17.2.2018   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

L 45/40

(1)

Το άρθρο 10 παράγραφος 2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση ορίζει ότι οι πολίτες εκπροσωπούνται άμεσα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε επίπεδο Ένωσης.

(2)

Το άρθρο 10 παράγραφος 3 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση ορίζει ότι κάθε πολίτης έχει το δικαίωμα να συμμετέχει στον δημοκρατικό βίο της Ένωσης και ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται όσο το δυνατόν πιο ανοιχτά και όσο το δυνατόν εγγύτερα στους πολίτες.

(3)

Το άρθρο 17 παράγραφος 7 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση αναφέρει ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο λαμβάνει υπόψη τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όταν προτείνει υποψήφιο για το αξίωμα του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

(4)

Για να ενισχυθούν περαιτέρω ο ευρωπαϊκός χαρακτήρας και η αποτελεσματική διεξαγωγή των εκλογών για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι αναγκαίο να επικαιροποιηθούν και να συμπληρωθούν ορισμένα στοιχεία της σύστασης 2013/142/ΕΕ της Επιτροπής (1) σε εύθετο χρόνο πριν από τις εκλογές του 2019.

(5)

Η ενίσχυση της δημοκρατικής νομιμοποίησης της ΕΕ και η εξασφάλιση της συμμετοχής των πολιτών στην πολιτική ζωή σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχουν καθοριστική σημασία. Οι πολίτες θα είναι περισσότερο έτοιμοι να ψηφίσουν στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αν έχουν μεγαλύτερη επίγνωση του αντίκτυπου των πολιτικών της ΕΕ στην καθημερινή τους ζωή και αν πιστεύουν ότι μπορούν να έχουν λόγο για τις σημαντικότερες επιλογές της Ένωσης, όπως για την επιλογή των ηγετών των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και τον καθορισμό των προτεραιοτήτων για το μέλλον της Ένωσης.

(6)

Η ανάγκη μεγαλύτερης διαφάνειας και λογοδοσίας έχει επιπτώσεις και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Επιτροπή επανεξέτασε τον κώδικα δεοντολογίας για τα μέλη της Επιτροπής (2). Ο νέος κώδικας επιτρέπει στα μέλη της Επιτροπής να θέτουν υποψηφιότητα στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου χωρίς να χρειάζεται να λαμβάνουν άδεια απουσίας από τα καθήκοντά τους. Οι σχετικοί κανόνες της συμφωνίας-πλαίσιο μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναθεωρήθηκαν ώστε να ληφθεί υπόψη αυτή η αλλαγή (3).

(7)

Οι πολιτικές που αποφασίζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχουν άμεσες επιπτώσεις στη καθημερινή ζωή των πολιτών και γίνονται αισθητές σε τοπικό επίπεδο. Οι πολίτες πρέπει να γνωρίζουν τι διακυβεύεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο προκειμένου να προβούν στην επιλογή τους στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ο διάλογος με τους πολίτες για τα ευρωπαϊκά θέματα ενθαρρύνει τη δημοκρατική συμμετοχή των πολιτών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της ΕΕ. Από τον Ιανουάριο του 2015, η σημερινή Επιτροπή έχει διοργανώσει 478 διαλόγους με τους πολίτες σε όλα τα κράτη μέλη, μεταξύ άλλων σε συνεργασία με θεσμικούς εταίρους, όπως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τα εθνικά κοινοβούλια, την Επιτροπή των Περιφερειών και την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή. Μεταξύ του Φεβρουαρίου 2018 και της 9ης Μαΐου 2019, η Επιτροπή θα διοργανώσει ή θα συμμετάσχει στη διοργάνωση περίπου 500 επιπλέον διαλόγων σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, τις περιφερειακές ή τοπικές αρχές, καθώς και με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και άλλα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα.

