8.6.2016   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

L 151/8

(1)

Η ΕΕ βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με πρωτοφανή μεταναστευτική και προσφυγική κρίση έπειτα από τη ραγδαία αύξηση των μεικτών μεταναστευτικών ροών από το 2015 και μετά. Λόγω της κατάστασης αυτής, προέκυψαν σοβαρές δυσκολίες όσον αφορά τόσο τη διασφάλιση της διενέργειας αποτελεσματικών ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα σύμφωνα με το κεκτημένο του Σένγκεν όσο και την υποδοχή και την καταγραφή των αφικνούμενων μεταναστών. Στην κρίση αυτή διαπιστώθηκαν επίσης ευρύτερες διαρθρωτικές ελλείψεις στον τρόπο με τον οποίο προστατεύονται τα εξωτερικά σύνορα της Ένωσης.

(2)

Η Ελληνική Δημοκρατία, κυρίως λόγω της γεωγραφικής της θέσης, έχει επηρεαστεί ιδιαίτερα από τις εν λόγω εξελίξεις και έχει αντιμετωπίσει ραγδαία αύξηση του αριθμού των μεταναστών που φθάνουν στα νησιά του Αιγαίου.

(3)

Σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1053/2013 του Συμβουλίου (2) και με το ετήσιο πρόγραμμα αξιολόγησης για το 2015 (3), από τις 10 έως τις 13 Νοεμβρίου 2015 πραγματοποιήθηκε απροειδοποίητη επιτόπια επίσκεψη για να αξιολογηθεί η εφαρμογή του κεκτημένου του Σένγκεν στον τομέα της διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων από την Ελληνική Δημοκρατία στα χερσαία σύνορά της (Ορεστιάδα, Φυλάκιο, Καστανιές, Νέα Βύσσα), καθώς και στα θαλάσσια σύνορά της (Χίος και Σάμος) με την Τουρκία.

(4)

Στις 2 Φεβρουαρίου 2016 η Επιτροπή εξέδωσε εκτελεστική απόφαση για την κατάρτιση έκθεσης αξιολόγησης της Ελληνικής Δημοκρατίας σχετικά με την εφαρμογή του κεκτημένου του Σένγκεν στον τομέα της διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων (4), στην οποία κατέληγε στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις στη διενέργεια ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα, οι οποίες πρέπει να καλυφθούν και να αντιμετωπιστούν από τις ελληνικές αρχές.

(5)

Στις 12 Φεβρουαρίου 2016 το Συμβούλιο εξέδωσε συστάσεις για την αντιμετώπιση των σοβαρών ελλείψεων που διαπιστώθηκαν κατά την αξιολόγηση και υπέδειξε τις προτεραιότητες για την εφαρμογή των συστάσεων αυτών. Οι ελληνικές αρχές θα πρέπει να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα, ώστε να διασφαλίσουν ότι σε όλα τα εξωτερικά σύνορα της χώρας διενεργείται έλεγχος των εξωτερικών συνόρων ο οποίος συνάδει με το κεκτημένο του Σένγκεν, ώστε να μη διακυβεύεται η λειτουργία του χώρου Σένγκεν.

(6)

Στις 24 Φεβρουαρίου 2016 η Επιτροπή εξέδωσε συστάσεις σχετικά με συγκεκριμένα μέτρα που πρέπει να ληφθούν από την Ελληνική Δημοκρατία μετά την έκθεση αξιολόγησης της 2ας Φεβρουαρίου 2016 προκειμένου να διασφαλιστεί η συμμόρφωση με τις συστάσεις του Συμβουλίου της 12ης Φεβρουαρίου 2016.

