Ευρωπαϊκή σύμπραξη για τους ερευνητές

Η Ευρώπη έχει να αντιμετωπίσει τον αυξανόμενο παγκόσμιο ανταγωνισμό στον τομέα της έρευνας και της ανάπτυξης (Ε&Α), ο οποίος της στερεί τα καλύτερά της ταλέντα. Η Ευρώπη για να διατηρήσει και να βελτιώσει τη θέση της ως τόπος αριστείας με παγκόσμια αναγνώριση, πρέπει να πραγματοποιήσει κοινές δράσεις προτεραιότητας για να αποφύγει τη διαρροή εγκεφάλων προς περιοχές που προσφέρουν καλύτερες προοπτικές. Στόχος αυτής της σύμπραξης είναι να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο για τις κοινές δράσεις προτεραιότητας των διαφόρων κρατών μελών που αφορούν το συστηματικό άνοιγμα των προσλήψεων, τη συνταξιοδότηση και κοινωνική προστασία των διακινούμενων ερευνητών, τις ελκυστικές συνθήκες απασχόλησης και εργασίας, και τη βελτίωση της κατάρτισης και εξειδίκευσης.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο της 23ης Μαΐου 2008 με τίτλο: «Καλύτερες σταδιοδρομίες και περισσότερη κινητικότητα: μια ευρωπαϊκή σύμπραξη για τους ερευνητές» [COM(2008) 317 τελικό – Δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Για να αποκατασταθεί η έλλειψη ερευνητών στην Ευρώπη, η Επιτροπή προτείνει μια σύμπραξη για την προώθηση μιας σειράς δράσεων προτεραιότητας σε θέματα έρευνας και ανάπτυξης (Ε&Α).

Για να αντιμετωπιστεί ο διεθνής ανταγωνισμός που προσελκύει τους νεαρούς ερευνητές, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) πρέπει να προσφέρει ελκυστικές συνθήκες στους νεαρούς πτυχιούχους.

Μέχρι τα τέλη τού 2010, η ευρωπαϊκή σύμπραξη για τους ερευνητές θα πρέπει να έχει δώσει τη δυνατότητα να υλοποιηθούν κοινοτικές δράσεις και να σημειωθεί πρόοδος σε τέσσερις τομείς (την πρόσληψη, τη συνταξιοδότηση και την κοινωνική προστασία, τις συνθήκες απασχόλησης και εργασίας, και την κατάρτιση των ερευνητών).

Ανοιχτές προσλήψεις και δυνατότητα μεταφοράς επιδοτήσεων

Η σύμπραξη πρέπει να οδηγήσει στο συστηματικό άνοιγμα των διαδικασιών πρόσληψης εκ μέρους των ερευνητικών οργανισμών σε όλους τους ευρωπαίους ερευνητές, υιοθετώντας κυρίως τις καλύτερες πρακτικές για την αναγνώριση των πτυχίων. Η εμπειρία δείχνει ότι οι κενές θέσεις συχνά γνωστοποιούνται μόνο στο εσωτερικό των οργανισμών ή σε εθνικό επίπεδο.

Ορισμένες πληροφορίες, όπως οι κενές θέσεις του δημόσιου τομέα, θα έπρεπε να δημοσιοποιούνται πιο συστηματικά στο διαδίκτυο, σε ιστοτόπους όπως το EURAXESS ή το EURES.

Πρέπει να βελτιωθεί η δυνατότητα μεταφοράς των επιδοτήσεων που χορηγούνται από τους εθνικούς χρηματοδοτικούς φορείς ή δια μέσου των κοινοτικών προγραμμάτων. Η δυνατότητα αυτή θα επέτρεπε στους ερευνητές να διαχειριστούν με μεγαλύτερη ελευθερία τις σταδιοδρομίες τους, και στους εθνικούς χρηματοδοτικούς φορείς να ανταποκριθούν καλύτερα στις ανάγκες τής έρευνας και να ευνοήσουν τις μετεγκαταστάσεις, οι οποίες αποβαίνουν πολύ επωφελείς σε ορισμένα σχέδια.

Κοινωνική ασφάλιση και συμπληρωματική συνταξιοδότηση των διακινούμενων ερευνητών

Είναι σημαντικό να διευκολύνεται η πρόσβαση στην πληροφόρηση για την κοινωνική ασφάλιση και τις συνέπειες της διασυνοριακής κινητικότητας στις συμπληρωματικές συντάξεις, για να δοθεί η ευκαιρία στους υπαλλήλους και τους ερευνητές να γνωρίζουν καλύτερα τα δικαιώματά τους.

Τα κράτη μέλη πρέπει να εκμεταλλευτούν περισσότερο την ευελιξία του ευρωπαϊκού νομικού πλαισίου όσον αφορά τις εξαιρέσεις που προβλέπονται από την κοινοτική νομοθεσία σε θέματα συντονισμού τής κοινωνικής ασφάλισης (Κανονισμοί (ΕΚ) αριθ. 1408/71 και 574/72). Οι εξαιρέσεις αυτές επιτρέπουν στα κράτη μέλη να εφαρμόσουν διαφορετικούς κανόνες ή να παρατείνουν την περίοδο εφαρμογής τής εθνικής νομοθεσίας προς το συμφέρον των εργαζομένων.

