ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ - ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΣΟ ΠΡΟΕΝΤΑΞΙΑΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ (ISPA) 2002

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Πρόλογος

Συνοπτική παρουσίαση

Προϋπολογισμός του ISPA 2002

Χρηματοδότηση έργων

1. Νέα έργα ISPA

2. Αναλήψεις υποχρεώσεων για το περιβάλλον

3. Αναλήψεις υποχρεώσεων για τις μεταφορές

4. Έργα που χρηματοδοτήθηκαν κατά την περίοδο 2000-2002

5. Πληρωμές

Τεχνική βοήθεια

6. Μορφές και παροχή τεχνικής βοήθειας

7. Τεχνική βοήθεια για τα έργα

8. Τεχνική βοήθεια με κοινοτική πρωτοβουλία

Διαχείριση και υλοποίηση

9. Παρακολούθηση των έργων

10. Οικονομική διαχείριση και έλεγχος

11. Έκθεση του ελεγκτικου συνεδριου για το ISPA

12. Συγχρηματοδότες - ΕΤΕ και ΕΤΑΑ

Ενίσχυση της κοινοτικής πολιτικής

13. Θέματα πολιτικής περιβάλλοντος

14. Πολιτική μεταφορών: απο το TINA προς το TEN-T

15. Δημόσιες συμβάσεις

Συντονισμός μεταξύ των προενταξιακών εργαλείων

Πρόγραμμα πληροφόρησης

Επισκόπηση της οικονομικής βοήθειας ανά χώρα

16. Βουλγαρία

17. Δημοκρατία της τσεχιας

18. Εσθονία

19. Oυγγαρια

20. Λετονία

21. Λιθουανία

22. Πολωνία

23. Ρουμανία

24. Σλοβακία

25. Σλοβενία

Πίνακας συντμήσεων

Πηγές Χρήσιμων Πληροφοριών

Παράρτημα I : Πίνακες χωρών

Παράρτημα II : Κατάλογος έργων

Πρόλογος

Η παρούσα έκθεση δραστηριοτήτων για την εκτέλεση του Μέσου Προενταξιακών Διαρθρωτικών Πολιτικών (ISPA) για το ημερολογιακό έτος 2002 συντάχθηκε σύμφωνα με το άρθρο 12 του κανονισμού του ISPA [1].

[1] Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1267/1999 του Συμβουλίου της 21ης Ιουνίου 1999

Η έκθεση έχει προσαρμοστεί ώστε να λαμβάνει υπόψη της τα σχόλια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής και της Επιτροπής των Περιφερειών σχετικά με τις παλαιότερες ετήσιες εκθέσεις.

Οι στόχοι του ISPA

Με την ενίσχυση των υποδομών στους κοινοτικούς τομείς προτεραιότητας για τις μεταφορές και το περιβάλλον, το ISPA συμβάλλει στην προετοιμασία των υποψήφιων χωρών της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης [2] με δύο τρόπους:

[2] Βουλγαρία, Τσεχική Δημοκρατία, Εσθονία, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία

(i) επισπεύδει την βελτίωση, για την επίτευξη συμβατότητας με τα κοινοτικά πρότυπα, της υποδομής και στους δύο τομείς , και κατά συνέπεια βοηθά τις δικαιούχους χώρες να συμμορφωθούν και να εφαρμόσουν τη σχετική κοινοτική νομοθεσία, και

(ii) επιδιώκει την εξοικείωση με τις κοινοτικές διαδικασίες για την αποτελεσματική και διαφανή διαχείριση του Ταμείου Συνοχής και των Διαρθρωτικών Ταμείων μετά την προσχώρηση,

Μέσω του ISPA, η Κοινότητα παρέχει οικονομική βοήθεια για τα περιβαλλοντικά θέματα για τα οποία υφίστανται μεγαλύτερες ανάγκες επενδύσεων, συγκεκριμένα για την υδροδότηση, για την επεξεργασία λυμάτων και την διαχείριση αποβλήτων. Επιπλέον, το ISPA βοηθά τις υποψήφιες χώρες να ενισχύσουν τις ικανότητές τους για την εφαρμογή της βασικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας.

Όσον αφορά τις μεταφορές, το ISPA βοηθά στη δημιουργία και αποκατάσταση της υποδομής και στην ενσωμάτωσή της στα δίκτυα μεταφορών της ΕΕ με σκοπό την ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης στις υποψήφιους χώρες.

Πέραν αυτών των πρωτευόντων στόχων για τους οποίους διατίθενται 1.040 εκατομμύρια ευρώ ετησίως (σε τιμές του 1999), η ίδρυση ποιοτικών φορέων κοινής ωφέλειας με την αρωγή του ISPA έχει συμβάλει σημαντικά στην βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, των κοινωνικών συνθηκών και των συνθηκών υγείας μεγάλων τμημάτων των πληθυσμών των προσχωρουσών και υποψήφιων χωρών.

Για να αποφευχθεί η αλληλοεπικάλυψη με τα δύο άλλα μέσα προενταξιακών πολιτικών PHARE και SAPARD, το ISPA επικεντρώνει τις προσπάθειές του στη στήριξη των μεγάλων επενδύσεων. Ωστόσο, αυτό δεν παρακωλύει την χρηματοδότηση σειρών έργων μικρότερης κλίμακας όταν τα εν λόγω έργα επιδιώκουν έναν κοινό λειτουργικό, γεωγραφικό ή οικονομικό στόχο.

Συνοπτική παρουσίαση

Η παρούσα έκθεση καταρτίζεται σύμφωνα με το άρθρο 12 του κανονισμού ISPA (EΚ) αριθ. 1267/1999 και καλύπτει το έτος 2002.

Λίγους μήνες πριν από την προσχώρηση, ο ρόλος του ISPA για την προετοιμασία των νέων κρατών μελών σχετικά με την κοινοτική πολιτική συνοχής αποκτά εξαιρετική σημασία, ιδίως διότι το ISPA πρόκειται να βοηθήσει τις προσχωρούσες χώρες για την ομαλή μετάβαση στο Ταμείο Συνοχής και για την εξοικείωση των διοικήσεων και δικαιούχων με τις διαδικασίες της Επιτροπής για τα διαρθρωτικά μέτρα. Ως εκ τούτου, η έκθεση επιχειρεί να αξιολογήσει τα τρία έτη εφαρμογής του ISPA και επικεντρώνεται, μεταξύ άλλων, σε μέτρα τεχνικής βοήθειας, στην υποβολή προσφορών και στη σύναψη συμβάσεων και σε ανειλημμένους ελέγχους.

σημαντικεσ πληροφοριεσ για το 2002

Παροχή βοήθειας στις χώρες δικαιούχους του ISPA για την αναβάθμιση της περιβαλλοντικής υποδομής και πολιτικής και για την ενίσχυση των ευρωπαϊκών διασυνδέσεων στον τομέα των μεταφορών

Μέσω του ISPA, η Κοινότητα συνέχισε να παρέχει χρηματοδοτική βοήθεια για περιβαλλοντικά έργα που απαιτούν σημαντικές επενδύσεις υποδομής, όπως είναι η υδροδότηση, η επεξεργασία και διαχείριση των λυμάτων. Επιπλέον, το ISPA απέδειξε ότι είναι αποτελεσματικό έγγραφο που βοηθά τις υποψήφιες χώρες να ενισχύσουν την κατανόηση και τη διοικητική ικανότητα εφαρμογής της βασικής νομοθεσίας στον περιβαλλοντικό τομέα.

Στον τομέα των μεταφορών, ο ρόλος του ISPA είναι η συμβολή στην ανάπτυξη του μελλοντικού διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών και η στήριξη της διασύνδεσης και διαλειτουργικότητας μεταξύ εθνικών δικτύων, καθώς και μεταξύ των εν λόγω δικτύων και του δικτύου της Ένωσης. Όπως κατά τα προηγούμενα έτη, τα κεφάλαια ISPA που δαπανήθηκαν στον εν λόγω τομέα το 2002 εστιάστηκαν στην αναβάθμιση και στην επέκταση του δικτύου TINA (Εκτίμηση των Αναγκών της Υποδομής Μεταφορών).

Από το 2000, διατέθηκε από το ISPA σύνολο 74,3 εκατομμυρίων για 49 μέτρα τεχνικής βοήθειας, με σκοπό την κατάρτιση σχεδίων και αιτήσεων, και την ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας των εκτελεστικών φορέων, συμπεριλαμβανομένης της αποκεντρωμένης εφαρμογής. Στα μέτρα συμπεριλαμβάνονταν 14 νέα μέτρα που εγκρίθηκαν το 2002 για την κατάρτιση νέων σχεδίων έργων για το 2003 και εφεξής, ήτοι για το Ταμείο Συνοχής.

Το 2002, 80 νέα έργα αποφασίστηκαν από την Επιτροπή. Τα κεφάλαια ISPA για τα εν λόγω έργα ανήλθαν σε 1,55 δισ. ευρώ, ποσό που αντιπροσωπεύει 64,9% του συνολικού κόστους των επιλέξιμων επενδύσεων 2,4 δισ. ευρώ. Με αποφάσεις που λήφθηκαν στο διάστημα μεταξύ 2000 και 2002, η Επιτροπή ενέκρινε συνολικά 249 μέτρα ISPA, επιλέξιμου κόστους 8,8 δισ. ευρώ, από τα οποία η ΕΕ χρηματοδοτεί 5,65 δισ. ευρώ (64,5%). Κατά συνέπεια, η Επιτροπή έχει ήδη χορηγήσει περίπου 75% των κεφαλαίων που προβλέπονται για ολόκληρη την περίοδο 2000 έως 2006 για έργα προτεραιότητας στον τομέα του περιβάλλοντος και των μεταφορών.

- Οι αναλήψεις υποχρεώσεων το 2002 κατανεμήθηκαν ίσα στους τομείς του περιβάλλοντος και των μεταφορών, πράγμα που αύξησε τις συνολικές αναλήψεις υποχρεώσεων για την περίοδο 2000-2002 σε 3,2 δισ. ευρώ. Από το 2000 και μετά το 49% των αναλήψεων υποχρεώσεων διατέθηκε για έργα περιβάλλοντος και το 51% για έργα μεταφορών.

- Περισσότερες από τις μισές αναλήψεις υποχρεώσεων στον τομέα των μεταφορών αφορούσαν έργα σιδηροδρομικών υποδομών, γεγονός που αντικατοπτρίζει τον στόχο της Επιτροπής όσον αφορά την προώθηση τρόπων μεταφοράς φιλικών προς το περιβάλλον.

- Με την υπογραφή διαφόρων συμβάσεων έργων και παροχής υπηρεσιών το 2002, σημειώθηκε σημαντική πρόοδος στην εφαρμογή των ανειλημμένων δράσεων συγκριτικά με το προηγούμενο έτος, ιδίως λόγω της βελτιωμένης ικανότητας των αιτουσών χωρών να χειρίζονται την προκήρυξη διαγωνισμών και τη σύναψη συμβάσεων.

Οι πληρωμές του ISPA το 2002 ανήλθαν σε 388,5 εκατομμύρια ευρώ, ποσό διπλάσιο από αυτό των πληρωμών που πραγματοποιήθηκαν το 2001. Αυτό δείχνει ότι σημειώθηκε σημαντική πρόοδος όσον αφορά την εκτέλεση των μέτρων του ISPA σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, πράγμα που φαίνεται από τον αυξανόμενο αριθμό δεύτερων προκαταβολών και ενδιάμεσων πληρωμών.

Ενίσχυση της διοικητικής και θεσμικής ικανότητας για τη διαχείριση των έργων και την εφαρμογή της πολιτικής

- Ομοίως με τα προηγούμενα έτη, η Επιτροπή παρέσχε τεχνική βοήθεια μέσω του ISPA για την ενίσχυση των εθνικών φορέων στον τομέα της εφαρμογής της περιβαλλοντικής πολιτικής και των δημοσίων συμβάσεων, δεδομένου ότι οι υποψήφιες χώρες εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες ως προς την εφαρμογή των απαιτούμενων προτύπων.

- Η Επιτροπή διοργάνωσε δύο πολυμερή σεμινάρια σχετικά με την οδηγία-πλαίσιο για το ύδωρ, με σκοπό να βοηθήσει τις υποψήφιες χώρες να χαράξουν νέες πολιτικές διαχείρισης των υδάτων και για την κατάρτιση μελλοντικών έργων του ISPA και του Ταμείου Συνοχής, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της παρούσας οδηγίας, ιδίως όσον αφορά την ολοκληρωμένη διαχείριση των λεκανών απορροής.

- Επιπλέον, διοργανώθηκε μία σειρά σεμιναρίων με στόχο την κατάρτιση του προσωπικού των δικαιούχων χωρών σχετικά με την προετοιμασία τευχών υποβολής προσφορών, την αξιολόγηση των προσφορών και την επίβλεψη των συμβάσεων.

- Η Επιτροπή προώθησε την αρτιότερη κατανόηση των ευκαιριών και των κινδύνων σχετικά με τις δημόσιες-ιδιωτικές εταιρείες παροχής υπηρεσιών κοινής ωφελείας και τους τρόπους διάρθρωσης αυτών των εταιρειών με ταυτόχρονη διάθεση των επιχορηγήσεων. Για τον σκοπό αυτό, διοργανώθηκε πολυμερής συνδιάσκεψη και διάφορα ενημερωτικά σεμινάρια και τον Μάρτιο 2003 δημοσιεύτηκαν οδηγίες.

Μετάβαση προς επαρκή συστήματα οικονομικής διαχείρισης και έλεγχου

Στο πλαίσιο της μετάβασης από τον εκ των προτέρων έλεγχο των προσφορών και των συμβάσεων από την Επιτροπή προς το σύστημα αποκεντρωμένης διαχείρισης των συμβάσεων από τις δικαιούχους χώρες (EDIS) όλες οι χώρες πλην μίας ολοκλήρωσαν το πρώτο στάδιο εφαρμογής του EDIS, την εκτίμηση των κενών του συστήματος, κατά την διάρκεια του 2002. Μία εκ των χωρών έχει ήδη υποβάλει αίτημα για άρση του εκ των προτέρων ελέγχου και έχει επιβεβαιώσει ότι πληρούνται τα ελάχιστα κριτήρια και οι όροι για την υλοποίηση του EDIS.

Νέοι έλεγχοι των συστημάτων οι οποίοι διενεργήθηκαν από την Επιτροπή το 2002 με στόχο την αξιολόγηση των συστημάτων διαχείρισης και ελέγχου στις υποψήφιες χώρες αποδεικνύουν ότι έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος προς την εκπλήρωση των σχετικών προϋποθέσεων του κανονισμού για το ISPA.

Προϋπολογισμός του ISPA 2002

Ο προϋπολογισμός για το μέσο ISPA καλύπτεται από τα κονδύλια του προϋπολογισμού B7-020 και B7-020A. Το πρώτο κονδύλι αφορά τα μέσα για την συγχρηματοδότηση έργων (μέτρων) στις υποψήφιες χώρες στους τομείς του περιβάλλοντος και των μεταφορών όπως επίσης και τη διάθεση τεχνικής βοήθειας (ΤΒ) για την επιλογή και την προπαρασκευή των καταλληλότερων έργων. Έργα που ενισχύουν τις υποψήφιες χώρες να προχωρήσουν προς την κατεύθυνση της πλήρως αποκεντρωμένης διαχείρισης (EDIS) χρηματοδοτούνται επίσης από αυτό το κονδύλι. Από το κονδύλι B7-020A χρηματοδοτούνται έργα κοινοτικής πρωτοβουλίας.

Το 2002, διατέθηκε για το ISPA ποσό 1.109 εκατομμυρίων ευρώ από τον κοινοτικό προϋπολογισμό. Το κονδύλι του προϋπολογισμού B7-020 περιελάμβανε αρχικά ποσό ύψους 1.089,2 εκατομμυρίων ευρώ. Το ποσό αυτό αυξήθηκε στη συνέχεια κατά 18,25 εκατομμύρια ευρώ, ποσό που μεταφέρθηκε από το κονδύλι B7-020A. Ως αποτέλεσμα, για έργα πρωτοβουλίας των δικαιούχων χωρών διατέθηκε το ποσό των 1,107 εκατομμυρίων ευρώ. Από το αρχικό κονδύλι του προϋπολογισμού B7-020A (19,8 εκατομμύρια ευρώ), ποσό 1,55 εκατομμυρίων ευρώ δεσμεύτηκε για έργα κοινοτικής πρωτοβουλίας.

Πίνακας 1: Προϋπολογισμός ISPA 2002

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Χρηματοδότηση έργων

1. Νεα εργα ispa

Το 2002, η Επιτροπή ενέκρινε 80 νέα μέτρα ISPA εκ των οποίων 23 αφορούν έργα υποδομής του δικτύου μεταφορών, 51 έργα περιβαλλοντικής υποδομής και 1 έργο περιβάλλοντος και μεταφορών. Μεταξύ των ανωτέρω έργων, η Επιτροπή ενέκρινε 9 νέα μέτρα τεχνικής βοήθειας (ΤΒ) για την προπαρασκευή των έργων, εκ των οποίων τα 6 αφορούν την προετοιμασία έργων για τις μεταφορές και 3 την προετοιμασία περιβαλλοντικών έργων, ενώ 5 νέα μέτρα αφορούν την αποκεντρωμένη διαχείριση. [3] Ως αποτέλεσμα, οι συνολικές εισφορές ISPA για έργα που χρηματοδοτήθηκαν το 2002 ανήλθαν σε 1,55 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί σε μέσο ποσοστό επιδότησης 64,9% του συνολικού κόστους των επιλέξιμων έργων ύψους 2,39 δισεκατομμυρίων ευρώ, ενώ το υπόλοιπο χρηματοδοτείται από εθνικούς πόρους των υποψήφιων χωρών σε κεντρικό, περιφερειακό και/ή τοπικό επίπεδο, καθώς επίσης και από διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (IFI).

[3] Τα μέτρα τεχνικής βοήθειας για την "Τεχνική Βοήθεια" αποκεντρωμένη υλοποίηση (EDIS) αναλύονται λεπτομερέστερα στο κεφάλαιο.

Πίνακας 2: Νέα εγκεκριμένα έργα ISPA 2002

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Σημείωση: Τα ποσά των εγκρίσεων αντιστοιχούν στις συνολικές εισφορές ISPA οι οποίες διατέθηκαν για τα έργα, και τα ποσά των αναλήψεων υποχρεώσεων αντιστοιχούν στο σύνολο των ποσών για τα οποία αναλαμβάνονται υποχρεώσεις από τον ετήσιο προϋπολογισμό (στην προκειμένη περίπτωση του 2002).

Οι αναλήψεις υποχρεώσεων κεφάλαια το 2002 ανήλθαν σε συνολικό ποσό 1.107 εκατομμυρίων ευρώ και αφορούσαν νέα έργα τα οποία εγκρίθηκαν το εν λόγω έτος (724 εκατομμύρια ευρώ) και έργα εν εξελίξει που είχαν εγκριθεί κατά τα παρελθόντα έτη.

2. Αναλήψεις υποχρεωσεων για το περιβαλλον

Το 43% περίπου των αναλήψεων υποχρεώσεων του προϋπολογισμού του ISPA 2002 για το περιβάλλον διατέθηκε για έργα παροχής πόσιμου ύδατος σε συνδυασμό με την συλλογή λυμάτων, ενώ το ένα τρίτο διατέθηκε για εγκαταστάσεις συλλογής και επεξεργασίας λυμάτων, εστιάζοντας κατεξοχήν στην αντικατάσταση, επισκευή ή επέκταση των αποχετευτικών δικτύων και στην κατασκευή νέων ή στην αποκατάσταση / αναβάθμιση των ήδη υφισταμένων εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων. Το 4% περίπου της χρηματοδότησης αφορούσε έργα στον τομέα του πόσιμου νερού (παροχή ή/και επεξεργασία), ενώ ποσοστό 18,4% περίπου διατέθηκε για έργα διαχείρισης στερεών αποβλήτων, τα οποία αφορούσαν κυρίως το κλείσιμο παλαιών χώρων υγειονομικής ταφής απορριμμάτων και τη δημιουργία νέων, τα οποία συχνά συνδέονται με την καθιέρωση συστημάτων επιλεκτικής συγκέντρωσης, επεξεργασίας και ανακύκλωσης απορριμμάτων.

Πίνακας 3: Αναλήψεις υποχρεώσεων για το 2002 - Περιβάλλον ανά επιμέρους τομείς [4]

[4] Περιλαμβάνονται αναλήψεις υποχρεώσεων για έργα που εγκρίθηκαν το 2002 καθώς επίσης και η τμηματική κατανομή αναλήψεων υποχρεώσεων για έργα που εγκρίθηκαν κατά τα προηγούμενα έτη.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Παροχή βοήθειας για την αντιμετώπιση των προβλημάτων από τις πλημμύρες (Συνδυασμένο έργο περιβάλλοντος μεταφορών)

Τον Αύγουστο 2002, το δυτικό τμήμα της Τσεχικής Δημοκρατίας επλήγη από πλημμύρες, τις χειρότερες των τελευταίων ετών στις περιοχές Βοημίας και Πράγας. Θεωρήθηκε ότι η ταχεία αποκατάσταση των ζημιών στις υποδομές των μεταφορών και του περιβάλλοντος θα περιόριζε τις κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις και θα συνέβαλε θετικά στην αποκατάσταση ζημιών και σε άλλους τομείς. Ως εκ τούτου, η κυβέρνηση της Τσεχικής Δημοκρατίας και η Επιτροπή συμφώνησαν να διατεθούν 24 εκατ. ευρώ από το κονδύλιο του προϋπολογισμού ISPA 2002 που είχε χορηγηθεί στην Τσεχική Δημοκρατία, για επισκευές και για έργα αποκατάστασης στους ανωτέρω τομείς.

Όσον αφορά τις σιδηροδρομικές μεταφορές, μετά τις πλημμύρες διακόπηκε η λειτουργία 23 σιδηροδρομικών γραμμών. Για την επαναλειτουργία αυτών των σιδηροδρομικών αξόνων απαιτούνται κατεξοχήν έργα αποκατάστασης. Στον τομέα των οδικών μεταφορών, οι ζημίες εκτείνονται από κατακρήμνιση ή μετακίνηση γεφυρών σε κατολισθήσεις, διάβρωση των άκρων των οδών, δημιουργία ρωγμών στο κράσπεδο και συσσώρευση λάσπης στα φρεάτια αποχέτευσης.

Στον τομέα του περιβάλλοντος, ιδιαίτερες ζημιές έχουν υποστεί οι εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων και τα συστήματα αποχέτευσης που βρίσκονται στις λεκάνες απορροής Vltava και Labe, παραπόταμους του Έλβα. Οι περισσότερες ηλεκτρικές και μηχανικές εγκαταστάσεις 29 εργοστασίων χρειάστηκαν επισκευές. Επιπλέον, σημειώθηκαν ζημίες σε τεχνικά έργα σε ποταμούς, για παράδειγμα σε υδατοφράκτες.

