ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ - Το σχέδιο δράσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις δεξιότητες και την κινητικότητα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

1. ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

2. ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

Α. Ανεπαρκής επαγγελματική κινητικότητα.

B. Μικρή γεωγραφική κινητικότητα

Γ. Κατακερματισμός της ενημέρωσης και έλλειψη διαφάνειας όσον αφορά τις ευκαιρίες θέσεων εργασίας

3. ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΔΡΑΣΕΙΣ

3.1. Ενίσχυση της επαγγελματικής κινητικότητας και της ανάπτυξης των δεξιοτήτων

3.1.1. Εξασφάλιση ότι τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης ανταποκρίνονται περισσότερο στην αγορά εργασίας στα πλαίσια μιας κοινωνίας και οικονομίας που βασίζονται όλο και περισσότερο στη γνώση

3.1.2. Υιοθέτηση και καθιέρωση αποτελεσματικών στρατηγικών για την ανάπτυξη των ικανοτήτων των εργαζομένων

3.1.3. Μείωση των φραγμών στην αναγνώριση της μάθησης, όπου και αν έχει αποκτηθεί, και προώθηση της διαφάνειας και της δυνατότητας μεταφοράς των προσόντων σε όλη την Ευρώπη

3.1.4. Πολλαπλασιασμός των προσπαθειών στα λιγότερο προηγμένα κράτη μέλη και τις περιφέρειες

3.2. Διευκόλυνση της γεωγραφικής κινητικότητας

3.2.1. Άρση των διοικητικών και νομικών φραγμών που παραμένουν

3.2.2. Ανάπτυξη των γλωσσικών και διαπολιτισμικών δεξιοτήτων

3.2.3. Προώθηση της αναγνώρισης των επαγγελματικών προσόντων με την ενθάρρυνση της αυξημένης διαφάνειας στα συστήματα εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης

3.2.4. Χάραξη μιας μεταναστευτικής πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ

3.3. Βελτίωση της ενημέρωσης και της διαφάνειας όσον αφορά τις ευκαιρίες απασχόλησης

4. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝΕΧΙΣΗ

5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I

Σύνοψη των ενεργειών, των αρμόδιων φορέων και των προθεσμιών υλοποίησης

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

1) Επίπεδα επαγγελματικής κινητικότητας και αντικατάστασης του προσωπικού

2) Αντίκτυπος του επιπέδου εκπαίδευσης στην απασχόληση και την ανεργία

3) Ανάπτυξη της απασχόλησης στους τομείς που απαιτούν υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης

4) Μορφωτικό επίπεδο

5) Άτομα που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο

6) Βασικές δεξιότητες (ανάγνωση / γραφή και αριθμητική)

7) Συμμετοχή των ενηλίκων εργαζομένων στην κατάρτιση

8) Ελλείψεις στα επαγγέλματα και στους κλάδους των ΤΠΕ

9) Δημογραφικές εξελίξεις: αλλαγή του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας και σύνθεση ανά ηλικιακές ομάδες

10) Επίπεδα γεωγραφικής κινητικότητας

11) Διασυνοριακή κινητικότητα

12) Περιοχές υψηλού επιπέδου απασχόλησης και ανάγκες σε δεξιότητες

13) Διδασκαλία ξένων γλωσσών

14) Μετανάστευση

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Το σχέδιο δράσης για τις δεξιότητες και την κινητικότητα είναι η κορύφωση της διαδικασίας που ξεκίνησε το Φεβρουάριο του 2001 με την ανακοίνωση της Επιτροπής για τις νέες ευρωπαϊκές αγορές εργασίας*, τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Στοκχόλμης του Μαρτίου του 2001 και τις εργασίες της ομάδας έργου υψηλού επιπέδου για τις δεξιότητες και την κινητικότητα, που υπέβαλε την έκθεσή της στην Επιτροπή το Δεκέμβριο του 2001. Το σχέδιο δράσης βασίζεται στα συμπεράσματα της εν λόγω ομάδας έργου με σκοπό να δημιουργήσει έως το 2005 ένα ευνοϊκότερο περιβάλλον για πιο ανοικτές και εύκολα προσπελάσιμες ευρωπαϊκές αγορές εργασίας. Επίσης στηρίζεται σε υπάρχουσες πρωτοβουλίες και ιδίως στην ανακοίνωση με τίτλο 'Η πραγμάτωση μιας ευρωπαϊκής περιοχής διά βίου μάθησης'. Με τον τρόπο αυτό, το παρόν σχέδιο δράσης διαμορφώνει ένα συνεκτικό πολιτικό πλαίσιο για την προώθηση του ανθρώπινου δυναμικού στην Ένωση σύμφωνα με τους στόχους της Λισσαβώνας, για τη δημιουργία των ευκαιριών που θα επιτρέψουν στους πολίτες να μετακινούνται στο εσωτερικό της Ένωσης για εκπαιδευτικούς ή για επαγγελματικούς σκοπούς, καθώς και για τη διευκόλυνσή τους ώστε να αντλήσουν οφέλη από την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, συμπεριλαμβανομένης της ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς.

Η επίτευξη των στόχων της Λισσαβώνας για περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας, μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή και μια δυναμική οικονομία με βάση τη γνώση απαιτεί εξειδικευμένο και προσαρμόσιμο εργατικό δυναμικό. Η μεγαλύτερη κινητικότητα στην αγορά εργασίας, είτε μεταξύ θέσεων εργασίας είτε μεταξύ κρατών μελών, είναι αναπόσπαστο τμήμα του φιλόδοξου αυτού στόχου, ενώ η βελτίωση του επιπέδου των δεξιοτήτων και η άρση των εμποδίων στην κινητικότητα είναι αναγκαία στο πλαίσιο αυτό. Οι ενέργειες που πρέπει να γίνουν θα πρέπει να είναι συντονισμένες και συνεκτικές με τις διαδικασίες που δημιουργήθηκαν για την ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση. Οι ενέργειες που συνδέονται με την εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση θα προωθηθούν στο πλαίσιο της συνέχειας που δίνεται στην προαναφερθείσα ανακοίνωση για τη διά βίου μάθηση και στην έκθεση σχετικά με τους στόχους των συστημάτων εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης. Ενόψει της διεύρυνσης, οι υποψήφιες χώρες πρέπει να κληθούν να υιοθετήσουν τους στόχους του σχεδίου δράσης στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό. Ασχέτως του γεγονότος ότι η κινητικότητα του εργατικού δυναμικού από τις υποψήφιες χώρες προς την ΕΕ ύστερα από την ένταξη θα υπόκειται σε ένα ευέλικτο σύστημα μεταβατικών περιόδων, τα νέα κράτη μέλη μοιράζονται την πρόκληση που αποτελεί η προώθηση ενός εργατικού δυναμικού με καλύτερες δεξιότητες και μεγαλύτερη προσαρμοστικότητα.

Στο σχέδιο δράσης τονίζονται τρεις θεμελιώδεις προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν για να προωθηθεί ο στόχος της εξασφάλισης ότι οι ευρωπαϊκές αγορές εργασίας καθίστανται όλο και πιο ανοικτές και προσπελάσιμες. Πρώτον, υπάρχει η πρόκληση της ανεπαρκούς επαγγελματικής κινητικότητας, που υπογραμμίζει την ανάγκη της αποτελεσματικότερης προσαρμογής των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης στην αγορά εργασίας, για την προώθηση της διά βίου μάθησης και την απόκτηση δεξιοτήτων (ειδικότερα δεξιοτήτων στις τεχνολογίες της πληροφορίας και των επικοινωνιών - ΤΠΕ) και τη βελτίωση των συστημάτων αναγνώρισης των προσόντων και των ικανοτήτων. Δεύτερον, τα χαμηλά επίπεδα γεωγραφικής κινητικότητας στο εσωτερικό των κρατών μελών και μεταξύ τους υποδηλώνουν ότι τα οφέλη της εσωτερικής αγοράς δεν έχουν ακόμα αντληθεί πλήρως, για παράδειγμα όσον αφορά την αντιμετώπιση των ελλείψεων σε δεξιότητες ή των ανισορροπιών της αγοράς εργασίας. Εξακολουθούν να υπάρχουν πολλά εμπόδια στην κινητικότητα, μεταξύ των οποίων οι ελλείψεις όσον αφορά τις γλωσσικές δεξιότητες, οι οικογενειακές συνθήκες καθώς και τα ζητήματα σε σχέση με τους φόρους, τις συντάξεις, την κοινωνική ασφάλιση και τα συναφή ζητήματα. Περαιτέρω, η μείωση του εργατικού δυναμικού της ΕΕ λόγω των δημογραφικών αλλαγών υποδηλώνει ότι η μετανάστευση των υπηκόων τρίτων χωρών θα βοηθούσε και αυτή να ικανοποιηθούν ορισμένες από τις ανάγκες δεξιοτήτων. Τέλος, οι δυσκολίες πρόσβασης και η ποιότητα των πληροφοριών σχετικά με την κινητικότητα και τους επιμέρους τομείς δραστηριότητας αποτρέπουν πολλούς ανθρώπους από το να εξετάσουν σοβαρά την αλλαγή της θέσης εργασίας τους ή της σταδιοδρομίας τους.

Οι στόχοι και η δράση που καθορίζονται στο σχέδιο δράσης αποβλέπουν στην αντιμετώπιση των προκλήσεων αυτών. Πρώτον, στοχεύουν στην επέκταση της επαγγελματικής κινητικότητας και της ανάπτυξης δεξιοτήτων, εξασφαλίζοντας ότι τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης ανταποκρίνονται περισσότερο στις ανάγκες της αγοράς εργασίας, ότι εκπονούνται στρατηγικές ανάπτυξης ικανότητας για τους εργαζομένους, ότι αναγνωρίζεται η μάθηση όπου και αν αποκτάται και ότι τα τυπικά προσόντα μπορούν να μεταφερθούν πιο εύκολα και επενδύοντας περισσότερο στο ανθρώπινο δυναμικό των λιγότερο ανεπτυγμένων περιφερειών. Δεύτερον, η διευκόλυνση της γεωγραφικής κινητικότητας απαιτεί την άρση των διοικητικών και νομικών εμποδίων, όπου αυτά εξακολουθούν να υπάρχουν (παραδείγματος χάρη, μέσω μιας γενικής κάρτας υγείας), την ανάπτυξη γλωσσικών και διαπολιτισμικών δεξιοτήτων, την προώθηση της διασυνοριακής αναγνώρισης των τυπικών προσόντων και της πολιτικής για τη μετανάστευση σε επίπεδο ΕΕ. Τέλος, η βελτίωση της ποιότητας της παροχής πληροφοριών απαιτεί τη δημιουργία ενός ενιαίου ιστοχώρου ενημέρωσης για την κινητικότητα, τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του συστήματος προσφερόμενων θέσεων εργασίας του δικτύου EURES [1] και το ξεκίνημα μιας ενημερωτικής εκστρατείας για την κινητικότητα.

[1] EURopean Employment Service (Ευρωπαϊκή υπηρεσία απασχόλησης)

Η εφαρμογή των διαφόρων ενεργειών που είναι αναγκαίες για την επίτευξη των στόχων θα απαιτήσει την υπευθυνότητα και τη δέσμευση εκ μέρους ενός φάσματος συντελεστών, των κρατών μελών, της Επιτροπής, των λοιπών κοινοτικών θεσμικών οργάνων, των κοινωνικών εταίρων και άλλων. Εφόσον χρειάζεται, δημιουργείται ένα σύνολο αναφορών και στόχων προκειμένου να παρακολουθείται η πρόοδος προς την κατεύθυνση των στόχων που σκιαγραφούνται, ενώ η Επιτροπή θα αξιολογεί σε ετήσια βάση την εφαρμογή του σχεδίου δράσης με την ευκαιρία των εαρινών συνεδριάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. η προσέγγιση αυτή είναι αναγκαία, εάν θέλουμε να επιτευχθεί πραγματική και απτή πρόοδος όσον αφορά την επιδίωξη των γενικών στόχων της Λισσαβώνας.

1. ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Η στήριξη της μεγέθυνσης της ευρωπαϊκής οικονομίας απαιτεί την καλύτερη εξισορρόπηση μεταξύ αφενός των δεξιοτήτων που ζητούνται στους αναπτυσσόμενους κλάδους και τις περιφέρειες και αφετέρου των δεξιοτήτων που διαθέτει το εργατικό δυναμικό. Πράγματι, η δημιουργία των ευκαιριών που θα επιτρέψουν στα άτομα να λάβουν ελεύθερες και υπεύθυνες αποφάσεις για τη ζωή τους, συμπεριλαμβανομένης της μετάβασής τους σε άλλο κράτος μέλος, αποτελεί θεμελιώδη στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτή η δυνατότητα ενδέχεται να συμβάλει στη μείωση των κλαδικών και των γεωγραφικών ανισορροπιών και κατ'επέκταση να διαμορφώσει τις συνθήκες για την καλύτερη χρήση των διαθέσιμων πόρων.

Για αυτό τον σκοπό, απαιτείται η μεγαλύτερη κινητικότητα των κεφαλαίων και του εργατικού δυναμικού, για την επιδίωξη του διττού στόχου που αφορά αφενός μια πιο επιτυχημένη και δυναμική ευρωπαϊκή οικονομία και αφετέρου την εξισορροπημένη γεωγραφική και κοινωνική κατανομή των οφελών που απορρέουν από την ταχύτερη οικονομική μεγέθυνση. Όμως, για να μειωθεί το ατομικό και το κοινωνικό κόστος της κινητικότητας θα χρειαστεί να ενισχυθεί η παροχή δημόσιων αγαθών αλλά και να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες από τους κοινωνικούς εταίρους στους τομείς της βασικής εκπαίδευσης, της προώθησης υψηλότερων δεξιοτήτων και της διατήρησης του εργατικού δυναμικού στον ενεργό βίο.

Επίσης απαιτούνται περισσότερες επενδυτικές ευκαιρίες στις λιγότερο ανεπτυγμένες και τις απομακρυσμένες περιφέρειες, έτσι ώστε να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας και να μειωθεί το ποσοστό ανεργίας κατά τέτοιον τρόπο ώστε άλλες περιφέρειες που απολαύουν καλύτερων εργασιακών συνθηκών να μην πρέπει να αντιμετωπίσουν την υπερβολική μετανάστευση, τις δημογραφικές πιέσεις, τη συμφόρηση και την περιβαλλοντική ρύπανση.

Εναπόκειται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διασφαλίσει ότι η ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων στα κράτη μέλη, όπως αναφέρεται στις συνθήκες, εξασφαλίζεται και λειτουργεί στην πράξη. Η δράση για την προαγωγή της ανάπτυξης δεξιοτήτων με σκοπό την καταπολέμηση των ελλειμμάτων των δεξιοτήτων και των στενώσεων, τα οποία λειτουργούν ως τροχοπέδη στην οικονομία της ΕΕ, αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της επαγγελματικής κινητικότητας.

Η επίτευξη μιας δυναμικής οικονομίας με βάση τη γνώση, ικανής για βιώσιμη οικονομική μεγέθυνση με περισσότερες και καλύτερες θέσεις εργασίας και μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή, όπως ανακοινώθηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στη Λισσαβώνα, θα εξαρτηθεί από ένα εργατικό δυναμικό που θα έχει τις αναγκαίες δεξιότητες καθώς και την ικανότητα να προσαρμόζεται και να αποκτά νέες γνώσεις κατά τη διάρκεια ολόκληρης της επαγγελματικής του ζωής. Οι στρατηγικές της διά βίου μάθησης και της κινητικότητας είναι αναγκαίες για την επίτευξη της πλήρους απασχόλησης στα πλαίσια της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση.

Γενικότερα, οι στρατηγικές αυτές απαιτούνται όχι μόνο για την προώθηση της ενεργού ιδιότητας του πολίτη και της κοινωνικής ένταξης και για τη μείωση των ανισοτήτων, αλλά και για την εξασφάλιση της ανάπτυξης της ενιαίας αγοράς και της επιτυχούς ολοκλήρωσης της ευρωπαϊκής οικονομίας βάσει της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ). Η διεύρυνση της ΕΕ θα παράσχει ένα ευρύτερο πλαίσιο για τις εξελίξεις αυτές προς όφελος ενός ακόμη μεγαλύτερου αριθμού πολιτών της ΕΕ τα επόμενα χρόνια.

Για να συμβάλει στην επίτευξη των στόχων αυτών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημιούργησε μια ομάδα έργου υψηλού επιπέδου για τις δεξιότητες και την κινητικότητα, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση της σχετικά με τις νέες ευρωπαϊκές αγορές εργασίας (COM (2001)116) και όπως επικυρώθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Στοκχόλμης. Ο ρόλος αυτής της ομάδας έργου ήταν να προσδιορίσει τις κύριες κινητήριες δυνάμεις και τα κύρια χαρακτηριστικά των ευρωπαϊκών αγορών εργασίας, να εξετάσει τα εμπόδια στην επαγγελματική και γεωγραφική κινητικότητα και να αναπτύξει ένα σύνολο συστάσεων. Η ομάδα έργου δημιουργήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Ιούνιο του 2001 και υπέβαλε την έκθεσή της στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 14 Δεκεμβρίου 2001.

