εξαιτίας των εν λόγω μέτρων. Τμημα 3 Δικαίωμα ενημέρωσης Άρθρο 9 Δικαίωμα ενημέρωσης 1. Τα κράτη μέλη προβλέπουν ότι οι δικαστικές αρχές που είναι αρμόδιες για να εκδικάσουν αγωγές που αποσκοπούν στην αναγνώριση της προσβολής δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας ή για να κάνουν δεκτή αίτηση προσωρινών ή συντηρητικών μέτρων διατάσσουν κάθε πρόσωπο, αιτήσει του δικαιούχου και εφόσον δεν υπάρχουν ιδιαίτεροι λόγοι που να αντιτίθενται σ' αυτό, να παράσχει πληροφορίες για την προέλευση και για τα δίκτυα διανομής των εμπορευμάτων ή παροχής των υπηρεσιών που είναι ύποπτα προσβολής δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας, αν το εν λόγω πρόσωπο: α) βρέθηκε να κατέχει, για εμπορικούς σκοπούς, τα επίμαχα εμπορεύματα, β) βρέθηκε να χρησιμοποιεί, για εμπορικούς σκοπούς, τις επίμαχες υπηρεσίες, ή γ) κατηγορήθηκε, από το πρόσωπο που αναφέρεται στο στοιχείο α) ή στο στοιχείο β), ότι αποτελεί την πηγή προέλευσης των εν λόγω εμπορευμάτων ή υπηρεσιών ή ότι αποτελεί κρίκο του δικτύου διανομής των εν λόγω εμπορευμάτων ή παροχής αυτών των υπηρεσιών. 2. Οι πληροφορίες που αναφέρονται στην παράγραφο 1 περιλαμβάνουν: α) τα ονοματεπώνυμα και τις διευθύνσεις των παραγωγών, διανομέων, προμηθευτών και λοιπών προηγούμενων κατόχων του προϊόντος ή της υπηρεσίας, καθώς και των παραληπτών χονδρεμπόρων και των εμπόρων λιανικής, β) πληροφορίες για τις ποσότητες που παρήχθησαν, παραδόθηκαν, παραλήφθηκαν ή παραγγέλθηκαν, καθώς και για την τιμή που ελήφθη για τα εν λόγω εμπορεύματα ή υπηρεσίες. 3. Οι παράγραφοι 1 και 2 εφαρμόζονται με την επιφύλαξη άλλων διατάξεων οι οποίες: α) παρέχουν στο δικαιούχο ευρύτερα δικαιώματα ενημέρωσης, β) διέπουν τη χρήση, στο πλαίσιο αστικής ή ποινικής διαδικασίας, των πληροφοριών που γνωστοποιούνται δυνάμει του παρόντος άρθρου, γ) διέπουν την ευθύνη για κατάχρηση του δικαιώματος ενημέρωσης, ή δ) παρέχουν τη δυνατότητα άρνησης της παροχής πληροφοριών που θα υποχρέωναν το πρόσωπο που αναφέρεται στην παράγραφο 1 να παραδεχθεί την ύπαρξη προσβολής δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας. 4. Εκτός των περιπτώσεων που αναφέρονται στην παράγραφο 1, τα κράτη μέλη προβλέπουν ότι, όταν οι αρμόδιες αρχές κατέχουν τις πληροφορίες που αναφέρονται στην παράγραφο 2, μπορούν να ενημερώσουν σχετικά το δικαιούχο του δικαιώματος, εφόσον αυτός είναι γνωστός, τηρουμένων των κανόνων προστασίας των απόρρητων πληροφοριών, για να του παράσχουν τη δυνατότητα να προσφύγει στις αρμόδιες αρχές για έκδοση απόφασης επί της ουσίας ή για τη λήψη προσωρινών ή συντηρητικών μέτρων. Τμήμα 4 Προσωρινα και συντηρητικα μέτρα Άρθρο 10 Προσωρινά μέτρα 1. Τα κράτη μέλη προβλέπουν ότι οι αρμόδιες δικαστικές αρχές δύνανται να εκδίδουν κατά του φερόμενου παραβάτη ή του ενδιαμέσου, οι υπηρεσίες του οποίου χρησιμοποιούνται από τρίτον για την παραβίαση δικαιώματος, προδικαστική διάταξη, με σκοπό την πρόληψη κάθε επικείμενης παραβίασης δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας ή την προσωρινή απαγόρευση, επ' απειλή χρηματικής ποινής, της συνέχισης των φερομένων προσβολών δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας, ή να εξαρτήσουν τη συνέχιση των εν λόγω ενεργειών από τη σύσταση εγγύησης με σκοπό να διασφαλιστεί η αποζημίωση του δικαιούχου. Οι δικαστικές αρχές πρέπει να έχουν το δικαίωμα να απαιτούν από τον ενάγοντα να προσκομίσει κάθε λογικά προσπελάσιμο αποδεικτικό στοιχείο, για να σχηματίσουν με επαρκή βεβαιότητα την πεποίθηση ότι είναι ο δικαιούχος του δικαιώματος και ότι το δικαίωμά του προσβάλλεται ή ότι επίκειται η εν λόγω προσβολή. 2. Τα κράτη μέλη προβλέπουν ότι τα προσωρινά μέτρα που αναφέρονται στην παράγραφο 1 είναι δυνατόν, στις ενδεδειγμένες περιπτώσεις, να αποφασίζονται χωρίς να ακουστεί η άλλη πλευρά, ιδίως όταν τυχόν καθυστέρηση θα μπορούσε να προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημία στο δικαιούχο του δικαιώματος. Στην περίπτωση αυτή, ο εναγόμενος ενημερώνεται αμελλητί μετά την εκτέλεση των μέτρων. Αιτήσει του εναγομένου γίνεται επανεξέταση των μέτρων, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος ακροάσεως, προκειμένου να αποφασιστεί, μέσα σε εύλογη προθεσμία από την κοινοποίηση των μέτρων, αν αυτά τροποποιούνται, ανακαλούνται ή επικυρώνονται. 3. Τα κράτη μέλη προβλέπουν ότι το μέτρο απαγόρευσης ανακαλείται αν ο ενάγων δεν ασκήσει την επί της ουσίας αγωγή ενώπιον της αρμόδιας δικαστικής αρχής εντός προθεσμίας τριάντα μίας ημερολογιακών ημερών από την ημερομηνία κατά την οποία ο δικαιούχος του δικαιώματος έλαβε γνώση των γεγονότων στα οποία θεμελιώνεται η αγωγή. 4. Οι αρμόδιες δικαστικές αρχές δύνανται να εξαρτούν την απαγόρευση από τη σύσταση εγγύησης από τον ενάγοντα, σκοπός της οποίας είναι να διασφαλιστεί η αποκατάσταση της ζημίας που θα υποστεί ενδεχομένως ο εναγόμενος, αν η επί της ουσίας αγωγή κριθεί εκ των υστέρων αβάσιμη. 