ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ, ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ EUROPOL Πρόληψη της απάτης και της πλαστογραφίας όσον αφορά τα μέσα πληρωμής πλην των μετρητών

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η παρούσα ανακοίνωση βασίζεται στην ανακοίνωση για την απάτη και την πλαστογραφία όσον αφορά τα μέσα πληρωμής πλην των μετρητών [1]. Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί μέτρο προτεραιότητας βάσει του προγράμματος δράσης των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών [2] και περιλαμβάνει σειρά προληπτικών μέτρων για την καταπολέμηση της απάτης και της πλαστογραφίας όσον αφορά τα μέσα πληρωμής. Τα μέτρα αυτά παρατίθενται στο επισυναπτόμενο πρόγραμμα δράσης για την πρόληψη της απάτης. Η παρούσα ανακοίνωση συμπληρώνει την απόφαση πλαίσιο που προτάθηκε για τον εν λόγω τομέα [3] και την αναληφθείσα πρωτοβουλία για την προστασία του ευρώ από την παραχάραξη [4]. σχετίζεται επίσης με ανησυχίες που εκφράστηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στο Tampere και στη Λισσαβώνα [5]. Το Κοινοβούλιο έχει τονίσει επανειλημμένα πόσο σημαντική είναι η εξασφάλιση του υψηλότερου δυνατού επιπέδου ασφάλειας για τα μέσα πληρωμής [6] και έχει καλέσει την Επιτροπή να προτείνει ειδικά προληπτικά μέτρα. Οι προσπάθειες για την καταπολέμηση της απάτης και της πλαστογραφίας είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου.

[1] Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή : «Πλαίσιο δράσης για την καταπολέμηση της απάτης και της πλαστογραφίας όσον αφορά τα μέσα πληρωμής πλην των μετρητών», COM(1998) 395 τελικό.

[2] "Χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες: Εφαρμογή του πλαισίου για τις χρηματοπιστωτικές αγορές: Πρόγραμμα δράσης", COM (1999)232 της 11.5.1999.

[3] Πρόταση απόφασης πλαισίου του Συμβουλίου για την καταπολέμηση της απάτης και της πλαστογραφίας όσον αφορά τα μέσα πληρωμής πλην των μετρητών, COM(1999) 438 τελικό της 14.9.1999.

[4] Πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου σχετικά με την προστασία του ευρώ από την παραχάραξη, COM(2000) 492 τελικό της 26.7.2000.

[5] Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στο Tampere (Οκτώβριος 1999) επανέλαβε τη δέσμευση των κρατών μελών να εντείνουν τις προσπάθειες καταπολέμησης του οργανωμένου χρηματοπιστωτικού εγκλήματος και υπογράμμισε ιδιαίτερα τη σημασία της προληπτικής δράσης, της συνεργασίας και της ανταλλαγής της καλύτερης δυνατής πρακτικής. Στη Σύνοδο Κορυφής της Λισσαβώνας (Μάρτιος 2000) το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κάλεσε την Επιτροπή να εξετάσει με ποιο τρόπο είναι δυνατό να αυξηθεί η εμπιστοσύνη των καταναλωτών στο ηλεκτρονικό εμπόριο.

[6] Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέδωσε το Νοέμβριο του 1998 έκθεση και ψήφισμα σχετικά με την πρόληψη της απάτης (A4-0396/98). Στην έκθεσή του το Κοινοβούλιο απέστειλε πολιτικό μήνυμα ζητώντας από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να δεσμευθούν αποφασιστικά για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος.

2. ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΕΚΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΠΑΤΗΣ

Το επίπεδο της διασυνοριακής απάτης είναι υψηλότερο από αυτό της εγχώριας. Στις μεγαλύτερες δέκα εκδότριες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης το ποσοστό διασυνοριακής απάτης όσον αφορά τις κάρτες πληρωμής είναι πολλές φορές υψηλότερο από το συνολικό ποσοστό απάτης στην ΕΕ [7], και σε ορισμένες τρίτες χώρες το ποσοστό διασυνοριακής απάτης είναι ακόμη υψηλότερο. Ωστόσο, οι πρωτοβουλίες για την πρόληψή της έχουν ληφθεί κατά κανόνα σε εθνικό επίπεδο. Η απάτη αυξάνεται κυρίως σε σχέση με τις συναλλαγές πληρωμής εξ αποστάσεως, ιδίως στο Διαδίκτυο. Και ενώ κατά τα τελευταία έτη οι πωλήσεις στο ηλεκτρονικό εμπόριο έχουν υπερβεί και τις πλέον ευνοϊκές προβλέψεις, το δυναμικό του περιορίζεται λόγω της έλλειψης εμπιστοσύνης στην ιδιωτικότητα και ασφάλεια των συναλλαγών πληρωμής που πραγματοποιούνται μέσω του Διαδικτύου. Εκτός από την υποκλοπή δεδομένων στις συναλλαγές πληρωμής ένας άλλος λόγος ανησυχίας είναι η δυνατότητα των πληροφορικών πειρατών να συγκεντρώσουν πληροφορίες από βάσεις δεδομένων.

[7] Για τις εν λόγω χώρες το ποσοστό διασυνοριακής απάτης είναι 0,40% του διεθνούς καθαρού όγκου πωλήσεων, έναντι ποσοστού απάτης 0,07% για το συνολικό (εγχώριο και διασυνοριακό) καθαρό όγκο πωλήσεων (Πηγή: VISA).