Το παρόν έγγραφο βασίζεται στις εργασίες της ομάδας έργου καθορίζοντας ένα φιλόδοξο πρόγραμμα δράσης για την ανάπτυξη ευρωπαϊκών αγορών εργασίας που να είναι ανοικτές σε όλους και προσπελάσιμες από όλους. Συμπληρώνει ορισμένες υφιστάμενες πρωτοβουλίες που αποβλέπουν στο να συμβάλουν στην κινητικότητα των πολιτών, ιδίως τη σύσταση του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την κινητικότητα [2] και το συναφές σχέδιο δράσης, το οποίο ενέκριναν όλα τα κράτη μέλη [3]. Ενώ οι πρωτοβουλίες αυτές έχουν ως στόχο την εξάλειψη των νομικών, διοικητικών και γλωσσικών εμποδίων στην κινητικότητα που αντιμετωπίζουν οι σπουδαστές, τα άτομα στο πλαίσιο κατάρτισης, οι διδάσκοντες και οι επιμορφωτές, το παρόν σχέδιο δράσης επικεντρώνεται στην άρση των εμποδίων στην κινητικότητα της αγοράς εργασίας. Συμπληρώνει επίσης την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την πραγμάτωση μιας ευρωπαϊκής περιοχής διά βίου μάθησης [4], η οποία θεσπίζει τη διά βίου μάθηση ως το πλαίσιο των πολιτικών εκπαίδευσης και κατάρτισης, ενώ παράλληλα προτείνει θέματα προτεραιότητας για δράση στον τομέα της διά βίου μάθησης. Ορισμένες από τις προτάσεις της ανακοίνωσης αναπτύσσονται επίσης στο σχέδιο δράσης, ειδικότερα όσον αφορά τις ευρωπαϊκές αγορές εργασίας, π.χ. σε σχέση με την αναγνώριση των προσόντων. Το σχέδιο δράσης συμπληρώνει επίσης την έκθεση για τους συγκεκριμένους μελλοντικούς στόχους των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης, που επικυρώθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Στοκχόλμης το Μάρτιο του 2001. Είναι σύμφωνο με την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής "Μια στρατηγική κινητικότητας για τον ευρωπαϊκό χώρο της έρευνας" [5] και βασίζεται επίσης στην ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τον αντίκτυπο της ηλεκτρονικής οικονομίας στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις [6] και τις δραστηριότητες που ξεκίνησαν το Σεπτέμβριο του 2001 σε συνεργασία με τα κράτη μέλη για την παρακολούθηση της ζήτησης και της προόδου των ενεργειών που στοχεύουν στη βελτίωση της διαθεσιμότητας των δεξιοτήτων στον τομέα των ΤΠΕ και των ηλεκτρονικών επιχειρήσεων [7] στην Ευρώπη.

[2] Σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2001/613/EΚ)

[3] Σχέδιο δράσης για την κινητικότητα (ΕΕ 2000/C 371/03 της 23.12.2000)

[4] Βλ. ανακοίνωση της Επιτροπής 'Η πραγμάτωση μιας ευρωπαϊκής περιοχής δια βίου μάθησης' COM (2001) 678 τελικό.

[5] COM(2001)331 τελικό

[6] COM(2001) 711 τελικό, 29.11.2001. "Ο αντίκτυπος της ευρωπαϊκής οικονομίας για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις: οικονομική ανάλυση και συνέπειες πολιτικής" Βλέπε τον ιστοχώρο: http://europa.eu.int/comm/enterprise/ict/policy/e-economy.htm

[7] Βλ.: http://europa.eu.int/comm/enterprise/ict/policy/ict-skills.htm

Η παρουσίαση του παρόντος σχεδίου δράσης πρέπει επίσης να εξεταστεί σε συνδυασμό με την πρόσφατη έκθεση της Επιτροπής σχετικά με την "Αύξηση της συμμετοχής του εργατικού δυναμικού και την προώθηση της παράτασης του επαγγελματικού βίου" [8] και την πρόσκληση της Επιτροπής προς τους κοινωνικούς εταίρους για διάλογο σχετικά με τον τρόπο πρόβλεψης και διαχείρισης του κοινωνικού αντικτύπου της εταιρικής αναδιάρθρωσης, συμπεριλαμβανομένου του αντικτύπου της απασχολησιμότητας και της προσαρμοστικότητας [9]. Στην ανακοίνωσή της προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Βαρκελώνης [10], η Επιτροπή υπογράμμισε το βασικό ρόλο που διαδραματίζουν όλα αυτά τα στοιχεία για την περαιτέρω προώθηση της στρατηγικής της Λισσαβώνας.

[8] COM(2002)9 τελικό της 15.01.2002

[9] Η Επιτροπή ξεκίνησε διαδικασία επίσημων διαβουλεύσεων με τους κοινωνικούς εταίρους σχετικά με το πώς οι εταιρείες και οι εργαζόμενοι μπορούν να προβλέψουν και να διαχειριστούν τις κοινωνικές συνέπειες των εταιρικών αναδιαρθρώσεων, 15/01/2002

[10] "Η στρατηγική της Λισσαβώνας - Για την επίτευξη της αλλαγής" (COM(2002)14 τελικό )

2. ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

Η εξασφάλιση ότι οι ευρωπαϊκές αγορές εργασίας είναι ανοικτές σε όλους και παρέχουν πρόσβαση σε όλους συνεπάγεται την αντιμετώπιση και την υπέρβαση τριών κύριων προκλήσεων (βλ. επίσης παράρτημα ΙΙ για τα στατιστικά στοιχεία).

Α. Ανεπαρκής επαγγελματική κινητικότητα.

Η ΕΕ χαρακτηρίζεται παραδοσιακά από χαμηλά επίπεδα επαγγελματικής κινητικότητας - μετακίνηση εργαζομένων μεταξύ θέσεων εργασίας ή τομέων είτε στο εσωτερικό των κρατών μελών είτε μεταξύ τους - και εναλλαγής του προσωπικού. Ωστόσο, σε μια οικονομία στην ΕΕ που όλο και περισσότερο βασίζεται στη γνώση και στην παροχή υπηρεσιών, η επαγγελματική κινητικότητα είναι αναγκαία για την προσαρμογή στη διαρθρωτική αλλαγή και για την ενθάρρυνση της αλλαγής αυτής σε έναν ανταγωνιστικό κόσμο, συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη λειτουργία των αγορών εργασίας και την υψηλότερη παραγωγικότητα, απασχόληση, οικονομική μεγέθυνση και ανταγωνιστικότητα. Οι αναντιστοιχίες των δεξιοτήτων αποτελούν συχνά την κύρια αιτία ανισορροπιών στην προσφορά και τη ζήτηση εργατικού δυναμικού σε όλους τους τομείς και τις περιφέρειες και ο ταχέως μεταβαλλόμενος κόσμος της εργασίας όλο και περισσότερο απαιτεί από τους ανθρώπους να αποκτήσουν την ικανότητα να προσαρμόζονται σε νέους τρόπους εργασίας, τεχνολογίες, τομείς και εργασιακά περιβάλλοντα.

Όλοι οι πολίτες πρέπει να έχουν ένα αξιοπρεπές επίπεδο αρχικής εκπαίδευσης καθώς και την ευκαιρία να αναβαθμίζουν τις γνώσεις τους και να αποκτούν νέες δεξιότητες κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής τους ζωής καθώς και πέραν αυτής. Αυτό πρέπει να αποτελεί την από κοινού ευθύνη των κυβερνήσεων, των δημόσιων αρχών, των εργοδοτών, των κοινωνικών εταίρων και των ατόμων. Σε πολλές περιπτώσεις, η εναλλαγή σε θέσεις εργασίας μπορεί να σημαίνει κάτι περισσότερο από την απλή μετακίνηση μια επιχείρηση σε κάποια άλλη ή από έναν κλάδο σε κάποιο άλλο. μπορεί επίσης να σημαίνει την επιλογή διαφορετικής σταδιοδρομίας και επαγγέλματος. Είναι συνεπώς αναγκαίο να εξασφαλιστεί ότι το μίγμα των ευκαιριών μάθησης ανταποκρίνεται στην ανάγκη εξασφάλισης τόσο της απασχολησιμότητας όσο και της προσαρμοστικότητας των εργαζομένων κατά τη διάρκεια ολόκληρης της επαγγελματικής τους ζωής, ενισχύοντας έτσι την ικανότητά τους για επαγγελματική κινητικότητα (Παράρτημα ΙΙ, σημείο 2).

Ωστόσο, τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης ακόμα πρέπει να προσαρμοστούν στις ανάγκες της αγοράς εργασίας και σε μια οικονομία και κοινωνία που βασίζεται όλο και περισσότερο στη γνώση. μια τέτοια προσαρμογή είναι ουσιαστικά ευθύνη του εκάστοτε κράτους μέλους. Κατά τα τελευταία 5 έτη, η αύξηση της απασχόλησης στους αποκαλούμενους τομείς υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης (δηλ. τομείς στους οποίους τουλάχιστον το 40 % του εργατικού τους δυναμικού έχει αποκτήσει μορφωτικό επίπεδο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης) ήταν 3 φορές υψηλότερη από την μέση ανάπτυξη της απασχόλησης σε όλους τους τομείς (Παράρτημα ΙΙ, σημείο 3). Ωστόσο, το μορφωτικό επίπεδο εξακολουθεί να είναι χαμηλό στην Ένωση συνολικά. Ενώ το μέσο ποσοστό του πληθυσμού που έχει μορφωτικό επίπεδο τουλάχιστον δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μεταξύ των ατόμων ηλικίας 25-64 σε ολόκληρη την ΕΕ ανερχόταν σε πάνω από 60% το 2000, στα διάφορα κράτη μέλη κυμαινόταν από 78% έως λιγότερο από 20% (Παράρτημα ΙΙ, σημείο 4). Στην εποχή μας, που λιγότεροι νέοι θα εισέρχονται στην αγορά εργασίας και προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες της κοινωνίας της γνώσης, είναι ζωτικό ένας μέγιστος αριθμός ατόμων να έχει εκπαιδευτεί στον ύψιστο δυνατό βαθμό. Η διατήρηση ικανοποιητικών επιπέδων εκπαίδευσης είναι ιδιαίτερα σημαντική για τις γυναίκες, οι οποίες ενδέχεται να αποσυρθούν προσωρινά από το εργατικό δυναμικό για λόγους μητρότητας και ανατροφής των παιδιών και για τις οποίες ένα καλό επίπεδο εκπαίδευσης είναι αναγκαίο προκειμένου να επανέλθουν στην αγορά εργασίας.

Η προσαρμοστικότητα και η απασχολησιμότητα των εργαζομένων κατά τη διάρκεια της επαγγελματικής τους ζωής εξαρτάται συνεπώς από την υψηλή ποιότητα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης και από τη μείωση του ποσοστού εγκατάλειψης της σχολικής εκπαίδευσης. Εξακολουθεί να υπάρχει ένα ανησυχητικά υψηλό ποσοστό του πληθυσμού που εγκαταλείπει το σχολείο χωρίς τα τυπικά προσόντα, καθώς το μέσο ποσοστό αυτών που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο σε ολόκληρη την ΕΕ ανερχόταν στο 18,5% το 2000, κυμαινόμενο στα διάφορα κράτη μέλη από 8% έως περισσότερο από 40% (Παράρτημα ΙΙ, σημείο 5). Αντίστοιχα, από την πρώιμη ηλικία, επιπλέον των θεμελιωδών δεξιοτήτων γραφής, ανάγνωσης και αριθμητικής, πρέπει να δίνεται η ευκαιρία σε όλους τους πολίτες να αποκτήσουν νέες βασικές ικανότητες (Παράρτημα ΙΙ, σημείο 6). Απαιτείται συνεπώς καινοτομία στα σχολικά προγράμματα για να προετοιμαστούν οι νέοι για τις απαιτήσεις των όλο και πιο δυναμικών αγορών εργασίας, τα επίσημα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης πρέπει να γίνουν πιο ανοικτά και ευέλικτα και οι επίσημοι και ανεπίσημοι τομείς παροχής εκπαίδευσης και κατάρτισης πρέπει να ολοκληρωθούν καλύτερα έτσι ώστε να ανταποκρίνονται περισσότερο στις ανάγκες των μαθητών και της αγοράς εργασίας. Το Λευκό βιβλίο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής "Μια νέα πνοή για την ευρωπαϊκή νεολαία" [11] υπογραμμίζει ότι η εκπαίδευση και η κατάρτιση είτε στο σχολείο και το πανεπιστήμιο είτε στα ιδρύματα επαγγελματικής κατάρτισης απαιτούν καινοτομία ώστε να εξασφαλισθεί η ποιότητα και η αποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών συστημάτων και τονίζει το συμπληρωματικό χαρακτήρα της επίσημης και ανεπίσημης μάθησης.

[11] Λευκό Βιβλίο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής "Μια νέα πνοή για την ευρωπαϊκή νεολαία"" - COM(2001) 681 τελικό

Περισσότερη σημασία πρέπει να δοθεί στην ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκής διάστασης στα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης, και μέσω της κινητικότητας, προκειμένου να ανταποκριθούμε στη ζήτηση της αγοράς εργασίας για εργαζομένους με ευρωπαϊκή προοπτική και εμπειρία και για την ενίσχυση των ευκαιριών σταδιοδρομίας για τους εργαζομένους αυτούς.

Στην ίδια την αγορά εργασίας, πρέπει να δοθούν περισσότερες ευκαιρίες στους ενηλίκους εργαζομένους να βελτιώσουν τις δεξιότητές τους, έτσι ώστε τα γενικά χαμηλά επίπεδα συμμετοχής τους στην κατάρτιση να αυξηθούν σημαντικά, ιδίως για τους εργαζομένους με χαμηλό έως μέσο μορφωτικό επίπεδο (από τους οποίους το 6,1% συμμετείχε σε εκπαίδευση και κατάρτιση το 2000 σε ολόκληρη την ΕΕ, σε σύγκριση με το ποσοστό συμμετοχής του 15,4% για τους εργαζομένους με υψηλό μορφωτικό επίπεδο) (Παράρτημα ΙΙ, σημείο 7). Οι τεχνολογικές και εργασιακές αλλαγές σημαίνουν ότι πρέπει να αναπτυχθούν νέα είδη ομάδων δεξιοτήτων ώστε να δοθεί η ικανότητα στις επιχειρήσεις να παράσχουν σχετική κατάρτιση στους εργαζομένους τους, ενώ θα λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες και οι συνθήκες των ΜΜΕ. Απαιτείται η ανάπτυξη των ομάδων δεξιοτήτων στον τομέα των ΤΠΕ και του ηλεκτρονικού εμπορίου ειδικότερα για να συμβάλει στη μείωση των ελλειμμάτων σε επαγγέλματα και τομείς των ΤΠΕ [12] (Παράρτημα ΙΙ, σημείο 8).

[12] Η ομάδα υψηλού επιπέδου για την απασχόληση και την κοινωνική διάσταση της κοινωνίας της πληροφορίας (ESDIS) ασχολήθηκε με το ρόλο των ΤΠΕ όσον αφορά την εξασφάλιση ότι υπάρχει ποιότητα και η αναγκαία αλλαγή στην κοινωνία της πληροφορίας. Θα εκδώσει έκθεση στις αρχές του Φεβρουαρίου.

Πέραν των γενικών μέτρων για την αύξηση του μορφωτικού επιπέδου, ενδέχεται να χρειαστούν ειδικές παρεμβάσεις για την προώθηση των δεξιοτήτων και της κινητικότητας εκείνων των ατόμων που μειονεκτούν στην αγορά εργασίας. Η συμμετοχή των γυναικών στην κατάρτιση βελτιώθηκε, αλλά υπάρχει ανάγκη να προσαρμοστεί η παροχή κατάρτισης στις συνθήκες πολλών γυναικών (που συχνά απασχολούνται μερικώς, παρέχουν παιδική φροντίδα και αναλαμβάνουν τις οικογενειακές ευθύνες). Στο ίδιο πλαίσιο, πρέπει να αντιμετωπιστεί και το χάσμα δεξιοτήτων εκείνων των ατόμων που υφίστανται μορφές αποκλεισμού ή μειονεκτήματα, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι τεχνολογικές μεταβολές ενδέχεται να αποκλείουν πολλούς πολίτες - ιδιαίτερα τους ανειδίκευτους εργαζομένους, τους ανέργους και τους ηλικιωμένους, οι οποίοι ενδεχομένως δεν είχαν την ευκαιρία να αποκτήσουν τις αναγκαίες δεξιότητες. Η δημογραφική εξέλιξη στην Ένωση πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη όσον αφορά τις στρατηγικές ανάπτυξης του εργατικού δυναμικού, δεδομένης της σκοτεινής προοπτικής στο εγγύς μέλλον να υπάρχουν λιγότεροι νέοι εργαζόμενοι στο εργατικό δυναμικό (οι οποίοι τείνουν συνολικά να είναι πιο ειδικευμένοι και πιο ευκίνητοι) και ένα μεγαλύτερο ποσοστό ηλικιωμένων εργαζομένων (που τείνουν να είναι λιγότερο ευκίνητοι και λιγότερο ειδικευμένοι) (Παράρτημα ΙΙ, σημείο 9). Η γήρανση του πληθυσμού απαιτεί μια προσέγγιση που να καλύπτει όλο τον κύκλο της ζωής στην εκπαίδευση και την κατάρτιση ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι μελλοντικές γενιές των ηλικιωμένων θα είναι σε θέση να αποκτήσουν τις απαιτούμενες δεξιότητες, να προσαρμοστούν στις αλλαγές στις επιχειρήσεις και στο εργασιακό περιβάλλον και ότι θα έχουν τα εφόδια που θα τους επιτρέψουν να αντλήσουν οφέλη από πιο ευέλικτες πορείες σταδιοδρομίας.