5. Εάν τα προσωρινά μέτρα καταργηθούν ή παύσουν να ισχύουν εξαιτίας οποιασδήποτε δράσης ή παράλειψης του αιτούντος ή αν διαπιστωθεί εκ των υστέρων ότι δεν υπήρξε προσβολή ή απειλή προσβολής δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας, οι αρμόδιες δικαστικές αρχές πρέπει να δύνανται να διατάξουν τον αιτούντα, αιτήσει του εναγομένου, να καταβάλει στον εναγόμενο κατάλληλη αποζημίωση για κάθε ζημία που υπέστη εξαιτίας των εν λόγω μέτρων. Άρθρο 11 Συντηρητικά μέτρα 1. Τα κράτη μέλη προβλέπουν ότι οι αρμόδιες δικαστικές αρχές δύνανται να επιτρέπουν, στις ενδεδειγμένες περιπτώσεις και ιδίως όταν ο ζημιωθείς αποδεικνύει την ύπαρξη περιστάσεων που είναι δυνατόν να διακυβεύσουν την είσπραξη της αποζημίωσης, ενδεχομένως χωρίς να ακουστεί η άλλη πλευρά, τη συντηρητική κατάσχεση των κινητών και ακινήτων του υποτιθέμενου παραβάτη, περιλαμβανομένης της δέσμευσης των τραπεζικών λογαριασμών του και των λοιπών περιουσιακών στοιχείων του. Για να διασφαλιστεί η εφαρμογή των διατάξεων του πρώτου εδαφίου, τα κράτη μέλη λαμβάνουν επίσης τα αναγκαία μέτρα για να έχουν οι αρμόδιες αρχές τη δυνατότητα να διατάσσουν την κοινοποίηση ή την κατάσχεση τραπεζικών, χρηματοοικονομικών ή εμπορικών εγγράφων. 2. Οι αρμόδιες δικαστικές αρχές δύνανται να εξαρτούν τα μέτρα που προβλέπονται στην παράγραφο 1 από τη σύσταση εγγύησης από τον ενάγοντα, σκοπός της οποίας είναι να διασφαλιστεί η αποκατάσταση της ζημίας που θα υποστεί ενδεχομένως ο εναγόμενος, αν η επί της ουσίας αγωγή κριθεί εκ των υστέρων αβάσιμη. 3. Εάν τα συντηρητικά μέτρα ανακληθούν ή παύσουν να ισχύουν εξαιτίας οποιασδήποτε δράσης ή παράλειψης του αιτούντος ή αν διαπιστωθεί εκ των υστέρων ότι δεν υπήρξε προσβολή δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας, οι αρμόδιες δικαστικές αρχές δύνανται να διατάξουν τον αιτούντα, αιτήσει του εναγομένου, να καταβάλει στον εναγόμενο κατάλληλη αποζημίωση για κάθε ζημία που υπέστη εξαιτίας των εν λόγω μέτρων. Τμήμα 5 Μετρα που απορρεουν απο αποφαση επι τησ ουσιασ Άρθρο 12 Απόσυρση εμπορευμάτων Με την επιφύλαξη της αποζημίωσης που οφείλεται στο δικαιούχο του δικαιώματος λόγω της προσβολής, τα κράτη μέλη προβλέπουν ότι οι αρμόδιες δικαστικές αρχές δύνανται να διατάσσουν την απόσυρση, στις ενδεδειγμένες περιπτώσεις, δαπάναις του παραβάτη, των εμπορευμάτων για τα οποία διαπιστώθηκε ότι παραβιάζουν δικαίωμα διανοητικής ιδιοκτησίας. Άρθρο 13 Απόσυρση από τα εμπορικά κυκλώματα Τα κράτη μέλη προβλέπουν ότι οι αρμόδιες δικαστικές αρχές δύνανται να διατάσσουν να αποσύρονται από τα εμπορικά κυκλώματα, χωρίς κανενός είδους αποζημίωση, τα εμπορεύματα για τα οποία διαπιστώθηκε ότι παραβιάζουν δικαίωμα διανοητικής ιδιοκτησίας, καθώς και τα υλικά και μέσα που κυρίως χρησίμευσαν για τη δημιουργία ή την κατασκευή των επίμαχων εμπορευμάτων. Άρθρο 14 Καταστροφή των εμπορευμάτων Τα κράτη μέλη προβλέπουν ότι οι αρμόδιες δικαστικές αρχές δύνανται να διατάσσουν την καταστροφή των εμπορευμάτων για τα οποία διαπιστώθηκε ότι παραβιάζουν δικαίωμα διανοητικής ιδιοκτησίας, χωρίς να μπορεί να ζητηθεί καμία αποζημίωση. Άρθρο 15 Προληπτικά μέτρα 1. Τα κράτη μέλη προβλέπουν ότι, όταν έχει εκδοθεί δικαστική απόφαση που διαπιστώνει προσβολή δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας, οι αρμόδιες δικαστικές αρχές δύνανται να εκδίδουν κατά του παραβάτη διαταγή που να επιβάλλει την απαγόρευση της συνέχισης της εν λόγω προσβολής. Η μη συμμόρφωση με διαταγή αυτού του είδους υπόκειται σε πρόστιμο, συνοδευόμενο, κατά περίπτωση, από χρηματική ποινή, ούτως ώστε να διασφαλίζεται η εκτέλεσή της. 2. Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε οι δικαιούχοι να έχουν τη δυνατότητα να ζητούν την έκδοση διαταγής που θα απευθύνεται κατά των ενδιαμέσων, οι υπηρεσίες των οποίων χρησιμοποιούνται από τρίτους για την προσβολή δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας. Άρθρο 16 Εναλλακτικά μέτρα Στις ενδεικνυόμενες περιπτώσεις, τα κράτη μέλη προβλέπουν ότι εάν το πρόσωπο που ενδέχεται να υποστεί τα μέτρα που προβλέπονται στο παρόν τμήμα ενήργησε χωρίς πταίσμα ή αμέλεια, προκάλεσε, όμως, ζημία στον ενάγοντα, τότε το πρόσωπο αυτό δύναται στην περίπτωση κατά την οποία η εκτέλεση των εν λόγω μέτρων θα του προκαλούσε δυσανάλογη ζημία και εφόσον ο ζημιωθείς μπορεί ευλόγως να ικανοποιηθεί με χρηματική αποζημίωση, να αποκαταστήσει τη ζημία καταβάλλοντας χρηματικό ποσό με τη συμφωνία του ζημιωθέντος. Τμήμα 6 Αποζημιωση και δικαστικη δαπάνη Άρθρο 17 Αποζημίωση 1. Τα κράτη μέλη προβλέπουν ότι οι αρμόδιες δικαστικές αρχές διατάσσουν τον παραβάτη να καταβάλει κατάλληλη αποζημίωση στο δικαιούχο του δικαιώματος για την αποκατάσταση της ζημίας που υπέστη εξαιτίας της προσβολής του δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας του από τον παραβάτη, ο οποίος επιδόθηκε σε δραστηριότητα που στοιχειοθετούσε τέτοια προσβολή εν γνώσει του ή ενώ είχε βάσιμους λόγους να το γνωρίζει. Προς τούτο οι αρμόδιες δικαστικές αρχές χορηγούν, αιτήσει του ζημιωθέντος: α) είτε αποζημίωση, που καθορίζεται στο διπλάσιο του ποσού των τελών χρήσης που θα οφείλονταν αν ο παραβάτης είχε ζητήσει την άδεια να χρησιμοποιεί το επίμαχο δικαίωμα διανοητικής ιδιοκτησίας, β) είτε αντισταθμιστική αποζημίωση, που αντιστοιχεί στη ζημία που προκλήθηκε εξαιτίας της προσβολής, περιλαμβανομένου του διαφυγόντος κέρδους. Στις ενδεδειγμένες περιπτώσεις, τα κράτη μέλη προβλέπουν ότι η προκληθείσα ζημία είναι δυνατόν να επεκτείνεται και σε άλλα στοιχεία, πέραν των οικονομικών, όπως η ηθική βλάβη που προκάλεσε στο δικαιούχο του δικαιώματος η προσβολή. 