Έκθεση της Επιτροπής - Ετήσια έκθεση για το μέσο προενταξιακών διαρθρωτικών πολιτικών (ISPA) 2001 /* COM/2002/0596 τελικό */
ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ - ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΣΟ ΠΡΟΕΝΤΑΞΙΑΚΩΝ ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ (ISPA) 2001 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Πρόλογος Εισαγωγή - Σημαντικές πληροφορίες για το 2001 Προϋπολογισμός ISPA 2001 Αναλήψεις υποχρεώσεων για το 2001 1. Έργα που έχουν προταθεί από τις υποψήφιες χώρες 1.1. Κεφάλαια ISPA για το περιβάλλον 1.2. Κεφάλαια για τη βελτίωση των διευρωπαϊκών δικτύων μεταφορών 1.3. Τεχνική βοήθεια - Προετοιμασία έργων 1.4. Τεχνική βοήθεια - EDIS 1.5. Υλοποίηση και πληρωμές 2. Τεχνική βοήθεια με κοινοτική πρωτοβουλία 2.1. Δράσεις το 2001 2.1.1. Πρόγραμμα δράσεων για το 2001 2.1.2. Δράσεις που έχουν ήδη αρχίσει το 2000 και εξελίσσονται Ειδικές δράσεις κατά το 2001 3. Οικονομική διαχείριση και έλεγχος 4. Βελτίωση της κατανόησης των οδηγιών για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων 5. Δημόσιες συμβάσεις 6. Τροποποιήσεις του νομικού πλαισίου 7. Προετοιμασία για το "EDIS"(Διευρυμένο Σύστημα Αποκεντρωμένης Υλοποίησης) 8. Παρακολούθηση των έργων 9. Εξέλιξη της συγχρηματοδότησης 10. Συντονισμός μεταξύ των προενταξιακών εργαλείων 11. Πρόγραμμα πληροφόρησης Σφαιρική επισκόπηση της οικονομικής βοήθειας Επισκόπηση της οικονομικής βοήθειας ανά χώρα 12. Βουλγαρία 13. Τσεχική Δημοκρατία 14. Εσθονία 15. Ουγγαρία 16. Λεττονία 17. Λιθουανία 18. Πολωνία 19. Ρουμανία 20. Σλοβακία 21. Σλοβενία Πίνακας συντμήσεων Πηγές χρήσιμων πληροφοριών Πρόλογος Η παρούσα ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων του ISPA καλύπτει το ημερολογιακό έτος 2001. Η έκθεση παρέχει πληροφορίες σχετικά με το δεύτερο έτος εφαρμογής του προενταξιακού μέσου το οποίο θεσπίστηκε ως τμήμα του Προγράμματος Δράσης 2000. Η δομή της έκθεσης αντανακλά τις διατάξεις του κανονισμού ISPA και έχει προσαρμοστεί ώστε να λαμβάνει υπόψη της τα σχόλια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής και της Επιτροπής των Περιφερειών. Εισαγωγή - Σημαντικές πληροφορίες για το 2001 Η παρούσα είναι η δεύτερη ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με το μέσο προενταξιακών διαρθρωτικών πολιτικών (ISPA). Η πρώτη ετήσια έκθεση, COM (2001) 616 τελικό, περιελάμβανε επισκόπηση των στρατηγικών προτεραιοτήτων που ήσαν υποχρεωμένες να προετοιμάσουν οι χώρες δικαιούχοι ISPA πριν η Επιτροπή λάβει απόφαση σχετικά με οποιαδήποτε πρόταση χρηματοδότησης. Η παρούσα έκθεση εστιάζεται στα μέτρα (έργα) που αποφασίστηκαν το 2001, στην πρόοδο της υλοποίησής τους όπως επίσης και στις προσπάθειες προετοιμασίας των υποψηφίων χωρών για την πλήρως αποκεντρωμένη διαχείριση του ISPA και για τη βελτίωση των συστημάτων οικονομικής διαχείρισης και ελέγχων. ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ 2001 * Κατά τη διάρκεια του 2001 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έλαβε τελικές αποφάσεις σχετικά με 94 νέα έργα. Η κοινοτική χρηματοδότηση υπερέβαινε τα 1,1 δισεκατομμύρια ευρώ σε συνολικό κόστος 2,3 δισεκατομμυρίων ευρώ που πρόκειται να συγχρηματοδοτηθούν από τις δικαιούχους χώρες ISPA [1] και από διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. [1] Βουλγαρία, Τσεχική Δημοκρατία, Εσθονία, Ουγγαρία, Λεττονία, Λιθουανία, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία. * Από κοινού με τα έργα που είχαν ήδη αποφασιστεί το 2000, η Επιτροπή ενέκρινε συνολικά 169 έργα ISPA, ύψους 6,6 δισεκατομμυρίων ευρώ, από τα οποία η ΕΕ θα χρηματοδοτήσει ποσοστό 64,4% (3,9 δισεκατομμύρια ευρώ). * Με τις αποφάσεις που λήφθηκαν το 2000 και το 2001, η Επιτροπή έχει ήδη κατανείμει πάνω από το 40% των κεφαλαίων που αφορούν έργα περιβάλλοντος για ολόκληρη την περίοδο εφαρμογής του ISPA και άνω του 60% των κεφαλαίων που έχουν δεσμευθεί για τον τομέα των μεταφορών. * Τα ποσά που είχαν δεσμευθεί για το 2001 μοιράστηκαν σχεδόν ισομερώς μεταξύ των τομέων του περιβάλλοντος και των μεταφορών: το 52% του προϋπολογισμού του 2001 πιστώθηκε για έργα του περιβάλλοντος και το 48% για έργα μεταφορών. Με αυτή την ανάληψη υποχρεώσεων η Επιτροπή διόρθωσε την ελαφρά ανισότητα χρηματοδότησης των δύο τομέων η οποία είχε εμφανιστεί το 2000. * Με αποφάσεις που λήφθηκαν το 2000 και το 2001, ενεργοποιήθηκε ποσό ύψους 59,9 εκατομμυρίων ευρώ υπέρ 30 μέτρων τεχνικής βοήθειας για την ενίσχυση της ροής των έργων από το 2002 και μετέπειτα, συμπεριλαμβανομένων έργων του Ταμείου Συνοχής. * Με την υπογραφή των πρώτων συμβάσεων εκτέλεσης έργων, το 2001 απετέλεσε το πρώτο έτος πραγματικής πρακτικής προόδου. * Το ISPA υλοποιείται τώρα μέσω του συστήματος αποκεντρωμένης υλοποίησης (DIS). Με το σύστημα αυτό τα έγγραφα των συμβάσεων ελέγχονται εκ των προτέρων από την Επιτροπή. Κατά το 2001 η Επιτροπή διέθεσε κεφάλαια τεχνικής βοήθειας (ΤΒ) στις υποψήφιες χώρες για την υποστήριξή τους στη λήψη των αναγκαίων μέτρων ανάλυσης και βελτίωσης των ικανοτήτων των εθνικών υπηρεσιών υλοποίησης στη διαχείριση της κοινοτικής βοήθειας με πλήρως αποκεντρωμένο τρόπο. * Το φθινόπωρο του 2001, η Επιτροπή ανέλαβε την εκτέλεση ελέγχων των συστημάτων που εφαρμόζονται με σκοπό να εκτιμήσει το βαθμό στον οποίο οι υποψήφιες χώρες έχουν θεσπίσει συστήματα οικονομικής διαχείρισης και ελέγχου που να συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις που καθορίστηκαν από τον κανονισμό του ISPA [2]. [2] ΕΚ αριθ. 1267/1999, όπως τροποποιήθηκε. Προϋπολογισμός ISPA 2001 Ο προϋπολογισμός του μέσου ISPA προέρχεται από δύο κονδύλια του προϋπολογισμού, B7-020 and B7-020A. Το πρώτο κονδύλι αφορά στα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν για τη συγχρηματοδότηση έργων (μέτρων) [3] στις υποψήφιες χώρες στους τομείς του περιβάλλοντος και των συγκοινωνιών όπως επίσης και στη χορήγηση τεχνικής βοήθειας (ΤΒ) για την επιλογή των καλύτερων έργων ή για την προετοιμασία έργων. Έργα ΤΒ που ενισχύουν τις υποψήφιες χώρες να προχωρήσουν προς την κατεύθυνση αποκεντρωμένης διαχείρισης μπορούν να χρηματοδοτηθούν από το κονδύλι αυτό. Το κονδύλι Β7-020Α χρηματοδοτεί έργα πρωτοβουλίας της Επιτροπής. [3] Οι όροι "μέτρα" και "έργα" αναφέρονται αμφότεροι στη μονάδα στην οποία χορηγείται επιδότηση στις χώρες δικαιούχους και χρησιμοποιούνται ισοδύναμα στο παρόν κείμενο. Πίνακας 1 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Το 2001 κατανεμήθηκε για το ISPA ποσό 1,080 εκατομμυρίων ευρώ από τον προϋπολογισμό της Επιτροπής. Το κονδύλι του προϋπολογισμού Β7-020 έλαβε αρχικά το ποσό των 1.060.560.000 ευρώ. Το ποσό αυτό αυξήθηκε στη συνέχεια με 41.243.301 ευρώ, τα οποία είχαν μεταφερθεί από τον προϋπολογισμό του 2000 καθώς και από 7.392.169 ευρώ τα οποία μεταφέρθηκαν από το κονδύλι Β7-020Α. Ως αποτέλεσμα, για έργα πρωτοβουλίας των δικαιούχων χωρών, υπήρχε διαθέσιμο το ποσό των 1,109 εκατομμυρίων ευρώ. Από το αρχικό κονδύλι του προϋπολογισμού Β7-020Α (19,44 εκατομμύρια ευρώ), ποσό 11.989.526 ευρώ δεσμεύτηκε για έργα πρωτοβουλίας της Επιτροπής. Όπως προαναφέρθηκε, ποσό 7,3 εκατομμυρίων ευρώ μεταφέρθηκε στο έτερο κονδύλι και, για διαχειριστικούς λόγους, ποσό 58.305 ευρώ μεταφέρθηκε στο κονδύλι Β7-020Α για το 2002. Αναλήψεις υποχρεώσεων για το 2001 1. ΕΡΓΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΠΡΟΤΑΘΕΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΥΠΟΨΗΦΙΕΣ ΧΩΡΕΣ Γενική επισκόπηση Μεταξύ 2000 και 2001 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε, ύστερα από ευνοϊκή γνωμοδότηση της επιτροπής διαχείρισης του ISPA [4], συνολικά 169 έργα που προτάθηκαν από τις υποψήφιες χώρες (κονδύλι προϋπολογισμού Β7-020) συνολικού ύψους επιλέξιμης δαπάνης 6.113 εκατομμυρίων ευρώ, από τα οποία η ΕΕ θα χρηματοδοτήσει 3.938 εκατομμύρια ευρώ ή το 64,3%. Το σύνηθες ανώτατο όριο χρηματοδότησης του ISPA ανέρχεται στο 75%, ή σε εξαιρετικές περιπτώσεις στο 85%. Σχετικά με τα έργα τεχνικής βοήθειας (δηλ. προετοιμασία για την αποκεντρωμένη διαχείριση) το σύνηθες ανώτατο όριο χρηματοδότησης φθάνει το 100%. [4] Η επιτροπή διαχείρισης του ISPA, η οποία αποτελείται από εκπροσώπους των κρατών μελών, γνωμοδοτεί σχετικά με τα μέτρα ISPA πριν η Επιτροπή καταλήξει σε απόφαση. Από τις ανωτέρω παρεμβάσεις, οι 100 αντιστοιχούν σε έργα περιβάλλοντος, οι 64 σε έργα συγκοινωνιών και πέντε αφορούν τεχνική βοήθεια για την υλοποίηση του EDIS. Με τις αποφάσεις χρηματοδότησης που λήφθηκαν κατά τη διάρκεια των δύο πρώτων ετών εφαρμογής του μέσου ISPA, η Επιτροπή έχει κατανείμει σ' αυτό το στάδιο άνω του ημίσεως των κεφαλαίων που έχουν δεσμευθεί για την περίοδο 2000-2006. Κατά τη διάρκεια του 2001 οι πιστώσεις αναλήψεων υποχρεώσεων του ISPA από το κονδύλι του προϋπολογισμού Β7-020 χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για 94 νέα μέτρα ISPA και για τη δεύτερη δόση [5] έργων τα οποία είχαν εγκριθεί το 2000 (1,109 δισεκατομμύρια ευρώ). Από τα ποσά αυτά, 2,7 εκατομμύρια ευρώ δεσμεύτηκαν για τεχνική βοήθεια προς υλοποίηση του EDIS και 26,1 εκατομμύρια ευρώ για την προετοιμασία έργων. Συνολικά η Επιτροπή ενέκρινε 94 νέα έργα ολικού προϋπολογιζόμενου κόστους 2,3 δισεκατομμυρίων ευρώ για τα οποία η κοινοτική χρηματοδότηση υπερβαίνει το 1,1 δισεκατομμύρια ευρώ. Η διαφορά πρόκειται να συγχρηματοδοτηθεί από τις δικαιούχους χώρες (εθνικοί πόροι κεντρικού, περιφερειακού και τοπικού επιπέδου) και από διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Το 2001, ο μέσος όρος των κοινοτικών επιδοτήσεων ανήλθε στο 64% του προϋπολογιζόμενου κόστους. [5] Τα μέτρα ISPA δεσμεύονται σε ετήσιες δόσεις, δηλ. οι δεσμεύσεις καλύπτουν δύο τουλάχιστον έτη. Κατά συνέπεια, οι δεσμεύσεις για το οικονομικό έτος 2001 συμπεριλαμβάνουν τις δεύτερες δόσεις για ορισμένα έργα που είχαν ήδη εγκριθεί από το 2000. Τα ποσά που είχαν δεσμευτεί από τη γραμμή Β7-020 του προϋπολογισμού του 2001 μοιράστηκαν σχεδόν ισομερώς μεταξύ των τομέων του περιβάλλοντος και των μεταφορών: το 52% εκχωρήθηκε στον τομέα περιβάλλοντος ενώ ο τομέας μεταφορών έλαβε το 48%. Με αυτές τις αναλήψεις υποχρεώσεων η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διόρθωσε την ελαφρά ανισότητα χρηματοδότησης μεταξύ των δύο τομέων η οποία είχε παρουσιαστεί το 2000. 1.1. Κεφάλαια ISPA για το περιβάλλον Το 51,92% του προϋπολογισμού του ISPA τρέχοντος έτους διατέθηκε για έργα προστασίας του περιβάλλοντος. Άνω του ημίσεως των χρηματοδοτήσεων ISPA 2001 για το περιβάλλον διατέθηκε σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων. Τα έργα αυτά αφορούσαν κυρίως σε επέκταση, αντικατάσταση ή επισκευή των ήδη υφισταμένων εγκαταστάσεων στις δικαιούχους χώρες. Το 26% περίπου της χρηματοδότησης εκχωρήθηκε σε έργα ύδρευσης, η πλειοψηφία των οποίων σε συνδυασμό με εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων. Περίπου το 15% της χρηματοδότησης του τομέα αυτού επενδύθηκε σε έργα διαθέσεως στερεών αποβλήτων και κυρίως σε χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων (ΧΥΤΑ). Όπως και το 2000, κατά τη διάρκεια του 2001 δεν υπήρξε χρηματοδότηση του υποτομέα ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Κατά το 2001, η Επιτροπή ενέκρινε την πρώτη "ομάδα έργων" η οποία της παρέχει το δικαίωμα χρηματοδότησης μικρότερων έργων, επί τη βάσει μιας συνεκτικής στρατηγικής, π.χ. επενδύσεις κατά μήκος της ίδιας λεκάνης απορροής. Η προσέγγιση αυτή υποστηρίχθηκε από τους Υπουργούς Περιβάλλοντος των υποψηφίων χωρών κατά την άτυπη υπουργική σύσκεψη με τον Επίτροπο Wallstrφm το Νοέμβριο του 2001. Πίνακας 2: Προϋπολογισμός ISPA 2001 - Τομέας περιβάλλοντος ανά υποτομέα >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> 1.2. Κεφάλαια για τη βελτίωση των διευρωπαϊκών δικτύων μεταφορών Στόχος του ISPA στον τομέα των μεταφορών είναι η συμβολή στην οικοδόμηση του μελλοντικού διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών. Το ISPA χρηματοδοτεί έργα μεταφορικών υποδομών προωθώντας την αειφόρο κινητικότητα με βάση τα κριτήρια της αποφάσεως του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου αριθ. 1692/96 της 23ης Ιουλίου 1996 [6]. Τα μέτρα πρέπει να δίδουν τη δυνατότητα στις χώρες δικαιούχους να συμμορφωθούν με τους στρατηγικούς στόχους των εταιρικών σχέσεων προσχώρησης και πρέπει να διασφαλίζουν τη διασύνδεση και τη διαλειτουργικότητα τόσον εντός των εθνικών δικτύων όσον και μεταξύ των δικτύων αυτών και των αντίστοιχων κοινοτικών. [6] Κοινοτικοί προσανατολισμοί για την ανάπτυξη των διευρωπαϊκών δικτύων μεταφορών. Για την προετοιμασία των έργων πρέπει να ληφθούν υπόψη οι δέκα πανευρωπαϊκοί διάδρομοι συνδυασμένων μεταφορών που εγκρίθηκαν από την τρίτη πανευρωπαϊκή διάσκεψη μεταφορών στο Ελσίνκι τον Ιούνιο του 1997. Τα έργα τα οποία θα ενισχυθούν κατά προτεραιότητα από το ISPA θα πρέπει να περιλαμβάνονται στο βασικό δίκτυο, όπως ορίζεται στην Έκθεση Εκτίμησης των Αναγκών σε Μεταφορικές Υποδομές (έκθεση ΤΙΝΑ), αλλά θα μπορούν επίσης και να σχετίζονται με έργα του υπολοίπου δικτύου ΤΙΝΑ. Οι τεχνικές προσαρμογές στην απόφαση 1692/96/ΕΚ (προσανατολισμοί για την ανάπτυξη των διευρωπαϊκών δικτύων μεταφορών) συμφωνήθηκαν με τις υποψήφιες χώρες. Τη βάση για τις τεχνικές αυτές προσαρμογές απετέλεσε το δίκτυο ΤΙΝΑ. Όταν μια υποψήφια χώρα γίνει κράτος μέλος, το δίκτυο αυτό θα αποτελέσει τμήμα του παραρτήματος 1 των προσανατολισμών για τα διευρωπαϊκά δίκτυα μεταφορών. Πίνακας 3: Προϋπολογισμός ISPA 2001 - Τομέας μεταφορών ανά υποτομέα >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Τα κεφάλαια ISPA που έχουν επενδυθεί στον τομέα των μεταφορών, αφορούν κυρίως στην επέκταση και βελτίωση του δικτύου ΤΙΝΑ με σκοπό τη διευκόλυνση των συνδέσεων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των υποψήφιων προς ένταξη χωρών. Περισσότερο από το ήμισυ του προϋπολογισμού ISPA 2001 για τις μεταφορές αφορά σε έργα οδικών μεταφορών συμπεριλαμβανομένων νέων κατασκευών και βελτιώσεων προς επίτευξη των κοινοτικών προτύπων ασφάλειας και χωρητικότητας. Περίπου το 40% της χρηματοδότησης αφορά σε σιδηροδρομικά έργα τα οποία περιλαμβάνουν κυρίως την αποκατάσταση και τη βελτίωση των υφισταμένων υποδομών για την επίτευξη των κοινοτικών προτύπων. 1.3. Τεχνική βοήθεια - Προετοιμασία έργων Η προετοιμασία των έργων κατά τη διάρκεια του 1999 και του 2000 χρηματοδοτήθηκε κυρίως από το πρόγραμμα PHARE και από διμερή βοήθεια από τα κράτη μέλη. Μολονότι ορισμένα έργα τα οποία προτάθηκαν για χρηματοδότηση το 2001 προετοιμάσθηκαν με τον παραπάνω τρόπο, ωστόσο, το 2000 ορισμένες υποψήφιες χώρες άρχισαν να χρησιμοποιούν κεφάλαια τεχνικής βοήθειας ISPA για την προετοιμασία των έργων. Μέχρι το τέλος του 2001 είχαν εγκριθεί 30 μέτρα τεχνικής βοήθειας για την προετοιμασία έργων - δεν περιλαμβάνεται η τεχνική βοήθεια για το EDIS - με συνολικό επιλέξιμο κόστος 59,9 εκατομμυρίων ευρώ (το 2001 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε 18 μέτρα τεχνικής βοήθειας με συνολικό επιλέξιμο κόστος 47,9 εκατομμυρίων ευρώ). Τα κεφάλαια αυτά θα χρησιμοποιηθούν για την προετοιμασία επενδυτικών σχεδίων τα οποία θα τεθούν υπόψη της Επιτροπής για την ένταξή τους στη χρηματοδότηση ISPA. Η τεχνική βοήθεια έχει αποτελέσει έναν αποτελεσματικό μηχανισμό υποστήριξης των επενδυτικών έργων που ενισχύονται από το ISPA, μηχανισμό που βοηθά στη διασφάλιση κατασκευής έργων υψηλής ποιότητας, ειδικότερα από πλευράς προετοιμασίας, διαχείρισης και επιπτώσεων. Η δημιουργία μιας σημαντικής σειράς έργων υψηλής ποιότητας είναι αναγκαία για να διασφαλιστεί ότι θα κατατεθεί στην Επιτροπή επαρκής αριθμός κατάλληλων έργων που θα υποβληθούν από το 2002 και πέραν. Η προετοιμασία μιας σημαντικής σειράς έργων δεν είναι αναγκαία μόνο για το ISPA αλλά και για το Ταμείο Συνοχής για εκείνες από τις χώρες δικαιούχους οι οποίες θα ενταχθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση με το πρώτο κύμα. Η κοινοτική βοήθεια για έργα υποδομής παρόμοια με εκείνα που χρηματοδοτούνται από το ISPA θα αυξηθεί σημαντικά με το Ταμείο Συνοχής. Ορισμένες υποψήφιες χώρες έχουν ήδη αρχίσει να χρησιμοποιούν κεφάλαια τεχνικής βοήθειας ISPA για να χρηματοδοτήσουν προκαταρκτικές μελέτες σχετικά με έργα που θα υποβληθούν στο Ταμείο Συνοχής. 1.4. Τεχνική βοήθεια - EDIS Στόχος της Επιτροπής είναι οι χώρες που πιθανόν να ενταχθούν στην ΕΕ το 2004 να λειτουργούν κατά τη διάρκεια του 2003 ως επί το πλείστον κάτω από το διευρυμένο σύστημα αποκεντρωμένης υλοποίησης (EDIS). Οι υποψήφιες χώρες βρίσκονται σήμερα στο πρώτο στάδιο εφαρμογής του EDIS, την "εκτίμηση του χάσματος" (όπως καθορίζεται στο τεύχος 'Οδηγός προς το EDIS για το PHARE και το ISPA') που προτάθηκε στις υποψήφιες χώρες το 2001. Η Επιτροπή διέθεσε στις υποψήφιες χώρες κεφάλαια τεχνικής βοήθειας με σκοπό την προετοιμασία για το EDIS. Τα κεφάλαια αυτά εγκρίθηκαν για τις εθνικές αρχές της Εσθονίας, της Τσεχικής Δημοκρατίας, της Πολωνίας, της Λεττονίας και της Λιθουανίας. Στην περίπτωση της Βουλγαρίας, κατανέμονται τώρα ποσά για τη θεμελίωση του EDIS από το πρόγραμμα PHARE. Πρόσφατα, η Ουγγαρία, η Ρουμανία, η Σλοβακία και η Σλοβενία ζήτησαν παρόμοια κεφάλαια ΤΒ από τα οποία θα επωφεληθούν το 2002. Η βοήθεια αυτή θα στηρίξει επίσης την ισχυροποίηση των δομών υλοποίησης για το Ταμείο Συνοχής. 1.5. Υλοποίηση και πληρωμές Τα έργα που χρηματοδοτεί το ISPA είναι μεγάλα έργα υποδομών που υλοποιούνται σε χρονικό διάστημα πολλών ετών. Τα έργα αυτά απαιτούν κάποιο χρόνο προπαρασκευαστικής εργασίας ώστε να διασφαλιστεί η αποτελεσματική και ορθή υλοποίηση του έργου. Η πραγματική πρόοδος υλοποίησης απαιτεί, όπως και σε κάθε σημαντική δημόσια επένδυση σε υποδομές, πολύ λεπτομερείς προετοιμασίες που συμπεριλαμβάνουν τεύχη διακήρυξης και σχετικές διαδικασίες (με αυστηρή τήρηση των κοινοτικών κανονισμών δημόσιων συμβάσεων). Η προετοιμασία υψηλής ποιότητας τευχών υποβολής προσφορών απαιτεί εξαιρετική εμπειρογνωμοσύνη, η οποία πρέπει να αναπτυχθεί στις υποψήφιες χώρες. Η διαδικασία υποβολής προσφορών για συμβάσεις μεγάλων έργων υποδομής χρειάζεται, στην καλύτερη περίπτωση, εννέα μήνες από τη δημοσίευση της διακήρυξης μέχρι την υπογραφή της συμβάσεως. Επιπλέον, πρέπει να σημειωθεί ότι, νομικά, τα κεφάλαια ISPA άρχισαν να διατίθενται μόλις από τον Ιανουάριο 2000. Για διαχειριστικούς λόγους, μόνο στο τέλος του 2000 η Επιτροπή μπόρεσε να εγκρίνει επίσημα τα πρώτα μέτρα ISPA. Οι δαπάνες για ένα μέτρο ISPA γίνονται επιλέξιμες για χρηματοδότηση από το μέσο μετά την υπογραφή του χρηματοδοτικού μνημονίου από την Επιτροπή (το οποίο συνήθως υπογράφεται την ίδια ημέρα με την απόφαση). Σε αντίθεση με το Ταμείο Συνοχής και τα Διαρθρωτικά Ταμεία, το χρηματοδοτικό μνημόνιο ενός συγκεκριμένου μέτρου θα πρέπει να προσυπογραφεί από τις εθνικές αρχές, οι οποίες με τη σειρά τους είναι υποχρεωμένες να ακολουθήσουν τις αντίστοιχες συνταγματικές διατάξεις των χωρών τους, που σε ορισμένες περιπτώσεις προβλέπουν την κύρωση από το εθνικό κοινοβούλιο. Έχει αποδειχθεί στο παρελθόν ότι οι διαδικασίες αυτές, οι οποίες βρίσκονται καθ' ολοκληρία εκτός των εξουσιών της Επιτροπής, μπορεί να διαρκέσουν μερικούς μήνες. Πληρωμές μπορούν να γίνουν μόνο μετά την προσυπογραφή του χρηματοδοτικού μνημονίου. Συχνά η Επιτροπή έχει ενθαρρύνει τις υποψήφιες χώρες να επιταχύνουν τις διαδικασίες αυτές και ελπίζεται ότι για τα έργα που θα εγκριθούν το 2002, τα χρονικά όρια μεταξύ της απόφασης και του αιτήματος καταβολής της πρώτης δόσεως θα έχουν περιοριστεί σημαντικά. Ύστερα από τα παραπάνω δεν είναι περίεργο το γεγονός ότι οι πρώτες ουσιαστικές πληρωμές, συνολικού ύψους 200 εκατομμυρίων ευρώ, έγιναν μόλις το 2001 καθώς τα πρώτα έργα ISPA είχαν εγκριθεί προς το τέλος του 2000. Οι πληρωμές αυτές περιλαμβάνουν το 21% των κεφαλαίων που είχαν δεσμευτεί το 2000. Οι πληρωμές ISPA το 2001 ήταν κυρίως προκαταβολές που χωρίζονται σε δύο σκέλη: * Το πρώτο σκέλος, συνήθως το 10% της ενίσχυσης ISPA, καταβάλλεται στο εθνικό ταμείο της υποψήφιας χώρας με αίτησή της, κατόπιν της υπογραφής του χρηματοδοτικού μνημονίου. * Το δεύτερο σκέλος, συνήθως ένα επιπλέον 10%, καταβάλλεται όταν εκπληρωθούν ορισμένες αυστηρές προϋποθέσεις του κύκλου υλοποίησης, όπως π.