Η εγκληματική δραστηριότητα αναπτύχθηκε ταχύρρυθμα με την αύξηση του όγκου των συναλλαγών πληρωμής: τα τρέχοντα έσοδα από την απάτη με τις κάρτες πληρωμής εκτιμώνται σε 600 εκατ. ευρώ στην Ένωση [8], αφού αυξήθηκαν κατά 50% περίπου το προηγούμενο έτος. Τα εν λόγω κέρδη χρησιμοποιούνται συχνά για την επιδότηση άλλων εγκληματικών δραστηριοτήτων και την ενίσχυση οργανωμένων εγκληματικών ομάδων. Η απάτη με τη χρήση κλεμμένων ή πλαστογραφημένων μέσων πληρωμής πλην των μετρητών αποτελεί κυρίως έργο εγκληματικών οργανώσεων. Οι εν λόγω οργανώσεις είναι ιδιαίτερα επιτήδειες (ικανές να δημιουργήσουν ένα εργοστάσιο για την πλαστογραφία καρτών πληρωμής σε μερικές ώρες). Επίσης είναι ικανές να αλλάξουν τον τρόπο δράσης τους προκειμένου να παρακάμψουν τα μέτρα που λαμβάνονται για την καταπολέμησή τους. Οι εγκληματικές ομάδες συχνά δρουν σε διασυνοριακή βάση. Οι απάτες όσον αφορά τις πληρωμές στο Διαδίκτυο διαπράττονται με τη χρήση υπερσύγχρονων τεχνικών.

[8] Αυτό αντιστοιχεί περίπου στο 0,07% του κύκλου εργασιών των καρτών πληρωμής στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

3. Η ΑΜΕΙΩΤΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ ΠΛΗΡΩΜΗΣ

Η ύπαρξη αποτελεσματικών μέσων πληρωμής πλην των μετρητών - τα οποία θα πρέπει ταυτόχρονα να είναι εύχρηστα, ευρέως αποδεκτά, αξιόπιστα και διαθέσιμα με σχετικά χαμηλό κόστος - είναι πρωταρχικής σημασίας για μία σύγχρονη οικονομία. Δεδομένου ότι η αποτελεσματικότητα εξαρτάται από την ασφάλεια, η εισαγωγή του υψηλότερου δυνατού και οικονομικά βιώσιμου επιπέδου τεχνικής ασφάλειας αποτελεί προαπαιτούμενο, και η βελτίωση των επιπέδων ασφαλείας θα πρέπει να αξιολογείται παρακολουθώντας τις στατιστικές όσον αφορά την απάτη ή βάσει ανεξάρτητα καθορισμένων κριτηρίων ασφάλειας.

Στην ανακοίνωση του 1998 η Επιτροπή κάλεσε τους συμμετέχοντες στην αγορά να αυξήσουν την ασφάλεια των προϊόντων και συστημάτων πληρωμής. Το προταθέν πρόγραμμα δράσης για την πρόληψη της απάτης δεν επαναλαμβάνει την ανάγκη για νέα, τεχνολογικά προηγμένα, συστήματα ασφαλείας στα μέσα πληρωμής. Αντ' αυτού επιχειρείται ο προσδιορισμός γενικών στόχων που μπορούν να επιτευχθούν προωθώντας τις εξελίξεις όσον αφορά την τεχνική ασφάλεια γενικά και την καθιέρωση της καλύτερης δυνατής πρακτικής.

Η Επιτροπή έχει εκδώσει ανακοίνωση με τίτλο "Για μια ασφαλέστερη Κοινωνία της Πληροφορίας με τη βελτίωση της ασφάλειας των υποδομών πληροφόρησης και την καταπολέμηση του εγκλήματος πληροφορικής". Αυτή η ολοκληρωμένη δήλωση πολιτικής καλύπτει την εγκληματική δραστηριότητα μέσω της χρήσης των δικτύων και υπηρεσιών πληροφορικής. εξετάζει επίσης την ανάγκη και τις δυνατές μορφές συνεργασίας στο ευρύτερο πλαίσιο της Κοινωνίας της Πληροφορίας, του ηλεκτρονικού εμπορίου και των στόχων ασφαλείας όπως περιγράφεται στο Πρόγραμμα Δράσης eEurope [9], που περιλαμβάνει επικεντρωμένες δράσεις, μεταξύ άλλων για τα μέσα πληρωμής πλην των μετρητών, οι οποίες αποσκοπούν στο να αυξηθεί η ασφάλεια στο Διαδίκτυο και να δημιουργηθεί μια σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ επιχειρηματιών και καταναλωτών.