Λόγω των εξαιρετικών συνθηκών, ισχύουν οι ακόλουθες ειδικές διατάξεις για το συγκεκριμένο μέτρο:

* Αύξηση του ποσοστού ενίσχυσης ISPA σε 85% ,

* Οι δημόσιες συμβάσεις δύνανται να συναφθούν με διαδικασία διαπραγματεύσεων, σύμφωνα με τις διατάξεις του "Πρακτικού Οδηγού για τις διαδικασίες συμβάσεων των προγραμμάτων PHARE, ISPA και SAPARD" (PRAG).

* Κατά την υπογραφή των χρηματοδοτικών ρυθμίσεων πραγματοποιείται μια και μόνο προκαταβολή ίση με το 40% της μέγιστης ενίσχυσης ISPA.

* Ο καθορισμός η εκτίμηση και η επίβλεψη των έργων διενεργούνται από τις δικαιούχους χώρες, ενώ η τεχνική βοήθεια παρέχεται από την Επιτροπή με δική της πρωτοβουλία.

3. Αναλήψεις υποχρεωσεων για τις μεταφορες

Ομοίως με τα προηγούμενα έτη, στον τομέα των μεταφορών παρασχέθηκε βοήθεια ISPA για την επέκταση και την βελτίωση του δικτύου Εκτίμησης Αναγκών σε Μεταφορικές Υποδομές (δίκτυο ΤΙΝΑ), με στόχο την βελτίωση των συνδέσεων μεταξύ των κρατών μελών της Κοινότητας και των υποψήφιων χωρών στο πλαίσιο του μελλοντικού διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών (RTE-T). Το 54% περίπου των αναλήψεων υποχρεώσεων του προϋπολογισμού του 2002 για τις μεταφορές διατέθηκε για σιδηροδρομικά έργα τα οποία περιλαμβάνουν κυρίως την αποκατάσταση και την αναβάθμιση των ήδη υφισταμένων υποδομών ώστε αυτές να συμμορφωθούν προς τα κοινοτικά πρότυπα. Το 46% περίπου των χρηματοδοτήσεων διατέθηκε σε οδικά έργα συμπεριλαμβανομένων νέων κατασκευών και αναβαθμίσεων ώστε να επιτευχθεί συμμόρφωση προς τα κοινοτικά πρότυπα χωρητικότητας και ασφαλείας.

Πίνακας 4: Αναλήψεις υποχρεώσεων ISPA 2002 - Μεταφορές ανά επιμέρους τομείς [5]

[5] Περιλαμβάνονται αναλήψεις υποχρεώσεων για έργα που εγκρίθηκαν το 2002 καθώς επίσης και η τμηματική κατανομή αναλήψεων υποχρεώσεων για έργα που εγκρίθηκαν κατά τα προηγούμενα έτη.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

4. Έργα που χρηματοδοτηθηκαν κατά την περιοδο 2000-2002

Κατά την περίοδο 2000-2002, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε συνολικά 249 έργα βάσει των προτάσεων που υπέβαλαν οι υποψήφιες χώρες. Από τα έργα αυτά, 151 αφορούν το περιβάλλον (περιλαμβανομένου ενός έργου για την αντιμετώπιση των ζημιών από πλημμύρες), 87 τις μεταφορές και 10 μέτρα τεχνικής βοήθειας για την επίτευξη αποκεντρωμένης υλοποίησης. Οι ανωτέρω παρεμβάσεις αντιστοιχούν σε συνολικό κόστος επιλέξιμων επενδύσεων ύψους 8,76 δισεκατομμυρίων ευρώ εκ του οποίου 5,65 δισεκατομμύρια ευρώ ή το 64,5% διατίθενται από το κονδύλι του προϋπολογισμού σε Β7-020. Ως αποτέλεσμα, κατά τα τρία πρώτα έτη εφαρμογής του ISPA η Επιτροπή έχει διαθέσει άνω του 75% των προβλεπομένων κεφαλαίων ISPA για την περίοδο 2000-2006.

Πίνακας 5: Έργα εγκεκριμένα κατά την περίοδο 2000-2002

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Πρώτο ολοκληρωμένο έργο μεταφορών (Λιθουανία)

Το πρώτο έργο μεταφορών ISPA ολοκληρώθηκε το 2002. Το έργο αυτό αποτελούσε το πρώτο στάδιο ενός οδικού έργου σε τρία στάδια, η ολοκλήρωση του οποίου προβλέπεται έως το 2006, και στόχευε στην αναβάθμιση του τμήματος Vilnius-Klaipeda του πανευρωπαϊκού Διαδρόμου Μεταφορών Helsinki-Crete, Αριθ. ΙΧΒ στη Λιθουανία. Τα στάδια αναβάθμισης 2 και 3 θα περιλαμβάνουν έργα, τα οποία θα κατασκευαστούν κατά τις περιόδους 2003-2004 και 2005-2006 αντίστοιχα, επίσης με την διάθεση κοινοτικής ενίσχυσης. Το τμήμα του Διαδρόμου μεταφορών στη Λιθουανία, που αποτελεί την δεύτερη προτεραιότητα του Εθνικού Προγράμματος για την Ανάπτυξη των Μεταφορών, απαιτεί

* αυξημένη ανθεκτικότητα του κράσπεδου ώστε να υπάρξει συμμόρφωση με τα κοινοτικά πρότυπα, ειδικά για αντοχή σε φορτία 11,5 τόνων ανά άξονα,

* ενίσχυση και διαπλάτυνση τμήματος 87 χιλιομέτρων στον υφιστάμενο αυτοκινητόδρομο,

* ενίσχυση του κρασπέδου οδού διπλής κατεύθυνσης μήκους 300 χιλιομέτρων και

* εφαρμογή μέτρων οδικής ασφαλείας (προστατευτικά κιγκλιδώματα και ηλεκτροδότηση).

Το τμήμα του Διαδρόμου μεταφορών που βρίσκεται στη Λιθουανία κατασκευάστηκε την εποχή του κομμουνισμού για την εύκολη πρόσβαση στο τότε πολεμικό λιμάνι Klaipeda, και αποτελούσε σχετικά υψηλών προδιαγραφών οδική κατασκευή για την εποχή και τις συνθήκες που επικρατούσαν. Ωστόσο, το οδικό δίκτυο δεν επαρκεί για την κάλυψη των σημερινών απαιτήσεων, εφόσον το οδόστρωμα παρουσιάζει έντονη φθορά με αποτέλεσμα την πρόκληση ζημιών στα διερχόμενα οχήματα και την ανάγκη συχνών επισκευών. Επιπλέον, θα βελτιωθεί παράλληλα το τμήμα του οδικού δικτύου 95 χιλιομέτρων Vilnius-Kaunas που αποτελείται από στενές αμαξιτές οδούς με ελάχιστα σημεία στάθμευσης. Επειδή οι τρεις μεγάλες πόλεις Vilnius, Kaunas και Klaipeda συνδέονται μόνο οδικώς, οι ανωτέρω βελτιώσεις δεν αναμένεται να οδηγήσουν σε αύξηση της κυκλοφορίας. Αντιθέτως, αναμένεται ότι οι φθορές των οχημάτων καθώς επίσης και το κόστος συντήρησης θα μειωθούν σημαντικά, και ότι στο τμήμα Vilnius-Kaunas θα σημειωθεί ελάχιστη αύξηση της μέσης ταχύτητας των οχημάτων.

Το 2000 διατέθηκε ενίσχυση ISPA ύψους 19,56 εκατομμυρίων ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 75% του κόστους των επιλέξιμων επενδύσεων, για την ολοκλήρωση του πρώτου σταδίου της αναβάθμισης του οδικού τμήματος, συγκεκριμένα για την διαπλάτυνση και την ενίσχυση 37,2 χιλιομέτρων αυτοκινητοδρόμου και για την ενίσχυση 135 χιλιομέτρων, ενώ το υπόλοιπο ποσό καλύφθηκε από χρηματοδότηση του Ταμείου Οδοποιίας της Λιθουανίας. Η οργάνωση και ο σχεδιασμός των απαιτούμενων έργων ξεκίνησε ενωρίς το 1999 και ολοκληρώθηκε στα μέσα του 2000, ενώ τα έργα αποκατάστασης άρχισαν την άνοιξη του 2001 και ολοκληρώθηκαν στα τέλη του 2002.

5. Πληρωμές

Οι πληρωμές για κάθε έργο ISPA αποτελούνται από δύο προκαταβολές ύψους 10% της ολικής συνεισφοράς ISPA η κάθε μία - η πρώτη καταβάλλεται κατά την υπογραφή των χρηματοδοτικών ρυθμίσεων και η δεύτερη μετά την υπογραφή της πρώτης σύμβασης έργου - καθώς επίσης και από ενδιάμεσες πληρωμές ύψους έως και 80% (ή σε εξαιρετικές περιπτώσεις 90%) της συνεισφοράς ISPA. το υπόλοιπο καταβάλλεται μετά την έγκριση της τελικής έκθεσης του έργου. Ως αποτέλεσμα, οι πληρωμές το 2002 περιελάμβαναν:

- την πρώτη προκαταβολή για έργα για έργα που εγκρίθηκαν το 2002 και το 2001,

- την δεύτερη προκαταβολή για έργα που εγκρίθηκαν το 2001 και το 2000, και

- ενδιάμεσες πληρωμές κάλυψης των δαπανών για έργα που εγκρίθηκαν το 2001 και το 2000.

Οι πρώτες προκαταβολών καταβάλλονται κατά κανόνα το επόμενο έτος μετά την έγκριση ISPA για χορήγηση βοήθειας, επειδή τα περισσότερα έργα ISPA εγκρίνονται το φθινόπωρο κάθε έτους και πρέπει να ληφθεί υπόψη η απώλεια χρόνου έως την υπογραφή αυτών των εγκρίσεων από τις αρχές των δικαιούχων χωρών. Αυτό καταφαίνεται από το γεγονός ότι, για έργα που εγκρίθηκαν το 2002, οι πληρωμές αντιστοιχούσαν μόνο στο 8% των αντίστοιχων αναλήψεων υποχρεώσεων, ενώ για έργα που εγκρίθηκαν το 2000 αντιστοιχούσαν σε άνω του 30% των αντίστοιχων αναλήψεων υποχρεώσεων.

Εν αντιθέσει με τα παραπάνω, οι συνολικές πληρωμές ISPA, περιλαμβανομένων των πληρωμών για αποκέντρωση, αντιστοιχούσαν σε 388,5 εκατομμύρια ευρώ το 2002, ποσό διπλάσιο εκείνου των πληρωμών του 2001 (197 εκατομμύρια ευρώ). Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει ότι σημειώθηκε σημαντική πρόοδος στην υλοποίηση έργων ISPA το 2002, η οποία καταδεικνύεται από τον σημαντικό αριθμό δεύτερων προκαταβολών και από τον αυξανόμενο αριθμό των ενδιάμεσων πληρωμών.

Πίνακας 6: Πληρωμές το 2002 (EUR)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Πίνακας 7: Πληρωμές στο πλαίσιο έργων (2000-2002)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Πού οφείλεται η χρονική υστέρηση στην σύναψη των συμβάσεων;

Σε όλα τα έργα υποδομής, ο παράγοντας που καθορίζει το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από την υποβολή προσφορών έως την έναρξη των έργων είναι το επίπεδο προπαρασκευής του έργου. Η άρτια προετοιμασία όλων των πτυχών του έργου - στις οποίες περιλαμβάνεται ο τεχνικός σχεδιασμός, οι μελέτες και τα σχέδια σκοπιμότητας, οι μελέτες επιπτώσεων, οι διαβουλεύσεις με το κοινό και τις αρμόδιες αρχές, η χορήγηση αδειών, η εξασφάλιση κεφαλαίων, η προετοιμασία τευχών υποβολής προσφορών κλπ. - καθιστά ταχύτερη και ευχερέστερη την σύναψη των συμβάσεων. Είναι, ωστόσο, σαφές, ότι η εμπειρία σε αυτόν τον τομέα δεν αποκτάται αμέσως αλλά σταδιακά. Συνεπώς, σε ορισμένες περιπτώσεις οι εγκρίσεις έργων ISPA περιέχουν όρους βάσει των οποίων απαιτούνται πρόσθετες μελέτες και έρευνες, ιδίως όσον αφορά τα πρώτα έργα ISPA και πιο περίπλοκα έργα περιβάλλοντος.

Πρέπει, επίσης, να πληροί ο όρος σχετικά με την κύρωση των διακηρύξεων διαγωνισμών και των συμβάσεων για την παροχή υπηρεσιών και την ανάληψη έργων από την Επιτροπή. Ως εκ τούτου απαιτείται επιπλέον χρόνος για διαβουλεύσεις με τις αντιπροσωπίες των ΕΚ. Όταν ειδικότερα πρόκειται για πολύπλοκα έργα υποδομής, η αξιολόγηση των προσφορών γίνεται συχνά βάσει της απόδοσης, σύμφωνα με τους συμβατικούς όρους που χρησιμοποιεί η διεθνής συνομοσπονδία συμβούλων μηχανικών (FIDIC) [6],οπότε και απαιτείται περισσότερος χρόνος για την προετοιμασία λεπτομερούς σχεδιασμού από τους πλειοδότες.

[6] Οι συμβατικοί όροι της Διεθνούς Συνομοσπονδίας Συμβούλων Μηχανικών χρησιμοποιούνται σε διεθνείς συμβάσεις και σε συμβάσεις έργων ISPA

Υπό αυτές τις συνθήκες, είναι λογικό να αυξάνεται ο απαιτούμενος χρόνος για την υποβολή προσφορών και τις συμβάσεις έργων έως και σε 15 μήνες (6 μήνες για τις υπηρεσίες συν 9 μήνες για τα έργα) από την ημερομηνία έγκρισης. Σε αυτό το διάστημα δεν περιλαμβάνεται ο απαιτούμενος χρόνος για την σχεδίαση ή την επανεξέταση των τευχών υποβολής προσφορών ούτε η, έστω και περιορισμένη, απώλεια χρόνου μεταξύ της έγκρισης του έργου ISPA και της υπογραφής της από την υποψήφια χώρα, ούτε οι πιθανές καθυστερήσεις λόγω ακύρωσης της διαδικασίας σύναψης συμβάσεων ή κάποιου μέρους αυτής.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Τεχνική βοήθεια

6. Μορφές και παροχη τεχνικης βοηθειας

Η προσφυγή σε μέτρα παροχής τεχνικής βοήθειας στο πλαίσιο του ISPA παραμένει αναγκαία για την εξασφάλιση επιτυχούς προγραμματισμού και υλοποίησης των έργων. Μολονότι σε γενικές γραμμές η παροχή ΤΒ στο πλαίσιο του ISPA εστιάζει στην προπαρασκευή και την υλοποίηση των έργων και στην ενίσχυση των αρμόδιων θεσμικών οργάνων, προέκυψε πρόσφατα η ανάγκη για την αντιμετώπιση προβλημάτων σχετικά με την οργάνωση ή την αναδιοργάνωση ορισμένων τομέων παροχής υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, ώστε να ενισχυθεί κατά αυτόν τον τρόπο η βιωσιμότητα της υλοποίησης των έργων.

Τα μέτρα ΤΒ διακρίνονται σε δύο ομάδες δραστηριοτήτων: εκείνες που αφορούν άμεσα τη χρηματοδότηση των έργων, δηλαδή στην επιλογή και την προπαρασκευή των έργων και την αποκέντρωση, και τα οποία χρηματοδοτούνται από το κονδύλι Β7-020 του προϋπολογισμού, και εκείνες που εφαρμόζονται με πρωτοβουλία της Επιτροπής - κυρίως μέσω συμβάσεων-πλαισίου - και χρηματοδοτούνται από το κονδύλι Β7-020Α του προϋπολογισμού. Για τις δράσεις της πρώτης ομάδας, το όριο της συνεισφοράς ISPA αντιστοιχεί κατά κανόνα στο όριο χρηματοδότησης των έργων, ενώ το κόστος των δράσεων της δεύτερης ομάδας καλύπτεται καθ' ολοκληρία από το ISPA. (Σημείωση: στις ανωτέρω δράσεις δεν περιλαμβάνεται η ΤΒ και η επίβλεψη έργων που υλοποιούνται στο πλαίσιο μέτρων ISPA, που συμβάλλουν στην ενίσχυση των υποδομών υλοποίησης και λειτουργίας της δικαιούχου χώρας). Στον ακόλουθο πίνακα παρουσιάζονται συνοπτικά αυτοί οι διαφορετικοί μηχανισμοί παροχής ΤΒ.

Επιπλέον, η υλοποίηση των έργων ISPA ενισχύεται αμέσως και εμμέσως από ΤΒ και άλλες μορφές βοήθειας, που παρέχονται στο πλαίσιο άλλων κοινοτικών μέσων και πολιτικών και ειδικά μέσω του PHARE (Ομάδες δράσεων "Δημιουργία θεσμών και μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης" και "Μετάβαση στα διαρθρωτικά ταμεία").

Πίνακας 10: Παροχή βοήθειας για τη δημιουργία ικανοτήτων

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

7. Τεχνική βοηθεια για τα εργα

Προετοιμασία των έργων

Το 2002, η Επιτροπή ενέκρινε 10 μέτρα ΤΒ για την προετοιμασία έργων συνολικού επιλέξιμου κόστους ύψους 35,1 εκατομμυρίων ευρώ. Αρκετά από αυτά τα μέτρα περιελάμβαναν την αναδιάρθρωση των φορέων παροχής υπηρεσιών κοινής ωφέλειας της δικαιούχου χώρας ώστε να πληρούνται οι σημερινές απαιτήσεις από πλευράς διοίκησης και λειτουργίας, που αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για την ενδεχόμενη χρηματοδότηση ISPA. Ο συνολικός αριθμός των μέτρων ΤΒ για προετοιμασία έργων από το 2000 και μετά ανέρχεται σήμερα σε 39, και αντιστοιχεί σε συνολικό επιλέξιμο κόστος ύψους 74,3 εκατομμυρίων ευρώ με συμμετοχή του ISPA ύψους 66% επί αυτού του ποσού.

Τα μέτρα ΤΒ για την προετοιμασία έργων στοχεύουν στην εξασφάλιση ποιοτικών έργων - ειδικά από πλευράς προπαρασκευής, διαχείρισης και λειτουργίας - τα οποία υποβάλλονται στην Επιτροπή προς έγκριση χρηματοδότησης από το ISPA. Επιπλέον, κρίνεται ότι αυτά τα μέτρα θα διευκολύνουν την ανάπτυξη μιας σειράς ποιοτικών έργων, που θα αποτελούν εγγύηση για την έγκαιρη επιλογή και έγκαιρη ολοκλήρωση από την Επιτροπή ενός ικανού αριθμού κατάλληλων έργων. Ο μεγάλος αριθμός έργων είναι σημαντικός όχι μόνο για το ISPA αλλά και για το Ταμείο Συνοχής, ειδικότερα όσον αφορά τις δικαιούχους χώρες οι οποίες θα προσχωρήσουν στην Κοινότητα το 2004. Αξίζει να σημειωθεί, ότι αρκετές υποψήφιες χώρες χρησιμοποιούν ήδη κεφάλαια τεχνικής βοήθειας ISPA για την χρηματοδότηση προκαταρκτικών μελετών έργων για τα οποία θα υποβάλουν αίτηση χρηματοδότησης από το Ταμείο Συνοχής στο μέλλον.

Αποκέντρωση

Η σημασία του EDIS (Διευρυμένο Σύστημα Αποκεντρωμένης Υλοποίησης)

Η εφαρμογή ικανοποιητικών συστημάτων οικονομικής διαχείρισης και ελέγχου έργων ISPA αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την προετοιμασία της μελλοντικής διαχείρισης των κεφαλαίων του Ταμείου Συνοχής και των Διαρθρωτικών Ταμείων. Το θέμα αυτό αποκτά μία επιπλέον διάσταση μέσω της κατεύθυνσης προς ένα "διευρυμένο σύστημα αποκεντρωμένης υλοποίησης" (EDIS) για το ISPA, το οποίο προβλέπεται να εφαρμοστεί στις υποψήφιες χώρες. Στο πλαίσιο του EDIS παραχωρείται στην Επιτροπή το δικαίωμα να παραβλέπει την ισχύουσα απαίτηση για την εκ των προτέρων έγκριση των διαδικασιών υποβολής προσφορών και συμβάσεων, η οποία χορηγείται από την αντιπροσωπία ΕΚ στις δικαιούχους χώρες. Η άσκηση αυτού του δικαιώματος από την Επιτροπή υπόκειται στην προϋπόθεση της εκπλήρωσης συγκεκριμένων όρων και κριτηρίων από τις δικαιούχους χώρες. Οι προϋποθέσεις αυτές αφορούν κυρίως στην άρτια οικονομική διαχείριση και τον έλεγχο, αλλά και στον αποτελεσματικό εσωτερικό έλεγχο, σε μια ανεξάρτητη λειτουργία λογιστικών ελέγχων, σε ένα ικανοποιητικό σύστημα λογιστικών και οικονομικών εκθέσεων, σε επαρκή στελέχωση και σεβασμό της αρχής διαχωρισμού των εξουσιών.

Το 2001 καταρτίστηκε ο "Χάρτης πορείας προς το EDIS για το ISPA και το PHARE" στον οποίο περιέχονται λεπτομέρειες σχετικά με τα 4 διαδικαστικά στάδια για την εφαρμογή του EDIS: εκτίμηση του χάσματος, γεφύρωση του χάσματος, αξιολόγηση της συμμόρφωσης και διαπίστευση. Για την εφαρμογή του EDIS με ενίσχυση ISPA, διατίθεται τεχνική βοήθεια για τα την ολοκλήρωση των τριών πρώτων σταδίων του χάρτη πορείας.

Μολονότι οι υποψήφιες χώρες ενθαρρύνονται σοβαρά και υποστηρίζονται για να προχωρήσουν προς την κατεύθυνση του EDIS, σε κάθε περίπτωση δεν θα πρέπει να λησμονείται ότι οι ίδιες είναι υπεύθυνες για τη θέσπιση συστημάτων οικονομικών ελέγχων και διαχείρισης όπως προβλέπεται στο άρθρο 9(1) του Κανονισμού 1267/1999.