χ, η σύναψη της πρώτης σημαντικής σύμβασης του έργου, συνήθως μιας σύμβασης κατασκευών. Οι προϋποθέσεις αυτές συχνά συνδέονται με μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος (όπως π.χ. η ολοκλήρωση της διαδικασίας δημόσιων ακροάσεων), με τεχνικές διευκρινήσεις και κυρίως με τη θέσπιση των κατάλληλων δομών υλοποίησης και επίβλεψης του έργου. Η καταβολή της δεύτερης δόσης της προκαταβολής σημαίνει πραγματική πρόοδο στην υλοποίηση του έργου. Περαιτέρω ενδιάμεσες πληρωμές γίνονται σύμφωνα με την πρόοδο της υλοποίησης (στους εργολάβους). Ως αποτέλεσμα του πρώιμου σταδίου υλοποίησης, η Επιτροπή έχει γίνει αποδέκτης ενός πολύ περιορισμένου αριθμού αιτημάτων για ενδιάμεσες πληρωμές. Πίνακας 4: Κλίμακα πληρωμών έργων >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Πίνακας 5 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Επί του παρόντος, οι διαδικασίες διαχείρισης των μέτρων που ενισχύονται από κεφάλαια ISPA απαιτούν τον εκ των προτέρων έλεγχο, δηλ. οι αποφάσεις σχετικά με σύναψη συμβάσεων παραλαμβάνονται από την αρχή που είναι υπεύθυνη για τις συμβάσεις και διαβάζονται στην κοινοτική αντιπροσωπεία της χώρας δικαιούχου προς έγκριση. Η ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής εξασφαλίζει την τήρηση επακριβούς στρατηγικής και την παροχή κατά περίπτωση οδηγιών στους συναδέλφους των αντιπροσωπειών (οι οποίοι, σύμφωνα με την πολιτική αποκέντρωσης της Επιτροπής, είναι υπεύθυνοι για τις αποφάσεις που αφορούν στην υλοποίηση των έργων) σχετικά με θέματα συμβάσεων. 2. ΤΕΧΝΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΜΕ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ Γενική επισκόπηση Οι κατανομές οι οποίες προβλέπονται από το κονδύλι Β7-020Α του προϋπολογισμού για το 2001 ανέρχονται σε 19,44 εκατομμύρια ευρώ. Από το ποσό αυτό, η Επιτροπή διέθεσε 12 εκατομμύρια ευρώ για δράσεις που θα εκτελεστούν σε μια περίοδο τριών ετών με προβλεπόμενες εκταμιεύσεις μέχρι το τέλος του 2004 (Πρόγραμμα Δράσης 2001). Επιπλέον, έχει υπογραφεί σύμβαση για την αναθεώρηση των διαδικασιών για αιτήματα που αφορούν σε περιβαλλοντικά έργα. Όπως και το 2000, τα κεφάλαια που δε δεσμεύτηκαν για μέτρα τεχνικής βοήθειας μεταφέρθηκαν στο κονδύλι Β7-020 και διατέθηκαν σε επενδυτικά μέτρα στις χώρες δικαιούχους (ποσό 7.392.169 ευρώ). Οι προτεραιότητες που θέτει το Πρόγραμμα Δράσης περιλαμβάνουν: (i) τη βελτίωση της ποιότητας επιλογής, προετοιμασίας και εκτίμησης έργων. (ii) τη διευκόλυνση της υλοποίησης του έργου. (iii) την εισαγωγή και ενίσχυση της διαδικασίας αποκέντρωσης. (iv) την ανάλυση των μηχανισμών χρηματοδότησης, και (v) την ενίσχυση της επικοινωνίας και της ενημέρωσης. Οι στόχοι των προτεραιοτήτων αυτών είναι μακροπρόθεσμοι, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι οι αντικειμενικοί σκοποί δεν μπορούν να εκπληρωθούν πλήρως σε χρονικό διάστημα ενός έτους. Κατά συνέπεια η Επιτροπή πρότεινε την κάλυψη τριετίας (2001 - 2003) με το παρόν Πρόγραμμα Δράσης. 2.1. Δράσεις το 2001 2.1.1. Πρόγραμμα δράσεων για το 2001 Σύμφωνα με το άρθρο 11 (2) CR 1266/99 που διέπει το συντονισμό των ενισχύσεων στο πλαίσιο της προενταξιακής διαδικασίας, οι δαπάνες που σχετίζονται με την παρακολούθηση των έργων είναι επιλέξιμες για ενίσχυση από τον κοινοτικό προϋπολογισμό. Συνεπώς, η Επιτροπή υπέγραψε χρηματοδοτικά μνημόνια με τις εθνικές αρχές των υποψηφίων χωρών για την παροχή οικονομικής βοήθειας προς κάλυψη ορισμένων οργανωτικών δαπανών των επιτροπών παρακολούθησης. Στις επιλέξιμες δαπάνες περιλαμβάνονται η μετάφραση και η διερμηνεία, η μίσθωση χώρων, η προμήθεια αναγκαίων ηλεκτρονικών μέσων, η κάλυψη των δαπανών μετακίνησης προσώπων από άλλες περιοχές που προσέρχονται σε προγραμματισμένες συσκέψεις, η ενίσχυση για τη διασάφηση των προσανατολισμών παρακολούθησης καθώς και άλλες δαπάνες αναγκαίες για τηn εξασφάλιση της ομαλής λειτουργίας των επιτροπών παρακολούθησης. Το συνολικό ποσό που έχει κατανεμηθεί για τη δράση αυτή είναι 1.000.000 ευρώ. Συμπληρωματική ενίσχυση προς τις αντιπροσωπείες ΕΚ Σε εκτέλεση των μέτρων τεχνικής βοήθειας του 2000 για την ενίσχυση των αντιπροσωπειών, διατέθηκαν πόροι για την πρόσληψη πρόσθετου προσωπικού και για την κάλυψη των σχετικών διαχειριστικών δαπανών. Οι πόροι αυτοί καλύπτουν χρονική περίοδο τριών ετών. Οι δράσεις συνεχίστηκαν το 2001 (βλέπε παρακάτω). Στο πλαίσιο των κεφαλαίων τεχνικής βοήθειας του 2001, διατέθηκαν πρόσθετοι πόροι για την παροχή περιορισμένης τεχνικής βοήθειας και μικρής κλίμακας εμπειρογνωμοσύνης, πόροι που διαχειρίζονται οι επικεφαλής των αντιπροσωπειών. Η τεχνική αυτή βοήθεια εξυπηρετεί τη στήριξη της Επιτροπής με εξωτερική ενίσχυση για μια ευρεία κλίμακα εμπειρογνωμοσύνης περιλαμβανομένης της επαλήθευσης των τευχών για την υποβολή προσφορών, της επίβλεψης των διαδικασιών διαγωνισμού και αξιολόγησης των προσφορών, της προετοιμασίας των συμβάσεων, της επίβλεψης και του ελέγχου της υλοποίησης του έργου, της μικρής κλίμακας και κατά περίπτωση κατάρτισης των αρχών υλοποίησης των δικαιούχων χωρών καθώς και θεμάτων που σχετίζονται με την πληροφόρηση και την επικοινωνία για το ISPA στη συγκεκριμένη χώρα. Συνολικό ποσό για τη δράση αυτή: 3.500.000 ευρώ Σύμβαση πλαίσιο για τις εταιρικές σχέσεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΡΡP) Εξαιτίας της εξειδίκευσης και της πολυπλοκότητας των μορφών ΡΡΡ, η Επιτροπή θα πρέπει να έχει πρόσβαση σε εξειδικευμένους συμβουλευτικούς οίκους. Επομένως, το 2001 υπεγράφη μια πολλαπλή σύμβαση-πλαίσιο με εξειδικευμένους και εύφημους διεθνείς συμβουλευτικούς οίκους που διαθέτουν εμπειρία στην υποβοήθηση χωρών και θεσμών σε ιδιωτικοποιήσεις και παραχωρήσεις. Η σύμβαση, παρόμοια με τις τεχνικές συμβάσεις-πλαίσια που συμφωνήθηκαν το 2000, προβλέπει την κατά περίπτωση κινητοποίηση των κατάλληλων ανθρώπινων πόρων προς υποβοήθηση του προσδιορισμού, της εκτίμησης υλοποίησης και της παρακολούθησης των έργων ΡΡΡ. Η δράση αυτή επιτρέπει στην Επιτροπή να επαφίεται και σε εξωτερικές πηγές για τη διαμόρφωση προσανατολισμών προς αντιμετώπιση των πολύπλοκων θεμάτων που έχουν σχέση με τις μορφές ΡΡΡ όπως: * την επιλογή της καταλληλότερης μορφής ΡΡΡ (ΒΟΤ [κατασκευή, λειτουργία και εκχώρηση], παραχώρηση λειτουργίας, ιδιωτικοποίηση, κλπ). * την επιλογή του εκδοχέα και ιδιώτη εταίρου με σεβασμό στις θεμελιώδεις αρχές της διαφάνειας, της ίσης πρόσβασης και του ανταγωνισμού. * την παροχή συμβουλών και την εξέταση των συμβάσεων παραχώρησης. * την παρακολούθηση της υλοποίησης της μορφής ΡΡΡ με σκοπό τη διασφάλιση της προστασίας των συμφερόντων του δημοσίου και των στόχων της ΡΡΡ. Συνολικό ύψος της σύμβασης: 3.100.000 ευρώ. Σεμινάρια και εκπαιδευτικές συνεδρίες Με σκοπό την εξοικείωση των υποψηφίων χωρών με τις διάφορες πτυχές των εταιρικών σχέσεων δημοσίου και ιδιωτών καθώς και με την ενδοκοινοτική συνεργασία στον τομέα της διαχείρισης και χρηματοδότησης των φορέων κοινής ωφέλειας, το Αυστριακό Ομοσπονδιακό Υπουργείο Γεωργίας, Δασών, Περιβάλλοντος και Διαχείρισης Υδάτων οργάνωσε με την Επιτροπή (ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής και ΓΔ Περιβάλλοντος) κοινό σεμινάριο στη Βιέννη στις 17 και 18 Σεπτεμβρίου 2001 με συμμετοχές από πολλά κράτη τόσο από την Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και από τις υποψήφιες χώρες. Το σεμινάριο απετέλεσε ένα καλό παράδειγμα ανταλλαγής εμπειριών μεταξύ χωρών και παροχής στις υποψήφιες χώρες νέων και χρήσιμων πληροφοριών που εδράζονται σε προηγούμενες εμπειρίες. Κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου ειδικοί και επαγγελματίες από διάφορα κράτη μέλη παρουσίασαν τα μοντέλα συνεργασίας που ισχύουν στις χώρες τους. Από τα μοντέλα που παρουσιάστηκαν διαπιστώθηκαν σημαντικές διαφορές στα ποσοστά συμμετοχής του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα. Στη διάρκεια του σεμιναρίου εκδηλώθηκε σημαντικό ενδιαφέρον σχετικά με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των διαφόρων μορφών οργάνωσης και έγιναν αναλυτικές συζητήσεις σχετικά με τα αίτια της διαφοροποίησης αυτής στην οργάνωση και τη διαχείριση της παροχής βασικών περιβαλλοντικών υπηρεσιών στην Ευρώπη. Ένα σημαντικό μάθημα το οποίο προέκυψε από το παραπάνω σεμινάριο είναι ότι δεν υπάρχει ένα παγκόσμιο εταιρικό μοντέλο και ότι δεν μπορεί να συστηθεί κάποιο παράδειγμα καλής πρακτικής ως η πιο κατάλληλη προσέγγιση για την εξεύρεση εταίρων από τον ιδιωτικό τομέα. Τα άτομα που είναι υπεύθυνα για τη διαχείριση του περιβάλλοντος στις υποψήφιες χώρες έχουν στη διάθεσή τους ένα φάσμα επιλογών για την αύξηση των επενδύσεων και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας, αλλά η κάθε λύση θα πρέπει να είναι προσαρμοσμένη στις ανάγκες και στις ιδιαιτερότητες της συγκεκριμένης χώρας. Συνολικό ύψος της σύμβασης: 77.740 ευρώ. Ποιοτική βελτίωση των αιτημάτων για έργα περιβάλλοντος Έγινε υπογραφή συμβάσεων με εξειδικευμένους φορείς υπηρεσιών με σκοπό τη βελτίωση του περιεχομένου και της ποιότητας των αιτημάτων σχετικά με τον τομέα του ύδατος - ο οποίος λαμβάνει τη μεγαλύτερη ενίσχυση στον τομέα του περιβάλλοντος. Η έμφαση των εργασιών επικεντρώθηκε στα περιβαλλοντικά ζητήματα που σχετίζονται με το σχεδιασμό έργων ύδρευσης. Συνολικό ύψος σύμβασης : 47.831 ευρώ. Δραστηριότητες του Προγράμματος Δράσης που θα εκτελεστούν από το 2002 και μετέπειτα Στις αρχές του 2002, η ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής οργάνωσε πρόσθετες ενημερωτικές εκδηλώσεις που χρηματοδοτήθηκαν από το Πρόγραμμα Δράσης. Τον Ιανουάριο του 2002, η ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής προσκάλεσε τις εθνικές αρχές που συμμετέχουν στις διαδικασίες του ISPA σε ένα "συνέδριο εταίρων ISPA" με σκοπό την αξιολόγηση της εμπειρίας που αποκτήθηκε κατά τη διάρκεια των δύο πρώτων ετών εφαρμογής του μέσου και τον καθορισμό βραχυπρόθεσμων προτεραιοτήτων σχετικά με τον προγραμματισμό και την υλοποίηση, και ειδικότερα όσον αφορά στα ζητήματα οικονομικής διαχείρισης και ελέγχων. Την άνοιξη του 2002, η ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής και η ΓΔ Περιβάλλοντος οργάνωσαν δύο σεμινάρια (στη Ρίγα και στην Πράγα) για να φέρουν σε επαφή ειδικούς που συμμετέχουν στο ISPA με εκείνους τους αρμόδιους για την ύδρευση που φέρουν την ευθύνη υλοποίησης των αντιστοίχων κριτηρίων για το κοινοτικό κεκτημένο. Η συζήτηση εστιάστηκε στις δυνατότητες χρήσης κεφαλαίων ISPA (και μετά την εισδοχή, του Ταμείου Συνοχής) για τις προπαρασκευαστικές εργασίες που απαιτούνται σύμφωνα με τη νέα οδηγία-πλαίσιο για το ύδωρ. Κατά συνέπεια, η εστίαση των εργαστηρίων για την οδηγία-πλαίσιο σχετικά με το ύδωρ επικεντρώθηκε στη διασύνδεση των διαδικασιών του ολοκληρωμένου σχεδιασμού διαχείρισης των λεκανών απορροής των ποταμών, όπως προβλέπεται από την πρόσφατα εγκεκριμένη οδηγία-πλαίσιο για το ύδωρ, με τις διαδικασίες κατανομής κεφαλαίων ISPA προς βελτίωση της ποιότητας του ύδατος στις υποψήφιες χώρες. Στις αρχές του 2002, η ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής υπέγραψε συμβάσεις-πλαίσια για δράσεις πληροφόρησης και δημοσίων σχέσεων για το Ταμείο Συνοχής και τα Διαρθρωτικά Ταμεία όπως επίσης και για το ISPA. Η συνεισφορά του ISPA προήλθε από το Πρόγραμμα Δράσης. 2.1.2. Δράσεις που έχουν ήδη αρχίσει το 2000 και εξελίσσονται * Τοπική τεχνική βοήθεια (αποκέντρωση). Κατά το 2000 κατανεμήθηκαν 7 εκατομμύρια ευρώ για την ενίσχυση των αντιπροσωπειών ΕΚ με εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό. Οι αναλήψεις υποχρεώσεων θα καλύψουν την πληρωμή της ενίσχυσης σε εντόπιο προσωπικό για μια περίοδο τριών ετών. Το 2001 προσλήφθηκαν 40 περίπου άτομα εξειδικευμένα σε τεχνικά θέματα με σκοπό την ενίσχυση των ικανοτήτων των αντιπροσωπειών σε θέματα συμβάσεων και επίβλεψης. * Συμβάσεις-πλαίσιο για εξειδικευμένα τεχνικά καθήκοντα: - Το 2000 υπογράφηκαν δύο συμβάσεις-πλαίσιο και δεσμεύτηκαν πιστώσεις από τον προϋπολογισμό του 2000. Το 2001 διενεργήθηκαν πληρωμές συνολικού ύψους 112.410 ευρώ. - Σύμβαση-πλαίσιο με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕ): το 2000 υπογράφηκε σύμβαση με την ΕΤΕ με την οποία εξασφαλίστηκε η πρόσβαση στην εμπειρογνωμοσύνη του τεχνικού προσωπικού της Τράπεζας για μια περίοδο έξι ετών. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και το Ταμείο Συνοχής έχουν συνάψει παρόμοιες παράλληλες συμβάσεις με την Τράπεζα. Οι αναλήψεις υποχρεώσεων στον προϋπολογισμό για το σκοπό αυτό ήσαν 210.000 ευρώ. * Σεμινάρια σχετικά με την οδηγία για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων: κατά τη διάρκεια του 2001 οργανώθηκαν σεμινάρια με σκοπό τη βελτίωση της πληροφόρησης των εθνικών αρχών σχετικά με τις απαιτήσεις της οδηγίας για την ΕΠΕ (βλέπε τμήμα 3). Για τη δραστηριότητα αυτή το 2001 καταβλήθηκε το ποσό των 33.434 ευρώ. Πίνακας 6: Κατανομές του προϋπολογισμού και πληρωμές για τεχνική βοήθεια - 2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Πίνακας 7: Κατανομές του προϋπολογισμού για τεχνική βοήθεια - 2000 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Ειδικές δράσεις κατά το 2001 3. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ Η χρηστή διαχείριση και η παραγωγική επένδυση των κοινοτικών πόρων που διατίθενται μέσω του μέτρου του ISPA - 7.280 εκατομμύρια ευρώ για τη χρονική περίοδο 2000 έως 2006 ή 1.040 εκατομμύρια ανά έτος (τιμές του 1999) - αποτελεί κοινή υπευθυνότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των υποψηφίων χωρών. Ο κανονισμός ΕΚ 1267/1999 ορίζει [7] ότι οι υποψήφιες χώρες θα πρέπει να έχουν θεσπίσει πριν από την 1η Ιανουαρίου 2002 ένα επαρκές σύστημα διαχείρισης και οικονομικού ελέγχου που να μπορεί να διασφαλίζει: [7] ΕΚ αριθ. 1267/1999 της 21ης Ιουνίου 1999, άρθρο 9(1). - Την κατάλληλη υλοποίηση των ενισχύσεων ISPA. - Το διαχωρισμό των λειτουργιών της διαχείρισης από εκείνη του ελέγχου, και - Ακριβείς δηλώσεις δαπανών που να προκύπτουν από λογιστικά συστήματα που θα εδράζονται σε επαληθεύσιμα αποδεικτικά στοιχεία. Ο κανονισμός απαιτεί επίσης από τις υποψήφιες χώρες να επαληθεύουν ότι τα μέτρα έχουν εκτελεστεί κατάλληλα, να αποτρέπουν τις ανωμαλίες, να τις αντιμετωπίζουν και να ανακτούν τα χρηματικά ποσά που τυχόν χάθηκαν ως αποτέλεσμα κακής διαχείρισης ή αδιαφορίας. Δεδομένου ότι οι κοινοτικοί κανονισμοί δεν εφαρμόζονται απευθείας στις υποψήφιες χώρες, οι παραπάνω απαιτήσεις περιλαμβάνονται και αναλύονται στο παράρτημα ΙΙΙ του κάθε χρηματοδοτικού μνημονίου. Κατά την περίοδο από τον Οκτώβριο 2001 έως τον Ιανουάριο του 2002, η Επιτροπή προέβη σε οικονομικό έλεγχο των συστημάτων όλων των υποψήφιων για το ISPA χωρών με σκοπό να διακριβώσει το βαθμό στον οποίο οι χώρες αυτές έχουν θεσπίσει συστήματα διαχείρισης και οικονομικού ελέγχου που συμμορφώνονται με τις διατάξεις του παραρτήματος ΙΙΙ του χρηματοδοτικού μνημονίου, να αξιολογήσει την επάρκεια των συστημάτων αυτών και να προβεί σε συστάσεις. Τα αποτελέσματα των ελέγχων δείχνουν ότι οι υποψήφιες χώρες έχουν καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες για τη θέσπιση συστημάτων διαχείρισης και ελέγχου και ότι, γενικά, έχουν επιτύχει ικανοποιητική πρόοδο όσον αφορά στην εκπλήρωση των απαιτήσεων του παραρτήματος ΙΙΙ των χρηματοδοτικών μνημονίων. Ωστόσο, πρέπει ακόμη να γίνουν σοβαρά βήματα σε ορισμένους ζωτικούς τομείς για να αντιμετωπιστούν οι γενικές αδυναμίες που μνημονεύονται παρακάτω: * Οι εσωτερικοί οικονομικοί έλεγχοι δε λειτουργούν ακόμη ικανοποιητικά στην πράξη, συχνά εξαιτίας ελλείψεων σε ανθρωπίνους πόρους και εμπειρία. * Σε ορισμένες χώρες δεν είναι σαφές με ποιον τρόπο και από ποιον θα διενεργηθεί έλεγχος σχετικά με δαπάνες τα ποσά των οποίων θα ζητηθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την εξόφληση ενδιάμεσων πληρωμών. * Εμφανίζεται απουσία κατάλληλου διαχωρισμού μεταξύ των λειτουργιών λογιστηρίου, πληρωμών και οικονομικών ελέγχων. * Οι διάφοροι φορείς που μετέχουν στην υλοποίηση ενός έργου χρησιμοποιούν διαφορετικά λογιστικά συστήματα. * Γίνονται πολλές προσθήκες και τροποποιήσεις στα συστήματα διαχείρισης και ελέγχου. Σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει απόλυτη ανάγκη να εκδώσει ο εθνικός εξουσιοδοτημένος εκπρόσωπος ένα πλήρες πακέτο των εγγράφων υλοποίησης που παρέχει πλήρη και ενημερωμένη περιγραφή των συστημάτων διαχείρισης και ελέγχου που χρησιμοποιούνται στις υποψήφιες χώρες. * Υπάρχει έλλειψη στενής συνεργασίας και συντονισμού μεταξύ των διαφόρων φορέων υλοποίησης του ISPA. * Υπάρχει ανάγκη για την ύπαρξη λεπτομερούς εγχειριδίου διαδικασιών για τον κάθε ένα φορέα του ISPA που να περιγράφει όλα τα πρακτικά βήματα για την εκτέλεση των διαφόρων καθηκόντων. * Επισημαίνεται έλλειψη διαδικασιών που να μπορούν να εξασφαλίζουν την κατάλληλη αντιμετώπιση τυχόν ανωμαλιών (πρόληψη / εντοπισμός / ανάκτηση / αναφορά). * Υπάρχει ανάγκη για την ολοκλήρωση συμφωνιών μεταξύ του εθνικά εξουσιοδοτημένου εκπροσώπου και του εξουσιοδοτημένου εκπροσώπου ανά τομέα καθώς και μεταξύ του εξουσιοδοτημένου εκπροσώπου του τομέα και των υπηρεσιών υλοποίησης με τις οποίες θα θεσπίζεται η εκχώρηση αρμοδιοτήτων και τα ζητήματα σύνταξης των εκθέσεων, και * Διαπιστώνεται ανάγκη διαμόρφωσης συστήματος εκτάκτων ελέγχων για την επαλήθευση της επάρκειας των συστημάτων διαχείρισης και ελέγχου και για το δειγματοληπτικό έλεγχο των δαπανών του έργου. Κατά την περίοδο αυτήν οι υποψήφιες χώρες ανταποκρίνονται στις παρατηρήσεις και τις προτάσεις που προέκυψαν από τις εκθέσεις των οικονομικών ελέγχων. Κατά τη διάρκεια του 2002 οι υπηρεσίες οικονομικών ελέγχων της Επιτροπής θα συνεχίσουν το έργο τους. Στους ελέγχους του επόμενου σταδίου θα περιληφθούν αντικείμενα που δεν είχαν συμπεριληφθεί στον πρώτο γύρο ελέγχων, όπως οι διαδικασίες υποβολής προσφορών και σύναψης συμβάσεων και η εποπτεία των τελικών δικαιούχων. Τέλος, κατά τη διάρκεια του 2002 θα ξεκινήσουν οικονομικοί έλεγχοι με στόχο την παροχή επαρκών διασφαλίσεων σχετικά με τη νομιμότητα και την κανονικότητα των δαπανών που έχουν γίνει στις χώρες δικαιούχους. 4. ΒΕΛΤΊΩΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΤΩΝ ΟΔΗΓΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Όλα τα έργα ISPA πρέπει να συμμορφώνονται με τις βασικές αρχές της κοινοτικής πολιτικής για την προστασία του περιβάλλοντος και ειδικότερα με εκείνες που αφορούν προληπτικές δράσεις, επανόρθωση ζημιών στην πηγή και την αρχή "ο ρυπαίνων πληρώνει". Πρέπει επίσης να τονίζεται η υποχρέωση εναρμόνισης της ανάπτυξης ανεξάρτητων υποδομών μέσα στο πλαίσιο ενός ευρύτερου σχεδίου διαχείρισης του περιβάλλοντος. Ένα βασικό στοιχείο περιβαλλοντικής νομοθεσίας το οποίο πρέπει να τηρείται στα έργα μεταφορών και στα έργα περιβάλλοντος αποτελεί η οδηγία 85/337/ΕΟΚ σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΕΠΕ), όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία 97/11/ΕΚ. Η οδηγία αποτελεί τη νομική βάση για την εκτίμηση των πιθανών επιπτώσεων στο περιβάλλον από μεγάλα έργα υποδομών και χρησιμοποιείται ως έγγραφο παραπομπής κατά την αξιολόγηση της συμμόρφωσης των προτεινόμενων έργων στον τομέα αυτόν. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η κατασκευή υποδομών στους τομείς περιβάλλοντος και μεταφορών που είναι επιλέξιμη για ενίσχυση ISPA καλύπτεται γενικά είτε από το παράρτημα Ι (σύμφωνα με το οποίο η εκπόνηση ΕΠΕ είναι υποχρεωτική) είτε από το παράρτημα ΙΙ (σύμφωνα με το οποίο οι εθνικές αρχές είναι εκείνες που θα αποφασίσουν, με βάση προκαθορισμένα κριτήρια, εάν απαιτείται εκπόνηση πλήρους ΕΠΕ) της οδηγίας. Μια σημαντική απαίτηση των οδηγιών της ΕΕ για τις ΕΠΕ αποτελεί η αναγκαία διαβούλευση τόσο με τους ενδιαφερόμενους κατοίκους όσο και με τις αρμόδιες περιβαλλοντικές αρχές. Εξαιτίας της απουσίας στις περισσότερες υποψήφιες χώρες σαφούς νομικής βάσης ευθυγραμμισμένης με τις απαιτήσεις του κοινοτικού κεκτημένου, η Επιτροπή ευθύς εξ αρχής επέμεινε στην τήρηση ορισμένων ελαχίστων προτύπων κατά τη διάρκεια των διαφόρων σταδίων των διαδικασιών εκτίμησης των περιβαλλοντικών προβλημάτων. Με τον τρόπο αυτό, οι περισσότερες χώρες θα έχουν μεν ολοκληρώσει την ενσωμάτωση των οδηγιών σχετικά με τις ΕΠΕ (85/337/ΕΟΚ και 97/11/ΕΚ) κατά τη διάρκεια του 2001, αλλά οι συνεχείς έλεγχοι, η εποικοδομητική συμβολή και η υποστήριξη εκ μέρους της Επιτροπής θα παραμείνουν αναγκαίοι παράγοντες για να διασφαλιστεί η ικανοποιητική εφαρμογή των κανόνων. Οι διαδικασίες εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων είναι πολύπλοκες, όχι μόνο εξαιτίας της τεχνικής φύσης των αναγκαίων μελετών αλλά και εξαιτίας της αναγκαιότητας συντονισμού και συμμετοχής πολλών διαφορετικών παραγόντων, και μπορεί να απαιτήσουν ένα μεγάλο χρονικό διάστημα για την ολοκλήρωσή τους. Συνεπώς, μέσα στο πλαίσιο των εφαρμογών ISPA, ο κατάλληλος χρονισμός και η κατά το δυνατόν πρώιμη έναρξη των διαδικασιών αποτελούν αναγκαίες συνθήκες, γεγονός το οποίο οι υποψήφιες χώρες θα πρέπει να φροντίσουν να βελτιώσουν. Μία άλλη σημαντική πτυχή που συνδέεται με αυτή την ανάλυση των πιθανών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τα έργα ISPA, αποτελεί η αξιολόγηση των δυνητικών επιπτώσεων σε περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές από την άποψη προστασίας της φύσης. Με σκοπό να αποφευχθεί μια μη αντιστρεπτή καταστροφή σε περιοχές των δικαιούχων χωρών που πιθανόν μελλοντικά να ενταχθούν στο δίκτυο NATURA 2000 (σε συνέχεια της εφαρμογής των οδηγιών 79/409/ΕΟΚ σχετικά με την προστασία των αγρίων πτηνών και 92/43/ΕΚ σχετικά με την προστασία των βιοτόπων), απαιτείται επαρκής ανάλυση για το κάθε έργο. Για τη διευκόλυνση της ανάλυσης αυτής, το 2001 η Επιτροπή ετοίμασε μια νέα έκδοση του παραρτήματος Ι του εντύπου αιτήσεως για χρηματοδότηση ISPA. Το παράρτημα περιλαμβάνει τώρα λεπτομερέστερο ερωτηματολόγιο σχετικά με τις δυνητικές επιπτώσεις σε μελλοντικές περιοχές NATURA 2000, σε συμφωνία με την πρακτική που εφαρμόζουν τα κράτη μέλη στο πλαίσιο των έργων του Διαρθρωτικού Tαμείου και του Ταμείου Συνοχής. Για τη διευκόλυνση της κατανόησης των απαιτήσεων που θέτει η οδηγία σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων εκ μέρους των εθνικών αρχών και για την εν συνεχεία βελτίωση της ποιότητας των αιτημάτων χρηματοδότησης, η Επιτροπή χρηματοδότησε μέσα στο 2001 μία σειρά δέκα θεματικών σεμιναρίων. Στόχος υπήρξε η οικοδόμηση επί της εμπειρίας που αποκτήθηκε κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους εφαρμογής του ISPA και η βελτίωση των μεθόδων με τις οποίες οι εθνικές αρχές των δικαιούχων χωρών εκπονούν τις μελέτες εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Στη συνέχεια, τα πορίσματα των σεμιναρίων θα χρησιμοποιούνταν στις φάσεις υποβολής προσφορών και συμβάσεων. Στους ακροατές των σεμιναρίων περιλαμβάνονταν εκπρόσωποι υπουργείων των υποψηφίων χωρών, προσωπικό των υπηρεσιών υλοποίησης (δηλ. των εθνικών φορέων που είναι υπεύθυνοι για την υλοποίηση του έργου) το οποίο διαχειρίζεται τον όλο κύκλο του έργου από τις μελέτες σκοπιμότητας μέχρι τις φάσεις υποβολής προσφορών και σύναψης συμβάσεων καθώς και εκπρόσωποι της Επιτροπής. Σε ορισμένες από τις δραστηριότητες των σεμιναρίων συμμετείχαν και τοπικοί παράγοντες. Ένας διεθνής οίκος συμβούλων παρουσίασε γενικές πληροφορίες σχετικά με την οδηγία της ΕΕ και τις διαδικασίες για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και παράθεσε παραδείγματα από την εμπειρία του τα οποία επέτρεψαν την εκτίμηση της κατάστασης. Παρουσιάστηκαν εξειδικευμένες περιπτώσεις από την εμπειρία των διαδικασιών του Ταμείου Συνοχής. Όπου ήταν δυνατόν, τα σεμινάρια παρακολούθησαν και εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, της Ευρωπαϊκής Τράπεζας για την Ανασυγκρότηση και την Ανάπτυξη και της Διεθνούς Τράπεζας. Τα διεθνή χρηματοπιστωτικά αυτά ιδρύματα δείχνουν έντονο ενδιαφέρον για τη συμμετοχή τους στην υλοποίηση της σειράς έργων του ISPA και στις δέκα υποψήφιες χώρες. 5. ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ Τα μέτρα που ενισχύονται από την Επιτροπή με κεφάλαια ISPA θα πρέπει να είναι συμβατά με τις κοινοτικές πολιτικές. ειδικότερα, θα πρέπει να συμμορφώνονται με τους κανονισμούς για τον ανταγωνισμό και τις δημόσιες συμβάσεις. Τα παραπάνω σχετίζονται πιο συγκεκριμένα με την τήρηση των αρχών που διέπουν την υποβολή προσφορών. Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο, πρέπει να εφαρμόζονται οι αρχές που προβλέπονται στον τίτλο ΙΧ του δημοσιονομικού κανονισμού της 21ης Δεκεμβρίου 1977 αναφορικά με το γενικό προϋπολογισμό των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Επιπλέον, το κάθε χρηματοδοτικό μνημόνιο που υπογράφεται με τη δικαιούχο χώρα για ένα συγκεκριμένο έργο περιλαμβάνει στα παραρτήματά του συγκεκριμένες αναφορές σε λεπτομερείς κανόνες υποβολής προσφορών και σύναψης συμβάσεων. Από τις αρχές του 2001, οι κανονισμοί σχετικά με τις συμβάσεις που είναι υποχρεωμένες να ακολουθούν οι χώρες δικαιούχοι για συμβάσεις υπηρεσιών, εργασιών και προμηθειών αναλύονται λεπτομερώς στον "Πρακτικό οδηγό για τις διαδικασίες συμβάσεων των προγραμμάτων PHARE, ISPA και SAPARD". Ωστόσο, σχετικά με τις συμβάσεις εκτέλεσης έργων ο οδηγός επιτρέπει τη χρήση των όρων και προϋποθέσεων που χρησιμοποιεί η διεθνής συνομοσπονδία συμβούλων μηχανικών (FIDIC). Μόνο στις αρχές του 2001 ορισμένες διαδικασίες έλαβαν εξουσιοδότηση να ολοκληρωθούν σύμφωνα με το προηγούμενο σύστημα αποκεντρωμένης εφαρμογής (DIS). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η χρησιμοποίηση των συμβατικών όρων FIDIC επιτρέπει τη διαφοροποίηση των έργων για τα οποία είναι προτιμότερο να ανατίθεται στον εργολάβο το βάρος του σχεδιασμού και της συνολικής ευθύνης και ο οποίος, επομένως, θα έχει την υποχρέωση να κατασκευάσει το έργο σύμφωνα με ορισμένα κριτήρια εκτέλεσης (συμβατικοί όροι σχεδιασμού και κατασκευής). Οι όροι αυτοί αρμόζουν περισσότερο σε ορισμένα έργα, ιδιαίτερα στον τομέα του περιβάλλοντος. Όλες σχεδόν οι συμβάσεις κατασκευών συνοδεύονται με σύμβαση παροχής υπηρεσιών από ανεξάρτητο επιβλέποντα (στην ορολογία FIDIC: "ο μηχανικός") ο οποίος παρέχει κατάλληλο ανεξάρτητο επαγγελματικό έλεγχο για να διασφαλιστεί η ομαλή και ελεγχόμενη εκτέλεση των εργασιών. 6. ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΝΟΜΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ Κατά το 2001 έγιναν δύο τροποποιήσεις στο νομικό πλαίσιο του ISPA. Οι τροποποιήσεις αυτές αφορούν ουσιαστικά στην καταλληλότητα των ενδιαφερομένων προς υποβολή προσφορών για τις συμβάσεις του ISPA. Κανονισμός του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 2500/2001 [Κανονισμός σχετικά με την προενταξιακή οικονομική ενίσχυση της Τουρκίας και τροποποίηση των Κανονισμών (ΕΟΚ) αριθ. 3906/89, (ΕΚ) αριθ. 1267/1999, (ΕΚ) αριθ. 1268/1999 και (ΕΚ) αριθ. 555/2000]. Ο Κανονισμός του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 2500/2001 της 17ης Δεκεμβρίου 2001 σχετικά με την προενταξιακή οικονομική ενίσχυση της Τουρκίας τροποποιεί τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1267/1999 διευρύνοντας το δικαίωμα συμμετοχής στην υποβολή προσφορών για το ISPA στις χώρες της Κύπρου, της Μάλτας και της Τουρκίας. Το άρθρο 12/3 του Κανονισμού του Συμβουλίου αριθ. 2500/2001 τροποποιεί τον Κανονισμό του Συμβουλίου αριθ. 1267/1999 (Κανονισμός ISPA) με την προσθήκη μιας νέας παραγράφου στο άρθρο 7 με την οποία διευρύνεται το δικαίωμα συμμετοχής σε προσκλήσεις υποβολής προσφορών και συμβάσεων σε φυσικά και νομικά πρόσωπα των παραπάνω χωρών με τους ίδιους όρους που ισχύουν για όλα τα φυσικά και νομικά πρόσωπα τόσο των κρατών μελών όσο και των δικαιούχων χωρών. Ο Κανονισμός αυτός ο οποίος άρχισε να ισχύει την 30η Δεκεμβρίου 2001, τροποποιεί επίσης και τους δύο άλλους προενταξιακούς κανονισμούς για το PHARE και το SAPARD. Η τροποποίηση αυτή του κανονισμού ISPA ισχύει και σε μέτρα που έχουν ήδη εγκριθεί για χρηματοδότηση ISPA μέσω αντίστοιχων τροποποιήσεων των χρηματοδοτικών μνημονίων που έχουν συναφθεί το 2000 και το 2001. Οι παραπάνω τροποποιήσεις των χρηματοδοτικών μνημονίων έγιναν το πρώτο εξάμηνο του 2002. Κανονισμός του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 2382/2001 που τροποποιεί τον Κανονισμό του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 1267/99 σχετικά με τη θέσπιση εργαλείου για τις διαρθρωτικές προενταξιακές πολιτικές. Ύστερα από το πρώτο έτος εφαρμογής του ISPA, προέκυψε η αναγκαιότητα τεχνικών τροποποιήσεων στον Κανονισμό του Συμβουλίου που θέσπιζε το εργαλείο αυτό. Κατά τη διαχείριση του ISPA η Επιτροπή επιζητεί - σύμφωνα με τις αρχές που θέσπισε ο αντίστοιχος κανονισμός - τη συγχρηματοδότηση εκ μέρους διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων (IFI). Η συγχρηματοδότηση αυτή βελτιώνει σημαντικά την ποιότητα της προετοιμασίας των έργων (εκτίμηση IFI), ενισχύει τη μόχλευση που πηγάζει από τις κοινοτικές πιστώσεις και διασφαλίζει καλύτερα την αποτελεσματική υλοποίηση. Ωστόσο, η πλειονότητα των τραπεζών αυτών (και ειδικότερα η ΕΤΑΑ, η Διεθνής Τράπεζα, η Σκανδιναβική Τράπεζα Επενδύσεων κ.α.) είναι υποχρεωμένες να εφαρμόζουν για πολίτες τρίτων χωρών διαδικασία ανοικτής δημόσιας υποβολής προσφορών, διαδικασία που δε συμβιβάζεται με τις διατάξεις του δημοσιονομικού κανονισμού που διέπει το γενικό προϋπολογισμό των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Ως αποτέλεσμα, υπάρχει ο σοβαρός κίνδυνος η συγχρηματοδότηση αυτή να μη θεωρηθεί ως συμπληρωματική της ενίσχυσης ISPA (ή ως επιλέξιμη αντίστοιχή της). Δεδομένων των περιορισμένων οικονομικών δυνατοτήτων τους, οι αιτούσες χώρες διαθέτουν σημαντικές δυνατότητες προσφυγής στις διεθνείς τράπεζες προς εξεύρεση των αναγκαίων αντίστοιχων ποσών της χρηματοδότησης ISPA. Συνεπώς, η αδυναμία συγχρηματοδότησης εκ μέρους των διεθνών τραπεζών με τη μορφή δαπανών επιλέξιμων από το ISPA θέτει σε κίνδυνο τη χρηματοδοτική διάρθρωση και κατ' ακολουθία την υλοποίηση ενός υψηλού ποσοστού των έργων που υποβάλλονται για έγκριση στο ISPA. Για την επίλυση του προβλήματος αυτού έγινε συμπερίληψη διάταξης στον κανονισμό ISPA με την οποία επιτρέπεται, σύμφωνα με το άρθρο 114, παρ. 2 του δημοσιονομικού κανονισμού που διέπει το γενικό προϋπολογισμό των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, να συμμετέχουν στην υποβολή προσφορών για έργα χρηματοδοτούμενα από τον κοινοτικό προϋπολογισμό, τα οποία λαμβάνουν εξωτερική ενίσχυση, και πολίτες τρίτων χωρών. Η τροποποίηση αυτή επιτρέπει επίσης να θεωρείται ως επιλέξιμη κατά τον κανονισμό ISPA η αντίστοιχη χρηματοδότηση που χορηγείται από διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα σε κάθε περίπτωση όπου η χρηματοδότηση αυτή είναι αναντικατάστατη για τη συγχρηματοδότηση του συγκεκριμένου έργου ISPA ακόμη και όταν προέρχεται από διαδικασίες δημόσιας υποβολής προσφορών ανοικτής σε τρίτες χώρες (σύμφωνα με τους κανονισμούς οι οποίοι δεσμεύουν τα παραπάνω χρηματοπιστωτικά ιδρύματα). Η Επιτροπή εξετάζει τα αντίστοιχα μέτρα σε μια κατά περίπτωση βάση και εκεί όπου δικαιολογείται εφαρμόζει την απόκλιση που προβλέπεται στο άρθρο 6α(2) του κανονισμού ISPA όπως τροποποιήθηκε. Όταν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέτασε την πρόταση της Επιτροπής για την τροποποίηση του κανονισμού του ISPA αναφορικά με τους κανόνες επιλεξιμότητας στις περιπτώσεις συγχρηματοδότησης από IFI, η γνώμη του ήταν ευνοϊκή αλλά με πρόταση ορισμένων τροπολογιών αναφορικά με το δημοσιονομικό έλεγχο και το χειρισμό των ανωμαλιών. Η Επιτροπή αποδέχθηκε τις ανησυχίες του Κοινοβουλίου, τις οποίες συμμερίζεται απολύτως, και κατά την αποδοχή των τροπολογιών από το Συμβούλιο εξέδωσε δήλωση στην οποία επιβεβαιώνει την ενδυνάμωση των συνθηκών καταπολέμησης της απάτης και των ανωμαλιών, συνθήκες οι οποίες ήδη προβλέπονται στα χρηματοδοτικά μνημόνια. Σε συνέχεια του αιτήματος αυτού, το 2002 η Επιτροπή αναθεώρησε το σχετικό παράρτημα του χρηματοδοτικού μνημονίου ώστε να το ευθυγραμμίσει πληρέστερα με τις διατάξεις του σχεδίου κανονισμού της Επιτροπής [8] με το οποίο καθορίζονται λεπτομερείς κανόνες όσον αφορά στα συστήματα διαχείρισης και ελέγχου για βοήθεια η οποία χορηγείται από τα Ταμεία Συνοχής και τις διαδικασίες οικονομικών διορθώσεων στη βοήθεια αυτή. Με τις τροποποιήσεις αυτές, οι οποίες θα αρχίσουν να ισχύουν το 2002, η Επιτροπή θα ενδυναμώσει τις διατάξεις σχετικά με τα συστήματα οικονομικής διαχείρισης και ελέγχου και με τις εκθέσεις περί ανωμαλιών, αλλά θα μειώσει επίσης τη διαφορά που υφίσταται μεταξύ του ISPA και του Ταμείου Συνοχής. Με τη μείωση της αποστάσεως μεταξύ των δύο αυτών χρηματοδοτικών εργαλείων η Επιτροπή θα επιτύχει ένα πρόσθετο όφελος που με την εισδοχή θα διευκολύνει τη μετάβαση από το ISPA στο Ταμείο Συνοχής. [8] ΣΧΈΔΙΟ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΎ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΉΣ ΜΕ ΤΟ ΟΠΟΊΟ ΟΡΊΖΟΝΤΑΙ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΊΣ ΚΑΝΌΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΉ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΎ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΊΟΥ (ΕΚ) ΑΡΙΘ. 1164/94 ΌΣΟΝ ΑΦΟΡΆ ΤΑ ΣΥΣΤΉΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΛΈΓΧΟΥ ΓΙΑ ΒΟΉΘΕΙΑ ΠΟΥ ΧΟΡΗΓΕΊΤΑΙ ΑΠΌ ΤΟ ΤΑΜΕΊΟ ΣΥΝΟΧΉΣ ΚΑΘΏΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΕΣ ΓΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΈΣ ΔΙΟΡΘΏΣΕΙΣ ΣΤΗ ΒΟΉΘΕΙΑ ΑΥΤΉ. 7. ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ "EDIS" (ΔΙΕΥΡΥΜΕΝΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ) Το άρθρο 12 (2) του Κανονισμού 1266/1999, παραχωρεί στην Επιτροπή το δικαίωμα να εξουσιοδοτεί τις υπηρεσίες υλοποίησης των υποψηφίων χωρών για τη διαχείριση της ενίσχυσης σε αποκεντρωμένη βάση και να παραβλέπει την απαίτηση για την εκ των προτέρων έγκριση των διαδικασιών υποβολής προσφορών και συμβάσεων. Η διαδικασία αυτή είναι γνωστή ως EDIS (διευρυμένο σύστημα αποκεντρωμένης υλοποίησης). Η άσκηση αυτού του δικαιώματος από την Επιτροπή υπόκειται στην προϋπόθεση ικανοποίησης από την(ις) αρμόδια(ες) υπηρεσία(ες) υλοποίησης ορισμένων συγκεκριμένων όρων και κριτηρίων. Οι προϋποθέσεις αυτές καλύπτουν ιδιαίτερα τον αποτελεσματικό εσωτερικό έλεγχο, μια ανεξάρτητη λειτουργία λογιστικών ελέγχων, ένα ικανοποιητικό σύστημα λογιστικών και οικονομικών εκθέσεων, επαρκή στελέχωση και σεβασμό της αρχής του διαχωρισμού των εξουσιών. Επιπλέον, οι εθνικοί κανονισμοί συμβάσεων θα πρέπει να έχουν εγκριθεί από την Επιτροπή, όπως προβλέπουν οι διατάξεις του Τίτλου ΙΧ του Δημοσιονομικού Κανονισμού. Το Δεκέμβριο του 2000 η Επιτροπή απέστειλε στις υποψήφιες χώρες έγγραφο με τίτλο "Προετοιμασία για τη εκτεταμένη αποκέντρωση των προγραμμάτων ISPA και PHARE" με το οποίο καθορίζονται προσανατολισμοί και λίστες ελέγχων για την υποβοήθηση των προσπαθειών κάλυψης των απαιτήσεων του EDIS. Το 2001 η Επιτροπή συνέταξε ένα ακόμη έγγραφο με το οποίο παρέχονται λεπτομερέστερες εξηγήσεις των διαδικαστικών σταδίων που οδηγούν στο EDIS. Το έγγραφο αυτό που τιτλοφορείται "Οδηγός EDIS για το ISPA και το ΡHARE" συζητήθηκε με τις υποψήφιες χώρες και διανεμήθηκε στην τελική του μορφή τον Οκτώβριο του 2001. Με το έγγραφο αυτό καθορίζονται τα τέσσερα στάδια: εκτίμηση του χάσματος / γεφύρωση του χάσματος / αξιολόγηση της συμμόρφωσης και / προετοιμασία για την απόφαση της Επιτροπής. Για τα τρία πρώτα στάδια του ISPA υπάρχει διαθέσιμη τεχνική βοήθεια. Μέχρι το τέλος του 2001 είχαν ληφθεί πέντε αποφάσεις χορήγησης τεχνικής βοήθειας (Εσθονία, Τσεχική Δημοκρατία, Πολωνία, Λεττονία, Λιθουανία) ενώ άλλες τέσσερις βρισκόταν σε αναμονή έγκρισης. Ενώ οι υποψήφιες χώρες ενθαρρύνονται σοβαρά και υποστηρίζονται για να προχωρήσουν προς την κατεύθυνση του EDIS, σε κάθε περίπτωση δε θα πρέπει να λησμονείται ότι οι ίδιες είναι υπεύθυνες για τη θέσπιση συστημάτων οικονομικών ελέγχων και διαχείρισης όπως προβλέπεται στο άρθρο 9 του Κανονισμού 1267/1999 (βλέπε τμήμα 6). 8. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ Όλα τα έργα ISPA υπόκεινται στις διατάξεις του κανονισμού ISPA και των χρηματοδοτικών συμφωνιών για κάθε μέτρο ISPA, αναφορικά τόσο με την παρακολούθησή του όσο και με την αξιολόγησή του. Η πρόοδος της υλοποίησης επιτηρείται συστηματικά κατά τακτά χρονικά διαστήματα από τις υπηρεσίες της Επιτροπής, ιδιαίτερα μέσω των επιτροπών παρακολούθησης. Οι επιτροπές αυτές συγκαλούνται από τις εθνικές αρχές δύο φορές το έτος. Τα στατιστικά δεδομένα που αφορούν την κατασκευαστική και την οικονομική πρόοδο του έργου αποτελούν χρήσιμους δείκτες για την εκτίμηση της αποτελεσματικότητας της υλοποίησης, επιπροσθέτως δε συμβάλλουν στην αξιολόγηση των ευρύτερων οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων του ISPA. Ο εθνικός συντονιστής ISPA (NIC) είναι υπεύθυνος για την οργάνωση των επιτροπών παρακολούθησης. Στις κυριότερες ευθύνες της επιτροπής περιλαμβάνονται: * η παρακολούθηση του συνόλου της υλοποίησης των έργων ISPA στη χώρα. * η παρακολούθηση της υλοποίησης του κάθε έργου ISPA στη δικαιούχο χώρα. η παρακολούθηση αυτή χρησιμοποιεί κατασκευαστικούς και οικονομικούς δείκτες. * η εξέταση των εκθέσεων προόδου και η έγκριση των ετήσιων εκθέσεων προόδου. * οι προτάσεις (προς υποβολή στην Επιτροπή) σχετικά με οποιεσδήποτε προσαρμογές των ποσών και των συνθηκών που τυχόν απαιτούνται επί τη βάσει των πορισμάτων της παρακολούθησης, και * η απόφαση, με τη σύμφωνη γνώμη της Επιτροπής, αναφορικά με τυχόν πρόσθετες ευθύνες της επιτροπής. Οι πρώτοι δύο γύροι συνεδριάσεων των επιτροπών παρακολούθησης οργανώθηκαν το 2001 σε όλες τις υποψήφιες χώρες. Περιλήψεις των πορισμάτων των συνεδριάσεων κοινοποιήθηκαν στην επιτροπή διαχείρισης του ISPA. 9. ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ Ο Κανονισμός του ISPA θέτει ανώτατα όρια στη συμβολή των κεφαλαίων ISPA για την υλοποίηση έργων. Η κοινοτική ενίσχυση μπορεί να φτάσει μέχρι το 75% της δημόσιας δαπάνης. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις η ενίσχυση μπορεί να φτάσει το 85% ή ακόμη το 100% για έργα τεχνικής βοήθειας πρωτοβουλίας της Επιτροπής. Το ύψος της ενίσχυσης μειώνεται κατά το ποσό της διαθέσιμης συγχρηματοδότησης (καθώς και από την πιθανότητα εσόδων ως αποτέλεσμα τη επένδυσης). Τις πηγές συγχρηματοδότησης αποτελούν ουσιαστικά η συμβολή του εθνικού προϋπολογισμού ή οι δημοτικοί πόροι (συνήθως στις περιπτώσεις περιβαλλοντικών έργων). Η ΕΤΕ και τα άλλα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, ιδιαίτερα η ΕΤΑΑ, συνεχίζουν να παραμένουν σημαντικοί εταίροι στην παροχή συγχρηματοδότησης. Ένα πρόσθετο πλεονέκτημα που προκύπτει από τη συγχρηματοδότηση με τους διεθνείς αυτούς δανειστικούς οργανισμούς είναι βέβαια η εμπειρία τους στην υλοποίηση έργων. Η Επιτροπή συναντάται τακτικά με τα δύο προαναφερόμενα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα τόσο για τη συζήτηση και το συντονισμό ζητημάτων πολιτικής που σχετίζονται με τον προγραμματισμό και την υλοποίηση των έργων, όσο και για τη συζήτηση σε επίπεδο χώρας. Όσον είναι δυνατόν, οργανώνονται μικτές αποστολές αναγνώρισης και εκτίμησης έργων για τους τομείς και τα έργα εκείνα όπου κρίνεται ότι υπάρχουν δυνατότητες συγχρηματοδότησης. Κατά τη διάρκεια του 2001 υλοποιήθηκε ένας αριθμός παρόμοιων αποστολών. Κατά τη διάρκεια του 2001, ο μέσος όρος της επιχορήγησης ήταν περίπου 64% για το σύνολο των έργων (σχεδόν ο ίδιος όπως και το 2000), επιτυγχάνοντας με τον τρόπο αυτό σημαντική μόχλευση ήδη από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του ISPA. Το πραγματικό ποσοστό συγχρηματοδότησης για έργα μεταφορών ποικίλλει από 44% για ένα σιδηροδρομικό έργο στη Λιθουανία μέχρι 75%. Για έργα που αφορούν στο περιβάλλον, οι επιχορηγήσεις ποικίλλουν από 47% για ένα έργο ύδρευσης και επεξεργασίας λυμάτων στη Λιθουανία μέχρι 75%. Όπως και το 2000, δεν υπήρξαν έργα που έλαβαν επιχορήγηση 85% (ωστόσο αυτό το υψηλότερο ποσοστό ίσχυσε σε ορισμένα έργα τεχνικής βοήθειας). Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕ) Τα αποτελέσματα των δύο πρώτων ετών συνεργασίας μεταξύ ISPA και ΕΤΕ ήσαν πολύ θετικά Η συνεργασία αυτή έλαβε χώρα σε δύο διαφορετικά επίπεδα. Πρώτο, στη διάρκεια των δύο πρώτων ετών λειτουργίας του ISPA, οργανώθηκαν συναντήσεις συντονισμού ώστε να οργανωθεί το πλαίσιο εργασίας και να αρχίσει να ισχύει η συμφωνία συνεργασίας (που υπογράφηκε το 2000). Στόχος της συμφωνίας ήταν να τεθεί η βάση για την επιτυχή συνεργασία μεταξύ Επιτροπής και ΕΤΕ με σκοπό να καθοριστεί ο καλύτερος τρόπος συνδυασμού των επιχορηγήσεων ISPA με τα δάνεια της ΕΤΕ. Κύριο στόχο απετέλεσε η μεγιστοποίηση της μόχλευσης των κοινοτικών επιχορηγήσεων και η συγκεκριμένη στόχευση των πόρων του κοινοτικού προϋπολογισμού προς την κατεύθυνση των έργων εκείνων που απαιτούν μεγάλη επιχορήγηση. Δεύτερο, σε επίπεδο έργων, η ανταλλαγή πληροφοριών έγινε σε πρώιμο στάδιο της διαδικασίας αναγνώρισης του έργου ώστε να καθοριστούν οι δυνατές προτάσεις για συγχρηματοδότηση. Η συνεργασία με την ΕΤΕ είχε ως αποτέλεσμα την από κοινού χρηματοδότηση ορισμένων έργων κατά το 2001 (βλέπε πίνακα 8). Στις περιπτώσεις αυτές, οι προτάσεις που υποβάλλονται από τις υποψήφιες χώρες αξιολογούνται από αμφότερα τα ιδρύματα και τα πορίσματα εξετάζονται από κοινού κατά τη διαδικασία εκτίμησης. Ωστόσο, σ´ αυτό το σημείο είναι σημαντικό να σημειωθούν ορισμένες αρχικές δυσχέρειες στην επίτευξη αυτής της αποτελεσματικής συνεργασίας μεταξύ ISPA και ΕΤΕ. Στις δυσχέρειες αυτές περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η πολυπλοκότητα των διαδικασιών τόσο του ISPA όσο και της ΕΤΕ, το πρόβλημα του συγχρονισμού όταν οι διαδικασίες λήψης αποφάσεων δεν εξελίσσονταν παράλληλα στα δύο ιδρύματα και η ανάγκη έγκαιρης συνεργασίας της χώρας δικαιούχου και με τα δύο ιδρύματα ώστε να αριστοποιήσει τη χρήση των πόρων τόσο της Τράπεζας όσο και της Επιτροπής για τα έργα της. Στην περίπτωση των έργων που δε συγχρηματοδοτούνται από την ΕΤΕ, η συμφωνία συνεργασίας προβλέπει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να καλεί την ΕΤΕ τόσο για την παροχή συμβουλών όσο και για τη συμμετοχή της στην αξιολόγηση ορισμένων έργων του ISPA. Το γεγονός αυτό δίνει στην Επιτροπή τη δυνατότητα να επωφελείται από την τεχνική υποστήριξη της ΕΤΕ. Κατά τη διάρκεια του 2000 και του 2001, ζητήθηκαν από την ΕΤΕ 19 "πρώτες αντιδράσεις" (βλέπε πίνακα 9). Πίνακας 8: Έργα ISPA 2001 που συγχρηματοδοτούνται από την ΕΤΕ >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Πίνακας 9: Κατάλογος "πρώτης αντίδρασης" της ΕΤΕ εντός της συμβάσεως-πλαισίου Έτη 2000-2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ) Οι καλές σχέσεις συνεργασίας που καθιερώθηκαν εξαρχής μεταξύ ΕΤAΑ και ISPA συνεχίστηκαν και το 2001. Έγιναν τακτικές ανταλλαγές πληροφοριών και συναντήσεις συντονισμού, συνεχίστηκε η εναρμόνιση των προσεγγίσεων αναφορικά με την εκτίμηση έργων και έγιναν λεπτομερείς συζητήσεις για ζητήματα μεθοδολογίας. Η Επιτροπή γνώριζε από το 2000 ότι θα έπρεπε να τροποποιήσει τον κανονισμό του ISPA ώστε να δώσει τη δυνατότητα στις δαπάνες που χρηματοδοτούνται από την ΕΤΑΑ να θεωρηθούν ως ισοδύναμες επιλέξιμες δαπάνες. Η τροποποίηση αυτή ολοκληρώθηκε τον Δεκέμβριο του 2001 διασφαλίζοντας με τον τρόπο αυτό ότι τα έργα θα μπορούν να χρηματοδοτηθούν από συνδυασμούς κεφαλαίων ISPA και δανείων της ΕΤΑΑ (βλέπε κεφάλαιο 7). Η εξειδίκευση της ΕΤΑΑ στη διαμόρφωση συνδυασμών χρηματοδότησης από επιχορήγηση και δάνειο, συμπεριλαμβανομένης της διευθέτησης εταιρικών σχέσεων δημοσίου-ιδιωτών, συνέχισε να είναι χρήσιμη στην προετοιμασία έργων που ενισχύονται από το ISPA. Η ΕΤΑΑ μπορεί να χορηγεί απευθείας δάνεια σε δήμους και εταιρείες κοινής ωφέλειας χωρίς την ανάγκη κυριαρχικών εγγυήσεων, γεγονός το οποίο προσθέτει μία επιπλέον πτυχή στην ευελιξία συνεργασίας με το ISPA. Ο αριθμός των έργων που θα συγχρηματοδοτήσουν το ISPA και η ΕΤΑΑ διαφέρει ριζικά από τομέα σε τομέα και από χώρα σε χώρα. Τα έργα στα οποία συνεργάστηκαν το ISPA και η ΕΤΑΑ κατά το 2001 παρουσιάζονται παρακάτω: Πίνακας 10: Έργα ISPA 2001 που συγχρηματοδοτήθηκαν από την ΕΤΑΑ >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Λοιπά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα Κατά το 2001 έγινε και πάλι ανταλλαγή πληροφοριών με τις σκανδιναβικές τράπεζες και τα άλλα ιδρύματα. Η συνεργασία με τη Σκανδιναβική Τράπεζα Επενδύσεων (NIB) και με τη Σκανδιναβική Εταιρεία Περιβαλλοντικής Χρηματοδότησης (NEFCO) είχε ως αποτέλεσμα την από κοινού χρηματοδότηση τριών έργων στη Λεττονία. Τα έργα αυτά έχουν συνολικό ύψος δαπάνης 94,94 εκατομμυρίων ευρώ, στην οποία η ΝΙΒ συμμετέχει με 3,411 εκατομμύρια και η NEFCO με 3,116 εκατομμύρια ευρώ. Η Σουηδική Υπηρεσία Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας (SIDA) χρηματοδοτεί μια παράλληλη διπλή διευθέτηση με την εταιρεία στερεών αποβλήτων της περιφέρειας Liepaja της Λεττονίας. Ενισχύθηκε επίσης και η προετοιμασία των ακόλουθων έργων στη Λιθουανία: από τη SIDA η εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων του Kaunas, από το Υπουργείο Περιβάλλοντος της Φινλανδίας η επεξεργασία αποβλήτων στο Klaipeda και από τη DEPA η επεξεργασία λυμάτων του Vilnius. Πίνακας 11: Έργα ISPA που συγχρηματοδοτήθηκαν από την NIB και την NEFCO >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Επιπλέον, υπάρχει ένα έργο στη Λεττονία στο οποίο γίνεται παράλληλη συγχρηματοδότηση με τη Διεθνή Τράπεζα (2,378 εκατομμύρια ευρώ - στερεά απόβλητα της Liepaja). Εταιρικές σχέσεις δημοσίου-ιδιωτών Μια πιθανή λύση για την κινητοποίηση πρόσθετων κεφαλαίων είναι η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στην παροχή υπηρεσιών του δημοσίου. Αυτό αποτελεί έναν από τους λόγους για τους οποίους ορισμένες χώρες αρχίζουν τώρα να χρησιμοποιούν συμφωνίες εταιρικών σχέσεων δημοσίου και ιδιωτικού τομέα (PPP). Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας για τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στις διαδικασίες του ISPA αποτελεί η εμπειρία που μπορούν να προσφέρουν γνωστοί διεθνείς φορείς εκμετάλλευσης και εταιρείες κοινής ωφέλειας. Συνεπώς, οι μορφές PPP γενικά βελτιώνουν τόσο τη λειτουργική όσο και τη διοικητική αποτελεσματικότητα. Η τάση αυτή έχει αυξηθεί καθώς οι μικρού και μεσαίου μεγέθους πόλεις πρέπει να συμμορφωθούν προς την κοινοτική νομοθεσία σχετικά με την καλύτερη ποιότητα πόσιμου ύδατος, την αποτελεσματικότερη επεξεργασία των υγρών αποβλήτων και των καλύτερη διαχείριση των αποβλήτων γενικότερα. Αλλά και στον τομέα των μεταφορών, η συμμετοχή ιδιωτών εταίρων στη λειτουργία, τη διαχείριση και τις επενδύσεις εξελίσσεται σε σημαντικό παράγοντα. Οι μορφές, συνεπώς, PPP αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη βαρύτητα στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του ISPA. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες καταστάσεις όπου δημιουργείται το ερώτημα σχετικά με το πόσο μακριά μπορεί να φτάσει η επιχορήγηση ISPA σε καταστάσεις ιδιωτικοποίησης με τις επιπλοκές παραχωρήσεων που ήδη έχουν γίνει χωρίς τις απαραίτητες εγγυήσεις διαφάνειας και δικαιοσύνης. Ένα πρόσθετο ζήτημα είναι ότι το ISPA δεν πρέπει να υποκαθιστά τους ιδιώτες εταίρους και πρέπει να παραμένει πραγματικά "συμπληρωματικό". Στην περίπτωση των υποψηφίων χωρών, είναι γεγονός ότι υπάρχει ανάγκη παροχής συμβουλών στους δήμους και στους άλλους δημόσιους οργανισμούς που επιζητούν συμφωνίες εταιρικών σχέσεων με τον ιδιωτικό τομέα. Αναγνωρίζεται ότι υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες μπορεί να παρουσιαστεί ο κίνδυνος να εισπραχθούν τα οφέλη επιχορήγησης του ISPA από μια ιδιωτική εταιρεία και όχι από το δημόσιο εταίρο, π.χ. στην περίπτωση που η εθνική αρχή έχει προβεί στην ιδιωτικοποίηση περιουσιακών στοιχείων έχοντας υπόψη ότι ο ιδιώτης επενδυτής προχωρεί στην επένδυση προς το σκοπό συμμόρφωσης με την περιβαλλοντική νομοθεσία ή τον εκσυγχρονισμό. Υπάρχει ο κίνδυνος ότι οι επενδύσεις αυτές έχουν ήδη συνυπολογιστεί στην τιμή πώλησης και επομένως η παροχή επιχορήγησης από το ISPA θα σημαίνει ουσιαστικά ότι η επένδυση έχει πληρωθεί δύο φορές. Όλες οι υπηρεσίες υλοποίησης στις χώρες δικαιούχους θα πρέπει να ακολουθούν τις κοινοτικές αρχές σχετικά με τις διαδικασίες δημοσίων συμβάσεων στον τομέα των ΡΡΡ για έργα που συγχρηματοδοτούνται από κεφάλαια ISPA. Οι έντονες αδυναμίες των ρυθμιστικών αρχών των δικαιούχων χωρών έχουν ήδη μνημονευθεί ως ένας παράγοντας κινδύνου έναντι της ολοκληρωτικά απορυθμισμένης προσέγγισης στις αγορές: κατά τη διάρκεια της υλοποίησης μιας συμβάσεως παραχώρησης η ισορροπία των δυνάμεων μπορεί να αποβεί ολοκληρωτικά υπέρ του παραχωρησιούχου. Από άποψη χειρισμού των παραμέτρων της σύμβασης όπως π.χ. οι δασμοί, η κατάσταση αυτή μπορεί να γίνει πολύ επικίνδυνη εάν οι ρυθμιστικές αρχές δε διαθέτουν την απαιτούμενη εμπειρία και τις ικανότητες για να αντιμετωπίσουν την πολυπλοκότητα και τις μεταβολές που συνδέονται με τις καταστάσεις αυτές. Για να αντιμετωπιστούν οι παραπάνω αδυναμίες, η Επιτροπή ενεργοποίησε το 2001 μια σύμβαση-πλαίσιο ύψους 3,1 εκατομμυρίων ευρώ κατόπιν ανοικτού διεθνούς διαγωνισμού για την ανάλυση, την παροχή συμβουλών και την υποβοήθηση της Επιτροπής και των δημόσιων αρχών στην αντιμετώπιση ζητημάτων ΡΡΡ που έχουν σχέση με τα έργα ISPA (βλέπε πίνακα 6). 10. ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΠΡΟΕΝΤΑΞΙΑΚΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ Όπως προβλέπει ο Κανονισμός του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 1266/1999 ο οποίος συντονίζει την προενταξιακή βοήθεια, η Επιτροπή διασφαλίζει το στενό συντονισμό μεταξύ των τριών προενταξιακών εργαλείων, του PHARE, του SAPARD και του ISPA. Σε τήρηση των διατάξεων του Κανονισμού αυτού, η επιτροπή διαχείρισης του PHARE παίζει ένα σημαντικό ρόλο στο γενικό συντονισμό των τριών προενταξιακών εργαλείων. Συντονισμός με τη μικτή επιτροπή παρακολούθησης (PHARE) Η μικτή επιτροπή παρακολούθησης φέρει την ευθύνη για το συντονισμό της παρακολούθησης του κάθε ενός προενταξιακού εργαλείου (PHARE, SAPARD, ISPA) και για την εκτίμηση της συνολικής προόδου των ενισχύσεων που χρηματοδοτούνται από την Κοινότητα στις δικαιούχους χώρες. Τα πρακτικά της επιτροπής παρακολούθησης του ISPA κοινοποιούνται στη μικτή επιτροπή η οποία μπορεί να προβαίνει σε συστάσεις προς την επιτροπή ISPA ή προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή όταν χρειάζεται. Οι συνεδριάσεις της επιτροπής παρακολούθησης του ISPA συμπίπτουν, όποτε είναι δυνατό, με τις συνεδριάσεις της μικτής επιτροπής. Συντονισμός εντός του πλαισίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Εντός της Επιτροπής και από το Μάρτιο του 2000, έχουν γίνει τακτικές συνεδριάσεις μιας διϋπηρεσιακής συντονιστικής επιτροπής στην οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι όλων των ενδιαφερόμενων υπηρεσιών της Επιτροπής (διεύρυνση, γεωργία, περιφερειακή πολιτική, προϋπολογισμός, υγεία και προστασία του καταναλωτή και νομική υπηρεσία). Η ημερήσια διάταξη για τις συνεδριάσεις του 2001 και των πρώτων μηνών του 2002 περιελάμβανε θέματα διαχείρισης και δημοσιονομικού ελέγχου, συμβάσεων, ανασκόπησης της πορείας προς το EDIS καθώς και ζητήματα που έχουν σχέση με τη μετάβαση στα Διαρθρωτικά Ταμεία και το Ταμείο Συνοχής. Συντονισμός με τις αντιπροσωπείες των ΕΚ Οι υπηρεσίες της Επιτροπής (διεύρυνση, εξωτερικές σχέσεις και περιφερειακή πολιτική) οργάνωσαν περιοδικές συναντήσεις με τους ειδικούς των αντιπροσωπειών ΕΚ που χειρίζονται την υλοποίηση του PHARE και του ISPA για την εξέταση ζητημάτων προγραμματισμού και υλοποίησης και ιδιαίτερα εκείνων που σχετίζονται με την υποβολή προσφορών και τις συμβάσεις. Επί του παρόντος - πριν από την εφαρμογή του EDIS - οι αντιπροσωπείες των ΕΚ είναι υπεύθυνες για την εκ των προτέρων έγκριση των τευχών υποβολής προσφορών, τις επιτροπές αξιολόγησης, τις συμβάσεις, την πληροφόρηση και την επικοινωνία. 11. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ Εκπονήθηκε πρόγραμμα επικοινωνίας για το χρονικό διάστημα 2001-2006 το οποίο περιλαμβάνει την πληροφόρηση που πρέπει να παρασχεθεί στις διάφορες ενδιαφερόμενες ομάδες σχετικά με το ISPA. Στο πρόγραμμα υπογραμμίζεται η σημασία επεξήγησης των διαδικασιών κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους και η επίτευξη αποτελεσμάτων από το 2002 και μετέπειτα. Το πρόγραμμα θα εφαρμοστεί με τη χρήση των συμβάσεων-πλαισίων που η Επιτροπή (ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής) έχει συνάψει στις αρχές του 2002 καθώς και με συμβάσεις που πρόκειται να συναφθούν με σκοπό τη διάδοση των πληροφοριών και των επικοινωνιακών δραστηριοτήτων αναφορικά με τα διάφορα ταμεία που έχουν σχέση με την οικονομική και κοινωνική συνοχή (το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ταμείο Συνοχής και το ISPA). Διάλογος με τις μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) Οι υπηρεσίες της Επιτροπής συνέχισαν τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα διαλόγου με τις ΜΚΟ που άρχισε στα μέσα του 1999. Πρόκειται για μια σειρά συσκέψεων μεταξύ παραγόντων της Επιτροπής από διάφορες Γενικές Διευθύνσεις (κυρίως από τη ΓΔ Περιβάλλοντος) και εκπροσώπων περιβαλλοντικών ΜΚΟ από τα κράτη μέλη και τις υποψήφιες χώρες. Αντικείμενο του διαλόγου είναι αφενός η ενημέρωση των ΜΚΟ σχετικά με τις διαδικασίες διεύρυνσης και αφετέρου η παροχή δυνατότητας σ' αυτές να καταθέσουν στην Επιτροπή τις απόψεις τους σχετικά με τις διαδικασίες αυτές. Οι συσκέψεις οργανώθηκαν και διευκολύνθηκαν από το Περιφερειακό Κέντρο Περιβάλλοντος για την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη (REC), το οποίο χρηματοδοτείται κατά ένα μέρος από κοινοτικά κεφάλαια . Η Επιτροπή προέτρεψε επίσης τις εθνικές αρχές να βελτιώσουν την ανταλλαγή απόψεων με τις ΜΚΟ μέσω, π.χ., της διοργάνωσης άτυπων συσκέψεων με αυτές με σκοπό τη συζήτηση προτεραιοτήτων στις επενδύσεις και την ανάπτυξη στρατηγικής πληροφοριών και ενημέρωσης στην οποία θα συμμετέχουν οι ΜΚΟ. Επιπλέον, οι εθνικές αρχές έχουν τη δυνατότητα να προσκαλούν τις ΜΚΟ να συμμετέχουν ως παρατηρητές στις επιτροπές παρακολούθησης ISPA. Διαδίκτυο Η ιστοθέση του διαδικτύου ενημερωνόταν τακτικά με πληροφορίες σχετικά με έργα που ενέκρινε η Επιτροπή, νέες τροποποιήσεις τμημάτων των παραρτημάτων των χρηματοδοτικών μνημονίων, με ένα αναθεωρημένο εγχειρίδιο για το ISPA (στο οποίο αναλύονται οι διαδικασίες και η πρακτική του προγραμματισμού και της υλοποίησης του ISPA) καθώς και με νέα φυλλάδια σχετικά με τα προγράμματα ISPA (βλέπε παρακάτω). Συνεπώς η ιστοθέση αποτελεί ένα σημαντικό μέσο για τη διάδοση των πληροφοριών σχετικά με το προενταξιακό εργαλείο του ISPA. Στο τέλος του 2001, η ιστοθέση καλωσόριζε τους επισκέπτες από τα κράτη μέλη και τις υποψήφιες χώρες στη μητρική τους γλώσσα. Σεμινάρια Φόρουμ Ταμείου Συνοχής Στο δεύτερο φόρουμ του Ταμείου Συνοχής (Μάιος 2001) που οργάνωσε η Επιτροπή, οι υπηρεσίες της παρουσίασαν ένα ευρύ φάσμα πτυχών σχετικά με τον προγραμματισμό και την υλοποίηση του ISPA καθώς και με την πρόοδο που έχει επιτευχθεί μέχρι τώρα. Σεμινάρια για τις συμβάσεις Το χειμώνα του 2001, η ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής ξεκίνησε μια σειρά σεμιναρίων σε όλες τις υποψήφιες χώρες εστιασμένα σε θέματα συμβάσεων. Έγινε διασάφηση των απαιτήσεων και διαδικασιών του PRAG και του FIDIC, όπως επίσης και των γενικών αρχών σχετικά με τις συμβάσεις του δημοσίου και δόθηκαν οδηγίες αναφορικά με κρίσιμα ζητήματα υποβολής προσφορών και συμβάσεων, όπως είναι τα κριτήρια επιλογής και σύναψης και η αξιολόγηση των προσφορών. Τα σεμινάρια απευθύνονταν στις εθνικές αρχές και ιδιαίτερα στις υπηρεσίες υλοποίησης αλλά και στις αντιπροσωπείες ΕΚ. Αυτή η δραστηριότητα κατάρτισης, η οποία θα συνεχιστεί και κατά το 2002, αποτελεί ένα ζωτικό στοιχείο στις προσπάθειες της Επιτροπής για τη μείωση των κινδύνων που σχετίζονται με την υλοποίηση του ISPA. Σεμινάρια για την οδηγία περί αξιολόγησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΕΠΕ) Κατά τη διάρκεια του 2001 οργανώθηκαν σεμινάρια με σκοπό τη βελτίωση της κατανόησης από τις εθνικές αρχές των απαιτήσεων της κοινοτικής οδηγίας σχετικά με την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων (βλέπε τμήμα 3). Σεμινάριο για τα σχήματα συνεργασίας αναφορικά με έργα υποδομών στο περιβάλλον Χρησιμοποιώντας χρηματοδότηση από τα κεφάλαια τεχνικής βοήθειας, η Επιτροπή από κοινού με την κυβέρνηση της Αυστρίας οργάνωσε το Σεπτέμβριο του 2001 ένα σεμινάριο για να εξοικειώσει τις εθνικές αρχές των υποψηφίων χωρών με τις ποικίλες πτυχές του ΡΡΡ (βλέπε τμήμα 2.1.4). Τα πεπραγμένα του σεμιναρίου έγιναν διαθέσιμα στην ιστοθέση του ISPA. Δημοσιεύσεις Το Φεβρουάριο του 2001 δημοσιεύτηκε φυλλάδιο με τα πιο σημαντικά στοιχεία σχετικά με τα έργα και τις δραστηριότητες του ISPA κατά το 2000. Το φυλλάδιο χρησιμοποιήθηκε ως συμπλήρωμα της ετήσιας έκθεσης 2000. Το φυλλάδιο, που περιελάμβανε τις λεπτομερείς διευθύνσεις των αντιπροσωπειών ΕΚ στις χώρες δικαιούχους καθώς και των εθνικών συντονιστών ISPA, ενημερωνόταν κατά τακτά χρονικά διαστήματα. Κατά τη διάρκεια του έτους εξεδόθησαν εξειδικευμένα φυλλάδια με πληροφορίες σχετικά με το στάδιο των έργων στις χώρες δικαιούχους. Σφαιρική επισκόπηση της οικονομικής βοήθειας Στο παρόν κεφάλαιο περιγράφονται η οικονομική ενίσχυση και η κατανομή της κατά τομέα και υποτομέα. Τα στατιστικά στοιχεία των πινάκων αναφέρονται στο συνολικό κόστος των έργων, στη συνολική επιλέξιμη αξία του έργου, στο σύνολο της συμβολής ISPA που εγκρίθηκε από την Επιτροπή, στις αναλήψεις υποχρεώσεων που έκανε η Επιτροπή για το 2000 και το 2001 και στο σύνολο των δεσμεύσεων και των πληρωμών που έγιναν το 2001. Τα στοιχεία αυτά παρουσιάζονται ξεχωριστά για την κάθε μία από τις δέκα δικαιούχους χώρες. Οι υποτομείς των τομέων περιβάλλοντος και μεταφορών έχουν ως εξής: * Περιβάλλον: - Ύδρευση - Ύδρευση και λύματα - Ύδρευση, λύματα και στερεά απόβλητα - Επεξεργασία λυμάτων - Διαχείριση στερεών αποβλήτων (ΧΥΤΑ, αποτεφρωτήρες) * Μεταφορές: - Οδικές - Σιδηροδρομικές - Σιδηροδρομικές / οδικές - Αεροδρόμια * Τεχνική βοήθεια: - Προετοιμασία έργων: Πρόκειται για πακέτο που έχει σχεδιαστεί με σκοπό να διευκολύνει την εξέλιξη των έργων τόσο για το περιβάλλον όσο και για τις μεταφορές. Οι προτεραιότητες που προβλέπονται αφορούν πέντε κρίσιμους τομείς: - Βελτίωση της ποιότητας επιλογής του έργου - Διευκόλυνση της υλοποίησης του έργου - Έναρξη και στήριξη της διαδικασίας αποκέντρωσης - Λεπτομερή εξέταση των χρηματοδοτικών μηχανισμών - Ενίσχυση της επικοινωνίας και της ροής πληροφοριών - EDIS: Διατίθενται κεφάλαια τεχνικής βοήθειας για τη θέσπιση της ζωτικής αυτής πτυχής διαχείρισης των κοινοτικών κεφαλαίων αμέσως μετά την ένταξη (βλέπε τμήμα 5). Πίνακας 12: Προϋπολογισμός ISPA 2001: Αναλήψεις υποχρεώσεων ανά χώρα και τομέα >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Ο παραπάνω πίνακας παρέχει ενημέρωση σχετικά με τις αναλήψεις υποχρεώσεων για τα 94 έργα που αποφασίστηκαν το 2001 καθώς και για τις δεύτερες δόσεις των έργων του 2000. Επισκόπηση της οικονομικής βοήθειας ανά χώρα Πίνακας 13: Σύνολο επιχορηγήσεων ISPA για νέα έργα εγκεκριμένα το 2001 ανά χώρα και τομέα >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Ο πίνακας 13 παρουσιάζει τα συνολικά ποσά των κεφαλαίων ISPA που προβλέπονται για όλα τα έργα που αποφασίστηκαν το 2001, συμπεριλαμβανομένων των δόσεων που θα δεσμευθούν τα επόμενα έτη (πολυετείς αναλήψεις υποχρεώσεων). Πίνακας 14: Χρηματοδότηση ISPA έργων που έχουν εγκριθεί το 2000 και το 2001 ανά τομέα >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Ο πίνακας παρουσιάζει το σύνολο των κεφαλαίων ISPA που έχει εγκριθεί και δεσμευτεί κατά τα έτη 2000 και 2001 (169 έργα), όπως επίσης και το συνολικό προϋπολογιζόμενο κόστος των έργων αυτών. 12. ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ Το 2001, η Βουλγαρία έλαβε συνολική κατανομή αναλήψεων υποχρεώσεων ISPA ύψους 106,8 εκατομμυρίων ευρώ. Το ποσό αυτό επιμερίσθηκε μεταξύ των τομέων μεταφορών και περιβάλλοντος - 61,9 και 44,9 εκατομμύρια ευρώ αντίστοιχα. Το ποσό για τα μέτρα τεχνικής βοήθειας από τις παραπάνω αναλήψεις υποχρεώσεων ανήλθε σε 4 εκατομμύρια ευρώ. Οι κατανομές προς τη Βουλγαρία αντιπροσωπεύουν το 9,63% του συνολικού προϋπολογισμού ISPA για το 2001. Προγραμματισμός Το πλαίσιο προγραμματισμού του ISPA διέπεται από τις στρατηγικές σχετικά με το περιβάλλον και τις μεταφορές που έχουν καταρτισθεί από τις βουλγαρικές αρχές σε συνεργασία με την Επιτροπή. * Στην περίπτωση των υποδομών μεταφορών, η έμφαση αποδίδεται στην αναβάθμιση ή ολοκλήρωση των κύριων διευρωπαϊκών δικτύων και στη βελτίωση των μεθοριακών συνδέσεων (πέντε από τους δέκα διαδρόμους προτεραιότητας ΤΙΝΑ διέρχονται από τη Βουλγαρία). Η χώρα δείχνει ζωηρό ενδιαφέρον για να επωφεληθεί από τη στρατηγική της θέση μεταξύ Ελλάδας, Τουρκίας και κεντρικής Ευρώπης. Όσον αφορά στο περιβάλλον, η βουλγαρική κυβέρνηση και το ISPA εστιάζονται στις ακόλουθες προτεραιότητες: * Ποιότητα ύδατος - με τη βοήθεια του ISPA υλοποιείται το κυβερνητικό εθνικό πρόγραμμα σχετικά με την προτεραιότητα κατασκευής εγκαταστάσεων επεξεργασίας αστικών λυμάτων. Προγραμματίζεται επίσης η αναβάθμιση των δικτύων λυμάτων και των δικτύων ύδρευσης. Άλλοι σημαντικοί τομείς περιλαμβάνουν τη βελτίωση της ποιότητας του πόσιμου ύδατος, τη μείωση των απωλειών του δικτύου ύδρευσης και την αντικατάσταση και αναβάθμιση των δικτύων των λυμάτων. * Αστικά απορρίμματα - η επιλεκτική συλλογή, η ανακύκλωση και η κατασκευή νέων ΧΥΤΑ που να τηρούν τις κοινοτικές προδιαγραφές αποτελούν ουσιώδεις ανάγκες. Οι στρατηγικοί προσανατολισμοί για τον τομέα καθορίζονται στο εθνικό πρόγραμμα της κυβερνήσεως για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων. Το πρόγραμμα υπογραμμίζει την αναγκαιότητα μείωσης της ποσότητας των παραγόμενων αστικών απορριμμάτων, τη σταθεροποίηση των ποσοτήτων των βιομηχανικών στερεών αποβλήτων, τη χρήση βιοαποικοδομήσιμων υλικών, την κατασκευή εγκαταστάσεων για την ασφαλή επεξεργασία και διάθεση των αποβλήτων, την αύξηση του ποσοστού ανακυκλούμενων απορριμμάτων και την προώθηση υλικών συσκευασίας που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν. * Ατμοσφαιρική ρύπανση - μολονότι οι εκπομπές στην ατμόσφαιρα έχουν μειωθεί εξαιτίας της παρακμής της βαριάς βιομηχανίας, υπάρχουν ακόμη σοβαρά προβλήματα σε 14 περιφερειακά επικίνδυνα σημεία. Οι εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος και θέρμανσης χρησιμοποιούν άνθρακα χαμηλής ποιότητας και αποτελούν τις κυριότερες πηγές εκπομπών διοξειδίου του θείου και οξειδίων του αζώτου. Υλοποίηση Τα καθήκοντα του εθνικού συντονιστή ISPA εκτελούνται από τον Υπουργό Δημοσίων Έργων και Περιφερειακής Ανάπτυξης και τον Αναπληρωτή Πρωθυπουργό. Οι σημερινές υπηρεσίες υλοποίησης του ISPA είναι το Υπουργείο Μεταφορών, το Υπουργείο Περιβάλλοντος, η Υπηρεσία Εθνικών Οδών και μια μικτή υπηρεσία των Υπουργείων Περιφερειακής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος. Για έργα μεγάλης κλίμακας (αεροδρόμιο Σόφιας, αποκατάσταση σιδηροδρομικής γραμμής μεταξύ Plovdiv και Svilengrad, και γέφυρα στο Δούναβη) έχουν συγκροτηθεί αποκλειστικές υπηρεσίες διαχείρισης και υλοποίησης που υποστηρίζονται από τεχνική βοήθεια. Κατά τη διάρκεια της διετίας 2000-2001 εγκρίθηκαν συνολικά για ενίσχυση από κεφάλαια ISPA 5 έργα επενδύσεων στο περιβάλλον, 3 έργα επενδύσεων στις μεταφορές και ένα έργο τεχνικής βοήθειας στον τομέα των μεταφορών. Το 2001 εγκρίθηκαν 5 νέα έργα, τρία στον τομέα περιβάλλοντος και δύο στον τομέα μεταφορών, ένα από τα οποία ΤΒ. Τα ακόλουθα έργα υποβλήθηκαν για να λάβουν χρηματοδότηση ISPA αλλά δεν έχουν εγκριθεί και παραμένουν σε εκκρεμότητα αναμένοντας περαιτέρω εκτίμηση: * Αυτοκινητόδρομος Ljulin - τμήμα 19 χλμ. στο Διάδρομο IV από την περιφερειακή οδό της Σόφιας στη διασταύρωση Daskalovo. * Εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής Maritsa 2 - νέες μονάδες FGD. * Κέντρο επεξεργασίας επικίνδυνων αποβλήτων - νέα εγκατάσταση για την επεξεργασία και διάθεση επικίνδυνων αποβλήτων. Κατά τη διάρκεια του 2001 προωθήθηκαν οι προετοιμασίες για υποβολή προσφορών και σύναψη συμβάσεων για όλα τα εγκεκριμένα έργα. Μολονότι κατά τη διάρκεια του 2000 και του 2001 δεσμεύτηκε το σύνολο των διαθέσιμων κατανομών ISPA, οι πληρωμές μέχρι το τέλος του έτους ανήλθαν στο ποσό των 15,8 εκατομμυρίων ευρώ, αντιπροσωπεύοντας την πρώτη δόση προκαταβολής για τα έργα που εγκρίθηκαν το 2000. Παρακολούθηση και αξιολόγηση Οι εργασίες της επιτροπής παρακολούθησης των έργων θα συμπληρωθούν με τακτικές συναντήσεις στα γραφεία αντιπροσωπείας των ΕΚ στη Σόφια, με εκθέσεις παρακολούθησης από τις υπηρεσίες υλοποίησης και με επιτόπιες επισκέψεις του προσωπικού της Επιτροπής. Η επιτροπή παρακολούθησης συνήλθε τον Ιούνιο και το Νοέμβριο 2001. Κατά τη διάρκεια των συσκέψεων δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στη βραδεία πρόοδο υλοποίησης των έργων ISPA και στις περιορισμένες δυνατότητες ορισμένων από τις υπηρεσίες εφαρμογής. Συζητήθηκε επίσης η διάλυση της υπηρεσίας συντονισμού ISPA και των υπηρεσιών υλοποίησης του Υπουργείου Περιφερειακής Ανάπτυξης μετά την κυβερνητική μεταβολή του Ιουνίου 2001. Οι αδυναμίες αυτές αναγνωρίστηκαν από τις βουλγαρικές αρχές οι οποίες ανέλαβαν την υποχρέωση να ενισχύσουν τις αντίστοιχες δομές και να αναφέρουν στην Επιτροπή τα μέτρα που έλαβαν. Παρόμοια ζητήματα υπογραμμίστηκαν κατά την επισκόπηση των υπηρεσιών υλοποίησης που αναλήφθηκε σύμφωνα με το "Διπλό πρόγραμμα" BG/98/SPP/02, υποπρόγραμμα 3 "Επισκόπηση ικανοτήτων των υπηρεσιών υλοποίησης". Συγχρηματοδότηση με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα Η συνεργασία με τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο στην περίπτωση της Βουλγαρίας όπου υπάρχει στενή επαφή ιδιαίτερα με την ΕΤΕ. Τέσσερα από τα εννέα έργα ISPA που εγκρίθηκαν το 2000 και το 2001 περιλαμβάνουν χρηματοδότηση από την ΕΤΕ με δύο σημαντικές περιπτώσεις από κοινού χρηματοδότησης (εκ νέου ανάπτυξη του αεροδρομίου της Σόφιας και εξηλεκτρισμός και αναβάθμιση της σιδηροδρομικής γραμμής Plovdiv- Svilengrad). Συνολικά, τα συγχρηματοδοτούμενα έργα ανέρχονται σε 240 περίπου εκατομμύρια ευρώ της επιχορήγησης ISPA (σχεδόν το 70% του συνολικού εγκεκριμένου ποσού). Δεδομένης της εστίασης της ενίσχυσης σε έργα υποδομών μεγάλης κλίμακας στα οποία το δάνειο και η επιχορήγηση συχνά συνδυάζονται, αποτελεί ζωτικό στόχο η ανάγκη για μεγιστοποίηση της μόχλευσης των περιορισμένων πόρων του ISPA. Στη σειρά των έργων για το 2002 περιλαμβάνονται επίσης πιθανές συγχρηματοδοτήσεις με την ΕΤΕ και την ΕΤΑΑ. EDIS Οι βουλγαρικές αρχές έχουν ζητήσει από τους συμβούλους SIGMA να βοηθήσουν με την επισκόπηση των επιπτώσεων της εκτεταμένης αποκέντρωσης στην υλοποίηση των προγραμμάτων PHARE και ISPA (EDIS) για λογαριασμό της βουλγαρικής κυβέρνησης, σύμφωνα με τον "Οδηγό". Η επισκόπηση αυτή θα εξετάσει την ικανότητα του Εθνικού Ταμείου, τις υπηρεσίες υλοποίησης, το δημοσιονομικό έλεγχο και τις δημόσιες συμβάσεις και θα λάβει υπόψη της τη στρατηγική των βουλγαρικών αρχών για τη μετάπτωση στα Διαρθρωτικά Ταμεία. Κατά τη διάρκεια του 2002 θα διατεθεί επίσης τεχνική βοήθεια ISPA για την εκτέλεση πλήρους ελέγχου της οργάνωσης και των ικανοτήτων των υπηρεσιών που έχουν αναλάβει την υλοποίηση του ISPA. Αυτό αποτελεί το πρώτο στάδιο ή την "εκτίμηση του χάσματος" του Οδηγού EDIS. Οικονομική διαχείριση και έλεγχος Το Δεκέμβριο του 2001 η μονάδα οικονομικών ελέγχων της ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής προέβη σε έλεγχο των συστημάτων οικονομικής διαχείρισης και ελέγχου. Έκθεση των σημαντικότερων πορισμάτων θα αποσταλεί στις βουλγαρικές αρχές ενωρίς το 2002 με συστάσεις για βελτιώσεις. Οι βουλγαρικές αρχές θα έχουν ένα περιθώριο τριών μηνών για να ενεργήσουν επί των συστάσεων. Κατά τη διάρκεια του 2002 θα δοθεί συνέχεια στον οικονομικό έλεγχο. >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> *ομάδα 6 έργων >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Πίνακας 3 : Μέτρα τεχνικής βοήθειας 2000-2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> 13. ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΗΣ ΤΣΕΧΙΑΣ Το 2001 έγιναν αναλήψεις υποχρεώσεων ύψους 66,9 εκατομμυρίων ευρώ για τη Τσεχική Δημοκρατία, ποσό που αντιπροσωπεύει το 6,03% του ετήσιου προϋπολογισμού ISPA. Από το ποσό αυτό, 26,1 εκατομμύρια ευρώ αφορούσαν σε έργα προστασίας του περιβάλλοντος και 40,3 εκατομμύρια σε έργα μεταφορών. Χορηγήθηκε τεχνική βοήθεια για την υποστήριξη του Υπουργείου Μεταφορών στην προετοιμασία των έργων. Οι αναλήψεις υποχρεώσεων για το σκοπό αυτό το 2001 ανήλθαν σε 160.000 ευρώ. Επιπλέον, 544.722 ευρώ δεσμεύτηκαν για την υποστήριξη του EDIS στο ISPA της Τσεχικής Δημοκρατίας. Προγραμματισμός Από στρατηγικής πλευράς, το 2001 η προτεραιότητα δόθηκε στις οδικές μεταφορές συμπληρώνοντας με τον τρόπο αυτό την έμφαση που είχε αποδοθεί κατά το προηγούμενο έτος στις σιδηροδρομικές μεταφορές. Όπως και το 2000, τα έργα που εγκρίθηκαν για το περιβάλλον αφορούσαν σχεδόν αποκλειστικά τον τομέα των υγρών αποβλήτων με παράλληλη χρηματοδότηση ορισμένων βοηθητικών έργων σε υποδομές ύδρευσης. Ενώ οι αναλήψεις υποχρεώσεων στον τομέα των μεταφορών αντικατοπτρίζουν τις προτεραιότητες που περιλαμβάνονται στο έγγραφο στρατηγικής ISPA που αφορά τις μεταφορές, με το οποίο η Επιτροπή δεν έχει αντιρρήσεις, στον τομέα του περιβάλλοντος ένα στοιχείο που επαναλήφθηκε το 2001 υπήρξε η απουσία αιτημάτων για άλλους τομείς εκτός του ύδατος. Το 2001 η Επιτροπή προέτρεψε την Τσεχική Δημοκρατία να αναθεωρήσει το έγγραφό της σχετικά με τη στρατηγική για το περιβάλλον ώστε να λάβει υπόψη της τόσο τα πορίσματα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων στο κεφάλαιο περί περιβάλλοντος όσο και τα πορίσματα των έργων PHARE που προορίζονταν να υποστηρίξουν την ανάπτυξη επενδυτικών στρατηγικών στους τομείς της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και των στερεών αποβλήτων. Υλοποίηση Η λειτουργία του εθνικού συντονιστή ISPA εκτελείται από τον Υφυπουργό Τουρισμού και Ευρωπαϊκής Ενσωμάτωσης. Η υπηρεσία υλοποίησης των περιβαλλοντικών έργων του 2000, το Κέντρο Περιφερειακής Ανάπτυξης, αντικαταστάθηκε για όλα τα έργα ISPΑ από το 2001 με το Κρατικό Ταμείο Περιβάλλοντος. Έχοντας υπόψη την έλλειψη εμπειρίας της υπηρεσίας αυτής σε έργα υποδομών μεγάλης κλίμακας η Επιτροπή, ιδιαίτερα μέσω της αντιπροσωπείας της στην Πράγα, θα παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες εάν και όταν κριθεί απαραίτητο. Αναφορικά με την υλοποίηση, οι εργασίες για έργα που εγκρίθηκαν το 2000 περιορίστηκαν στην προετοιμασία των τευχών για την υποβολή προσφορών και για τον τομέα των μεταφορών, στη δημοσίευση της πρόσκλησης υποβολής προσφορών για συμβάσεις έργων. Μολονότι αναμένεται ότι για τον τομέα των μεταφορών οι συμβάσεις μπορεί να συναφθούν μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2002, έχει παρουσιαστεί σημαντική καθυστέρηση στην προώθηση των έργων που αφορούν στο περιβάλλον. Κατά συνέπεια, κατά τη διάρκεια του 2001 έγινε σύναψη συμβάσεων μόνο για υπηρεσίες προετοιμασίας των έργων για τα οποία η επιχορήγηση ISPA είχε χορηγηθεί το 2000. Κατά τη διάρκεια της διετίας 2000-2001 εγκρίθηκαν 6 έργα επενδύσεων στο περιβάλλον και ένα μέτρο ΤΒ. Στον τομέα των μεταφορών εγκρίθηκαν 6 έργα επενδύσεων και ένα μέτρο ΤΒ. Συνολικά, κατά το 2001 εγκρίθηκαν 7 νέα έργα. Αυτά περιλαμβάνουν 3 έργα για το περιβάλλον, 2 έργα μεταφορών, 1 μέτρο ΤΒ για τις μεταφορές και ένα οριζόντιο μέτρο για την προετοιμασία του EDIS. Οι πληρωμές κατά το 2001 περιορίστηκαν στην πρώτη δόση των προκαταβολών, ως αποτέλεσμα της μη ολοκλήρωσης των διαδικασιών υποβολής προσφορών κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής. Το ύψος των πληρωμών κατά το 2001 ανήλθε στα 10,1 εκατομμύρια ευρώ. Παρακολούθηση και αξιολόγηση Η εργασία της επιτροπής παρακολούθησης θα συμπληρωθεί από τακτικές συσκέψεις στο γραφείο αντιπροσωπείας ΕΚ στην Πράγα, από εκθέσεις παρακολούθησης των υπηρεσιών υλοποίησης και από επιτόπιες επισκέψεις του προσωπικού της Επιτροπής. Οι δύο πρώτες συνεδριάσεις της επιτροπής παρακολούθησης του ISPA έγιναν το 2001. Συγχρηματοδότηση με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα Κατά τη διάρκεια του 2001 εντατικοποιήθηκαν οι επαφές μεταξύ της Επιτροπής και της ΕΤΕ αναφορικά με τη συγχρηματοδότηση δύο μεγάλων έργων στον τομέα των μεταφορών. Έχει υποβληθεί αίτημα για ένα από τα έργα αυτά και συγκεκριμένα για την ολοκλήρωση του αυτοκινητοδρόμου Πράγα-Δρέσδη, αλλά η έγκριση του έργου έχει αναβληθεί εξαιτίας περιβαλλοντικών επιφυλάξεων και της ανάγκης αναθεώρησης της ανάλυσης κόστους-οφέλους. Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν συγκεκριμένα σχέδια για συγχρηματοδότηση έργων στην Τσεχική Δημοκρατία με την ΕΤΑΑ, μολονότι το ζήτημα αυτό επανεξετάζεται τακτικά. EDIS Δεδομένου ότι το χρηματοδοτικό μνημόνιο υπογράφηκε μόλις το τέλος του 2001, η κύρια υλοποίηση του σημαντικού αυτού μέτρου αναμένεται για το 2002. Κάποια πρόοδος έχει ήδη σημειωθεί. Υπό την αιγίδα του εθνικού εκπροσώπου ISPA έχει θεσπιστεί ένας πυρήνας ομάδας ενώ οι αρχές της Τσεχίας έχουν ξεκινήσει το πρώτο στάδιο του Οδηγού ISPA μέσω μιας άσκησης αυτοελέγχου. Οικονομική διαχείριση και έλεγχος Οι υπηρεσίες οικονομικών ελέγχων της ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής έκαναν έλεγχο με την επίσκεψή τους στην Τσεχική Δημοκρατία το Νοέμβριο 2001. Η επίσκεψη αυτή είχε ως στόχους να εκτιμήσει τον βαθμό στον οποίο η χώρα αυτή έχει θεσπίσει συστήματα διαχείρισης και ελέγχου σύμφωνα με τις διατάξεις του Κανονισμού ISPA όπως επίσης και να δώσει συνέχεια στην εξέταση της προόδου που έγινε σχετικά με την πορεία υλοποίησης του EDIS για το ISPA. Τα κύρια πορίσματα του ελέγχου αφορούσαν την ανάγκη μεγαλύτερης προόδου προς την κατεύθυνση της ολοκλήρωσης του νομικού πλαισίου της δομής υλοποίησης του ISPA, τη βελτίωση των ικανοτήτων εσωτερικών οικονομικών ελέγχων, τη θέσπιση διαδικασιών για το χειρισμό των ανωμαλιών καθώς επίσης και την περάτωση των γραπτών διαδικασιών. Πίνακας 1 : Έργα που εγκρίθηκαν και αναλήψεις υποχρεώσεων 2000-2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Πίνακας 2 : Έργα που εγκρίθηκαν το 2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Πίνακας 3 : Μέτρα τεχνικής βοήθειας 2000-2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> 14. ΕΣΘΟΝΙΑ Κατά το 2001 η Εσθονία έλαβε σύνολο αναλήψεων υποχρεώσεων ISPA ύψους 29,9 εκατομμυρίων ευρώ. Το ποσό αυτό κατανεμήθηκε μεταξύ των τομέων μεταφορών και περιβάλλοντος - 12,2 εκατομμύρια και 17,3 εκατομμύρια ευρώ αντίστοιχα. Τα μέτρα τεχνικής βοήθειας για αμφότερους τους τομείς ανήλθαν σε 996.000 ευρώ. Επιπλέον, κατά το 2001 δεσμεύτηκαν 348.608 ευρώ υπέρ ενός μέτρου ΤΒ για την προετοιμασία του EDIS. Οι κατανομές για την Εσθονία αντιπροσωπεύουν το 2,7% του συνολικού προϋπολογισμού ISPA για το 2001. Προγραμματισμός Το πλαίσιο του προγραμματισμού ISPA διέπεται από τις στρατηγικές σχετικά με το περιβάλλον και τις μεταφορές που έχουν αποφασιστεί από τις εσθονικές αρχές σε συμφωνία με την Επιτροπή. Οι στρατηγικές αυτές περιλαμβάνουν ενδεικτικούς καταλόγους έργων προτεραιότητας και αναθεωρήθηκαν στο τέλος του 2001. Στην περίπτωση των υποδομών μεταφορών, η έμφαση αποδίδεται στην αναβάθμιση των κύριων διευρωπαϊκών δικτύων όπως ο Διάδρομος Ι και στους συνδέσμους μεταξύ Διαδρόμου Ι και Διαδρόμου ΙΧ. Οι προτεραιότητες στον τομέα των οδικών μεταφορών περιλαμβάνουν την αναβάθμιση της Via Baltica και της οδού Tallinn-Narva. Οι προτεραιότητες στον τομέα των σιδηροδρομικών μεταφορών εστιάζονται στον εκσυγχρονισμό του σιδηροδρομικού δικτύου στους προαναφερόμενους Διαδρόμους και στην κατασκευή μεθοριακού σταθμού με τη Ρωσία. Η Επιτροπή επιχειρεί να ενισχύσει τις βιώσιμες δομές μεταφορών με επαρκή υποστήριξη ISPA για επενδύσεις στις υποδομές των σιδηροδρομικών μεταφορών. Εξαιτίας της ιδιωτικοποίησης των κύριων σιδηροδρομικών δικτύων και των ιδιαιτεροτήτων της αντίστοιχης νομοθεσίας, η Επιτροπή δεν έχει ακόμη την ευκαιρία να βοηθήσει σιδηροδρομικά έργα στην Εσθονία με την εξαίρεση ενός μέτρου τεχνικής βοήθειας. Στον τομέα του περιβάλλοντος, οι κύριες προτεραιότητες αφορούν στην ανεπάρκεια των συστημάτων επεξεργασίας ύδατος και λυμάτων. Η ανεπάρκεια αυτή προκαλεί σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Οι κύριες πηγές επικίνδυνων υγρών αποβλήτων είναι η βιομηχανία ορυκτών υδρογονανθράκων και η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος στα βορειοανατολικά της χώρας. Η αναθεωρημένη στρατηγική ISPA αντιπροσωπεύει μια αξιόλογη προσπάθεια των αρχών της Εσθονίας για τη βελτίωση της προηγούμενης κατάστασης. Υλοποίηση Οι αρμοδιότητες του εθνικού συντονιστή ISPA