[9] http://europa.eu.int/comm/information_society/eeurope/actionplan/index_en.htm

4. ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΡΑΣΗΣ

Τα προληπτικά μέτρα για την καταπολέμηση της απάτης και της πλαστογραφίας όσον αφορά τα μέσα πληρωμής πλην των μετρητών είναι θεμελιώδους σημασίας. Πρόκειται για ένα από τα πεδία δράσης που πρότεινε η Επιτροπή στη συνολική προσέγγισή της για την πρόληψη της εγκληματικότητας [10]. Πυρήνας του προγράμματος δράσης για την πρόληψη της απάτης είναι η στενή συνεργασία μεταξύ των σχετικών δημόσιων αρχών και ιδιωτικών φορέων, η ανταλλαγή εμπειριών και πληροφοριών, η επιμόρφωση, η ανάπτυξη και ανταλλαγή εκπαιδευτικού υλικού. Η πρόληψη αποτελεί κυρίως καθήκον της βιομηχανίας συστημάτων πληρωμής (καθεστώτα πληρωμής, εκδότες, αγοραστές και κατασκευαστές μέσων πληρωμής). Οι πλέον σημαντικές βελτιώσεις αφορούν τον τεχνικό τομέα π.χ. η εισαγωγή καρτών πλινθίου. Ωστόσο, το πρόγραμμα δράσης καλύπτει προληπτικά μέτρα τα οποία καθίστανται αποτελεσματικά όταν εφαρμόζονται από κοινού με όλους τους ενδιαφερόμενους π.χ. κατόχους μέσων πληρωμής, εμπόρους λιανικής πώλησης και παρόχους υποδομής δικτύου, εθνικές και διεθνείς αρχές, συμπεριλαμβανόμενων των αρχών επιβολής του νόμου. Όλοι οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να έχουν συνείδηση του ρόλου τους, των ευθυνών τους, των δικαιωμάτων και υποχρεώσεών τους. Είναι επίσης καίριας σημασίας οι καταναλωτές να κατανοήσουν τους κινδύνους από τη χρησιμοποίηση μέσων πληρωμής πλην των μετρητών και την καλύτερη προληπτική συμπεριφορά.

[10] Ανακοίνωση της Επιτροπής "Η πρόληψη της εγκληματικότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση - Σκέψεις για κοινούς προσανατολισμούς και προτάσεις υπέρ κοινοτικής χρηματοδοτικής υποστήριξης", COM(2000) 786 τελικό της 29.11.2000.

Η Επιτροπή θα συντονίσει τη δράση για την ενίσχυση και την προώθηση των προληπτικών μέτρων, στα οποία περιλαμβάνεται μεταξύ άλλων η συγκέντρωση πληροφοριών και οι πρωτοβουλίες ευαισθητοποίησης του κοινού. Στόχος της επίσης θα είναι η επίτευξη υψηλού επιπέδου πρόληψης της απάτης μέσω πρωτοβουλιών που θα εφαρμοστούν ομοιόμορφα σε όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα εν λόγω προληπτικά μέτρα θα συνδυαστούν με τις πρωτοβουλίες που λαμβάνονται στο πλαίσιο της συνολικής προσέγγισης για την πρόληψη της εγκληματικότητας που προαναφέρθηκε.

5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Η Επιτροπή καλεί το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να εγκρίνουν το επισυναπτόμενο πρόγραμμα δράσης για την πρόληψη της απάτης. Στο εν λόγω πρόγραμμα υιοθετείται μία ευέλικτη προσέγγιση. Η Επιτροπή πιστεύει ότι οι μεμονωμένες πρωτοβουλίες δεν μπορούν να προσφέρουν τις βέλτιστες λύσεις. Η πρόληψη της απάτης μπορεί να καταστεί αποτελεσματική μόνο συνδυάζοντας συντονισμένα προληπτικά μέτρα και ένα πλήρες κανονιστικό περιβάλλον, συμπεριλαμβανόμενων των κατάλληλων κυρώσεων. Το πρόγραμμα δράσης βασίζεται στη συνεργασία σε όλα τα επίπεδα και θα αναθεωρείται περιοδικά, για πρώτη φορά το αργότερο το 2003. Για το σκοπό αυτό, μέχρι το τέλος του 2003, η Επιτροπή θα εκδώσει έκθεση, στην οποία θα εκτιμάται η πραγματοποιηθείσα πρόοδος όσον αφορά την εφαρμογή του προγράμματος δράσης για την πρόληψη της απάτης και θα προτείνονται, εάν παραστεί ανάγκη, πρόσθετα ή εναλλακτικά μέτρα.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΑΠΑΤΗΣ

1. Τεχνολογικές εξελίξεις

Στόχοι :

--> Η βιομηχανία πληρωμών θα πρέπει να εξασφαλίσει το υψηλότερο, οικονομικά βιώσιμο επίπεδο ασφάλειας όσον αφορά τις ηλεκτρονικές πληρωμές εξ αποστάσεως μέχρι τα μέσα του 2002.

--> Όλοι οι ενδιαφερόμενοι, ιδίως οι εθνικές αρχές, θα πρέπει να συμβάλλουν στην εφαρμογή μιας συντονισμένης και διαρθρωμένης προσέγγισης όσον αφορά την ασφάλεια.

Η βιομηχανία πληρωμών έχει αναπτύξει και εφαρμόσει ένα ευρύ φάσμα μέτρων για την πρόληψη της τεχνολογικής απάτης. Στην παρούσα φάση η εν λόγω βιομηχανία αναπτύσσει νέες τεχνολογίες και εφαρμόζει μία ολοκληρωμένη στρατηγική όσον αφορά την ασφάλεια τόσο για τις πληρωμές "πρόσωπο με πρόσωπο" όσο και για τις πληρωμές εξ αποστάσεως (π.χ. εισαγωγή του πλινθίου στις πιστωτικές κάρτες [11] και νέες λύσεις πληρωμής για το ηλεκτρονικό εμπόριο).

