Γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών για την "Πρόταση απόφασης του Συμβουλίου για τη δημιουργία Ευρωπαϊκού Ταμείου για τους Πρόσφυγες"

(2000/C 317/02)

H ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ,

έχοντας υπόψη την πρόταση απόφασης του Συμβουλίου για τη δημιουργία Ευρωπαϊκού Ταμείου για τους Πρόσφυγες (COM(1999) 686 τελικό - 99/0274 (CNS)·

έχοντας υπόψη την απόφαση του Συμβουλίου της 6ης Μαρτίου 2000 να ζητήσει τη γνωμοδότησή της σχετικά με το εν λόγω θέμα, σύμφωνα με το άρθρο 265, παράγραφος 1, της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας·

έχοντας υπόψη την απόφαση που έλαβε ο Πρόεδρός της στις 30 Μαρτίου 2000, σύμφωνα με το άρθρο 39 του Εσωτερικού Κανονισμού της, να αναθέσει στην επιτροπή 5 "Κοινωνική πολιτική, δημόσια υγεία, προστασία των καταναλωτών, έρευνα, τουρισμός" την κατάρτιση της σχετικής γνωμοδότησης·

έχοντας υπόψη τη γνωμοδότησή της της 18ης Νοεμβρίου 1999 σχετικά με την πρόταση απόφασης του Συμβουλίου περί θέσπισης του κοινοτικού προγράμματος δράσης για την προώθηση της ένταξης των προσφύγων (CdR 347/99 fin)(1)·

έχοντας υπόψη τη γνωμοδότησή της της 18ης Νοεμβρίου 1999 σχετικά με τις μεταναστευτικές ροές στην Ευρώπη (CdR 227/99 fin)(2)·

έχοντας υπόψη το αίτημα που διατυπώθηκε κατά τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Τάμπερε στις 15 και 16 Οκτωβρίου 1999, για την πρόβλεψη της αντιμετώπισης εκτάκτων καταστάσεων που προκαλούνται από τη μαζική εισροή προσφύγων, εκτοπισμένων ατόμων και ατόμων που ζητούν άσυλο·

έχοντας υπόψη το σχέδιο γνωμοδότησης που υιοθέτησε η επιτροπή 5 στις 18 Απριλίου 2000 (CdR 80/2000 rev.) (Εισηγητής: ο κ. Vessey (IRL/AE))·

λαμβάνοντας υπόψη ότι τα ζητήματα του ασύλου και της μετανάστευσης υπάγονται, μετά τη θέση σε εφαρμογή της Συνθήκης του Άμστερνταμ και βάσει του Κεφαλαίου IV της τροποποιημένης Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, στην αρμοδιότητα της Κοινότητας·

λαμβάνοντας υπόψη ότι το άρθρο 63 της Συνθήκης προβλέπει τη θέσπιση: μέτρων περί ασύλου, σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης και με άλλες σχετικές συμβάσεις, μέτρων περί προσφύγων και εκτοπισθέντων, μέτρων περί μεταναστευτικής πολιτικής, και τέλος μέτρων που καθορίζουν τα δικαιώματα και τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες υπήκοοι τρίτων χωρών, οι οποίοι διαμένουν νομίμως σε κράτος μέλος, δύνανται να διαμένουν σε άλλα κράτη μέλη·

λαμβάνοντας υπόψη ότι τα προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν τα επιμέρους κράτη μέλη και οι τοπικές και περιφερειακές διοικήσεις τους λόγω της εισροής προσφύγων διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους·

υιοθέτησε, κατά την 34η σύνοδο ολομέλειάς της, της 14ης και 15ης (συνεδρίαση της 14ης Ιουνίου), την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Η θέση της Επιτροπής των Περιφερειών σχετικά με την πρόταση απόφασης

1.1. Η Επιτροπή των Περιφερειών εκφράζει την υποστήριξή της προς την πρόταση για τη δημιουργία Ευρωπαϊκού Ταμείου για τους πρόσφυγες, το οποίο θα δώσει τη δυνατότητα στα κράτη μέλη να εξαλείψουν τις υφιστάμενες μεταξύ τους ανισορροπίες ως προς τις προσπάθειες που καταβάλλουν για την υποδοχή και την ένταξη ατόμων που χρειάζονται προστασία.

1.2. Η ΕΤΠ επίσης επικροτεί την πρόβλεψη της πενταετούς λειτουργίας του Ταμείου, διότι κατά τον τρόπο αυτό θα καταστεί δυνατή η συνεκτική εφαρμογή της κοινοτικής πολιτικής σχετικά με την επιλεξιμότητα των δικαιούμενων χρηματοδότησης, η καλύτερη πρόβλεψη των πόρων που θα διατεθούν για την υλοποίηση των σχεδίων και η επίδειξη μεγαλύτερης ευελιξίας ως προς την κατανομή των πόρων.