το 2001 εκτελέστηκαν από τον Υπουργό Οικονομικών. Οι υπηρεσίες υλοποίησης του ISPA είναι σήμερα η Εθνική Διοίκηση Οδών, η Εθνική Διοίκηση Σιδηροδρόμων και το Κέντρο Περιβαλλοντικών Επενδύσεων. Συνολικά, το 2001 για τον τομέα του περιβάλλοντος εγκρίθηκαν τέσσερα επενδυτικά έργα και ένα μέτρο ΤΒ καθώς και ένα επενδυτικό έργο με ένα μέτρο ΤΒ για τον τομέα των μεταφορών. Επίσης το 2001, εγκρίθηκε ένα οριζόντιο μέτρο ΤΒ για την προετοιμασία του EDIS. Συνολικά, κατά την περίοδο 2000-2001 εγκρίθηκαν 9 έργα περιβάλλοντος (περιλαμβανομένων 2 μέτρων ΤΒ), 4 έργα για τις μεταφορές (περιλαμβανομένων 2 για ΤΒ) και ένα μέτρο ΤΒ για το EDIS. Τα ακόλουθα έργα υποβλήθηκαν για χρηματοδότησή τους από το ISPA το 2001 αλλά δεν εγκρίθηκαν αναμένοντας περαιτέρω εκτίμηση: * Διαχείριση υδάτων στο Pδrnu * Διαχείριση υδάτων στο Narva Κατά τη διάρκεια του 2001 προωθήθηκαν οι διαδικασίες διαγωνισμών και συμβάσεων για όλα τα έργα που έχουν εγκριθεί. Έχουν υπογραφεί δύο συμβάσεις εργασιών και μία υπηρεσιών (αξίας 16,96 εκατομμυρίων ευρώ). Επιπλέον, κατά τη διάρκεια του έτους δημοσιεύτηκαν δύο διακηρύξεις υποβολής προσφορών για συμβάσεις παροχής υπηρεσιών. Οι πληρωμές που έγιναν μέχρι τέλος του έτους ανήλθαν σε 7,9 εκατομμύρια ευρώ, αντιπροσωπεύοντας την πρώτη δόση των προκαταβολών για τα έργα που εγκρίθηκαν το 2000 και στις αρχές του 2001. Παρακολούθηση και αξιολόγηση Οι εργασίες της επιτροπής παρακολούθησης θα συμπληρωθούν με τακτικές συσκέψεις στα γραφεία της αντιπροσωπείας ΕΚ στο Ταλλίν, με εκθέσεις από τις αρμόδιες υπηρεσίες παρακολούθησης και με επιτόπιες επισκέψεις από το προσωπικό της Επιτροπής. Η επιτροπή παρακολούθησης συνεδρίασε το Μάιο και τον Οκτώβριο του 2001. Συγχρηματοδότηση με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα Από τα έξη έργα ISPA που εγκρίθηκαν το 2000, ένα έργο μεταφορών (Via Baltica) περιλαμβάνει χρηματοδότηση της ΕΤΕ. Επίσης, δύο έργα περιβάλλοντος (ο ΧΥΤΑ στο Pδrnu και η εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων του Tartu) και ένα οδικό έργο από τα οκτώ που εγκρίθηκαν το 2001 περιλαμβάνουν χρηματοδότηση από την ΕΤΕ. Συνολικά, τα συγχρηματοδοτούμενα έργα ανέρχονται σε 51 περίπου εκατομμύρια ευρώ των ενισχύσεων του ISPA (62% του εγκεκριμένου συνόλου για το 2000 και το 2001). Οι σκανδιναβικές τράπεζες (NIB, NEFCO) και οι σκανδιναβικές υπηρεσίες προστασίας περιβάλλοντος δε συμβάλλουν μόνον ενεργά σε επενδυτικά έργα υποστηριζόμενα από το ISPA, αλλά παίζουν και ένα χρήσιμο ρόλο στη παροχή τεχνικής εμπειρίας για την υποβοήθηση εκπόνησης αιτημάτων υψηλής ποιότητος για ενίσχυση από το ISPA. Ως σημαντικό παράδειγμα, το NEFCO θα συγχρηματοδοτήσει την αναβάθμιση των δικτύων ύδρευσης και λυμάτων στο Narva, έργα που αμφότερα χρηματοδοτούνται από το ISPA. EDIS Η Εσθονία έχει προχωρήσει ικανοποιητικά στην πορεία υλοποίησης του EDIS. Το 2001 χορηγήθηκε τεχνική βοήθεια ISPA προς υποστήριξη των σταδίων Ι έως ΙΙΙ του Οδηγού προς το EDIS. Οι υποβολή προσφορών για τα στάδια Ι και ΙΙΙ συμπληρώθηκε το 2001 και η σύμβαση υπογράφηκε τον Ιανουάριο του 2002. Το στάδιο Ι ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 2002. Το στάδιο ΙΙ, "γεφύρωση του χάσματος", θα αρχίσει τον Απρίλιο ή το Μάιο 2002. Προβλέπεται ότι η Εσθονία θα επιτύχει πλήρες EDIS στο ISPA πριν από τη λήξη του 2002. Οικονομική διαχείριση και έλεγχος Κατά τον Οκτώβριο 2001 η μονάδα ελέγχων της Γενικής Διεύθυνσης Περιφερειακής Πολιτικής διενήργησε οικονομικό έλεγχο των συστημάτων οικονομικής διαχείρισης και ελέγχου των υπηρεσιών εφαρμογής του ISPA. Ως γενικό συμπέρασμα προέκυψε ότι η Εσθονία έχει αναπτύξει ολοκληρωμένη οργανωτική δομή και διαδικασίες για την υλοποίηση των έργων ISPA, έστω και εάν παραμένουν ακόμη ορισμένες πτυχές που πρέπει να διαλευκανθούν και να βελτιωθούν. Τα κύρια συμπεράσματα της αποστολής ελέγχου απεστάλησαν στις αρχές της χώρας ενωρίς το 2002 με συστάσεις σχετικά με βελτιώσεις που πρέπει να γίνουν για να τηρηθούν οι διατάξεις του άρθρου 9 του Κανονισμού του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 1267/1999. Πίνακας 1 : Έργα που εγκρίθηκαν και αναλήψεις υποχρεώσεων 2000-2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Πίνακας 2 : Έργα που εγκρίθηκαν το 2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Πίνακας 3 : Μέτρα τεχνικής βοήθειας 2000-2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> 15. ΟΥΓΓΑΡΙΑ Το 2001 η Ουγγαρία έλαβε μια συνολική κατανομή αναλήψεων υποχρεώσεων ύψους 90,8 εκατομμυρίων ευρώ. Από το ποσό αυτό, 48,2 εκατομμύρια κατανεμήθηκαν στον τομέα των μεταφορών και 42,6 στον τομέα του περιβάλλοντος. Οι αναλήψεις υποχρεώσεων για μέτρα τεχνικής βοήθειας και στους δύο τομείς ανήλθαν σε 2,4 εκατομμύρια ευρώ. Η συνολική κατανομή κεφαλαίων ISPA προς την Ουγγαρία για το 2001 ανερχόταν στο 8,18% του συνολικού ετήσιου προϋπολογισμού του μέτρου. Προγραμματισμός Το πλαίσιο του προγραμματισμού ISPA διέπεται από τις στρατηγικές σχετικά με το περιβάλλον και τις μεταφορές που έχουν αποφασιστεί από τις ουγγρικές αρχές σε συμφωνία με την Επιτροπή. Οι στρατηγικές αυτές περιλαμβάνουν ενδεικτικούς καταλόγους έργων προτεραιότητας και υπόκεινται σε αναθεώρηση. Σχετικά με τις υποδομές μεταφορών, οι κύριοι στόχοι είναι: * Η προώθηση της ενσωμάτωσης εντός της ΕΕ. * Η βελτίωση της συνεργασίας με τις γειτονικές χώρες. * Η συμβολή στην ισορροπημένη περιφερειακή ανάπτυξη, την προστασία της ανθρώπινης ζωής και την προστασία του περιβάλλοντος. * Οι αποτελεσματικοί κανονισμοί μεταφορών, προσανατολισμένοι στην οικονομία της αγοράς. Στην περίπτωση του περιβάλλοντος, οι βασικές προτεραιότητες για το ISPA και για την αρχική φάση χρηματοδότησης (2000-2001) είναι η προστασία της ύδρευσης και η επεξεργασία των λυμάτων. Πλέον αυτών, οι προτεραιότητες για την περίοδο προγραμματισμού 2000-2006 περιλαμβάνουν την ενσωμάτωση στο ISPA περιβαλλοντικών σχεδίων για μέτρα βελτίωσης της ποιότητας της ατμόσφαιρας. Ο στρατηγικός στόχος των ουγγρικών αρχών είναι η επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης με την ενσωμάτωση αρχών προστασίας του περιβάλλοντος σε όλες τις τομεακές πολιτικές. Υλοποίηση Οι τρέχουσες υπηρεσίες υλοποίησης για το ISPA είναι το Υπουργείο Μεταφορών και Διαχείρισης των Υδάτων και το Υπουργείο Περιβάλλοντος. Κατά το 2001 εγκρίθηκαν συνολικά 9 έργα για τον τομέα περιβάλλοντος, εκ των οποίων τρία για τεχνική βοήθεια, ενώ για τον τομέα των μεταφορών εγκρίθηκαν 2 έργα, εκ των οποίων ένα για ΤΒ. Στο σύνολο της περιόδου 2000-2001, εγκρίθηκαν 15 έργα περιβάλλοντος, 4 εκ των οποίων για ΤΒ, και 8 έργα μεταφορών, 4 εκ των οποίων για ΤΒ. Η προετοιμασία για υποβολή προσφορών και σύναψη συμβάσεων εξελίχθηκε για όλα τα εγκεκριμένα έργα κατά το 2001. Στον τομέα των μεταφορών έχουν υπογραφεί μια σύμβαση έργου και τρεις συμβάσεις υπηρεσιών, ενώ έχουν ξεκινήσει τέσσερις ακόμη διαδικασίες υποβολής προσφορών για εργασίες. Στον τομέα του περιβάλλοντος έγινε κατακύρωση συμβάσεως για ένα έργο τεχνικής βοήθειας. Μολονότι το σύνολο των διαθέσιμων κατανομών ISPA είχε δεσμευτεί το 2000 και το 2001, οι πληρωμές μέχρι τέλους του έτους ανήλθαν μόλις σε 27,2 εκατομμύρια ευρώ, ποσά που αντιπροσωπεύουν την πρώτη δόση των προκαταβολών για τα έργα έγκρισης 2000. Παρακολούθηση και αξιολόγηση Οι εργασίες της επιτροπής παρακολούθησης συμπληρώνονται με τακτικές συσκέψεις στα γραφεία της αντιπροσωπείας ΕΚ στη Βουδαπέστη, εκθέσεις από τις αρμόδιες υπηρεσίες παρακολούθησης και επιτόπιες επισκέψεις από το προσωπικό της Επιτροπής. Η επιτροπή παρακολούθησης συνεδρίασε τον Απρίλιο και τον Οκτώβριο του 2001. Συγχρηματοδότηση με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα Η συνεργασία με τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα αποτελεί σημαντικό στοιχείο για την Ουγγαρία όπου υπάρχει στενή συνεργασία ιδιαίτερα με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Κατόπιν αιτήματος της ουγγρικής κυβερνήσεως, η ΕΤΕ ενέκρινε δύο δάνεια-πλαίσια το Δεκέμβριο του 2000, ένα για τον κάθε ένα τομέα, για τα έργα που εγκρίθηκαν το 2000 ώστε να συμπληρωθεί η συγχρηματοδότηση ISPA. Τα σχετικά έγγραφα δανεισμού υπογράφηκαν το Σεπτέμβριο 2001 και Δεκέμβριο 2001 αντίστοιχα. Επιπλέον, έξη περιβαλλοντικά έργα και ένα έργο μεταφορών που έχουν εγκριθεί το 2001 θα συγχρηματοδοτηθούν, ως αρχή, με την ΕΤΕ. Σε όλα τα έργα ISPA έγκρισης 2000 συμμετέχει η ΕΤΕ. Συνολικά, το 2000 τα συγχρηματοδοτούμενα έργα ανέρχονται σε περίπου 524 εκατομμύρια ευρώ της ενίσχυσης ISPA. Για τα έργα έγκρισης 2001 η αξιολόγηση της ΕΤΕ συνεχίζεται. EDIS Το γραφείο ελέγχου της ουγγρικής κυβέρνησης εκτέλεσε το στάδιο Ι: "εκτίμηση του χάσματος" το οποίο αφορά στην οργάνωση και τις δυνατότητες των υπηρεσιών υλοποίησης του ISPA. Τα αποτελέσματα απεστάλησαν στην Επιτροπή τον Μάρτιο του 2002. Το στάδιο ΙΙ: "γεφύρωση του χάσματος" θα περατωθεί στο τέλος του 2002 ενώ το στάδιο ΙΙΙ: "αξιολόγηση της συμμόρφωσης" θα ξεκινήσει από τις ουγγρικές αρχές στις αρχές του 2003. Οικονομική διαχείριση και έλεγχος Κατά τον Οκτώβριο 2001 η μονάδα οικονομικών ελέγχων της Γενικής Διεύθυνσης Περιφερειακής Πολιτικής διενήργησε έλεγχο των συστημάτων οικονομικής διαχείρισης και ελέγχου των υπηρεσιών εφαρμογής του ISPA. Τα κύρια συμπεράσματα της αποστολής ελέγχου απεστάλησαν στις αρχές της χώρας τους πρώτους μήνες του 2002 με συστάσεις σχετικά με βελτιώσεις που πρέπει να εκτελεστούν ώστε να εκπληρωθούν οι απαιτήσεις του άρθρου 9 του Κανονισμού του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 1267/1999. Πίνακας 1 : Έργα που εγκρίθηκαν και αναλήψεις υποχρεώσεων 2000-2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Πίνακας 2 : Έργα που εγκρίθηκαν το 2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Πίνακας 3 : Μέτρα τεχνικής βοήθειας 2000-2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> 16. ΛΕΤΟΝΙΑ Το 2001 η Λεττονία έλαβε σε κατανομές αναλήψεων υποχρεώσεων ενίσχυσης ISPA ένα σύνολο 48,1 εκατομμυρίων ευρώ. Από το ποσό αυτό, 21,7 εκατομμύρια ευρώ εκχωρήθηκαν σε έργα του τομέα μεταφορών και 25,8 σε έργα του τομέα περιβάλλοντος. Η τεχνική βοήθεια και για τους δύο τομείς ανήλθε σε 3,3 εκατομμύρια ευρώ. Υπήρξε ένα μέτρο ΤΒ αναφορικά με την προετοιμασία του EDIS το οποίο ανήλθε σε ολική συνεισφορά ISPA 700.000 ευρώ. Κατά το 2001 δεσμεύτηκε ποσό 560.000 ευρώ. Οι συνολικές κατανομές προς τη Λεττονία ανέρχονται στο 4,33% του συνολικού ετήσιου προϋπολογισμού ISPA. Προγραμματισμός Το πλαίσιο προγραμματισμού ISPA διέπεται από τις στρατηγικές για τις μεταφορές και το περιβάλλον τις οποίες συνέταξαν οι αρχές της Λεττονίας σε συμφωνία με την Επιτροπή. Οι στρατηγικοί στόχοι στον τομέα των μεταφορών έχουν ως ακολούθως: * Η ανάπτυξη του δικτύου ΤΙΝΑ (οδικός Διάδρομος Ι) αποτελεί τον κύριο στόχο επενδύσεων μεγάλης κλίμακας. * Η υφιστάμενη σιδηροδρομική υποδομή είναι επαρκής για τον τρέχοντα όγκο κυκλοφορίας καθώς και για αναμενόμενη αύξησή του. Η αποκατάσταση και η αναβάθμιση της υπάρχουσας υποδομής της σιδηροδρομικής γραμμής ανατολής-δύσης όπως επίσης και οι βελτιώσεις των συνθηκών ασφαλείας αποτελούν μεσοπρόθεσμες προτεραιότητες. Όσον αφορά στη στρατηγική περιβάλλοντος, η Λεττονία αντιμετωπίζει προβλήματα σχετικά με την ύδρευση και την επεξεργασία των υγρών αποβλήτων, γεγονός που απαιτεί επενδύσεις μεγάλης κλίμακας: * Οι κύριες περιβαλλοντικές ανησυχίες αφορούν το χαμηλό ποσοστό επεξεργασίας των λυμάτων και τις συνδέσεις στο δίκτυο των λυμάτων. Τα συστήματα ύδρευσης θα πρέπει να αναβαθμιστούν ώστε να διευρύνουν την πληθυσμιακή κάλυψή τους. Πρέπει να βελτιωθεί η ποιότητα του πόσιμου ύδατος και να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των διαρροών του συστήματος διανομής. * Η δεύτερη αιτία των ζημιών στο περιβάλλον και των κινδύνων υγείας που συνδέονται με αυτές έχει σχέση με τη διάθεση των αστικών κυρίως απορριμμάτων. Οι 558 γνωστοί ΧΥΤΑ στη Λεττονία δεν καλύπτουν τα ευρωπαϊκά πρότυπα, δε γίνεται επιλεκτική συλλογή των απορριμμάτων και δεν υπάρχει οργανωμένο σύστημα ανακύκλωσης. Υλοποίηση Οι λειτουργίες του εθνικού συντονιστή ISPA εκτελούνται από τον Υπουργό Ειδικού Χαρτοφυλακίου για τη συνεργασία με Διεθνή Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα. Οι αρμόδιες υπηρεσίες υλοποίησης για το ISPA είναι το Υπουργείο Μεταφορών και το Υπουργείο Περιβάλλοντος. Για όλα τα μέτρα έχουν συγκροτηθεί ειδικές υπηρεσιακές μονάδες διαχείρισης και υλοποίησης οι οποίες συχνά υποστηρίζονται από τεχνική βοήθεια. Η υλοποίηση των έργων ISPA άρχισε το 2001 με την υπογραφή πέντε συμβάσεων στον τομέα των μεταφορών αναφορικά με τις εργασίες του έργου 'Via Baltica: Gauja-Lilaste', τη σχετιζόμενη με αυτό επίβλεψη όπως επίσης και τεχνική βοήθεια στον τομέα των σιδηροδρομικών μεταφορών (τρεις συμβάσεις). Το 2001 έγινε δημοσίευση δύο διακηρύξεων για διαγωνισμό υποβολής προσφορών σχετικά με έργα περιβάλλοντος και μεταφορών (μία για κάθε ένα). Κατά τη διάρκεια του 2001, εγκρίθηκαν 5 νέα έργα για το περιβάλλον, ένα από τα οποία αφορά τεχνική βοήθεια στους τομείς ύδρευσης και λυμάτων. Στον τομέα των μεταφορών εγκρίθηκαν τρία έργα. Τέλος, εγκρίθηκε ένα μέτρο τεχνικής βοήθειας αναφορικά με την προετοιμασία του EDIS. Συνολικά, την περίοδο 2000-2001 εγκρίθηκαν 17 έργα, από τα οποία 8 για το περιβάλλον, 8 για τις μεταφορές και ένα για το EDIS. Ενώ το 2000 και το 2001 δεσμεύτηκε το σύνολο των διαθέσιμων κατανομών ISPA, οι πληρωμές μέχρι το τέλος του έτους ανήλθαν στα 9,1 εκατομμύρια ευρώ, ποσό που αντιπροσωπεύει την πρώτη δόση των προκαταβολών για έργα που εγκρίθηκαν το 2000, δύο δεύτερες δόσεις προκαταβολών και μία ενδιάμεση πληρωμή. Παρακολούθηση και αξιολόγηση Οι δύο πρώτες συσκέψεις της επιτροπής παρακολούθησης ISPA έγιναν το Μάιο και τον Οκτώβριο 2001. Κατά τις συσκέψεις επισημάνθηκε ο βραδύς ρυθμός υλοποίησης των έργων ISPA (ιδιαίτερα στις φάσεις υποβολής προσφορών και συνάψεως των συμβάσεων) και οι περιορισμένες ικανότητες των υπηρεσιών υλοποίησης. Ως συνολικό αποτέλεσμα παρατηρήθηκε η σημαντική βελτίωση των υπηρεσιών εφαρμογής ενώ έχουν ληφθεί τα αναγκαία μέτρα για την ενίσχυση των δομών τους. Συγχρηματοδότηση με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα Όλα τα μέτρα που αφορούν υποδομές για το περιβάλλον και έχουν εγκριθεί για χρηματοδότηση από το ISPA συγχρηματοδοτούνται με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Η συγχρηματοδότηση περιλαμβάνει τέσσερα έργα με την ΕΤΕ (ύδρευση στη Ρίγα και το Ventspils, στερεά απόβλητα στο Ventspils και λεκάνες απορροής ποταμών στην ανατολική Λεττονία), τέσσερα έργα με τη NIB (ύδρευση Jelgava, στερεά απόβλητα Liepaja και Ziemelvidzeme και λεκάνες απορροής ποταμών στην ανατολική Λεττονία), τρία μέτρα με τη NEFCO (ύδρευση Jelgava και Ventspils και λεκάνες απορροής ποταμών στην ανατολική Λεττονία), ένα έργο με την ΕΤΑΑ (ύδρευση Ρίγας) και ένα έργο με τη Διεθνή Τράπεζα (στερεά απόβλητα Liepaja). Στον τομέα των μεταφορών, η ΕΤΕ, η ΕΤΑΑ και η Διεθνής Τράπεζα χρηματοδοτούν παράλληλα έργα. Συνολικά, τα συγχρηματοδοτούμενα έργα ανήλθαν σε περίπου 88,7 εκατομμύρια ευρώ της βοήθειας ISPA (το ποσό αυτό αφορά μόνο στον τομέα του περιβάλλοντος). EDIS Στο τέλος του 2001 εγκρίθηκε ένα μέτρο τεχνικής βοήθειας για το EDIS. Η προκήρυξη υποβολής προσφορών για το πρώτο στάδιο (την "αξιολόγηση του χάσματος" κατά τον Οδηγό του EDIS) δημοσιεύτηκε στις αρχές του 2002 και η διαδικασία του διαγωνισμού θα πρέπει να αρχίσει το Μάιο του ίδιου έτους. Το αντικείμενο είναι να εξεταστεί η ικανότητα του Εθνικού Ταμείου, οι υπηρεσίες υλοποίησης, ο έλεγχος της δημόσιας χρηματοδότησης και οι δημόσιες συμβάσεις. Ημερομηνία στόχος για την υλοποίηση του EDIS για το ISPA έχει τεθεί στα μέσα του 2003. Οικονομική διαχείριση και έλεγχος Το Δεκέμβριο του 2001 η υπηρεσία οικονομικών ελέγχων της ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής διενήργησε έλεγχο των συστημάτων οικονομικής διαχείρισης και ελέγχων των υπηρεσιών υλοποίησης ISPA. Τα κύρια πορίσματα στάλθηκαν στις αρχές της Λεττονίας τον Απρίλιο του 2002 με συστάσεις αναφορικά με βελτιώσεις που πρέπει να γίνουν ώστε να τηρηθούν οι απαιτήσεις του άρθρου 9 του Κανονισμού του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 1267/1999. Στον οικονομικό έλεγχο θα δοθεί συνέχεια. Πίνακας 1 : Έργα που εγκρίθηκαν και αναλήψεις υποχρεώσεων 2000-2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Πίνακας 2 : Έργα που εγκρίθηκαν το 2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Πίνακας 3 : Μέτρα τεχνικής βοήθειας 2000-2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> 17. ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ Το 2001, η Λιθουανία έλαβε κατανομές αναλήψεων υποχρεώσεων συνολικού ύψους 50,5 εκατομμυρίων ευρώ. Το ποσό αυτό κατανεμήθηκε μεταξύ των τομέων μεταφορών και περιβάλλοντος - 14,5 εκατομμύρια και 35,7 εκατομμύρια ευρώ αντίστοιχα. Τα μέτρα τεχνικής βοήθειας και για τους δύο τομείς ανήλθαν στο ποσό των 6,3 εκατομμυρίων ευρώ. Εκτός τούτων, το 2001 εγκρίθηκε ένα μέτρο τεχνικής βοήθειας για την προετοιμασία του EDIS ύψους 305.136 ευρώ. Οι κατανομές για τη Λιθουανία αντιπροσωπεύουν το 4,55 % του συνολικού προϋπολογισμού του ISPA για το 2001. Προγραμματισμός Στον τομέα των μεταφορών, η στρατηγική που παρουσιάστηκε στην Επιτροπή το Δεκέμβριο του 1999 συμφωνεί με τους κοινοτικούς προσανατολισμούς. Η Επιτροπή και οι αρχές της Λιθουανίας έχουν καθορίσει τις ακόλουθες κύριες προτεραιότητες για χρηματοδότηση από το ISPA: * Συμπλήρωση και βελτίωση των ευρωπαϊκών Διαδρόμων που διέρχονται από τη Λιθουανία (I, IA, IXB, IXD). * Τα σιδηροδρομικά έργα είναι ιδιαίτερης σπουδαιότητας με προγραμματισμό ολοκληρωτικής ανανέωσης των Διαδρόμων ανατολής-δύσης IXB και IXD. * Ανάπτυξη σιδηροδρομικής γραμμής ευρωπαϊκού πλάτους που θα συνδέει τα πολωνικά σύνορα με το σιδηροδρομικό κόμβο στο Kaunas: σχετικά με τη στρατηγική αναβάθμισης της διαδρομής αυτής έχει επιτευχθεί σχέδιο συμφωνίας με την Πολωνία. Στον τομέα του περιβάλλοντος, η στρατηγική παρουσιάστηκε στην Επιτροπή το Σεπτέμβριο του 2000 και περιελάμβανε περιγραφή της σειράς των έργων για τα πρώτα τρία έτη του προγράμματος. Η στρατηγική έχει προσδιορίσει έργα στους ακόλουθους τομείς: * Ύδρευση * Λύματα * Στερεά απόβλητα Κατά τον τρέχοντα χρόνο αναπτύσσεται στρατηγική για την αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και τα πρώτα έργα αναμένονται το 2003-2004. Αναφορικά με τις βελτιώσεις στον τομέα της ύδρευσης και των υγρών αποβλήτων, έχει υιοθετηθεί προσέγγιση ανά λεκάνη απορροής / αποστράγγισης και τα πρώτα έργα αναμένονται το 2002. Υλοποίηση Οι αρμοδιότητες του εθνικού συντονιστή ISPA μεταφέρθηκαν τον Ιούνιο του 2001 από το Υπουργείο Εξωτερικών στο Υπουργείο Οικονομικών. Οι υπηρεσίες υλοποίησης του ISPA είναι αυτή τη στιγμή η Διεύθυνση Επενδύσεων στις Μεταφορές του Υπουργείου Μεταφορών και η υπηρεσία υλοποίησης του ISPA στο Υπουργείου Περιβάλλοντος. Ωστόσο, η κεντρική μονάδα χρηματοδότησης και αναθεώρησης συμβάσεων (CFCU) είναι επίσης υπεύθυνη για την υλοποίηση των περιβαλλοντικών έργων ISPA μέχρι την πλήρη λειτουργία της αντίστοιχης υπηρεσίας υλοποίησης που έχει θεσπίσει το Υπουργείο Περιβάλλοντος. Οι προετοιμασίες για την υποβολή προσφορών και τη σύναψη συμβάσεων έχει προχωρήσει ικανοποιητικά όπως φαίνεται παρακάτω: Μόνο ένα έργο επέτυχε σημαντική εξέλιξη κατά τη διάρκεια του 2001: το πρώτο στάδιο του 2000/LT/16/P/PT/001, αναβάθμιση του Διαδρόμου μεταφορών ΙΧΒ (στάδιο 1) για το οποίο έγιναν: υποβολή προσφορών, σύναψη συμβάσεων και υλοποίηση σε μεγάλο βαθμό κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών. Έγινε δημοσίευση διακηρύξεων υποβολής προσφορών για τα έργα: 2000/LT/16/P/PT/002, ανάπτυξη της Via Baltica το 2000-2003 (πανευρωπαϊκός Διάδρομος Ι), 2000/LT/16/P/PT/003, ανάπτυξη του πανευρωπαϊκού Διαδρόμου IA την τετραετία 2001-2004 και 2000/LT/16/P/PT/004, εκσυγχρονισμός τηλεπικοινωνιών, ηλεκτροδότησης και σηματοδότησης στο Διάδρομο Crete IX B, αλλά κατά τη διάρκεια του έτους δεν κατέστη δυνατό να υπογραφούν οι συμβάσεις για τα έργα αυτά. Από πλευράς έργων περιβάλλοντος, δημοσιεύτηκαν διακηρύξεις υποβολής προσφορών για το έργο 2000/LT/16/P/PE/001, αποκατάσταση και επέκταση της παροχής πόσιμου ύδατος και δικτύου συλλογής λυμάτων στο Vilnius (στάδια I and II), και 2001/LT/16/P/PA/002, (ενίσχυση για δραστηριότητες προετοιμασίας έργων ISPA για το περιβάλλον). Κατά τη διετία 2000-2001 εγκρίθηκαν για χρηματοδότηση από το ISPA 9 έργα για το περιβάλλον και 6 έργα για τις μεταφορές καθώς και ένα έργο ΤΒ για το EDIS. Το 2001 εγκρίθηκαν συνολικά 11 έργα. Σ' αυτά περιλαμβάνονταν 6 επενδυτικά έργα και ένα έργο ΤΒ στον τομέα του περιβάλλοντος, 2 επενδυτικά έργα και 1 έργο ΤΒ στον τομέα των μεταφορών καθώς και ένα έργο ΤΒ για το EDIS. Η συνεισφορά ISPA για τα έργα του 2000 και 2001 είχε δεσμευτεί κατά μεγάλο ποσοστό και οι πληρωμές που έγιναν μέχρι τέλος του έτους ανήλθαν σε 12,39 εκατομμύρια ευρώ, ποσό που αντιπροσωπεύει την πρώτη δόση προκαταβολών για έργα που εγκρίθηκαν το 2000 και ιδιαίτερα τη δεύτερη δόση προκαταβολής και την πρώτη ενδιάμεση πληρωμή για το έργο 2000/LT/16/Ρ/ΡΤ/001. Παρακολούθηση και αξιολόγηση Ο συντονιστής ISPA επιθεωρεί την τεχνική και οικονομική πρόοδο των έργων. Οι εργασίες της επιτροπής παρακολούθησης θα συμπληρωθούν με τακτικές συσκέψεις στα γραφεία της αντιπροσωπείας ΕΚ στη Λιθουανία, με εκθέσεις παρακολούθησης από τις υπηρεσίες υλοποίησης και επιτόπιες επισκέψεις από το προσωπικό της Επιτροπής. Ο συντονιστής ISPA είναι υπεύθυνος για την εξασφάλιση της σύνταξης των εκθέσεων σχετικά με την υλοποίηση του κάθε έργου, για την υποβολή του σχεδίου της έκθεσης στη μικτή επιτροπή παρακολούθησης και τελικά στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι δύο πρώτες συνεδριάσεις έγιναν το Μάιο και τον Οκτώβριο 2001. Συγχρηματοδότηση με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα Όλα τα έργα που εγκρίθηκαν για χρηματοδότηση το 2000 έτυχαν συγχρηματοδότησης από την ΕΤΕ, συνήθως μέσω κατανομών από συμφωνίες σφαιρικών δανείων. Η ΕΤΑΑ συγχρηματοδότησε επίσης το 2001 ένα έργο στον τομέα του περιβάλλοντος, ενώ η ΕΤΕ συνέχισε την παρουσία της. Η ίδια κατάσταση αναμένεται για το 2002. Η ΝΙΒ και τα άλλα σκανδιναβικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα συμμετέχουν επί του παρόντος στην προετοιμασία των έργων - ειδικότερα συμμετέχουν σε μια διευκόλυνση-πλαίσιο για επενδύσεις προστασίας του περιβάλλοντος από οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης. EDIS Η Λιθουανία παρουσίασε το 2001 τις προτάσεις της σε ανταπόκριση του "Οδηγού" της Επιτροπής για το EDIS. Η υποστήριξή της συμφωνήθηκε στη μορφή τεχνικής βοήθειας που κατανεμήθηκε στο τέλος του έτους υλοποίησης του σταδίου Ι. Ελπίζεται ότι το EDIS του ISPA θα αρχίσει να λειτουργεί στο τέλος του 2002. Οικονομική διαχείριση και έλεγχος Το Δεκέμβριο του 2001 η μονάδα οικονομικών ελέγχων της Γενικής Διευθύνσεως Περιφερειακής Πολιτικής προέβη σε έλεγχο των συστημάτων οικονομικής διαχείρισης και ελέγχου των υπηρεσιών υλοποίησης ISPA. Τα σημαντικότερα πορίσματα απεστάλησαν στις αρχές της χώρας ενωρίς το 2002 με συστάσεις σχετικά με βελτιώσεις που θα πρέπει να γίνουν ώστε να εκπληρωθούν οι απαιτήσεις του άρθρου 9 του Κανονισμού του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 1267/1999. Στον οικονομικό έλεγχο θα δοθεί συνέχεια κατά τη διάρκεια του 2002. Πίνακας 1 : Έργα εγκεκριμένα και αναλήψεις υποχρεώσεων 2000-2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Πίνακας 2 : Έργα που εγκρίθηκαν το 2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Πίνακας 3 : Μέτρα τεχνικής βοήθειας 2000-2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> 18. ΠΟΛΩΝΙΑ Το 2001 η Πολωνία έλαβε ένα σύνολο αναλήψεων υποχρεώσεων ύψους 406,6 εκατομμυρίων ευρώ. Από το ποσό αυτό, 228 εκατομμύρια εκχωρήθηκαν σε έργα περιβάλλοντος και 177,6 εκατομμύρια ευρώ σε έργα μεταφορών. Τα μέτρα τεχνικής βοήθειας για αμφότερους τους τομείς ανήλθαν στο ύψος των 5,5 εκατομμυρίων ευρώ. Ένα από τα μέτρα αυτά αφορούσε προετοιμασία για το EDIS. Το συνολικό ποσό που δεσμεύτηκε το 2001 ανήλθε σε 984.000 ευρώ. Το σύνολο των κατανομών για την Πολωνία αποτελεί το 36,65% του συνολικού ετήσιου προϋπολογισμού ISPA. Προγραμματισμός Η κυβέρνηση της Πολωνίας έχει προετοιμάσει έγγραφο εθνικής στρατηγικής σχετικά με τους τομείς περιβάλλοντος και μεταφορών το οποίο αποτελεί τη βάση επιλογής μεγάλων επενδυτικών σχεδίων πολυετούς διάρκειας. Η στρατηγική περιβάλλοντος έχει ενημερωθεί κατόπιν της εφαρμογής του ISPA το 2000 ώστε να αντικατοπτρίζει νέες πληροφορίες και πρόσφατες εξελίξεις. Όσον αφορά στις μεταφορές, η κατανομή των κεφαλαίων το 2001 ακολούθησε την ίδια πορεία όπως και το προηγούμενο έτος. Η εστίαση παρέμεινε στα έργα μεγάλης κλίμακας στις κυριότερες οδικές αρτηρίες ενώ καταβλήθηκαν ιδιαίτερες προσπάθειες για την επιτυχή εξισορρόπηση μεταξύ σιδηροδρομικών και οδικών έργων. Το 2001, η σχέση χρηματοδότησης μεταξύ των δύο τομέων ήταν 54% για τα οδικά έργα και 46% για τα σιδηροδρομικά. Στον τομέα του περιβάλλοντος, επίσης σε τήρηση της στρατηγικής περιβάλλοντος, το ISPA συνέχισε κατά το 2001 τη χρηματοδότηση σε σημαντικά έργα σε τρεις από τους τέσσερις τομείς που είναι επιλέξιμοι για ενίσχυση. Οι τομείς αυτοί ήταν τα λύματα, ο οποίος περιελάμβανε το μεγαλύτερο αριθμό έργων και έλαβε τη μεγαλύτερη κατανομή κεφαλαίων, η παροχή ποσίμου ύδατος και η επεξεργασία των στερεών αποβλήτων. Όπως και το 2000, οι ενισχύσεις συνέχισαν να επικεντρώνονται στα μεγάλα αστικά κέντρα. Τα έργα που εγκρίθηκαν περιλαμβάνουν συνδυασμό επεξεργασίας ποσίμου ύδατος και λυμάτων στο Poznan, το Wroclaw το Suwalki και το Bialystok, από τα οποία το έργο του Poznan πρόκειται να υλοποιηθεί σε βάση εταιρείας δημοσίου-ιδιωτικού τομέα, επεξεργασία λυμάτων στο Katowice, το Gliwice, την Βαρσοβία, την Gdynia, το Rybnik, το Olsztyn και το Przemysl και, τέλος, δύο έργα επεξεργασίας στερεών αποβλήτων στο Lodz. Υλοποίηση Τα καθήκοντα του εθνικού συντονιστή ISPA εκτελούνται από τον Υφυπουργό επικεφαλής του Κρατικού Γραφείου για την Ευρωπαϊκή Ενσωμάτωση. Η υπηρεσία υλοποίησης για τον τομέα του περιβάλλοντος είναι το Εθνικό Ταμείο για την Προστασία του Περιβάλλοντος και τη Διαχείριση των Υδάτων ενώ οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης αποτελούν, γενικά, τους τελικούς δικαιούχους. Για ορισμένα έργα οι υπηρεσίες υλοποίησης και οι τελικοί δικαιούχοι είναι οι ίδιοι. Αυτό συμβαίνει στον τομέα των μεταφορών, όπου η Γενική Διεύθυνση Εθνικών Οδών (GDDP) είναι ταυτοχρόνως η υπηρεσία υλοποίησης και ο τελικός δικαιούχος των οδικών έργων ενώ το ίδιο συμβαίνει με την πολωνική εταιρεία σιδηροδρόμων (PKP) για τα σιδηροδρομικά έργα. Συνολικά, κατά τη διετία 2000-2001 εγκρίθηκαν για χρηματοδότηση από το ISPA 21 έργα για το περιβάλλον, 13 έργα για τις μεταφορές και ένα μέτρο τεχνικής βοήθειας για την εφαρμογή του EDIS. Τα έργα αυτά περιελάμβαναν δύο μέτρα ΤΒ για έργα μεταφορών και ένα μέτρο ΤΒ για έργο περιβάλλοντος. Κατά το 2001 εγκρίθηκαν 19 νέα έργα που περιελάμβαναν 13 έργα περιβάλλοντος, 5 έργα μεταφορών και ένα μέτρο ΤΒ για την προετοιμασία έργων μεταφορών. Μολονότι η προετοιμασία και οι εγκρίσεις των έργων εξελίσσονται σχετικά ικανοποιητικά - ιδιαίτερα για τα έργα προστασίας του περιβάλλοντος - η υλοποίηση και στους δύο τομείς είναι βραδεία. Μέχρι τώρα δεν έχουν αρχίσει εργασίες. Οι πρώτες συμβάσεις σχετικά με την επίβλεψη των έργων μεταφορών εγκρίθηκαν στο τέλος Δεκεμβρίου 2001 ενώ για τον τομέα του περιβάλλοντος αυτό έγινε τον Ιανουάριο του 2002. Οι πρώτες συμβάσεις αναφορικά με κατασκευές προβλέπεται να υπογραφούν το πρώτο εξάμηνο του 2002 και για τους δύο τομείς. Ο σημαντικότερος λόγος γι' αυτή τη βραδεία πρόοδο υλοποίησης υπήρξε η έλλειψη εμπειρίας των πολωνικών αρχών σε διαδικασίες υποβολής προσφορών και υπογραφής συμβάσεων. Ωστόσο, συν τω χρόνω το πρόβλημα αυτό αντιμετωπίζεται και ενισχύεται με μέτρα τεχνικής βοήθειας. Η κατάσταση όσον αφορά στις πληρωμές αντικατοπτρίζει το βραδύ ρυθμό της υλοποίησης. Μέχρι σήμερα έχουν καταβληθεί μόνον 46 εκατομμύρια ευρώ (25 εκατομμύρια για τον τομέα των μεταφορών και 20 εκατομμύρια για τον τομέα του περιβάλλοντος). Περαιτέρω καθυστερήσεις οφείλονται στο γεγονός ότι τα αιτήματα σχετικά με τις πρώτες δόσεις των προκαταβολών υποβάλλονται μόνο μετά την υπογραφή μιας εσωτερικής χρηματοδοτικής συμφωνίας μεταξύ του Υπουργείου Οικονομικών και των αντίστοιχων υπουργείων (δηλ. του Υπουργείου Περιβάλλοντος ή του Υπουργείου Μεταφορών), αναλόγως του συγκεκριμένου έργου. Παρακολούθηση και αξιολόγηση Η συνολική παρακολούθηση και αξιολόγηση υποστηρίζεται από τακτικές συσκέψεις στα γραφεία της αντιπροσωπείας ΕΚ, εκθέσεις παρακολούθησης εκ μέρους των υπηρεσιών υλοποίησης και επιτόπιες επισκέψεις εκ μέρους προσωπικού της Επιτροπής. Στους συμμετέχοντες περιλαμβάνονται ο εθνικός συντονιστής ISPA (UKIE - Κρατικό Γραφείο για την Ευρωπαϊκή Ενσωμάτωση), οι κατά τομέα συντονιστές, τα Υπουργεία Υποδομών και Περιβάλλοντος, το Εθνικό Ταμείο για την Προστασία του Περιβάλλοντος και οι τελικοί δικαιούχοι. Στις συσκέψεις μετείχαν και τα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα τα οποία συγχρηματοδοτούν πολλά από τα έργα ISPA. Η πρώτη συνεδρίαση της επιτροπής για το 2001 έγινε τον Απρίλιο και η δεύτερη τον Οκτώβριο. Σχετικά με ένα από τα μέτρα για τα σιδηροδρομικά έργα συμφωνήθηκε η συγκρότηση κατά περίπτωση επιτροπής παρακολούθησης ώστε να λαμβάνονται υπόψη τα ποικίλα έργα που περιλαμβάνονται στο μέτρο αυτό. Συγχρηματοδότηση με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα Υπάρχουν στενές σχέσεις μεταξύ ISPA και διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων - με την ΕΤΑΑ ιδιαιτέρως, η οποία χορήγησε δάνειο σε ένα από τα έντεκα έργα ISPA που εγκρίθηκαν το περασμένο έτος - την επεξεργασία λυμάτων στο Rybnik. Η ΕΤΑΑ επίσης διάρθρωσε και συντόνισε ένα πλαίσιο εταιρικής σχέσης μεταξύ δημοσίου και ιδιωτών το οποίο πρόκειται να αποτελέσει τη βάση υλοποίησης του έργου στο Poznan. Η ΕΤΕ θα χορηγήσει σφαιρικό δάνειο σε τρία από τα έργα περιβάλλοντος που εγκρίθηκαν πέρσι για το Katowice και το Lodz και σε ένα έργο επεξεργασίας λυμάτων στη Βαρσοβία. Στον τομέα των μεταφορών η ΕΤΕ παίζει ενεργό ρόλο μέσω από κοινού χρηματοδότησης σιδηροδρομικών και οδικών έργων. Το 2001 εγκρίθηκαν ένα έργο σιδηροδρομικών και δύο έργα οδικών μεταφορών. EDIS Με σκοπό την υποβοήθηση των πολωνικών αρχών στην προετοιμασία του EDIS συμφωνήθηκε η παροχή τεχνικής βοήθειας. Το χρηματοδοτικό μνημόνιο υπογράφηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις αρχές Δεκεμβρίου 2001. Αυτό το μνημόνιο καλύπτει τα πρώτα στάδια του EDIS: την αξιολόγηση του χάσματος, την προετοιμασία για το EDIS και την εκτίμηση της συμμόρφωσης. Επίσης παρέχει ενδεικτικούς όρους παραπομπής για τα στάδια Ι και ΙΙΙ. Η προετοιμασία για το EDIS πιθανόν να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2002, γεγονός που θα επιτρέψει την εφαρμογή του συστήματος πριν από τη διεύρυνση. Ωστόσο, αυτό θα εξαρτηθεί κυρίως από την ικανότητα των πολωνικών αρχών να προχωρήσουν έγκαιρα στη σύναψη συμβάσεων για την απαιτούμενη εξωτερική βοήθεια. Οικονομική διαχείριση και έλεγχος Στο τέλος Οκτωβρίου 2001, η μονάδα οικονομικών ελέγχων της ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής εκτέλεσε επιθεώρηση της επάρκειας των συστημάτων οικονομικού ελέγχου και ελέγχων του ISPA στην Πολωνία. Τα πορίσματα εστάλησαν στις πολωνικές αρχές ενωρίς το 2002 με συστάσεις σχετικά με βελτιώσεις που πρέπει να γίνουν ώστε να επιτευχθεί συμμόρφωση προς το άρθρο 9 του Κανονισμού του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 1267/1999. Κατά τη διάρκεια του 2002 θα δοθεί συνέχεια στον οικονομικό έλεγχο. Πίνακας 1 : Έργα που εγκρίθηκαν και αναλήψεις υποχρεώσεων 2000-2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Πίνακας 3 : Μέτρα τεχνικής βοήθειας 2000-2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> 19. ΡΟΥΜΑΝΙΑ Κατά τη διάρκεια του 2001 διετέθησαν στη Ρουμανία 245,6 εκατομμύρια ευρώ σε αναλήψεις υποχρεώσεων για βοήθεια ISPA. Από την κατανομή 2001, ποσό 122,8 εκατομμυρίων ευρώ παραχωρήθηκε σε έργα μεταφορών και 122,8 εκατομμύρια ευρώ σε έργα περιβάλλοντος. Οι αναλήψεις υποχρεώσεων του 2001 για τεχνική βοήθεια ανήλθαν σε 2,5 εκατομμύρια ευρώ. Το κονδύλιο για τη Ρουμανία αντιπροσωπεύει ποσοστό 22,14% του συνολικού προϋπολογισμού ISPA για το 2001. Προγραμματισμός Το πλαίσιο προγραμματισμού ISPA διέπεται από τις στρατηγικές στους τομείς μεταφορών και περιβάλλοντος που έχουν εκπονηθεί από τις ρουμανικές αρχές σε συμφωνία με την Επιτροπή. Στην επιτυχία του προγραμματισμού έχει συμβάλει η ικανοποιητική και έγκαιρη προετοιμασία των έργων, το μεγαλύτερο μέρος της τεχνικής βοήθειας για τα οποία έχει παρασχεθεί από το πρόγραμμα PHARE. Οι στρατηγικοί στόχοι του τομέα των μεταφορών απορρέουν από τις σοβαρές αδυναμίες των οδικών και σιδηροδρομικών δικτύων. Ταυτόχρονα, υπάρχει αναγκαιότητα αναβάθμισης στα ευρωπαϊκά πρότυπα και αντιμετώπισης της αυξημένης κυκλοφορίας στις περιοχές των αστικών κέντρων. Για τη διατήρηση αειφορίας θεωρείται επίσης απαραίτητη η ανάπτυξη των ποτάμιων οδών. Η κυβέρνηση της Ρουμανίας έχει καθορίσει ως προτεραιότητες της χρηματοδότησης ISPA τον εκσυγχρονισμό τμημάτων βαρείας κυκλοφορίας των τριών διευρωπαϊκών διαδρόμων που διασχίζουν τη χώρα διατηρώντας παράλληλα μια εύλογη ισορροπία μεταξύ οδικών, σιδηροδρομικών και ποτάμιων μεταφορών: * Διάδρομος IV: από την Ουγγαρία στην Κωστάντζα (ανατολικός κλάδος) και από την Ουγγαρία στη Βουλγαρία (νότιος κλάδος) με σκοπό την επίτευξη κοινοτικών προτύπων στο μεγαλύτερο μέρος αυτού του οδικού / σιδηροδρομικού διαδρόμου. * Διάδρομος VII: Ποταμός Δούναβης από τα σύνορα της Γιουγκοσλαβίας στο δέλτα του (σύνορα με την Ουκρανία), όπου η πρέπει να βελτιωθεί η πλευστότητα, να εκσυγχρονιστούν οι ποτάμιοι λιμένες και να αναπτυχθούν οι συνδυασμένες μεταφορές. * Διάδρομος IX: από τα σύνορα Ουκρανίας και Μολδαβίας στα σύνορα της Βουλγαρίας, με έμφαση στις οδικές και σιδηροδρομικές προσβάσεις προς τη νέα γέφυρα του Δούναβη στο Calafat-Vidin. Στον τομέα του περιβάλλοντος, η Ρουμανία αντιμετωπίζει έντονα προβλήματα ρύπανσης (έδαφος, νερό, ατμόσφαιρα), τα οποία απαιτούν πολύ μεγάλες επενδύσεις και τη συμμετοχή τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημόσιου τομέα. Οι σημαντικότερες αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις σχετίζονται με τη χαμηλή ποιότητα του πόσιμου ύδατος, αποτέλεσμα της διοχέτευσης στους αποδέκτες ανεπεξέργαστων ή μερικά επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων. Μια δεύτερη αιτία περιβαλλοντικής υποβάθμισης και συναφών κινδύνων για τη δημόσια υγεία αποτελεί η ανεξέλεγκτη διοχέτευση στους αποδέκτες αστικών κυρίως λυμάτων. Η Επιτροπή ευνοεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για έργα επεξεργασίας ύδατος και αποβλήτων κατά λεκάνη απορροής ποταμού. Υλοποίηση Η λειτουργία του εθνικού συντονιστή ISPA εκτελείται από τον Υπουργό Ευρωπαϊκής Ενσωμάτωσης. Όπως συμβαίνει, οι περισσότεροι από τους τελικούς δικαιούχους στον τομέα του περιβάλλοντος (επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας ή δήμοι) δεν έχουν ακόμη την ικανότητα να υλοποιήσουν με επιτυχία συμβάσεις μεγάλης κλίμακας και επομένως η κεντρική μονάδα χρηματοδοτήσεων και αναθεώρησης συμβάσεων (CFCU) είναι η αρμόδια αρχή για τις περισσότερες συμβάσεις περιβαλλοντικών έργων χρηματοδότησης ISPA. Ορισμένες υπευθυνότητες που σχετίζονται με την τεχνική παρακολούθηση θα εκχωρηθούν από την κεντρική μονάδα στους τελικούς δικαιούχους μέσω συμφωνιών υλοποίησης. Κατά το 2002 η Επιτροπή θα χορηγήσει κατάλληλη τεχνική βοήθεια στις αρμόδιες υπηρεσίες για να διασφαλίσει την αποτελεσματική διοίκηση και υλοποίηση των έργων σε τήρηση των κοινοτικών απαιτήσεων σχετικά με την υποβολή προσφορών, την υπογραφή συμβάσεων, την παρακολούθηση και τον οικονομικό έλεγχο. Το Υπουργείο Δημοσίων Έργων, Μεταφορών και Στέγασης και το Υπουργείο Υδατικών Πόρων και Προστασίας του Περιβάλλοντος είναι τα ενεργά υπουργεία που δρουν ως αρχές υλοποίησης. Όσον αφορά την υλοποίηση, το 2001 δημοσιεύτηκαν διακηρύξεις για 19 συμβάσεις υπηρεσιών σχεδιασμού, επίβλεψης και τεχνικής βοήθειας (9 για τον τομέα των μεταφορών και 10 για τον τομέα του περιβάλλοντος) από τις οποίες εννέα υπογράφηκαν εντός του έτους (7 για τον τομέα των μεταφορών και 2 για τον τομέα του περιβάλλοντος). Το 2001 έγινε επίσης δημοσίευση πέντε διακηρύξεων υποβολής προσφορών από τις οποίες 1 για τον τομέα μεταφορών και 4 για τον τομέα περιβάλλοντος. Κατά το 2001 εγκρίθηκαν συνολικά 14 έργα. Τα έργα αυτά περιελάμβαναν 9 έργα στον τομέα του περιβάλλοντος και 5 στον τομέα των μεταφορών. Κατά τη διάρκεια της διετίας 2000-2001, εγκρίθηκαν 22 έργα από τα οποία 14 αφορούσαν στο περιβάλλον και 8 στις μεταφορές. Στα έργα αυτά συμπεριλαμβάνονται τρία έργα τεχνικής βοήθειας προετοιμασίας έργων, δύο για τις μεταφορές και ένα για το περιβάλλον. Παρά το γεγονός ότι το σύνολο των κατανομών ISPA είχε δεσμευτεί ολοκληρωτικά το 2000 και το 2001, οι πληρωμές που έγιναν μέχρι το τέλος του έτους ανήλθαν σε 65,6 εκατομμύρια ευρώ, αντιπροσωπεύοντας την πρώτη δόση προκαταβολής για όλα τα έργα εγκρίσεως 2000 και για ορισμένα έργα που εγκρίθηκαν στις αρχές του 2002. Παρακολούθηση και αξιολόγηση Οι πρώτες δύο συνεδριάσεις της επιτροπής παρακολούθησης του ISPA έγιναν τον Ιούνιο και τον Οκτώβριο 2001. Κατά τη διάρκεια των συνεδριάσεων εξετάστηκε η βραδεία πρόοδος της υλοποίησης των μέτρων ISPA (ειδικότερα στις φάσεις υποβολής προσφορών και υπογραφής συμβάσεων), η βραδεία πρόοδος εκτέλεσης των όρων του άρθρου 8 του χρηματοδοτικού μνημονίου στον τομέα των έργων περιβάλλοντος, η ανάγκη βελτίωσης της ποιότητας των εκθέσεων παρακολούθησης που συντάσσονται για την επιτροπή παρακολούθησης καθώς και η ανάγκη ενίσχυσης των διαχειριστικών ικανοτήτων των υπηρεσιών υλοποίησης. Συγχρηματοδότηση με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα Εκτός από δύο, όλα τα άλλα έργα προστασίας περιβάλλοντος του ISPA συγχρηματοδοτούνται από διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Σ' αυτά περιλαμβάνονται πέντε έργα με την ΕΤΕ (από τα οποία δύο το 2000, στην Craiova και την Braila, και τρία το 2001, στο Cluj, Focsani και Pascani) και έξι έργα με την ΕΤΑΑ (δύο το 2000, στην Constanta και το Iasi, και τέσσερα το 2001, στα Arad, Oradea, Timisoara και Targu Mures). Ένα μέτρο που εγκρίθηκε το 2000 (στο Piatra Neamt) θα συγχρηματοδοτηθεί από την Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος της Δανίας. Στον τομέα των μεταφορών, η ΕΤΕ και ΕΤΑΑ χρηματοδότησαν παράλληλα έργα. Συνολικά, τα μέτρα από κοινού χρηματοδότησης ανήλθαν σε περίπου 352,9 εκατομμύρια ευρώ της