(7)

Στις 12 Μαρτίου 2016 η Ελληνική Δημοκρατία κοινοποίησε το σχέδιο δράσης της προς αποκατάσταση των ελλείψεων που επισημάνθηκαν στην έκθεση αξιολόγησης και σύμφωνα με τις συστάσεις του Συμβουλίου. Στις 12 Απριλίου 2016 η Επιτροπή υπέβαλε στο Συμβούλιο την εκτίμησή της ως προς την καταλληλότητα του σχεδίου δράσης. Μολονότι η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος από την Ελλάδα, απαιτούνται περαιτέρω βελτιώσεις στο σχέδιο δράσης για την κατάλληλη και σφαιρική αντιμετώπιση των ελλείψεων που εντοπίστηκαν στην έκθεση αξιολόγησης. Η Επιτροπή κάλεσε την Ελληνική Δημοκρατία να παράσχει πρόσθετα στοιχεία και διευκρινίσεις σχετικά με το σχέδιο δράσης της μέχρι τις 26 Απριλίου.

(8)

Στις 26 Απριλίου 2016 η Ελληνική Δημοκρατία υπέβαλε στην Επιτροπή τα ζητηθέντα πρόσθετα στοιχεία και διευκρινίσεις σχετικά με το σχέδιο δράσης της. Στις 29 Απριλίου 2016 η Ελληνική Δημοκρατία διαβίβασε στην Επιτροπή την έκθεση για την εφαρμογή του σχεδίου δράσης σύμφωνα με το άρθρο 16 παράγραφος 4 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1053/2013.

(9)

Από τις 10 έως τις 16 Απριλίου 2016, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1053/2013 και το ετήσιο πρόγραμμα αξιολόγησης για το 2016, πραγματοποιήθηκε η προαναγγελθείσα επιτόπια επίσκεψη στην Ελληνική Δημοκρατία (5).

(10)

Η υποδοχή πρωτοφανούς αριθμού μεταναστών που έφθασαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση από το 2015, καθώς και οι ελλείψεις που διαπιστώθηκαν κατά την αξιολόγηση του Νοεμβρίου 2015 σε τμήματα των εξωτερικών συνόρων της Ένωσης, οδήγησαν σε σημαντικές δευτερογενείς μετακινήσεις, προκαλώντας σοβαρή απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια σε διάφορα κράτη μέλη.

(11)

Επί του παρόντος, πέντε κράτη Σένγκεν (Αυστρία, Γερμανία, Δανία, Σουηδία και Νορβηγία) διενεργούν ελέγχους στα εσωτερικά τους σύνορα, ώστε να αντιμετωπίσουν τη σοβαρή απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια που προκλήθηκε από δευτερογενείς μετακινήσεις παράτυπων μεταναστών λόγω σοβαρών ελλείψεων κατά τους ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα. Οι εν λόγω επαναφορές των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα επιτρέπουν να αντιμετωπιστεί επαρκώς η προσδιορισθείσα απειλή για την εσωτερική ασφάλεια και δημόσια τάξη σύμφωνα με τον κώδικα συνόρων του Σένγκεν, και τα εν λόγω μέτρα είναι αναγκαία και θεωρούνται αναλογικά.

Στις 23 Οκτωβρίου 2015 η Επιτροπή εξέδωσε γνώμη σχετικά με την αναγκαιότητα και την αναλογικότητα των ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα τους οποίους επανέφεραν η Γερμανία και η Αυστρία (6) καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η επανεισαγωγή των ελέγχων, καθώς και οι παρατάσεις τους, έγιναν σύμφωνα με τον κώδικα συνόρων του Σένγκεν.

(12)

Στην ανακοίνωσή της με τίτλο «Αποκατάσταση του χώρου Σένγκεν — Χάρτης πορείας» (7), η Επιτροπή αναφέρθηκε στην ανάγκη, εάν οι μεταναστευτικές πιέσεις και οι σοβαρές ελλείψεις στον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων εξακολουθούν να υφίστανται και μετά τις 12 Μαΐου 2016, να υποβάλει στο Συμβούλιο πρόταση σύμφωνα με το άρθρο 29 παράγραφος 2 του κώδικα συνόρων του Σένγκεν με την οποία θα συνιστά μια συνεκτική ενωσιακή προσέγγιση για τους ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα, ώσπου οι διαρθρωτικές ελλείψεις στον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων να μετριαστούν ή να εξαλειφθούν. Η ανακοίνωση εκθέτει τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την επιστροφή στην ομαλή λειτουργία του χώρου Σένγκεν το αργότερο μέχρι το τέλος του 2016.