2. Στην περίπτωση της παραγράφου 1, στοιχείο β), τα κράτη μέλη δύνανται να προβλέπουν την απόδοση, υπέρ του δικαιούχου, όλων των κερδών που αποκόμισε ο παραβάτης λόγω της προσβολής και τα οποία δεν λαμβάνονται υπόψη κατά τον υπολογισμό του ποσού της αντισταθμιστικής αποζημίωσης. Για τον προσδιορισμό του ποσού των κερδών που αποκόμισε ο παραβάτης, ο δικαιούχος του δικαιώματος δεν υποχρεούται να προσκομίσει αποδείξεις παρά μόνον όσον αφορά το ποσό των ακαθάριστων εσόδων του παραβάτη, ο οποίος με τη σειρά του υποχρεούται να παράσχει αποδεικτικά στοιχεία για τα εκπεστέα έξοδά του και για τα κέρδη που προέρχονται από παράγοντες διαφορετικούς από το προστατευόμενο αντικείμενο. Άρθρο 18 Δικαστική δαπάνη Τα κράτη μέλη προβλέπουν ότι τα δικαστικά έξοδα, οι δικηγορικές αμοιβές και οι λοιπές δαπάνες στις οποίες ενδεχομένως υποβάλλεται ο νικήσας διάδικος βαρύνουν το άλλο μέρος, εκτός αν λόγοι δικαιοσύνης ή η οικονομική κατάσταση του άλλου μέρους δεν το επιτρέπουν. Οι αρμόδιες δικαστικές αρχές καθορίζουν το καταβλητέο ποσό. Τμήμα 7 Μετρα δημοσιοτητασ Άρθρο 19 Δημοσίευση των δικαστικών αποφάσεων 1. Τα κράτη μέλη προβλέπουν ότι, στα πλαίσια δικαστικών προσφυγών που ασκούνται για προσβολή δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας, οι δικαστικές αρχές δύνανται να διατάσσουν, αιτήσει του δικαιούχου και δαπάναις του παραβάτη, την ανάρτηση της απόφασης καθώς και την πλήρη ή μερική δημοσίευσή της στις εφημερίδες που ορίζει ο δικαιούχος. 2. Τα κράτη μέλη μπορούν επίσης να προβλέπουν και άλλα μέτρα δημοσιότητας που κρίνονται ενδεδειγμένα με βάση τις εκάστοτε περιστάσεις. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΠΟΙΝΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ Άρθρο 20 Διατάξεις ποινικού δικαίου 1. Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε κάθε σοβαρή προσβολή δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας, καθώς και η απόπειρα τέτοιας προσβολής, η συνέργεια και η υποκίνηση (ηθική αυτουργία) τέτοιας προσβολής, να χαρακτηρίζεται ποινικό αδίκημα. Μια προσβολή θεωρείται σοβαρή όταν διαπράττεται εκ προθέσεως και για εμπορικούς σκοπούς. 2. Για τα φυσικά πρόσωπα, τα κράτη μέλη προβλέπουν ποινικές κυρώσεις, περιλαμβανομένης της επιβολής ποινών στερητικών της ελευθερίας. 3. Για τα φυσικά και τα νομικά πρόσωπα, τα κράτη μέλη προβλέπουν τις εξής κυρώσεις: α) πρόστιμα, β) την κατάσχεση του εμπορεύματος, των μέσων και των προϊόντων που προέρχονται από τις παραβιάσεις που αναφέρονται στην παράγραφο 1 ή των αγαθών η αξία των οποίων αντιστοιχεί στα εν λόγω προϊόντα. Στις ενδεδειγμένες περιπτώσεις, τα κράτη μέλη προβλέπουν επίσης τις εξής κυρώσεις: α) την καταστροφή των εμπορευμάτων που θίγουν δικαίωμα διανοητικής ιδιοκτησίας, β) το πλήρες ή μερικό, οριστικό ή προσωρινό κλείσιμο της εγκατάστασης που κυρίως χρησιμοποιήθηκε για τη διάπραξη της επίμαχης προσβολής, γ) την οριστική ή προσωρινή απαγόρευση της άσκησης εμπορικών δραστηριοτήτων, δ) τη θέση υπό δικαστικό έλεγχο, ε) τη δικαστική εκκαθάριση, στ) την απαγόρευση της πρόσβασης σε κρατικές ενισχύσεις και επιδοτήσεις, ζ) τη δημοσίευση των δικαστικών αποφάσεων. 4. Για τους σκοπούς του παρόντος κεφαλαίου, ως «νομικό πρόσωπο» νοείται κάθε υποκείμενο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων στο οποίο αποδίδεται το εν λόγω καθεστώς δυνάμει του εφαρμοστέου εθνικού δικαίου, εκτός από τα κράτη ή από κάθε άλλο δημόσιο οργανισμό που ενεργεί στο πλαίσιο της άσκησης δημόσιας εξουσίας, καθώς και από τους διεθνείς οργανισμούς δημοσίου δικαίου. ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV ΤΕΧΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ Άρθρο 21 Έννομη προστασία των τεχνικών μέσων 1. Με την επιφύλαξη των ειδικών διατάξεων που ισχύουν στον τομέα της πνευματικής ιδιοκτησίας, των συγγενικών δικαιωμάτων και του δικαιώματος sui generis του κατασκευαστή βάσης δεδομένων, τα κράτη μέλη προβλέπουν κατάλληλη έννομη προστασία κατά της κατασκευής, της εισαγωγής, της διανομής και της χρήσης παράνομων τεχνικών μέσων. 