Η επαγγελματική κινητικότητα και η αναβάθμιση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού μπορεί επίσης να ενισχυθεί από την καλύτερη πρόσβαση των εργαζομένων και των εργοδοτών στις υπηρεσίες πληροφόρησης, προσανατολισμού και παροχής συμβουλών. Οι υπηρεσίες αυτές έως σήμερα έτειναν να είναι άνισες στα πλαίσια της εκπαίδευσης, της κατάρτισης και των τομέων απασχόλησης στις περισσότερες χώρες και να λείπουν σε μεγάλο βαθμό από τον ίδιο το χώρο εργασίας.

Τα προβλήματα που συνδέονται με την αναγνώριση της ανεπίσημης ή άτυπης εκπαίδευσης [13] από τους εργοδότες και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα μπορεί να αποτελέσουν σημαντικό εμπόδιο στην επαγγελματική κινητικότητα, είτε στο εσωτερικό των κρατών μελών είτε μεταξύ τους. Για τους ηλικιωμένους εργαζομένους ειδικότερα, η αποδοχή της αξίας της εμπειρίας και της κατάρτισης επί της θέσης εργασίας είναι συχνά πιο σημαντική από τα τυπικά προσόντα. Αλλά και για τους νέους, η αποδοχή της ανεπίσημης μάθησης που αποκτήθηκε. π.χ. στα πλαίσια δραστηριοτήτων της κοινωνίας των πολιτών ή των εθελοντικών δραστηριοτήτων, διαδραματίζει ζωτικό ρόλο και πρέπει να βελτιωθεί. Για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες συχνά αντιμετωπίζουν δυσχέρειες όσον αφορά την εξεύρεση οικονομικών πόρων ή χρόνου για κατάρτιση, η αξιολόγηση και η αναγνώριση της ανεπίσημης και της άτυπης μάθησης μπορεί να είναι επωφελής τόσο για τους εργαζομένους όσο και για την επιχείρηση.

[13] Η ανεπίσημη ή η άτυπη μάθηση μπορεί να συντελείται π.χ. στη διάρκεια εθελοντικών δραστηριοτήτων και δραστηριοτήτων της κοινωνίας των πολιτών, ή να προκύπτει από εργασιακή εμπειρία και μη επίσημη κατάρτιση που παρέχεται από ή για λογαριασμό των εργοδοτών.

Οι ανειδίκευτοι εργαζόμενοι στην Ευρώπη τείνουν λιγότερο προς την επαγγελματική κινητικότητα, ενώ το ποσοστό των ανειδίκευτων εργαζομένων τείνει να είναι υψηλότερο σε κράτη μέλη και περιφέρειες με χαμηλά ποσοστά απασχόλησης και υψηλή ανεργία, δηλαδή εκείνα που εμφανίζουν μία σχετική υστέρηση. Η επέκταση της επαγγελματικής κινητικότητας απαιτεί συνεπώς τις μέγιστες δυνατές προσπάθειες για την αύξηση του μορφωτικού επιπέδου και τη βελτίωση των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων στα εν λόγω κράτη μέλη και τις περιφέρειες.

B. Μικρή γεωγραφική κινητικότητα

Η γεωγραφική κινητικότητα στην ΕΕ είναι επίσης σχετικά χαμηλή, ιδιαίτερα μεταξύ των κρατών μελών αλλά και στο εσωτερικό τους (Παράρτημα ΙΙ, σημείο 10). Αυτό οφείλεται εν μέρει στην ύπαρξη νομικών και διοικητικών εμποδίων και εν μέρει σε οικονομικούς κοινωνικούς και πολιτισμικούς περιορισμούς και συνήθειες. Αν και τα πρότυπα γεωγραφικής κινητικότητας του εργατικού δυναμικού μεταβλήθηκαν με τα χρόνια (με όλο και μεγαλύτερη τάση προς την προσωρινή μετανάστευση, την καθημερινή μετακίνηση σε μεγάλες αποστάσεις και τη διασυνοριακή καθημερινή μετακίνηση) (Παράρτημα ΙΙ, σημείο 11), το συνολικό ποσοστό της κινητικότητας του εργατικού δυναμικού εξακολουθεί να είναι χαμηλό. Παρ'ότι η γεωγραφική κινητικότητα δεν αποτελεί στόχο καθεαυτή, μπορεί να προσφέρει στα άτομα καλύτερες προοπτικές σταδιοδρομίας ή επαγγελματικές εναλλακτικές λύσεις.

Η ενίσχυση των δυνατοτήτων για γεωγραφική κινητικότητα συνδέεται με την ύπαρξη διττών αγορών εργασίας στην Ευρώπη, καθώς οι περιφέρειες υψηλής ανεργίας συνυπάρχουν με περιφέρειες που πάσχουν από ελλείμματα δεξιοτήτων (Παράρτημα ΙΙ, σημείο 12) ενώ παράλληλα η επαγγελματική κινητικότητα είναι συχνά προϋπόθεση για τη γεωγραφική κινητικότητα. Οι προσπάθειες για την υποστήριξη της γεωγραφικής κινητικότητας πρέπει έτσι να συνδυασθούν με μέτρα για την επαγγελματική κινητικότητα προκειμένου να διευκολυνθούν οι εργαζόμενοι να μετακινούνται ταυτόχρονα μεταξύ τομέων και μεταξύ περιφερειών. Τα μέτρα αυτά πρέπει ωστόσο να αναπτυχθούν στο πλαίσιο της προαγωγής της βιώσιμης οικονομικής μεγέθυνσης και ανάπτυξης στις μειονεκτούσες περιφέρειες. Συνεπώς η ενθάρρυνση της γεωγραφικής κινητικότητας δεν αντιβαίνει στην ανάγκη για δημιουργία νέων εργασιακών ευκαιριών και για βελτίωση της ποιότητας ζωής, ιδιαίτερα στις λιγότερο ευημερούσες περιοχές. Το γεγονός αυτό θα έχει ακόμη πιο κρίσιμη σημασία για τη διευρυμένη Ευρώπη.

Η ευρωπαϊκή οικονομία βασίζεται όλο και περισσότερο στις υπηρεσίες. Η βελτίωση των συνθηκών για την ελεύθερη κυκλοφορία των υπηρεσιών και εκτός των εθνικών συνόρων και η εξασφάλιση της ελευθερίας εγκατάστασης πρέπει να απελευθερώσει το δυναμισμό που είναι εγγενής στην εσωτερική αγορά και να ενισχύσει έτσι την ανταγωνιστικότητα, την οικονομική μεγέθυνση και τη δημιουργία απασχόλησης. Η άρση των υφιστάμενων εμποδίων στον τομέα των υπηρεσιών πρέπει επίσης να ενισχύσει την κινητικότητα των εργαζομένων, είτε αυτοί είναι μισθωτοί είτε αυτοαπασχολούμενοι. Τα εμπόδια αυτά περιλαμβάνουν π.χ.: κανόνες που εμποδίζουν μια εταιρεία να δώσει τη δυνατότητα σε όλο το προσωπικό της να μετακινηθεί πέραν των συνόρων για να παράσχει μια υπηρεσία. περιορισμούς όσον αφορά τη δημιουργία μιας εταιρείας σε κάποιο άλλο κράτος μέλος. ή περιορισμούς σχετικά με τη χρησιμοποίηση έκτακτων προσωρινών εργαζομένων και ιδιωτικών υπηρεσιών απασχόλησης. Παραδείγματα επίσης βρίσκονται σε ορισμένες πτυχές της έλλειψης σαφήνειας, βεβαιότητας και ευελιξίας όσον αφορά το σύστημα για την αναγνώριση των προσόντων για τα νομοθετικά κατοχυρωμένα επαγγέλματα που έχει αναπτυχθεί τμηματικά κατά τη διάρκεια των περασμένων 25 ετών. Τα προβλήματα που προκύπτουν αφορούν την πιθανή δημιουργία σύγχυσης λόγω των επικαλυπτόμενων κειμένων, των ειδικών πρακτικών δυσχερειών όσον αφορά τη διαχείριση του συστήματος και τον διαρκή εκσυγχρονισμό του και τις ανησυχίες των πολιτών σχετικά με άσκοπα αβέβαιες, σύνθετες ή μη διαφανείς διαδικασίες ορισμένες φορές.

Η μετακίνηση σε μια θέση εργασίας σε κάποια άλλη περιφέρεια ή χώρα περιλαμβάνει και τη στάθμιση του κόστους σε σχέση με τα οικονομικά οφέλη που θα αποκτηθούν, συμπεριλαμβανομένης της εκτίμησης για τα υφιστάμενα επίπεδα ασφάλειας της θέσης εργασίας και της κοινωνικής προστασίας σε σύγκριση με εκείνα που υπάρχουν αλλού. Στο εσωτερικό των κρατών μελών, παρά τις μόνιμες περιφερειακές ανισότητες, υπάρχει συχνά χαμηλή μόνο γεωγραφική κινητικότητα του εργατικού δυναμικού προς περιφέρειες με χαμηλότερη ανεργία και υψηλότερο εισόδημα. Η εμπειρική έρευνα δείχνει ότι οι άνθρωποι μεταναστεύουν μόνο εάν αναμένουν αύξηση της αγοραστικής δύναμης, λαμβάνοντας υπόψη το κόστος της μετακίνησης, τις τοπικές τιμές, τη φορολογία, τις κοινωνικές μεταβιβάσεις κτλ. Οι μισθολογικές διαφορές μεταξύ των περιφερειών, η δομή του συστήματος φόρων-παροχών και η λειτουργία της στεγαστικής αγοράς επηρεάζουν συνεπώς έντονα την τάση μετακίνησης. Σε πολλά κράτη μέλη, οι μισθολογικές συμβάσεις πρέπει να λάβουν καλύτερα υπόψη τις περιφερειακές διαφορές σε παραγωγικότητα και σε συνθήκες των αγορών εργασίας. Ενδέχεται να χρειαστούν μεταρρυθμίσεις των συστημάτων φόρων-παροχών για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να αποφασίσουν τη μετακίνηση σε έναν τόπο όπου να μπορούν να βρουν μια θέση εργασίας, ενώ ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στη βελτίωση των κινήτρων που κάνουν την εργασία ελκυστική, χωρίς να υπονομεύονται οι κοινωνικοί στόχοι των συστημάτων πρόνοιας. Ένα ζωτικό στοιχείο που επηρεάζει τη στεγαστική αγορά είναι το ύψος του κόστους μεταβίβασης, όπως π.χ. οι φόροι και οι αμοιβές των κτηματομεσιτών, τα συμβολαιογραφικά έξοδα και τα τέλη εγγραφής στο κτηματολόγιο.

Το κόστος μετακίνησης είναι συχνά πιο σημαντικό για τη μετακίνηση σε κάποια άλλη χώρα, ενώ η εισαγωγή του ευρώ καθιστά ευκολότερη την αξιολόγηση του συγκριτικού πλεονεκτήματος της μετακίνησης σε κάποιο άλλο κράτος μέλος εντός της ευρωζώνης, όπως π.χ. η σύγκριση των διαφορών των μισθών και της φορολογικής επιβάρυνσης στην εργασία (π.χ. οι εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και ο φόρος εισοδήματος). Η μετακίνηση σε κάποια άλλη χώρα ακόμη και σε κάποιο άλλο κράτος μέλος της ΕΕ σημαίνει επίσης την υπερπήδηση ενός φάσματος νομικών και διοικητικών εμποδίων που αφορούν σε μεγάλο βαθμό, αλλά όχι αποκλειστικά, τα συστήματα φορολογίας και κοινωνικής ασφάλισης.

Η κατάσταση περιπλέκεται συνήθως περαιτέρω από την ανάγκη να υπάρχει εξοικείωση με την τοπική γλώσσα και τον πολιτισμό. Γενικά οι ξένες γλώσσες δεν διδάσκονται ούτε μαθαίνονται επαρκώς στα σχολεία και απαιτούνται σημαντικές επενδύσεις στον τομέα αυτό (Παράρτημα ΙΙ, σημείο 13). Η πρόοδος όσον αφορά τη εκμάθηση ξένων γλωσσών θα αφαιρέσει ένα από τα κύρια πολιτισμικά και ψυχολογικά εμπόδια στην κινητικότητα και θα παράσχει επίσης τη βάση για την απόκτηση των διαπολιτισμικών δεξιοτήτων και την κατανόηση όλων των διαστάσεων της μετάβασης κάποιου σε μια άλλη χώρα για να ζήσει και να εργαστεί εκεί. Στο πλαίσιο αυτό, η αξία της εκπαιδευτικής κινητικότητας δεν μπορεί να υποτιμηθεί, κυρίως εξαιτίας των γλωσσικών και διαπολιτισμικών δεξιοτήτων που αποκτούν οι μετακινούμενοι φοιτητές. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι φοιτητές που έχουν μετακινηθεί διεθνώς είναι πιθανότερο αργότερα στη ζωή τους να εξετάσουν, να αναζητήσουν ή να αποδεχτούν θέσεις εργασίας σε ένα κράτος μέλος άλλο από το δικό τους.

Επιπλέον, με την εξάπλωση του νοικοκυριού διπλού εισοδήματος και προκειμένου να μην παρεμποδιστεί η έκταση της γεωγραφικής κινητικότητας, πρέπει να δοθεί περισσότερη προσοχή στην ανάγκη και τα δύο άτομα να βρουν κατάλληλες θέσεις απασχόλησης στην ίδια γεωγραφική περιοχή. Υπάρχουν επίσης περαιτέρω σημαντικά κοινωνικά ζητήματα που συνδέονται με τη γεωγραφική κινητικότητα. Για να γίνει κάποιος πλήρως ενσωματωμένο μέλος της κοινωνία υποδοχής απαιτείται, μεταξύ άλλων, πρόσβαση σε προσιτή στέγη καθώς και σε υπηρεσίες υγείας και σε κοινωνικές υπηρεσίες. Η πρόσβαση σε αυτές τις βασικές υπηρεσίες και το σχετικό κόστος μπορεί να ποικίλλουν σημαντικά στις διάφορες περιφέρειες της ΕΕ, γεγονός που μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη βούληση των ανθρώπων να μετακινηθούν.

Ενώ η έλλειψη αναγνώρισης της ανεπίσημης και άτυπης μάθησης μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στα άτομα εκείνα που αλλάζουν θέσεις εργασίας, είτε στο εσωτερικό των κρατών μελών είτε μεταξύ τους, η έλλειψη αναγνώρισης των επίσημων εκπαιδευτικών και επαγγελματικών τυπικών προσόντων στα κράτη μέλη και η έλλειψη διαφάνειας των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης αποτελούν σημαντικά εμπόδια για την αναζήτηση εργασίας σε μια άλλη χώρα. Αυτό δεν ισχύει μόνον για το άτομο που αναζητεί εργασία, αλλά δημιουργεί δυσκολίες και για τα μέλη της οικογένειας που θα πρέπει να αλλάξουν εκπαιδευτικό σύστημα σε σχετικά σύντομη χρονική περίοδο.

Η μετανάστευση υπηκόων της ΕΕ μεταξύ των κρατών μελών αποτελεί τμήμα μόνο της συνολικής μετανάστευσης που παρατηρείται στην ΕΕ (Παράρτημα ΙΙ, σημείο 14). Η μετανάστευση υπηκόων τρίτων χωρών προς την ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων και των υποψήφιων χωρών είναι πλέον η μόνη πηγή αύξησης του πληθυσμού σε ορισμένα κράτη μέλη και συνεπώς μια σημαντική πηγή νέου εργατικού δυναμικού. Ένα τμήμα αυτής της μετανάστευσης θα καταστεί "εσωτερικό" μόλις οι διατάξεις για την ελεύθερη κυκλοφορία τεθούν πλήρως σε εφαρμογή για τις υποψήφιες χώρες. Ωστόσο, η ύπαρξη μιας κοινής πολιτικής για τη μετανάστευση θα συμβάλει και αυτή στη γεωγραφική κινητικότητα προς και εντός της Ένωσης με την άρση ορισμένων εμποδίων στην ελεύθερη κυκλοφορία των υπηκόων τρίτων χωρών.

Γ. Κατακερματισμός της ενημέρωσης και έλλειψη διαφάνειας όσον αφορά τις ευκαιρίες θέσεων εργασίας

Προκειμένου να καταστεί δυνατό να προβαίνουν σε ενημερωμένες επιλογές, εκείνοι που επιθυμούν να αλλάξουν θέση εργασίας ή τομέα εργασίας ή να μετακινηθούν σε κάποια άλλη χώρα χρειάζονται, πρώτα και κύρια, επαρκή και κατάλληλη πληροφόρηση σχετικά με τους όρους απασχόλησης, τις συνθήκες διαβίωσης καθώς και πληροφορίες σχετικά με τη διαθεσιμότητα θέσεων εργασίας και σχετικής κατάρτισης. Ενώ υπάρχουν πολλές πληροφορίες που έχουν συλλεχθεί τόσο από ιδιωτικούς όσο και από δημόσιους φορείς, υπάρχει σημαντικός κατακερματισμός όσον αφορά την πρόσβαση στις πληροφορίες αυτές. Μια πρώτη προτεραιότητα είναι να συγκεντρωθούν οι πληροφορίες σε ένα εύκολα προσπελάσιμο μορφότυπο και να προωθηθεί η δικτύωση μεταξύ των αρμόδιων οργανισμών και υπηρεσιών σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο και να εξασφαλιστεί ότι οι άνθρωποι γνωρίζουν την ύπαρξη του μέσω επαρκούς δημοσιότητας και προβολής.