To 2002 η Επιτροπή στήριξε την πρόοδο των υποψηφίων χωρών προς την ολοκλήρωση των διαφόρων σταδίων του χάρτη πορείας προς το EDIS. Διέθεσε πόρους τεχνικής βοήθειας στις 5 εναπομείνασες υποψήφιες χώρες για την σύναψη συμβάσεων με εξωτερικούς εμπειρογνώμονες προς την ολοκλήρωση των σταδίων της "εκτίμησης του χάσματος", της "γεφύρωσης του χάσματος" και της "αξιολόγησης της συμμόρφωσης", και παρέσχε συστάσεις κατά περίπτωση επί των αποτελεσμάτων κάθε σταδίου. Η έκθεση αξιολόγησης της συμμόρφωσης παρέσχε περαιτέρω οδηγίες με στόχο την εξασφάλιση έργων ποιοτικού ελέγχου και την ενιαίου τύπου παρουσίαση των αποτελεσμάτων ελέγχου, για την διευκόλυνση του έργου της Επιτροπής στο στάδιο 4. Επίσης η Επιτροπή συνέστησε την υποβολή ξεχωριστής αίτησης για το EDIS, εφόσον η υπηρεσία υλοποίησης και οι σχετικοί με την διαχείριση ISPA φορείς βρίσκονται σε ετοιμότητα. Επίσης, εξετάστηκε η πιθανότητα υποβολής επιμέρους αίτησης χρηματοδότησης από το Εθνικό Ταμείο πριν από την υποβολή τελικής αίτησης για το EDIS για την σύσταση υπηρεσίας υλοποίησης, με στόχο την επιτάχυνση της διαπίστευσης κατά το στάδιο 4.

Έως τα τέλη του 2002 είχαν εγκριθεί αποφάσεις για διάθεση συνολικών πόρων τεχνικής βοήθειας ύψους 8 εκατομμυρίων ευρώ σε όλες τις υποψήφιες χώρες. Επίσης είχαν κατατεθεί στην Επιτροπή οι εκθέσεις του πρώτου σταδίου ("εκτίμηση του χάσματος") από όλες τις χώρες πλην μίας. Η Εσθονία κατέθεσε την έκθεση αξιολόγησης της συμμόρφωσης (3ο στάδιο) τον Δεκέμβριο του 2002, με συνημμένο επίσημο αίτημα για εφαρμογή του EDIS, το οποίο περιλάμβανε επίσημη βεβαίωση ότι ήδη πληρούνταν τα ελάχιστα κριτήρια και οι όροι για την χρηματοδότηση του EDIS.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

8. Τεχνική βοηθεια με κοινοτικη πρωτοβουλια

Το 2002, οι κατανομές οι οποίες προβλέπονται για αυτόν τον άξονα δράσεων τεχνικής βοήθειας ανέρχονται σε 19,8 εκατομμύρια ευρώ. Από το ποσό αυτό, η Επιτροπή διέθεσε 1,55 εκατομμύρια ευρώ για δράσεις που θα εκτελεστούν το ίδιο έτος (κυρίως για την ενίσχυση των αντιπροσωπιών ΕΚ, βλέπε παρακάτω). Ομοίως με τα προηγούμενα έτη, τα κεφάλαια που δεν δεσμεύτηκαν για μέτρα τεχνικής βοήθειας μεταφέρθηκαν από το κονδύλι Β7-020Α του προϋπολογισμού στο κονδύλι Β7-020 και διατέθηκαν για επενδυτικά έργα στις δικαιούχους χώρες (18,25 εκατομμύρια ευρώ).

Η ανάληψη των δράσεων που εκτελέστηκαν το 2002 με πρωτοβουλία της Επιτροπής έγινε στο πλαίσιο του προγράμματος "Πρόγραμμα Δράσης 2001" στο οποίο περιλαμβάνονται δράσεις που θα εκτελεστούν σε μία περίοδο τριών ετών, με προβλεπόμενες εκταμιεύσεις μέχρι το τέλος του 2004. Δεδομένου ότι είχε αναληφθεί προκαταρκτική υποχρέωση για ποσό ύψους 12 εκατομμυρίων ευρώ από τον προϋπολογισμό για το 2001 για αυτό το πρόγραμμα δράσεων, κατά την τριετία 2001-2003 αναλαμβάνονται μεμονωμένες νομικές υποχρεώσεις. Οι προτεραιότητες που θέτει το Πρόγραμμα Δράσης περιλαμβάνουν:

- τη βελτίωση της ποιότητας επιλογής, προετοιμασίας και αξιολόγησης έργων,

- τη διευκόλυνση της υλοποίησης του έργου,

- την εισαγωγή και την ενίσχυση της διαδικασίας αποκέντρωσης,

- την ανάλυση των μηχανισμών χρηματοδότησης, και

- την ενίσχυση της πληροφόρησης και της ενημέρωσης.

Οι δράσεις που εκτελέστηκαν στο πλαίσιο του Προγράμματος το 2002 ήταν οι ακόλουθες:

Στήριξη των επιτροπών παρακολούθησης

Σύμφωνα με το άρθρο 11 παράγραφος 2 του κανονισμού σχετικά με τον συντονισμό [7] που διέπει τον συντονισμό των ενισχύσεων στο πλαίσιο της προενταξιακής διαδικασίας, οι δαπάνες που σχετίζονται με την παρακολούθηση των έργων είναι επιλέξιμες για ενίσχυση από τον κοινοτικό προϋπολογισμό. Συνεπώς, η Επιτροπή υπέγραψε χρηματοδοτικά μνημόνια με τις εθνικές αρχές των δικαιούχων χωρών του ISPA για την παροχή οικονομικής βοήθειας προς κάλυψη ορισμένων οργανωτικών δαπανών των επιτροπών παρακολούθησης. Στις επιλέξιμες δαπάνες περιλαμβάνονται η μετάφραση και η διερμηνεία, η μίσθωση χώρων, η προμήθεια αναγκαίων ηλεκτρονικών μέσων, οι δαπάνες μετακίνησης προσώπων από άλλες περιοχές που προσέρχονται σε προγραμματισμένες συσκέψεις, η ενίσχυση για την κατάρτιση κατευθυντήριων γραμμών παρακολούθησης, καθώς και άλλες δαπάνες αναγκαίες για την εξασφάλιση της ομαλής λειτουργίας των επιτροπών παρακολούθησης του ISPA.

[7] Κανονισμός (ΕΚ)1266/99 του Συμβουλίου της 21ης Ιουνίου 1999 σχετικά με τον συντονισμό της βοήθειας προς τις υποψήφιες χώρες στο πλαίσιο της προενταξιακής στρατηγικής.

Συμπληρωματική ενίσχυση προς τις αντιπροσωπίες ΕΚ

Στο πλαίσιο του Προγράμματος Δράσης τεχνικής βοήθειας, διατέθηκαν πόροι για την παροχή περιορισμένης τεχνικής βοήθειας (SSTA) και μικρής κλίμακας εμπειρογνωμοσύνης, τους οποίους διαχειρίζονται οι επικεφαλής των αντιπροσωπιών. Η τεχνική αυτή βοήθεια αποσκοπεί στη στήριξη των υπηρεσιών της Επιτροπής με εξωτερική ενίσχυση για μία ευρεία κλίμακα εμπειρογνωμοσύνης, περιλαμβανομένης της επαλήθευσης των τευχών για την υποβολή προσφορών, της επίβλεψης των διαδικασιών διαγωνισμού και αξιολόγησης των προσφορών, της προετοιμασίας των συμβάσεων, της επίβλεψης και του ελέγχου της υλοποίησης του έργου, της μικρής κλίμακας και κατά περίπτωση κατάρτισης των αρχών υλοποίησης των δικαιούχων χωρών καθώς και δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την πληροφόρηση και την επικοινωνία για το ISPA στη συγκεκριμένη χώρα.

Σύμβαση-πλαίσιο για τις εταιρικές σχέσεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα (ΔΕΙ)

Το 2001 υπεγράφη μία σύμβαση-πλαίσιο που προβλέπει την κατά περίπτωση κινητοποίηση των κατάλληλων ανθρώπινων πόρων προς υποβοήθηση του προσδιορισμού, της αξιολόγησης της υλοποίησης και της παρακολούθησης των έργων ΔΕΙ.

Στο πλαίσιο αυτής της σύμβασης εκτελέστηκαν διάφορες δράσεις, περιλαμβανομένης μιας σειράς αποστολών στις χώρες δικαιούχους του ISPAγια αξιολόγηση και παροχή συμβουλών ως προς τις δομές ΔΕΙ. Επιπλέον, ο αρμόδιος συμβουλευτικός φορέας ήταν επιφορτισμένος με την προετοιμασία "Κατευθυντήριων οδηγιών για επιτυχείς ΔΕΙ". Οι οδηγίες αυτές αποτελούν ένα πρακτικό εργαλείο για την υποβοήθηση των δημοσίων στελεχών, των οικονομικών θεσμικών οργάνων και του ιδιωτικού τομέα στην σύναψη ΔΕΙ με παράλληλη εξασφάλιση χρηματοδοτήσεων. Οι οδηγίες δεν επιχειρούν να παρουσιάσουν μια πλήρη μεθοδολογία ή να καθορίσουν ισχύουσες ή μελλοντικές πολιτικές, αλλά να συμβάλουν στον προσδιορισμό και την ανάπτυξη βασικών ζητημάτων που αφορούν στην υλοποίηση επιτυχών μορφών ΔΕΙ.

Με σκοπό την συζήτηση των οδηγιών στο πλαίσιο μιας ευρύτερης συνδιάσκεψης, η ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής οργάνωσε συνάντησης εργασίας με τα Κράτη μέλη, τις υποψήφιες χώρες, την ΕΤΕ, την ΕΤΑΑ και άλλες υπηρεσίες της Επιτροπής. Εντωμεταξύ, οι οδηγίες δημοσιεύτηκαν τον Μάρτιο του 2003 και οργανώθηκαν κατάλληλα σεμινάρια διάδοσης στην Πράγα (με συμμετοχή της Τσεχικής Δημοκρατίας και της Σλοβακίας), στη Βαρσοβία (με συμμετοχή των Χωρών της Βαλτικής και της Πολωνίας), στη Βουδαπέστη (με συμμετοχή της Ουγγαρίας και της Σλοβενίας) και στη Σόφια (με συμμετοχή της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας).

Εταιρικές σχέσεις δημοσίου-ιδιωτικού τομέα

Τα τελευταία έτη έχει σημειωθεί σημαντική αύξηση των συνεργασιών μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, με στόχο την ανάπτυξη και την λειτουργία των υποδομών μιας ευρείας κλίμακας οικονομικών δραστηριοτήτων. Αυτές οι εταιρικές σχέσεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα (ΔΕΙ) θεσπίστηκαν για τον περιορισμό της διάθεσης δημοσίων πόρων και για την επίτευξη υψηλότερης ποιότητας και αποτελεσματικότητας στις δημόσιες υπηρεσίες και ταχύτερης ανάπτυξης των υποδομών. Σε αυτό το πλαίσιο, καθορίζονται τέσσερις βασικοί ρόλοι του ιδιωτικού τομέα στις εταιρικές σχέσεις ΔΕΙ. Αυτοί περιλαμβάνουν την διάθεση επιπλέον κεφαλαίων, εναλλακτικές ικανότητες διαχείρισης και υλοποίησης, προστιθέμενη αξία για τους καταναλωτές και το κοινό γενικότερα καθώς και την ορθότερη κατανόηση των αναγκών και την βέλτιστη αξιοποίηση των πόρων.

Η θετική συμβολή των ΔΕΙ υπέρ της δημιουργίας υψηλών υποδομών χαίρουν ιδιαίτερης απήχησης στις υποψήφιες χώρες, δεδομένων των υψηλών απαιτήσεων για χρηματοδότηση, της ανάγκης για αποτελεσματικές δημόσιες υπηρεσίες, της ολοένα μεγαλύτερης σταθερότητας της αγοράς και των τάσεων για ιδιωτικοποίηση που δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες για ιδιωτικές επενδύσεις. Για αυτούς τους λόγους, οι υπό ένταξη χώρες ενδεχομένως να επωφεληθούν από τις ΔΕΙ στη προσπάθειά τους υπέρ της αναδιαμόρφωσης και της βελτίωσης της υποδομής και των υπηρεσιών τους.

Ωστόσο, μολονότι οι ΔΕΙ δύνανται να αποφέρουν σημαντικά οφέλη στον δημόσιο τομέα, δεν θα πρέπει να λησμονείται ότι ο σχεδιασμός, η υλοποίηση και η διαχείρισή τους είναι εξίσου πολύπλοκες. Συνεπώς, δεν αποτελούν επ'ουδενί λόγω την μοναδική ή την προτιμώμενη επιλογή και θα πρέπει να θεσπιστούν μόνο εφόσον είναι βέβαιον ότι θα αποβούν ωφελιμότερες συγκριτικά με άλλες προσεγγίσεις, εφόσον υφίστανται αποτελεσματικά συστήματα υλοποίησής τους και εφόσον καθίστανται εφικτοί οι στόχοι όλων των μερών στα πλαίσια της ΔΕΙ. Επίσης, οι ΔΕΙ βρίσκονται ακόμη εν εξελίξει και ενδέχεται να έχουν πολλές διαφορετικές μορφές οι οποίες πρέπει να προσαρμοστούν στις ανάγκες και τον χαρακτήρα κάθε συγκεκριμένου έργου και των εταίρων αυτού. Επιπλέον, για την εξασφάλιση της επιτυχίας των ΔΕΙ απαιτείται η θέσπιση ενός αποτελεσματικού νομικού και ελεγκτικού πλαισίου. Η απουσία αυτού του πλαισίου ενέχει τον κίνδυνο της σύναψης συμβάσεων ΔΕΙ με έλλειψη διαφάνειας και αθέμιτα μέσα ή με μεροληπτική προδιάθεση υπέρ του ιδιώτη ή της πρόκλησης συγκρούσεων μεταξύ των εταίρων, και της αδυναμίας για ομαλή ρύθμιση αυτών.

Στο πλαίσιο του ISPA, η Επιτροπή έχει προσφερθεί να παράσχει αρωγή στην διεξαγωγή και την υλοποίηση των έργων ΔΕΙ και να διαθέσει κεφάλαια ISPA υπέρ της προώθησης αυτών. Ωστόσο, το ιδιαίτερο ενδιαφέρον της Επιτροπής προς τις ΔΕΙ οφείλεται επίσης στους περιορισμούς που αυτές επιβάλλουν στην διεξαγωγή των έργων, δεδομένου ότι η Επιτροπή υπόκειται σε δεσμεύσεις υπέρ της προστασίας του δημοσίου συμφέροντος και της χορήγησης κεφαλαίων με σεβασμό των κοινοτικών κανονισμών, και, κατά περίπτωση, της νομοθεσίας των υποψηφίων χωρών. Είναι αυτονόητο ότι, σε περιπτώσεις αξιολόγησης από την Επιτροπή ενός έργου ISPA υλοποιούμενου σε συνεργασία με ΔΕΙ, θα δοθεί, τόσο από την Επιτροπή όσο και από τον υπεύθυνο για τον σχεδιασμό του έργου, ιδιαίτερη προσοχή

- στην εξασφάλιση πρόσβασης στην ανοικτή αγορά και θεμιτού ανταγωνισμού,

- στην προστασία του δημοσίου συμφέροντος και την μεγιστοποίηση της προστιθέμενης αξίας,

- στον καθορισμό του βέλτιστου επιπέδου χρηματοδότησης με στόχο την υλοποίηση ενός βιώσιμου έργου αειφορίας καθώς επίσης και την αποφυγή απόδοσης μη προβλεπόμενων οφελών από την επιχορήγηση, και

- στην αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της προτεινόμενης ΔΕΙ.

Σεμινάρια και εκπαιδευτικές συνεδρίες

Συνέδριο εταίρων ISPA

Τον Ιανουάριο του 2002, η ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής συγκάλεσε τις εθνικές αρχές των δικαιούχων χωρών του ISPA σε ένα "Συνέδριο εταίρων ISPA" με σκοπό την αξιολόγηση της εμπειρίας που αποκτήθηκε κατά την διάρκεια των δύο πρώτων ετών εφαρμογής του μέσου και τον καθορισμό βραχυπρόθεσμων προτεραιοτήτων σχετικά με τον προγραμματισμό και την υλοποίηση, και ειδικότερα όσον αφορά στα ζητήματα οικονομικής διαχείρισης και ελέγχου

Σεμινάρια σχετικά με την οδηγία-πλαίσιο για το ύδωρ (WFD)

Από κοινού με τη ΓΔ Περιβάλλοντος, η ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής οργάνωσαν δύο πολυμερή σεμινάρια, ένα για τις βόρειες χώρες - εταίρους στη Ρίγα τον Απρίλιο 2002 και ένα στην Πράγα - τον Μάιο 2002 για τις νότιες χώρες. Σκοπός των σεμιναρίων ήταν να φέρουν σε επαφή ειδικούς που συμμετέχουν στο ISPA τους αρμόδιους για την ύδρευση που φέρουν την ευθύνη υλοποίησης του αντίστοιχου κοινοτικού κεκτημένου, ώστε να συζητήσουν τις δυνατότητες χρήσης κεφαλαίων ISPA (και μετά την προσχώρηση κεφαλαίων, του Ταμείου Συνοχής) για τις προπαρασκευαστικές εργασίες που απαιτούνται σύμφωνα με την πρόσφατα εγκεκριμένη οδηγία-πλαίσιο για το ύδωρ. Κατά συνέπεια, τα σεμινάρια επικεντρώθηκαν στους τρόπους και διασύνδεση μέσω της διαχείρισης των λεκανών απορροής των ποταμών, όπως προβλέπεται από την οδηγία με την κατανομή κεφαλαίων ISPA προς βελτίωση της ποιότητας του ύδατος στις υποψήφιες χώρες.

Σεμινάρια Διεθνούς Συνομοσπονδίας Συμβούλων Μηχανικών (FIDIC)

Το 2002 μία συμβουλευτική εταιρεία ανέλαβε την διοργάνωση μιας σειράς διήμερων ειδικών σεμιναρίων FIDIC με σκοπό, μεταξύ άλλων, την διάθεση βοήθειας για την προετοιμασία τευχών υποβολής προσφορών βάσει των συμβατικών όρων που προβλέπει η FIDIC για τις συμβάσεις "εγκατάστασης σχεδιασμού και κατασκευής", και των κανόνων για την σύναψη συμβάσεων εργοληψίας της Επιτροπής (PRAG [8], καθώς επίσης και για την αξιολόγηση των προσφορών και την επίβλεψη των συμβάσεων. Τα σεμινάρια έλαβαν χώρα στην Βαρσοβία (με συμμετοχή της Πολωνίας και των χωρών της Βαλτικής), στο Βουκουρέστι (με συμμετοχή της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας) και στη Βουδαπέστη (με συμμετοχή των υπολοίπων δικαιούχων χωρών), με συμμετοχή και παρακολούθηση από το προσωπικό της ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής. τα εν λόγω σεμινάρια ήταν συμπληρωματικά των δραστηριοτήτων κατάρτισης τις οποίες είχε διενεργήσει πρωτύτερα στις υποψήφιες χώρες το επιτελείο της ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής.

[8] Πρακτικός οδηγός για τις διαδικασίες των συμβάσεων στο PHARE, ISPA και SAPARD. Ο οδηγός PRAG καταρτίστηκε βάσει των τεσσάρων ακόλουθων θεμελιωδών αρχών στις οποίες βασίστηκαν οι σχετικές κοινοτικές οδηγίες για τις συμβάσεις: διαφάνεια, ίση μεταχείριση, μη διακριτική μεταχείριση και αναλογικότητα. Ο οδηγός αναθεωρήθηκε προσφάτως προς συμμόρφωση με τον νέο Δημοσιονομικό Κανονισμό. Η αναθεωρημένη έκδοση ισχύει από την 1η Ιουνίου 2003.

Πληροφόρηση /ενημέρωση

Στο πλαίσιο της εμπειρογνωμοσύνης που παρέσχε η ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής για πρόγραμμα πληροφόρησης σχετικά με την κοινοτική πολιτική συνοχής, το ISPA συνεισέφερε εν μέρει με την διάθεση κεφαλαίων ΤΒ για δράσεις σχετικές με το ISPA. Η συνεισφορά αυτή περιλάμβανε την προετοιμασία έντυπου υλικού, ανακεφαλαίωση των έργων, θεματικών εγγράφων καθώς και ενημερώσεις ιστοθέσεων.

Συμβάσεις στον τομέα της τεχνολογίας πληροφοριών

Όπως και στο πλαίσιο του προγράμματος πληροφόρησης, τα κεφάλαια ΤΒ του ISPA συνεισέφεραν εν μέρει στις δαπάνες της ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής για την δημιουργία και τη συντήρηση εργαλείων ηλεκτρονικής πληροφόρησης για την ενίσχυση των συστημάτων οικονομικής διαχείρισης και ελέγχου.

Πέραν των ανωτέρω δράσεων στο πλαίσιο του προγράμματος τεχνικής βοήθειας "Πρόγραμμα δράσεων 2001", κατά την περίοδο 2000-2002 διενεργήθηκαν οι ακόλουθες συμπληρωματικές δράσεις:

Τοπική τεχνική βοήθεια (δηλ. δράσεις αποκέντρωσης για την ενίσχυση των αντιπροσωπιών ΕΚ)

Στο πλαίσιο των μέτρων τεχνικής βοήθειας η εφαρμογή των οποίων ξεκίνησε το 2002 με σκοπό την ενίσχυση των αντιπροσωπιών ΕΚ, διατέθηκαν πόροι ύψους 7 εκατομμυρίων ευρώ για την στρατολόγηση επιπλέον τεχνικού προσωπικού και την κάλυψη σχετικών διοικητικών δαπανών (7 εκατ. ευρώ). Οι πόροι αυτοί προορίζονταν αρχικά για την κάλυψη μιας περιόδου τριών ετών. Ωστόσο, λόγω μιας αλλαγής στους κανόνες διαχείρισης των κονδυλίων ΒΑ που προέκυψε το 2002, και σύμφωνα με την οποία η Επιτροπή υποχρεούται να εγκρίνει τις αναλήψεις υποχρεώσεων κατά την διάρκεια του έτους έγκρισης του προϋπολογισμού, το ποσό του προϋπολογισμού του 2000 για ανάληψη υποχρεώσεων ύψους 7 εκατομμυρίων ευρώ δεν μπορούσε πλέον να διατεθεί για την υπογραφή νέων συμβάσεων με εσωτερικούς εμπειρογνώμονες και για πάγιες δαπάνες το 2002. Συνεπώς, έπρεπε να εγκριθεί ένα νέο κονδύλι αναλήψεων υποχρεώσεων ύψους 1,55 εκατομμυρίων ευρώ για τον προϋπολογισμό του 2002, ενώ τα ποσά που δεν πιστώθηκαν για αναλήψεις υποχρεώσεων το 2000 και το 2002 θα αποδεσμευτούν το 2003.

Η σειρά των δράσεων αποκέντρωσης θα ολοκληρωθεί τον Απρίλιο του 2004 για τις 8 δικαιούχους χώρες οι οποίες θα προσχωρήσουν στην Κοινότητα το 2004, ενώ για τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία οι δράσεις αυτές θα ολοκληρωθούν αργότερα. Επί του παρόντος έχουν προσληφθεί άνω των 40 μελών εξειδικευμένου τεχνικού προσωπικού για την ενίσχυση των ικανοτήτων των αντιπροσωπιών ΕΚ σε θέματα υλοποίησης, επίβλεψης και συμβάσεων.