(8)

Αρκετά κράτη μέλη δήλωσαν πρόθυμα να προβούν σε ευρείες δημόσιες συζητήσεις σχετικά με το μέλλον της Ευρώπης, και τέτοιοι εθνικοί διάλογοι πραγματοποιούνται ήδη σε ορισμένα κράτη μέλη. Μέσω του διαλόγου με πολίτες σε ολόκληρη την Ευρώπη και μέσω της πραγματοποίησης εκδηλώσεων προβολής, οι οποίες διοργανώνονται σύμφωνα με τις εκάστοτε πολιτικές δομές και πρακτικές, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να συμβάλουν στην ευαισθητοποίηση των πολιτών σχετικά με τη σημασία της ψήφου τους προκειμένου να προσδιοριστεί το όραμα εκείνο που θα εγγυάται την καλύτερη προώθηση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Οι εκδηλώσεις αυτές θα πρέπει να πραγματοποιηθούν στο διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ της συνόδου των ηγετών της 23ης Φεβρουαρίου 2018 και της συνόδου κορυφής στην πόλη Sibiu, στις 9 Μαΐου 2019, λίγο πριν από τις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όπου αναμένεται ότι οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων θα καταλήξουν σε συμπεράσματα όσον αφορά τα επόμενα βήματα της Ένωσης.

(9)

Τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα διαδραματίζουν βασικό ρόλο, αφενός, στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής πολιτικής συνείδησης, ενθαρρύνοντας τη συμμετοχή των ψηφοφόρων, και, αφετέρου, στην έκφραση της βούλησης των πολιτών της Ένωσης. Ο ρόλος αυτός είναι δυνατόν να ενισχυθεί εάν, κατά τους επόμενους μήνες, τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα προσεγγίσουν τα συνδεδεμένα με αυτά εθνικά κόμματα και την κοινωνία των πολιτών με σκοπό να τους ευαισθητοποιήσουν σχετικά με τις επιλογές όσον αφορά το μέλλον της Ευρώπης και τα συμφέροντα των πολιτών που εκπροσωπούν.

(10)

Το σύστημα των κορυφαίων υποψηφίων για το αξίωμα του προέδρου της Επιτροπής —«Spitzenkandidaten»— εφαρμόστηκε πρώτη φορά στις ευρωεκλογές του 2014.

(11)

Η διαδικασία αυτή συνέβαλε στην ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και της δημοκρατικής νομιμότητας της Ένωσης, η οποία στηρίζεται στον διπλό πυλώνα της άμεσης εκπροσώπησης των πολιτών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και της έμμεσης εκπροσώπησής τους από τις κυβερνήσεις των κρατών μελών στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Συμβούλιο. Έχει συμβάλει επίσης στην ενίσχυση της υποχρέωσης λογοδοσίας της Επιτροπής, σύμφωνα με το άρθρο 17 παράγραφος 7 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η διαδικασία θα πρέπει να συνεχιστεί και να βελτιωθεί, ενόψει των εκλογών του 2019 για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

(12)

Τα ευρωπαϊκά και εθνικά πολιτικά κόμματα θα πρέπει να γνωστοποιήσουν αρκετό διάστημα πριν από την έναρξη της προεκλογικής εκστρατείας, ει δυνατόν έως το τέλος του 2018, τον υποψήφιο που υποστηρίζουν για το αξίωμα του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και, ει δυνατόν έως τις αρχές του 2019, το πρόγραμμα του υποψηφίου. Με τον τρόπο αυτό θα καταδειχθεί με μεγαλύτερη διαφάνεια πώς συνδέεται η ατομική ψήφος του πολίτη της Ένωσης για ένα συγκεκριμένο πολιτικό κόμμα κατά τις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με τον υποψήφιο που υποστηρίζει το εν λόγω κόμμα για το αξίωμα του προέδρου της Επιτροπής, καθώς και με το όραμα του προσώπου αυτού για το μέλλον της Ευρώπης.