Σε ένα άλλο επίπεδο, ορισμένα επαγγέλματα - όπως τα επαγγέλματα στον τομέα των μηχανικών και εκείνα που απαιτούν επιστημονικές γνώσεις - συχνά πάσχουν από την λίγο ελκυστική εικόνα που προσφέρουν στους νέους, ιδίως στα κορίτσια, γεγονός που τους αποτρέπει από το να εκμεταλλευτούν τις διαθέσιμες ευκαιρίες σταδιοδρομίας στους τομείς αυτούς. Η παροχή ελκυστικών πληροφοριών σχετικά με τις θέσεις αυτές και τις ευκαιρίες που προσφέρουν και η εισαγωγή τους στα σχολικά προγράμματα και τις μαθησιακές εμπειρίες, θα συνέβαλαν στην άρση ορισμένων στενώσεων στην αγορά εργασίας, και συνεπώς στην οικονομική ανάπτυξη των εν λόγω τομέων η οποία παρεμποδίζεται από την έλλειψη ειδικευμένου εργατικού δυναμικού.

3. ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΔΡΑΣΕΙΣ

Για την αντιμετώπιση των προκλήσεων αυτών η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί ότι απαιτείται επείγουσα δράση στα πλαίσια των ακόλουθων στόχων:

3.1. Ενίσχυση της επαγγελματικής κινητικότητας και της ανάπτυξης των δεξιοτήτων

3.1.1. Εξασφάλιση ότι τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης ανταποκρίνονται περισσότερο στην αγορά εργασίας στα πλαίσια μιας κοινωνίας και οικονομίας που βασίζονται όλο και περισσότερο στη γνώση [14]

[14] Στο πλαίσιο της ανοικτής μεθόδου συντονισμού που θεσπίστηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στη Λισσαβώνα, ζητήθηκε από το Συμβούλιο "Εκπαίδευση" να μελετήσει τους μελλοντικούς στόχους των εκπαιδευτικών συστημάτων για τα επόμενα 10 χρόνια. Τον Μάρτιο του 2001 Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Στοκχόλμης ενέκρινε έκθεση σχετικά με τους συγκεκριμένους στόχους των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης. Επί του παρόντος το Συμβούλιο και η Επιτροπή καταρτίζουν ένα λεπτομερές πρόγραμμα εργασίας με βάση σχέδιο της Επιτροπής (COM(2001)501 τελικό) για να δοθεί συνέχεια στην έκθεση αυτή.

1) Ως βάση για τη μακροπρόθεσμη απασχολησιμότητα και την περαιτέρω μάθηση, όλοι οι πολίτες πρέπει να μπορούν να έχουν ελεύθερη πρόσβαση στην απόκτηση των βασικών δεξιοτήτων, συμπεριλαμβανομένων της γραφής, της ανάγνωσης και της αριθμητικής αλλά και άλλων βασικών δεξιοτήτων, όπως τα μαθηματικά, οι φυσικές επιστήμες και η τεχνολογία, οι ξένες γλώσσες, η "μάθηση της μάθησης" δεξιοτήτων (δηλαδή η ικανότητα και η επιθυμία για συνεχή απόκτηση και ανανέωση των γνώσεων και των ικανοτήτων), η πολιτισμική ευαισθητοποίηση, οι κοινωνικές / προσωπικές δεξιότητες, το επιχειρηματικό πνεύμα και το τεχνολογικό πνεύμα (συμπεριλαμβανομένων των δεξιοτήτων ΤΠΕ, που θα επικυρώνονται π.χ. με μέσα όπως το ευρωπαϊκό πιστοποιητικό ικανότητας χειρισμού υπολογιστή) και η χρήση των ΤΠΕ και της ηλεκτρονικής μάθησης για να υποβοηθηθεί ένα ευρύτερο φάσμα μάθησης.

Τα κράτη μέλη πρέπει να καταβάλουν προσπάθειες για να παράσχουν σε όλους τους πολίτες ένα αυθεντικό δικαίωμα δωρεάν πρόσβασης για την απόκτηση βασικών δεξιοτήτων, ανεξαρτήτως ηλικίας [15]. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη, θα εξετάσει προσεγγίσεις σε εθνικό επίπεδο για την εξασφάλιση της ποιότητας της μάθησης με βάση την ΤΠΕ και της ηλεκτρονικής μάθησης, ιδιαιτέρως τα λογισμικά μάθησης, με σκοπό την ανάπτυξη σφραγίδων ποιότητας σε ευρωπαϊκό επίπεδο ώστε να εξασφαλισθεί η προστασία των καταναλωτών [16].

[15] Βλ. στόχο 1.2 της έκθεσης για τους μελλοντικούς στόχους των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης και το τμήμα 3.5 της ανακοίνωσης της Επιτροπής "Η πραγμάτωση μιας ευρωπαϊκής περιοχής δια βίου μάθησης" COM(2001) 678 τελικό. (Ανακοίνωση για τη δια βίου μάθηση).

[16] Βλ. το πέμπτο σημείο δράσης με τίτλο "Καινοτόμοι παιδαγωγικές μέθοδοι του νέου ρόλου των διδασκόντων, των επιμορφωτών και των συντελεστών μάθησης" στο τμήμα 3.6 της ανακοίνωσης της Επιτροπής για τη δια βίου μάθηση.

2) Προκειμένου να καταπολεμηθούν οι υφιστάμενες και μελλοντικές ελλείψεις δεξιοτήτων στη βιομηχανία, τη μεταποίηση και τους τομείς που συνδέονται με την ΤΠΕ, πρέπει να ενθαρρυνθούν περισσότερο το ενδιαφέρον και τα επιτεύγματα των νέων στα μαθηματικά, τις φυσικές επιστήμες και την τεχνολογία, και συνεπώς να αυξηθεί ο αριθμός αυτών που σπουδάζουν στους κλάδους αυτούς [17], ιδίως των κοριτσιών και των νέων γυναικών. Το διδασκαλικό επάγγελμα στους τομείς αυτούς πρέπει να καταστεί πιο ελκυστικό προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα και η ποσότητα των προσλαμβανομένων. Το προσωπικό διευκόλυνσης της μάθησης, ιδίως οι σύμβουλοι ενημέρωσης και επαγγελματικού προσανατολισμού, πρέπει να καταρτίζονται έτσι ώστε να αυξήσουν τις γνώσεις και την ικανότητά τους να προωθούν κατάλληλα τη μελέτη, την έρευνα και τις σταδιοδρομίες που συνδέονται με τις φυσικές επιστήμες, τη μηχανική και την ΤΠΕ, ιδίως μεταξύ των κοριτσιών και των νέων γυναικών. Πρέπει να προσελκυσθούν και να προσληφθούν περισσότεροι νέοι ειδικευμένοι στους τομείς αυτούς σε σχετικές σταδιοδρομίες.

[17] Βλ. στόχο 1.4 για τους μελλοντικούς στόχους των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συνεργασθεί με τα κράτη μέλη για τον καθορισμό των κατάλληλων δεικτών και στόχων προς βελτίωση στους τομείς αυτούς, του χρονοδιαγράμματος επίτευξής τους και την παρακολούθηση της προόδου προς την κατεύθυνση αυτή.

Οι κοινωνικοί εταίροι, σε συνεργασία με τις εκπαιδευτικές αρχές και την επιστημονική κοινότητα, πρέπει να θεσπίσουν τα κατάλληλα μέτρα ευαισθητοποίησης που να στοχεύουν στους σπουδαστές και, ειδικότερα, να ενθαρρύνουν περισσότερα κορίτσια και γυναίκες να επωφεληθούν από τις σχετικές ευκαιρίες εργασίας. Τα κράτη μέλη και οι κοινωνικοί εταίροι πρέπει να συνεργαστούν για την επίτευξη βελτίωσης στην ποιότητα της πληροφόρησης σχετικά με τη σταδιοδρομία στους τομείς αυτούς, την οποία παρέχουν δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς επαγγελματικού προσανατολισμού.

3) Το μερίδιο του πληθυσμού που έχει αποκτήσει τουλάχιστον ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση πρέπει να αυξηθεί προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος ανεργίας, ο οποίος πλήττει δυσανάλογα τους ανειδίκευτους εργαζομένους σε σχέση με τους ειδικευμένους. Επί του παρόντος οι τρεις χώρες με τις βέλτιστες επιδόσεις έχουν μέσο όρο επιπέδου μόρφωσης ύψους 77%. Το ποσοστό του πληθυσμού που εγκαταλείπει το σχολείο χωρίς επίσημα προσόντα πρέπει επίσης να μειωθεί [18] προκειμένου να βελτιωθεί η απασχολησιμότητα και η προσαρμοστικότητα μεγαλύτερου αριθμού εργαζομένων στην αγορά εργασίας.

[18] Βλ. τις κατευθυντήριες γραμμές του 2001 για την απασχόληση, και τον στόχο 2.3 της έκθεσης για τους μελλοντικούς στόχους των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συνεργαστεί με τα κράτη μέλη για να καθορίσει τους κατάλληλους στόχους για βελτιώσεις όσον αφορά το μορφωτικό επίπεδο, το χρονοδιάγραμμα επίτευξής τους και να παρακολουθήσει την πρόοδο προς την κατεύθυνση αυτή. Τα κράτη μέλη πρέπει να μειώσουν κατά το ήμισυ (έως το 2010 σε σύγκριση με το 2000) τον αριθμό των νέων ηλικίας 18-24 ετών που διαθέτουν μόνο κατώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ή χαμηλότερη και οι οποίοι δεν συμμετέχουν πλέον σε καμία μορφή εκπαίδευσης και κατάρτισης. [19] Τα κράτη μέλη πρέπει να εντείνουν την υποστήριξη για την ενσωμάτωση στο σύστημα εκπαίδευσης και κατάρτισης των νέων που μειονεκτούν, ιδίως των νέων με ειδικές ανάγκες, των ατόμων με μαθησιακές δυσκολίες καθώς και των ατόμων από οικογένειες μεταναστών ή από εθνοτικές μειονότητες.

[19] Βλ. τις κατευθυντήριες γραμμές του 2001 για την απασχόληση (κατευθυντήρια γραμμή 4) και στόχο 2.3 της έκθεσης για τους μελλοντικούς στόχους των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Λισσαβώνας.

4) Προκειμένου να καταστούν πιο ανοικτά και να ανταποκρίνονται περισσότερο στις ανάγκες των ατόμων που μαθαίνουν και της αγοράς εργασίας, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και οι άλλοι φορείς μάθησης πρέπει να αναπτύξουν στενότερους δεσμούς και εταιρικές σχέσεις με τις επιχειρήσεις, την ευρύτερη αγορά εργασίας, τις υπηρεσίες παροχής πληροφοριών και προσανατολισμού και με την κοινωνία ευρύτερα, συμπεριλαμβανομένων και των δεσμών με τις διακρατικές εκπαιδευτικές και επαγγελματικές ενέργειες για την κινητικότητα. [20]

[20] Βλ. το στόχο 3.1 της έκθεσης σχετικά με τους μελλοντικούς στόχους των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης.

Τα κράτη μέλη και οι περιφερειακές και οι τοπικές αρχές πρέπει να ενθαρρύνουν τους δεσμούς αυτούς και να ενισχύσουν τις εταιρικές σχέσεις του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα με μέτρα όπως οι επισκέψεις μελέτης ή οι επιτόπιες επισκέψεις, η εργασιακή εμπειρία, τα κοινά σχέδια, η πνευματική καθοδήγηση και οι ανταλλαγές μεταξύ διδασκόντων και στελεχών / εργαζομένων από τον κόσμο της εργασίας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα δημιουργήσει ένα δίκτυο συμβουλευτικών φορέων βιομηχανίας / εκπαίδευσης ώστε να ενισχύσει τη συνεργασία μεταξύ του κόσμου της εργασίας και των εκπαιδευτικών συστημάτων συνολικά. Το δίκτυο αυτό πρέπει να ιδρυθεί έως το 2004. Κατά την εφαρμογή της πρωτοβουλίας αυτής πολύ μεγάλη προσοχή πρέπει να δοθεί στους ειδικούς δεσμούς μεταξύ του ακαδημαϊκού κόσμου και της βιομηχανίας στον τομέα της έρευνας προκειμένου να υπερπηδηθούν τα υφιστάμενα εμπόδια στην κινητικότητα. Τα κράτη μέλη πρέπει να αξιολογήσουν τις πολιτικές και τις πρακτικές τους για την παροχή υπηρεσιών πληροφόρησης, προσανατολισμού και παροχής συμβουλών προκειμένου να εξασφαλισθεί η σχετική διαφάνεια και η συνεκτικότητα [21].

[21] Βλ. σημείο 3.2 της ανακοίνωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη διά βίου μάθηση. Η ίδρυση του ευρωπαϊκού φόρουμ προσανατολισμού και η τρέχουσα μελέτη του ΟΟΣΑ στον εν λόγω τομέα πρέπει να συμβάλουν σε αυτή την αξιολόγηση και ανάπτυξη.

3.1.2. Υιοθέτηση και καθιέρωση αποτελεσματικών στρατηγικών για την ανάπτυξη των ικανοτήτων των εργαζομένων

5) Θα πρέπει να προσδιοριστούν οι μελλοντικές ανάγκες για συνεχιζόμενη κατάρτιση και να αυξηθεί τόσο η ποσότητα όσο και η ποιότητα της συνεχιζόμενης κατάρτισης στις επιχειρήσεις ή τα ερευνητικά ιδρύματα με σκοπό να προωθηθεί η προσαρμοστικότητα, η απασχολησιμότητα και η παραμονή των εργαζομένων στην αγορά εργασίας. Θα πρέπει να αυξηθεί η συμμετοχή στη συνεχιζόμενη κατάρτιση, και με την εξασφάλιση της πρόσβασης όλων στην κατάρτιση σε όλη τη διάρκεια του εργατικού βίου τους (ειδικότερα των χαμηλά αμειβόμενων εργαζομένων και των εργαζομένων χαμηλών προσόντων, των εργαζομένων με ειδικές ανάγκες, και των εργαζομένων από μειονεκτούσες ομάδες ή μειονότητες). Θα πρέπει να καταβληθούν μεγαλύτερες προσπάθειες έτσι ώστε να καταρτιστούν, να παραμείνουν στον ενεργό επαγγελματικό βίο και να προσληφθούν οι μεγαλύτεροι σε ηλικία εργαζόμενοι, βασιζόμενοι στις δεξιότητες και τη γνώση - επίσημη, ανεπίσημη και άτυπη - που απέκτησαν στη διάρκεια του εργατικού βίου τους. Πρέπει επίσης να τους δοθεί η ευκαιρία να αποκτήσουν τις βασικές γνώσεις σε θέματα πληροφορικής. Οι στρατηγικές για την ανάπτυξη των ικανοτήτων πρέπει να λάβουν υπόψη την ιδιαίτερη κατάσταση των γυναικών, π.χ. όσον αφορά τις ευθύνες που επωμίζονται για τη φροντίδα μελών της οικογένειάς τους, και κατ'επέκταση να προβλέψουν με τρόπο πιο συγκεκριμένο τη βελτίωση της πρόσβασής τους σε προγράμματα κατάρτισης. Οι εταιρείες θα πρέπει να βελτιώσουν την ικανότητά τους να αναπτύσσονται ως οργανισμοί μάθησης, να χρησιμοποιούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις λύσεις που τους προσφέρουν οι τεχνολογίες της πληροφορίας και των επικοινωνιών και η ηλεκτρονική μάθηση, να προσφέρουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερη πρόσβαση στις τελευταίες εξελίξεις στον τομέα της γνώσης και της μάθησης, και να καταρτίζουν σχέδια ανάπτυξης των ικανοτήτων σε επίπεδο ατόμων και επιχείρησης. Πρέπει να χρησιμοποιηθούν οι υπάρχουσες υπηρεσίες πληροφόρησης, καθοδήγησης και παροχής συμβουλών στους τομείς της εκπαίδευσης, της επαγγελματικής κατάρτισης και της απασχόλησης, με σκοπό να παράσχουν επιτόπια καθοδήγηση για την ανάπτυξη των σχεδίων ικανοτήτων των επιχειρήσεων και των εργαζομένων.

Τα κράτη μέλη και οι κοινωνικοί εταίροι πρέπει να αναλάβουν κοινές πρωτοβουλίες [22] έως το 2004 για να διατηρήσουν τους εργαζομένους στην αγορά εργασίας, εστιάζοντας στην πρόσβαση και στη συμμετοχή τους στην ενδοεπιχειρησιακή κατάρτιση, και εποπτεύοντας την όλη διαδικασία με συγκρίσιμους δείκτες και στατιστικές. Σε αυτούς πρέπει να περιλαμβάνονται συγκεκριμένοι στόχοι και μέτρα για τους μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζομένους, με τα οποία θα υποδεικνύεται πώς θα είναι δυνατόν έως το 2010 το 50% αυτών των εργαζομένων (ηλικίας 55 έως 64) να είναι ακόμα ενεργοί.

[22] COM(2002)9 τελικό της 15.01.2002, σημείο 3.2.A

Τα κράτη μέλη και οι κοινωνικοί εταίροι, όταν αυτό είναι σκόπιμο, πρέπει να διαμορφώσουν τις συνθήκες μέσω των οποίων να προωθείται η πρόσβαση των γυναικών στην εκπαίδευση, την κατάρτιση και τη διά βίου μάθηση, αποβλέποντας ειδικότερα στην προώθηση της πρόσβασης των γυναικών σε σταδιοδρομίες στο χώρο των τεχνολογιών της πληροφορίας.