Συμβάσεις-πλαίσιο για εξειδικευμένα τεχνικά καθήκοντα

Το 2000 υπογράφηκαν δύο συμβάσεις-πλαίσιο με διεθνείς συμβουλευτικές εταιρείες και δεσμεύτηκαν πιστώσεις από τον κοινοτικό προϋπολογισμό 2000. Επιπλέον, το 2000 υπογράφηκε σύμβαση με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕ), με την οποία εξασφαλίστηκε πρόσβαση στην εμπειρογνωμοσύνη του τεχνικού προσωπικού της Τράπεζας για μια περίοδο έξι ετών. Η σύναψη αυτών των συμβάσεων-πλαίσιο διενεργείται.

Πίνακας 12 : Κονδύλιο προϋπολογισμού και πληρωμές για τεχνική βοήθεια - Πρόγραμμα Δράσης 2001

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Πίνακας 13: Κατανομές του προϋπολογισμού για τεχνική βοήθεια και πληρωμές εκτός του Προγράμματος Δράσης 2001

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Διαχείριση και υλοποίηση

9. Παρακολούθηση των εργων

Η συνολική παρακολούθηση και αξιολόγηση της προόδου και της αποτελεσματικότητας της υλοποίησης των έργων ενισχύεται από τακτές συνεδριάσεις στα γραφεία των αντιπροσωπιών ΕΚ, εκθέσεις παρακολούθησης που κατατίθενται από τους τις υπηρεσίες υλοποίησης, επισκέψεις του επιτελείου της Επιτροπής στους χώρους εκτέλεσης των έργων και επίσημη παρακολούθηση μέσω δύο ετησίων συνεδριάσεων της επιτροπής παρακολούθησης έργων ISPA στις δικαιούχους χώρες.

Κατόπιν των συνεδριάσεων το 2002 η Επιτροπή συμπέρανε ότι κατά μέσο όρο σημειώθηκε σαφής βελτίωση στην κατεύθυνση από το στάδιο έγκρισης προς την αποτελεσματική υλοποίηση των έργων. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει ότι οι διάφορες δράσεις της Επιτροπής για ενίσχυση των αρχών προγραμματισμού και υλοποίησης στις δικαιούχους χώρες αποφέρει σταδιακά καρπούς.

Ωστόσο, έχουν επίσης εντοπιστεί οι ακόλουθες ελλείψεις:

- έλλειψη κατανομής επαρκών οικονομικών και ανθρωπίνων πόρων για τον σχεδιασμό, την προετοιμασία και την διαχείριση των έργων ISPA σε ορισμένες υποψήφιες χώρες, ειδικότερα στον τομέα του περιβάλλοντος,

- περιπτώσεις ανεπαρκούς κατάρτισης του προσωπικού, ως προς την διαχείριση σημαντικών και πολύπλοκων έργων υποδομής, ειδικότερα σε ό,τι αφορά στην υποβολή προσφορών και τις συμβάσεις,

- ελλείψεις στα τεύχη υποβολής προσφορών οι οποίες συχνά παρακωλύουν την έγκαιρη διεξαγωγή των διαδικασιών σύναψης των συμβάσεων, ειδικά των συμβάσεων εργοληψίας,

- η ανάγκη επανασύναψης ενός περιορισμένου αριθμού συμβάσεων.

Στο πλαίσιο του περιορισμού των υπευθυνοτήτων της Επιτροπής, το επιτελείο των αντιπροσωπιών της Επιτροπής στις υποψήφιες χώρες αναλαμβάνει σημαντικό ρόλο στην επίβλεψη της ημερήσιας διαχείρισης και της υλοποίησης των έργων. Πέραν της άσκησης της εξουσίας της Επιτροπής για κύρωση των προσφορών και των συμβάσεων, ο βασικότερος ρόλος των αντιπροσωπιών είναι η διασφάλιση της άμεσης προόδου και η συνεργασία με τις εθνικές αρχές και τις δικαιούχους χώρες για την αντιμετώπιση τυχόν προβλημάτων.

Ενίσχυση των θεσμικών ικανοτήτων

Από την έναρξη της εφαρμογής του ISPA και μετέπειτα, οι δράσεις τεχνικής βοήθειας με πρωτοβουλία της Επιτροπής εστιάζονται κυρίως στην ενίσχυση των ικανοτήτων των υποψηφίων χωρών σε ό,τι αφορά στην προετοιμασία, την αξιολόγηση και την υλοποίηση των έργων σύμφωνα με τα υψηλά πρότυπα διαχείρισης των κοινοτικών πόρων. Με βάση τα αποτελέσματα του 2002, οι δράσεις αυτές δέον είναι να συνεχιστούν και να εστιαστούν στην ενίσχυση των θεσμικών ικανοτήτων σε ορισμένους τομείς προτεραιότητας. Ως αποτέλεσμα, το 2003 θα εφαρμοστούν νέες δράσεις τεχνικής βοήθειας με πρωτοβουλία της Επιτροπής στο πλαίσιο του προγράμματος Δράσεις 2001. Τομέα προτεραιότητας αποτελεί, μεταξύ άλλων, η ενίσχυση των συστημάτων και των διαδικασιών δημοσίων συμβάσεων, για τον οποίο θα πιστωθεί ποσό ύψους 1,75 εκατομμυρίων ευρώ. Η δράση αυτή αφορά στην κατάρτιση σε εξειδικευμένα θέματα των διαδικασιών για τις συμβάσεις καθώς επίσης και στην προετοιμασία πρακτικών οδηγών για την διεξαγωγή της υποβολής προσφορών και τη σύναψη των συμβάσεων βάσει της κατά περίπτωση εθνικής νομοθεσίας συμβατής με τα κοινοτικά πρότυπα (π.χ. τυποποιημένες ρήτρες για τις συμβάσεις, καθιερωμένα πρότυπα, έγγραφα κατευθυντηρίων οδηγιών προς τις εθνικές υπηρεσίες υλοποίησης των έργων προσαρμοσμένα στους νομοθετικούς κανόνες κάθε χώρας). Κατά αυτόν τον τρόπο θα επιτευχθεί καλύτερη κατάρτιση τευχών υποβολής προσφορών, σταθερότερες συμβάσεις, καθώς επίσης και πιο επαγγελματική διαχείριση και επίβλεψη των έργων κατά το στάδιο υλοποίησης. Εφόσον δεν υπάρχει κοινή εθνική νομοθεσία μεταξύ των χωρών, η δράση προβλέπει χωριστές οδηγίες για κάθε χώρα.

10. Οικονομική διαχειριση και ελεγχοσ

Στο πλαίσιο του ISPA, οι βασικές προϋποθέσεις για την οικονομική διαχείριση και έλεγχο και τον χειρισμό των ανωμαλιών συμπίπτουν με αυτές που ισχύουν για το Ταμείο Συνοχής και τα Διαρθρωτικά Ταμεία. Οι βασικότερες αρχές αφορούν σε συστήματα εσωτερικού οικονομικού ελέγχου με τα οποία διασφαλίζεται η ακρίβεια των δηλωμένων δαπανών, η ικανότητα επαρκούς εσωτερικού ελέγχου, επαρκής διαδικασία ελέγχου και ο ορθός χειρισμός των ανωμαλιών.

Το 2002 ολοκληρώθηκε από την Επιτροπή ο έλεγχος που είχε ξεκινήσει το προηγούμενο έτος, με την διεξαγωγή ενός δεύτερου κύκλου ελέγχου των συστημάτων στις δικαιούχους χώρες, με σκοπό την αξιολόγηση της επάρκειας των συστημάτων διαχείρισης των κεφαλαίων ISPA και της συμμόρφωσής αυτών με τους κοινοτικούς όρους βάσει των διατάξεων του Κανονισμού περί ISPA και του Παραρτήματος ΙΙΙ των χρηματοδοτικών μνημονίων υπό το καθεστώς του εκ των προτέρων ελέγχου από την Επιτροπή. Βάσει των προηγούμενων ελέγχων και κατόπιν ελέγχου των υπηρεσιών υλοποίησης και των συστημάτων, πιστοποιήθηκε η πλήρης επίγνωση των όρων διαχείρισης κοινοτικών κεφαλαίων και η εφαρμογή των βασικών συστημάτων διαχείρισης και ελέγχου από τις υποψήφιες χώρες. Η Επιτροπή έκανε συστάσεις για την διευθέτηση των κατά περίπτωση εκκρεμοτήτων εντός προθεσμίας, ενώ το 2003 θα ξεκινήσουν έλεγχοι με σκοπό την διασφάλιση της νομιμότητας και της ακρίβειας των δαπανών στις δικαιούχους χώρες, παράλληλα με αξιολόγηση των προηγούμενων δράσεων. Σε συνεργασία με την OLAF [9], έχουν παρασχεθεί οδηγίες σχετικά με την εξάλειψη των παρατυπιών για την διασφάλιση σαφούς κατανόησης των εφαρμοστέων διαδικασιών. Επίσης, στο πλαίσιο των προσπαθειών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την καταπολέμηση της απάτης και ανωμαλιών που έχουν ήδη προβλεφθεί στο Παράρτημα ΙΙΙ.4 του χρηματοδοτικού μνημονίου, η Επιτροπή αναθεώρησε το παράρτημα αυτό το 2002 με σκοπό την εναρμόνισή του με τις διατάξεις του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ.1386/2002 της Επιτροπής της 29ης Ιουλίου 2002. Στο αναθεωρημένο παράρτημα η Επιτροπή παρέθεσε λεπτομερείς κανόνες σε ό,τι αφορά στα συστήματα οικονομικής διαχείρισης και ελέγχου σχετικά με την διάθεση ενίσχυσης από το Ταμείο Συνοχής και στη διαδικασία διενέργειας δημοσιονομικών διορθώσεων σε σχέση με τις ενισχύσεις αυτές. Κατόπιν διαβουλεύσεων με την επιτροπή διαχείρισης ISPA, η Επιτροπή ζήτησε την έγκριση της αναθεώρησης των χρηματοδοτικών μνημονίων από τις δικαιούχους χώρες. Με την εφαρμογή αυτών των τροποποιήσεων το 2003, η Επιτροπή θα διευκολύνει και πάλι την μετάβαση των υποψηφίων χωρών από το ISPA στο Ταμείο Συνοχής και στα Διαρθρωτικά Ταμεία μετά την προσχώρησής τους.

[9] Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης

Επιπλέον, το 2002 η Επιτροπή ολοκλήρωσε τον κύκλο σεμιναρίων που οργανώθηκαν στις υποψήφιες χώρες και περιελάμβαναν ένα συνάντηση εργασίας σχετικά με θέματα οικονομικού ελέγχου, και τα οποία στόχευαν στην ενίσχυση των χωρών αυτών ως προς την προετοιμασία θέσπισης των συστημάτων και των διαδικασιών της μελλοντικής οικονομικής διαχείρισης και ελέγχου των κεφαλαίων που χορηγούνται από το Ταμείο Συνοχής και τα Διαρθρωτικά Ταμεία. Παρασχέθηκαν, σε επίσημη και ανεπίσημη βάση, επιπλέον συμβουλές και πληροφορίες προς τις αρμόδιες αρχές των υποψηφίων χωρών, σχετικά, για παράδειγμα, με την θέσπιση ενός συστήματος διαχείρισης πληροφοριών με την παρουσίαση παραδείγματος βάσης πληροφοριών.

11. Έκθεση του ελεγκτικου συνεδριου για το ispa

Στις αρχές του 2002 το Ελεγκτικό Συνέδριο συνέταξε έκθεση αξιολόγησης σχετικά με την αποτελεσματικότητα της ενίσχυσης PHARE και ISPA στον τομέα του περιβάλλοντος στις υποψήφιες χώρες. Η έκθεση αυτή συνετάγη κατόπιν του δεύτερου ελέγχου που διενέργησε το Ελεγκτικό Συνέδριο για το ISPA, τα αποτελέσματα του οποίου συνοψίζονται ως ακολούθως:

Σημαντικά θετικά πορίσματα

- οι προσπάθειες αποφυγής της χρήσης όλων των χορηγούμενων κεφαλαίων στο ανώτατο όριο του 75% και αναζήτησης εναλλακτικών οικονομικών πόρων,

- κατ' επέκταση, η δυνατότητα χρηματοδότησης έργων από τράπεζες και διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς χάρις στη σύναψη αποτελεσματικών σχέσεων συνεργασίας με σημαντικούς δανειστικούς οργανισμούς,

- η αυξημένη εστίαση του ενδιαφέροντος στη θέσπιση θεσμικών υποδομών για την διασφάλιση επαρκέστερης και αποτελεσματικότερης υλοποίησης έργων περιβάλλοντος,

- το υψηλό επίπεδο των εργασιών που διενεργούνται για την εξασφάλιση πόρων για τα έργα,

- την δυνατότητα διάθεσης πρόσθετων επιχορηγήσεων από τον ιδιωτικό τομέα με σκοπό τη μείωση των χρηματοδοτήσεων ISPA και την διεύρυνση των έργων, μέσω της αναγνώρισης των πιθανών εταιρικών σχέσεων δημοσίου-ιδιωτών.

Προϋποθέσεις για βελτίωση (σε παρένθεση, οι θέσεις της Επιτροπής)

- η πλειονότητα των υποψηφίων χωρών παρουσίασε ελλείψεις στην λειτουργία των συστημάτων διαχείρισης των κεφαλαίων ISPA, οι οποίες καταφάνηκαν από την κακή εφαρμογή ορισμένων εθνικών στρατηγικών ISPA. (Από το 2000 και μετέπειτα η Επιτροπή ανέλαβε διάφορες πρωτοβουλίες για την ενίσχυση των διοικητικών ικανοτήτων για την προετοιμασία των και την ανάπτυξη αποτελεσματικών οικονομικών στρατηγικών),

- η λήψη μέτρων ISPA καθυστέρησε σημαντικά συγκριτικά με τα χρονοδιαγράμματα που είχαν τεθεί στα χρηματοδοτικά μνημόνια. (Για την προετοιμασία άρτιων τευχών υποβολής προσφορών απαιτείται υψηλό επίπεδο εμπειρογνωμοσύνης το οποίο θα επιτευχθεί σταδιακά στις δικαιούχους χώρες),

εξ αιτίας των ελλείψεων στις θεσμικές δομές, οι υποψήφιες χώρες αντιμετωπίζουν προβλήματα σχετικά με την διαχείριση του κύκλου έργων και την προετοιμασία έργων ικανοποιητικού επιπέδου. (Από την έναρξη της εφαρμογής του μέσου ISPA, αναλήφθηκαν διάφορες πρωτοβουλίες - όπως, για παράδειγμα συμβάσεις-πλαίσιο με την ΕΤΕ και με εξειδικευμένους συμβουλευτικούς οίκους για την αξιολόγηση έργων, καθώς επίσης και διάθεση τεχνικής βοήθειας για την προετοιμασία έργων - με σκοπό την κάλυψη αυτών των ελλείψεων. Οι προσπάθειες αυτές αποδεικνύονται αποδοτικές λαμβανομένης υπόψη της ταχύτερης διενέργειας των πληρωμών.

12. Συγχρηματοδοτες - ετε και εταα

Όπως και τα προηγούμενα έτη, τα έργα ISPA το 2002 χρηματοδοτούνται μέσω δανειοδότησης από την ΕΤΕ και την ΕΤΑΑ. Λόγω της εμπειρογνωμοσύνης των εν λόγω δανειστικών οργανισμών στον τομέα προετοιμασίας και υλοποίησης έργων, η Επιτροπή οργάνωνε τακτικές συναντήσεις με τους εκπροσώπους τους σε επίπεδο οριζόντιας πολιτικής για τον συντονισμό και για θέματα μεθοδολογίας σχετικά με τον προγραμματισμό και την υλοποίηση, καθώς επίσης και σε εθνικό επίπεδο. Οι τράπεζες αυτές συνέβαλαν επίσης στην προετοιμασία των έργων ISPA διαμέσου των εξειδικευμένων δεξιοτήτων τους ως προς την δημιουργία συνδυασμών επιχορήγησης και δανείων και την σύναψη εταιρικών σχέσεων δημοσίου-ιδιωτών. Κατά περίπτωση, ανέλαβαν τον καθορισμό και την αξιολόγηση κοινών έργων τα οποία έχρηζαν χρηματοδότησης. Εκπρόσωποι των τραπεζών συμμετείχαν σε συνεδριάσεις της επιτροπής διαχείρισης ISPA και, κατά περίπτωση, των επιτροπών παρακολούθησης. Η Επιτροπή συνεργάστηκε επίσης με αυτούς για την προετοιμασία των κατευθυντηρίων οδηγιών για την σύναψη εταιρικών σχέσεων δημοσίου και ιδιωτικού τομέα.

Στη σύμβαση-πλαίσιο που συνάφθηκε με την ΕΤΕ, η τράπεζα παρέσχε ειδικές τεχνικές οδηγίες για την αξιολόγηση ορισμένων έργων ISPA. Το σημαντικό ποσοστό συγχρηματοδότησης από την ΕΤΕ στην πλειονότητα των υποψηφίων χωρών στους τομείς περιβάλλοντος και μεταφορών παρατίθεται στον ακόλουθο πίνακα

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Η ΕΤΑΑ δύναται να προβεί σε δανειακές διευκολύνσεις απευθείας προς τους δήμους και τους φορείς κοινής ωφελείας άνευ κρατικής εγγυήσεως, γεγονός που καθιστά ελαστικότερη την συνεργασία της τράπεζας με το ISPA. Ωστόσο, λόγω των διαφορών του αριθμού των κοινών έργων που χρηματοδοτούνται από την ΕΤΑΑ ανά τομέα, ανά χώρα και ανά έτος, το 2002 εκτελέστηκε σημαντικά περιορισμένος αριθμός κοινών έργων συγκριτικά με τα προηγούμενα έτη.

Πίνακας 15: Έργα ISPA 2002 που συγχρηματοδοτούνται από την ΕΤΑΑ

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Ενίσχυση της κοινοτικής πολιτικής

13. Θέματα πολιτικης περιβαλλοντος

Στο πλαίσιο της ενίσχυσης των προενταξιακών διαδικασιών απαιτείται συμμόρφωση όλων των νέων επενδύσεων με το κοινοτικό περιβαλλοντικό κεκτημένο. Η συμμόρφωση αυτή περιλαμβάνει σεβασμό της ισχύουσας νομοθεσίας σε δύο τομείς υψηλής σημασίας για το ISPA: τον τομέα διατήρησης της φύσεως (Natura 2000 [10]), που διέπεται από τις οδηγίες σχετικά με την προστασία των φυσικών οικοτόπων [11] και της άγριας πανίδας και χλωρίδας, και σχετικά με την προστασία των αγρίων πτηνών [12], και τον τομέα διαχείρισης της ποιότητας των υδάτων επιφανείας που διέπεται από την οδηγία σχετικά με την διαχείριση αστικών λυμάτων [13]. Οι υποψήφιες χώρες διεξάγουν τις διαδικασίες προετοιμασίας των καταλόγων των περιοχών κοινοτικής σημασίας οι οποίοι απαιτούνται βάσει των ανωτέρω οδηγιών. Οι κατάλογοι αυτοί πρόκειται να υποβληθούν στην Επιτροπή έως την ημερομηνία προσχώρησης των χωρών. Σε περίπτωση που δεν υποβληθεί επίσημη πρόταση ή υπόδειξη περιοχών εντός αυτής της προθεσμίας, τίθεται σε εφαρμογή ένα ενδιάμεσο καθεστώς, που παρατίθεται ακολούθως λεπτομερώς όσον αφορά στους δύο τομείς.

[10] Το κοινοτικό δίκτυο για την πολιτική διατήρησης της φύσεως.

[11] Οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 1992 σχετικά με την προστασία των φυσικών οικοτόπων και της άγριας πανίδας και χλωρίδας.

[12] Οδηγία 79/409/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 2ας Απριλίου 1975 για την προστασία των άγριων πτηνών.

[13] Οδηγία 91/271/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 1991 σχετικά με την επεξεργασία των αστικών αποβλήτων.

Διατήρηση της φύσεως

Κατά την ενδιάμεση περίοδο και σε περίπτωση μη υποβολής εθνικών καταλόγων, διεξάγεται έλεγχος του βαθμού συμμόρφωσης των χωρών στις οδηγίες σχετικά με την προστασία των φυσικών οικοτόπων και των αγρίων πτηνών, βάσει της επιλογής των νοούμενων ως "περιβαλλοντικά ευαίσθητων περιοχών". Πέραν των σημαντικών για τα πτηνά περιοχών, βάσει διεθνών συμβάσεων (Ράμσαρ και Μπερν) και περιοχών εθνικής προστασίας, οι λοιπές περιοχές σημασίας για τα πτηνά σαφώς αποτελούν μία κατηγορία τόπων που πιθανότατα μελλοντικά θα ενταχθούν στο δίκτυο Natura 2000. Αυτή η επιλογή έγινε με σκοπό να αποφευχθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις έργων ανάπτυξης που εκτελούνται άνευ συμμόρφωσης με τις διατάξεις των σχετικών οδηγιών σε περιοχές σημαντικές για την διατήρηση της φύσεως και που πιθανόν μελλοντικά θα ενταχθούν στο δίκτυο Natura 2000. Αυτή η επιλογή ισχύει επίσης κατά την διαδικασία αξιολόγησης από την Επιτροπή έργων μεταφορών με συγχρηματοδότηση ISPA. Η περιοχή ελέγχεται κυρίως από αρμόδιες εθνικές αρχές για τη διατήρηση της φύσεως, οι οποίες συντάσσουν εκθέσεις σχετικά με το βαθμό ευαισθησίας της περιοχής και τις δυνητικές επιπτώσεις του έργου στο περιβάλλον. Οι εκθέσεις αυτές επισυνάπτονται στο αίτημα για ενίσχυση ISPA και ελέγχονται από τις υπηρεσίες της Επιτροπής, η οποία δύναται επίσης να χρησιμοποιήσει τις σχετικές επιστημονικές πληροφορίες που έχει στην διάθεσή της. Όσον αφορά στη συμμόρφωση στην οδηγία σχετικά με την προστασία αγρίων πτηνών, ο κατάλογος των ζωνών προστασίας πτηνών που καταρτίζεται από την μη κυβερνητική οργάνωση BirdLife International θεωρείται έγκυρη πηγή για τον έλεγχο αυτών των περιοχών.