[11] Θα ολοκληρωθεί το 2005 στην Ευρωπαϊκή Ένωση σύμφωνα με τα τρέχοντα σχέδια (Πηγή: VISA και Europay/Mastercard).

Ο μακροπρόθεσμος στόχος είναι η εφαρμογή συντονισμένης και διαρθρωμένης προσέγγισης όσον αφορά την ασφάλεια απ' όλους τους ενδιαφερόμενους (συμπεριλαμβανόμενων των εθνικών αρχών). Είναι πρωταρχικής σημασίας να αυξηθεί η σχετική ενημέρωση και να προωθηθεί η χρήση τυποποιημένων απαιτήσεων ασφάλειας που διευκολύνουν την αντικειμενική αξιολόγηση του επιπέδου ασφάλειας κάθε προϊόντος ή συστήματος πληρωμής. Παράδειγμα μιας τέτοιας προσέγγισης είναι τα Κοινά Κριτήρια/Μέσα Προστασίας (τώρα πρότυπο ISO IS 15408), που επιτρέπουν τον καθορισμό των απαιτήσεων ασφαλείας για τα τεχνολογικά προϊόντα και συστήματα πληροφοριών, συμπεριλαμβανομένων των προϊόντων πληρωμής. Η εφαρμογή μιας τέτοιας προσέγγισης μπορεί να αυξήσει σημαντικά την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και των εμπόρων στα προϊόντα πληρωμής. Η εκτίμηση του υψηλότερου, οικονομικά βιώσιμου, επιπέδου τεχνικής ασφάλειας πρέπει να πραγματοποιείται ολοκληρωμένα, λαμβάνοντας υπόψη το συνολικό κόστος για όλα τα μέρη που συμμετέχουν στα συστήματα πληρωμής.

Σημεία δράσης :

--> Η Επιτροπή θα οργανώσει πρωτοβουλίες ευαισθητοποίησης, συμπεριλαμβανόμενου φόρουμ για την ασφάλεια των προϊόντων και συστημάτων πληρωμής όσον αφορά την πρόληψη της απάτης.

--> Η Επιτροπή θα ξεκινήσει μελέτη για συγκεκριμένες πτυχές της ασφάλειας των προϊόντων και των συστημάτων πληρωμής και τις επιπτώσεις τους στα επίπεδα απάτης και με βάση το αποτέλεσμα θα σχεδιάσει τη λήψη συγκεκριμένων πρωτοβουλιών.

2. Ανταλλαγή πληροφοριών

Στόχος:

--> Η βιομηχανία πληρωμών και ο τομέας λιανικής πώλησης, εξασφαλίζοντας το σεβασμό των ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, καθώς και των κανόνων του ανταγωνισμού, θα πρέπει να επεκτείνουν τις ανταλλαγές πληροφοριών για να προωθήσουν τον έγκαιρο εντοπισμό και την κοινοποίηση των αποπειρών απάτης.

Η ανταλλαγή πληροφοριών αποτελεί στοιχείο πρωταρχικής σημασίας στο πλαίσιο μιας αποτελεσματικής στρατηγικής για την πρόληψη της απάτης. πράγματι, η δίωξη των περιπτώσεων απάτης στον τομέα των πληρωμών προϋποθέτει μία τέτοια ανταλλαγή μεταξύ τραπεζών και αρχών επιβολής του νόμου τόσο εντός των κρατών μελών της ΕΕ όσο και μεταξύ τους. Η αποτελεσματική ανταλλαγή πληροφοριών στο πλαίσιο της βιομηχανίας πληρωμών και του τομέα λιανικής πώλησης που υπάρχει για προληπτικούς σκοπούς [12] σε ορισμένα κράτη μέλη θα πρέπει να εφαρμοστεί ευρύτερα.

[12] Τα επιγραμμικά "συστήματα επισήμανσης" (για παράδειγμα CIFAS, που λειτουργεί στο ΗΒ από το 1988) επιτρέπουν την ανταλλαγή πληροφοριών όσον αφορά τις απάτες ή τις απόπειρες απάτης μεταξύ χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και έχουν αποδειχθεί επιτυχή όσον αφορά τη μείωση της απάτης. Η βιομηχανία πληρωμών έχει αναπτύξει διάφορες βάσεις δεδομένων όσον αφορά την ανάλυση της απάτης και την εκτίμηση του κινδύνου. Ανάλογες πρωτοβουλίες αναλαμβάνονται στον τομέα λιανικής πώλησης με τη δημιουργία βάσεων δεδομένων όσον αφορά τα περιστατικά απάτης.

Η εφαρμογή της οδηγίας 95/46/ΕΚ για την προστασία των δεδομένων [13] θέτει όρους για τη συλλογή και ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ φορέων στις αγορές πληρωμών και των σχετικών αρχών. Η άνιση εφαρμογή της εν λόγω οδηγίας [14] στα κράτη μέλη ενδέχεται να δημιουργήσει προβλήματα όσον αφορά τα συστήματα που βασίζονται σε στοιχεία τα οποία πρέπει να συγκεντρωθούν σε άλλα κράτη μέλη και στη συνέχεια να ανταλλαγούν.