Στο πλαίσιο αυτών των πρωτοβουλιών, οι κοινωνικοί εταίροι σε όλα τα επίπεδα πρέπει να εφαρμόσουν συγκεκριμένες στρατηγικές για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού. Σε αυτές πρέπει να περιλαμβάνονται μέτρα για την αύξηση της συμμετοχής σε προγράμματα κατάρτισης και για τη βελτίωση της ποιότητας στην εργασία. Οι στρατηγικές αυτές πρέπει επίσης να λαμβάνουν υπόψη τη δυνατότητα οικονομικής αναδιάρθρωσης και να προωθούν την προσαρμοστικότητα των εργαζομένων και τη μακροπρόθεσμη απασχολησιμότητά τους. Οι κοινωνικοί εταίροι καλούνται να συμφωνήσουν για το γεγονός ότι κάθε εργαζόμενος πρέπει να έχει ένα ατομικό σχέδιο ανάπτυξης των ικανοτήτων του, το οποίο θα βασίζεται σε μία αξιολόγηση των δεξιοτήτων του και θα εντάσσεται στο πλαίσιο των συνολικών σχεδίων ανάπτυξης σε επίπεδο επιχείρησης [23]. Πρέπει να λαμβάνονται πλήρως υπόψη οι ειδικές ανάγκες και οι συνθήκες στις ΜΜΕ. Οι εργοδότες πρέπει να αναλάβουν περισσότερο τις ευθύνες τους και να αυξήσουν τις επενδύσεις τους όσον αφορά το ανθρώπινο δυναμικό, με ιδιαίτερη προσοχή στην κατάρτιση και την βελτίωση των ευκαιριών σταδιοδρομίας που προβλέπονται για τους χαμηλόμισθους ή/και χαμηλών προσόντων εργαζομένους και για τους εργαζομένους με ειδικές ανάγκες.

[23] Βλ. τμήμα 3.4 της ανακοίνωσης της Επιτροπής για τη διά βίου μάθηση.

Για την υποστήριξη αυτών των πρωτοβουλιών, τα κράτη μέλη πρέπει να λάβουν μέτρα παρότρυνσης που θα απευθύνονται τόσο στους εργοδότες (π.χ. εκπτώσεις φόρου, μείωση των κοινωνικών εισφορών, επιβράβευση της ορθής πρακτικής μέσω, μεταξύ άλλων, ενός συστήματος σημάτων για τη διά βίου μάθηση, και συνεισφορά των επιχειρήσεων σε ταμεία κατάρτισης) όσο και στα άτομα (π.χ. οι λογαριασμοί και τα κουπόνια μάθησης). επίσης πρέπει να προωθήσουν την πρόσβαση στα τοπικά δίκτυα καθοδήγησης, καθώς και στις υπηρεσίες μάθησης και καθοδήγησης βάσει των ΤΠΕ, έτσι ώστε να υποστηρίξουν τα ατομικά σχέδια ανάπτυξης των ικανοτήτων αλλά και τις εταιρικές στρατηγικές [24]. Η υποστήριξη αυτή θα βασίζεται στην κοινή αποδοχή του γεγονότος ότι αυτές οι πρωτοβουλίες θα αποφέρουν ευρύτερα οφέλη για την κοινωνία, ενώ ενδέχεται να επιφέρει την ανακατανομή των δημόσιων πόρων υπέρ του συγκεκριμένου τομέα.

[24] Βλ. το πρώτο σημείο δράσης στην παράγραφο με τίτλο 'Ενθάρρυνση και υποστήριξη της μάθησης στον χώρο εργασίας, συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ' στο τμήμα 3.4 της ανακοίνωσης της Επιτροπής για τη διά βίου μάθηση.

6) Πρέπει να προωθηθούν τα ευρωπαϊκά βραβεία για τη διά βίου μάθηση, έτσι ώστε να επιβραβεύονται οι εργοδότες - τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα - που υιοθετούν καινοτόμους στρατηγικές για την ανάπτυξη των ικανοτήτων του προσωπικού τους.

Η Επιτροπή θα απονείμει βραβεία σε ιδιαίτερα καινοτόμους εταιρείες ή οργανώσεις του δημόσιου τομέα που δρουν στον χώρο της διά βίου μάθησης [25], και θα δημοσιεύσει παραδείγματα ορθών πρακτικών των εργοδοτών.

[25] Βλ. τμήματα 3.4 και 3.6 της ανακοίνωσης της Επιτροπής για τη διά βίου μάθηση.

7) Πρέπει να καθοριστούν σαφέστερα οι δεξιότητες σε θέματα ΤΠΕ και ηλεκτρονικού εμπορίου λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες της βιομηχανίας, έτσι ώστε οι δεξιότητες αυτές να είναι πιο διαφανείς, ευρύτερα εγκεκριμένες και διαθέσιμες στο εκάστοτε κράτος μέλος και μεταξύ κρατών μελών, και να υποστηρίζονται από διευρωπαϊκά πρότυπα και συστήματα επικύρωσης, πιστοποίησης και αναγνώρισης.

Η Επιτροπή θα υποστηρίξει τη συνεργασία των αρμόδιων αρχών των κρατών μελών με τους κοινωνικούς εταίρους με σκοπό να διαμορφώσει τους ορισμούς των δεξιοτήτων που αφορούν τις ΤΠΕ και το ηλεκτρονικό εμπόριο. Θα στηρίξει επίσης τον καθορισμό, τη διατήρηση και την προώθηση διευρωπαϊκών προτύπων καθώς και τα συστήματα επικύρωσης, πιστοποίησης και αναγνώρισης έως το 2005. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενσωματώσουν στα συστήματά τους αυτά τα πρότυπα και τα συστήματα δεξιοτήτων στον τομέα των ΤΠΕ και του ηλεκτρονικού εμπορίου, και να συμμορφωθούν με τα διευρωπαϊκά πρότυπα.

8) Θα πρέπει να υπάρξει καλύτερη παρακολούθηση της ζήτησης για δεξιότητες στον τομέα των ΤΠΕ και του ηλεκτρονικού εμπορίου, η οποία να βασίζεται ιδίως στις δραστηριότητες της "ομάδας παρακολούθησης των δεξιοτήτων ΤΠΕ" [26], κατά τρόπο ώστε οι δεξιότητες αυτές να προσδιορίζονται καλύτερα, να καθορίζεται ο βαθμός προτεραιότητάς τους και να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της βιομηχανίας, συμπεριλαμβανομένων των απαιτήσεων των ΜΜΕ. Πρέπει να καθοριστούν λεπτομερή πρότυπα δεξιοτήτων (π.χ. βάσει των αρχών που χρησιμοποίησε η κοινοπραξία που διαχειρίζεται την πρωτοβουλία Career Space [27] στον τομέα των ΤΠΕ), παράλληλα με τα σχετικά προγράμματα σπουδών και τις υποδομές κατάρτισης, και να προωθηθεί η ηλεκτρονική μάθηση.

[26] Συγκροτήθηκε από αντιπροσώπους των κρατών μελών τον Σεπτέμβριο του 2001 και εργάζεται σε συνεργασία με τη βιομηχανία. Βλ.: http://europa.eu.int/comm/enterprise/ict/policy/ict-skills.htm

[27] Επικεφαλής της κοινοπραξίας αυτής είναι η ένωση EICTA (European Information and Communication Technologies Association) και έντεκα μεγάλες εταιρείες του τομέα των ΤΠΕ στην Ευρώπη. Βλ.: www.career-space.com

Τα κράτη μέλη πρέπει να ενθαρρύνουν τις εταιρικές σχέσεις του δημόσιου / ιδιωτικού τομέα, τόσο για τις μικρές και τις μεγάλες εταιρείες όσο και για τον δημόσιο τομέα, μέσω των οποίων να εφαρμόζονται τα απαιτούμενα μέτρα που συνδέονται με τις δεξιότητες σε θέματα ΤΠΕ και ηλεκτρονικού εμπορίου, και να ανταλλάσσονται πληροφορίες για την πρόοδο της ομάδας εργασίας για την ηλεκτρονική μάθηση και της ομάδας παρακολούθησης των δεξιοτήτων ΤΠΕ. Το 2002 η Επιτροπή θα εντείνει τη συζήτηση σχετικά με την ηλεκτρονική οικονομία για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ [28]. Τον Οκτώβριο του 2002 θα διοργανωθεί ένα συνέδριο υψηλού επιπέδου για τις ηλεκτρονικές δεξιότητες στο χώρο των ΤΠΕ - eSkills Summit - σε συνεργασία με τη βιομηχανία των ΤΠΕ.

[28] Όπως ανακοινώθηκε στα συμπεράσματα της ανακοίνωσης της Επιτροπής « Ο αντίκτυπος της ηλεκτρονικής οικονομίας για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις: οικονομική ανάλυση και συνέπειες πολιτικής ». COM(2001) 711 τελικό της 29.11.2001. Βλ.: http://europa.eu.int/comm/enterprise/ict/policy/e-economy.htm. co-

3.1.3. Μείωση των φραγμών στην αναγνώριση της μάθησης, όπου και αν έχει αποκτηθεί, και προώθηση της διαφάνειας και της δυνατότητας μεταφοράς των προσόντων σε όλη την Ευρώπη

9) Πρέπει να διαμορφωθεί ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο μεθοδολογιών και προτύπων για τον προσδιορισμό, την αξιολόγηση και την αναγνώριση της εξωσχολικής και της άτυπης μάθησης, εργασιακής πείρα και της κατάρτισης, που παρέχεται από τη βιομηχανία και άλλα εργασιακά περιβάλλοντα ή εκ μέρους αυτών, με την παράλληλη στήριξη συστηματικής ανταλλαγής εμπειριών στον τομέα αυτόν.

Η Επιτροπή θα ξεκινήσει από τα τέλη του 2002 τη συστηματική ανταλλαγή εμπειριών και ορθών πρακτικών όσον αφορά τον προσδιορισμό, την αξιολόγηση και την αναγνώριση της εξωσχολικής μάθησης. Το ευρωπαϊκό φόρουμ για τη διαφάνεια των επαγγελματικών προσόντων, το οποίο διαχειρίζονται η Επιτροπή και το Cedefop [29], θα συντονίσει την όλη διαδικασία σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη, τους κοινωνικούς εταίρους, τις μη κυβερνητικές οργανώσεις, τον ΟΟΣΑ, το Cedefop, το δίκτυο Eurydice [30] και το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Επαγγελματικής Κατάρτισης [31].

[29] Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης.

[30] Το δίκτυο ενημέρωσης για την εκπαίδευση στην Ευρώπη.

[31] Βλ. πρώτο σημείο δράσης με τίτλο 'Η αποτίμηση της εξωσχολικής και της άτυπης μάθησης. ανταλλαγές εμπειριών' στο τμήμα 3.1 της ανακοίνωσης της Επιτροπής για τη διά βίου μάθηση.

10) Πρέπει να διαμορφωθούν μέσα για την υποστήριξη της διαφάνειας και της δυνατότητας μεταφοράς των επαγγελματικών προσόντων και να ενισχυθούν ώστε να διευκολύνουν την κινητικότητα στο εσωτερικό των διαφόρων κλάδων και μεταξύ τους.

Τα κράτη μέλη, σε συνεργασία με την Επιτροπή και τους κοινωνικούς εταίρους όταν αυτό ενδείκνυται, πρέπει να αναλάβουν κοινή δέσμευση για την εφαρμογή και την περαιτέρω ανάπτυξη μέσων όπως το σύστημα μεταφοράς ακαδημαϊκών μονάδων (ECTS), τα συμπληρώματα διπλωμάτων και πιστοποιητικών, το ευρωπαϊκό βιβλιάριο κατάρτισης Europass και το ευρωπαϊκό χαρτοφυλάκιο και βιογραφικό σημείωμα [32] έως το 2003. Μέχρι την ίδια προθεσμία η Επιτροπή, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, θα αναπτύξει ένα 'σπονδυλωτό' σύστημα για τη συσσώρευση των επαγγελματικών προσόντων, το οποίο θα επιτρέπει στους πολίτες να συνδυάσουν την εκπαίδευση με την επαγγελματική κατάρτιση από διάφορα εκπαιδευτικά ιδρύματα και χώρες.

[32] Βλ. το σημείο δράσης με τίτλο 'Νέα ευρωπαϊκού επιπέδου μέσα για την υποστήριξη της αποτίμησης όλων των μορφών μάθησης' in section 3.1 της ανακοίνωσης της Επιτροπής για τη διά βίου μάθηση.

3.1.4. Πολλαπλασιασμός των προσπαθειών στα λιγότερο προηγμένα κράτη μέλη και τις περιφέρειες

11) Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις μεγαλύτερες ανάγκες για επενδύσεις σε ανθρώπινο δυναμικό και σε ΤΠΕ, ειδικότερα στα κράτη μέλη και τις περιφέρειες που υστερούν, και παράλληλα πρέπει να εξασφαλιστεί η αποτελεσματική και παραγωγική χρήση αυτών των επενδύσεων. Αυτό θα είναι ακόμα σημαντικότερο στα νέα κράτη μέλη.

Τα κράτη μέλη, σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους, πρέπει να προσπαθήσουν να εξασφαλίσουν την ύπαρξη επαρκών πόρων για επενδύσεις σε ανθρώπινο δυναμικό, ιδιαίτερα στις υστερούσες περιφέρειες. Στις πηγές υποστήριξης συγκαταλέγονται ο ιδιωτικός τομέας και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, καθώς και, όταν αυτό δικαιολογείται δεόντως, η συγχρηματοδότηση στο πλαίσιο του προγραμματισμού των Διαρθρωτικών Ταμείων, και ιδίως του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου. Η Επιτροπή θα ζητήσει από τα κράτη μέλη να επιδιώξουν αυτόν τον στόχο κατά την ενδιάμεση αναθεώρηση της υλοποίησης των προγραμμάτων των διαρθρωτικών ταμείων που θα πραγματοποιηθεί το 2003. Όσον αφορά τα μελλοντικά κράτη μέλη, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή, ύστερα από αξιολόγηση των αναγκών τους, στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού κατά τη διαπραγμάτευση αυτών των προγραμμάτων.

3.2. Διευκόλυνση της γεωγραφικής κινητικότητας

3.2.1. Άρση των διοικητικών και νομικών φραγμών που παραμένουν

12) Οι διατάξεις που αφορούν την ελεύθερη κυκλοφορία (κανονισμός 1612/68) και ο συντονισμός των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης των κρατών μελών (κανονισμός 1408/71) πρέπει να εφαρμόζονται πιο αυστηρά, ώστε να εξασφαλίζεται π.χ. η απουσία διακρίσεων κατά την πρόσβαση στην απασχόληση (ιδιαίτερα στον δημόσιο τομέα) καθώς και ο υπολογισμός και η μεταφορά των παροχών (λαμβάνοντας υπόψη τα γεγονότα που συνέβησαν στην επικράτεια των κρατών μελών). Πρέπει να λυθούν τα υπολειπόμενα προβλήματα που αφορούν την απαγόρευση των διακρίσεων λόγω υπηκοότητας στον τομέα της φορολογίας και των κοινωνικών οφελών.

Τα κράτη μέλη πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους για να εξασφαλίσουν την πλήρη εφαρμογή των αντίστοιχων διατάξεων. Το καλοκαίρι του 2002, η Επιτροπή θα δημοσιεύσει ανακοίνωση σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων στον δημόσιο τομέα, με σκοπό να περιορίσει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι διακινούμενοι εργαζόμενοι που εργάζονται στον δημόσιο τομέα. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο πρέπει να προσπαθήσουν να εγκρίνουν σύντομα την πρόταση οδηγίας της Επιτροπής για το δικαίωμα των πολιτών της Ένωσης και των μελών της οικογένειάς τους να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην επικράτεια των κρατών μελών, έτσι ώστε να διευκολυνθεί η ελεύθερη κυκλοφορία και η διαμονή στην Ένωση με την απλοποίηση των διοικητικών τυπικοτήτων [33].

[33] COM(2001)257 της 23.5.2001

13) Ο συντονισμός της κοινωνικής ασφάλισης πρέπει να εκσυγχρονιστεί και να απλοποιηθεί με την επέκταση του καθ'ύλην και του προσωπικού πεδίου εφαρμογής του κανονισμού 1408/71 και με την απλούστευση της διατύπωσης και της εφαρμογής του. Από αυτή την άποψη, πρέπει να καθιερωθεί μία ευρωπαϊκή κάρτα υγείας έτσι ώστε τα σχετικά ευρωπαϊκά πράσινα έντυπα να μεταφερθούν σε ηλεκτρονική μορφή. Οι κάτοχοι της κάρτας θα μπορούν να ζητήσουν την πρόσβαση στις άμεσα απαραίτητες φροντίδες υγείας σε κράτος μέλος άλλο από εκείνο της ασφάλισής τους, ενώ αυτό το τελευταίο θα παραμείνει υπεύθυνο για τις δαπάνες.

Το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει να εξασφαλίσουν, βάσει της πρότασης της Επιτροπής και των παραμέτρων που συμφωνήθηκαν στο πλαίσιο του Συμβουλίου, τον αναγκαίο εκσυγχρονισμό και την απλούστευση των διατάξεων κοινωνικής ασφάλισης έως το 2003. Στις αρχές του 2003, η Επιτροπή θα υποβάλει πρόταση για την καθιέρωση ευρωπαϊκής κάρτας υγείας με σκοπό την επίτευξη συμφωνίας έως το 2004.

14) Πρέπει να επιτευχθεί πρόοδος στη δυνατότητα μεταφοράς των δικαιωμάτων των διακινούμενων εργαζομένων για επικουρική συνταξιοδότηση.