(13)

Η Ελληνική Δημοκρατία έχει επιτελέσει σημαντική πρόοδο όσον αφορά την αντιμετώπιση πολλών από τις αδυναμίες στη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων που εντοπίστηκαν κατά την αξιολόγηση του Νοεμβρίου 2015. Επιπλέον, η αρχική υλοποίηση της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας της 18ης Μαρτίου 2016 (8), μαζί με τις συνεχιζόμενες επιχειρήσεις του Frontex και του ΝΑΤΟ, οδήγησαν σε δραστική μείωση του αριθμού των παράτυπων μεταναστών και των αιτούντων άσυλο που διέρχονται από την Τουρκία στην Ελληνική Δημοκρατία. Η σημαντική μείωση της ροής παράτυπων μεταναστών και αιτούντων άσυλο στην Ελληνική Δημοκρατία, μαζί με τη στήριξη που παρέχεται από οργανισμούς της ΕΕ και από άλλα κράτη μέλη στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης, έδωσε τη δυνατότητα στην Ελληνική Δημοκρατία να βελτιώσει σημαντικά την καταχώριση των νεοαφικνούμενων παράτυπων μεταναστών και αιτούντων άσυλο. Η βιωσιμότητα της ουσιαστικής μείωσης της μεταναστευτικής ροής πρέπει να επιβεβαιωθεί.

(14)

Παρά τη σημαντική πρόοδο, δεν μπόρεσαν να αντιμετωπιστούν κατάλληλα και σφαιρικά όλες οι σοβαρές ελλείψεις εντός της τρίμηνης προθεσμίας που προβλέπει το άρθρο 21 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΕ) 2016/399. Ορισμένες από τις σοβαρές ελλείψεις στον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων εξακολουθούν να υφίστανται και θέτουν σε κίνδυνο τη συνολική λειτουργία του χώρου χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα. Ειδικότερα, οι διαρθρωτικές αδυναμίες στον έλεγχο των εξωτερικών συνόρων όσον αφορά το συνολικό σύστημα διαχείρισης των συνόρων, την επιτήρηση των συνόρων και την επίγνωση της κατάστασης δεν έχουν εξαλειφθεί ακόμη. Επιπλέον, ένας αριθμός προσώπων που διαμένουν παράτυπα στο έδαφος της Ελληνικής Δημοκρατίας δεν έχουν καταγραφεί και ενδέχεται να επιδιώξουν να μεταβούν παράτυπα σε άλλα κράτη μέλη. Ο κίνδυνος δευτερογενών μετακινήσεων είναι ιδιαίτερα σημαντικός για τους παράτυπους μετανάστες που δεν φιλοξενούνται σε κατάλληλες εγκαταστάσεις υποδοχής. Τέλος, ενώ το Συμβούλιο συνέστησε στην Ελληνική Δημοκρατία να λάβει κατάλληλα μέτρα για να διασφαλίσει ότι σε όλα τα εξωτερικά σύνορα της χώρας διενεργείται έλεγχος των εξωτερικών συνόρων ο οποίος συνάδει με το κεκτημένο του Σένγκεν, η επιτήρηση των συνόρων στα σύνορα με την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας δεν βρίσκεται επί του παρόντος σε πλήρη συμμόρφωση με τον κώδικα συνόρων του Σένγκεν. Τούτο αυξάνει τον κίνδυνο δευτερογενών μετακινήσεων μεταναστών προς άλλα κράτη μέλη.