[13] Η οδηγία 95/46/EΚ ορίζει ότι οι πληροφορίες προσωπικού χαρακτήρα πρέπει να συγκεντρώνονται κατά τρόπο θεμιτό και έννομο, για ειδικούς σκοπούς και με έγκαιρη ενημέρωση του ενδιαφερόμενου. Τα δεδομένα θα πρέπει να είναι επακριβή, να χρησιμοποιούνται μόνο για τους σκοπούς που δηλώθηκαν κατά τη συλλογή τους και δεν θα πρέπει να διατηρούνται για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από αυτό που απαιτείται για την εκπλήρωση των δηλωθέντων σκοπών. Η οδηγία παρέχει στα ενδιαφερόμενα πρόσωπα, μεταξύ άλλων, το δικαίωμα πρόσβασης και διόρθωσης των δεδομένων καθώς και το δικαίωμα να αντιταχθούν στη συλλογή τους σε ορισμένες περιπτώσεις.

[14] Τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να παρεκκλίνουν από τις απαιτήσεις της οδηγίας, εάν παραστεί ανάγκη, προκειμένου να αποτρέψουν, να διερευνήσουν, να διαλευκάνουν και να διώξουν αξιόποινες πράξεις. Ωστόσο, δεδομένου ότι η εν λόγω παρέκκλιση δεν εφαρμόζεται (ή δεν έχει εφαρμοστεί) ή δεν εφαρμόζεται στον ίδιο βαθμό από όλα τα κράτη μέλη, η συλλογή και περαιτέρω επεξεργασία ορισμένων πληροφοριών που αναφέρεται ανωτέρω ενδέχεται να επιτρέπεται σε ένα κράτος μέλος και να απαγορεύεται σε άλλα.

Είναι πρωταρχικής σημασίας να θεσπιστούν σαφείς και κοινοί κανόνες για την ανταλλαγή πληροφοριών στο εσωτερικό κάθε χώρας και μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. Το πρόβλημα αυτό είναι σημαντικό και από διεθνή άποψη. Η Επιτροπή θα εξετάσει το βαθμό στον οποίο η άνιση εφαρμογή της οδηγίας έχει επιπτώσεις στην καταπολέμηση της απάτης και της πλαστογραφίας.

Σημεία δράσης :

--> Η Επιτροπή, σε συνεργασία με τις εθνικές αρχές για την προστασία των δεδομένων, θα καταρτίσει κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τα όρια και τους όρους για την ανταλλαγή πληροφοριών που σχετίζονται με την πρόληψη της απάτης.

--> Η Επιτροπή θα ξεκινήσει μία "ιστοσελίδα πρόληψης της απάτης" με πληροφορίες όσον αφορά πρωτοβουλίες που σχετίζονται με την πρόληψη της απάτης και τους δεσμούς με άλλες σχετικές οργανώσεις

3. Επιμορφωτικά προγράμματα, εκπαιδευτικό υλικό και συνεργασία

Στόχοι:

--> Η βιομηχανία συστημάτων πληρωμής θα πρέπει να εφαρμόσει σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ ένα ολοκληρωμένο επιμορφωτικό πρόγραμμα επιβολής του νόμου για την πρόληψη της απάτης και της πλαστογραφίας όσον αφορά τα μέσα πληρωμής πλην των μετρητών.

--> Οι σχετικοί φορείς (συμπεριλαμβανόμενης της Europol και της Interpol) θα πρέπει να έχουν πρόσβαση στις πληροφορίες όσον αφορά τα επιμορφωτικά προγράμματα και το εκπαιδευτικό υλικό για την επιβολή του νόμου.

Η επιμόρφωση όσον αφορά την επιβολή του νόμου θα πρέπει να ενισχυθεί καλύπτοντας τις διασυνοριακές περιπτώσεις απάτης, την απάτη στις ηλεκτρονικές πληρωμές εξ αποστάσεως και ενδεχομένως τα όρια της ανταλλαγής πληροφοριών τηρώντας τις διατάξεις για την προστασία δεδομένων. θα πρέπει να συμπληρωθεί με εμπεριστατωμένο εκπαιδευτικό υλικό και διδακτικά μέσα που να έχουν σχεδιαστεί ειδικά για τους αστυνομικούς (συμπεριλαμβανόμενων των μεθόδων άνευ διδασκάλου, όπως τα αμφίδρομα CD ROM). και θα πρέπει να αναθεωρείται και να ενημερώνεται προκειμένου να συμπεριλάβει τις πλέον πρόσφατες τεχνολογικές εξελίξεις και τάσεις όσον αφορά τη διεθνή απάτη στον τομέα των πληρωμών. Οι εθνικές αρχές θα πρέπει να θεωρήσουν την επιμόρφωση όσον αφορά την επιβολή του νόμου ως ένα μέσο πρωταρχικής σημασίας για την αποτελεσματική έρευνα των περιπτώσεων απάτης στον τομέα των πληρωμών και να διαθέσουν τους ανθρώπινους και χρηματοοικονομικούς πόρους που απαιτούνται για το σκοπό αυτό.