Οι κοινωνικοί εταίροι, τα κράτη μέλη και τα κοινοτικά θεσμικά όργανα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους για να εξασφαλίσουν τη βελτίωση της δυνατότητας μεταφοράς των δικαιωμάτων. Η Επιτροπή θα προβεί σε διαβουλεύσεις με τους κοινωνικούς εταίρους την άνοιξη του 2002 αποβλέποντας στη λήψη περαιτέρω νομοθετικών ή αντίστοιχων μέτρων. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την έγκριση, έως τον Δεκέμβριο του 2002, της πρότασης περί επαγγελματικών συνταξιοδοτικών ταμείων, η οποία αποβλέπει και στο να διευκολύνει τη διασυνοριακή κινητικότητα μέσα στην ίδια εταιρεία. Από την άποψη αυτή, πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι στην ανακοίνωσή της τής 19ης Απριλίου 2001, η Επιτροπή είχε ήδη καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι εθνικοί φορολογικοί κανόνες που αρνούνται την ίση φορολογική μεταχείριση στα συνταξιοδοτικά συστήματα, τα οποία διαχειρίζονται συνταξιοδοτικοί φορείς με έδρα άλλα κράτη μέλη, παραβαίνουν τη συνθήκη ΕΚ [34]. Τα κράτη μέλη οφείλουν να συμμορφωθούν ειδάλλως ενδέχεται να παραπεμφθούν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο βάσει του άρθρου 226 της συνθήκης ΕΚ. Η δυνατότητα για τους διακινούμενους εργαζομένους να παραμείνουν στο αρχικό συνταξιοδοτικό τους σύστημα ενδέχεται να συμβάλει σημαντικά στη διασυνοριακή κινητικότητα. Επιπλέον, βάσει της ανακοίνωσης της Επιτροπής, το Συμβούλιο Υπουργών Οικονομικών της 16ης Οκτωβρίου 2001 ζήτησε από τους Μόνιμους Αντιπροσώπους να εργαστούν για την εξάλειψη της διπλής φορολόγησης των επαγγελματικών συντάξεων σε διασυνοριακές καταστάσεις, γεγονός που θα συμβάλει επίσης και στη διασυνοριακή κινητικότητα [35].

[34] COM(2001) 214 της 19.4.2001, ΕΕ C 165/4 της 8.6.2001.

[35] Συμπεράσματα του Συμβουλίου Υπουργών Οικονομικών της 16ης Οκτωβρίου 2001, ανακοινωθέν τύπου στο Λουξεμβούργο (16-10-2001) - Press: 363 - Nr: 12827/01.

Πρέπει να ενισχυθεί ο συμβουλευτικός ρόλος των σχετικών επιτροπών της ΕΕ στην εποπτεία της εφαρμογής αυτών των διατάξεων και της άρσης των υπολειπόμενων διοικητικών και νομικών φραγμών. Η Επιτροπή θα εξετάσει την πιθανότητα καθιέρωσης μηχανισμού για την ανάλυση και την υποβολή εκθέσεων σχετικά με τα εμπόδια στη γεωγραφική κινητικότητα που συναντούν οι εργαζόμενοι.

15) Πρέπει να γίνουν βελτιώσεις εφ'όλης της ύλης στο υπάρχον κοινοτικό σύστημα για την αναγνώριση των κατοχυρωμένων επαγγελμάτων, έτσι ώστε να καταστεί ευκολότερη η διαχείρισή του και να είναι σαφέστερο, ταχύτερο και φιλικότερο προς τους χρήστες, διευκολύνοντας έτσι τις ευκαιρίες απασχόλησης και την παροχή υπηρεσιών.

Τα κοινοτικά θεσμικά όργανα και τα κράτη μέλη πρέπει να αναλάβουν τη γενικότερη ενοποίηση των υπαρχόντων συστημάτων επαγγελματικής αναγνώρισης των κατοχυρωμένων επαγγελμάτων. ο σκοπός θα είναι ένα πιο ομοιόμορφο, διαφανές και ευέλικτο σύστημα, με τροποποιήσεις που να αποσκοπούν ιδιαίτερα στην εξασφάλιση σαφέστερων, εκσυγχρονισμένων και αυτόματων συνθηκών αναγνώρισης, και το οποίο θα επιτευχθεί με την έγκριση των προτάσεων το 2003 και την εφαρμογή τους έως το 2005.

16) Πρέπει να ενισχυθεί η εσωτερική αγορά των υπηρεσιών.

Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους για την εφαρμογή της στρατηγικής για μία εσωτερική αγορά υπηρεσιών προκειμένου να καταργήσουν τα υπάρχοντα εμπόδια στη διασυνοριακή παροχή υπηρεσιών και την ελευθερία εγκατάστασης [36].

[36] COM(2000)888 της 29.12.2000

17) Για να βελτιωθούν οι ευκαιρίες για τη γεωγραφική κινητικότητα και στο εσωτερικό των κρατών μελών, πρέπει να μελετηθούν οι υπάρχοντες φραγμοί στην κινητικότητα και να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα. Μεταξύ των ήδη καθορισμένων υπαρχόντων φραγμών συγκαταλέγονται η έλλειψη της μισθολογικής διαφοροποίησης, τα αντικίνητρα που δημιουργούν τα συστήματα φόρων και εισφορών και το κόστος της μετακόμισης (το οποίο επηρεάζεται από το υψηλό κόστος των συνδιαλλαγών στη στεγαστική αγορά).

Τα κράτη μέλη πρέπει να αναλάβουν μελέτες σχετικά με τα εμπόδια στην κινητικότητα του εργατικού δυναμικού από τη μία περιφέρεια στην άλλη και να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα, ενώ παράλληλα πρέπει να ενθαρρύνουν τους κοινωνικούς εταίρους να εξετάσουν πώς οι μισθολογικοί μηχανισμοί μπορούν να λάβουν καλύτερα υπόψη την παραγωγικότητα και τις τοπικές συνθήκες της αγοράς εργασίας.

3.2.2. Ανάπτυξη των γλωσσικών και διαπολιτισμικών δεξιοτήτων

18) Όλοι οι μαθητές θα πρέπει να ενθαρρυνθούν να μάθουν τουλάχιστον δύο ευρωπαϊκές γλώσσες εκτός από τη μητρική τους. Θα πρέπει να δοθεί η ευκαιρία στους εργαζομένους που βρίσκονται ήδη στην αγορά εργασίας να βελτιώσουν τις γλωσσικές δεξιότητες που σχετίζονται με την εργασιακή ζωή τους, στο πλαίσιο της διά βίου μάθησης.

Τα κράτη μέλη πρέπει να προβλέψουν την πρώιμη απόκτηση δεξιοτήτων στις ξένες γλώσσες στο νηπιαγωγείο και το δημοτικό καθώς και την ενίσχυσή τους στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και στα ιδρύματα επαγγελματικής κατάρτισης [37]. Πρέπει να καθιερώσουν τη διδασκαλία της πρώτης ξένης γλώσσας σε όλους τους μαθητές όσο το δυνατόν νωρίτερα, π.χ. από τα 8 έτη το αργότερο. Τα κράτη μέλη πρέπει να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για να παράσχουν, έως τα τέλη της υποχρεωτικής εκπαίδευσης (που κυμαίνονται μεταξύ των 16 και των 18 ετών), στους μαθητές την ευκαιρία να μάθουν τουλάχιστον δύο ευρωπαϊκές γλώσσες εκτός από τη μητρική τους. Έως το 2005 οι αρμόδιες αρχές των κρατών μελών πρέπει να έχουν αναπτύξει μία στρατηγική και ένα χρονοδιάγραμμα για την επίτευξη του στόχου αυτού, προσδιορίζοντας την απαιτούμενη ικανότητα γλωσσικής διδασκαλίας και προτείνοντας τη χρήση των κατάλληλων τεχνολογιών. Για το σκοπό αυτό, είναι απαραίτητο να ληφθούν δεόντως υπόψη οι γλωσσικές ανάγκες των ευρωπαϊκών αγορών εργασίας. Οι κοινωνικοί εταίροι πρέπει να κληθούν να προβλέψουν την κατάλληλη γλωσσική κατάρτιση των εργαζομένων όπου αυτό αρμόζει, ως μέρος των σχεδίων τους για την ανάπτυξη των ικανοτήτων του εργατικού δυναμικού (βλ. ενέργεια 5). Ύστερα από το Ευρωπαϊκό Έτος των Γλωσσών, η Επιτροπή θα υποβάλει προτάσεις για δράση με σκοπό να προωθήσει την εκμάθηση ξένων γλωσσών.

[37] Βλ. στόχο 3.3 της έκθεσης για τους συγκεκριμένους στόχους των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης.

19) Όλα τα εκπαιδευτικά προγράμματα σε υψηλότερο επίπεδο από το υποχρεωτικό θα πρέπει να περιλαμβάνουν μία ευρωπαϊκή διάσταση, η οποία να δίνει την ευκαιρία σε όλους τους σπουδαστές και τους καταρτιζόμενους να εργαστούν με σπουδαστές, εκπαιδευτικούς και εκπαιδευτικό υλικό από ιδρύματα-εταίρους σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Θα πρέπει να παρέχονται περισσότερες ευκαιρίες στους σπουδαστές και τους καταρτιζόμενους να πραγματοποιούν σημαντικό μέρος των σπουδών τους (π.χ. το ένα τρίτο) σε άλλο κράτος μέλος [38]. Η κινητικότητα στις διάφορες κατηγορίες ατόμων θα πρέπει να βελτιωθεί με την άρση των εμποδίων κάθε είδους.

[38] Βλ. στόχο 3.4 της έκθεσης για τους συγκεκριμένους στόχους των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης.

Τα κράτη μέλη πρέπει να προβλέψουν την αναγκαία υποστήριξη και την παροχή κινήτρων σε όλα τα πανεπιστήμια και τα υπόλοιπα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ώστε αυτά να διατηρήσουν ή να διαμορφώσουν διασυνδέσεις και σχέσεις με τουλάχιστον ένα παρόμοιο ίδρυμα σε άλλο κράτος μέλος, στηριζόμενα στην βάση που ήδη παρέχουν τα προγράμματα ΣΩΚΡΑΤΗΣ και Leonardo da Vinci. Στο ίδιο πλαίσιο, πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους για να καταργήσουν τα εμπόδια στην κινητικότητα στον τομέα αυτόν, εφαρμόζοντας τόσο το σχέδιο δράσης για την κινητικότητα [39] όσο και τη σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την κινητικότητα των σπουδαστών, των επιμορφωνόμενων ατόμων, των νέων εθελοντών, των εκπαιδευτικών και των εκπαιδευτών [40], και ανταλλάσσοντας πληροφορίες σχετικά με την πρόοδό τους. Εφόσον και όταν αυτό αρμόζει, πρέπει να χρησιμοποιούνται και να υποστηρίζονται τα υπάρχοντα μέσα και οι διαδικασίες, όπως το σύστημα μεταφοράς ακαδημαϊκών μονάδων ECTS και η "διαδικασία της Μπολόνια" τα οποία ενθαρρύνουν τη σύγκλιση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ευρώπη. Πρέπει επίσης να αντληθούν τα μεγαλύτερα δυνατά οφέλη από το αυξανόμενο φάσμα των τεχνολογικών δυνατοτήτων για ιδεατή κινητικότητα. Τα κράτη μέλη πρέπει επίσης να υιοθετήσουν ή να αναπτύξουν δραστηριότητες πολιτιστικής ευαισθητοποίησης στο πλαίσιο του σχολικού συστήματος. Οι δραστηριότητες αυτές θα πρέπει να ωθήσουν τους σπουδαστές να αναζητούν ενεργά ευκαιρίες για την έναρξη ή τη συνέχιση της εκπαίδευσής τους ή της κατάρτισής τους σε άλλο κράτος της ΕΕ.

[39] Σχέδιο δράσης για την κινητικότητα (ΕΕ 2000/C 371/03 της 23.12.2000)

[40] Σύσταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (2001/613/ΕΚ).

3.2.3. Προώθηση της αναγνώρισης των επαγγελματικών προσόντων με την ενθάρρυνση της αυξημένης διαφάνειας στα συστήματα εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης

20) Πρέπει να αναπτυχθεί μία νέα προσέγγιση για την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων στα μη κατοχυρωμένα επαγγέλματα στο εσωτερικό της ΕΕ. Με αυτόν τον τρόπο θα διευκολυνθεί η γεωγραφική κινητικότητα τόσο στο εσωτερικό κάθε κράτους μέλους όσο και μεταξύ τους. Μία τέτοια προσέγγιση θα μπορούσε να βασίζεται σε εθελοντικά ελάχιστα πρότυπα εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης, δημιουργώντας έτσι μία ισχυρότερη βάση για διαφάνεια και εμπιστοσύνη.

Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη, μαζί με τους κοινωνικούς εταίρους όταν αυτό είναι σκόπιμο, θα εξετάσουν από κοινού τον ρόλο και τον χαρακτήρα των εθελοντικών ποιοτικών προτύπων στην εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση. Η διαμόρφωση τέτοιων προτύπων, παράλληλα με μία διαδικασία αναθεώρησης από ομοτίμους, θα αυξήσει τη διαφάνεια και τη συνεκτικότητα των εθνικών συστημάτων εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης, δημιουργώντας μία ισχυρότερη βάση για αμοιβαία εμπιστοσύνη και αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων. Επιπλέον, η Επιτροπή, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη και με τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, θα υποστηρίξει ενεργά τη 'διαδικασία της Μπολόνια' στον τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Οι εμπειρίες από αυτή τη διαδικασία θα χρησιμεύσουν ως βάση για την προώθηση της στενότερης συνεργασίας στο πλαίσιο άλλων τομέων, όπως η επαγγελματική κατάρτιση και η επιμόρφωση [41].

[41] Βλ. το πρώτο και το τέταρτο σημείο δράσης με τίτλο 'Η αποτίμηση των επίσημων διπλωμάτων και πιστοποιητικών' στο τμήμα 3.1 της ανακοίνωσης της Επιτροπής για τη διά βίου μάθηση.

21) Το πεδίο εφαρμογής των διατάξεων των συλλογικών συμβάσεων που αφορούν τα επαγγελματικά προσόντα δεν πρέπει να περιορίζεται σε ειδικά τοπικά, περιφερειακά ή εθνικά προσόντα και πρέπει να διευκολύνει την ίση μεταχείριση των εργαζομένων με ισοδύναμα επαγγελματικά προσόντα που προέρχονται από άλλες πόλεις, περιφέρειες ή κράτη μέλη.

Οι κοινωνικοί εταίροι καλούνται να εξασφαλίσουν ότι τέτοιοι περιορισμοί στο πλαίσιο των συλλογικών διαπραγματεύσεων θα εξαλειφθούν, και ότι οι διατάξεις του άρθρου 7 παράγραφος 4 του κανονισμού 1612/68 εφαρμόζονται στην πράξη [42].

[42] "Κάθε ρήτρα συλλογικής ή ατομικής συμβάσεως ή άλλης συλλογικής ρυθμίσεως που αφορά την πρόσβαση σε απασχόληση, την απασχόληση, την αμοιβή και τους άλλους όρους εργασίας και απολύσεως, είναι αυτοδικαίως άκυρη κατά το μέτρο που προβλέπει ή επιτρέπει όρους που εισάγουν διακρίσεις έναντι των εργαζομένων υπηκόων άλλων κρατών μελών".

3.2.4. Χάραξη μιας μεταναστευτικής πολιτικής σε επίπεδο ΕΕ

22) Η αλλαγή των δημογραφικών συνθηκών απαιτεί τη σοβαρή ανάλυση της αλληλεπίδρασης μεταξύ αφενός των μεταναστευτικών πολιτικών και αφετέρου των πολιτικών για την απασχόληση και την κοινωνία στην Ένωση, εφόσον οι τρέχουσες τάσεις της δημογραφίας και της απασχόλησης δείχνουν ότι στα προσεχή έτη θα δημιουργηθεί μία μεγαλύτερη εξάρτηση σε πολλά κράτη μέλη όσον αφορά τις δεξιότητες και την εργασία υπηκόων τρίτων χωρών. Πρέπει να αναπτυχθεί μία κοινή μεταναστευτική πολιτική για τους υπηκόους τρίτων χωρών, η οποία, ενώ τηρεί τις υπάρχουσες διμερείς και πολυμερείς συμφωνίες και δεσμεύσεις και λαμβάνει υπόψη τις ειδικές ανάγκες των αναπτυσσόμενων χωρών, να μπορεί να στηριχθεί στις εμπειρίες που έχουν αποκομιστεί από τις επιτυχημένες εθνικές πρακτικές που αποβλέπουν στο να διευκολύνουν και να επιταχύνουν την είσοδο στην αγορά εργασίας της ΕΕ εκείνων των εργαζομένων τρίτων χωρών για τους οποίους υπάρχει αποδεδειγμένη ανάγκη. Η πολιτική αυτή πρέπει να βασίζεται στην αρχή ότι εκείνοι που έγιναν δεκτοί για εργασία στην ΕΕ πρέπει να απολαύουν δικαιωμάτων συγκρίσιμων με εκείνα των πολιτών της ΕΕ και ανάλογα με τη διάρκεια της διαμονής τους. Για παράδειγμα, θα πρέπει να εξασφαλίσει ότι οι υπήκοοι τρίτων χωρών που διαθέτουν άδεια παραμονής έχουν τα ίδια δικαιώματα όσον αφορά την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων τους με τους πολίτες της ΕΕ [43]. Επιπλέον, όταν αυτό χρειάζεται, θα πρέπει να παρέχεται στους μετανάστες πρόσβαση στις κατάλληλες υπηρεσίες, με σκοπό τη διευκόλυνση της κοινωνικής ένταξής τους στην κοινωνία υποδοχής.