1.3. Η ΕΤΠ θεωρεί εντούτοις ότι το ποσό των 26 εκ. ευρώ που προβλέπεται να διατεθεί για τον προϋπολογισμό του είναι ανεπαρκές εάν ληφθεί υπόψη το μέγεθος των προβλημάτων που θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τα διάφορα κράτη μέλη. Η ΕΤΠ θεωρεί ότι για την ουσιαστική υλοποίηση βιώσιμων προγραμμάτων ανάληψης δράσης στους τομείς της υποδοχής, της ένταξης και του εκούσιου επαναπατρισμού των προσφύγων απαιτείται η διάθεση περισσότερων οικονομικών πόρων κατά τη διάρκεια της πενταετούς περιόδου λειτουργίας του Ταμείου.

1.4. Η ΕΤΠ εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι στην πρόταση της Επιτροπής δεν υπάρχει σαφής αναφορά στον κεντρικό ρόλο που διαδραματίζουν οι τοπικές και περιφερειακές αρχές όσον αφορά τόσο την εφαρμογή όσο και την επιτυχία των προγραμμάτων που αφορούν την υποδοχή και την ένταξη των προσφύγων.

Εξάλλου, οι εμπειρίες που αναπτύσσονται σε τοπικό επίπεδο μπορούν να αποτελέσουν σημαντική πηγή προγραμμάτων που μπορούν ενδεχομένως να μεταφερθούν και σε άλλα μέρη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συνεπώς, είναι απαραίτητο να λάβει υπόψη η Επιτροπή τις πρωτοβουλίες αυτές στην πρότασή της.

1.5. Η ΕΤΠ πιστεύει ότι οι τοπικές και περιφερειακές αρχές πρέπει να έχουν προνομιούχο θέση στη διαχείριση του Ταμείου επειδή συνήθως είναι οι πρώτες αρχές που πρέπει να υποστούν τον κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο που αναμφισβήτητα προκαλούν οι πρόσφυγες. Η δραστηριότητά τους είναι ουσιώδης τόσο για την εφαρμογή όσο και την επιτυχία των προγραμμάτων προς όφελος όχι μόνον των προσφύγων και των εκτοπισμένων αλλά και των πληθυσμών με τους οποίους τα εν λόγω άτομα πρόκειται να συμβιώσουν. Η ΕΤΠ καλεί συνεπώς την Επιτροπή να αναφέρει σαφώς τις αρχές αυτές στην πρόταση.

1.6. Η ΕΤΠ υποστηρίζει την πρόταση να ενθαρρυνθούν τα κράτη μέλη με τις λιγότερο ανεπτυγμένες υποδομές και υπηρεσίες υποδοχής των ατόμων που ζητούν άσυλο και των προσφύγων ώστε να προβούν στην περαιτέρω ανάπτυξή τους, εξαλείφοντας τις υφιστάμενες διαφορές. Εντούτοις, αναγνωρίζει τη σημασία της παροχής πρόσθετης βοήθειας για την ανάπτυξη των εν λόγω υποδομών και υπηρεσιών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο Η ΕΤΠ πιστεύει ότι ενθαρρύνοντας την ανάπτυξη των τοπικών και περιφερειακών υποδομών και υπηρεσιών η Επιτροπή θα καταστήσει σαφές ότι έχει πλήρη συνείδηση των προκλήσεων που καλούνται να αντιμετωπίσουν καθημερινά οι εν λόγω αρχές.

1.7. Η ΕΤΠ υποστηρίζει επίσης την κατάρτιση πολυετών προγραμμάτων, όπως συμβαίνει και στην περίπτωση των Διαρθρωτικών Ταμείων. Εντούτοις, ζητεί από τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν τόσο τη συμμετοχή όσο και τη συνεργασία των τοπικών και περιφερειακών αρχών στο πλαίσιο της διαδικασίας κατάρτισης των προγραμμάτων και επιλογής και διαχείρισης των.

1.8. Η ΕΤΠ συμφωνεί με την Επιτροπή ότι η κατανομή των πόρων θα πρέπει να βασίζεται στο μέγεθος των προβλημάτων που θα πρέπει να αντιμετωπισθούν. Εντούτοις, στο πλαίσιο της δημιουργίας ενός τέτοιου συστήματος η Επιτροπή θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη το μέγεθος των προβλημάτων που καλούνται να αντιμετωπίσουν όχι μόνον τα κράτη μέλη αλλά και οι τοπικές και περιφερειακές αρχές οι οποίες συχνά καλούνται να αντιμετωπίσουν έκτακτες ανάγκες και, κατά συνέπεια, να στηρίξουν παρεμβάσεις οι οποίες είναι ιδιαίτερα επαχθείς από απόψεως πρώτης υποδοχής.