ενίσχυσης ISPA (στον τομέα του περιβάλλοντος). Δοθέντος ότι τα επίπεδα των επενδυτικών αναγκών υπερβαίνουν κατά πολύ τις κατανομές ISPA, αναμένεται ότι η συνεργασία αυτή θα συνεχιστεί στο σύνολο του χρονικού προγραμματισμού του ISPA. EDIS Οι πρώτες κινήσεις προς την κατεύθυνση ολοκλήρωσης του πρώτου σταδίου του Οδηγού για το EDIS έγιναν το 2001 και η τελική έκθεση εκτίμησης του χάσματος συντάχθηκε τον Ιανουάριο του 2002. Ωστόσο, η "εκτίμηση του χάσματος" ανατέθηκε από την αντιπροσωπεία ΕΚ στη Ρουμανία και όχι από τις ρουμανικές αρχές όπως απαιτεί ο Οδηγός. Επομένως, υπάρχει de facto εκτίμηση αλλά οι ρουμανικές αρχές πρέπει τώρα να επιβεβαιώσουν ότι ο εθνικός εξουσιοδοτημένος εκπρόσωπος μπορεί να αποδεχθεί την έκθεση εκτίμησης του χάσματος όπως αυτή ανατέθηκε από την αντιπροσωπεία των ΕΚ ως το πόρισμα του σταδίου Ι του Οδηγού για το EDIS και να αναθέσει εν συνεχεία τα επόμενα στάδια του Οδηγού, ειδικότερα ενόψει της διαμόρφωσης του χρονοδιαγράμματος για την πορεία του EDIS. Το 2002 θα εγκριθούν μέτρα τεχνικής βοήθειας ISPA για την πρώτη φάση της "γεφύρωσης του χάσματος". Οικονομική διαχείριση και έλεγχος Ο έλεγχος των συστημάτων οικονομικής διαχείρισης και ελέγχων των υπηρεσιών υλοποίησης του ISPA από τη μονάδα οικονομικών ελέγχων της ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής έγινε μόλις τον Ιανουάριο του 2002. Τα κύρια πορίσματα απεστάλησαν στις ρουμανικές αρχές το Μάιο του ίδιου έτους με συστάσεις σχετικά με βελτιώσεις που πρέπει να γίνουν για να καλυφθούν οι απαιτήσεις του άρθρου 9 του Κανονισμού του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 1267/1999. Στο τέλος του 2002 θα δοθεί συνέχεια στον οικονομικό έλεγχο ώστε αυτός να καλύψει μια πιο λεπτομερή εκτίμηση των διαδικασιών δημοσίων συμβάσεων και των τελικών δικαιούχων στον τομέα του περιβάλλοντος. Πίνακας 1 : Έργα που εγκρίθηκαν και αναλήψεις υποχρεώσεων 2000-2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Πίνακας 2 : Έργα που εγκρίθηκαν το 2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Πίνακας 3 : Μέτρα τεχνικής βοήθειας 2000-2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> 20. ΣΛΟΒΑΚΙΑ Κατά το 2001 η Σλοβακία έλαβε συνολική κατανομή αναλήψεων υποχρεώσεων ύψους 48,1 εκατομμυρίων ευρώ, ποσό το οποίο επιμερίσθηκε μεταξύ των τομέων μεταφορών και περιβάλλοντος - 24,7 και 23,4 εκατομμύρια ευρώ αντίστοιχα. Το ύψος των μέτρων τεχνικής βοήθειας ανήλθε σε 763.056 ευρώ. Η κατανομή για τη Σλοβακία αντιπροσωπεύει το 4,33% του συνολικού προϋπολογισμού ISPA για το 2001. Προγραμματισμός Το πλαίσιο προγραμματισμού για τις μεταφορές κατά το 2001 ακολούθησε τη στρατηγική που εκπονήθηκε από τις αρχές της Σλοβακίας και την Επιτροπή. Το Δεκέμβριο του 2001 η κυβέρνηση της χώρας προέβη σε ενημέρωση της εθνικής στρατηγικής ISPA για τον τομέα αυτόν, αλλά οι γενικές αρχές για τη θέσπιση των προτεραιοτήτων παρέμειναν οι ίδιες. Οι προτεραιότητες εστιάστηκαν στους ακόλουθους στόχους: * Ανάπτυξη και εκσυγχρονισμός των υποδομών μεταφορών στους διαδρόμους συνδυασμένων μεταφορών σε τήρηση των ευρωπαϊκών προτύπων * Ανάπτυξη των διεθνών οδών και των διασυνδέσεών τους με το ευρωπαϊκό οδικό δίκτυο * Ενσωμάτωση των συστημάτων μεταφοράς επιβατών * Προώθηση των συνδυασμένων οδικών / σιδηροδρομικών μεταφορών * Διασφάλιση της συμμόρφωσης της υποδομής των μεταφορών με την προστασία του περιβάλλοντος. Στον τομέα του περιβάλλοντος, οι στρατηγικοί στόχοι της κυβέρνησης της Σλοβακίας είναι η διατήρηση της σημερινής κατάστασης του περιβάλλοντος και η αποκατάσταση των κατεστραμμένων και ρυπασμένων περιοχών. Η νομική μεταρρύθμιση, η θεσμική αναδιάταξη και τα προγράμματα επενδύσεων στο περιβάλλον είναι παράγοντες που συμμετέχουν στην εκπλήρωση των στόχων. Οι προτεραιότητες περιλαμβάνουν έναν αριθμό τομέων: * Δοθείσης της ευρείας παροχέτευσης στους αποδέκτες ανεπεξέργαστων ή μερικά επεξεργασμένων λυμάτων από τα κυριότερα αστικά κέντρα, η βελτίωση της ποιότητας των υδάτων αποτελεί προτεραιότητα. Το παραπάνω απαιτεί καταρχάς κατασκευή και ανακατασκευή των δικτύων συλλογής και εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων όπως επίσης και περαιτέρω μέτρα που θα εστιάζονται σε επιλεγμένες βιομηχανίες. * Όσον αφορά τα στερεά απόβλητα, τα μέτρα στοχεύουν στην κατασκευή ενός δικτύου περιφερειακών χώρων υγειονομικής διάθεσης απορριμμάτων και αποτεφρωτήρων για τη διάθεση επικίνδυνων και συνήθων αποβλήτων, συστηματική κάλυψη και φροντίδα των κορεσμένων ΧΥΤΑ, μείωση της παραγωγής επικίνδυνων αποβλήτων, εντατικοποίηση της χωριστής συλλογής απορριμμάτων και αύξηση της χρήσης των ανακυκλώσιμων στοιχείων των αστικών απορριμμάτων. * Σχετικά με την ατμοσφαιρική ρύπανση, μολονότι οι εκπομπές έχουν μειωθεί λόγω της παρακμής της βαριάς βιομηχανίας και της μείωσης χρήσης πτωχού άνθρακα, υπάρχουν ακόμη σοβαρά προβλήματα σε 20 περίπου περιφερειακά επικίνδυνα σημεία. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει συστήσει στην κυβέρνηση της Σλοβακίας να διαφοροποιήσει τη σειρά των έργων, καθώς στην πραγματικότητα όλα τα έργα που έχουν προετοιμαστεί μέχρι τώρα έχουν εστιαστεί στη διαχείριση των υδάτων. Ο προγραμματισμός στον τομέα του περιβάλλοντος παρεμποδίζεται από την έλλειψη πόρων του Υπουργείου Περιβάλλοντος όπως επίσης και από την έλλειψη διαφάνειας στην εξελισσόμενη μεταρρύθμιση της διαχείρισης των υδάτων. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης - η οποία προβλέπει τη θέσπιση περιφερειακών εταιρειών ύδατος ιδιοκτησίας των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης - θα αφαιρέσει ένα σημαντικό εμπόδιο από το συστηματικό, αναγκαίο και αποτελεσματικό προγραμματισμό. Υλοποίηση Τα καθήκοντα του εθνικού συντονιστή ISPA εκτελούνται από τον Αναπληρωτή Πρωθυπουργό. Για τους τομείς του περιβάλλοντος και των μεταφορών έχουν θεσπιστεί τρεις υπηρεσίες υλοποίησης ISPA: * Η υπηρεσία υλοποίησης έργων περιβάλλοντος * Η υπηρεσία υλοποίησης οδικών έργων * Η υπηρεσία υλοποίησης σιδηροδρομικών έργων Όλες οι παραπάνω υπηρεσίες βρίσκονται τώρα σε λειτουργία. Κατά τη διετία 2000-2001 και για τον τομέα του περιβάλλοντος, εγκρίθηκαν συνολικά για χρηματοδότηση ISPA 6 επενδυτικά έργα και ένα μέτρο τεχνικής βοήθειας. Για τον τομέα των μεταφορών, εγκρίθηκαν κατά την ίδια χρονική περίοδο 3 επενδυτικά έργα. Για το έτος 2001 μόνον, εγκρίθηκαν 3 έργα περιβάλλοντος και 1 έργο μεταφορών. Αυτά περιελάμβαναν ένα μέτρο ΤΒ και τρία επενδυτικά έργα στον τομέα του περιβάλλοντος καθώς και δύο επενδυτικά έργα στις μεταφορές. Μία αίτηση έργου σχετικά με την επεξεργασία λυμάτων στην πόλη Topolany, δεν εγκρίθηκε καθώς δεν ανταποκρινόταν στη στρατηγική του ISPA. Η προετοιμασία για την υποβολή προσφορών και την υπογραφή συμβάσεων συνεχίστηκε καθ' όλο το έτος. Δημοσιεύτηκε μία διακήρυξη έργων από την υπηρεσία υλοποίησης σιδηροδρομικών έργων (προϋπολογισμός: 51 εκατομμύρια ευρώ). Η προετοιμασία των διακηρύξεων υποβολής προσφορών για έργα περιβάλλοντος υπήρξε βραδεία και εκτός από λίγες διακηρύξεις για τεχνική βοήθεια δεν έχει γίνει άλλη δημοσίευση για τον τομέα αυτόν. Το έργο τεχνικής βοήθειας για την προετοιμασία των έργων (συνολικό κόστος: 1,3 εκατομμύρια ευρώ) έχει υλοποιηθεί κατά ένα μέρος και έχει οδηγήσει μέχρι τώρα σε τρεις ολοκληρωμένες προτάσεις έργων, από τις οποίες δύο έχουν υποβληθεί στην Επιτροπή και μία έχει εγκριθεί. Περαιτέρω αιτήματα για έργα βρίσκονται υπό προετοιμασία και θα υποβληθούν στην Επιτροπή το 2002. Οι πληρωμές μέχρι τέλους του έτους ανήλθαν σε 4 εκατομμύρια ευρώ και αφορούσαν στην πρώτη δόση προκαταβολών έργων που εγκρίθηκαν το 2000. Παρακολούθηση και αξιολόγηση Τον Ιούνιο και το Νοέμβριο του 2001 έγιναν δύο συνεδριάσεις της επιτροπής παρακολούθησης ISPA. Η ποιότητα των εκθέσεων παρακολούθησης διέφερε σημαντικά από έργο σε έργο. Ωστόσο, οι συζητήσεις στην επιτροπή ήταν χρήσιμες και έδωσαν τη δυνατότητα σε καλές προοπτικές υλοποίησης των έργων. Συγχρηματοδότηση με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα Συνεχίστηκε η στενή συνεργασία με την ΕΤΕ στον τομέα του περιβάλλοντος. Γίνονται διαπραγματεύσεις για τη χορήγηση ενός σφαιρικού δανείου μέσω κρατικής τράπεζας της Σλοβακίας, αλλά δεν έχει επέλθει ακόμη συμφωνία. Έχει επιτευχθεί συμφωνία με την ΕΤΕ σχετικά με τη συγχρηματοδότηση ενός έργου μεταφορών. Ενώ το ISPA χρηματοδοτεί 27 εκατομμύρια ευρώ, η ΕΤΕ συμφώνησε χρηματοδότηση ύψους 40 εκατομμυρίων και η κυβέρνηση της Σλοβακίας 19 εκατομμύρια. Ωστόσο, μέχρι το τέλος του 2001, η κυβέρνηση της χώρας δεν είχε καταλήξει σε απόφαση εάν θα αξιοποιήσει ή όχι το δάνειο αυτό. Υπάρχουν και άλλες δανειακές διευκολύνσεις εκ μέρους της ΕΤΕ (μέσω σφαιρικού δανείου) για συγχρηματοδότηση των σιδηροδρομικών έργων 'Bratislava - Senkvice' και 'Senkvice - Cνfer'. Ωστόσο, η κυβέρνηση της Σλοβακίας δεν έχει καταλήξει ακόμη σε απόφαση εάν τα δάνεια αυτά είναι αναγκαία. EDIS Προς τα τέλη του 2001 η κυβέρνηση της Σλοβακίας διαπραγματευόταν με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ένα μέτρο τεχνικής βοήθειας με σκοπό την επιτάχυνση της προετοιμασίας για τη διευρυμένη αποκέντρωση της διαχείρισης του ISPA. Υπάρχει ανάγκη σημαντικής ενίσχυσης των ικανοτήτων, ιδιαίτερα στον τομέα προστασίας του περιβάλλοντος. Η κεντρική διοίκηση της Σλοβακίας έχει προχωρήσει στη θέσπιση διατάξεων εσωτερικών ελέγχων και οικονομικών ελέγχων. Ωστόσο, ορισμένες από τις δομές που έχουν θεσπιστεί για το σκοπό αυτόν πρέπει να γίνουν πρώτα πλήρως λειτουργικές για να προχωρήσουν προς την κατεύθυνση του EDIS. Οικονομική διαχείριση και έλεγχος Η μονάδα οικονομικών ελέγχων της ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής έχει προγραμματίσει να προβεί σε οικονομικό έλεγχο των συστημάτων οικονομικής διαχείρισης και ελέγχων των υπηρεσιών υλοποίησης του ISPA τον Ιανουάριο του 2002. Τα σημαντικότερα πορίσματα θα αποσταλούν στις αρχές της Σλοβακίας και θα ακολουθήσουν συστάσεις σχετικά με τις αναγκαίες βελτιώσεις προς συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του άρθρου 9 του Κανονισμού του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 1267/1999. Αργότερα κατά το 2002 θα δοθεί συνέχεια στον οικονομικό έλεγχο. Πίνακας 1 : Έργα που εγκρίθηκαν και αναλήψεις υποχρεώσεων 2000-2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Πίνακας 2 : Έργα που εγκρίθηκαν το 2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Πίνακας 3 : Μέτρα τεχνικής βοήθειας 2000-2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> 21. ΣΛΟΒΕΝΙΑ Κατά το 2001, η Σλοβενία έλαβε συνολική κατανομή αναλήψεων υποχρεώσεων ύψους 16,0 εκατομμυρίων ευρώ. Το ποσό αυτό κατανεμήθηκε μεταξύ των τομέων μεταφορών και περιβάλλοντος - 6,7 και 9,3 εκατομμύρια ευρώ αντίστοιχα. Οι κατανομές υπέρ της Σλοβενίας αντιπροσωπεύουν το 1,44% του συνολικού προϋπολογισμού ISPA για το 2001. Προγραμματισμός Το πλαίσιο προγραμματισμού ISPA διέπεται από τις στρατηγικές μεταφορών και περιβάλλοντος που εκπονήθηκαν από τις αρχές της χώρας σε συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι στρατηγικές αυτές περιλαμβάνουν ενδεικτικούς καταλόγους έργων προτεραιότητας και υπόκεινται σε περιοδική αναθεώρηση Για τις υποδομές μεταφορών, η έμφαση αφορά την ολοκλήρωση ή την αναβάθμιση των κύριων διευρωπαϊκών δικτύων και την ανάπτυξη των μεθοριακών συνδέσεων (δύο από τους δέκα διαδρόμους προτεραιότητας ΤΙΝΑ διασχίζουν την Σλοβενία). Η χώρα είναι έτοιμη να εκμεταλλευτεί τη στρατηγική της θέση μεταξύ της Ιταλίας, της Αυστρίας, της Κροατίας και της Ουγγαρίας. Η στρατηγική της κυβέρνησης για τις μεταφορές εστιάζει τις προσπάθειές της αποκλειστικά στις σιδηροδρομικές μεταφορές οι οποίες απαιτούν εντατική εργασία ανανέωσης εξ αιτίας της μεγάλης υποβάθμισης τους. Στον τομέα του περιβάλλοντος, η Σλοβενία αντιμετωπίζει έντονα προβλήματα κυρίως σε σχέση με το πόσιμο ύδωρ και τα λύματα, τομείς που απαιτούν υψηλές οικονομικές επενδύσεις και τη συμμετοχή του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα. Τα σημαντικότερα περιβαλλοντικά ζητήματα αφορούν στη χαμηλή ποιότητα των υδάτων. Επιπλέον, δεν υπάρχουν εγκαταστάσεις επεξεργασίας υγρών αποβλήτων που να παρέχουν τριτοταγή επεξεργασία, γεγονός το οποίο έχει ως αποτέλεσμα τον ευτροφισμό πολλών λιμνών και ταμιευτήρων ύδατος. Οι προτεραιότητες εστιάζονται στην ανάγκη αντιμετώπισης των προβλημάτων διάθεσης των αστικών κυρίως απορριμμάτων. Οι ΧΥΤΑ δεν καλύπτουν τα κοινοτικά πρότυπα, οι αποτεφρωτήρες είναι ανεπαρκείς, δε γίνεται χωριστή συλλογή απορριμμάτων και δεν υπάρχει οργανωμένο σύστημα ανακύκλωσης. Υλοποίηση Τα καθήκοντα του εθνικού συντονιστή ISPA εκτελούνται από τον Υπουργό Ευρωπαϊκών Υποθέσεων (Κυβερνητικό Γραφείο Ευρωπαϊκών Υποθέσεων). Η υπηρεσία υλοποίησης που αυτή τη στιγμή είναι αρμοδία για το ISPA είναι η κεντρική μονάδα χρηματοδότησης και αναθεώρησης συμβάσεων (CFCU). Η CFCU μπορεί να εκχωρεί ορισμένες από τις αρμοδιότητές της σχετικά με συμβάσεις και άλλα θέματα στον τελικό δικαιούχο και/ή τον υπεύθυνο φορέα υλοποίησης (Υπουργείο Μεταφορών και Υπουργείο Περιβάλλοντος και Χωροταξίας). Κατά τη διάρκεια του 2001 τα μέλη της επιτροπής διαχείρισης εξέδωσαν ευνοϊκή γνωμάτευση για πέντε νέα έργα (τέσσερα για τον τομέα περιβάλλοντος και ένα για τις μεταφορές). Η Επιτροπή ενέκρινε τέσσερα από αυτά και ένα (το έργο του ποταμού Paka) θα πρέπει να υπογραφεί κατά τη διάρκεια του 2002. Συνολικά, κατά τη διετία 2000-2001, εγκρίθηκαν 9 έργα εκ των οποίων πέντε επενδυτικά και ένα μέτρο ΤΒ στον τομέα του περιβάλλοντος καθώς και δύο επενδυτικά και ένα ΤΒ στον τομέα των μεταφορών. Κατά τη διάρκεια του 2001 προχώρησε η προετοιμασία για την υποβολή προσφορών και την υπογραφή συμβάσεων για όλα τα εγκεκριμένα έργα. Κατά τη διάρκεια του έτους υπογράφηκαν δύο συμβάσεις εργασιών αξίας 9,78 εκατομμυρίων ευρώ. Ενώ το σύνολο των διαθέσιμων κατανομών ISPA δεσμεύτηκαν το 2000 και το 2001, οι πληρωμές μέχρι τέλους του έτους ανήλθαν σε 2,45 εκατομμύρια ευρώ, αντιπροσωπεύοντας την πρώτη δόση της προκαταβολής για έργα που εγκρίθηκαν το 2000. Παρακολούθηση και αξιολόγηση Οι εργασίες της επιτροπής παρακολούθησης συμπληρώνονται από τακτικές συσκέψεις με το προσωπικό της αντιπροσωπείας ΕΚ στη Λιουμπλιάνα, από εκθέσεις παρακολούθησης των φορέων υλοποίησης και από επισκέψεις από το προσωπικό της Επιτροπής. Ένα από τα κύρια ζητήματα που τέθηκαν στις εκθέσεις για τη Σλοβενία σχετίζεται με την καθυστέρηση στις διαδικασίες υποβολής προσφορών. Αυτό προκλήθηκε κυρίως από τις αλλαγές στις σχετικές διαδικασίες από το DIS (αποκεντρωμένο σύστημα υλοποίησης) στο PRAG (πρακτικός οδηγός για το PHARE, το ISPA και το SAPARD). Οι φάκελοι των προσφορών που είχαν συνταχθεί βάσει των κανονισμών του DIS έχουν αναθεωρηθεί ώστε να συμμορφώνονται με τους νέους κανονισμούς PRAG. Το πρόβλημα αυτό επιλύθηκε προς το τέλος του 2001. Συγχρηματοδότηση με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα Κατά τη διάρκεια του 2002 η Σλοβενία σκοπεύει να ολοκληρώνει συμφωνία με την ΕΤΕ για δύο δάνεια-πλαίσια. Σύμφωνα με τη συμφωνία αυτή θα υπάρξουν πρόσθετα κεφάλαια ύψους 35 εκατομμυρίων ευρώ για τον τομέα του περιβάλλοντος και 30 εκατομμυρίων ευρώ για τον τομέα των μεταφορών. Οι πιστώσεις αυτές θα συμβάλλουν σημαντικά στη μόχλευση των κεφαλαίων ISPA λαμβάνοντας υπόψη τη στενή συνεργασία που θα προκαλέσει το γεγονός αυτό μεταξύ των υπηρεσιών της Επιτροπής και της ΕΤΕ στην αξιολόγηση των αιτημάτων για τα έργα. EDIS Οι μηχανισμοί του EDIS στη Σλοβενία ευρίσκονται σε διαδικασία διαλεύκανσής τους, αλλά στο στάδιο αυτό έχει γίνει ήδη σαφές ότι τα καθήκοντα και οι υπευθυνότητες της κεντρικής μονάδας χρηματοδότησης και αναθεώρησης συμβάσεων (CFCU) θα αναληφθούν από τα ενεργά υπουργεία. Η μεταβολή αυτή προγραμματίζεται να αρχίσει να ισχύει πριν από την ένταξη ώστε να υπάρξει μια δοκιμαστική περίοδος στην πορεία για την υλοποίηση του Ταμείου Συνοχής. Μια παρόμοια αναδιοργάνωση θα ισχύσει για τα καθήκοντα του εθνικού συντονιστή ISPA, τα οποία θα μετακινηθούν από το Κυβερνητικό Γραφείο για Ευρωπαϊκές Υποθέσεις στην Εθνική Υπηρεσία Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης του Υπουργείου Οικονομικών. Μέχρι το τέλος του 2001 δεν είχε ολοκληρωθεί κανένα στάδιο του Οδηγού προς το EDIS. Οι αρχές της Σλοβενίας θα εκτελέσουν την "εκτίμηση του χάσματος" (1ο στάδιο) με δικούς τους πόρους. Αναφορικά με τη "γεφύρωση του χάσματος" και την "αξιολόγηση της συμμόρφωσης", δηλ. τις στάδια ΙΙ και ΙΙΙ του Οδηγού, οι αρχές της χώρας υπέβαλαν το 2002 πρόταση για τεχνική βοήθεια σύμφωνα με το πρόγραμμα ISPA. Οικονομική διαχείριση και έλεγχος Η αρμόδια μονάδα οικονομικών ελέγχων της Επιτροπής διενήργησε το Νοέμβριο του 2001 οικονομικό έλεγχο στα συστήματα οικονομικής διαχείρισης και ελέγχου των υπηρεσιών υλοποίησης ISPA. Τα κύρια πορίσματα απεστάλησαν στις αρχές της Σλοβενίας το 2002 με συστάσεις σχετικά με βελτιώσεις που πρέπει να γίνουν ώστε να επιτευχθεί συμμόρφωση με το άρθρο 9 του Κανονισμού του Συμβουλίου (ΕΚ) αριθ. 1267/1999. Κατά τη διάρκεια του 2002 θα δοθεί συνέχεια στον οικονομικό έλεγχο. Πίνακας 1 : Έργα που εγκρίθηκαν και αναλήψεις υποχρεώσεων 2000-2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Πίνακας 2 : Έργα που εγκρίθηκαν το 2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Πίνακας 3 : Μέτρα τεχνικής βοήθειας 2000-2001 >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ> Πίνακας συντμήσεων BOT // Κατασκευή - Λειτουργία - Μεταβίβαση CFCU // Κεντρική μονάδα χρηματοδότησης και αναθεώρησης συμβάσεων DIS // Σύστημα αποκεντρωμένης υλοποίησης EBRD // Ευρωπαϊκή Τράπεζα για την Ανασυγκρότηση και Ανάπτυξη EDIS // Διευρυμένο σύστημα αποκεντρωμένης υλοποίησης EIA // Εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων EIB // Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ERDF // Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης FIDIC // Διεθνής Ομοσπονδία Συμβούλων Μηχανικών IA // Υπηρεσία υλοποίησης IFI // Διεθνές χρηματοπιστωτικό ίδρυμα ISPA // Μέσο προενταξιακών διαρθρωτικών πολιτικών NAO // Εθνικός Εξουσιοδοτημένος Εκπρόσωπος NEFCO // Σκανδιναβική Εταιρεία Περιβαλλοντικής Χρηματοδότησης NF // Εθνικό ταμείο NIB // Σκανδιναβική Τράπεζα Επενδύσεων NIC // Εθνικός εκπρόσωπος ISPA NPAA // Εθνικά προγράμματα για την υιοθέτηση του κοινοτικού κεκτημένου PPP // Εταιρική σχέση δημοσίου - ιδιωτών PHARE // Κοινοτικό πρόγραμμα για την ενίσχυση της οικονομικής αναδιάρθρωσης των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης SAO // Εξουσιοδοτημένος εκπρόσωπος για τον τομέα SAPARD // Ειδικό πρόγραμμα προσχώρησης για τη γεωργία και την ανάπτυξη της υπαίθρου TEN-T // Διευρωπαϊκά δίκτυα μεταφορών TINA // Έκθεση εκτίμησης των αναγκών σε μεταφορικές υποδομές Πηγές χρήσιμων πληροφοριών ISPA στο διαδίκτυο: http://www.europa.eu.int/comm/regional_policy/funds/ispa/ispa_en.htm ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής στο διαδίκτυο: http://www.europa.eu.int/comm/regional_policy/index_en.htm Κέντρο τεκμηρίωσης: // The European Commission DG Regional Policy B-1049Bruxelles/Brussel Tel: + 32.2.2960634 Fax: + 32.2.2966003 E-mail: regio-info@cec.eu.int Ιστοθέση Ευρωπαϊκής Ένωσης: // www.europa.eu.int Ιστοθέση ΓΔ Διεύρυνσης: // http://europa.eu.int/comm/enlargement/index.htm Ιστοθέση ΕΤΑΑ: // www.ebrd.com Ιστοθέση ΕΤΕ: // www.eib.org Projects signed - per country per (sub)sector >ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>