Διαχείριση της ποιότητος των υδάτων επιφανείας

Οι χώρες δικαιούχοι μεταφέρουν την οδηγία σχετικά με την επεξεργασία αστικών αποβλήτων στο εσωτερικό δίκαιο και παράλληλα υποβάλλουν τους καταλόγους των ευαίσθητων περιοχών. Ορισμένες χώρες (η Εσθονία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Πολωνία, η Σλοβακία και η Τσεχική Δημοκρατία) έχουν ήδη κηρύξει το σύνολο της επικράτειάς τους ως ευαίσθητη περιοχή βάσει των όρων της οδηγίας, ενώ η Ουγγαρία και η Σλοβενία έχουν επίσης καταρτίσει τον κατάλογο των ευαίσθητων περιοχών. Ωστόσο, σε περίπτωση μη επίσημης υπόδειξης των ευαίσθητων περιοχών, η Επιτροπή εφαρμόζει μία προσέγγιση ελέγχου κατά περίπτωση, λαμβάνοντας υπόψη. Αφενός τα ισχύοντα επιστημονικά δεδομένα σχετικά με τους κινδύνους ευτροφισμού των θαλασσίων υδάτων υποδοχής των λεκανών απορροής των ποταμών, (οι οποίες έχουν αναγνωριστεί και από τις διεθνείς συμβάσεις που υπέγραψαν οι εν λόγω χώρες: Helcom για τη Βαλτική, OSPAR για τη Βόρεια Θάλασσα, Βαρκελώνη για τη Μεσόγειο, συμβάσεις του Δούναβη και της Μαύρης Θάλασσας για τη Μαύρη Θάλασσα) και αφετέρου την τοποθεσία και τα χαρακτηριστικά των έργων ISPA. Στην πράξη, εφαρμόζονται τα ακόλουθα:

- για έργα που διεξάγονται σε λεκάνη απορροής ποταμών της Βαλτικής, απαιτούνται εγκαταστάσεις τριτογενούς επεξεργασίας των υδάτων, για την επεξεργασία αζώτου και φωσφόρου, σε όλους τους οικισμούς με πληθυσμό άνω των 10.000. Εάν για λόγους οικονομικής βιωσιμότητας η κατασκευή εγκαταστάσεων τριτογενούς επεξεργασίας έχει προγραμματιστεί σε άλλο στάδιο, οι υποδομές που ενισχύονται από το ISPA θα πρέπει να σχεδιαστούν λαμβάνοντας υπόψη το έδαφος, τις υδραυλικές συνδέσεις στη μελλοντική προέκταση των εγκαταστάσεων κλπ. με σκοπό να αποφευχθούν επιπλέον υπέρμετρες δαπάνες κατά τον εκσυγχρονισμό τους στο μέλλον. Η ίδια προσέγγιση εφαρμόζεται σε έργα που εκτελούνται σε λεκάνη απορροής ποταμών στην Αδριατική και αφορούν σε ένα μικρό μέρος της Σλοβενίας,

- για έργα που εκτελούνται σε λεκάνη απορροής της Μαύρης Θάλασσας, απαιτούνται κατά κανόνα τουλάχιστον εγκαταστάσεις δευτερογενούς επεξεργασίας των υδάτων, με δυνατότητα αναβάθμισής τους για τριτογενή επεξεργασία χωρίς υπέρμετρη δαπάνη σε επόμενο στάδιο, όπως προαναφέρθηκε.

Οδηγία-πλαίσιο για το ύδωρ.

Η κοινοτική οδηγία-πλαίσιο για το ύδωρ [14] θέτει σαφείς περιβαλλοντικούς στόχους η επίτευξη των οποίων θα επιφέρει μακροπρόθεσμες επιδράσεις σε όλα τα ύδατα. Η οδηγία θέτει για πρώτη φορά οικολογικά κριτήρια για τον έλεγχο της ποιότητας των υδάτων, απαιτεί την χάραξη πολιτικής κοστολόγησης των υδάτων με σκοπό την εφαρμογή της αρχής "ο ρυπαίνων πληρώνει" και προβλέπει την ολοκληρωμένη διαχείριση βάσει των λεκανών απορροής ποταμών - του φυσικού γεωγραφικού και υδρολογικού συστήματος - και όχι βάσει της διοικητικής ή πολιτικής οριοθέτησης. Για όλες τις περιοχές λεκανών απορροής ποταμού, εκ των οποίων ορισμένες διασχίζουν τα εθνικά σύνορα, θα πρέπει να θεσπιστεί ένα "σχέδιο διαχείρισης της λεκάνης απορροής ποταμού" το οποίο θα αναβαθμίζεται ανά εξαετία και με το οποίο θα θεσπιστεί πλαίσιο εφαρμογής των απαιτήσεων για συντονισμό, περιλαμβανομένης της διασυνοριακής συνεργασίας. Η υλοποίηση της οδηγίας εξαρτάται από την συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων μερών, περιλαμβανομένων των μη κυβερνητικών οργανώσεων (ΜΚΟ) και των τοπικών κοινοτήτων, που θα συνάψουν εταιρικές σχέσεις με σκοπό την καθοδήγηση και την διασφάλιση αποτελεσματικής και συνεκτικής υλοποίησης. Η διαδικασία αυτή ενισχύεται μέσω μιας κοινής στρατηγικής υλοποίησης για την ενίσχυση των ενδιαφερομένων μερών προς την κλιμακωτή επίτευξη του αισιόδοξου στόχου της οδηγίας για επίτευξη "ικανοποιητικού επιπέδου" των υδάτων έως το 2015. Στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας υπάρχει συνεργασία μεταξύ των υποψηφίων χωρών και οι υπό ένταξη χώρες ειδικότερα θα πρέπει να προσαρμόσουν το εθνικό και περιφερειακό τους δίκαιο περί υδάτων στις διατάξεις της οδηγίας κατά την προσχώρησή τους. Για αυτόν τον λόγο, το ISPA προωθεί την προσέγγιση διαχείρισης των λεκανών απορροής ποταμών, για παράδειγμα μέσω της ομαδοποίησης των έργων.

[14] Οδηγία 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2000 με την οποία θεσπίστηκε πλαίσιο κοινοτικής δράσης στο πεδίο της πολιτικής υδάτων.

Αναθεώρηση των εντύπων υποβολής αίτησης για ενίσχυση στο πλαίσιο του ISPA

Τα έντυπα υποβολής αίτησης ISPA αναθεωρήθηκαν με σκοπό ειδικότερα την εξάλειψη των δυσκολιών που αντιμετώπιζαν οι υποψήφιες χώρες ως προς τη συμμόρφωση με τις διατάξεις της οδηγίας σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΕΠΕ) [15].

[15] Οδηγία 97/11/EΚ του Συμβουλίου της 3ης Μαρτίου 1997 που τροποποιεί την οδηγία 85/337/EΟΚ του Συμβουλίου της 27ης Ιουνίου 1985 σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ορισμένων έργων του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα.

Τα αναθεωρημένα έντυπα είναι λεπτομερέστερα ως προς με τις πληροφορίες που πρέπει να παρασχεθούν σχετικά με αυτά τα έργα δυνάμει μιας πλήρους ΕΠΕ. Μολονότι απαιτούνται ακόμη συνεχείς έλεγχοι, ο προσανατολισμός αυτός θα βοηθήσει τις υποψήφιες χώρες στην εκπλήρωση των προϋποθέσεων της διαδικασίας για την ΕΠΕ, ειδικότερα σχετικά με τις πληροφορίες που πρέπει να περιληφθούν στην μη τεχνικού χαρακτήρα σύνοψη και τις διαβουλεύσεις με τις αρμόδιες αρχές περιβάλλοντος και με το κοινό.

Τα αναθεωρημένα έντυπα υποβολής αιτημάτων έχουν επίσης ενημερωθεί με πληροφορίες σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος και το δίκτυο Natura 2000, με σκοπό την τεκμηρίωση των εκθέσεων που απαιτούνται από τις περιβαλλοντικές αρχές.

14. Πολιτική μεταφορων: απο το TINA προς το TEN-T

Η κατασκευή των δικτύων μεταφορών στις υποψήφιες χώρες της ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης βάσει της έκθεσης εκτίμησης των αναγκών σε μεταφορικές υποδομές (ΤΙΝΑ) διεξάγεται στο πλαίσιο των Πανευρωπαϊκών Διαδρόμων. Αυτοί οι Διάδρομοι (με την εξαίρεση του Διαδρόμου VI) εκτείνονται εντός της επικρατείας των 15 Κρατών μελών της Κοινότητας και έχουν διακλαδώσεις εντός των επικρατειών όλων των υποψηφίων χωρών εκτός των νήσων Κύπρου και Μάλτας, για τις οποίες το δίκτυο εστιάζεται σε θαλάσσιες οδούς, λιμάνια και αεροδρόμια. Αυτά τα δίκτυα μεταφορών αποτελούν τη βάση του σχεδιασμού των στρατηγικών εθνικών μεταφορών για έργα ISPA - καθώς επίσης και για μελλοντικά έργα του Ταμείου Συνοχής - και των σχεδίων εθνικής ανάπτυξης των υποψηφίων χωρών, τα οποία αποτελούν το εργαλείο προγραμματισμού για την χρήση των κεφαλαίων που θα διατεθούν από τα Διαρθρωτικά Ταμεία από το 2004 και μετέπειτα.

Το 2002 πραγματοποιήθηκαν διμερείς συνεδριάσεις μεταξύ των υπηρεσιών της Επιτροπής και των υπό ένταξη χωρών με σκοπό την παγίωση της εναρμόνισης των μελλοντικών αξόνων των διευρωπαϊκών δικτύων μεταφορών (ΤΕΝ-Τ). Στις συνεδριάσεις αυτές λήφθηκαν υπόψη οι αρχές που καθορίστηκαν στη Λευκή Βίβλο για την πολιτική μεταφορών τον Οκτώβριο του 2001 [16]. Οι σχετικοί χάρτες υποβλήθηκαν στο Συμβούλιο από τις υποψήφιες χώρες, εγκρίθηκαν το Νοέμβριο του 2002 και εμπίπτουν στις συνθήκες προσχώρησης που υπογράφηκαν τον Απρίλιο του 2003 με τροποποίηση των προσανατολισμών TEN-T [17] για προσαρμογή της επέκτασης του δικτύου TEN-T στις υπό ένταξη χώρες. Συνεπώς, κατά την εισδοχή αυτών τον Μάιο του 2004 τα νέα κράτη μέλη δεν θα εξαρτώνται από την πορεία της γενικής αναθεώρησης των προσανατολισμών του TEN-T αλλά θα είναι άμεσα επιλέξιμα για κοινοτική χρηματοδότηση, ειδικότερα για χρηματοδότηση από το TEN-T και το Ταμείο Συνοχής.

[16] Ετήσια έκθεση COM(2001)0370 "Η Ευρωπαϊκή πολιτική μεταφορών με ορίζοντα το έτος 2010 - η ώρα των επιλογών".

[17] Ετήσια έκθεση COM(1996)1692

Από το ISPΑ προς το Ταμείο Συνοχής

Εφόσον η θέσπιση του ISPA βασίστηκε σχεδόν καθ' ολοκλήρου στο Ταμείο Συνοχής, αυτά τα δύο μέσα διέπονται από πλειάδα κοινών στοιχείων, όπως οι προσεγγίσεις με βάση τα έργα, ο υψηλός βαθμός βοήθειας, εστίαση του ενδιαφέροντος στο περιβάλλον και τις μεταφορές σε όλη την επικράτεια ενός κράτους μέλους, ενδεικτικές κατανομές ανά κράτος μέλος και κοινά έντυπα υποβολής αιτημάτων για έργα, αξιολόγηση και παρακολούθηση των διαδικασιών. Συνεπώς, αναμένεται ότι η μετάβαση από το ένα μέσο στο άλλο θα είναι σχετικά άμεση από διαδικαστικής άποψης.

Για τις υπό ένταξη δικαιούχους χώρες οι επιδοτήσεις ISPA θα τερματιστούν στα τέλη του 2003 και εφεξής θα ξεκινήσουν αυτές του Ταμείου Συνοχής. Εξυπακούεται ότι τα διεξαγόμενα έργα ISPA θα ολοκληρωθούν βάσει των κανόνων του Ταμείου Συνοχής, δεδομένου ότι δεν προβλέπονται διαφορετικές διατάξεις, και θα θεωρούνται έργα του Ταμείου Συνοχής. Ως αποτέλεσμα οι αναλήψεις υποχρεώσεων ISPA που κατανεμήθηκαν για την περίοδο 2004-2006 για έργα που εγκρίθηκαν πριν το 2004 θα αποτελούν αναλήψεις υποχρεώσεων από το Ταμείο Συνοχής.

Ωστόσο, στο πλαίσιο του Ταμείου Συνοχής τα ετήσια κονδύλια [18] (υπολογιζόμενες σε τιμές 1999) θα αυξηθούν σε 2,8 δισεκατομμύρια ευρώ (38 ευρώ κατά κεφαλήν) ετησίως για την περίοδο 2004-2006 συγκριτικά με τα κονδύλια ISPA ύψους 1,04 δισεκατομμυρίων ευρώ (11 ευρώ κατά κεφαλήν). Μολονότι πράγματι σημαντικό μέρος του αυξημένου προϋπολογισμού πιστώθηκε για εγκεκριμένα έργα ISPA και για έργα ISPA προς έγκριση το 2003, απαιτείται η καταβολή πρόσθετων προσπαθειών εκ μέρους των υπό ένταξη δικαιούχων χωρών ISPA για την επιλογή και την προετοιμασία νέων επενδύσεων σε έναν κύκλο έργων που θα καθιστά εφικτή την αποτελεσματική απορρόφηση του προϋπολογισμού του Ταμείου Συνοχής. Καταβολή προσπαθειών απαιτείται και από τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία για τις οποίες, μολονότι δεν θα προσχωρήσουν το 2004, τα πρόσθετα κονδύλια ISPA που αποφασίστηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στην Κοπεγχάγη το 2002 θα αποφέρουν οφέλη.

[18] Υπολογιζόμενες σε τιμές 1999.

15. Δημόσιες συμβασεις

Η πλήρωση των νομικών όρων για έγκυρες, θεμιτές και διαφανείς διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων, όπως αυτοί ορίζονται στον οδηγό PRAG αποτελεί ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα στην εφαρμογή των προενταξιακών μέτρων ενίσχυσης. Η διαδικασία διασφάλισης της συμμόρφωσης με τις κοινοτικές αρχές περί συμβάσεων οδηγούν συχνά σε καθυστερήσεις της υλοποίησης των έργων ISPA. Αυτό οφείλεται στην ανάγκη για συχνές παρεμβάσεις εκ μέρους των υπηρεσιών της Επιτροπής, και ειδικότερα των αντιπροσωπιών ΕΚ, όχι μόνο για να ελέγξουν την ορθότητα της εφαρμογής των διαδικασιών αλλά και για την διόρθωση σφαλμάτων, τη συνεργασία με δυσαρεστημένους πλειοδότες και την παροχή επεξηγήσεων προς τους φορείς υλοποίησης σχετικά με την ορθή διεξαγωγή των διαδικασιών. Σε πολλές περιπτώσεις καθίσταται αναγκαία η βελτίωση της ποιότητας των τευχών υποβολής προσφορών, η επαναξιολόγηση των προσφορών και, στη χειρίστη των περιπτώσεων, η ακύρωση και η εκ νέου υποβολή των προσφορών.

Επί του παρόντος, η υλοποίηση έργων ISPA διέπεται από την εκ των προτέρων έγκριση των προσφορών και των συμβάσεων για τα έργα. Οι εντόπιοι αποδέκτες και οι τελικοί δικαιούχοι αναλαμβάνουν το ρόλο της αναθέτουσας αρχής, υπεύθυνης για την υλοποίηση των έργων, ενώ η Επιτροπή οφείλει να κυρώνει τα στάδια των διαδικασιών σύναψης των συμβάσεων. Αυτό συνεπάγεται ότι, μολονότι η Επιτροπή δεν αποτελεί συμβαλλόμενο μέρος, φέρει μερίδιο ευθύνης για την ορθότητα των διαδικασιών σύναψης των συμβάσεων. Άνευ εγκρίσεως της Επιτροπής οι συναφθείσες συμβάσεις μεταξύ δικαιούχων και εργοληπτών δεν είναι έγκυρες. Η ευθύνη αυτή ανατίθεται στις αντιπροσωπίες ΕΚ στις δικαιούχους χώρες .

Ενίσχυση των διοικητικών ικανοτήτων για τις συμβάσεις

Για την εξασφάλιση ορθής και εξισορροπημένης εφαρμογής των διαδικασιών και των κανόνων για τη σύναψη των συμβάσεων απαιτείται στελέχωση της αναθέτουσας αρχής και των αρμόδιων αντιπροσωπιών για την κύρωση των εγγράφων από καταρτισμένο και έμπειρο προσωπικό. Από το 2001 και εφεξής οι αντιπροσωπίες ενίσχυσαν τις διοικητικές υποδομές κύρωσης με την στρατολόγηση εξειδικευμένου προσωπικού με κάλυψη από τον προϋπολογισμό ISPA, ενώ το επίπεδο εμπειρογνωμοσύνης των εθνικών αρχών ανήλθε σταδιακά μέσω εκπαιδευτικών συνεδριών με χρηματοδότηση ISPA, στις οποίες κατά κανόνα συμμετείχε επίσης το αρμόδιο προσωπικό για τη σύναψη συμβάσεων. Ως αποτέλεσμα, η ποιότητα των τευχών υποβολής προσφορών έχει βελτιωθεί και το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την κύρωση έχει μειωθεί.

Οι διάφορες πρωτοβουλίες που ανέλαβε η ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής κατόπιν δικής της απόφασης ή κατόπιν υπόδειξης συμβληθέντων εμπειρογνωμόνων, από την πρώτη εφαρμογή του ISPA και μετέπειτα, με σκοπό την ενίσχυση των διοικητικών υποδομών για τη σύναψη συμβάσεων στις υποψήφιες χώρες είναι οι εξής:

Ημερίδες σχετικά με βασικές διατάξεις του οδηγού PRAG για τη σύναψη συμβάσεων σε όλες τις υποψήφιες χώρες. Οι διαλέξεις κατάρτισης δόθηκαν από εμπειρογνώμονες της ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής και απευθύνονταν στους εντόπιους φορείς υλοποίησης και στους τελικούς δικαιούχους.

Σεμινάρια και εκπαιδευτικές συνεδρίες από τις αντιπροσωπίες ΕΚ κατόπιν πρωτοβουλίας τους και από την ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής, με κάλυψη από τα κονδύλια του προϋπολογισμού ISPA για τεχνική βοήθεια. Τα σεμινάρια απευθύνονταν σε διάφορους φορείς υλοποίησης και στους τελικούς δικαιούχους και εστιάστηκαν σε τρόπους αντιμετώπισης συγκεκριμένων επειγόντων αναγκών, όπως για παράδειγμα της αξιολόγησης των προσφορών.

Τακτές συνεδριάσεις στις Βρυξέλλες, της ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής με το αρμόδιο προσωπικό των αντιπροσωπιών για την υλοποίηση έργων ISPA, σχετικά με θέματα επί των συμβάσεων.

Μια σειρά διήμερων ειδικών σεμιναρίων FIDIC που είχε συμφωνηθεί με έναν συμβουλευτικό οίκο το 2002. Οι ομιλίες εστιάστηκαν στον σχεδιασμό τευχών υποβολής προσφορών βάσει των συμβατικών όρων της FIDIC και των κανόνων του οδηγού PRAG, καθώς επίσης και στην αξιολόγηση των προσφορών και την επίβλεψη των διαδικασιών σύναψης των συμβάσεων.

Χορήγηση κεφαλαίων ISPA για τεχνική βοήθεια στις αντιπροσωπίες για την στρατολόγηση εμπειρογνωμόνων (μηχανικών και ειδικών στον τομέα των συμβάσεων). Επί του παρόντος, άνω των 40 εμπειρογνωμόνων συνεργάζονται με τις αντιπροσωπίες. Επιπλέον, τα κεφάλαια για τεχνική βοήθεια πιστώθηκαν για την σύναψη συμβάσεων ορισμένου χρόνου με εμπειρογνώμονες (ανεξάρτητους επιθεωρητές αξιολόγησης για παράδειγμα), κατά την διαδικασία αξιολόγησης ή για την διοργάνωση εξειδικευμένων εκπαιδευτικών σεμιναρίων.

Συντονισμός μεταξύ των προενταξιακών εργαλείων

Όπως προβλέπει ο Κανονισμός περί συντονισμού [19], ο οποίος συντονίζει την προενταξιακή βοήθεια, η Επιτροπή διασφαλίζει το στενό συντονισμό μεταξύ των τριών προενταξιακών εργαλείων, του PHARE,του SAPARD και του ISPA. Σε τήρηση των διατάξεων του Κανονισμού αυτού, η επιτροπή διαχείρισης του PHARE παίζει ένα σημαντικό ρόλο στο γενικό συντονισμό των τριών προενταξιακών εργαλείων.

[19] Κανονισμός του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 1266/1999 της 21ης Ιουνίου 1999 σχετικά με τον συντονισμό της βοήθειας προς τις υποψήφιες χώρες στο πλαίσιο της προενταξιακής στρατηγικής.

Συντονισμός με τη μικτή επιτροπή παρακολούθησης (PHARE)

Η μικτή επιτροπή παρακολούθησης φέρει την ευθύνη για το συντονισμό της παρακολούθησης του κάθε ενός προενταξιακού εργαλείου (PHARE, SAPARD, ISPA) και για την εκτίμηση της συνολικής προόδου των ενισχύσεων που χρηματοδοτούνται από την Κοινότητα στις δικαιούχους χώρες. Η επιτροπή απευθύνει κατά περίπτωση συστάσεις προς την επιτροπή ISPA ή προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

15.1. Συντονισμός εντός του πλαισίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Εντός της Επιτροπής και κατά τη διάρκεια του 2002, έχουν γίνει τακτικές συνεδριάσεις μιας ενδοϋπηρεσιακής συντονιστικής επιτροπής στην οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι όλων των ενδιαφερομένων υπηρεσιών της Επιτροπής (διεύρυνση, γεωργία, περιφερειακή πολιτική, προϋπολογισμός, υγεία και προστασία του καταναλωτή νομική υπηρεσία). Η ημερήσια διάταξη για τις συνεδριάσεις του 2002 και των πρώτων μηνών του 2003 περιελάμβανε θέματα διαχείρισης και δημοσιονομικού ελέγχου, ανασκόπησης της πορείας προς το EDIS, κονδυλίων προενταξιακής βοήθειας στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία μετά το 2003 καθώς και ζητήματα σχετικά με τη μετάβαση στα Διαρθρωτικά Ταμεία και το Ταμείο Συνοχής και με τη σημασία του νέου Δημοσιονομικού Κανονισμού που ισχύει από τον Ιανουάριο του 2003 [20].

[20] Council Κανονισμός του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 1605/2002 της 25ης Ιουνίου 2002 για τη θέσπιση του δημοσιονομικού κανονισμού που εφαρμόζεται στο γενικό προϋπολογισμό των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.

Συντονισμός με τις αντιπροσωπίες των ΕΚ

Οι υπηρεσίες της Επιτροπής (διεύρυνση, εξωτερικές σχέσεις και περιφερειακή πολιτική) οργάνωσαν περιοδικές συναντήσεις με τους ειδικούς των αντιπροσωπιών ΕΚ που χειρίζονται την υλοποίηση του PΗΑRE και του ISPA για την εξέταση ζητημάτων προγραμματισμού και υλοποίησης και ιδιαίτερα εκείνων που σχετίζονται με την υποβολή προσφορών και τις συμβάσεις.