Η ΕΤΠ πιστεύει ακόμη ότι κατά την κατανομή των πόρων του Ευρωπαϊκού Ταμείου για τους Πρόσφυγες θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη οι οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα μικρότερα κράτη μέλη στο πλαίσιο των προσπαθειών τους για την ανάπτυξη διαδικασιών επίλυσης του προβλήματος των προσφύγων. Και αυτό παρά το γεγονός ότι τα εν λόγω μέλη δεν έχουν εκπληρώσει πλήρως τις υποχρεώσεις τους σε σχέση με τον αριθμό των προσφύγων που έχουν δεχθεί μέχρι σήμερα. Για το λόγο αυτό, η ΕΤΠ θεωρεί ότι θα πρέπει να χορηγηθούν στα εν λόγω κράτη μέλη επαρκείς πόροι ώστε να υποστηριχθούν οι προσπάθειες που καταβάλλουν.

1.9. Επίσης, η ΕΤΠ υποστηρίζει τη δημιουργία χωριστού κονδυλίου για τη λήψη έκτακτων μέτρων αντιμετώπισης προβλημάτων που προκαλούνται από τη μαζική εισροή προσφύγων ή εκτοπισμένων ατόμων. Παρά το γεγονός αυτό, θεωρεί ότι και στην περίπτωση αυτή δεν αναγνωρίζεται επαρκώς ο ρόλος που διαδραματίζουν οι τοπικές και περιφερειακές αρχές και ότι ο ρόλος αυτός θα πρέπει να ληφθεί περισσότερο υπόψη.

1.10. Η ΕΤΠ ζητεί τόσο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσο και από τα κράτη μέλη να αξιοποιήσουν τους πόρους του Ταμείου ώστε να υπάρξει μεγαλύτερη ενημέρωση του κοινού και να καταστεί δυνατή η λήψη ενημερωτικών μέτρων σχετικά με τις πρακτικές και τις πολιτικές των κρατών μελών στον τομέα της υποδοχής προσφύγων και ατόμων που ζητούν άσυλο. Επίσης θα πρέπει να διατεθούν επαρκείς πόροι προκειμένου να διασφαλισθεί ότι στο πλαίσιο της εφαρμογής των μέτρων που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο παρέχονται πληροφορίες σχετικά με τη μελλοντική πολιτική και δράση στους τομείς της υποδοχής και ένταξης των προσφύγων. Επίσης, θα πρέπει να επισημανθούν οι περιπτώσεις ορθών πρακτικών, παροχής της κατάλληλης κατάρτισης, κατάλληλων προτύπων και καλύτερων διαδικασιών ώστε να μπορέσει να αντιμετωπίσει η Κοινότητα το εν λόγω πρόβλημα όσο το δυνατόν συνολικότερα.

2. Συστάσεις της Επιτροπής των Περιφερειών σχετικά με την πρόταση απόφασης

2.1. Η Επιτροπή των Περιφερειών ευελπιστεί ότι η απόφαση σχετικά με το επείγον αυτό ζήτημα θα ληφθεί όσο το δυνατόν συντομότερα. Επίσης, ζητεί την πραγματοποίηση των ακόλουθων τροποποιήσεων και προσθηκών στην πρόταση:

2.2. Προκειμένου να διασφαλισθεί η εφαρμογή της αρχής της επικουρικότητας και να ληφθεί υπόψη ο ρόλος που διαδραματίζουν οι τοπικές και περιφερειακές αρχές, η Επιτροπή των Περιφερειών θεωρεί ότι θα πρέπει να τροποποιηθεί το άρθρο 3 "Αποστολές".

Η ΕΤΠ θεωρεί ότι το εν λόγω άρθρο θα πρέπει να διατυπωθεί ως ακολούθως:

"1. Για την υλοποίηση του στόχου που περιγράφεται στο άρθρο 1, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσφύγων στηρίζει τις ενέργειες των κρατών μελών, με τη συμμετοχή και τη συνεργασία των τοπικών και περιφερειακών αρχών, που αφορούν:

a) τις προϋποθέσεις υποδοχής των προσφύγων και των εκτοπισθέντων·

b) την ένταξη των προσφύγων και των εκτοπισθέντων, συμπεριλαμβανομένων των δράσεων που αναλαμβάνουν οι τοπικές και περιφερειακές αρχές στο πλαίσιο προγραμμάτων εξεύρεσης θέσεων απασχόλησης και αύξησης του βαθμού συνειδητοποίησης..."