Η έρευνα και δίωξη των υποθέσεων απάτης στον τομέα των πληρωμών θα πρέπει να αποτελέσει θέμα προτεραιότητας για τις αρχές επιβολής του νόμου, δεδομένου ότι τα έσοδα από τα εν λόγω εγκλήματα ενδέχεται να χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση άλλων εγκληματικών δραστηριοτήτων. Υπάρχει ανάγκη πρωτοβουλιών ευαισθητοποίησης με στόχο τις υψηλού επιπέδου εθνικές αρχές. Η αποτελεσματική δίωξη των υποθέσεων απάτης στον τομέα των πληρωμών απαιτεί επίσης την υιοθέτηση της καλύτερης δυνατής πρακτικής στις έρευνες για την απάτη όσον αφορά τις πληρωμές, την επιμόρφωση εισαγγελέων και δικαστών καθώς και ένα πλαίσιο νομικής συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών. Οι ενδιαφερόμενες δημόσιες αρχές θα πρέπει να ενθαρρύνουν τις ανάλογες πρωτοβουλίες. Οι πρωτοβουλίες για τη βελτίωση της ποιότητας και της υποβολής αποδεικτικών στοιχείων στις αρχές επιβολής του νόμου θα διευκολύνουν επίσης τη διασυνοριακή συνεργασία μεταξύ της βιομηχανίας πληρωμών και των αρχών επιβολής του νόμου.

Επιπλέον, θα ήταν χρήσιμη η ύπαρξη μηχανισμού για την καθιέρωση μόνιμου διαλόγου μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων (καθεστώτα καρτών πληρωμής, τράπεζες, εθνικά καθεστώτα πληρωμής, τραπεζικές ενώσεις, κατασκευαστές εξοπλισμού και καρτών πληρωμής, Europol, Interpol, εθνικές αρχές, συμπεριλαμβανόμενων των αρχών επιβολής του νόμου, τομέας λιανικής πώλησης, καταναλωτές, φορείς εκμετάλλευσης δικτύου) προκειμένου να εφαρμοστεί η προτεινόμενη προσέγγιση συνεργασίας και να εξασφαλιστεί η μεγαλύτερη δυνατή αποτελεσματικότητα στη μάχη κατά της απάτης και της πλαστογραφίας όσον αφορά τις πληρωμές. Ο εν λόγω μηχανισμός θα συμβάλλει με χρήσιμο τρόπο στις δραστηριότητες που αναπτύσσονται στο πλαίσιο του κοινοτικού φόρουμ για την πρόληψη της εγκληματικότητας.

Σημεία δράσης:

--> Η Επιτροπή θα οργανώσει συνδιάσκεψη υψηλού επιπέδου για τους ανώτερους αστυνομικούς υπαλλήλους, δικαστές και εισαγγελείς, προκειμένου να βελτιώσει την ενημέρωση σχετικά με την απάτη στον τομέα των πληρωμών και τις επιπτώσεις της στα χρηματοοικονομικά συστήματα.

--> Η Επιτροπή θα συγκαλέσει συνεδρίαση για να ενθαρρύνει τους εκπροσώπους της βιομηχανίας πληρωμών και της επιβολής του νόμου προκειμένου να προσδιορίσουν τα καίρια αποδεικτικά στοιχεία που απαιτούνται για την αποτελεσματική έρευνα και δίωξη των περιπτώσεων απάτης στον τομέα των πληρωμών και να συμφωνήσουν τον τρόπο παροχής των πληροφοριών για τους σκοπούς της διασυνοριακής ανταλλαγής πληροφοριών.

--> Η Επιτροπή θα οργανώσει συνεδριάσεις εμπειρογνωμόνων, με την εκπροσώπηση όλων των μερών, προκειμένου να συζητηθούν θέματα σχετιζόμενα με την πρόληψη της απάτης, να αναθεωρηθούν τα σημεία δράσης της Ανακοίνωσης και να προσδιοριστούν ενδεχομένως περαιτέρω προληπτικά μέτρα.

4. Άλλα μέτρα για την πρόληψη της απάτης

Στόχος:

--> Οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να αναλάβουν το ρόλο τους στην πρόληψη της απάτης και της πλαστογραφίας όσον αφορά τα μέσα πληρωμής πλην των μετρητών και να συνεργαστούν μεταξύ τους.

Η βιομηχανία πληρωμών θα πρέπει ιδίως να τροποποιήσει τις πρακτικές που χρησιμοποιεί για την παροχή μέσων πληρωμής και μηχανισμών πρόσβασης (μυστικός ή άλλος κώδικας) στους πελάτες, ώστε να προληφθεί στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό η εκμετάλλευση των ενδεχόμενων αδυναμιών του συστήματος πληρωμής.

Έμποροι και καταναλωτές στα κράτη μέλη θα πρέπει να ανταλλάσσουν τις εμπειρίες τους όσον αφορά την πρόληψη της απάτης. Το εκπαιδευτικό υλικό που θεωρείται ως "η καλύτερη δυνατή πρακτική" θα πρέπει να είναι υψηλής ποιότητας, να διανέμεται ευρέως σε όλα τα κράτη μέλη και να ενημερώνεται τακτικά. Δεδομένου ότι το εκπαιδευτικό υλικό πρέπει να προσαρμόζεται στις τοπικές ανάγκες, οι συνεισφορές των οργανώσεων εμπόρων λιανικής πώλησης και των ενώσεων καταναλωτών είναι ύψιστης σημασίας.