(13)

Επιλέγοντας τους κορυφαίους υποψηφίους τους με ανοιχτό, χωρίς αποκλεισμούς και διαφανή τρόπο, π.χ. μέσω «προκριματικών» εκλογών, τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα και τα εθνικά κόμματα-μέλη τους θα ενισχύσουν περαιτέρω αυτή τη διαδικασία. Τούτο θα συμβάλει επίσης στην προσέλκυση της προσοχής ενός ευρύτερου κοινού, καθώς και στην κινητοποίηση των ψηφοφόρων.

(14)

Το άρθρο 10 παράγραφος 4 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και το άρθρο 12 παράγραφος 2 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποδίδουν καθοριστικό ρόλο στα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα. Το καθεστώς και η χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων και των ευρωπαϊκών πολιτικών ιδρυμάτων ρυθμίζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Για λόγους διαφάνειας, ελέγχου και δημοκρατικής λογοδοσίας των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων, η Επιτροπή πρότεινε την αλλαγή των σχετικών κανόνων ενόψει των εκλογών του 2019 για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (4). Ειδικότερα, προκειμένου να εξασφαλίσουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση από τον γενικό προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα συνδεδεμένα κόμματα θα πρέπει να δημοσιεύσουν το πρόγραμμα και το λογότυπο του αντίστοιχου ευρωπαϊκού πολιτικού κόμματος. Οι πολίτες θα πρέπει να έχουν λάβει εκ των προτέρων σαφείς και συναφείς πληροφορίες, προκειμένου να αντιληφθούν τον αντίκτυπο της ψήφου τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι εκδηλώσεις των κομμάτων, όπως τα κομματικά συνέδρια, και οι εκλογικές εκστρατείες των εθνικών κομμάτων αποτελούν το καταλληλότερο και αποτελεσματικότερο πρόσθετο μέσο για να καταστούν γνωστοί και να προβληθούν περισσότερο οι δεσμοί αυτοί.

(15)

Για να ενισχυθεί η ευρωπαϊκή διάσταση αυτών των εκλογών θα πρέπει, αφενός, οι εκστρατείες για τις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να ξεκινήσουν πολύ νωρίτερα από ό,τι στο παρελθόν και, αφετέρου, οι ευρωπαϊκές διασυνδέσεις των εθνικών κομμάτων που συμμετέχουν στις εκλογές να γίνουν γνωστές πριν από την έναρξη της εκστρατείας.

(16)

Λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες του πολιτικού σκηνικού των κρατών μελών όσον αφορά τα εθνικά κόμματα, τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα καλούνται να γνωστοποιήσουν, πριν από την έναρξη της εκστρατείας και, κατά προτίμηση, κατά την ανακοίνωση των υποψηφίων τους για το αξίωμα του προέδρου της Επιτροπής, σε ποια πολιτική ομάδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σκοπεύουν να προσχωρήσουν ή ποια ομάδα σκοπεύουν να δημιουργήσουν κατά την επόμενη κοινοβουλευτική περίοδο. Με τον τρόπο αυτό θα ενισχυθεί περαιτέρω η διαφάνεια των δεσμών μεταξύ των εθνικών κομμάτων, αφενός, και των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων και πολιτικών ομάδων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αφετέρου.

(17)

Με την ενθάρρυνση και διευκόλυνση της παροχής πληροφοριών στους εκλογείς σχετικά με τους δεσμούς που υφίστανται μεταξύ των εθνικών και των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων, αφενός, κατά τη διάρκεια των προεκλογικών εκστρατειών για τις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, και, αφετέρου, στο μέτρο του δυνατού, στα ψηφοδέλτια που θα χρησιμοποιηθούν στις εν λόγω εκλογές, τα κράτη μέλη θα συμβάλουν στη μεγαλύτερη προβολή των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων και της πλατφόρμας που το καθένα από αυτά προτείνει καθ' όλη τη διάρκεια της ευρωπαϊκής εκλογικής διαδικασίας.