[43] Σχέδιο οδηγίας σχετικά με τις προϋποθέσεις εισόδου και διαμονής υπηκόων τρίτων χωρών με σκοπό τη μισθωτή απασχόληση και την άσκηση ανεξάρτητων οικονομικών δραστηριοτήτων - άρθρο 11

Το Συμβούλιο πρέπει να προβεί στην ταχεία έγκριση της πρότασης οδηγίας σχετικά με τις προϋποθέσεις εισόδου και διαμονής υπηκόων τρίτων χωρών με σκοπό τη μισθωτή απασχόληση και την άσκηση ανεξάρτητων οικονομικών δραστηριοτήτων (COM(2001)386) και της πρότασης οδηγίας σχετικά με το καθεστώς κατοίκου μακράς διαρκείας υπέρ των υπηκόων τρίτων χωρών (COM(2001)127) η οποία περιλαμβάνει κεφάλαιο για την παραχώρηση στους υπηκόους τρίτων χωρών που είναι μόνιμοι κάτοικοι σε ένα κράτος μέλος το δικαίωμα διαμονής σε άλλα κράτη μέλη. Επίσης το Συμβούλιο πρέπει να συμφωνήσει σχετικά με την επέκταση των κοινοτικών διατάξεων της κοινωνικής ασφάλισης των διακινούμενων εργαζομένων στους υπηκόους τρίτων χωρών. Ύστερα από τη συμφωνία για τη νομική βάση των σχετικών προτάσεων της Επιτροπής [44] πρέπει να επέλθει γρήγορα η έγκριση των προτάσεων αυτών. Τα κράτη μέλη πρέπει να εξασφαλίσουν ότι οι διακινούμενοι εργαζόμενοι θα έχουν πρόσβαση στις κατάλληλες υπηρεσίες για την κοινωνική τους ένταξη στην κοινότητα υποδοχής. Η Επιτροπή θα εξετάσει την αλληλεπίδραση μεταξύ αφενός της μετανάστευσης και αφετέρου των κοινωνικών πολιτικών και των πολιτικών για την απασχόληση στην ΕΕ και να υποβάλει σχετική έκθεση το 2003.

[44] Συμβούλιο Υπουργών της 3.12.2001

3.3. Βελτίωση της ενημέρωσης και της διαφάνειας όσον αφορά τις ευκαιρίες απασχόλησης

23) Με βάση υπάρχουσες πρωτοβουλίες όπως ο "Διάλογος με τους πολίτες και τις επιχειρήσεις" και το δίκτυο EURES, πρέπει να διαμορφωθεί ένας ενιαίος ιστοχώρος ενημέρωσης για την κινητικότητα στην Ευρώπη, ο οποίος θα αποτελεί μέρος ευρύτερου ευρωπαϊκού δικτύου για την παροχή ολοκληρωμένης και εύκολα προσπελάσιμης πληροφόρησης στους πολίτες, σχετικά με καίρια θέματα για τις θέσεις εργασίας, την κινητικότητα, τις μαθησιακές ευκαιρίες και τη διαφάνεια των επαγγελματικών προσόντων [45] στην Ευρώπη (συμπεριλαμβανομένων βάσεων δεδομένων που να αφορούν θέσεις εργασίας, εκπαιδευτικές ευκαιρίες και ερευνητικές θέσεις), και άλλων σχετικών πληροφοριών. Απαιτείται μία πιο ολοκληρωμένη υπηρεσία για την παροχή πληροφόρησης και συμβουλών που να απευθύνονται στα εξατομικευμένα ενδιαφέροντα και τα δικαιώματα των εργαζομένων σε κατοχυρωμένα επαγγέλματα, έτσι ώστε να υποστηριχθεί η γεωγραφική τους κινητικότητα.

[45] Η Επιτροπή θα συντάξει έως τα τέλη του 2002 έναν οδηγό και ένα γλωσσάριο των κοινοτικών μέσων που συνδέονται με τη διαφάνεια των διπλωμάτων και των πιστοποιητικών, έτσι ώστε να διευκολυνθεί η αναζήτηση και η χρήση τους. Βλ. το δεύτερο σημείο δράσης με τίτλο "Η αποτίμηση των επίσημων διπλωμάτων και πιστοποιητικών", τμήμα 3.1 της ανακοίνωσης της Επιτροπής για τη διά βίου μάθηση.

Η Επιτροπή θα δημιουργήσει τον ιστοχώρο το 2003, στηριζόμενη σε υπάρχουσες βάσεις δεδομένων, ενώ παράλληλα θα συνεργαστεί με τα κράτη μέλη, και όταν αυτό χρειάζεται με τους κοινωνικούς εταίρους, για να εξασφαλίσει την ευρύτερη διασύνδεσή του με ένα ευρωπαϊκό δίκτυο, καθώς και με κέντρα πληροφόρησης για τους εκπαιδευτικούς τίτλους και τα επαγγελματικά προσόντα. Τα κράτη μέλη πρέπει να εγγυηθούν τη διαθεσιμότητα των σχετικών εθνικών βάσεων δεδομένων και να καταστήσουν δυνατή τη διαλειτουργικότητά τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Τα κράτη μέλη πρέπει επίσης να δημιουργήσουν μία πιο ολοκληρωμένη υπηρεσία πληροφόρησης για τους επαγγελματίες των κατοχυρωμένων επαγγελμάτων έως το 2005.

24) Το δίκτυο EURES πρέπει να εκσυγχρονιστεί, να τεθεί εκ νέου σε λειτουργία και να ενσωματωθεί στις υπηρεσίες απασχόλησης των κρατών μελών. Αυτές οι υπηρεσίες πρέπει να χρησιμοποιούν μία συγκρίσιμη ταξινόμηση των επαγγελμάτων, γεγονός που απαιτεί την αναθεώρηση των υπαρχόντων συστημάτων ταξινόμησης, έτσι ώστε να επιτευχθεί η συγκρισιμότητα των επαγγελμάτων σε όλη την ΕΕ.

Το 2002 η Επιτροπή θα υποβάλει προτάσεις για τον εκσυγχρονισμό του συστήματος EURES και θα συνεργαστεί με τα κράτη μέλη για να εξασφαλίσει ότι το δίκτυο αυτό θα ενσωματωθεί στα εθνικά συστήματα έως το 2004. Η Επιτροπή θα εξετάσει, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για την ταξινόμηση των επαγγελμάτων, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η συγκρισιμότητά τους σε όλη την ΕΕ εις όφελος της κινητικότητας μεταξύ επαγγελμάτων.

25) Πρέπει να ξεκινήσει μία ενημερωτική εκστρατεία σε επίπεδο ΕΕ, η οποία να απευθύνεται στους εργοδότες και στους εργαζομένους και να αφορά τις βασικές προοπτικές, ευκαιρίες και δυνατότητες που παρέχουν η εσωτερική αγορά και οι ευρωπαϊκές αγορές εργασίας για τις δεξιότητες. Πρέπει επίσης να πραγματοποιηθούν ενημερωτικές εκστρατείες που να εστιάζονται σε συγκεκριμένους επαγγελματικούς κλάδους, έτσι ώστε να εκσυγχρονιστεί και να βελτιωθεί η εικόνα ορισμένων από αυτούς και να προσελκυστούν γυναίκες με περισσότερα επαγγελματικά προσόντα στους τομείς αυτούς.

Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη πρέπει να ξεκινήσουν την ενημερωτική εκστρατεία για την κινητικότητα το 2003. Οι κοινωνικοί εταίροι και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη πρέπει να δώσουν την πρώτη ώθηση για τις ενημερωτικές εκστρατείες ανά κλάδο.

4. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝΕΧΙΣΗ

Το σχέδιο δράσης καταρτίστηκε με σκοπό να προωθήσει τον στόχο σύμφωνα με τον οποίο έως το 2005 οι ευρωπαϊκές αγορές εργασίας θα είναι ανοικτές και περισσότερο προσπελάσιμες από όλους. Για αυτό τον σκοπό, η Επιτροπή θα εξασφαλίσει ότι η επικείμενη αναθεώρηση της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση απηχεί το παρόν σχέδιο δράσης.

Πρέπει να καθιερωθεί μία σαφής διαδικασία παρακολούθησης και συνέχισης, η οποία θα αποτελεί αναπόσπαστο μέρος αυτού του σχεδίου δράσης και θα αποβλέπει στο να εξασφαλίσει την πρόοδο κατά τη συνολική εφαρμογή του σχεδίου αλλά και κατά τις επιμέρους ενέργειες. Όταν αυτό είναι δυνατόν, πρέπει να χρησιμοποιούνται οι υπάρχουσες διαδικασίες και τα μέσα, ιδίως αυτά που έχουν θεσπιστεί στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση. Οι προτάσεις που συνδέονται με τη βελτίωση των συστημάτων εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης θα προωθηθούν, ιδίως στο πλαίσιο της καθιέρωσης ενός ευρωπαϊκού χώρου για τη διά βίου μάθηση [46] και της συνέχειας που δίνεται στην έκθεση για τους συγκεκριμένους στόχους των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης [47]. Πρέπει να χρησιμοποιηθούν στο μέγιστο οι πόροι και οι δομές του ευρωπαϊκού στατιστικού συστήματος για να αποκτηθούν οι διεθνώς συγκρίσιμες στατιστικές πληροφορίες που απαιτούνται για την εποπτεία της προόδου προς την επίτευξη των προκαθορισμένων στόχων.

[46] Βλ. ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο 'Η πραγμάτωση μιας ευρωπαϊκής περιοχής διά βίου μάθησης' COM (2001) 678 τελικό.

[47] Στο εν λόγω έγγραφο στόχων προβλέπεται ιδιαίτερα το πλαίσιο για τη συλλογή πληροφοριών και τη διεξαγωγή συγκρίσεων σχετικά με το αποτέλεσμα και τον αντίκτυπο των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης καθώς και για την ανάλυση της σημασίας των στοιχείων αυτών.

Η Επιτροπή θα αξιολογεί σε ετήσια βάση την εφαρμογή του σχεδίου δράσης με την ευκαιρία των εαρινών συνόδων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Η Επιτροπή δράττεται αυτής της ευκαιρίας για να υποβάλει το παρόν σχέδιο δράσης για τις δεξιότητες και την κινητικότητα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Βαρκελώνης, βασιζόμενη στην ανακοίνωση για τις ευρωπαϊκές αγορές εργασίας, στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Στοκχόλμης και στις εργασίες της ομάδας έργου υψηλού επιπέδου (Task Force) για τις δεξιότητες και την κινητικότητα. Καλεί το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αφενός να επιβεβαιώσει την ανάλυσή της όσον αφορά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση στον τομέα αυτόν, και αφετέρου να ζητήσει από τις διάφορες συνθέσεις του Συμβουλίου να εγκρίνουν τα σχετικά μέτρα που θα τους υποβληθούν για την εφαρμογή του σχεδίου δράσης.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I

Σύνοψη των ενεργειών, των αρμόδιων φορέων και των προθεσμιών υλοποίησης

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

1) Επίπεδα επαγγελματικής κινητικότητας και αντικατάστασης του προσωπικού

Γενικά οι Ευρωπαίοι τείνουν να μην αλλάζουν συχνά την εργασία τους: παρ'ότι οι αντίστοιχοι αριθμοί αυξάνονται από το 1995 στα περισσότερα κράτη μέλη της ΕΕ, κατά μέσο όρο το 2000 μόνον το 16,4% των εργαζομένων βρισκόταν στην ίδια θέση εργασίας για λιγότερο από ένα έτος (στις ΗΠΑ το αντίστοιχο ποσοστό είναι περίπου 30%, πηγή: ΟΟΣΑ, Προοπτικές για την απασχόληση 1996).

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

2) Αντίκτυπος του επιπέδου εκπαίδευσης στην απασχόληση και την ανεργία

Σε όλη την ΕΕ είναι σαφές ότι υπάρχει μία αδιαφιλονίκητη σχέση μεταξύ του επιπέδου εκπαίδευσης ενός ατόμου και του κινδύνου ανεργίας που αυτό διατρέχει. Ένα υψηλό μορφωτικό επίπεδο εκφράζεται με υψηλότερα ποσοστά απασχόλησης και χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας, ενώ ένα χαμηλό μορφωτικό επίπεδο καθιστά τους εργαζομένους πιο ευάλωτους στην ανεργία.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Σημείωση: Το μορφωτικό επίπεδο ορίζεται ως "υψηλό" εάν το άτομο έχει ολοκληρώσει την τριτοβάθμια εκπαίδευση, ως "μέσο" εάν έχει ολοκληρώσει την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και ως "χαμηλό" εάν έχει ολοκληρώσει λιγότερο από την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Τα ποσοστά απασχόλησης και ανεργίας στη στήλη "Συνολική εκπαίδευση" έχουν υπολογιστεί βάσει της έρευνας για το εργατικό δυναμικό της Eurostat, και αφορούν όλα τα άτομα για τα οποία υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία σχετικά με το μορφωτικό επίπεδό τους. Ενδέχεται να διαφέρουν από τα ποσοστά που υπολογίζονται βάσει όλων των παρατηρήσεων, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων όπου λείπουν οι πληροφορίες για το μορφωτικό επίπεδο.

3) Ανάπτυξη της απασχόλησης στους τομείς που απαιτούν υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης

Μεταξύ του 1995 και του 2000, η ανάπτυξη της απασχόλησης στους τομείς που απαιτούν υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης, όπως π.χ. η κατασκευή μηχανημάτων και εξοπλισμού γραφείου, ηλεκτρονικών υπολογιστών και άλλων σχετικών δραστηριοτήτων, η εκπαίδευση, η υγεία και η κοινωνική εργασία, ή οι δραστηριότητες οργανώσεων και σωματείων, ήταν της τάξης του 3% ετησίως, σε σύγκριση με 1% σε άλλους τομείς (Πηγή: Eurostat, Έρευνα για το εργατικό δυναμικό).

>ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΓΡΑΦΗΚΟ>

4) Μορφωτικό επίπεδο

Στην ΕΕ, το 60% των ατόμων ηλικίας 25-64 ετών έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Η Γερμανία, η Αυστρία, η Σουηδία και η Δανία βρίσκονται στην κορυφή με μέσο όρο 77 %. Η Πορτογαλία και η Ισπανία εμφανίζουν τα χαμηλότερα ποσοστά, με 19% και 37% αντίστοιχα. Τα ποσοστά για τα νεώτερα άτομα είναι σημαντικά υψηλότερα (25-34 ετών: 72 %) σε σύγκριση με εκείνα των μεγαλύτερων σε ηλικία ατόμων (55-64 ετών: 44 %)

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Όσον αφορά την ανώτερη εκπαίδευση, το 20,5 % των ατόμων ηλικίας 25-64 ετών είχε υψηλότερους εκπαιδευτικούς τίτλους το 1999 (σε σύγκριση με το 18,2 % το 1996). Σε αυτόν τον τομέα προπορεύονται η Φινλανδία (31,3 %), η Σουηδία (28,5 %) και το ΗΒ (27,3 %), ενώ τα χαμηλότερα ποσοστά απαντώνται στην Πορτογαλία (9,8 %) και την Ιταλία (9,5 %).

Στην ΕΕ και στο σύνολο των χωρών ΕΖΕΣ / ΕΟΧ, τα ποσοστά συμμετοχής μειώνονται σταδιακά στα τέλη της υποχρεωτικής εκπαίδευσης: η εγγραφή σε εκπαιδευτικά ιδρύματα μειώνεται κατά περίπου 10% κάθε έτος. Στις περισσότερες χώρες της ΕΕ και της ΕΖΕΣ / ΕΟΧ, τα κορίτσια παραμένουν στην εκπαίδευσή τους λίγο περισσότερο από ό,τι τα αγόρια, ενώ περισσότερα κορίτσια από αγόρια αποκτούν τίτλους σπουδών από την ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Στην ΕΕ περισσότεροι από 12 εκατομμύρια φοιτητές είναι εγγεγραμμένοι στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (ο αριθμός αυτός υπερδιπλασιάστηκε κατά τα τελευταία είκοσι χρόνια), αντιπροσωπεύοντας το 15% όλων των μαθητών και σπουδαστών του εκπαιδευτικού συστήματος.

