Φόρος επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών

Στο πλαίσιο της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης γίνεται όλο και περισσότερο κοινώς παραδεκτό ότι ο χρηματοπιστωτικός τομέας πρέπει να συνεισφέρει δικαιότερα, καθώς μέχρι στιγμής στον τομέα αυτό δεν επιβάλλεται αρκετή φορολογία λόγω της απαλλαγής των περισσότερων χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών από τον ΦΠΑ. Επομένως, η παρούσα πρόταση οδηγίας στοχεύει στη θέσπιση ενός κοινού φόρου για τις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές, οι βασικοί στόχοι του οποίου είναι η ισότιμη συμμετοχή των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στο κόστος της κρίσης και την αποφυγή του κατακερματισμού της εσωτερικής αγοράς των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών.

ΠΡΟΤΑΣΗ

Πρόταση οδηγίας του Συμβουλίου, της 28ης Σεπτεμβρίου 2011, για ένα κοινό σύστημα φόρου επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών και για την τροποποίηση της οδηγίας 2008/7/ΕΚ [COM(2011) 594 τελικό – Δεν έχει δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Η παρούσα πρόταση στοχεύει στη θέσπιση κοινού συστήματος για τη φορολόγηση των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών * (ΦΧΣ)

Αφορά όλες τις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές, δηλαδή την αγοραπωλησία χρηματοπιστωτικού μέσου, όπως οι μετοχές εταιρειών, τα ομόλογα, τα μέσα χρηματαγοράς, τα μερίδια οργανισμών συλλογικών επενδύσεων, τα δομημένα και παράγωγα προϊόντα και η σύναψη ή η τροποποίηση των συμβάσεων παραγώγων, εφόσον τουλάχιστον ένας συμβαλλόμενος στη συναλλαγή είναι εγκατεστημένος σε ένα κράτος μέλος (ΚΜ) και εφόσον ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα (όπως οι εταιρείες επενδύσεων, οι οργανωμένες αγορές, τα πιστωτικά ιδρύματα, οι ασφαλιστικές και αντασφαλιστικές επιχειρήσεις, οι οργανισμοί συλλογικών επενδύσεων και τα ασφαλιστικά ταμεία και οι διαχειριστές τους, καθώς και ορισμένες άλλες επιχειρήσεις σημαντικό τμήμα των δραστηριοτήτων των οποίων αφορά τις συναλλαγές) εγκατεστημένο στην επικράτεια ενός κράτους μέλους είναι συμβαλλόμενο μέρος στη συναλλαγή, ενεργώντας για ίδιο λογαριασμό ή για λογαριασμό άλλου προσώπου ή ενεργώντας εξ ονόματος συμβαλλομένου στη συναλλαγή.

Γενικά, ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα θεωρείται εγκατεστημένο στο κράτος μέλος για το οποίο έχει λάβει σχετική άδεια για να ενεργεί ως τέτοιο, πρέπει όμως να σημειωθεί ότι υπό ορισμένες προϋποθέσεις ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα που δεν είναι εγκατεστημένο σε κράτος μέλος θεωρείται επίσης εγκατεστημένο στην επικράτεια ενός κράτους μέλους (εν προκειμένω, του τελευταίου που αναφέρθηκε), για παράδειγμα όταν συμβάλλεται σε χρηματοοικονομική συναλλαγή με συμβαλλόμενο εγκατεστημένο στην επικράτεια ενός ΚΜ.

Οι ακόλουθες οντότητες δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής:

• η Ευρωπαϊκή Διευκόλυνση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας·
• ένα διεθνές χρηματοπιστωτικό ίδρυμα που συστήνεται από δύο ή περισσότερα κράτη μέλη, σκοπός του οποίου είναι η κινητοποίηση χρηματοδότησης και η παροχή χρηματοοικονομικής συνδρομής προς όφελος των μελών του, τα οποία αντιμετωπίζουν προβλήματα χρηματοδότησης ή απειλούνται με σοβαρά προβλήματα χρηματοδότησης·
• οι κεντρικοί αντισυμβαλλόμενοι, δηλαδή οι νομικές οντότητες που παρεμβάλλονται μεταξύ των αντισυμβαλλόμενων σε μια χρηματοπιστωτική συναλλαγή·
• τα εθνικά ή διεθνή κεντρικά αποθετήρια τίτλων.

Οι ακόλουθες συναλλαγές δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας:

• συναλλαγές που πραγματοποιούνται στην πρωτογενή αγορά κυρίως σε ό,τι αφορά την έκδοση μετοχών εταιρειών ή ομολόγων·
• υπό ορισμένες προϋποθέσεις, συναλλαγές που πραγματοποιούνται με την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας, την Κεντρική Ευρωπαϊκή Τράπεζα, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, τους οργανισμούς που συστήνονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή την Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας και άλλες διεθνείς οργανώσεις ή οργανισμούς·
• συναλλαγές που πραγματοποιούνται με τις κεντρικές τράπεζες των κρατών μελών.

Απαιτητό του φόρου, φορολογητέα βάση και συντελεστές του ΦΧΣ

Ο ΦΧΣ καθίσταται απαιτητός για κάθε χρηματοπιστωτική συναλλαγή κατά τον χρόνο πραγματοποίησής της. Η επακόλουθη ακύρωση ή διόρθωση χρηματοπιστωτικής συναλλαγής δεν θίγει το απαιτητό του φόρου, με εξαίρεση τις περιπτώσεις σφάλματος.