Πρόγραμμα πληροφόρησης

Οι υπηρεσίες της Επιτροπής συνέχισαν τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα διαλόγου με τις (ΜΚΟ) [21] που άρχισε στα μέσα του 1999. Πρόκειται για μια σειρά συσκέψεων μεταξύ παραγόντων της Επιτροπής από διάφορες Γενικές Διευθύνσεις (κυρίως από τη ΓΔ Περιβάλλοντος) και εκπροσώπων περιβαλλοντικών ΜΚΟ από τα κράτη μέλη και τις υποψήφιες χώρες. Αντικείμενο του διαλόγου είναι αφενός η ενημέρωση των ΜΚΟ σχετικά με τις διαδικασίες διεύρυνσης και αφετέρου η παροχή δυνατότητας σε αυτές να καταθέσουν στην Επιτροπή τις απόψεις τους σχετικά με τις διαδικασίες αυτές. Οι συσκέψεις οργανώθηκαν και διευκολύνθηκαν από το Περιφερειακό Κέντρο Περιβάλλοντος για την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη (REC), το οποίο χρηματοδοτείται κατά ένα μέρος από κοινοτικά κεφάλαια. Οι συσκέψεις που οργανώθηκαν το 2002 εστιάστηκαν στην υλοποίηση του ISPA με απόδοση ιδιαίτερης προσοχής στη μετάβαση προς το Ταμείο Συνοχής και τις μεταενταξιακές διαδικασίες.

[21] Μη κυβερνητικές οργανώσεις.

Η ιστοθέση του διαδικτύου ενημερωνόταν τακτικά με πληροφορίες σχετικά με έργα που ενέκρινε η Επιτροπή, νέες τροποποιήσεις τμημάτων των παραρτημάτων των χρηματοδοτικών μνημονίων, το συνέδριο εταίρων του ISPA και με νέα φυλλάδια για τα προγράμματα ISPA.

Τους πρώτους μήνες του 2002 δημοσιεύθηκε φυλλάδιο με τα πιο σημαντικά στοιχεία σχετικά με τα έργα και τις δραστηριότητες του ISPA κατά το 2001. Το φυλλάδιο χρησιμοποιήθηκε ως συμπλήρωμα της ετήσιας έκθεσης 2001.

Εξεδόθησαν εξειδικευμένα φυλλάδια με πληροφορίες σχετικά με την εξέλιξη των έργων στις δικαιούχους χώρες.

Τον Φεβρουάριο του 2002 δόθηκε ευρεία συνέντευξη τύπου για την ενημέρωση των δημοσιογράφων σχετικά με τα επιτεύγματα του προγραμματισμού και της υλοποίησης του ISPA κατά τα δύο πρώτα έτη εφαρμογής του. Η συνέντευξη μεταδόθηκε σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες μέσω δορυφόρου.

Το ISPA διασφάλισε την παρουσία του στην ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής στο περίπτερο πληροφοριών της ΓΔ Διεύρυνσης. Εκδόθηκε φυλλάδιο σχετικά με τις επιχειρηματικές ευκαιρίες εντός του προγράμματος ISPA ("ISPA and Business Opportunities") προς ενημέρωση των επιχειρηματικών κύκλων σχετικά με τα έργα που χρηματοδοτεί το ISPA και τις σχετικές ευκαιρίες εργοληψίας. Το φυλλάδιο διανεμήθηκε επίσης στα διάφορα σημεία πληροφοριών στα κράτη μέλη.

Επισκόπηση της οικονομικής βοήθειας ανά χώρα

Στο παρόν κεφάλαιο περιγράφεται η κατανομή της οικονομικής βοήθειας ανά χώρα.

16. Βουλγαρία

Το 2002, η Βουλγαρία έλαβε συνολικό κονδύλιο ανάληψης υποχρεώσεων στο πλαίσιο του ISPA ύψους 103,9 εκατομμυρίων ευρώ. Το ποσό αυτό επιμερίσθηκε μεταξύ των τομέων μεταφορών και περιβάλλοντος - 52 και 51,9 εκατομμύρια ευρώ αντίστοιχα. Το ποσό για τα μέτρα τεχνικής βοήθειας (προετοιμασία για το EDIS) από τις παραπάνω αναλήψεις υποχρεώσεων ανήλθε σε 0,7 εκατομμύρια ευρώ. Οι κατανομές προς τη Βουλγαρία αντιπροσωπεύουν το 9,44% του συνολικού προϋπολογισμού ISPA για το 2002.

Προγραμματισμός

Ο Υπουργός Οικονομικών ανέλαβε τα καθήκοντα του εθνικού συντονιστή του ISPA διαδεχόμενος τον Υπουργό Δημοσίων Έργων και Περιφερειακής Ανάπτυξης. Το Υπουργείο Οικονομικών έχει αναλάβει την διαχείριση των τριών προενταξιακών μέσων μέσω μιας νεοσύστατης γενικής διεύθυνσης στο πλαίσιο της οποίας δημιουργήθηκε μια νέα μονάδα συντονισμού του ISPA.

Το 2002 εγκρίθηκαν συνολικά για ενίσχυση από κεφάλαια ISPA 6 έργα επενδύσεων στο περιβάλλον, ένα έργο επενδύσεων στις μεταφορές και ένα μέτρο τεχνικής βοήθειας για τη χρηματοδότηση των πρώτων σταδίων εφαρμογής του EDIS.

Εγκρίθηκαν τα ακόλουθα έργα υποδομής:

- Αυτοκινητόδρομος Ljulin: τμήμα 19 χλμ. στον κύριο Διάδρομο νότια της Σόφιας προς Ελλάδα και ΠΓΔΜ.

- Νέες εγκαταστάσεις επεξεργασίας υγρών αποβλήτων και σχετικές επενδύσεις σε αποχετευτικά δίκτυα στις πόλεις Sevlievo, Montana, Popovo, Targoviste, Lovech και Bourgas.

Μέχρι το τέλος του έτους οι συνολικές πληρωμές στο πλαίσιο του ISPA για έργα στη Βουλγαρία ανήλθαν στο ποσό των 34,9 εκατομμυρίων ευρώ, αντιπροσωπεύοντας την πρώτη δόση προκαταβολής για έργα που εγκρίθηκαν το 2002. Το 2002, οι πληρωμές ανήλθαν στο ποσό των 19,2 εκατομμυρίων ευρώ.

Υλοποίηση

Κατά την διάρκεια του 2002 προωθήθηκαν οι διαδικασίες των διαγωνισμών και των συμβάσεων για την εκτέλεση έργων ISPA. Στον τομέα μεταφορών υποβλήθηκαν προσφορές και υπογράφηκαν συμβάσεις εργοληψίας σχετικά με το έργο ανάπλασης του αεροδρομίου της Σόφιας και το μέτρο τεχνικής βοήθειας για την στρατολόγηση ειδικών σχεδιαστών για την κατασκευή της γέφυρας του Δούναβη. Επιπλέον, συνάφθηκε ένας μικρός αριθμός συμβάσεων τεχνικής βοήθειας για ενίσχυση της αναθέτουσας αρχής στην διαδικασία υποβολής των προσφορών και την γενική προετοιμασία των έργων. Το 2002 υποβλήθηκαν προσφορές εργοληψίας για δύο σημαντικά έργα στον τομέα του περιβάλλοντος.

Παρακολούθηση και αξιολόγηση

Η επιτροπή παρακολούθησης συνήλθε τον Απρίλιο και το Νοέμβριο 2002 στη Σόφια. Κατά τη διάρκεια των συσκέψεων δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στη βραδεία πρόοδο υλοποίησης των έργων ISPA και στις περιορισμένες δυνατότητες ορισμένων από τις υπηρεσίες εφαρμογής. Η Επιτροπή τόνισε την ανάγκη για προσεκτική εφαρμογή των συστάσεων που έγιναν κατόπιν ελέγχων κατά τη διάρκεια του έτους.

EDIS

Το 2002 σημειώθηκε πρόοδος στον προγραμματισμό του EDIS με την έγκριση ενός "εγγράφου στρατηγικής" το οποίο συνετάγη από το Υπουργείο Οικονομικών με τη βοήθεια συμβούλων του προγράμματος SIGMA [22] όπου καθορίζεται η στρατηγική και το χρονοδιάγραμμα. Βάσει του εγγράφου, στόχος είναι η εφαρμογή του EDIS για το PHARE και το ISPA μέχρι το τέλος του 2004. Επιπλέον, οι βουλγαρικές αρχές δημιούργησαν μια ομάδα εργασίας βασικών υπουργείων υψηλού επιπέδου για το ISPA, αρμόδια για την ανασκόπηση της πορείας και την διασφάλιση του διυπουργικού συντονισμού.

[22] Πρόγραμμα « Ενίσχυση για τη βελτίωση των κυβερνητικών και διοικητικών υποδομών στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης», με κοινή πρωτοβουλία της Κοινότητας και του ΟΟΣΑ.

Το 2002 εγκρίθηκαν μέτρα τεχνικής βοήθειας για την χρηματοδότηση των τριών πρώτων σταδίων του EDIS (εκτίμηση του χάσματος, γεφύρωση του χάσματος και αξιολόγηση συμμόρφωσης) συνολικού ύψους 892.000 ευρώ.

Οικονομική διαχείριση και έλεγχος

Κατόπιν του ελέγχου των συστημάτων οικονομικής διαχείρισης και ελέγχου στον οποίο προέβη στα τέλη του 2001 η μονάδα οικονομικών ελέγχων της ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής, ενωρίς το 2002 συνετάγη και απεστάλη στις βουλγαρικές αρχές έκθεση των σημαντικότερων πορισμάτων με συστάσεις για βελτιώσεις αναγκαίες για την εκπλήρωση των διατάξεων του άρθρου 9 του Κανονισμού ISPA. Ένα δεύτερο στάδιο οικονομικού ελέγχου διεξήχθη τον Οκτώβριο του 2002.

17. Δημοκρατία της τσεχιας

Το 2002 έγιναν αναλήψεις υποχρεώσεων ύψους 80,5 εκατομμυρίων ευρώ για την Τσεχική Δημοκρατία, ποσό που αντιπροσωπεύει το 7,26% του ετήσιου προϋπολογισμού ISPA. Από το ποσό αυτό 31 εκατομμύρια ευρώ αφορούσαν σε έργα προστασίας του περιβάλλοντος, 25 εκατομμύρια σε έργα μεταφορών και 24 εκατομμύρια σε έργα ρύθμισης της ροής των υδάτων (βλέπε παρακάτω). Επιπλέον, 136.000 ευρώ δεσμεύτηκαν για την ενσωμάτωση του EDIS στο ISPA της Τσεχικής Δημοκρατίας.

Προγραμματισμός

Από στρατηγικής πλευράς, το 2002 η προτεραιότητα δόθηκε στην επανεξισορρόπηση των τομέων μεταφορών και περιβάλλοντος. Ως αποτέλεσμα, τα 3 από τα 4 νέα έργα που εγκρίθηκαν κατά την διάρκεια του έτους αφορούσαν στον τομέα του περιβάλλοντος.

Ένα ιδιαίτερο στοιχείο των έργων περιβάλλοντος, τα οποία αφορούσαν στον τομέα των υγρών αποβλήτων όπως και τα προηγούμενα έτη, ήταν η αύξηση της εκτέλεσης κοινών έργων. Εφόσον σε αυτόν τον τομέα οι βασικές ανάγκες της Τσεχικής Δημοκρατίας εντοπίζονται σε μικρούς και μεσαίου μεγέθους οικισμούς, η Επιτροπή ενθάρρυνε την υποβολή αιτήσεων για εκτέλεση έργων που θα αφορούν σε ομάδες οικισμών που υπάγονται στην ίδια λεκάνη απορροής ποταμών. Συνεπώς, αιτήσεις τέτοιου είδους ενδέχεται να αποτελέσουν μέρος μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης για τη μείωση των επιπέδων ρύπανσης σε αυτές τις λεκάνες απορροής ποταμών. Δύο κύκλοι κοινών έργων που εγκρίθηκαν το 2002 αφορούν στις λεκάνες απορροής ποταμών Dyje και Becva.

Το 2002 εγκρίθηκε ένα έργο σιδηροδρομικών μεταφορών μεγάλης κλίμακας που εντάσσεται στο δίκτυο ΤΙΝΑ.

Η εφαρμογή του προγράμματος παρακωλύθηκε σημαντικά από την μεγάλης κλίμακας πλημμύρα που έπληξε την Δημοκρατία της Τσεχίας καθώς και τις όμορες χώρες τον Αύγουστο του 2002. Κατόπιν συζητήσεων υψηλού επιπέδου με τις αρχές της χώρας, χορηγήθηκε ποσό ύψους 24 εκατομμυρίων ευρώ για ενίσχυση στο πλαίσιο του ISPA από τον προϋπολογισμό για το 2002 (συν 6 εκατομμύρια ευρώ από τον προϋπολογισμό για το 2003). Τα ποσά αυτά διατέθηκαν για μέτρα αποκατάστασης στους τομείς μεταφορών και περιβάλλοντος, ως κοινοτική ενίσχυση για την αντιμετώπιση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης.

Υλοποίηση

Όσον αφορά στις διαδικασίες υποβολής προσφορών και των συμβάσεων, το 2002 υπογράφηκαν συνολικά 4 συμβάσεις παροχής υπηρεσιών σχεδιασμού, επίβλεψης και τεχνικής βοήθειας σχετικά με έργα στον τομέα μεταφορών, καθώς επίσης και 5 συμβάσεις εργοληψίας (3 στον τομέα μεταφορών και 2 στον τομέα περιβάλλοντος). Σε γενικές γραμμές η Επιτροπή εστιάζει το ενδιαφέρον της στο χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από την έγκριση των έργων έως την έναρξη των εργασιών.

Τα ποσά που χορηγήθηκαν για τεχνική βοήθεια από τον προϋπολογισμό ISPA για το 2000 με σκοπό την κατάρτιση νέων αιτήσεων δεν χρησιμοποιήθηκαν από την Τσεχική Δημοκρατία το 2002. Το μέτρο αυτό ανακλήθηκε το Δεκέμβριο του 2002, οπότε και έληγε η προθεσμία εφαρμογής του.

Η υλοποίηση των έργων για την αντιμετώπιση της πλημμύρας διενεργήθηκε με πλήρη επιτυχία το 2002. Το μέτρο αυτό περιελάμβανε διαδικασίες διεξαγωγής εκτάκτων διαγωνισμών βάσει των κοινοτικών κανονισμών και έως το τέλος του έτους είχε ολοκληρωθεί σημαντικός αριθμός υπο-έργων, ειδικά στον τομέα μεταφορών.

Παρακολούθηση και αξιολόγηση

Το 2002 η επιτροπή παρακολούθησης συνήλθε στην Οστράβα και την Πράγα. Κατά την διάρκεια των συνεδριάσεων το ενδιαφέρον της Επιτροπής εστιάστηκε ιδιαίτερα στην πορεία των διαδικασιών υποβολής προσφορών και των συμβάσεων με σκοπό την απομόνωση των περιπτώσεων πιθανής αναβολής της έναρξης των έργων εντός διετίας από την έγκρισή τους και την κατά περίπτωση υποβολή προτάσεων αντιμετώπισης.

Συγχρηματοδότηση με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα

Χορηγήθηκε δάνειο από την ΕΤΕ για την εκτέλεση του εγκεκριμένου έργου σιδηροδρομικών μεταφορών. Εντατικοποιήθηκαν οι επαφές με την τράπεζα αναφορικά με τη συγχρηματοδότηση νέων έργων το 2003 και την προετοιμασία των Διαρθρωτικών Ταμείων και του Ταμείου Συνοχής για την περίοδο μετά τη διεύρυνση. Διατηρήθηκε επίσης συχνή επαφή με την ΕΤΑΑ αναφορικά με την πιθανή χρηματοδότηση μελλοντικών έργων ISPA.

EDIS

Το 2002 ολοκληρώθηκε τo πρώτο στάδιο ("εκτίμηση του χάσματος") του χάρτη πορείας προς το EDIS, αλλά σημειώθηκε καθυστέρηση στην έναρξη των σταδίων ΙΙ και ΙΙΙ, καθιστώντας ανέφικτο τον αρχικό στόχο για ολοκλήρωση του EDIS μέχρι το τέλος του 2002. Το 2003 η Επιτροπή πρόκειται να παρακολουθεί στενά τις διαδικασίες εφαρμογής της τεχνικής βοήθειας στον τομέα αυτό, με σκοπό να επιβεβαιώσει ότι η Τσεχική Δημοκρατία διαθέτει ικανοποιητικές δυνατότητες διαχείρισης των κοινοτικών κεφαλαίων που διατίθενται από τα Διαρθρωτικά Ταμεία και το Ταμείο Συνοχής, στο πλαίσιο πλήρως αποκεντρωμένων αρμοδιοτήτων μετά την διεύρυνση.

Οικονομική διαχείριση και έλεγχος

Οι υπηρεσίες οικονομικού ελέγχου της ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής προέβησαν σε έλεγχο με την επίσκεψή τους στην Τσεχική Δημοκρατία το Νοέμβριο 2002. Η επίσκεψη αυτή είχε ως στόχους να εκτιμήσει τον βαθμό στον οποίο η χώρα είχε θεσπίσει επαρκή συστήματα οικονομικής διαχείρισης και ελέγχου και να προβεί σε συστάσεις. Όσον αφορά στα υφιστάμενα συστήματα του Εθνικού Ταμείου και των υπηρεσιών υλοποίησης, δεν αποκαλύφθηκαν σημαντικές ελλείψεις συμμόρφωσης με τις βασικές ισχύουσες διατάξεις, με την επιφύλαξη της υλοποίησης εσωτερικού ελέγχου και τον οριστικό διαχωρισμό των εργασιών και των αρμοδιοτήτων στον τομέα του περιβάλλοντος.

18. Εσθονία

Κατά το 2002, η Εσθονία έλαβε σύνολο αναλήψεων υποχρεώσεων στο πλαίσιο του ISPA ύψους 30,4 εκατομμυρίων ευρώ. Το ποσό αυτό κατανεμήθηκε μεταξύ των τομέων μεταφορών και περιβάλλοντος - 9,7 και 14,3 εκατομμύρια ευρώ αντίστοιχα. Τα μέτρα τεχνικής βοήθειας για τον τομέα μεταφορών ανήλθαν σε 6,3 εκατομμύρια ευρώ. Επιπλέον, δεσμεύτηκαν 87.000 ευρώ υπέρ ενός μέτρου ΤΒ για την προετοιμασία του EDIS. Τα κονδύλια για την Εσθονία αντιπροσωπεύουν το 2,74% του συνολικού προϋπολογισμού ISPA για το 2002.

Προγραμματισμός

Το 2002 εγκρίθηκαν για τον τομέα του περιβάλλοντος 4 επενδυτικά έργα και ένα επενδυτικό έργο με δύο μέτρα ΤΒ για τον τομέα μεταφορών. Συνολικά κατά την περίοδο 2000-2002, εγκρίθηκαν 13 έργα περιβάλλοντος (περιλαμβανομένων δύο μέτρων ΤΒ), 7 έργα για τις μεταφορές (περιλαμβανομένων 4 για ΤΒ),και ένα μέτρο ΤΒ για το EDIS.

Υλοποίηση

Όσον αφορά στις διαδικασίες διαγωνισμών και συμβάσεων, το 2002 υπογράφηκαν συνολικά 4 συμβάσεις υπηρεσιών σχεδιασμού, επίβλεψης και τεχνικής βοήθειας (μία στον τομέα μεταφορών, μία στον τομέα περιβάλλοντος και δύο για EDIS), καθώς επίσης και δύο συμβάσεις εργασιών (στον τομέα περιβάλλοντος).

Παρακολούθηση και αξιολόγηση

Η επιτροπή παρακολούθησης συνήλθε τον Απρίλιο και τον Οκτώβριο 2002.

Συγχρηματοδότηση με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα

Από τα μέτρα που εγκρίθηκαν το 2002, ένα έργο μεταφορών (....), ένα μέτρο ΤΒ στον τομέα μεταφορών και ένα έργο περιβάλλοντος (δίκτυο ύδρευσης και αποχέτευσης στην κομητεία Valga) αποτελούν αντικείμενο χρηματοδότησης της ΕΤΕ. Από το ξεκίνημα της εφαρμογής του ISPA, τα συγχρηματοδοτούμενα έργα ανέρχονται σε 74 περίπου εκατομμύρια ευρώ των ενισχύσεων (61% του εγκεκριμένου συνόλου). Η ΕΤΕ, οι σκανδιναβικές τράπεζες (NIB, NEFCO) και οι σκανδιναβικές υπηρεσίες προστασίας περιβάλλοντος δεν συμβάλλουν μόνο ενεργά σε επενδυτικά έργα υποστηριζόμενα από το ISPA, αλλά παίζουν και ένα χρήσιμο ρόλο στην παροχή τεχνικής εμπειρίας για την υποβοήθηση εκπόνησης αιτήσεων υψηλής ποιότητος για ενίσχυση από το ISPA.

EDIS

Η Εσθονία έχει προχωρήσει ικανοποιητικά στην πορεία υλοποίησης του EDIS. Το 2002 συμπληρώθηκαν οι υποβολές προσφορών και υπογράφηκαν οι συμβάσεις για τα τρία πρώτα στάδια του χάρτη πορείας προς το EDIS. Τον Δεκέμβριο 2002, ο Εθνικός Διατάκτης της χώρας υπέβαλε αίτημα για την υλοποίηση διευρυμένης αποκέντρωσης βάσει του άρθρου 12 του Κανονισμού για το ISPA.

Οικονομική διαχείριση και έλεγχος

Τα βασικά πορίσματα της αποστολής ελέγχου που διενεργήθηκε το 2001 απεστάλησαν στις αρχές της χώρας στις αρχές του 2002 με συστάσεις σχετικά με βελτιώσεις που πρέπει να γίνουν για την τήρηση των διατάξεων του άρθρου 9 του για το ISPA. Τον Ιούλιο 2002 διενεργήθηκε δεύτερο στάδιο ελέγχου με στόχο την αξιολόγηση των φορέων που δεν είχαν καλυφθεί στο πρώτο στάδιο και τον έλεγχο των δαπανών των ήδη διεξαγομένων έργων. Μετά την ολοκλήρωση των ελέγχων οι αρχές της χώρας ενημερώθηκαν για τα βασικά πορίσματα και τους δόθηκαν συστάσεις.

19. Oυγγαρια

Το 2002, η Ουγγαρία έλαβε συνολική κονδύλιο ανάληψης υποχρεώσεων ύψους 94,1 εκατομμυρίων ευρώ. Από το ποσό αυτό, 44,6 εκατομμύρια κατανεμήθηκαν στον τομέα μεταφορών και 49,1 στον τομέα περιβάλλοντος. Οι αναλήψεις υποχρεώσεων για μέτρα τεχνικής βοήθειας σε αμφότερους τους τομείς ανήλθαν σε 432.000 ευρώ. Η συνολική κατανομή κεφαλαίων ISPA προς την Ουγγαρία για το 2002 ανήλθε στο 8,50% του συνολικού ετήσιου προϋπολογισμού του ISPA.