5) Άτομα που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο

Παρ'ότι αυξάνεται το συνολικό ποσοστό του μορφωτικού επιπέδου των νεώτερων γενεών, παραμένουν οι ανησυχίες για τους νέους που εγκατέλειψαν πρόωρα το σχολείο και δεν έχουν αποκτήσει επιπλέον επαγγελματικά προσόντα.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

6) Βασικές δεξιότητες (ανάγνωση / γραφή και αριθμητική)

Παρ'ότι οι ορισμοί των βασικών γνώσεων ανάγνωσης / γραφής και αριθμητικής υπόκεινται σε αναθεώρηση στο πλαίσιο της κοινωνίας της γνώσης και ιδιαίτερα σε σχέση με την αυξανόμενη ανάγκη για δεξιότητες ΤΠΕ, είναι ωστόσο γεγονός ότι η ευρωπαϊκή ήπειρος έχει το χαμηλότερο ποσοστό αναλφαβητισμού (1,3) στον κόσμο (μέσος όρος 20,6), κατά πολύ χαμηλότερο και σε σχέση με το αντίστοιχο ποσοστό στην Βόρεια Αμερική (7,3) (πηγή: UNESCO - έτος 2000 - τα στοιχεία εκφράζονται ως εκτιμώμενο ποσοστό του πληθυσμού ηλικίας 15 ετών και άνω). Ωστόσο, σε πολλές χώρες το ενδιαφέρον για τις σπουδές στους κλάδους των μαθηματικών και των φυσικών επιστημών μειώνεται ή δεν αναπτύσσεται τόσο γρήγορα όσο θα έπρεπε. Αυτό καταδεικνύεται με τα χαμηλότερα ποσοστά επιλογής αυτών των μαθημάτων από μαθητές του σχολείου σε σχέση με το αναμενόμενο, από τη στάση των νέων και των γονέων τους όσον αφορά τα μαθήματα αυτά, καθώς και αργότερα, από το επίπεδο νέων προσλήψεων στην έρευνα και σε σχετικά επαγγέλματα. Η πρόσληψη γυναικών στους τομείς αυτούς αποτελεί επίσης πρόβλημα. Τα θετικά αποτελέσματα στα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες (για νέους 13 ετών) από 26 ευρωπαϊκές χώρες δείχνουν ότι οι περισσότερες υποψήφιες χώρες εμφανίζουν καλύτερες επιδόσεις από τις χώρες της ΕΕ, καλύτερες ακόμα και από τις επιδόσεις στις ΗΠΑ. Σε σύγκριση με την Ιαπωνία, οι μέσες επιδόσεις της ΕΕ είναι χαμηλότερες.

Σύμφωνα με μία πρόσφατη μελέτη του ΟΟΣΑ (PISA), ορισμένες χώρες της ΕΕ (π.χ. Γερμανία, Ελλάδα, Ιταλία, Πορτογαλία και Ισπανία) βρίσκονται χαμηλότερα από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ όσον αφορά τις βασικές γνώσεις ανάγνωσης / γραφής, μαθηματικών και φυσικών επιστημών.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Πηγή: ΟΟΣΑ - Knowledge and Skills for Life, First results from PISA 2000

Υπάρχουν επίσης περιθώρια βελτίωσης για τη διδασκαλία των δεξιοτήτων ΤΠΕ στα σχολικά συστήματα, δεδομένου ότι από το ένα κράτος μέλος στο άλλο, υπάρχει ανομοιομορφία:

- Σε 8 από τα 15 EU κράτη μέλη, οι δεξιότητες ΤΠΕ περιλαμβάνονται στο σχολικό πρόγραμμα της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (1997/1998).

- Σε 12 από τα 15 EU κράτη μέλη, περιλαμβάνονται στο σχολικό πρόγραμμα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (1997/98).

- Σε 8 από τα 15 EU κράτη μέλη, τα μαθήματα ΤΠΕ είναι υποχρεωτικά στην αρχική κατάρτιση των εκπαιδευτικών, όσον αφορά τους δασκάλους της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ για τους εκπαιδευτικούς της κατώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης τα μαθήματα ΤΠΕ είναι υποχρεωτικά σε 9 από 15 κράτη μέλη (1997/98) (πηγή - δίκτυο Eurydice)

7) Συμμετοχή των ενηλίκων εργαζομένων στην κατάρτιση

Ο βαθμός συμμετοχής των ενηλίκων εργαζομένων σε προγράμματα κατάρτισης κυμαίνεται από το ένα κράτος μέλος στο άλλο ανάλογα με το μορφωτικό επίπεδο, την ηλικιακή ομάδα και το φύλο. Οι άνδρες, οι μεγαλύτεροι σε ηλικία εργαζόμενοι και τα άτομα με τους χαμηλότερους τίτλους σπουδών συμμετέχουν λιγότερο σε προγράμματα κατάρτισης από τις γυναίκες, τους νεώτερους και τους υψηλότερα μορφωμένους εργαζομένους. Τα ποσοστά συμμετοχής σε όλες τις κατηγορίες αυξάνονται, αλλά εξακολουθούν να υφίστανται έντονες διαφορές μεταξύ εκείνων των κρατών μελών που έχουν παράδοση στην κατάρτιση των ενηλίκων (ιδιαίτερα στη βόρεια Ευρώπη) και τα άλλα όπου υπάρχει ακόμα μεγάλο περιθώριο για πρόοδο.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

8) Ελλείψεις στα επαγγέλματα και στους κλάδους των ΤΠΕ

Μία από τις μεγαλύτερες ανησυχίες των επιχειρήσεων εξακολουθεί να είναι η ανεύρεση υπαλλήλων με ειδίκευση στις ΤΠΕ ή με δεξιότητες ηλεκτρονικού εμπορίου [1]. Η άνοδος του ηλεκτρονικού εμπορίου δημιουργεί επίσης την ανάγκη για εργαζομένους με γνώσεις σχετικά με τον στοχευόμενο κλάδο της βιομηχανίας.

[1] Το περιεχόμενο των επαγγελμάτων του ηλεκτρονικού εμπορίου καλύπτει όλον τον στρατηγικό σχεδιασμό, τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και τις δραστηριότητες εφαρμογής που συνδέονται με τα εξής: - τη δημιουργία, την ανάπτυξη και την παροχή προϊόντων και υπηρεσιών ηλεκτρονικού εμπορίου. - τη διεξαγωγή επιχειρησιακών ή οργανωτικών διαδικασιών μέσω Διαδικτύου (όπως η ηλεκτρονική κατάρτιση και η τηλεργασία). - τον σχεδιασμό και την παροχή υπηρεσιών μέσω Διαδικτύου από δημόσιους ή μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς.

Σύμφωνα με μελέτη των φορέων IDC/EITO [2] του 2001, οι ευκαιρίες απασχόλησης που συνδέονται με την ανάπτυξη ή τη χρήση του Διαδικτύου αποτελούσαν περισσότερες από 14,5 εκατ. ισοδύναμες θέσεις εργασίας το 2000. Η ζήτηση για δεξιότητες ΤΠΕ [3] έφθασε τα 10,4 εκατομμύρια θέσεις εργασίας το 2000 (καλύφθηκαν τα 9.2 εκατ.). Περίπου 2,8 εκατομμύρια αφορούσαν επαγγελματίες του ηλεκτρονικού εμπορίου (υπήρχε προσφορά 2,3 εκατομμυρίων), ενώ 1,3 εκατ. αφορούσαν εργαζομένους για τηλεφωνικά κέντρα εξυπηρέτησης πελατών (προσφορά 1,2 εκατ.). Συνολικά, η έλλειψη δεξιοτήτων στα επαγγέλματα των ΤΠΕ και του ηλεκτρονικού εμπορίου έφθασε σε ποσοστό 13% το 2000 στην Ευρώπη, ενώ οι ελλείψεις σε δεξιότητες ΤΠΕ ισοδυναμούσαν με 1,2 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, με πιθανή αύξηση έως και σε 1,7 εκατ. το 2003. Αντίστοιχα, οι ελλείψεις της Ευρώπης σε δεξιότητες ηλεκτρονικού εμπορίου υπολογίστηκαν σε 0,7 εκατ. το 2000, με αύξηση έως και σε 2,2 εκατ. το 2003 (24% της συνολικής ζήτησης).

[2] IDT - International Data Corporation / EITO - European Information Technology Observatory (Εταιρεία διεθνών δεδομένων / Ευρωπαϊκό παρατηρητήριο τεχνολογίας της πληροφορίας).

[3] Οι θέσεις εργασίας στον τομέα των ΤΠΕ αντιπροσωπεύουν το 8,3% της συνολικής απασχόλησης στη Δυτική Ευρώπη. Το 2003 θα αποτελούν περίπου το 13,4% in 2003. Πηγή: EITO. Πρόκειται για τις εξής κατηγορίες θέσεων: - Επαγγελματίες των ΤΠΕ που υποστηρίζουν και αναπτύσσουν τεχνολογικά περιβάλλοντα στις βιομηχανίες που κάνουν χρήση ΤΠΕ. επαγγελματίες παροχής υπηρεσιών που πωλούν τον χρόνο άσκησης των επαγγελματικών δεξιοτήτων τους σε ΤΠΕ. - Επαγγελματίες του ηλεκτρονικού εμπορίου που εστιάζονται στην υποστήριξη επιχειρηματικών στρατηγικών για το Διαδίκτυο. - Επαγγελματίες των τηλεφωνικών κέντρων που ασχολούνται με δραστηριότητες πώλησης και υποστήριξης στα αναδυόμενα τηλεφωνικά δίκτυα.

Η μακροπρόθεσμη ζήτηση στην Ευρώπη για άτομα με ειδίκευση στις ΤΠΕ παραμένει έντονη και τα βραχυπρόθεσμα γεγονότα δεν υπονομεύουν αυτή τη βασική αυξητική τάση. Είναι αλήθεια ότι η ανάπτυξη της βιομηχανίας των ΤΠΕ σημείωσε πτώση, επιφέροντας ορισμένες σημαντικές μαζικές απολύσεις, π.χ. στη διάρκεια του 2001, οι βιομηχανίες τηλεπικοινωνιών, ηλεκτρονικών υπολογιστών και ηλεκτρονικών ανακοίνωσαν περικοπές προσωπικού που υπερβαίνουν 350.000 θέσεις εργασίας [4]. Κατά κύριο λόγο, αυτές οι περικοπές θέσεων εργασίας αφορούν τους εργαζόμενους στην παραγωγή και όχι τους υψηλά ειδικευμένους υπαλλήλους. Αναπόφευκτα, ορισμένες από αυτές τις ομαδικές απολύσεις θα μειώσουν τις ελλείψεις σε δεξιότητες. Ωστόσο, το χάσμα μεταξύ της προσφοράς σε εξειδικευμένους εργαζομένους στις ΤΠΕ και στις προβλεπόμενες ανάγκες αναμένεται ακόμα ότι θα φθάσει, μόνον στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σε 1,6 εκατομμύρια για το 2003 (Πηγή: IDC, Ιούνιος 2001). Υπάρχουν πολλοί λόγοι για αυτό, μεταξύ των οποίων μπορεί να αναφερθεί το γεγονός ότι, παρά τις ομαδικές απολύσεις πολλών χιλιάδων πλεοναζόντων υπαλλήλων σε εταιρίες ΤΠΕ, πολύ λίγες εταιρείες απέλυσαν μεγάλους αριθμούς εξειδικευμένων υπαλλήλων σε ΤΠΕ. Άλλος ένας λόγος είναι η διατομεακή χρήση και ανάγκη για δεξιότητες ΤΠΕ. πολλοί οργανισμοί χρειάζονται τώρα περισσότερα άτομα απλά και μόνον ώστε να μπορέσουν να χρησιμοποιήσουν πλήρως τον ήδη υπάρχοντα εξοπλισμό, πόσο μάλλον για την αναδυόμενη τεχνολογία αιχμής.

[4] Πηγή: Εταιρεία εξωτερικής τοποθέτησης υπαλλήλων Challenger, Gray & Christmas

Επιθυμώντας να αντιμετωπίσουν τις ελλείψεις δεξιοτήτων στο εσωτερικό τους, ορισμένα κράτη μέλη, π.χ. η Γερμανία και το ΗΒ, έχουν χαλαρώσει τους κανονισμούς χορήγησης αδειών εργασίας έτσι ώστε να επιτρέψουν την είσοδο σε ειδικευμένους εργαζομένους στον τομέα των ΤΠΕ που προέρχονται από χώρες εκτός της ΕE. Ωστόσο, αυτή η εξωτερική παροχή εργατικού δυναμικού δεν επηρεάζει σημαντικά τη συνολική ζήτηση.

9) Δημογραφικές εξελίξεις: αλλαγή του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας και σύνθεση ανά ηλικιακές ομάδες

Οι δημογραφικές προβολές προβλέπουν ότι στις προσεχείς δεκαετίες θα σημειωθεί μείωση στο σύνολο του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας. Επίσης θα υπάρξει αλλαγή στη σύνθεση του εργατικού δυναμικού, με έντονη αύξηση των μεγαλύτερων σε ηλικία εργαζομένων (55-64 ετών) και με παράλληλη μείωση των νεώτερων εργαζομένων (15-24 ετών).

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

10) Επίπεδα γεωγραφικής κινητικότητας

Η γεωγραφική κινητικότητα μεταξύ κρατών μελών της ΕΕ παραμένει σχετικά χαμηλή: το 2000, 225.000 άτομα - ή 0,1% του συνολικού πληθυσμού της ΕΕ - μετέφεραν την επίσημη κατοικία τους από μία χώρα σε άλλη. Όμως η γεωγραφική κινητικότητα μεταξύ περιφερειών γίνεται όλο και πιο σημαντική: το 1999, περίπου το 1,2% του συνολικού πληθυσμού της ΕΕ μετέφερε την επίσημη κατοικία του σε άλλη περιφέρεια (ουσιαστικά στο εσωτερικό ενός κράτους μέλους). Επιπλέον, περίπου 2 εκατομμύρια εργαζόμενοι ηλικίας 15-64, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν περίπου το 1,4% του απασχολούμενου πληθυσμού της ΕΕ, μετέφεραν τη μόνιμη κατοικία τους σε άλλη περιφέρεια. Σε σύγκριση, το 1999 στις ΗΠΑ, το 5,9% του συνολικού πληθυσμού μετέφερε τη μόνιμη κατοικία του από μία κομητεία σε άλλη.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

11) Διασυνοριακή κινητικότητα

Εκτός από τον πληθυσμό που μεταφέρει τη μόνιμη κατοικία του από το ένα κράτος μέλος στο άλλο ή από τη μία περιφέρεια στην άλλη, η γεωγραφική κινητικότητα λαμβάνει και τη μορφή της διασυνοριακής μετακίνησης (σε καθημερινή ή εβδομαδιαία βάση), ή της προσωρινής απόσπασης σε έναν άλλο τ

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

όπο εργασίας.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

12) Περιοχές υψηλού επιπέδου απασχόλησης και ανάγκες σε δεξιότητες

>ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΓΡΑΦΗΚΟ>

Οι πίνακες που ακολουθούν (βάσει σεναρίων για ετήσια ανάπτυξη 2% ή 1% της απασχόλησης) υποδεικνύουν τις περιοχές στις οποίες αναμένονται υψηλά ποσοστά απασχόλησης στο μέλλον και συνεπώς ενδέχεται να αντιμετωπίσουν μεγάλα ελλείμματα σε εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό: πρόκειται, για παράδειγμα, για τον νότο του ΗΒ, τη Δανία, τη Σουηδία, την κεντρική Πορτογαλία, τις Κάτω Χώρες και, σε μικρότερο βαθμό, διάφορες εριοχές στη Γερμανία και τη βόρεια Ιταλία.

13) Διδασκαλία ξένων γλωσσών

>ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΓΡΑΦΗΚΟ>

- Η γλώσσα που διδάσκεται ευρύτερα στα δημοτικά σχολεία στην ΕΕ είναι τα αγγλικά: το 41 %, κατά μέσο όρο, των μαθητών της ΕΕ μαθαίνουν αυτή τη γλώσσα. Οι χώρες με το υψηλότερο ποσοστό μαθητών του δημοτικού που μαθαίνουν αγγλικά είναι η Σουηδία (76%), η Αυστρία (75%), η Ισπανία (73%) και η Φινλανδία (63%), ενώ τα χαμηλότερα ποσοστά απαντώνται στο γαλλόφωνο τμήμα του Βελγίου (5%, όμως το 32% των μαθητών μαθαίνει ολλανδικά ως δεύτερη γλώσσα), στο Λουξεμβούργο (2% ) και στη Γερμανία (14%). Τα γαλλικά είναι η δεύτερη διδασκόμενη ξένη γλώσσα, με ποσοστό 3% μαθητών στην ΕΕ. κατά κανόνα, το ποσοστό αυτό στα διάφορα κράτη μέλη δεν υπερβαίνει το 10%.

- Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, το 93 % των σπουδαστών μαθαίνει αγγλικά (στην κατώτερη και στην ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση), το 33 % μαθαίνει γαλλικά (το ποσοστό είναι 33 % στην κατώτερη δευτεροβάθμια αλλά 28 % στην ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση), και τέλος το 15 % μαθαίνει γερμανικά (13 % στην κατώτερη δευτεροβάθμια, 20 % στην ανώτερη δευτεροβάθμια).

- Μεταξύ του 1995 και του 1999, σημειώθηκε μία πολύ μικρή αύξηση στο μέσο αριθμό των ξένων γλωσσών που διδάσκονται στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση (από 0,3 σε 0,5) και στην ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (από 1,2 σε 1,5). Η κατώτερη δευτεροβάθμια παρέμεινε σταθερή στο 1,3. (πηγή - Eurostat)

14) Μετανάστευση

Οι μεταναστευτικές εισροές στην ΕΕ δείχνουν μία γενικά υψηλότερη τάση μετανάστευσης μεταξύ των υπηκόων τρίτων χωρών, σε σχέση με τους ίδιους τους πολίτες της ΕΕ.

>ΘΕΣΗ ΠIΝΑΚΑ>

Η σύγκριση μεταξύ της ΕΕ, των κρατών μελών της και των ΗΠΑ δείχνει ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές στην ικανότητα εξασφάλισης της φυσικής αύξησης του πληθυσμού και την προσφυγή στη μετανάστευση. Η Γερμανία, η Ιταλία και η Σουηδία εμφανίζουν μέση φυσική μείωση του πληθυσμού τους η οποία υπερκαλύφθηκε από τη θετική καθαρή μετανάστευση.

>ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΕ ΓΡΑΦΗΚΟ>