(15)

Κατά συνέπεια, ορισμένες από τις σοβαρές ελλείψεις στους ελέγχους στα εξωτερικά σύνορα που προκάλεσαν σημαντικές δευτερογενείς μετακινήσεις, εξαιτίας των οποίων αρκετά κράτη μέλη επανέφεραν προσωρινά τους ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα για λόγους σχετικούς με τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια, εξακολουθούν να υφίστανται και να θέτουν σε κίνδυνο τη συνολική λειτουργία του χώρου χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα. Ο συνεχιζόμενος κίνδυνος δευτερογενών μετακινήσεων απαιτεί την υιοθέτηση συνεκτικής, συντονισμένης και βιώσιμης προσέγγισης στον προσωρινό έλεγχο των εσωτερικών συνόρων.

(16)

Δεδομένου ότι όλα τα άλλα μέτρα έχουν αποδειχθεί ανεπαρκή για να μετριάσουν τη διαπιστωθείσα σοβαρή απειλή, συνάγεται το συμπέρασμα ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις για την εφαρμογή του άρθρου 29 του κώδικα συνόρων του Σένγκεν ως έσχατη λύση.

(17)

Ως εκ τούτου, θα πρέπει να απευθυνθεί σύσταση να διενεργούν ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα βάσει του άρθρου 29 του κώδικα συνόρων του Σένγκεν, με βάση τις διαθέσιμες πληροφορίες, στα κράτη μέλη τα οποία επί του παρόντος διενεργούν ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα ως απόκριση σε σοβαρή απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εσωτερική ασφάλεια η οποία προκλήθηκε από δευτερογενείς μετακινήσεις παράτυπων μεταναστών, δηλαδή στη Γερμανία, τη Δανία, την Αυστρία και τη Σουηδία, καθώς και τη συνδεδεμένη χώρα Νορβηγία. Θα πρέπει να επιτραπεί στα εν λόγω κράτη μέλη να διενεργούν τέτοιους ελέγχους δεδομένου ότι οι έλεγχοι αυτοί αντιμετωπίζουν επαρκώς τη σοβαρή απειλή για τη δημόσια τάξη και την εσωτερική ασφάλεια όσον αφορά τις δευτερογενείς μετακινήσεις παράτυπων μεταναστών. Τα εσωτερικά σύνορα που επηρεάζονται επί του παρόντος από τους ελέγχους αντιστοιχούν στις διαπιστωθείσες μεταναστευτικές διαδρομές και απειλές, με επίκεντρο συγκεκριμένα τμήματα των χερσαίων συνόρων ή συγκεκριμένους λιμένες.

(18)

Τα κράτη μέλη που αποφασίζουν να διενεργούν έλεγχο στα εσωτερικά σύνορα σύμφωνα με την παρούσα σύσταση θα πρέπει να ενημερώνουν σχετικά τα υπόλοιπα κράτη μέλη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Επιτροπή.

(19)

Σύμφωνα με το άρθρο 29 του κώδικα συνόρων του Σένγκεν, οι έλεγχοι θα πρέπει να διενεργούνται μόνο κατά το αναγκαίο μέτρο, η έντασή τους να περιορίζεται στα απολύτως αναγκαία και να εμποδίζουν όσο το δυνατόν λιγότερο τη διέλευση των αντίστοιχων εσωτερικών συνόρων από το ευρύ κοινό. Προς τον σκοπό αυτό, πρέπει να διενεργούνται στοχευμένοι έλεγχοι. Η αναγκαιότητα αυτών των ελέγχων, μαζί με τα τμήματα των συνόρων που επηρεάζονται, θα πρέπει να επαναξιολογείται τακτικά σε συνεργασία με τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη.