2. Για τους σκοπούς του παρόντος κεφαλαίου νοούνται ως: α) «τεχνικό μέσο», κάθε τεχνολογία, μέσο ή εξάρτημα το οποίο, στο σύνηθες πλαίσιο λειτουργίας του, προορίζεται για την κατασκευή γνήσιων εμπορευμάτων και για την παροχή της δυνατότητας ενσωμάτωσης εμφανών στοιχείων, αναγνωρίσιμων από την πελατεία ή τους καταναλωτές, που τους διευκολύνουν στην αναγνώριση της γνησιότητας των εν λόγω εμπορευμάτων, β) «παράνομο τεχνικό μέσο», ένα τεχνικό μέσο σκοπός του οποίου είναι η καταστρατήγηση τεχνικού μέσου, και το οποίο επιτρέπει την κατασκευή εμπορευμάτων που προσβάλλουν τα δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας και που ενσωματώνουν τα αναγνωρίσιμα εμφανή στοιχεία που περιγράφονται στο στοιχείο α). Άρθρο 22 Κώδικες δεοντολογίας 1. Τα κράτη μέλη ενθαρρύνουν: α) τις επιχειρηματικές ή επαγγελματικές ενώσεις ή φορείς να καταρτίζουν κώδικες δεοντολογίας σε κοινοτικό επίπεδο, προορισμός των οποίων θα είναι να συμβάλλουν στο σεβασμό των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας που αναφέρονται στο άρθρο 2, β) τους κατασκευαστές οπτικών δίσκων και τους οικείους επαγγελματικούς φορείς να καταρτίζουν κώδικες δεοντολογίας, προορισμός των οποίων θα είναι να βοηθούν τους εν λόγω κατασκευαστές στην καταπολέμηση των παραβιάσεων της διανοητικής ιδιοκτησίας, ιδίως συνιστώντας τη χρήση ενός κωδικού-πηγής στους οπτικούς δίσκους που θα επιτρέπει να προσδιορίζεται η προέλευση της κατασκευής τους, γ) την διαβίβαση στην Επιτροπή των σχεδίων κωδίκων δεοντολογίας που καταρτίζονται σε εθνικό ή κοινοτικό επίπεδο και των ενδεχόμενων αξιολογήσεων των σχετικών με την εφαρμογή των εν λόγω κωδίκων δεοντολογίας. 2. Οι κώδικες δεοντολογίας πρέπει να συνάδουν με το κοινοτικό δίκαιο και ιδίως με τους κανόνες περί ανταγωνισμού και περί προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Κεφάλαιο V Διοικητικη συνεργασια Άρθρο 23 Αξιολόγηση 1. Τρία έτη μετά την ημερομηνία που προβλέπεται στο άρθρο 25, παράγραφος 1, κάθε κράτος μέλος διαβιβάζει στην Επιτροπή έκθεση για να την ενημερώσει για την κατάσταση εφαρμογής της παρούσας οδηγίας. Με βάση τις εκθέσεις αυτές, η Επιτροπή καταρτίζει έκθεση για την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας, περιλαμβανομένης μιας αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας των μέτρων που ελήφθησαν από τα διάφορα αρμόδια όργανα και φορείς, καθώς και μιας αξιολόγησης του αντικτύπου της στην καινοτομία και στην ανάπτυξη της κοινωνίας της πληροφορίας. Η έκθεση αυτή διαβιβάζεται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συμβούλιο και στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή. Συνοδεύεται, ενδεχομένως, από προτάσεις τροποποίησης της παρούσας οδηγίας. 2. Τα κράτη μέλη παρέχουν στην Επιτροπή τη βοήθεια και την αρωγή που ενδεχομένως χρειάζεται για την κατάρτιση της έκθεσης που αναφέρεται στην παράγραφο 1, δεύτερο εδάφιο. Άρθρο 24 Ανταποκριτές 1. Κάθε κράτος μέλος ορίζει έναν ή περισσότερους ανταποκριτές (που καλούνται στο εξής «εθνικοί ανταποκριτές») για κάθε ζήτημα σχετικό με την εφαρμογή των μέτρων που προβλέπονται από την παρούσα οδηγία. Ανακοινώνει τα στοιχεία του ή των εν λόγω ανταποκριτών στα άλλα κράτη μέλη και στην Επιτροπή. 2. Για τους σκοπούς της εφαρμογής της παρούσας οδηγίας, τα κράτη μέλη συνεργάζονται με τα άλλα κράτη μέλη και με την Επιτροπή μέσω των εθνικών ανταποκριτών τους. Παρέχουν το ταχύτερο δυνατόν και σύμφωνα με το εθνικό τους δίκαιο τη βοήθεια και τις πληροφορίες που ζητούν τα άλλα κράτη μέλη ή η Επιτροπή, μεταξύ άλλων και με τα κατάλληλα ηλεκτρονικά μέσα. Κεφαλαιο VI Τελικεσ διαταξεισ Άρθρο 25 Μεταφορά 1. Τα κράτη μέλη θέτουν σε ισχύ τις αναγκαίες νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις για να συμμορφωθούν με την παρούσα οδηγία το αργότερο στις ... [δεκαοκτώ μήνες μετά την ημερομηνία έκδοσης της παρούσας οδηγίας]. Πληροφορούν αμέσως την Επιτροπή σχετικά. Όταν τα κράτη μέλη θεσπίζουν τις ανωτέρω διατάξεις, αυτές περιέχουν αναφορά στην παρούσα οδηγία ή συνοδεύονται από την αναφορά αυτή κατά την επίσημη δημοσίευσή τους. Ο τρόπος της αναφοράς αποφασίζεται από τα κράτη μέλη. 2. Τα κράτη μέλη ανακοινώνουν στην Επιτροπή τα κείμενα των διατάξεων εσωτερικού δικαίου τις οποίες θεσπίζουν στον τομέα που διέπεται από την παρούσα οδηγία. Άρθρο 26 Έναρξη ισχύος Η παρούσα οδηγία αρχίζει να ισχύει την εικοστή ημέρα μετά τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερδία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Άρθρο 27 Αποδέκτες Η παρούσα οδηγία απευθύνεται στα κράτη μέλη. Βρυξέλλες, Για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Για το Συμβούλιο Ο Πρόεδρος Ο Πρόεδρος [...] [...] ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Κατάλογος των πράξεων κοινοτικού και ευρωπαϊκού δικαίου σχετικά με την προστασία της διανοητικής ιδιοκτησίας, ο οποίος αναφέρεται στο άρθρο 2, παράγραφος 1 Οδηγία 87/54/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 16ης Δεκεμβρίου 1986 σχετικά με τη νομική προστασία των τοπογραφιών προϊόντων ημιαγωγών [75]. [75] ΕΕ L 24, 27.1.1987, σ. 36. Πρώτη οδηγία 89/104/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 21ης Δεκεμβρίου 1988 για την προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών περί σημάτων [76]. [76] ΕΕ L 40, 11.2.1989, σ. 1. Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 1576/89 του Συμβουλίου της 29ης Μαΐου 1989 για τη θέσπιση των γενικών κανόνων σχετικά με τον ορισμό, το χαρακτηρισμό και την παρουσίαση των αλκοολούχων ποτών [77]. [77] ΕΕ L 160, 12.6.1989, σ. 1. Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 1014/90 της Επιτροπής της 24ης Απριλίου 1990 περί λεπτομερών κανόνων εφαρμογής για τον ορισμό, το χαρακτηρισμό και την παρουσίαση των αλκοολούχων ποτών [78]. [78] ΕΕ L 105, 25.4.1990, σ. 9. Οδηγία 91/250/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 14ης Μαΐου 1991 για τη νομική προστασία των προγραμμάτων ηλεκτρονικών υπολογιστών [79]. [79] ΕΕ L 122, 17.5.1991, σ. 42. Οδηγία 92/100/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 19ης Νοεμβρίου 1992 σχετικά με το δικαίωμα εκμίσθωσης, το δικαίωμα δανεισμού και ορισμένα δικαιώματα συγγενικά προς την πνευματική ιδιοκτησία στον τομέα των προϊόντων της διανοίας [80]. [80] ΕΕ L 346, 27.11.1992, σ. 61. Οδηγία 93/83/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 27ης Σεπτεμβρίου 1993 περί συντονισμού ορισμένων κανόνων όσον αφορά το δικαίωμα του δημιουργού και τα συγγενικά δικαιώματα που εφαρμόζονται στις δορυφορικές ραδιοτηλεοπτικές μεταδόσεις και την καλωδιακή αναμετάδοση [81]. [81] ΕΕ L 248, 6.10.1993, σ. 15. Οδηγία 93/98/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 29ης Οκτωβρίου 1993 για την εναρμόνιση της διάρκειας προστασίας του δικαιώματος διανοητικής ιδιοκτησίας και ορισμένων συγγενών δικαιωμάτων [82]. [82] ΕΕ L 290, 24.11.1993, σ. 9. Οδηγία 96/9/ΕΟΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Μαρτίου 1996, σχετικά με τη νομική προστασία των βάσεων δεδομένων [83]. [83] ΕΕ L 77, 27.3.1996, σ. 20. Οδηγία 98/71/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 13ης Οκτωβρίου 1998 για τη νομική προστασία σχεδίων και υποδειγμάτων [84]. [84] ΕΕ L 289, 28.10.1998, σ. 28. Οδηγία 98/44/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 6ης Ιουλίου 1998 για την έννομη προστασία των βιοτεχνολογικών εφευρέσεων [85]. [85] ΕΕ L 213, 30.7.1998, σ. 13. Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1493/1999 του Συμβουλίου της 17ης Μαΐου 1999 για την κοινή οργάνωση της αμπελοοινικής αγοράς [86]. [86] ΕΕ L 179, 14.7.1999, σ. 1. Οδηγία 2001/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2001, για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας [87]. [87] ΕΕ L 167, 22.6.2001, σ. 10. Οδηγία 2001/84/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Σεπτεμβρίου 2001, σχετικά με το δικαίωμα παρακολούθησης υπέρ του δημιουργού ενός πρωτότυπου έργου τέχνης [88]. [88] ΕΕ L 272, 13.10.2001, σ. 32. Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 1768/92 του Συμβουλίου της 18ης Ιουνίου 1992 σχετικά με την καθιέρωση συμπληρωματικού πιστοποιητικού προστασίας για τα φάρμακα [89]. [89] ΕΕ L 182, 2.7.1992, σ. 1. Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1610/96 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Ιουλίου 1996 σχετικά με την καθιέρωση συμπληρωματικού πιστοποιητικού προστασίας για τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα [90]. [90] ΕΕ L 198, 8.8.1996, σ. 30. Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 2081/92 του Συμβουλίου της 14ης Ιουλίου 1992 για την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προέλευσης των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων, όπως τροποποιήθηκε την τελευταία φορά από τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1068/97 [91]. [91] ΕΕ L 156, 13.6.1997, σ. 10. Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 40/94 του Συμβουλίου της 20ής Δεκεμβρίου 1993 για το κοινοτικό σήμα [92]. [92] ΕΕ L 11, 14.1.1994, σ. 1. Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2100/94 του Συμβουλίου της 27ης Ιουλίου 1994 για τα κοινοτικά δικαιώματα επί φυτικών ποικιλιών [93]. [93] ΕΕ L 227, 1.9.1994, σ. 1. Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 6/2002 του Συμβουλίου, της 12ης Δεκεμβρίου 2001, για τα κοινοτικά σχέδια και υποδείγματα [94]. [94] ΕΕ L 3, 5.1.2002, σ. 1. Σύμβαση για τη χορήγηση ευρωπαϊκών διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας (σύμβαση για το ευρωπαϊκό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας) της 5ης Οκτωβρίου 1973. ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ 1. ΤΙΤΛΟΣ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τα μέτρα και τις διαδικασίες που αποσκοπούν στη διασφάλιση του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας. 2. ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΟΝΔΥΛΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ Α0-7030. 