Σε ό,τι αφορά τις λοιπές συναλλαγές οι οποίες δεν αφορούν τις συμβάσεις παραγώγων, φορολογητέο βάσει του ΦΧΣ είναι ουσιαστικά κάθε στοιχείο το οποίο συνιστά αντάλλαγμα καταβληθέν ή οφειλόμενο, ως αντιπαροχή για τη μεταβίβαση, από τον αντισυμβαλλόμενο ή τρίτο.

Σε ό,τι αφορά τις συναλλαγές που αφορούν τις συμβάσεις παραγώγων, η φορολογητέα βάση του ΦΧΣ αντιστοιχεί με το ονομαστικό ποσό (ήτοι, το υποκείμενο ονομαστικό ποσό που χρησιμοποιείται για τον υπολογισμό των πληρωμών που πραγματοποιούνται σε μια συγκεκριμένη σύμβαση παραγώγων) της σύμβασης παραγώγων κατά τον χρόνο πραγματοποίησης της χρηματοπιστωτικής συναλλαγής.

Κατά περίπτωση, η εφαρμοστέα συναλλαγματική ισοτιμία είναι η τελευταία καταγεγραμμένη τιμή πώλησης, μόλις ο ΦΧΣ καθίσταται απαιτητός, στην πιο αντιπροσωπευτική αγορά συναλλάγματος του οικείου κράτους μέλους, ή η συναλλαγματική ισοτιμία η οποία καθορίζεται διά παραπομπής στην εν λόγω αγορά.

Οι συντελεστές του ΦΧΣ που πρέπει να εφαρμόζουν τα κράτη μέλη δεν πρέπει να είναι κατώτεροι του (ελάχιστοι συντελεστές):

• 0,1 % για όλες τις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές που δεν αφορούν συμβάσεις παραγώγων·
• 0,01 % για όλες τις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές που αφορούν συμβάσεις παραγώγων.

Καταβολή του ΦΧΣ, συναφείς υποχρεώσεις και πρόληψη της φοροδιαφυγής, της φοροαπαλλαγής και της κατάχρησης

Ο ΦΧΣ πρέπει να καταβάλλεται από κάθε χρηματοπιστωτικό ίδρυμα (που θεωρείται εγκατεστημένο σε κράτος μέλος) που πληροί τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

• είναι συμβαλλόμενο μέρος στη συναλλαγή, ενεργώντας για ίδιο λογαριασμό ή για λογαριασμό άλλου προσώπου·
• ενεργεί εξ ονόματος συμβαλλομένου στη συναλλαγή·
• η συναλλαγή διενεργείται για λογαριασμό του.

Επομένως, πρέπει να σημειωθεί ότι κάθε χρηματοπιστωτικό ίδρυμα που είναι συμβαλλόμενο μέρος σε συναλλαγή ή που εμπλέκεται σε συναλλαγή είναι υπόχρεο για την καταβολή του εν λόγω φόρου. Συνεπώς, μία και μόνη χρηματοπιστωτική συναλλαγή μπορεί να επιφέρει την καταβολή του φόρου από τις δύο πλευρές της συναλλαγής, ανάλογα με τον συντελεστή που ισχύει στο κράτος μέλος όπου είναι εγκατεστημένο το εμπλεκόμενο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα.

Ωστόσο, στην περίπτωση που ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα ενεργεί εξ ονόματος ή για λογαριασμό άλλου χρηματοπιστωτικού ιδρύματος, μόνο το τελευταίο είναι υπόχρεο για την καταβολή του ΦΧΣ.

Επιπλέον, κάθε συμβαλλόμενο μέρος σε μια συναλλαγή καθίσταται αλληλεγγύως και εις ολόκληρον υπόχρεο για την καταβολή του φόρου που οφείλει ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα για την εν λόγω συναλλαγή.

Ισχύουν οι εξής προθεσμίες καταβολής του ΦΧΣ στις φορολογικές αρχές των κρατών μελών:

• μόλις ο φόρος καθίσταται απαιτητός, σε περίπτωση εκτέλεσης της συναλλαγής ηλεκτρονικά·
• εντός τριών εργάσιμων ημερών από τη στιγμή που ο φόρος καθίσταται απαιτητός, σε όλες τις λοιπές περιπτώσεις.

Τα κράτη μέλη οφείλουν να καθορίσουν τις υποχρεώσεις που αποσκοπούν στην εξασφάλιση και την επαλήθευση της καταβολής του φόρου.

Τα κράτη μέλη δεν μπορούν να θεσπίσουν ή να διατηρήσουν άλλους φόρους επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών πέρα από τον ΦΧΣ ή τον φόρο προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) που προβλέπει η οδηγία περί ΦΠΑ.

Πλαίσιο

Στις 7 Οκτωβρίου 2010, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε εξετάσει τη σημασία της επιβολής φόρου επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών (ΦΧΣ) στην ανακοίνωσή της σχετικά με τη φορολόγηση του χρηματοπιστωτικού τομέα. Η παρούσα πρόταση οδηγίας συγκεκριμενοποιεί τη θέσπιση του εν λόγω φόρου και αποτελεί κατ’ αυτόν τον τρόπο το πρώτο βήμα προς ένα ενδεχόμενο σύστημα φορολόγησης με περισσότερο παγκόσμια διάσταση.

See also

• Γενική διεύθυνση φορολογίας και τελωνειακής ένωσης – Φορολόγηση του χρηματοπιστωτικού τομέα (DE) (EN) (FR)

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 23.11.2011