(20)

Ο έλεγχος στα σύνορα θα πρέπει να διενεργείται μόνο κατά το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την αντιμετώπιση της απειλής για τη δημόσια τάξη και την εσωτερική ασφάλεια. Διάφορες νομοθετικές πρωτοβουλίες και δράσεις της Ένωσης που αποσκοπούν στην ενίσχυση της διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων (όπως η Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή, η επιστροφή στην πλήρη εφαρμογή των διατάξεων της νομοθεσίας της ΕΕ για το άσυλο από την Ελληνική Δημοκρατία, η επίσπευση της εφαρμογής του σχεδίου μετεγκατάστασης έκτακτης ανάγκης, η δήλωση ΕΕ-Τουρκίας) θα πρέπει επίσης να εφαρμοστούν και να καταστούν πλήρως λειτουργικές χωρίς καθυστέρηση, ώστε να συμβάλλουν περαιτέρω στην ουσιαστική μείωση των δευτερογενών μετακινήσεων παράτυπων μεταναστών.

(21)

Το Συμβούλιο σημειώνει ότι η Επιτροπή θα παρακολουθεί την εφαρμογή της παρούσας σύστασης και, όπου είναι αναγκαίο και αναλογικό, θα προτείνει προσαρμογές προκειμένου να αποτυπώνονται οι αλλαγές στις ειδικές περιστάσεις που οδήγησαν στην έκδοση της παρούσας σύστασης, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 29 του Κώδικα Συνόρων του Σένγκεν.

(22)

Η Επιτροπή ανακοίνωσε επίσης ότι, σε τέσσερις μήνες ή νωρίτερα εάν είναι δυνατόν, από την ημερομηνία έκδοσης της παρούσας σύστασης, θα υποβάλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της και, με την ευκαιρία αυτή, ενδέχεται να προτείνει τροποποιήσεις με βάση την αποκτηθείσα πείρα και τις περιστάσεις,

1.

Η Αυστρία, η Γερμανία, η Δανία, η Σουηδία και η Νορβηγία να εξακολουθήσουν να διενεργούν αναλογικούς, προσωρινούς συνοριακούς ελέγχους για μέγιστη περίοδο έξι μηνών, αρχής γενομένης από την ημερομηνία έκδοσης της παρούσας εκτελεστικής απόφασης, στα ακόλουθα εσωτερικά σύνορα:

Πριν εισαχθούν οι έλεγχοι αυτοί, τα κράτη μέλη οφείλουν να ανταλλάσσουν απόψεις με τα αφορώμενα γειτονικά κράτη μέλη προκειμένου να διασφαλίζεται ότι οι έλεγχοι στα εσωτερικά σύνορα διεξάγονται αποκλειστικά στα τμήματα των εσωτερικών συνόρων που αυτό κρίνεται απαραίτητο και αναλογικό, σύμφωνα με τον Κώδικα Συνόρων του Σένγκεν.

2.

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενημερώνουν σχετικά τα υπόλοιπα κράτη μέλη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Επιτροπή.

3.

Οι έλεγχοι των συνόρων θα πρέπει να είναι στοχοθετημένοι και να περιορίζονται ως προς το πεδίο εφαρμογής, τη συχνότητα, τον τόπο και τον χρόνο στα απολύτως αναγκαία για την αντιμετώπιση της σοβαρής απειλής και για την προστασία της δημόσιας τάξης και της εσωτερικής ασφάλειας. Το κράτος μέλος που διενεργεί έλεγχο στα εσωτερικά σύνορα σύμφωνα με την παρούσα εκτελεστική απόφαση πρέπει να επανεξετάζει τακτικά την αναγκαιότητα, τη συχνότητα, τον τόπο και τον χρόνο των ελέγχων, να προσαρμόζει τους ελέγχους προς το επίπεδο της απειλής που αντιμετωπίζει, καταργώντας τους σταδιακά, όπου αυτό είναι σκόπιμο, και να υποβάλλει έκθεση στην Επιτροπή κάθε δύο μήνες.