2.3. Όσον αφορά το άρθρο 4 "Κοινοτικές ενέργειες", η ΕΤΠ ζητεί από την Επιτροπή να προωθήσει την εφαρμογή μέτρων υποστήριξης και ενίσχυσης της πρακτικής εφαρμογής της πρότασης σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Για την επιτυχή εφαρμογή της πρότασης, τα στελέχη των τοπικών και περιφερειακών αρχών θα πρέπει να αποκτήσουν ειδικές ικανότητες, όπως π.χ. γνώσεις ξένων γλωσσών, μεγαλύτερη κατανόηση άλλων πολιτισμικών χαρακτηριστικών, κ.λπ.

2.4. Η ΕΤΠ θεωρεί ότι το άρθρο 5 "Έκτακτα μέτρα" θα πρέπει να τροποποιηθεί προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι αρχές και οι υπηρεσίες που είναι αρμόδιες για την αντιμετώπιση περιπτώσεων μαζικής εισροής προσφύγων, δηλαδή οι υπηρεσίες των τοπικών και περιφερειακών αρχών.

Η ΕΤΠ θεωρεί ότι το εν λόγω άρθρο θα πρέπει να διατυπωθεί ως ακολούθως:

"1. Το Ταμείο μπορεί επίσης να χρηματοδοτήσει, εκτός από τις ενέργειες που αναφέρονται στο άρθρο 3, επιπροσθέτως και επείγοντα μέτρα υπέρ ενός ή περισσοτέρων κρατών μελών, ή/και μίας ή περισσότερων τοπικών και περιφερειακών αρχών, σε περίπτωση αιφνίδιας και μαζικής άφιξης προσφύγων ή εκτοπισθέντων."

2.5. Η ΕΤΠ θεωρεί ότι το άρθρο 7 "Αιτήσεις συγχρηματοδότησης" θα πρέπει να προβλέπει ότι απαραίτητη προϋπόθεση για να εξετάσει η Επιτροπή μία τέτοια αίτηση θα είναι να έχει προηγηθεί συνεργασία του αιτούντος κράτους μέλους με τις ενδιαφερόμενες τοπικές και περιφερειακές αρχές.

2.6. Όσον αφορά το άρθρο 8 "Κριτήρια επιλογής" η ΕΤΠ αναγνωρίζει ότι η ατομική επιλογή και η δημοσιονομική και διοικητική διαχείριση των ενεργειών που τυγχάνουν στήριξης από το Ταμείο θα πρέπει να αποτελεί αποκλειστική αρμοδιότητα των κρατών μελών. Εντούτοις, η ΕΤΠ πιστεύει ότι θα πρέπει να ενθαρρυνθούν τα κράτη μέλη ώστε να προβούν στη σύναψη εταιρικών σχέσεων κατά την ανάληψη των διαφόρων δράσεων και για το λόγο αυτό κατά την εξέταση των υποβαλλόμενων προτάσεων θα πρέπει προωθούνται οι υπηρεσίες ή οι προτάσεις που παρουσιάζουν δυνατότητες συνεργασίας.

2.7. Η ΕΤΠ θεωρεί ότι το άρθρο 9 "Κατανομή των πόρων" θα πρέπει να αναθεωρηθεί πλήρως διότι, βάσει της σημερινής του μορφής, προβλέπεται ότι το μεγαλύτερο μέρος των πόρων θα διατεθεί στις χώρες που στο παρελθόν δέχθηκαν τους περισσότερους πρόσφυγες. Στις περισσότερες περιπτώσεις όμως οι χώρες αυτές είναι και οι χώρες που ήδη διαθέτουν τις πλέον ανεπτυγμένες υποδομές υποδοχής και ένταξης των προσφύγων.

Η ΕΤΠ θεωρεί ότι η καλύτερη προσέγγιση θα ήταν η απόφαση σχετικά με την κατανομή των πόρων του Ταμείου να λαμβάνεται βάσει του αριθμού και της ποιότητας των προτάσεων που υποβάλλουν τα κράτη μέλη. Ακόμη θα πρέπει να λαμβάνονται όλα τα μέτρα που απαιτούνται για τη διασφάλιση της ανάπτυξης αποτελεσματικών διαδικασιών υποδοχής και ένταξης των ατόμων που ζητούν άσυλο στα κράτη μέλη στα οποία αυτό δεν έχει ακόμη γίνει επαρκώς.

Βρυξέλλες, 14 Ιουνίου 2000.

Ο Πρόεδρος

της Επιτροπής των Περιφερειών

Jos Chabert

(1) ΕΕ C 57 της 29.2.2000, σ. 71.

(2) ΕΕ C 57 της 29.2.2000, σ. 67.