Για να διευκολυνθεί η διεθνής κινητικότητα των ερευνητών, προτείνεται στα κράτη μέλη να συμπεριλάβουν ειδικές ρήτρες για τους ερευνητές στις συμφωνίες που έχουν συνάψει με τρίτες χώρες σχετικά με την κοινωνική ασφάλιση, με στόχο να διευκολύνουν τη διεθνή κινητικότητα των ερευνητών.

Όσον αφορά τις συμπληρωματικές συντάξεις, είναι σκόπιμο να ενθαρρύνεται η δυνατότητα μεταφοράς των δικαιωμάτων και η σύσταση πανευρωπαϊκών συνταξιοδοτικών καθεστώτων που να απευθύνονται στους ερευνητές.

Ελκυστικές συνθήκες απασχόλησης και εργασίας

Για να γίνει πιο ελκυστική η σταδιοδρομία των ερευνητών, είναι σημαντικό να βελτιωθούν οι δυνατότητες επαγγελματικής εξέλιξης των νεαρών ερευνητών, χάρη στην αρχή τής «ευελιξίας με ασφάλεια», με τακτές αξιολογήσεις, αυξημένη αυτονομία και την κατάλληλη κατάρτιση.

Οι συμβατικές και διοικητικές διατάξεις πρέπει να γίνουν πιο ευέλικτες για να επιτρέψουν στους πρωτόπειρους ερευνητές να συνάψουν πιο εύκολα σύμβαση αορίστου χρόνου, ώστε να μπορούν να εγκατασταθούν ως ανεξάρτητοι. Η εθνική νομοθεσία που ισχύει για τους έμπειρους ερευνητές και τους ερευνητές που βρίσκονται στο τέλος της σταδιοδρομίας τους πρέπει, από την άλλη, να αξιολογεί περισσότερο την επίδοση παρά την αρχαιότητα, και να εισάγει μεγαλύτερη ευελιξία στη διαχείριση των σταδιοδρομιών τους.

Οι ερευνητές που αμείβονται με άτυπο τρόπο (αποζημιώσεις αποστολών, υποτροφίες, κλπ) πρέπει να διαθέτουν προσαρμοσμένη κοινωνική κάλυψη.

Οι ερευνητές και ερευνήτριες πρέπει να τυγχάνουν ίσης μεταχείρισης, επιτρέποντας τη συμφιλίωση της επαγγελματικής με την προσωπική ζωή.

Βελτίωση της κατάρτισης, των δεξιοτήτων και της εμπειρίας

Οι ερευνητές πρέπει να είναι σε θέση να φέρουν εις πέρας νέα καθήκοντα. Συγκεκριμένα, μπορεί να χρειαστεί να διαχειριστούν διανοητική ιδιοκτησία, να διευθύνουν πολυεπιστημονικά προγράμματα ή να δημιουργήσουν δική τους επιχείρηση. Είναι, συνεπώς, σημαντικό τα κράτη μέλη να προετοιμάσουν «εθνικά προγράμματα δράσης για τις δεξιότητες», ώστε να επιτρέπουν στους ερευνητές να αποκτούν καινούργιες δεξιότητες σε νέους τομείς καθ’ όλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας τους.

Η παραδοσιακή πανεπιστημιακή κατάρτιση δεν προετοιμάζει τους ερευνητές για τη σύγχρονη οικονομία της γνώσης, όπου οι σχέσεις μεταξύ επιχειρήσεων και δημόσιων ερευνητικών οργανισμών παίζουν καίριο ρόλο στη εκπόνηση νέων προϊόντων, κλπ. Τα κράτη μέλη πρέπει να ενισχύσουν τις σχέσεις μεταξύ πανεπιστημίων και επιχειρήσεων. Ιδιαιτέρως οι επιχειρήσεις μπορούν να εξασφαλίσουν την κατάρτιση των ερευνητών, να συμμετέχουν στη χρηματοδότηση της διδακτορικής κατάρτισης και να εμπλέκονται στην προετοιμασία των προγραμμάτων.

Πλαίσιο

Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί μία από τις πέντε στρατηγικές πρωτοβουλίες που έχει προγραμματίσει η Επιτροπή για το 2008 σε συνέχεια της Πράσινης Βίβλου  για τον ΕΧΕ που στοχεύει στη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Χώρου για την Έρευνα πιο ανοιχτού και πιο ανταγωνιστικού. Υπό αυτή την έννοια, προτείνει τη θέσπιση αυτής της σύμπραξης ώστε να έχει στη διάθεσή της τους αναγκαίους ανθρώπινους πόρους για την οικοδόμηση μιας κοινωνίας τής ευρωπαϊκής γνώσης, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στους στόχους της Στρατηγικής της Λισσαβόνας για την ανάπτυξη και την απασχόληση.

Η πρώτη φάση της σύμπραξης θα ολοκληρωθεί το 2010, με μια αξιολόγηση της κατάστασης και των αποτελεσμάτων των δράσεων που υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο της σύμπραξης.

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 24.09.2008