Προγραμματισμός και υλοποίηση

Το 2002 εγκρίθηκαν 4 έργα περιβάλλοντος και 3 έργα μεταφορών, περιλαμβανομένου ενός μέτρου ΤΒ. Κατά την περίοδο 2000-2002 εγκρίθηκαν συνολικά 19 έργα περιβάλλοντος (περιλαμβανομένων 4 μέτρων ΤΒ) και 10 έργα μεταφορών (περιλαμβανομένων 4 μέτρων ΤΒ).

Όσον αφορά στους διαγωνισμούς και στις συμβάσεις, το 2002 υπογράφηκαν συνολικά 13 συμβάσεις υπηρεσιών σχεδιασμού, επίβλεψης και τεχνικής βοήθειας (μία στον τομέα μεταφορών και 12 στον τομέα περιβάλλοντος, κυρίως για την προετοιμασία των έργων και των τευχών υποβολής προσφορών) καθώς επίσης και 3 συμβάσεις εργασιών στον τομέα μεταφορών.

Οι πληρωμές που διενεργήθηκαν μέχρι το τέλος του έτους ανήλθαν σε 48,5 εκατομμύρια ευρώ.

Παρακολούθηση και αξιολόγηση

Η επιτροπή παρακολούθησης συνήλθε τον Απρίλιο και τον Οκτώβριο 2002.

Συγχρηματοδότηση με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα

Όλα τα έργα συγχρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.

EDIS

Το γραφείο ελέγχου της ουγγρικής κυβέρνησης εκτέλεσε το στάδιο Ι: "εκτίμηση του χάσματος" και τα αποτελέσματα απεστάλησαν στην Επιτροπή τον Μάρτιο 2002.

Το στάδιο ΙΙ: "γεφύρωση του χάσματος" περατώθηκε τον Μάρτιο 2003. Τα αποτελέσματα του τρίτου σταδίου: "Αξιολόγηση της συμμόρφωσης" θα αποσταλούν στην Επιτροπή τον Ιούλιο 2003.

Οικονομική διαχείριση και έλεγχος

Τα κύρια πορίσματα της αποστολής ελέγχου απεστάλησαν στις αρχές της χώρας τους πρώτους μήνες του 2002 με συστάσεις σχετικά με βελτιώσεις που πρέπει να εκτελεστούν ώστε να εκπληρωθούν οι απαιτήσεις του άρθρου 9 του Κανονισμού για το ISPA.

20. Λετονία

Το 2002 η Λετονία έλαβε σε κονδύλια ανάληψης υποχρεώσεων για ενίσχυση στο πλαίσιο του ISPA συνολικού ύψους 46,5 εκατομμυρίων ευρώ. Από το ποσό αυτό, 31,2 εκατομμύρια ευρώ εκχωρήθηκαν σε έργα του τομέα μεταφορών και 15,3 σε έργα του τομέα περιβάλλοντος. Τα συνολικά κονδύλια προς τη Λετονία ανέρχονται στο 4,20% του συνολικού ετήσιου προϋπολογισμού ISPA.

Προγραμματισμός

Κατά τη διάρκεια του 2002, εγκρίθηκαν 2 νέα έργα περιβάλλοντος, 2 νέα έργα μεταφορών και ένα μέτρο τεχνικής βοήθειας αναφορικά με την προετοιμασία του EDIS. Συνολικά, την περίοδο 2000-2002 εγκρίθηκαν 21 έργα, από τα οποία 10 για το περιβάλλον, 10 για τις μεταφορές και ένα για το EDIS.

Το 2002 περατώθηκε το έργο 'Via Baltica:Gauja-Lilaste' και ένα έργο τεχνικής βοήθειας στον τομέα σιδηροδρομικών μεταφορών. Επίσης έγινε δημοσίευση διαφόρων προκηρύξεων για διαγωνισμό υποβολής προσφορών σχετικά με έργα περιβάλλοντος και μεταφορών.

Ενώ το 2002 αναλήφθηκε υποχρέωση για το σύνολο των διαθέσιμων κονδυλίων ISPA, οι πληρωμές μέχρι το τέλος του έτους ανήλθαν στα 28 εκατομμύρια ευρώ, ποσό που αντιπροσωπεύει την πρώτη και τη δεύτερη δόση των προκαταβολών, ενδιάμεσες πληρωμές και μία τελική πληρωμή.

Υλοποίηση

Όσον αφορά στους διαγωνισμούς και τις συμβάσεις, το 2002 υπογράφηκαν συνολικά 4 συμβάσεις υπηρεσιών σχεδιασμού, επίβλεψης και τεχνικής βοήθειας (2 στον τομέα μεταφορών και 2 στον τομέα περιβάλλοντος).

Παρακολούθηση και αξιολόγηση

Οι δύο πρώτες συσκέψεις της επιτροπής παρακολούθησης ISPA έγιναν το Μάιο και τον Οκτώβριο 2002. Κατά τις συσκέψεις επισημάνθηκε ο βραδύς ρυθμός υλοποίησης των έργων ISPA (ιδιαίτερα στις φάσεις υποβολής προσφορών και συνάψεως των συμβάσεων) και οι περιορισμένες ικανότητες των υπηρεσιών υλοποίησης. Ως αποτέλεσμα, προέβησαν στη λήψη των αναγκαίων μέτρων για την ενίσχυση των δομών τους.

Συγχρηματοδότηση με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα

Όλα τα μέτρα που αφορούν υποδομές για το περιβάλλον και έχουν εγκριθεί για χρηματοδότηση από το ISPA συγχρηματοδοτούνται με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Η συγχρηματοδότηση περιλαμβάνει 5 μέτρα με την ΕΤΕ, 4 μέτρα με την ΝΙΒ, 5 μέτρα με τη NEFCO, ένα μέτρο με την ΕΤΑΑ και ένα μέτρο με την Διεθνή Τράπεζα. Στον τομέα των μεταφορών, η ΕΤΕ, η ΕΤΑΑ και η Διεθνής Τράπεζα χρηματοδοτούν παράλληλα έργα.

EDIS

Το 1ο στάδιο EDIS "εκτίμηση του χάσματος" περατώθηκε στα τέλη του 2002. Το 2ο στάδιο "γεφύρωση του χάσματος" ξεκίνησε τον Απρίλιο 2002. Ημερομηνία στόχος για την υλοποίηση του EDIS για το ISPA έχει τεθεί στα τέλη του 2003.

Οικονομική διαχείριση και έλεγχος

Το 2002 η υπηρεσία οικονομικών ελέγχων της ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής διενήργησε έλεγχο των συστημάτων οικονομικής διαχείρισης και ελέγχων των υπηρεσιών υλοποίησης ISPA. Τα κύρια πορίσματα απεστάλησαν στις αρχές της Λετονίας τον Απρίλιο του 2002 με συστάσεις αναφορικά με βελτιώσεις που πρέπει να γίνουν για την τήρηση των απαιτήσεων του άρθρου 9 του Κανονισμού για το ISPA.

21. Λιθουανία

Το 2002, η Λιθουανία έλαβε κονδύλια ανάληψης υποχρεώσεων συνολικού ύψους 61,1 εκατομμυρίων ευρώ. Το ποσό αυτό κατανεμήθηκε μεταξύ των τομέων μεταφορών και περιβάλλοντος - 28,5 και 32,6 εκατομμύρια ευρώ αντίστοιχα. Τα κονδύλια για τη Λιθουανία αντιπροσωπεύουν το 5,52% του συνολικού προϋπολογισμού του ISPA για το 2002.

Προγραμματισμός

Στον τομέα του περιβάλλοντος, σχετικά με τις βελτιώσεις των δικτύων ύδρευσης και επεξεργασίας υγρών αποβλήτων έχει υιοθετηθεί προσέγγιση ανά λεκάνη απορροής / αποστράγγισης και τα πρώτα αιτήματα για εκτέλεση έργων που εκπονήθηκαν σε αυτό το πλαίσιο υποβλήθηκαν το 2002.

Το 2002 εγκρίθηκαν συνολικά για χρηματοδότηση από το ISPA 11 έργα. Επιπλέον, διενεργήθηκαν τροποποιήσεις σε δύο έργα περιβάλλοντος και δόθηκε παράταση για ένα μέτρο ΤΒ στον τομέα των μεταφορών. Κατά την περίοδο 2000-2002 εγκρίθηκαν συνολικά 15 έργα στον τομέα του περιβάλλοντος, 9 έργα στον τομέα των μεταφορών καθώς και ένα έργο ΤΒ για το EDIS.

Η συνεισφορά ISPA για τα έργα του 2002 είχε δεσμευτεί εξ ολοκλήρου και οι πληρωμές που έγιναν μέχρι τέλος του έτους ανήλθαν σε 53,23 εκατομμύρια ευρώ, ποσό που αντιπροσωπεύει την πρώτη δόση προκαταβολών και τις ενδιάμεσες πληρωμές για τα περισσότερα έργα μεταφορών και για ένα έργο περιβάλλοντος (αποκατάσταση και επέκταση των δικτύων ύδρευσης και συλλογής λυμάτων στο Vilnius - Στάδια Ι και ΙΙ). Η Λιθουανία έχει λάβει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά πληρωμών για αναλήψεις υποχρεώσεων.

Υλοποίηση

Όσον αφορά στους διαγωνισμούς και τις συμβάσεις, το 2002 υπογράφηκαν συνολικά 16 συμβάσεις υπηρεσιών σχεδιασμού, επίβλεψης και τεχνικής βοήθειας (3 στον τομέα μεταφορών και 13 στον τομέα περιβάλλοντος) και 6 συμβάσεις εργασιών (4 στον τομέα μεταφορών και 2 στον τομέα περιβάλλοντος).

Παρακολούθηση και αξιολόγηση

Η επιτροπή παρακολούθησης συνήλθε τον Απρίλιο και τον Οκτώβριο 2002.

Συγχρηματοδότηση με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα

Το σημαντικό σιδηροδρομικό έργο Διάδρομος ΙΧΒ - δομές και τομέας 5 - συγχρηματοδοτείται με την ΕΤΑΑ. Αναφορικά με άλλα έργα, η Λιθουανία κινείται προς την κατεύθυνση της αυτοχρηματοδότησης ή των δανειοδοτήσεων εφόσον οι κρατικές εγγυήσεις που συχνά απαιτούνται από τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θεωρούνται μη συμβατές με την πολιτική της χώρας σχετικά με τις συνολικές οφειλές της.

EDIS

Η προετοιμασία για την υλοποίηση του EDIS συνεχίστηκε σταθερά και αναμένεται ότι η Λιθουανία θα είναι η δεύτερη χώρα που θα προχωρήσει στο στάδιο 4 ("αξιολόγηση της συμμόρφωσης") του χάρτη πορείας προς το EDIS.

Οικονομική διαχείριση και έλεγχος

Η μονάδα οικονομικών ελέγχων της Γενικής Διευθύνσεως Περιφερειακής Πολιτικής προέβη σε έλεγχο των συστημάτων οικονομικής διαχείρισης και ελέγχου των υπηρεσιών υλοποίησης του ISPA. Τα σημαντικότερα πορίσματα απεστάλησαν στις αρχές της χώρας στις αρχές του 2002 με συστάσεις σχετικά με βελτιώσεις που θα πρέπει να γίνουν για την εκπλήρωση των απαιτήσεων του άρθρου 9 του Κανονισμού του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 1267/1999. Στον οικονομικό έλεγχο θα δοθεί συνέχεια κατά τη διάρκεια του 2003.

22. Πολωνία

Το 2002 η Πολωνία έλαβε σύνολο αναλήψεων υποχρεώσεων ύψους 362,8 εκατομμυρίων ευρώ. Από το ποσό αυτό, 177,5 εκατομμύρια εκχωρήθηκαν σε έργα περιβάλλοντος και 177,7 εκατομμύρια σε έργα μεταφορών. Τα μέτρα τεχνικής βοήθειας για αμφότερους τους τομείς ανήλθαν στο ύψος των 10,8 εκατομμυρίων ευρώ. Επίσης χρηματοδοτήθηκε ένα έργο για την εφαρμογή του EDIS, στο οποίο εκχωρήθηκαν 0,3 εκατομμύρια ευρώ. Το σύνολο των κατανομών για την Πολωνία αποτελεί το 32,8% του συνολικού ετήσιου προϋπολογισμού ISPA.

Προγραμματισμός

Το 2002 εγκρίθηκαν συνολικά για χρηματοδότηση από το ISPA 13 έργα για το περιβάλλον και 7 έργα για τις μεταφορές. Τα έργα αυτά περιελάμβαναν 4 μέτρα ΤΒ για έργα μεταφορών.

Όσον αφορά στις μεταφορές, η εστίαση παρέμεινε στα έργα μεγάλης κλίμακας στις κυριότερες οδικές αρτηρίες ενώ καταβλήθηκαν ιδιαίτερες προσπάθειες για την επιτυχή εξισορρόπηση μεταξύ σιδηροδρομικών και οδικών έργων. Εγκρίθηκαν τρία οδικά έργα: ένα έργο αποκατάστασης του τμήματος Grσjec - Minsk Mazowieckie της εθνικής οδού 50 και δύο μέτρα τεχνικής βοήθειας για τον αυτοκινητόδρομο Α4 Krzyzowa-Zgorzelec και για τον αυτοκινητόδρομο Α2 Strykow-Konotopa. Επίσης εγκρίθηκαν τέσσερα σιδηροδρομικά έργα: ένα στη γραμμή Siedlce-Terespol, ένα στη γραμμή Ε30 Weglinec-Zgorzelec/Dolna και δύο μέτρα ΤΒ, για τη σιδηροδρομική αρτηρία Ε75 Baltica Warsaw-Trakiszki και για τα υπολειπόμενα έργα στον σιδηροδρομικό διάδρομο ΙΙ αντίστοιχα. Με την έγκριση αυτών των έργων οι κατανομές για σιδηροδρομικά έργα ανήλθαν στο 49% των συνολικών κατανομών στον τομέα μεταφορών.

Στον τομέα του περιβάλλοντος, οι τομείς του πόσιμου ύδατος και της επεξεργασίας λυμάτων περιελάμβαναν το μεγαλύτερο αριθμό έργων και έλαβαν τη μεγαλύτερη κατανομή κεφαλαίων ISPA. Όπως και τα προηγούμενα έτη, οι ενισχύσεις συνέχισαν να επικεντρώνονται στα μεγάλα αστικά κέντρα αλλά στρέφονται επίσης και προς τα μικρότερα αστικά κέντρα. Τα έργα που εγκρίθηκαν περιλαμβάνουν συνδυασμό επεξεργασίας ποσίμου ύδατος και λυμάτων στο Szeczecin, (με σημαντικές τροποποιήσεις του υφιστάμενου πρώτου σταδίου), το Opole, τη Jelenia, τη Gora και τη Czestochowa, εγκατάσταση επεξεργασίας πόσιμου ύδατος στο Elblag, εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων στο Brzeg, το Boleslawiec, τη Ruda Slaska, το Lublin, το Wloclawek και το Mielec, και τέλος δύο έργα επεξεργασίας στερεών απορριμμάτων στο Kalisz και το Radom.

Υλοποίηση

Μολονότι η προετοιμασία και οι εγκρίσεις των έργων εξελίσσονται σχετικά ικανοποιητικά - ιδιαίτερα για τα έργα προστασίας του περιβάλλοντος - η υλοποίηση και στους δύο τομείς είναι βραδεία. Ωστόσο, υπήρξαν σημαντικές ενδείξεις επιτάχυνσης της υλοποίησης κατά τους τελευταίους μήνες του 2002, με την υπογραφή αυξημένου αριθμού συμβάσεων εργοληψίας. Ο σημαντικότερος λόγος γι' αυτή τη βραδεία πρόοδο υλοποίησης υπήρξε η έλλειψη εμπειρίας των πολωνικών αρχών σε διαδικασίες υποβολής προσφορών και υπογραφής συμβάσεων. Ωστόσο, συν τω χρόνω το πρόβλημα αυτό αντιμετωπίζεται και ενισχύεται με μέτρα τεχνικής βοήθειας και το 2002 επιτεύχθηκαν θετικά αποτελέσματα.

Παρακολούθηση και αξιολόγηση

Η επιτροπή παρακολούθησης συνήλθε τον Απρίλιο και τον Οκτώβριο 2002

Συγχρηματοδότηση με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα

Το 2002 συνεχίστηκε η στενή συνεργασία με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα όσον αφορά στον τομέα του περιβάλλοντος. Η Επιτροπή παρατήρησε ότι οι δικαιούχοι διεξάγουν διαπραγματεύσεις με τα ιδρύματα αυτά αλλά δεν καταλήγουν σε οριστικές συμφωνίες για δανειοδότηση μέχρις ότου εγκριθεί επιχορήγηση ISPA.

EDIS

Η προετοιμασία προς το EDIS προχωρά ικανοποιητικά και η Πολωνία αναμένεται να ξεκινήσει το στάδιο I4 ("αξιολόγηση της συμμόρφωσης") του χάρτη πορείας προς το EDIS εντός του 2003. .

Οικονομική διαχείριση και έλεγχος

Κατόπιν του ελέγχου της επάρκειας των συστημάτων οικονομικής διαχείρισης και ελέγχου του ISPA που διενήργησε το 2001 η μονάδα οικονομικών ελέγχων της ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής στην Πολωνία, τα βασικά πορίσματα εστάλησαν στις πολωνικές αρχές ενωρίς το 2002 με συστάσεις σχετικά με βελτιώσεις που πρέπει να γίνουν ώστε να επιτευχθεί συμμόρφωση με το άρθρο 9 του Κανονισμού του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 1267/1999. Τον Οκτώβριο του 2002 δόθηκε συνέχεια στον οικονομικό έλεγχο

23. Ρουμανία

Το 2002 διετέθησαν στη Ρουμανία 256,6 εκατομμύρια ευρώ σε αναλήψεις υποχρεώσεων για ενίσχυση ISPA. Από τα κονδύλια 2002, ποσό 124,4 εκατομμυρίων ευρώ εκχωρήθηκε σε έργα μεταφορών και 132,1 εκατομμύρια ευρώ σε έργα περιβάλλοντος. Οι αναλήψεις υποχρεώσεων του 2002 για τεχνική βοήθεια σε αμφότερους τους τομείς ανήλθαν σε 3,7 εκατομμύρια ευρώ. Επιπλέον, εκχωρήθηκε ποσό ύψους 0,484 εκατομμυρίων ευρώ σε αναλήψεις υποχρεώσεων για ένα μέτρο ενίσχυσης των ικανοτήτων των φορέων υλοποίησης. Το κονδύλιο για τη Ρουμανία αντιπροσωπεύει ποσοστό 22,14% του συνολικού προϋπολογισμού ISPA για το 2002.

Προγραμματισμός

Κατά το 2002 εγκρίθηκαν συνολικά 8 έργα σε αμφότερους τους τομείς. Στον τομέα του περιβάλλοντος εγκρίθηκαν 7 έργα, περιλαμβανομένου ενός μέτρου τεχνικής βοήθειας. Από τα έργα αυτά, 5 αφορούν σε συνδυασμό επενδύσεων στους τομείς παροχής πόσιμου ύδατος και επεξεργασίας των λυμάτων στις πόλεις Brasov, Satu Mare, Buzau, Sibiu και Piatra Neamt, και ένα έργο αφορά στο σύστημα διαχείρισης στερεών απορριμμάτων στην πόλη Ramnicu Valcea. Το μέτρο τεχνικής βοήθειας αφορά στην ενίσχυση της προετοιμασίας για την εκπόνηση αιτημάτων για έργα ISPA στις πόλεις Baia Mare, Botosani, Drobeta, Galati, Deva και Hunedoara.

Στον τομέα του περιβάλλοντος διετέθησαν γενικά περισσότερα μέτρα ΤΒ σχετικά με την επίβλεψη και τη διαχείριση των έργων που εγκρίθηκαν το 2002 συγκριτικά με τα προηγούμενα έτη. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, εν αντιθέσει με τα προηγούμενα έτη, για τα έργα 2002 δεν υπήρξαν εκ των προτέρων επενδύσεις με διεθνή υποστήριξη σε φορείς κοινής ωφελείας σχετικούς με τη διαχείριση υδάτων και λυμάτων στις επιλεγμένες πόλεις.

Στον τομέα μεταφορών εγκρίθηκε ένα μέτρο ΤΒ για την προετοιμασία ενός έργου βελτίωσης της πλοϊμότητας του Δούναβη.

Επιπλέον, στο πλαίσιο του EDIS, εγκρίθηκε ένα μέτρο ΤΒ για την ενίσχυση της ικανότητας υλοποίησης του Υπουργείου Οικονομικών.

Υλοποίηση

Κατά το 2002 η Επιτροπή χορήγησε κατάλληλη τεχνική βοήθεια στο Υπουργείο Δημοσίων Έργων, Μεταφορών και Στέγασης και στο Υπουργείο Υδάτινων Πόρων και Προστασίας του Περιβάλλοντος, που είναι τα ενεργά υπουργεία που δρουν ως αρχές υλοποίησης, για να διασφαλίσει την αποτελεσματική διοίκηση και υλοποίηση των έργων σε τήρηση των κοινοτικών απαιτήσεων σχετικά με την υποβολή προσφορών, την υπογραφή συμβάσεων, την παρακολούθηση και τον οικονομικό έλεγχο.

Όσον αφορά την υλοποίηση, το 2002 υπογράφηκαν συνολικά 9 συμβάσεις υπηρεσιών σχεδιασμού, επίβλεψης και τεχνικής βοήθειας (1 για τον τομέα των μεταφορών και 8 για τον τομέα του περιβάλλοντος), καθώς επίσης και 8 συμβάσεις εργοληψίας (4 για τον τομέα μεταφορών και 4 για τον τομέα περιβάλλοντος).

Παρά το γεγονός ότι το σύνολο των κονδυλίων ISPA είχε δεσμευτεί ολοκληρωτικά κατά τη περίοδο 2000-2002, οι πληρωμές που διενεργήθηκαν μέχρι το τέλος του έτους ανήλθαν σε 117,4 εκατομμύρια ευρώ. Από αυτό το ποσό, 51,8 εκατομμύρια ευρώ εκχωρήθηκαν το 2002. Το ίδιο έτος καταβλήθηκε η δεύτερη δόση προκαταβολής για δύο μόνο επενδυτικά έργα, γεγονός που αντικατόπτριζε τον βραδύ ρυθμό υποβολής των προσφορών και τις δυσκολίες συμμόρφωσης με το άρθρο 8 των διατάξεων των χρηματοδοτικών μνημονίων.

Παρακολούθηση και αξιολόγηση

Η επιτροπή παρακολούθησης συνήλθε τον Απρίλιο και τον Οκτώβριο 2002.