3. ΝΟΜΙΚΗ ΒΑΣΗ Άρθρο 95 της Συνθήκης ΕΚ. 4. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗΣ 4.1 Γενικός στόχος της δράσης Στόχος της δράσης είναι η εναρμόνιση των νομοθεσιών των κρατών μελών των σχετικών με τα μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας στην εσωτερική αγορά και ο καθορισμός ενός γενικού πλαισίου για την ανταλλαγή πληροφοριών και τη διοικητική συνεργασία. 4.2 Χρονική διάρκεια της δράσης και προβλεπόμενες ρυθμίσεις για την ανανέωση ή την παράτασή της Αορίστου διαρκείας. 5. ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΤΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ / ΕΣΟΔΩΝ 5.1. ΜΥΔ (μη υποχρεωτικές δαπάνες) 5.2. ΔΠ (διαχωριζόμενες πιστώσεις) 5.3. Είδος προβλεπόμενων εσόδων: κανένα 6. ΕΙΔΟΣ ΤΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ / ΕΣΟΔΩΝ 7. ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ (Μεροσ B) 8. ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΑΤΗΣ 9. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΟΣΤΟΥΣ-ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 9.1 Ειδικοί ποσοτικοί στόχοι, πληθυσμός στον οποίο απευθύνεται η δράση 9.2 Αιτιολόγηση της δράσης Η πρόταση οδηγίας αποσκοπεί στην εναρμόνιση των εθνικών νομοθεσιών των σχετικών με τα μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας. Πράγματι, υπάρχουν σημαντικές διαφορές στα συστήματα επιβολής κυρώσεων που εφαρμόζουν τα κράτη μέλη στον τομέα αυτόν. Αυτή η κατάσταση βλάπτει την εύρυθμη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. Η σωστή εφαρμογή της οδηγίας προϋποθέτει τη σύσταση μιας επιτροπής επαφών, που θα περιλαμβάνει ανταποκριτές που θα οριστούν από τα κράτη μέλη και η οποία θα προεδρεύεται από εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τα έξοδα λειτουργίας της εν λόγω επιτροπής επαφών θα βαρύνουν τον κοινοτικό προϋπολογισμό. 9.3 Παρακολούθηση και αξιολόγηση της δράσης Δυνάμει του άρθρου 23 της πρότασης οδηγίας, η Επιτροπή θα δημοσιεύσει έκθεση για την εφαρμογή της οδηγίας τρία έτη μετά τη μεταφορά της από τα κράτη μέλη. 10. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ (ΜΕΡΟΣ Α ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ III ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ) 10.1 Επιπτώσεις στον αριθμό των θέσεων εργασίας >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> 10.2 Συνολικές δημοσιονομικές επιπτώσεις των ανθρώπινων πόρων (σε ευρώ) >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> 10.3 Αύξηση άλλων λειτουργικών δαπανών που απορρέουν από τη δράση, κυρίως εξόδων που συνεπάγονται οι συνεδριάσεις επιτροπών και ομάδων εμπειρογνωμόνων (σε ευρώ) >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Τα ποσά αντιστοιχούν στις συνολικές δαπάνες της δράσης, εάν αυτή είναι ορισμένης διάρκειας, ή στις δαπάνες που θα πραγματοποιηθούν κατά τη διάρκεια 12 μηνών, εάν η δράση είναι αορίστου διαρκείας. Οι ανάγκες σε ανθρώπινους και διοικητικούς πόρους θα καλυφθούν από το ποσό που θα χορηγηθεί στη ΓΔ MARKT στο πλαίσιο της ετήσιας διαδικασίας χορήγησης πόρων. Αν η Επιτροπή αποφασίσει να δημιουργήσει επιτροπή επαφών, η επιτροπή αυτή θα έχει ως αποστολή να αναπτύξει τη συνεργασία, να διευκολύνει την ανταλλαγή πληροφοριών, να εποπτεύει τη λειτουργία της παρούσας οδηγίας και να εξετάζει, αιτήσει της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ή εκπροσώπου κράτος μέλους, όλα τα ζητήματα τα σχετικά με την εφαρμογή των μέσων επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας στην εσωτερική αγορά. Η επιτροπή επαφών θα επικουρεί επίσης την Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά την κατάρτιση της έκθεσης αξιολόγησης. Η επιτροπή επαφών δεν θα υπάγεται στη διαδικασία επιτροπολογίας που προβλέπεται από την απόφαση 1999/468/ΕΚ του Συμβουλίου. Το μόνο ετήσιο κόστος της εν λόγω επιτροπής θα είναι τα έξοδα ταξιδίου των εθνικών ανταποκριτών. ΔΕΛΤΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΥ Ο ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΣΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ, ΚΑΙ ΙΔΙΩΣ ΣΤΙΣ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ (ΜΜΕ) Tίτλος της πρότασης Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τα μέτρα και τις διαδικασίες που αποσκοπούν στη διασφάλιση του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας. Αριθμός αναφοράς του εγγράφου COM(2003) 46 τελικό Η προταση 1. Λαμβανομένης υπόψη της αρχής της επικουρικότητας, γιατί κρίνεται απαραίτητη η ύπαρξη κοινοτικής νομοθεσίας στον εν λόγω τομέα και ποιοι είναι οι κυριότεροι στόχοι της; Οι επιχειρήσεις εξέφρασαν την ανάγκη να έχουν στη διάθεσή τους μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας που να έχουν την ίδια αποτελεσματικότητα σε όλα τα κράτη μέλη. Η ανάγκη αυτή ανταποκρίνεται, εξάλλου, στους στόχους της πολιτικής της Επιτροπής για διευκόλυνση της ανάπτυξης της καινοτομικής και δημιουργικής δραστηριότητας στην Ευρώπη, κυρίως μέσω της συνεκτικής και αποτελεσματικής προστασίας της διανοητικής ιδιοκτησίας στην εσωτερική αγορά. Είναι, όμως, σαφές ότι η ανάγκη αυτή δεν μπορεί να ικανοποιηθεί με την ανάληψη δράσης αποκλειστικά στο επίπεδο κάθε κράτους μέλους. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος για τον οποίο κρίνεται απαραίτητη η εναρμόνιση, σε κοινοτικό επίπεδο, των νομοθεσιών των κρατών μελών των σχετικών με τα μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας. Η εναρμόνιση, για να είναι όντως αποτελεσματική, πρέπει να έχει ως βάση τις εθνικές διατάξεις που φαίνονται ως οι πλέον ενδεδειγμένες για την ικανοποίηση των αναγκών των θιγομένων, λαμβανομένων συγχρόνως υπόψη των θεμιτών συμφερόντων των εναγομένων, πράγμα που θα δώσει τη δυνατότητα να διασφαλιστεί ο σεβασμός των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας με ισοδύναμο και αποτελεσματικό τρόπο σε όλη την Κοινότητα. Ο αντικτυποσ στισ επιχειρησεισ 2. Ποιοι επηρεάζονται από την πρόταση; - ποιοι τομείς επιχειρηματικών δραστηριοτήτων; Κατ' αρχήν, ο σεβασμός των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας αφορά όλους τους τομείς. - ποια μεγέθη επιχειρήσεων (ποιο είναι το ποσοστό των μικρομεσαίων επιχειρήσεων); Τα μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας απευθύνονται τόσο στις μεγάλες όσο και στις μικρές επιχειρήσεις, και ιδίως σε εκείνες που δραστηριοποιούνται στον τομέα της δημιουργίας και της καινοτομίας. Οι ΜΜΕ είναι ιδιαίτερα ευάλωτες στις παραποιήσεις/απομιμήσεις και στα πειρατικά προϊόντα. Συχνά, οι περιορισμένοι οικονομικοί πόροι τους δεν τους επιτρέπουν να υποβάλλονται σε μεγάλες δικαστικές δαπάνες. - υπάρχουν στην Κοινότητα συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές στις οποίες είναι εγκατεστημένες οι εν λόγω επιχειρήσεις; Η δράση αφορά όλο το κοινοτικό έδαφος. 3. Τι μέτρα πρέπει να λάβουν οι επιχειρήσεις για να συμμορφωθούν με την πρόταση; Τα μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας που προβλέπονται στην πρόταση πρέπει να τεθούν στη διάθεση των επιχειρήσεων από τα κράτη μέλη. Οι επιχειρήσεις θα έχουν τη δυνατότητα να προσφεύγουν στα εν λόγω μέσα για την προάσπιση των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας που κατέχουν. 4. Ποιες είναι οι ενδεχόμενες οικονομικές επιπτώσεις της πρότασης; - στην απασχόληση; Έχει αποδειχθεί ότι η ζημία που υφίστανται οι επιχειρήσεις εξαιτίας των παραβιάσεων της διανοητικής ιδιοκτησίας αντανακλάται, σε τελική ανάλυση, στον αριθμό των θέσεων απασχόλησης που προσφέρουν, έστω και αν η επίπτωση των εν λόγω παραβιάσεων στην απασχόληση στη βιομηχανία είναι δύσκολο να μετρηθεί με ακρίβεια. Σύμφωνα με μελέτη που εκπονήθηκε σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης τον Ιούνιο του 2000, πάνω από 17.000 θέσεις απασχόλησης χάνονται ετησίως στην Ευρωπαϊκή Ένωση εξαιτίας των δραστηριοτήτων παραποίησης/απομίμησης και πειρατείας. Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε στη Γαλλία το 1998, οι απώλειες θέσεων απασχόλησης λόγω του φαινομένου της παραποίησης/απομίμησης ανέρχονται σε 38.000 περίπου για τη Γαλλία. Η εναρμόνιση με βάση τις εθνικές διατάξεις που παρουσιάζουν το υψηλότερο επίπεδο αποτελεσματικότητας θα επιτρέψει να βελτιωθεί και να ενισχυθεί η καταπολέμηση της παραποίησης/απομίμησης και της πειρατείας και, κατά συνέπεια, να βελτιωθεί η κατάσταση της απασχόλησης στην Κοινότητα. - στις επενδύσεις και στη δημιουργία νέων επιχειρήσεων; Η εναρμόνιση των νομοθεσιών των σχετικών με τα μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας θα επιτρέψει στις επιχειρήσεις να απολαμβάνουν ισοδύναμο επίπεδο προστασίας σε όλο το έδαφος της Κοινότητας. Αυτό το ευνοϊκό περιβάλλον θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη που πρέπει να έχουν οι επιχειρήσεις στην εσωτερική αγορά για την ανάπτυξη των δημιουργικών και καινοτομικών δραστηριοτήτων τους. Η κατάσταση αυτή θα τους εξασφαλίσει τη δίκαιη ανταμοιβή των επενδύσεων που πραγματοποιούν στην έρευνα και την ανάπτυξη και θα τους δώσει το κίνητρο να επενδύουν. - στην ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων; Η καινοτομία έχει κεφαλαιώδη σημασία για την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Οι επιχειρήσεις πρέπει να βελτιώνουν ή να ανανεώνουν συνεχώς τα προϊόντα τους, αν θέλουν να διατηρήσουν ή να κατακτήσουν μερίδια αγοράς. Μια συστηματική καινοτομική δραστηριότητα, που οδηγεί στην ανάπτυξη νέων προϊόντων ή υπηρεσιών, παρέχει στις επιχειρήσεις πλεονεκτική θέση στην αγορά και αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την ανταγωνιστικότητά τους. Οι επιχειρήσεις, για να μπορούν να καινοτομούν υπό καλές συνθήκες, πρέπει να λειτουργούν μέσα σε ένα περιβάλλον που να ευνοεί την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων τους, κυρίως από την άποψη της προστασίας της διανοητικής ιδιοκτησίας. Η εναρμόνιση των εθνικών νομοθεσιών των σχετικών με τα μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας θα συμβάλει στην ανάπτυξη της καινοτομικής δραστηριότητας των επιχειρήσεων στην εσωτερική αγορά και, κατά συνέπεια, στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητάς τους. 5. Περιλαμβάνονται στην πρόταση μέτρα με τα οποία λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (λιγότερες ή διαφορετικές απαιτήσεις κ.