Οι καταναλωτές και οι οργανώσεις εκπροσώπησής τους θα πρέπει να συμμετέχουν ενεργά στην πρόληψη της απάτης. Οι ενώσεις καταναλωτών θα πρέπει να ευαισθητοποιήσουν περισσότερο το κοινό όσον αφορά τους ενδεχόμενους κινδύνους απάτης κατά τη χρησιμοποίηση των μέσων πληρωμής και θα πρέπει να προτείνουν πρακτικά μέτρα.

Για να αποφευχθούν οι σημαντικές ζημίες από την απάτη όσον αφορά τις πληρωμές [15], οι έμποροι θα πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους την πλέον πρόσφατη τεχνολογία. Οι έμποροι λιανικής πώλησης θα πρέπει να προστατεύουν τους κόμβους τους στο Διαδίκτυο από τη μη εγκεκριμένη πρόσβαση και χρήση δεδομένων. Ο τομέας της λιανικής πώλησης θα πρέπει να διαθέτει ενημερωμένες πληροφορίες σχετικά με τα μέσα πληρωμής που υποβάλλονται προς έγκριση και να λαμβάνουν σαφείς οδηγίες για τον τρόπο αντιμετώπισης ύποπτων συναλλαγών, ιδίως στα σημεία πώλησης.

[15] Ιδίως τον τομέα τηλεφωνικών/ταχυδρομικών παραγγελιών και του ηλεκτρονικού εμπορίου.

Οι μηχανισμοί για την άμεση κοινοποίηση απώλειας ή κλοπής μέσων πληρωμής θα πρέπει να καταστούν ευρέως διαθέσιμοι, με πιθανό επακόλουθο την εισαγωγή ενός ενιαίου και εύκολου αριθμού ατελούς κλήσης σε επίπεδο ΕΕ. Οι καταναλωτές δεν θα πρέπει να υφίστανται τις συνέπειες της απάτης όσον αφορά τις πληρωμές και να χρεώνονται για συναλλαγές που δεν πραγματοποίησαν. Συνιστάται η ίση κατανομή ευθυνών μεταξύ τραπεζών και καταναλωτών βάσει των διατάξεων της σύστασης 97/489/EΚ [16] της Επιτροπής.

[16] Σύσταση 97/489/EΚ της Επιτροπής της 30 Ιουλίου 1997 σχετικά με τις συναλλαγές που γίνονται με μέσα ηλεκτρονικής πληρωμής και ιδίως όσον αφορά τις σχέσεις μεταξύ του εκδότη και του κατόχου (ΕΕ αριθ. L 208, σ. 52).

Οι φορείς ηλεκτρονικών επικοινωνιών που εμπλέκονται ενεργά στις ηλεκτρονικές πληρωμές θα αναλάβουν όλο και σημαντικότερο ρόλο όσον αφορά τις πληρωμές σε σχέση με το ηλεκτρονικό χρήμα και τις πληρωμές μέσω κινητών τηλεφώνων. Οι εν λόγω φορείς καλούνται να προωθήσουν τη χρήση των ενδεδειγμένων τεχνικών και να παράσχουν τη συνδρομή τους στα άλλα μέρη.

Οι εθνικές αρχές και κυβερνήσεις θα πρέπει να αντιμετωπίσουν την απάτη στον τομέα των πληρωμών ως σοβαρό αδίκημα και να δώσουν προτεραιότητα στην πρόληψη της απάτης και της πλαστογραφίας. Τα μέτρα πρόληψης της απάτης θα πρέπει να αξιολογούνται και να λαμβάνονται υπόψη κατά την κατάρτιση νέας νομοθεσίας στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Οι δημόσιες αρχές θα μπορούσαν να επιβλέπουν την αξιολόγηση των μέσων πληρωμής που πραγματοποιείται από φορείς και αρχές πιστοποίησης, δεδομένου ότι πρέπει να κερδηθεί η εμπιστοσύνη των χρηστών. Για να επιτευχθεί η αποτελεσματική νομική προστασία των μέσων πληρωμής πλην των μετρητών στην Ευρωπαϊκή Ένωση πριν την 1.1.2002, ημερομηνία εισαγωγής των χαρτονομισμάτων και κερμάτων σε ευρώ, απαιτείται η ταχεία εφαρμογή της απόφασης πλαισίου για την καταπολέμηση της απάτης και της πλαστογραφίας όσον αφορά τα μέσα πληρωμής πλην των μετρητών, αμέσως μετά την έκδοσή της.

Σημεία δράσης :

--> Η βιομηχανία συστημάτων πληρωμής πρέπει να αναθεωρεί τις πρακτικές και διαδικασίες της σε μόνιμη βάση και να διακόπτει ή να τροποποιεί αυτές που ενδέχεται να ευνοούν την απάτη [17].

[17] Για παράδειγμα, δεδομένα τα οποία επιτρέπουν στους εγκληματίες να πραγματοποιήσουν παράνομες συναλλαγές πληρωμής εξ αποστάσεως με πιστωτική κάρτα την οποία δεν διαθέτουν, θα πρέπει να διαγραφούν, ή να συγκαλυφθούν, στα δελτία πωλήσεων.

--> Η βιομηχανία πληρωμών θα πρέπει να καθιερώσει την καλύτερη δυνατή πρακτική στο εκπαιδευτικό υλικό για τους εμπόρους λιανικής πώλησης και τους καταναλωτές και να παράγει νέο υλικό με βάση τις ανάγκες.