Συγχρηματοδότηση με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα

Η συνεργασία με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα παίζει σημαντικότατο ρόλο για τη Ρουμανία, ειδικά στον τομέα του περιβάλλοντος όπου τα περισσότερα έργα ISPA συγχρηματοδοτούνται με αυτά τα ιδρύματα. Σε αυτά τα έργα περιλαμβάνονται οκτώ μέτρα με την ΕΤΕ (από τα οποία δύο το 2000, στην Craiova και τη Braila, τρία το 2001, στο Cluj, Focsani και Pascani, και τρία το 2002 στο Satu Mare, Buzau και Piatra Neamt). Οκτώ επιπλέον έργα συγχρηματοδοτούνται με την ΕΤΑΑ (δύο το 2000, στην Constanta και το Iasi, τέσσερα το 2001, στα Arad, Oradea, Timisoara και Targu Mures, και δύο το 2002, στα Brasov και Sibiu).

Στον τομέα μεταφορών, η ΕΤΕ και η ΕΤΑΑ χρηματοδοτούν παράλληλα έργα. Συνολικά, τα μέτρα από κοινού χρηματοδότησης ανήλθαν σε περίπου 494 εκατομμύρια ευρώ της ενίσχυσης ISPA (στον τομέα του περιβάλλοντος).

Δοθέντος ότι τα επίπεδα των επενδυτικών αναγκών υπερβαίνουν κατά πολύ τα κονδύλια ISPA, αναμένεται ότι η συνεργασία αυτή θα συνεχιστεί στο σύνολο του χρονικού προγραμματισμού του ISPA.

EDIS

Τον Νοέμβριο 2002, ο εθνικός διατάκτης επιβεβαίωσε ότι η έκθεση που ανατέθηκε από την αντιπροσωπία των ΕΚ και ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο 2002 αποτέλεσε πράγματι για τις ρουμανικές αρχές την τελική έκθεση εκτίμησης του χάσματος (στάδιο Ι του χάρτη πορείας προς το EDIS).

Το 2002 η Επιτροπή ενέκρινε ένα μέτρο τεχνικής βοήθειας για την ενίσχυση των υπηρεσιών υλοποίησης των μέτρων ISPA για την δεύτερη φάση της "γεφύρωσης του χάσματος". Το μέτρο αυτό εστιάζεται πράγματι στις πιο επείγουσες ανάγκες που πρέπει να εκπληρωθούν, μέσω της χορήγησης βραχυπρόθεσμης τεχνικής βοήθειας σχετικά με τη βελτίωση της ποιότητας των τευχών υποβολής προσφορών. Στόχος είναι η επιτάχυνση των διαδικασιών υποβολής προσφορών και των συμβάσεων για εγκεκριμένα έργα, καθώς επίσης και η καθιέρωση ενός οδηγού διαδικασιών και η κατάρτιση του προσωπικού.

Οικονομική διαχείριση και έλεγχος

Ο έλεγχος των συστημάτων οικονομικής διαχείρισης και ελέγχων των υπηρεσιών υλοποίησης του ISPA από τη μονάδα οικονομικών ελέγχων της ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής διενεργήθηκε μόλις τον Ιανουάριο του 2002. Τα κύρια πορίσματα απεστάλησαν στις ρουμανικές αρχές το Μάιο του ίδιου έτους με συστάσεις σχετικά με βελτιώσεις που πρέπει να γίνουν για να καλυφθούν οι απαιτήσεις του άρθρου 9 του Κανονισμού του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 1267/1999. Το 2003 θα δοθεί συνέχεια στον οικονομικό έλεγχο ώστε αυτός να καλύψει μια πιο λεπτομερή εκτίμηση των διαδικασιών δημοσίων συμβάσεων και των τελικών δικαιούχων στον τομέα του περιβάλλοντος.

24. Σλοβακία

Κατά το 2002, η Σλοβακία έλαβε συνολικό κονδύλιο ανάληψης υποχρεώσεων ύψους 54,1 εκατομμυρίων ευρώ, ποσό το οποίο επιμερίσθηκε μεταξύ των τομέων μεταφορών και περιβάλλοντος - 28,7 και 23,9 εκατομμύρια ευρώ αντίστοιχα. Το ύψος των μέτρων τεχνικής βοήθειας ανήλθε σε 1,5 εκατομμύρια ευρώ. Η κατανομή για τη Σλοβακία αντιπροσωπεύει το 4,89% του συνολικού προϋπολογισμού ISPA το 2002.

Προγραμματισμός

Στον τομέα του προγραμματισμού η Σλοβακία έχει σημειώσει σταθερή πρόοδος και έχει ορίσει μια σειρά επαρκών έργων.

Το 2002 εγκρίθηκε ένα έργο μεταφορών: ο εκσυγχρονισμός της σιδηροδρομικής γραμμής Trnava - Piest'any (συνολικό κόστος: 97,4 εκατομμύρια ευρώ, επιχορήγηση ISPA: 46,7 εκατομμύρια ευρώ). Με την έγκριση αυτού του τέταρτου έργου μεταφορών, ολοκληρώθηκε ο προγραμματισμός ISPA, εφόσον κατανεμήθηκαν όλα τα διαθέσιμα κεφάλαια για έργα μεταφορών στη Σλοβακία στο πλαίσιο της οικονομικής βοήθειας για την περίοδο 2000 - 2006. Επίσης, θα εγκριθεί η χρηματοδότηση από το Ταμείο Συνοχής ενός σημαντικού έργου, του αυτοκινητόδρομου Mengusovce - Jαnovce, για την οποία υποβλήθηκε αίτηση το 2002. Επιπλέον, στο τέλος του 2002 καταρτίστηκε χρηματοδοτικό μνημόνιο σχετικά με την διάθεση τεχνικής βοήθειας ύψους 2,2 εκατομμυρίων ευρώ για την προετοιμασία περίπου 10 έργων μεταφορών τα οποία θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Συνοχής από το 2004 και μετέπειτα.

Εγκρίθηκαν πέντε έργα περιβάλλοντος συνολικής αξίας 94 εκατομμυρίων ευρώ, με συνεισφορά ISPA ύψους 57,2 εκατομμυρίων ευρώ και αναλήψεις υποχρεώσεων συνολικού ύψους 28,5 εκατομμυρίων ευρώ το 2002:

- Εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων στη Zilina (συνολικό κόστος:19,6 εκατ. ευρώ, συνεισφορά ISPA: 9,8 εκατ. ευρώ)

- Εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων στο Liptovsky Mikulas (συνολικό κόστος: 10,5 εκατ. ευρώ, συνεισφορά ISPA 5,2 εκατ. ευρώ)

- Εγκαταστάσεις ύδρευσης και επεξεργασίας λυμάτων στη νοτιανατολική πλευρά του Zemplin (συνολικό κόστος: 23,6 εκατ. ευρώ, συνεισφορά ISPA: 16,5 εκατ. ευρώ)

- Εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων στην Povazska Bystrica (συνολικό κόστος: 12,3 εκατ. ευρώ, συνεισφορά ISPA: 6,1 εκατ. ευρώ)

- Εγκαταστάσεις ύδρευσης στο Velky Krtis (συνολικό κόστος: 28 εκατ. ευρώ, συνεισφορά ISPA: 19,6 εκατ. ευρώ).

Με την έγκριση των ανωτέρω έργων απορροφήθηκε άνω του ημίσεως της κατανομής για τον τομέα του περιβάλλοντος και καλύφθηκε το χάσμα που είχε δημιουργηθεί λόγω κακού προγραμματισμού των έργων σε αυτόν τον τομέα κατά το πρώτο έτος εφαρμογής του ISPA.

Στον τομέα του προγραμματισμού των έργων περιβάλλοντος σημειώθηκε ένα σημαντικό επίτευγμα. Κατόπιν πολύμηνων διαπραγματεύσεων τον Αύγουστο του 2002 υπογράφηκε από τον εθνικό συντονιστή ISPA και τις υπηρεσίες της Επιτροπής Μνημόνιο Συμφωνίας σχετικά με την αναπροσαρμογή του προγραμματισμού των έργων ISPA για το περιβάλλον υπέρ της αναδιαμόρφωσης του τομέα διαχείρισης υδάτων στη Σλοβακία. Βάσει αυτής της στρατηγικής, οι νέες δημοτικές περιφερειακές εταιρείες υδάτων, διάδοχοι των τέως κρατικών εταιρειών, θα είναι δικαιούχοι της πλειονότητας των ήδη διεξαγόμενων και όλων των μελλοντικών έργων ISPA. Η διαδικασία της αναδιαμόρφωσης θα ενισχυθεί από δύο μέτρα τεχνικής βοήθειας. Το πρώτο με σκοπό τον εκσυγχρονισμό των τεχνικών, οικονομικών και διοικητικών υποδομών των περιφερειακών εταιρειών υδάτων και το δεύτερο με σκοπό την ενίσχυση αυτών των εταιρειών στην εκπόνηση έργων με χρηματοδότηση του Ταμείου Συνοχής.

Υλοποίηση

Οι τρεις φορείς υλοποίησης που ευθύνονται για σιδηροδρομικά και οδικά έργα και για έργα περιβάλλοντος σημείωσαν κάποια πρόοδο στην υλοποίηση των μέτρων ISPA. Ωστόσο, εξακολουθούν να σημειώνονται ελλείψεις επαρκούς στελέχωσης στις δομές υλοποίησης των έργων.

Οι τομείς μεταφορών και περιβάλλοντος δεν συμβαδίζουν ως προς την προετοιμασία υποβολής των προσφορών και των συμβάσεων, εφόσον η υλοποίηση των έργων μεταφορών ακολουθεί σε γενικές γραμμές το χρονοδιάγραμμα ενώ στην υλοποίηση των έργων περιβάλλοντος σημειώνονται σημαντικές καθυστερήσεις.

Στον τομέα μεταφορών προχώρησε το έργο εκσυγχρονισμού της σιδηροδρομικής γραμμής Raa - penkvice. Διεξήχθη διαγωνισμός υποβολής προσφορών για σύμβαση εργοληψίας σχετικά με το δεύτερο σιδηροδρομικό έργο penkvice - Cνfer. Ωστόσο, τα αποτελέσματα δεν ήταν επιτυχή και πρόκειται να ακολουθήσει επαναδιεξαγωγή του διαγωνισμού. Επίσης διεξήχθη διαγωνισμός υποβολής προσφορών για το έργο στον αυτοκινητόδρομο D 61 στη Bratislava και στις αρχές το 2003 θα υπογραφεί η σύμβαση εργοληψίας.

Στον τομέα του περιβάλλοντος έχει σημειωθεί καθυστέρηση στην προετοιμασία των διακηρύξεων υποβολής προσφορών, αλλά προσφάτως σημειώθηκε κάποια πρόοδος. Όσον αφορά στο πρώτο έργο, τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων στο Trencin, η σύμβαση μπορούσε να υπογραφεί άμεσα. Η προετοιμασία υποβολής των προσφορών για τα έργα στη Banska Bystrica και στο Komarno επισπεύσθηκε σημαντικά, αλλά οι διακηρύξεις των διαγωνισμών δεν έχουν δημοσιευτεί ακόμη. Το έργο τεχνικής βοήθειας για την προετοιμασία των έργων (συνολικό κόστος 1,45 εκατομμύρια ευρώ) έχει σχεδόν ολοκληρωθεί με ικανοποιητικά αποτελέσματα ως προς τον αριθμό των έργων.

Οι πληρωμές μέχρι τέλους του έτους ανήλθαν σε 17,2 εκατομμύρια ευρώ και αφορούσαν στις προκαταβολές και τις ενδιάμεσες πληρωμές έργων και μέτρων τεχνικής βοήθειας εγκεκριμένων κατά την περίοδο 2000-2002. Όσον αφορά στην υποβολή προσφορών και τις συμβάσεις υπογράφηκε μόνο μία σύμβαση εκτέλεσης έργων στον τομέα μεταφορών.

Παρακολούθηση και αξιολόγηση

Τον Απρίλιο και το Νοέμβριο του 2002 έγιναν δύο συνεδριάσεις της επιτροπής παρακολούθησης ISPA. Η ποιότητα των εκθέσεων παρακολούθησης ήταν υψηλότερη. Ωστόσο, το σχέδιο προϋπολογισμού των δαπανών για τα έργα έχρηζε σημαντικών βελτιώσεων.

Συγχρηματοδότηση με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και την ΕΤΕ

Συνεχίστηκε η στενή συνεργασία με την ΕΤΕ στον τομέα του περιβάλλοντος. Καθορίστηκε συνολικό δάνειο-πλαίσιο για χορήγηση μέσω κρατικής τράπεζας της Σλοβακίας, αλλά δεν χορηγήθηκαν πιστώσεις το 2002.

Στον τομέα μεταφορών υπογράφηκε η τελική συμφωνία με την ΕΤΕ σχετικά με την συγχρηματοδότηση του οδικού έργου στη Bratislava, με χρηματοδότηση εκ μέρους της ΕΤΕ ύψους 40 εκατομμυρίων ευρώ. Μολονότι οι δανειακές διευκολύνσεις εκ μέρους της ΕΤΕ αφορούν κυρίως σε σιδηροδρομικά έργα, η κυβέρνηση της Σλοβακίας δεν έχει ακόμη αποφασίσει εάν τα δάνεια αυτά είναι αναγκαία.

EDIS

Η κεντρική διοίκηση της Σλοβακίας έχει προχωρήσει στην πρόβλεψη εσωτερικών και οικονομικών ελέγχων. Το καλοκαίρι του 2002, το Εθνικό Ταμείο ξεκίνησε την προετοιμασία της έγκρισης του συνόλου των διοικητικών υπηρεσιών που αφορούν στην υλοποίηση έργων ISPA από το EDIS. Για αυτόν τον σκοπό εγκρίθηκε ένα μέτρο τεχνικής βοήθειας στο πλαίσιο του ISPA (επιχορήγηση ύψους 1,3 εκατομμυρίων ευρώ). Η διαδικασία της έγκρισης από το EDIS παρακωλύεται λόγω της ανεπάρκειας ανθρωπίνων πόρων στο Εθνικό Ταμείο και τις υπηρεσίες υλοποίησης, και ενδέχεται να σημειωθούν σημαντικές καθυστερήσεις.

25. Σλοβενία

Κατά το 2002, η Σλοβενία έλαβε συνολικό κονδύλιο ανάληψης υποχρεώσεων ύψους 16,6 εκατομμυρίων ευρώ. Το ποσό αυτό κατανεμήθηκε μεταξύ των τομέων μεταφορών και περιβάλλοντος - 8,1 (48,4%) και 8 (48,3%) εκατομμύρια ευρώ αντίστοιχα - και για διάθεση τεχνικής βοήθειας (0,6 (3,3%)εκατομμύρια ευρώ). Το κονδύλιο για τη Σλοβενία αντιπροσωπεύουν το 1,5 του συνολικού προϋπολογισμού ISPA για το 2002

Προγραμματισμός

Η στρατηγική περιβάλλοντος αναδιαμορφώθηκε στα τέλη του 2002 με στόχο την αύξηση του αριθμού των έργων που πρόκειται να διεξαχθούν στο μέλλον με χρηματοδότηση του ISPA και του Ταμείου Συνοχής. Για τον ίδιο λόγο αναδιαμορφώθηκε επίσης και η στρατηγική μεταφορών στις αρχές του 2003.

Το 2000 και το 2001 εγκρίθηκαν συνολικά 10 έργα. Το 2002 εγκρίθηκε ένα έργο για τις μεταφορές, ένα έργο για το περιβάλλον και ένα έργο ΤΒ για το EDIS. Κατόπιν αυτών, ο συνολικός αριθμός των σχεδίων που εγκρίθηκαν από το 2002 και μετέπειτα σε 13.

Η προετοιμασία για την υποβολή προσφορών και την υπογραφή συμβάσεων κρίθηκε ικανοποιητική εφόσον υπογράφηκαν 6 συμβάσεις εργασιών από το 2000 και μετέπειτα.

Αναλήφθηκε υποχρέωση για το σύνολο των διαθέσιμων πιστώσεων ISPA κατά την περίοδο 2000 - 2002, ενώ έως το τέλος του 2002 είχαν καταβληθεί ποσά συνολικού ύψους 13,3 εκατομμυρίων ευρώ, τα οποία αντιστοιχούσαν στο 25,4% του ποσού των 52,3% εκατομμυρίων ευρώ που είχε δεσμευτεί για εκείνη την περίοδο.

Υλοποίηση

Αναφορικά με την υποβολή προσφορών και την υπογραφή συμβάσεων, το 2002 υπογράφηκαν συνολικά τρεις συμβάσεις εργασιών σχεδιασμού, επίβλεψης και τεχνικής βοήθειας (δύο για τις μεταφορές και μία για τον τομέα του περιβάλλοντος), καθώς επίσης και τρεις συμβάσεις εργασιών για τον τομέα του περιβάλλοντος.

Παρακολούθηση και αξιολόγηση

Η επιτροπή παρακολούθησης έργων ISPA συσκέφθηκε τον Απρίλιο και τον Νοέμβριο του 2003. Στις συσκέψεις συμμετείχαν οι τομεακές υποεπιτροπές παρακολούθησης για έργα περιβάλλοντος και μεταφορών στο πλαίσιο του PHARE.

Συγχρηματοδότηση με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα

Συνεχίστηκαν οι συζητήσεις μεταξύ των αρχών της Σλοβενίας και της ΕΤΕ σχετικά με τα ήδη διεξαγόμενα και τα μελλοντικά έργα ISPA. Κατόπιν της υπογραφής των σχετικών συμβάσεων δανείου το 2003, θα πιστωθούν για έργα περιβάλλοντος και μεταφορών 35 και 30 εκατομμύρια ευρώ αντίστοιχα, από εγκεκριμένα δάνεια. Οι πιστώσεις αυτές θα συμβάλλουν σημαντικά στη μόχλευση των κεφαλαίων ISPA και στη στενή συνεργασία μεταξύ της ΕΤΕ και των υπηρεσιών της Επιτροπής στην αξιολόγηση των αιτήσεων για έργα.

EDIS

Στα τέλη του 2002 ολοκληρώθηκε το 1ο στάδιο του Χάρτη Πορείας EDIS, της "εκτίμησης του χάσματος", με πόρους των αρχών της Σλοβενίας. Τον Οκτώβριο του 2002 εγκρίθηκε ένα μέτρο παροχής τεχνικής βοήθειας προς της αρχές της Σλοβενίας, στην προετοιμασία για διευρυμένη αποκέντρωση το οποίο καλύπτει την "γεφύρωση του χάσματος" και την "αξιολόγηση της συμμόρφωσης", δηλ. τα στάδια ΙΙ και ΙΙΙ αντίστοιχα. Αναμένεται ότι οι διαδικασίες για την επίτευξη της διευρυμένης αποκέντρωσης θα ολοκληρωθούν κατά την διάρκεια του 2003.

Οικονομική διαχείριση και έλεγχος

Ένας δεύτερος κύκλος ελέγχων με στόχο την εκτίμηση της επάρκειας των συστημάτων οικονομικής διαχείρισης και ελέγχου και την παροχή συστάσεων για την βελτίωσή τους διενεργήθηκε από την ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής τον Νοέμβριο του 2002.

Πίνακας συντμήσεων

ΕBRD // Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης

ΕC // Ευρωπαϊκή Επιτροπή

EDIS // Διευρυμένο Σύστημα Αποκεντρωμένης Υλοποίησης

EIA // Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων

ΕIB // Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων

ΕU // Ευρωπαϊκή Ένωση

ΕRDF // Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης

FIDIC // Διεθνής Συνομοσπονδία Συμβούλων Μηχανικών

IA // Υπηρεσία Υλοποίησης

IFI // Διεθνή Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα

ISPA // Μέσο Προενταξιακών Διαρθρωτικών Πολιτικών

NEFCO // Σκανδιναβική Εταιρεία Περιβαλλοντικής Χρηματοδότησης

NIB // Σκανδιναβική Τράπεζα Επενδύσεων

ΜGΟ // Μη Κυβερνητική Οργάνωση

OECD // Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης

OLAF // Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης

ΔΕΙ // Εταιρική Σχέση Δημοσίου-Ιδιωτών

PHARE // Κοινοτικό πρόγραμμα για την ενίσχυση της οικονομικής αναδιάρθρωσης των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης

SAPARD // Ειδικό πρόγραμμα προσχώρησης για τη γεωργία και την ανάπτυξη της υπαίθρου

ΤΕΝ-T // Διευρωπαϊκά Δίκτυα Μεταφορών

ΤΙΝΑ // Έκθεση Εκτίμησης των Αναγκών σε Μεταφορικές Υποδομές

Πηγές Χρήσιμων Πληροφοριών

ISPA στο διαδίκτυο:

http://www.europa.eu.int/comm/ regional_policy/funds/ispa/ispa_en.htm

ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής στο διαδίκτυο:

http://www.europa.eu.int/comm/ regional_policy/index_en.htm

Κέντρο Τεκμηρίωσης: // European Commisssion DG Regional Policy B-1049 Bruxelles/Brussel Τel: + 32.2.2960634 Fax: + 32.2.2966003 E-mail: regio-info@cec.eu.int

Ιστοθέση Ευρωπαϊκής Ένωσης: // www.europa.eu.int

Ιστοθέση ΓΔ Διεύρυνσης: // http://europa.eu.int/comm/enlargement/ index.htm

Ιστοθέση ΕΤΑΑ: // www.ebrd.com

Ιστοθέση ΕΤΕ: // www.eib.org

Παράρτηϴα I : Πίνακες χωρών

Projects Decided 2002 Bulgaria - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Projects Decided 2000-2002 Bulgaria - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Technical Assistance Measures 2000-2002 Bulgaria - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Projects Decided 2002 Czech Republic - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Projects Decided 2000-2002 Czech Republic - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Technical Assistance Measures 2000-2002 Czech Republic - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Projects Decided 2002 Estonia - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Projects Decided 2000-2002 Estonia - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Technical Assistance Measures 2000-2002 Estonia - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Projects Decided 2002 Hungary - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Projects Decided 2000-2002 Hungary - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Technical Assistance Measures 2000-2002 Hungary - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Projects Decided 2002 Latvia - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Projects Decided 2000-2002 Latvia - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Technical Assistance Measures 2000-2002 Latvia - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Projects Decided 2002 Lithuania - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Projects Decided 2000-2002 Lithuania - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Technical Assistance Measures 2000-2002 Lithuania - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Projects Decided 2002 Poland - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Projects Decided 2000-2002 Poland - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Technical Assistance Measures 2000-2002 Poland - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Projects Decided 2002 Romania - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Projects Decided 2000-2002 Romania - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Technical Assistance Measures 2000-2002 Romania - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Projects Decided 2002 Slovakia - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Projects Decided 2000-2002 Slovakia - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Technical Assistance Measures 2000-2002 Slovakia - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Projects Decided 2002 Slovenia - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Projects Decided 2000-2002 Slovenia - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Technical Assistance Measures 2000-2002 Slovenia - EUR

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Παράρτημα II : Κατάλογος έργων

Project list

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>