λπ.); Η πρόταση δεν περιέχει ειδικά μέτρα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ωστόσο, η προβλεπόμενη εναρμόνιση αναμένεται να ωφελήσει και τις ΜΜΕ, θέτοντας στη διάθεσή τους αποτελεσματικά μέσα για την επιβολή του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας που κατέχουν και διευκολύνοντάς τους την πρόσβαση στην πληροφόρηση, ιδίως μέσω μιας δομής που θα τους δίνει πρόσβαση στις δικαστικές αποφάσεις που δημοσιεύονται στα κράτη μέλη στον τομέα των παραβιάσεων της διανοητικής ιδιοκτησίας. Αυτό θα επιτρέψει επίσης να μειωθούν οι δαπάνες που συνδέονται με τη διασφάλιση του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας τα οποία κατέχουν οι ΜΜΕ. Διαβουλεύσεις 6. Κατάλογος των οργανισμών των οποίων ζητήθηκε η γνώμη σχετικά με την πρόταση και σύνοψη των βασικών στοιχείων των απόψεών τους. Η ίδια η πρόταση δεν διανεμήθηκε στους ενδιαφερόμενους κύκλους, διότι δεν έχει εγκριθεί ακόμη από την Επιτροπή. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια μιας προγενέστερης διαδικασίας διαβουλεύσεων είχε επισημανθεί η ανάγκη ανάληψης πρωτοβουλίας από την Επιτροπή στον τομέα αυτόν. Πράγματι, η Επιτροπή δημοσίευσε, τον Οκτώβριο του 1998, μια Πράσινη Βίβλο για την καταπολέμηση της παραποίησης/απομίμησης και της πειρατείας στην εσωτερική αγορά [COM(98) 569 τελικό] [95]. Έλαβε σχεδόν 145 γραπτές συμβολές από το σύνολο των ενδιαφερόμενων κύκλων, οι οποίες αποτέλεσαν αντικείμενο συνθετικής έκθεσης, που δημοσιεύθηκε [96]. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο [97] και η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή [98] είχαν επίσης την ευκαιρία να διατυπώσουν τις παρατηρήσεις τους για την Πράσινη Βίβλο. Επιπροσθέτως, η Επιτροπή οργάνωσε, από κοινού με τη γερμανική Προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ακρόαση ανοικτή σε όλους τους ενδιαφερόμενους κύκλους, στις 2 και 3 Μαρτίου 1999 στο Μόναχο [99], καθώς και συνεδρίαση με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών της Κοινότητας, στις 3 Νοεμβρίου 1999, για να συγκεντρώσει τις απόψεις τους επί του θέματος. Τέλος, στις 30 Νοεμβρίου 2000, η Επιτροπή υπέβαλε ανακοίνωση για τη συνέχεια που πρέπει να δοθεί στην Πράσινη Βίβλο, ανακοίνωση στην οποία εξήγγειλε, υπό μορφή σχεδίου δράσης, σειρά πρωτοβουλιών για την ενίσχυση και τη βελτίωση της καταπολέμησης της παραποίησης/απομίμησης [COM(2000) 789 τελικό] [100], περιλαμβανομένης μιας πρότασης οδηγίας για την ενίσχυση των μέσων επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας. [95] Πρβλ. υποσημείωση 1. [96] Πρβλ. υποσημείωση 2. [97] Πρβλ. υποσημείωση 5. [98] Πρβλ. υποσημείωση 4. [99] Πρβλ. υποσημείωση 3. [100] Πρβλ. υποσημείωση 6. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας διαβουλεύσεων, όλοι οι συμμετέχοντες υπογράμμισαν ομόφωνα τον μη αποτρεπτικό χαρακτήρα των υφισταμένων μέσων καταπολέμησης και επισήμαναν τις ίδιες αδυναμίες, δηλαδή ότι οι επιδικαζόμενες αποζημιώσεις, τα πρόστιμα και οι λοιπές ποινικές κυρώσεις που επιβάλλονται είναι υπερβολικά χαμηλού ύψους και δεν είναι επαρκώς αποτρεπτικές. Αναφέρθηκαν επίσης οι διαφορές μεταξύ των επιμέρους εθνικών συστημάτων επιβολής κυρώσεων ως εμπόδιο για την αποτελεσματική καταπολέμηση της παραποίησης/απομίμησης και της πειρατείας στην εσωτερική αγορά. Οι ενδιαφερόμενοι κύκλοι ζήτησαν οι κυρώσεις και τα λοιπά μέσα επιβολής του σεβασμού των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας να έχουν την ίδια αποτελεσματικότητα σε όλα τα κράτη μέλη, ιδίως στους τομείς της έρευνας, της κατάσχεσης και των αποδείξεων. Επισημάνθηκαν επίσης η μεγάλη χρονική διάρκεια και ο αβέβαιος χαρακτήρας των εθνικών μέτρων και διαδικασιών. Οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες ζήτησαν να αναληφθεί ταχέως, στον τομέα αυτόν, μια ενισχυμένη και εναρμονισμένη νομοθετική, δικαστική και διοικητική δράση στο επίπεδο της ΕΕ και των κρατών μελών της. Η ανακοίνωση της Επιτροπής για τη συνέχεια που πρέπει να δοθεί στην Πράσινη Βίβλο, και ιδίως η εξαγγελία της υποβολής πρότασης οδηγίας για το σεβασμσ των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, έγινε ευμενώς δεκτή από τους ενδιαφερόμενους κύκλους. Η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, στη συμπληρωματική της γνωμοδότηση της 30ής Μαΐου 2001 [101], επιδοκίμασε την πρόθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να υποβάλει ταχέως πρόταση οδηγίας για το θέμα αυτό.