(18)

Οι πολίτες της Ένωσης έχουν το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο κράτος μέλος όπου επιλέγουν να ζουν, σύμφωνα με το άρθρο 22 παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η οδηγία 93/109/ΕΚ του Συμβουλίου ορίζει λεπτομέρειες άσκησης αυτού του δικαιώματος (5).

(19)

Προκειμένου να υποστηριχθούν η συμμετοχή των πολιτών και η ευρωπαϊκή διάσταση των εκλογών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, θα ήταν σκόπιμο να επιδιωχθούν ο εντοπισμός και η διάδοση των βέλτιστων πρακτικών των κρατών μελών και των μέτρων που εφαρμόζουν τα κράτη μέλη κατά την προετοιμασία και διεξαγωγή των εκλογών, μεταξύ άλλων όσον αφορά το δικαίωμα ψήφου των ευρωπαίων πολιτών που κατοικούν σε άλλο κράτος μέλος, καθώς και να προωθηθεί η άσκηση των εκλογικών δικαιωμάτων ομάδων που υποεκπροσωπούνται, μεταξύ άλλων και των ατόμων με αναπηρίες.

(20)

Ενόψει των κινδύνων που διατρέχει η εκλογική διαδικασία από ενδεχόμενες επιθέσεις στον κυβερνοχώρο και παραπληροφόρηση, όπως συνέβη σε πρόσφατες εκλογές και εκστρατείες, θα πρέπει να ενθαρρυνθεί η ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ των κρατών μελών για συναφή θέματα.

(21)

Τα κράτη μέλη, καθώς και τα ευρωπαϊκά και εθνικά πολιτικά κόμματα, έχουν ιδιαίτερη ευθύνη όσον αφορά την ενίσχυση του δημοκρατικού και αποτελεσματικού τρόπου διεξαγωγής των εκλογών για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,

1.

Αρχής γενομένης από τη σύνοδο των ηγετών της 23ης Φεβρουαρίου 2018, και λαμβάνοντας υπόψη τις αντίστοιχες πολιτικές δομές και πρακτικές τους σε εθνικό επίπεδο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διοργανώσουν εκδηλώσεις προβολής στο πλαίσιο των οποίων θα πραγματοποιηθούν δημόσιες συζητήσεις με συμμετοχή των πολιτών σχετικά με θέματα που αφορούν την Ευρωπαϊκή Ένωση και το μέλλον της Ευρώπης. Οι εκδηλώσεις αυτές θα πρέπει να συνεχιστούν μέχρι τη σύνοδο των ηγετών στο Sibiu στις 9 Μαΐου 2019, λίγο πριν από τις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Κατά την ίδια περίοδο, τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα και τα εθνικά κόμματα θα πρέπει να συμβάλουν στην αύξηση της ευαισθητοποίησης των πολιτών σχετικά με τα ζητήματα που διακυβεύονται σε επίπεδο Ένωσης και σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο σκοπεύουν να χειριστούν τα ζητήματα αυτά κατά την προσεχή κοινοβουλευτική περίοδο.

2.

Αρκετά πριν από τις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, και ει δυνατόν έως τα τέλη του 2018, κάθε ευρωπαϊκό πολιτικό κόμμα θα πρέπει να γνωστοποιήσει τον υποψήφιο που υποστηρίζει για το αξίωμα του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ει δυνατόν έως τις αρχές του 2019 θα πρέπει επίσης να γνωστοποιήσουν το πολιτικό πρόγραμμα του υποψηφίου τους.

Τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα και τα εθνικά κόμματα που συνδέονται με αυτά ενθαρρύνονται να επιλέξουν τους κορυφαίους υποψηφίους με ανοιχτό, χωρίς αποκλεισμούς και διαφανή τρόπο.