--> Οι οργανώσεις εμπόρων λιανικής πώλησης και οι ενώσεις καταναλωτών θα πρέπει να ανταλλάσσουν πληροφορίες όσον αφορά το εκπαιδευτικό υλικό και να επισημαίνουν τις ανάγκες για νέο ή βελτιωμένο υλικό. Οι ενώσεις καταναλωτών θα πρέπει να προετοιμάσουν κατευθυντήριες γραμμές όσον αφορά τους νέους τομείς κινδύνου (π.χ. επιγραμμικές πληρωμές) και την απάτη, και να ενθαρρύνουν τους καταναλωτές να λαμβάνουν όλα τα εύλογα μέσα για την πρόληψη της απάτης.

--> Ο τομέας της λιανικής πώλησης θα πρέπει να εφαρμόσει την πλέον προηγμένη τεχνολογία που είναι οικονομικά βιώσιμη. Οι έμποροι λιανικής πώλησης θα πρέπει να ενημερώνονται καλύτερα σχετικά με τα μέσα πληρωμής που υποβάλλονται προς έγκριση και να καθοδηγούνται σχετικά με την αντιμετώπιση ύποπτων συναλλαγών.

--> Οι καταναλωτές θα πρέπει να έχουν το πλεονέκτημα μιας ενιαίας τηλεφωνικής γραμμής σε επίπεδο ΕΕ που θα διευκολύνει την κοινοποίηση της απώλειας ή κλοπής ενός μέσου πληρωμής, ή τουλάχιστον μιας ενιαίας τηλεφωνικής γραμμής για όλους τους εκδότες σε κάθε κράτος μέλος.

--> Η Επιτροπή θα οργανώσει συνάντηση με τις οργανώσεις καταναλωτών και άλλους ενδιαφερόμενους προκειμένου να εξεταστούν διάφοροι τρόποι για την ανάπτυξη και προώθηση της εκπαίδευσης των καταναλωτών σχετικά με τους κινδύνους που συνδέονται με τους διαφορετικούς μηχανισμούς πληρωμής και τα καλύτερα μέσα αποφυγής των εν λόγω κινδύνων.

--> Η Επιτροπή θα οργανώσει συνάντηση με ομάδα εμπειρογνωμόνων για την πρόληψη της απάτης που εκπροσωπεί όλους τους ενδιαφερομένους, για να εξετάσει τις νομικές και οικονομικές εγγυήσεις και υποχρεώσεις των διαφόρων μερών που συνδέονται με την απάτη και την πλαστογραφία όσον αφορά τα μέσα πληρωμής πλην των μετρητών.

--> Οι κυβερνήσεις και οι εθνικές αρχές θα πρέπει να καταβάλουν προσπάθειες για να αυξήσουν την εμπιστοσύνη στα προϊόντα πληρωμής και να εξετάσουν το ενδεχόμενο άμεσης εφαρμογής της προτεινόμενης απόφασης πλαισίου σχετικά με την απάτη και την πλαστογραφία όσον αφορά τα μέσα πληρωμής πλην των μετρητών.

--> Το 2003 η Επιτροπή θα εκδώσει έκθεση, στην οποία θα εξετάζεται η πρόοδος όσον αφορά την εφαρμογή του προγράμματος δράσης για την πρόληψη της απάτης και θα προτείνονται πρόσθετα ή εναλλακτικά μέτρα.

5. Σχέσεις με τρίτες χώρες

Στόχος:

--> Οι τρίτες χώρες θα πρέπει να εισαγάγουν και να εφαρμόσουν αποτελεσματικά προληπτικά μέτρα για την καταπολέμηση της απάτης και της πλαστογραφίας όσον αφορά τα μέσα πληρωμής πλην των μετρητών.

Η συνεργασία με τις αρχές τρίτων χωρών είναι επίσης πρωταρχικής σημασίας για την πρόληψη της απάτης. Παράλληλα με την εισαγωγή αποτελεσματικών μηχανισμών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για να προληφθεί το ενδεχόμενο οι εγκληματίες να συνεχίσουν να βλάπτουν τα συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης μεταφέροντας τις δραστηριότητές τους σε άλλες χώρες.

Η Επιτροπή θα προωθήσει την εν λόγω συνεργασία τόσο μέσω πολυμερών ομάδων, όπως ο ΟΟΣΑ, όσο και μέσω διμερών επαφών. Η καλύτερη ανταλλαγή πληροφοριών και συνεργασία όσον αφορά την επιβολή του νόμου μπορεί να συμβάλει στον εντοπισμό νέο-εμφανιζόμενων περιπτώσεων απάτης και απειλών κατά της ασφάλειας των εμπορικών συναλλαγών.

Σημείο δράσης:

--> Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα οργανώσει, σε συνδυασμό με τη βιομηχανία συστημάτων πληρωμής, σεμινάριο για τις αρχές των χωρών που είναι υποψήφιες για προσχώρηση στην ΕΕ, προκειμένου να αυξήσει την ευαισθητοποίηση όσον αφορά την απάτη στον τομέα των πληρωμών στις εν λόγω χώρες.

--> Η Επιτροπή θα συνεργαστεί με άλλες χώρες, τόσο διμερώς όσο και πολυμερώς, όπως μέσω του ΟΟΣΑ, προκειμένου να βοηθήσει στην καταπολέμηση και πρόληψη της απάτης.