Τα εθνικά πολιτικά κόμματα θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι πολιτικές πληροφορίες τους, συμπεριλαμβανομένων των προεκλογικών πολιτικών εκπομπών τους, ενόψει των εκλογών για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο χρησιμοποιούνται επίσης για την ενημέρωση των πολιτών σχετικά με τον υποψήφιο που υποστηρίζουν για το αξίωμα του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς και σχετικά με το πρόγραμμά του.

3.

Λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες του πολιτικού σκηνικού των κρατών μελών όσον αφορά τα εθνικά κόμματα, τα εθνικά πολιτικά κόμματα που συμμετέχουν στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου θα πρέπει να γνωστοποιήσουν, πριν από τις εν λόγω εκλογές και πριν από την έναρξη της προεκλογικής εκστρατείας, αν συνδέονται και με ποιο ευρωπαϊκό πολιτικό κόμμα, καθώς και το όνομα του κορυφαίου υποψηφίου τον οποίο υποστηρίζουν.

Τα εθνικά πολιτικά κόμματα θα πρέπει να προβάλλουν εμφανώς, στο μέτρο του δυνατού, τις εν λόγω πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένου, κατά περίπτωση, του λογότυπου του ευρωπαϊκού πολιτικού κόμματος, στο σύνολο του υλικού, των ανακοινώσεων και των πολιτικών εκπομπών της προεκλογικής εκστρατείας.

Τα ευρωπαϊκά πολιτικά κόμματα καλούνται να γνωστοποιήσουν πριν από την έναρξη της εκστρατείας, και κατά προτίμηση κατά την ανακοίνωση των υποψηφίων τους για το αξίωμα του προέδρου της Επιτροπής, σε ποια πολιτική ομάδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σκοπεύουν να προσχωρήσουν ή ποια ομάδα σκοπεύουν να δημιουργήσουν κατά την επόμενη κοινοβουλευτική περίοδο.

4.

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενθαρρύνουν και να διευκολύνουν την παροχή πληροφοριών στο εκλογικό σώμα σχετικά με τους δεσμούς μεταξύ των εθνικών και των ευρωπαϊκών πολιτικών κομμάτων, καθώς και τους κορυφαίους υποψηφίους τους, πριν και κατά τη διάρκεια των εκλογών για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μεταξύ άλλων επιτρέποντας και ενθαρρύνοντας την επισήμανση των δεσμών αυτών στο υλικό της προεκλογικής εκστρατείας, στους ιστότοπους των εθνικών και περιφερειακών κομμάτων-μελών τους, και, ει δυνατόν, στα ψηφοδέλτια που χρησιμοποιούνται στις εν λόγω εκλογές.

5.

Προκειμένου να διασφαλίσουν ότι οι ευρωπαίοι πολίτες που κατοικούν σε άλλο κράτος μέλος μπορούν να ασκήσουν το δικαίωμα του εκλέγειν στο εν λόγω κράτος μέλος, να προωθήσουν την άσκηση των εκλογικών δικαιωμάτων υποεκπροσωπούμενων ομάδων, μεταξύ των οποίων τα άτομα με αναπηρίες, και να υποστηρίξουν συνολικά τη δημοκρατική διενέργεια των εκλογών και να εξασφαλίσουν υψηλό ποσοστό συμμετοχής, οι αρμόδιες αρχές των κρατών μελών καλούνται να συνεδριάσουν την άνοιξη του 2018, με την υποστήριξη της Επιτροπής, προκειμένου να ανταλλάξουν βέλτιστες πρακτικές και πρακτικά μέτρα.

Οι αρμόδιες εθνικές αρχές καλούνται ακόμη να προσδιορίσουν, βάσει των εμπειριών των κρατών μελών, βέλτιστες πρακτικές για τον εντοπισμό, τον μετριασμό και τη διαχείριση των κινδύνων που διατρέχει η εκλογική διαδικασία από επιθέσεις στον κυβερνοχώρο και παραπληροφόρηση.